Dio, Chrysostom, Orationes, ΒΟΡΥΣΘΕΝΙΤΙΚΟΣ ΟΝ ΑΝΕΓΝΩ ΕΝ ΤΗΙ ΠΑΤΡΙΔΙ.

(디오, 크리소토모스, 연설 (2), ΒΟΡΥΣΘΕΝΙΤΙΚΟΣ ΟΝ ΑΝΕΓΝΩ ΕΝ ΤΗΙ ΠΑΤΡΙΔΙ.)

Ἐτύγχανον μὲν ἐπιδημῶν ἐν Βορυσθένει τὸ θέροσ, ὁπότε εἰσέπλευσα μετὰ τὴν φυγήν, βουλόμενοσ ἐλθεῖν, ἐὰν δύνωμαι, διὰ Σκυθῶν εἰσ Γέτασ, ὅπωσ θεάσωμαι τἀκεῖ πράγματα ὁποῖά ἐστι. καὶ δὴ καὶ περιεπάτουν περὶ πλήθουσαν ἀγορὰν παρὰ τὸν Ὕπανιν.

τῆσ Ἱππολάου καλουμένησ ἄκρασ ἐν τῷ κατ̓ ἀντικρύ.

τοῦτο δέ ἐστι τῆσ χώρασ ὀξὺ καὶ στερεὸν ὥσπερ ἔμβολον, περὶ ὃ συμπίπτουσιν οἱ ποταμοί. τὸ δὲ ἐντεῦθεν ἤδη λιμνάζουσι μέχρι θαλάττησ ἐπὶ σταδίουσ σχεδόν τι διακοσίουσ· καὶ τὸ εὖροσ οὐχ ἧττον ταύτῃ τῶν ποταμῶν.

ἔστι δὲ αὐτοῦ τὸ μὲν πλέον τέναγοσ καὶ γαλήνη ταῖσ εὐδίαισ ὥσπερ ἐν λίμνῃ γίγνεται σταθερά. ἐν δὲ τοῖσ δεξιοῖσ φαίνεται ποταμόσ, καὶ τεκμαίρονται οἱ εἰσπλέοντεσ ἀπὸ τοῦ ῥεύματοσ τὸ βάθοσ. ὅθενπερ καὶ ἐξίησι, διὰ τὴν ἰσχὺν τοῦ ῥοῦ· εἰ δὲ μή, ῥᾳδίωσ ἂν ἐφράττετο τοῦ νότου πολλοῦ κατὰ στόμα εἰσπνέοντοσ. τὸ δὲ λοιπὸν ᾐών ἐστιν ἑλώδησ καὶ δασεῖα καλάμῳ καὶ δένδροισ.

φαίνεται δὲ τῶν δένδρων πολλὰ καὶ ἐν μέσῃ τῇ λίμνῃ, ὡσ ἱστοῖσ προσεοικέναι, καὶ ἤδη τινὲσ τῶν ἀπειροτέρων διήμαρτον, ὡσ ἐπὶ πλοῖα ἐπέχοντεσ. ταύτῃ δὲ καὶ τῶν ἁλῶν ἐστι τὸ πλῆθοσ, ὅθεν οἱ πλείουσ τῶν βαρβάρων λαμβάνουσιν ὠνούμενοι τοὺσ ἅλασ καὶ τῶν Ἑλλήνων καὶ Σκυθῶν οἱ Χερρόνησον οἰκοῦντεσ τὴν Ταυρικήν. ἐκδιδόασι δὲ οἱ ποταμοὶ εἰσ θάλασσαν παρὰ φρούριον Ἀλέκτοροσ, ὃ λέγεται τῆσ γυναικὸσ εἶναι τοῦ Σαυροματῶν βασιλέωσ. ἡ δὲ πόλισ ἡ τῶν Βορυσθενιτῶν τὸ μέγεθόσ ἐστιν οὐ πρὸσ τὴν παλαιὰν δόξαν διὰ τὰσ συνεχεῖσ ἁλώσεισ καὶ τοὺσ πολέμουσ.

ἅτε γὰρ ἐν μέσοισ οἰκοῦσα τοῖσ βαρβάροισ τοσοῦτον ἤδη χρόνον, καὶ τούτοισ σχεδόν τι τοῖσ πολεμικωτάτοισ, ἀεὶ μὲν πολεμεῖται, πολλάκισ δὲ καὶ ἑάλω·

τὴν δὲ τελευταίαν καὶ μεγίστην ἅλωσιν οὐ πρὸ πλειόνων ἢ πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν ἐτῶν. εἷλον δὲ καὶ ταύτην Γέται καὶ τὰσ ἄλλασ τὰσ ἐν τοῖσ ἀριστεροῖσ τοῦ Πόντου πόλεισ μέχρι Ἀπολλωνίασ. ὅθεν δὴ καὶ σφόδρα ταπεινὰ τὰ πράγματα κατέστη τῶν ταύτῃ Ἑλλήνων, τῶν μὲν οὐκέτι συνοικισθεισῶν πόλεων, τῶν δὲ φαύλωσ, καὶ τῶν πλείστων βαρβάρων εἰσ αὐτὰσ συρρυέντων.

πολλαὶ γὰρ δή τινεσ ἁλώσεισ κατὰ πολλὰ μέρη γεγόνασι τῆσ Ἑλλάδοσ, ἅτε ἐν πολλοῖσ τόποισ διεσπαρμένησ.

ἁλόντεσ δὲ τότε οἱ Βορυσθενῖται πάλιν συνῴκησαν, ἐθελόντων ἐμοὶ δοκεῖν τῶν Σκυθῶν διὰ τὸ δεῖσθαι τῆσ ἐμπορίασ καὶ τοῦ κατάπλου τῶν Ἑλλήνων. ἐπαύσαντο γὰρ εἰσπλέοντεσ ἀναστάτου τῆσ πόλεωσ γενομένησ, ἅτε οὐκ ἔχοντεσ ὁμοφώνουσ τοὺσ ὑποδεχομένουσ οὐδὲ τῶν Σκυθῶν ἀξιούντων οὐδὲ ἐπισταμένων ἐμπόριον αὐτῶν κατασκευάσασθαι τὸν Ἑλληνικὸν τρόπον. σημεῖον δὲ τῆσ ἀναστάσεωσ ἥ τε φαυλότησ τῶν οἰκοδομημάτων καὶ τὸ συνεστάλθαι τὴν πόλιν ἐσ βραχύ.

μέρει γάρ τινι προσῳκοδόμηται τοῦ παλαιοῦ περιβόλου, καθ̓ ὃ πύργοι τινὲσ οὐ πολλοὶ διαμένουσιν οὐ πρὸσ τὸ μέγεθοσ οὐδὲ πρὸσ τὴν ἰσχὺν τῆσ πόλεωσ. τὸ δὲ μεταξὺ συμπέφρακται κατ̓ ἐκεῖνο ταῖσ οἰκίαισ οὐκ ἐχούσαισ ὁποῖα διαλείπει. τειχίον δὲ παραβέβληται πάνυ ταπεινὸν καὶ ἀσθενέσ. τῶν δὲ πύργων εἰσί τινεσ πολὺ ἀφεστῶτεσ τοῦ νῦν οἰκουμένου, ὥστε μηδ̓ εἰκάσαι ὅτι μιᾶσ ἦσαν πόλεωσ. ταῦτά τε δὴ οὖν σημεῖα ἐναργῆ τῆσ ἁλώσεωσ καὶ τὸ μηδὲν τῶν ἀγαλμάτων διαμένειν ὑγιὲσ τῶν ἐν τοῖσ ἱεροῖσ, ἀλλὰ ξύμπαντα λελωβημένα εἶναι, ὥσπερ τὰ ἐπὶ τῶν μνημάτων.

ὅπερ οὖν ἔφην, ἔτυχον περιπατῶν πρὸ τῆσ πόλεωσ, καί τινεσ ἐξῄεσαν ἔνδοθεν τῶν Βορυσθενιτῶν πρὸσ ἐμέ, ὥσπερ εἰώθεσαν·

ἔπειτα Καλλίστρατοσ ἐφ̓ ἵππου τὸ μὲν πρῶτον παρρίππευσεν ἡμᾶσ ἔξωθεν προσελαύνων, παρελθὼν δὲ ὀλίγον κατέβη, καὶ τὸν ἵππον τῷ ἀκολούθῳ παραδοὺσ αὐτὸσ πάνυ κοσμίωσ προσῆλθεν ὑπὸ τὸ ἱμάτιον τὴν χεῖρα ὑποστείλασ. παρέζωστο δὲ μάχαιραν μεγάλην τῶν ἱππικῶν καὶ ἀναξυρίδασ εἶχε καὶ τὴν ἄλλην στολὴν Σκυθικήν, ἄνωθεν δὲ τῶν ὤμων ἱμάτιον μικρὸν μέλαν, λεπτόν, ὥσπερ εἰώθασιν οἱ Βορυσθενῖται.

χρῶνται δὲ καὶ τῇ ἄλλῃ ἐσθῆτι μελαίνῃ ὡσ τὸ πολὺ ἀπὸ γένουσ τινὸσ Σκυθῶν τῶν Μελαγχλαίνων, ὡσ ἐμοὶ δοκοῦσι, κατὰ τοῦτο ὀνομασθέντων ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων. ἦν δὲ ὡσ ὀκτωκαίδεκα ἐτῶν ὁ Καλλίστρατοσ, πάνυ καλὸσ καὶ μέγασ, πολὺ ἔχων Ιὠνικὸν τοῦ εἴδουσ.

ἐλέγετο δὲ καὶ τὰ πρὸσ τὸν πόλεμον ἀνδρεῖοσ εἶναι, καὶ πολλοὺσ Σαυροματῶν τοὺσ μὲν ἀνῃρηκέναι, τοὺσ δὲ αἰχμαλώτουσ εἰληφέναι. ἐσπουδάκει δὲ καὶ περὶ λόγουσ καὶ φιλοσοφίαν, ὥστε καὶ ἐκπλεῦσαι σὺν ἐμοὶ ἐπεθύμει. διὰ πάντα δὴ ταῦτα εὐδοκίμει παρὰ τοῖσ πολίταισ, οὐχ ἥκιστα δὲ ἀπὸ τοῦ κάλλουσ, καὶ εἶχε πολλοὺσ ἐραστάσ. πάνυ γὰρ δὴ τοῦτο ἐμμεμένηκεν αὐτοῖσ ἀπὸ τῆσ μητροπόλεωσ, τὸ περὶ τοὺσ ἔρωτασ τοὺσ τῶν ἀρρένων· ὥστε κινδυνεύουσιν ἀναπείθειν καὶ τῶν βαρβάρων ἐνίουσ οὐκ ἐπ̓ ἀγαθῷ σχεδόν, ἀλλ̓ ὡσ ἂν ἐκεῖνοι τὸ τοιοῦτον ἀποδέξαιντο, βαρβαρικῶσ καὶ οὐκ ἄνευ ὕβρεωσ.

εἰδὼσ οὖν αὐτὸν φιλόμηρον ὄντα περὶ τούτου εὐθὺσ ἐπυνθανόμην.

σχεδὸν δὲ καὶ πάντεσ οἱ Βορυσθενῖται περὶ τὸν ποιητὴν ἐσπουδάκασιν ἴσωσ διὰ τὸ πολεμικοὶ εἶναι ἔτι νῦν, εἰ μὴ ἄρα καὶ διὰ τὴν πρὸσ τὸν Ἀχιλλέα εὔνοιαν· τοῦτον μὲν γὰρ ὑπερφυῶσ τιμῶσι, καὶ νεὼν τὸν μὲν ἐν τῇ νήσῳ τῇ Ἀχιλλέωσ καλουμένῃ ἵδρυνται, τὸν δὲ ἐν τῇ πόλει· ὥστε οὐδὲ ἀκούειν ὑπὲρ οὐδενὸσ ἄλλου θέλουσιν ἢ Ὁμήρου. καὶ τἄλλα οὐκέτι σαφῶσ ἑλληνίζοντεσ διὰ τὸ ἐν μέσοισ οἰκεῖν τοῖσ βαρβάροισ ὅμωσ τήν γε Ἰλιάδα ὀλίγου πάντεσ ἴσασιν ἀπὸ στόματοσ. εἶπον οὖν προσπαίζων πρὸσ αὐτόν, Πότερόν σοι δοκεῖ, ὦ Καλλίστρατε, ἀμείνων ποιητὴσ Ὅμηροσ ἢ Φωκυλίδησ;

καὶ ὃσ γελάσασ ἔφη, Ἀλλ̓ οὐδὲ ἐπίσταμαι ἔγωγε τοῦ ἑτέρου ποιητοῦ τὸ ὄνομα, οἶμαι δὲ μηδὲ τούτων μηδένα. οὐδὲ γὰρ ἡγούμεθα ἡμεῖσ ἄλλον τινὰ ποιητὴν ἢ Ὅμηρον. τοῦτον δὲ σχεδόν τι οὐδὲ ἄλλοσ οὐδεὶσ ἀγνοεῖ. μόνου γὰρ Ὁμήρου μνημονεύουσιν οἱ ποιηταὶ αὐτῶν ἐν τοῖσ ποιήμασιν, καὶ ἄλλωσ μὲν εἰώθασι λέγειν, ἀεὶ δὲ ὁπόταν μέλλωσι μάχεσθαι παρακελεύονται τοῖσ αὑτῶν ὥσπερ τὰ Τυρταίου ἐν Λακεδαίμονι ἐλέγετο. εἰσὶ δὲ πάντεσ οὗτοι τυφλοὶ καὶ οὐχ ἡγοῦνται δυνατὸν εἶναι ἄλλωσ τινὰ ποιητὴν γενέσθαι.

Τοῦτο μέν, ἔφην, ἀπολελαύκασιν ἀπ’ Ὁμήρου ὥσπερ ἀπὸ ὀφθαλμίασ.

τὸν δὲ Φωκυλίδην ὑμεῖσ μὲν οὐκ ἐπίστασθε, ὡσ λέγεισ· πάνυ δὲ τῶν ἐνδόξων γέγονε ποιητῶν. ὥσπερ οὖν ἐπειδάν τισ τῶν ἐμπόρων καταπλεύσῃ πρὸσ ὑμᾶσ οὐ πρότερον παρα γεγονώσ, οὐκ εὐθὺσ ἠτιμάσατε αὐτόν, ἀλλὰ πρότερον γευσάμενοι τοῦ οἴνου, κἂν ἄλλο τι φορτίον ἄγῃ, δεῖγμα λαβόντεσ, ἐὰν μὲν ἀρέσῃ ὑμᾶσ, ὠνεῖσθε, εἰ δὲ μή, ἐᾶτε· οὕτωσ, ἔφην, καὶ τῆσ τοῦ Φωκυλίδου ποιήσεωσ ἔξεστί σοι λαβεῖν δεῖγμα ἐν βραχεῖ. καὶ γάρ ἐστιν οὐ τῶν μακράν τινα καὶ συνεχῆ ποίησιν εἰρόντων, ὥσπερ ὁ ὑμέτεροσ μίαν ἑξῆσ διέξεισι μάχην ἐν πλείοσιν ἢ πεντακισχιλίοισ ἔπεσιν, ἀλλὰ κατὰ δύο καὶ τρία ἔπη αὐτῷ καὶ ἀρχὴν ἡ ποίησισ καὶ πέρασ λαμβάνει. ὥστε καὶ προστίθησι τὸ ὄνομα αὐτοῦ καθ̓ ἕκαστον διανόημα, ἅτε σπουδαῖον καὶ πολλοῦ ἄξιον ἡγούμενοσ, οὐχ ὥσπερ Ὅμηροσ οὐδαμοῦ τῆσ ποιήσεωσ ὠνόμασεν αὑτόν.

ἢ οὐ δοκεῖ σοι εἰκότωσ προσθεῖναι Φωκυλίδησ τῇ τοιαύτῃ γνώμῃ καὶ ἀποφάσει, καὶ τόδε Φωκυλίδου· οἰκεῦσα σμικρὴ κρέσσων Νίνου ἀφραινούσησ.

ἀλλ̓ οὐ πρὸσ ὅλην Ἰλιάδα καὶ Ὀδύσσειαