Dio, Chrysostom, Orationes, ΠΕΡΙ ΑΠΙΣΤΙΑΣ.

(디오, 크리소토모스, 연설 (2), ΠΕΡΙ ΑΠΙΣΤΙΑΣ.)

Δ. Ἐπίστασαί τινασ ἤδη βλαβέντασ ὑπὸ ἐχθρῶν; ‐ Πῶσ γὰρ οὔ; ‐ Δ. Τί δέ; ὑπὸ τῶν καλουμένων φίλων καὶ συνήθων ἢ καὶ ὑπὸ συγγενῶν τινων, ἐνίουσ δὲ καὶ ὑπὸ τῶν ἔγγιστα, ἀδελφῶν ἢ υἱῶν ἢ πατέρων; ‐ Ἔγωγε πολλούσ.

‐ Δ. Τίσ οὖν ἡ αἰτία, δἰ ἣν οὐ μόνον οἱ ἐχθροὶ τοὺσ ἐχθροὺσ ἀδικοῦσιν, ἀλλὰ καὶ οἱ λεγόμενοι φίλοι ἀλλήλουσ καὶ νὴ Δία πολλοὶ καὶ τῶν οὕτωσ ἀναγκαίων; ‐ Δῆλον ὡσ ἡ κακία τῶν ἀνθρώπων, ὑφ̓ ἧσ ἕκαστοσ οἶμαι καὶ αὐτόσ ἐστιν αὑτῷ βλαβερόσ. ‐ Δ. Πάντασ ἄρα δεῖ ἐπ̓ ἴσησ φυλάττεσθαι καὶ μὴ πιστεύειν μηδὲν μᾶλλον, κἂν φίλοσ ἢ συνήθησ ἢ πρὸσ αἵματοσ εἶναι δοκῇ; ‐ Πάντασ, ὡσ ὁ λόγοσ οὗτόσ φησιν.

‐ Δ. Οὐκοῦν ὀρθῶσ ἔγραψεν ὁ τοῦτο γράψασ τὸ ἔποσ· νᾶφε καὶ μέμνασ̓ ἀπιστεῖν· ἄρθρα ταῦτα τᾶν φρενῶν; ‐ Ἴσωσ ὀρδῶσ.

‐ Δ. Καὶ μὴν δῆλοσ ὁ ποιητὴσ οὐ πρὸσ τοὺσ ἐχθροὺσ ταῦτα ὑποτιθέμενοσ, ἀλλὰ πρὸσ τοὺσ νομιζομένουσ φίλουσ. οὐ γὰρ δὴ ὑφ̓ ὧν τισ μισούμενοσ ἐπίσταται, τούτοισ ἂν ἐξουσίαν δοίη καθ̓ αὑτοῦ. πῶσ ἂν οὖν διακελεύοιτο ἀπιστεῖν, οἷσ μηδεὶσ πιστεύει; φέρε τοίνυν κἀκεῖνο ἴδωμεν· ὑπὸ τίνων πλείουσ ἀπολώλασι, πότερον ὑπὸ τῶν ὁμολογουμένων ἐχθρῶν ἢ τοὐναντίον ὑπὸ τῶν προσποιουμένων εἶναι φίλων; ἐγὼ μὲν γὰρ ὁρῶ καὶ τῶν πόλεων τῶν ἁλουσῶν πλείονασ ὑπὸ τῶν προδοτῶν ἀπολομένασ ἢ ὑπὸ τῶν πολεμίων εἰλημμένασ κατὰ κράτοσ καὶ τῶν ἀνθρώπων πλείουσ τῷ παντὶ τοῖσ φίλοισ καὶ τοῖσ συνήθεσιν ἐγκαλοῦντασ τῶν αἰτιωμένων τοὺσ ἐχθροὺσ ἐπὶ ταῖσ συμφοραῖσ· ἔτι δὲ πρὸσ μὲν τοὺσ πολεμίουσ ἅπασι τείχη καὶ φρούρια κατεσκευασμένα καὶ τούτων ἐνίοτε πολλῶν ἐτῶν μηδεμίαν χρείαν γενομένην·

πρὸσ δὲ τοὺσ συμπολιτευομένουσ καὶ τῶν αὐτῶν κοινωνοῦντασ· ἱερῶν καὶ θυσιῶν καὶ γάμων καὶ φυλέτασ ὄντασ ἀλλήλων καὶ δημότασ καὶ συγγενεῖσ τὰ δικαστήρια καὶ τοὺσ νόμουσ καὶ τὰ ἀρχεῖα. καὶ ταῦτα οὐδέποτε ἠρεμεῖ. μεσταὶ γοῦν αἱ πόλεισ αἰεὶ κατηγορούντων, ἀπολογουμένων, δικαζόντων, δικαζομένων, καὶ οὐδὲ ἐν ταῖσ ἱερομηνίαισ ἢ ταῖσ σπονδαῖσ ἀλλήλων ἀπέχεσθαι δύνανται. τίθενται γοῦν ἑτέρουσ νόμουσ ὑπὲρ τῶν ἀδικημάτων τῶν ἐν ταῖσ ἑορταῖσ καὶ τούτουσ ἱεροὺσ καλοῦσιν, ὥσπερ τὸ ὄνομα ὠφελοῦν.

ὁ γὰρ τῆσ κακίασ πόλεμοσ διηνεκὴσ ἅπασι πρὸσ ἅπαντασ, ἄσπονδοσ ὢν καὶ ἀκήρυκτοσ· μάλιστα δὲ οὗτοσ συνέστηκε τοῖσ ἐγγὺσ πρὸσ ἀλλήλουσ.

τὸν μὲν οὖν ἐν εἰρήνῃ βουλόμενον βιοῦν καὶ μετ̓ ἀσφαλείασ τινὸσ εὐλαβεῖσθαι δεῖ τὴν πρὸσ ἀνθρώπουσ κοινωνίαν καὶ τὴν φύσιν ἐπίστασθαι τῶν πολλῶν ἑτοίμην οὖσαν πρὸσ τὸ μεταδοῦναι κακίασ τινόσ, καὶ μηδὲ ἂν μυριάκισ λέγῃ φίλοσ εἶναι πιστεύειν.

οἰ γάρ ἐστι παῤ αὐτοῖσ βέβαιον οὐθὲν οὐδὲ ἀληθέσ· ἀλλ̓ ὃν ἂν ἁπάντων προτιμῶσιν ἤδη καὶ τοῦ ζῆν, ἐὰν οὕτω τύχῃ, μετὰ μικρὸν ἔχθιστον νομίζουσι καὶ οὐδὲ τοῦ σώματοσ ἀπέχονται πολλάκισ. ὁ γοῦν ἐραστὴσ τὸν ἐρώμενον ἀποσφάττει διὰ τὸ λίαν φιλεῖν, ὡσ οἰέται, παροξυνθεὶσ ἐκ τῆσ τυχούσησ αἰτίασ.

ἕτεροι δ̓ ἑαυτοὺσ ἀποκτιννύασιν, οἱ μὲν ἄκοντεσ δἰ ἀκρασίαν, οἱ δὲ ἑκόντεσ, μηδενὸσ ὄντοσ αὐτοῖσ ἀτόπου κατὰ τὸν βίον ἢ τῆσ ἐν αὐτοῖσ μοχθηρίασ. τὰσ μὲν γὰρ ἄλλασ βλάβασ τὰσ εἰσ ἑαυτὸν ἑκάστου δῆλον ὡσ οὐκ ἐπεξελθεῖν ἔστιν. ποία δὴ πίστισ πρὸσ τοὺσ τοιούτουσ ἢ τίσ ἀσφάλεια; ἢ πῶσ ἂν ἐμὲ ἀγαπήσειεν ὁ μηδ̓ αὑτὸν ἀγαπῶν; τὸ γὰρ πρὸσ τοὺσ Ἀθηναίουσ ῥηθέν, ὅτε ἐν ἐσχάτοισ ὄντεσ ἠξίουν τι περὶ Σάμου, καλῶσ ἂν οἶμαι λεχθείη πρὸσ τοὺσ φιλίαν ὑπερχομένουσ τῶν φαύλων· ἢ ξένον ἢ τέκνον ἢ ἀδελφόν;

τί οὖν, ὅταν τισ φιλοφρονῆται καὶ καθ̓ ἱερῶν ὀμνύῃ καὶ μόνον οὐ κατατέμνειν αὑτὸν ᾖ πρόθυμοσ;

ἀκούειν μὲν ἤδη τούτων ἐξ ἀνάγκησ καὶ νὴ Δία ἴσωσ κατανεύειν· εἰδέναι μέντοι σαφῶσ ὅτι μηδὲν αὐτῶν ἐστιν ἰσχυρόν. Ἠλέκτρα τὸν Ὀρέστην δακρύοντα ὁρῶσα καὶ προσαγόμενον αὐτήν, τότε μὲν ᾤετο ἄνεσίν τινα αὐτῷ γεγονέναι, τοῦ μέντοι παντάπασι πιστεύειν πολὺ ἀπεῖχεν. οἴμοι, κασίγνητ̓, ὄμμα σὸν ταράσσεται, ταχὺσ δὲ μετέθου.

τὴν θάλασσαν οὕτωσ ἠρεμοῦσαν πολλάκισ ἰδεῖν ἔστιν, ὥστ̓ οἶμαι καὶ τὸν δειλότατον καταφρονῆσαι.

τί οὖν; διὰ τοῦτο πιστεύειν δεῖ καὶ μήτε ἀγκύρασ ἔχοντα μήτε πηδάλιον μήτε τἄλλα τὰ πρὸσ τὴν σωτηρίαν ἀνάγεσθαί ποτε; ὄψει γάρ, ἂν οὕτω τύχῃ, μετ̓ ὀλίγον κατερείσαντοσ ἀνέμου κλύδωνα ἰσχυρὸν καὶ κύματα τροφόεντα, πελώρια ἶσα ὄρεσσι, κυρτὰ φαληριόωντα· καὶ τὸν νῦν σοι φαινόμενον πρᾷον καὶ πολλὴν ἐνδεικνύμενον εὔνοιαν καὶ σπουδὴν τῆσ τυχούσησ αἰτίασ καταλαβούσησ ἄγριον εὑρήσεισ καὶ χαλεπὸν καὶ πᾶν ὁτιοῦν κακὸν ἕτοιμον ἐργάσασθαι. πόσα δοκεῖσ τὴν Μήδειαν εὔξασθαι τοῖσ θεοῖσ ὑπὲρ τῶν τέκνων ἢ ποσάκισ ἀγωνιᾶσαι νοσούντων ἢ ποσάκισ ἀντ̓ ἐκείνων αὐτὴν ἂν ἑλέσθαι τελευτᾶν;

μὴ τοίνυν πίστευε τοῖσ εὐνοεῖν φάσκουσι καὶ μηδέποτε ἂν ἐγκαταλιπεῖν τὴν πρὸσ σὲ φιλίαν. ἀλλ̓ ὅμωσ αὐτόχειρ αὐτῶν ἐγένετο. νὴ Δία, ἐρεῖ τισ, ὀργιζομένη καὶ ζηλοτυποῦσα. τοὺσ πολλοὺσ δὲ οὐκ ἂν οἰεί ζηλοτυπῆσαι; τί δέ; φθονῆσαι; τί δέ; ἐλπίσαι; σχεδὸν γὰρ αἰεὶ καὶ συνεχῶσ ἐν τούτοισ εἰσίν. ὥσπερ γὰρ αἱ τὸν ἄνεμον σημαίνουσαι ταινίαι κατὰ τὴν στάσιν αἰεὶ τοῦ πνεύματοσ αἰωροῦνται, νυνὶ μὲν οὕτωσ, πάλιν δὲ ἐπὶ θάτερα, τὸν αὐτὸν τρόπον ἡ τῶν φαύλων διάνοια πρὸσ πᾶσαν φορὰν οὕτωσ ἔχει.

τοῖσ δούλοισ οὐδεὶσ πιστεύει συντιθεμένοισ διὰ τὸ μὴ κυρίουσ ἑαυτῶν εἶναι·

πολὺ μᾶλλον οὐ χρὴ προσέχειν ταῖσ τῶν τοιούτων ὁμολογίαισ. τῷ παντὶ γὰρ πλεῖον ἀπέχουσι τῆσ ἐλευθερίασ . τοῖσ νεωτέροισ τοσούτων ἐτῶν νόμοσ οὐκ ἐᾷ συμβάλλειν ὡσ ἀπίστοισ οὖσιν, οὐδὲ γυναικὶ παῤ Ἀθηναίοισ συναλλάσσειν πλὴν ἄχρι μεδίμνου κριθῶν, διὰ τὸ τῆσ γνώμησ ἀσθενέσ. τῶν μέντοι πάνυ νέων οὐθὲν διαφέρουσιν οἱ φαῦλοι, μᾶλλον δὲ οὐδὲ τῶν παιδαρίων, πλὴν τῷ δύνασθαι καὶ τῇ πανουργίᾳ· διὸ μᾶλλον αὐτοῖσ άπιστεῖν ἐκείνων προσήκει. μακάριον γὰρ ἂν ἦν, εἰ καθάπερ παῖδα καὶ μειράκιον καὶ νεανίσκον καὶ πρεσβύτην χρόνοσ ποιεῖ, καὶ φρόνιμον οὕτωσ ἐποίει καὶ δίκαιον καὶ πιστόν.

καὶ μὴν τῶν γυναικῶν τῶν φαύλων οὐδέν εἰσι βελτίουσ οἱ ἄνδρεσ οἱ μοχθηροί. κατὰ γὰρ τὸ σῶμα διαφέρουσιν, οὐ κατὰ τὴν διάνοιαν. καθάπερ οὖν οὐδὲν ἐκείνασ ἐᾷ προσίεσθαι τῶν πλείονοσ ἀξίων ὁ νόμοσ, ἀλλ̓ ὡρ́ισται μέχρι τίνοσ προσήκει· τὸν αὐτὸν οἶμαι τρόπον καὶ τοῖσ πολλοῖσ μέχρι τῶν ἐλαχίστων κοινωνητέον· πράξεων δὲ μειζόνων ἢ λόγων ἀναγκαίων ἢ τῆσ ἀσφαλείασ τῆσ περὶ τὸν βίον οὐδέποτε. καὶ γὰρ εἴ ποτε ἀπέχονται τοῦ κακῶσ ποιεῖν δἰ ἣν δήποτ̓ αἰτίαν, ὥσπερ τὰ θηρία πολλάκισ ἠρεμεῖ κοιμώμενα ἢ ἐμπεπλησμένα, τὴν μέντοι φύσιν οὐκ ἀποβέβληκε τὴν αὑτῶν, παραπλησίωσ δὴ κἀκεῖνοι χρόνον τινὰ οὐκ ἔβλαψαν, ἔπειτα συμβάσησ προφάσεωσ καὶ τὸν τόκον, φασί, καὶ τὸ κεφάλαιον τῆσ πονηρίασ ἐκτίνουσιν.

ὁ Λάκων, ἐν ὁμιλίαισ τινῶν συντιθεμένων αὐτῷ καὶ ἀξιούντων παῤ αὐτῶν λαμβάνειν ἣν ἂν προαιρῆται πίστιν ὑπὲρ τῆσ φιλίασ, μίαν ἔφη πίστιν εἶναι τὸ ἐὰν θέλωσιν ἀδικῆσαι μὴ δύνασθαι, τὰσ δὲ λοιπὰσ πάσασ εὐήθεισ καὶ τελέωσ ἀσθενεῖσ.

ταύτην μόνην παρὰ τῶν πολλῶν τὴν πίστιν δεῖ λαμβάνειν, ἑτέραν δὲ οὐδεμίαν.

ἡ γὰρ ἐκ τῶν λόγων καὶ τῆσ συνηθείασ καὶ τῶν ὁρ́κων καὶ τοῦ γένουσ καταγέλαστοσ. ὁ Ἀτρεὺσ ἀδελφὸσ ἦν τοῦ Θυέστου καὶ τῶν παιδαρίων, ἃ κατέκοψεν, θεῖοσ· ὁ Ἐτεοκλῆσ καὶ ὁ Πολυνείκησ οὐ μόνον ἀδελφοὶ κατὰ τὸν νόμον, ἀλλὰ καὶ ἐξ υἱοῦ καὶ μητρὸσ γεγονότεσ τῶν ξυγγενεστάτων· ὥστ̓, εἴπερ ὠφέλει τι τὸ γένοσ, οὗτοι μάλιστα ἁπάντων ἀλλήλουσ ὤφειλον ἀγαπᾶν· ἀλλ̓ ὁ πιστευθεὶσ πρῶτον τὸν πιστεύσαντα ἐξέβαλε καὶ τῆσ πατρίδοσ ἀπεστέρει καὶ μετὰ ταῦτα ἀλλήλουσ ἀπέκτειναν. ὁ Θησεὺσ τὸν Ἱππόλυτον, πατὴρ ὢν καὶ Ποσειδῶνοσ υἱόσ, διαβολαῖσ πεισθεὶσ ἀπέκτεινε καταρασάμενοσ.

ὁ Πρίαμοσ πρότερον εὐδαιμονίᾳ διαφέρων καὶ τοσούτων ἐθνῶν καὶ τηλικούτου τόπου βασιλεύων, ὅσσον Λέσβοσ ἄνω Μάκαροσ ἕδοσ ἐντὸσ ἐέργει καὶ Φρυγίη καθύπερθε καὶ Ἑλλήσποντοσ ἀπείρων διὰ τὸν υἱὸν καὶ τὴν ἀκρασίαν τὴν ἐκείνου πάντων ἀθλιώτατοσ ἐγένετο. καὶ οὗτοι μὲν ἐπίσημοι.

πόλει τῶν ἀφανῶν καὶ δημοτικῶν Ἀτρέων καὶ Θυεστῶν, τῶν μὲν καὶ ἀποκτιννύντων κρύφα, τῶν δὲ εἰσ ἄλλα ἐπιβουλευόντων;

Αἐρόπασ μέν γε καὶ Κλυταιμνήστρασ καὶ Σθενεβοίασ οὐδὲ εἰπεῖν ἔστιν ὅσαι.

ἀλλὰ τὰ μὲν τοῦ γένουσ καὶ τῆσ οἰκειότητοσ τοιαῦτα, τὰ δὲ τῶν ὁρ́κων ποῖα; ὁ Πάνδαροσ ὤμοσε τῷ Μενελάῳ, ὥσπερ καὶ οἱ λοιποὶ Τρῶεσ, ἀλλ̓ οὐδὲν ἧττον ἔτρωσεν αὐτόν. Τισσαφέρνησ οὐκ ὤμοσε τοῖσ περὶ Κλέαρχον; τί δέ; ὁ βασιλεὺσ οὐχὶ καὶ τοὺσ βασιλείουσ θεοὺσ καὶ τὴν δεξιὰν ἀπέστειλε; Φίλιπποσ δὲ ὁ Μακεδὼν οὐ διετέλει καθάπερ ἄλλο τι τῶν εἰσ τὸν πόλεμον εὐχρήστων καὶ τὴν ἐπιορκίαν παρεσκευασμένοσ καὶ δυσὶ τούτοισ τὰσ πόλεισ αἱρῶν, τῷ τε παρασπονδεῖν καὶ τῷ τοὺσ προδώσοντασ παρασκευάζειν; τῷ παντὶ πρὸσ ἐκεῖνον τὸν τρόπον οἰκειότερον ἔχων· τοῖσ μὲν γὰρ προδόταισ ἀργύριον ἦν ἀνάγκη διδόναι, τοῖσ θεοῖσ δὲ περὶ ὁρ́κων οὐθὲν ἐτέλει. τὸν δὲ Λύσανδρον τὸν Λακεδαιμόνιον γνώμην ἀποφαίνεσθαι λέγουσιν ὅτι τοὺσ μὲν παῖδασ ἀστραγάλοισ καὶ σφαίραισ ἐξαπατᾶν δεῖ, τοὺσ δὲ ἄνδρασ ὁρ́κοισ καὶ ῥήμασιν.

ἡ κερδαλῆ δὲ ἀλώπηξ ἑτέρα τίσ ἐστι παρὰ Ἀρχιλόχῳ; τὸν δὲ τοῦ Γλαύκου χρησμὸν οὐκ οἰεί πρότερον δεδωκέναι τοὺσ πλείστουσ τῶν ἀνθρώπων, ὀμνύειν ἐπεὶ θάνατόσ γε καὶ εὐόρκον μένει ἄνδρα.

Γλαύκων ἢ Πανδάρων μεσταὶ μὲν ἀγοραὶ ἀνθρώπων, μεσταὶ δὲ ἀγυιαί.

διὸ μήτε τὸν Ἀπόλλωνα μήτε τὴν Ἀθηνᾶν σύμβουλον τῆσ ἐπιορκίασ λαμβάνουσιν. ,ἀλλ̓ ἡ συνήθεια τοῖσ ἀνθρώποισ μέγα δίκαιον τοῦ μηθὲν ἀδικεῖν καὶ σπονδαὶ καὶ τράπεζαἰ.

τὸν Εὔρυτον ἀπέκτεινεν ὁ παῤ αὐτῷ ξενισθείσ, σχέτλιοσ, οὐδὲ θεῶν ὄπιν ᾐδέσατ̓ οὐδὲ τράπεζαν, τὴν ἣν οἱ παρέθηκεν· ἔπειτα δὲ πέφνε καὶ αὐτόν. καίτοι θεὸσ ἔδοξεν οὗτοσ ὁ τὴν τῶν θεῶν ὄπιν οὐκ αἰδεσάμενοσ οὐδὲ τὴν τράπεζαν καὶ τέρπεται ἐν θαλίῃ, κατέχων καλλίσφυρον Ἥβην. τὸν Ἀρχίλοχον οὐδὲν ὤνησαν οἱ ἅλεσ καὶ ἡ τράπεζα πρὸσ τὴν ὁμολογίαν τῶν γάμων, ὥσ φησιν αὐτόσ.

ὁ Λυκάων ἀνόητοσ εἰσ τὸν Ἀχιλλέα δεύτερον ἐμπεσών, δέον αὐτὸν ἢ μάχεσθαι προθύμωσ ἢ φεύγειν τάχιον, πὰρ γὰρ σοὶ πρώτῳ, φησί, πασάμην Δημήτεροσ ἀκτήν. τοιγαροῦν πρότερον, ὁπότε οὐδέπω μετειλήφει τῆσ παῤ αὐτῷ τροφῆσ, εἰσ Λῆμνον ἀπεμποληθεὶσ ἐσώθη· τότε δὲ ληφθεὶσ ἀπεσφάγη.

τοσοῦτον αὐτὸν ὤνησεν ἡ Δημήτηρ. τὰσ νήττασ καὶ τὰσ πέρδικασ οὐ πρότερον θηρεύομεν, πρὶν ἂν φάγωσι παῤ ἡμῶν. ὁ δὲ Αἴγισθοσ τὸν Ἀγαμέμνονα δειπνίσσασ ὥσ τίσ τε κατέκτανε βοῦν ἐπὶ φάτνῃ. καὶ ὑπὸ μὲν τῶν Τρώων οὐδὲν ἔπαθεν ἐν δέκα ἔτεσιν, οἷσ ἐπολέμει καὶ οὐδεπώποτε αὐτοῖσ συνέστιοσ ἐγένετο· εἰσ δὲ τὴν οἰκίαν ἐλθὼν διὰ τοσούτου χρόνου, θύσασ τοῖσ θεοῖσ, καὶ τὴν αὑτοῦ τράπεζαν παραθέμενοσ, ὑπὸ τῆσ ἰδίασ γυναικὸσ οὕτωσ ὠμῶσ ἀνῃρέθη.

καὶ μετὰ ταῦτα κάτω περιτυχὼν τῷ Ὀδυσσεῖ μέμφεται Κλυταιμνήστραν·

μηδὲ γὰρ τοὺσ ὀφθαλμοὺσ αὐτοῦ τελευτῶντοσ συγκλεῖσαι· πρὸσ δὲ τούτοισ παρακελεύεται μηδέποτε πιστεύειν γυναικί, μηδέ οἱ ἐκφάσθαι πυκινὸν ἔποσ. καίτοι ἡ Κλυταιμνήστρα οὐχ ὅτι γυνὴ ἦν ταῦτα διέθηκεν αὐτόν, ἀλλ̓ ὅτι πονηρά·

καὶ οὐδὲν μᾶλλον οὐ χρὴ γυναικὶ ἤπιον εἶναι ἢ ἀνδρί. ἀλλ̓ οἶμαι τῶν περιπεσόντων ἕκαστοσ, ὑφ̓ οὗ πέπονθε κακῶσ, ἐκεῖνο μάλιστα ὑφορᾶται καὶ προλέγει φυλάττεσθαι τοῖσ ἄλλοισ, ὁ μὲν ὑπὸ ἔχεωσ πληγεὶσ ἔχιν, ὁ δὲ ὑπὸ σκορπίου σκορπίον· ὅν δ̓ ἂν κύων δάκῃ, ὄψει βακτηρίαν ἀεὶ περιφέροντα, τὸ αὐτὸ δὴ τοῦτο καὶ πρὸσ ἀνθρώπουσ πεπόνθασιν οἱ πολλοί.

τῷ μὲν ἐκ γυναικόσ τι συνέβη δεινόν· οὗτοσ δὴ κέκραγεν· ὦ Ζεῦ, τί δὴ κίβδηλον ἀνθρώποισ κακὸν γυναῖκασ εἰσ φῶσ ἡλίου κατῴκισασ; ἄλλον ὑποδεχθεὶσ ξένοσ ἐλύπησεν, ὡσ Ἀλέξανδροσ τὰ τοῦ Μενελάου κτήματα καὶ τὴν γυναῖκα ὑφελόμενοσ. ὁ τοιοῦτοσ πρὸσ τοὺσ ξένουσ διαβέβληται, πρὸσ ἀδελφὸν ἕτεροσ, ἄλλοσ πρὸσ υἱόν. τὸ δὲ πρᾶγμα οὐ τοιοῦτόν ἐστιν ‐ οὐ γὰρ ὁ ἀδελφὸσ οὐδὲ ὁ συγγενὴσ οὐδὲ ὁ ξένοσ πέφυκεν ἀδικεῖν, ἀλλ̓ ὁ μοχθηρὸσ ἄνθρωποσ· τοῦτο δὲ μικροῦ δεῖν ἐν πᾶσίν ἐστιν ‐ ἀλλ̓ εἰ νοῦν ἔχεισ, πάντασ εὐλαβοῦ.

ὃ γάρ τισ ἐπὶ τῆσ τύχησ εἶπε, πολὺ μᾶλλον ἂν ἐπ̓ ἀνθρώπων τοῦτο ῥηθείη, τὸ μηδένα εἰδέναι περὶ μηδενόσ, εἰ μέχρι τῆσ αὔριον διαμενεῖ τοιοῦτοσ. ξένοσ· εὐλαβοῦ. μέτριοσ εἶναί φησι· μᾶλλον εὐλαβοῦ. τοῦτο ἀκίνητον ὑπαρχέτω. ,νὴ Δί̓, ἀλλ̓ ἐπιδείκνυται δεξιοῦ τινοσ εὔνοιαν; ̓ οὐκοῦν ἀποδέχου τοῦτον, τοῖσ θεοῖσ εἰδὼσ χάριν, εἰ βούλει δέ, κἀκείνῳ· πρὸσ δὲ τὸ μέλλον φυλάττεσθαι χρὴ αὐτόν. τὰσ γοῦν πρὸσ αὑτοὺσ παραβαίνουσι συνθήκασ καὶ συμβουλεύουσιν αὑτοῖσ ἕτερα, καὶ ἄλλα συμφέρειν νομίζοντεσ ἄλλα πράττουσιν.

ὅθεν ὅταν τισ ἐκ τοῦ πιστεύειν περιπέσῃ τινὶ τῶν δυσκόλων, γελοῖόσ ἐστιν αἰτιώμενοσ ἐκεῖνον, ἑαυτὸν δέον, καὶ θεοὺσ ἐνίοτε ἐπιβοώμενοσ, ὑπ̓ ἀνδρὸσ ἀπατηθεὶσ φίλου καὶ συνήθουσ.

οἱ δὲ θεοὶ καταγελῶσιν, εἰδότεσ ὅτι ἑαυτὸν ἐξηπάτησεν ἐπ̓ ἄλλῳ ποιησάμενοσ. οἱ προσπταίοντεσ ἐν ταῖσ ὁδοῖσ ἢ νὴ Δία ἐμπεσόντεσ εἰσ πηλὸν ἢ βόθρον οὐκ ὀργίζονται τοῖσ λίθοισ ἢ τῷ πηλῷ· τελέωσ γὰρ ἂν ἦσαν ἀπόπληκτοι, δέον αὑτοὺσ αἰτιᾶσθαι καὶ τὸ μὴ προσέχειν.

τί οὖν;

φήσει τισ, δεῖ θηρίου βίον προαιρεῖσθαι καὶ ζῆν ἔρημον; οὐ θηρίου, ἀλλ̓ ἀνδρὸσ φρονίμου καὶ ζῆν ἀσφαλῶσ ἐπισταμένου. πολὺ γὰρ ἀσφαλεστέρα καὶ κρείττων ἡ ἐρημία τῆσ πρὸσ ἀνθρώπουσ κοινωνίασ, ἐὰν ἀδεῶσ γίγνηται καὶ χωρὶσ κοινῶν προσοχῆσ. ὥσπερ οἶμαι τοῖσ πλέουσι τὸ πέλαγοσ συμφέρει μᾶλλον τῆσ γῆσ, εἰ μή τισ ἐν εὐδίᾳ πλέοι καὶ σαφῶσ εἰδὼσ τοὺσ τόπουσ· ἐν μὲν γὰρ τῷ πελάγει σπάνιον εἴ που διεφθάρη ναῦσ, πρὸσ δὲ ταῖσ ἀκταῖσ καὶ περὶ τὰσ ἄκρασ ἰδεῖν ἔστι τὰ ναυάγια. τοιγαροῦν, ὅταν χειμὼν καταλάβῃ, τῶν μὲν ἀπείρων ἕκαστοσ ἐπιθυμεῖ τῆσ γῆσ, ὁ δὲ κυβερνήτησ ὡσ πορρωτάτω φεύγει.

καίτοι λιμένασ μὲν εὑρ́οι τισ ἂν ἀκλύστουσ, οἷσ ἔνεστι πιστεύσαντασ ἀσφαλῶσ ὁρμεῖν, ἡλίκον ἄν ποτε ἀρθῇ τὸ πνεῦμα· τῶν δὲ ἀνθρώπων οἱ μετριώτατοι τοῖσ θερινοῖσ ὁρ́μοισ ἐοίκασιν, οἵτινεσ πρὸσ τὸ παρὸν σκέπουσι· κἀκείνων γὰρ ἕκαστοσ πρὸσ ἕν τι τῶν κατὰ τὸν βίον ἐπιεικήσ, οὐ μέντοι καὶ πρὸσ τἄλλα ὑπάρχει. χρημάτων μὲν γὰρ ἕνεκεν οὐδέν σε ἀδικήσειεν ἄν· ἔστω γὰρ εἶναί τινα τοιοῦτον· ἀλλὰ τάχ̓ ἂν ὀργῆσ ἢ φιλοτιμίασ καταλαβούσησ οὐκ ἂν ἐπιγνοίησ αὐτὸν ἀσάλευτον καὶ πιστόν·

ἄλλοσ ὑπὸ μηδενὸσ πάθουσ κινούμενον, ἐφ̓ ᾧ τισ ἂν πιστεῦσαι βεβαίωσ δύναιτο. οὐκοῦν τοῖσ γε τοιούτοισ ὅσον ὑπὸ ἀνάγκησ καὶ τελέωσ ὀλίγον δεῖ χρῆσθαι, τὸ πλέον αὐτὸν ἐγρηγορότα καὶ φυλάττοντα, ὡσ τοὺσ Ἀχαιοὺσ τὸν Ἕκτορά φησιν ὁ ποιητήσ·

καὶ καλυφθέντασ αὐτῇ φεύγειν καὶ φυλάττεσθαι τὴν τῶν ἀνθρώπων κακίαν καὶ τὰσ τέχνασ καὶ τὰσ ἐπιβουλάσ, αἷσ εἰώθασι χρῆσθαι.

καθόλου δὲ θαυμαστόν, εἰ τὸ μὲν φαγεῖν ἀπὸ τῆσ αὐτῆσ τραπέζησ ἐμποδὼν ἔσται τῇ πονηρίᾳ καὶ νὴ Δία τὸ πιεῖν ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρατῆροσ καὶ τὸν αὐτὸν λύχνον ὁρᾶν·

τὸ δὲ τὸν ἥλιον βλέπειν τὸν αὐτὸν καὶ ἀπὸ τῆσ αὐτῆσ τρέφεσθαι γῆσ οὐδεὶσ ὑπολογίζεται τῶν πονηρῶν· ἀλλὰ τὸ μὲν πανδοκεῖον ἢ νὴ Δία οἶκοσ ἕτεροσ ἐκ λίθων καὶ ξύλων ᾠκοδομημένοσ συγκίρνησιν ἀνθρώπουσ καὶ δύναται συνάγειν εἰσ φιλίαν, ὥσπερ Ὀδυσσεὺσ ἀξιοῖ· αἰδεῖσθαι δὲ μέλαθρον· ὑπωρόφιοι δέ τοί εἰμεν. τῶν ἐν τῇ πολεμίᾳ γεγονυῖαν, ἤπερ αὐτούσ.

ὁ δὲ σύμπασ οὐρανόσ, ὑφ̓ ᾧ πάντεσ ἐσμὲν ἀρχῆθεν, οὐδὲν ὠφελεῖ πρὸσ ὁμόνοιαν οὐδὲ ἡ τῶν ὅλων κοινωνία θείων οὖσα καὶ μεγάλων, ἀλλὰ τοὐναντίον ἡ τῶν μικρῶν καὶ οὐδενὸσ ἀξίων. καὶ ὁ μὲν ἴδιοσ ἑκάστῳ πατήρ, πολλάκισ οὐδενὸσ ἄξιοσ πρεσβύτησ, μέγα δίκαιον, ὥστε μὴ ἐπιβουλεύειν ἀλλήλοισ τοὺσ ἐκ τοῦ αὐτοῦ γένουσ·

ὁ δὲ κοινὸσ ἁπάντων ,ἀνδρῶν τε θεῶν τἐ, ἐξ οὗ πάντεσ γεγόναμεν, οὐ κατὰ Λάχητα ὢν οὐδὲ κατὰ Σίμωνα, οὐ δύναται κατασχεῖν οὐδὲ κωλῦσαι τὴν ἀδικίαν τῶν ἀνθρώπων. καὶ μὴν ὅτι γε τοῖσ λόγοισ οὐκ ἂν πιστεύοι τισ τοῖσ ὑπὲρ τῆσ φιλίασ, τοῦτο γὰρ λοιπόν ἐστι, φανερὸν δήπου. γελοῖον γὰρ ἀργύριον μὲν δανείζοντα τοῖσ πέλασ μὴ ῥᾳδίωσ ἄν τινα πιστεῦσαι λόγῳ μόνῳ, ἀλλὰ μαρτύρων δεῖσθαι καὶ γραμμάτων καὶ πολλοὺσ καὶ ταῦτα παραβαίνειν.

τί οὖν; φησίν, οὐκ ἤδη τινὲσ ἐγένοντο φίλοι τῶν πρότερον; οἱο͂ν πᾶσ ἂν λέγοι τοὺσ θρυλουμένουσ τούτουσ, Ὀρέστην καὶ Πυλάδην καὶ Θησέα καὶ Πειρίθουν καὶ Ἀχιλλέα καὶ Πάτροκλον; εἰ δ̓ οὖν τισ συγχωρήσειεν ἀληθῆ τὴν δόξαν εἶναι ταύτην, δῆλον ὡσ τρεῖσ ἂν εἰε͂ν φιλίαι γεγονυῖαι ἐν τοσούτῳ χρόνῳ, ἐν ὅσῳ πλεονάκισ ἂν εἴποι τὸν ἥλιον ἐκλελοιπέναι.

상위

Dio, Chrysostom (디오, 크리소토모스)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION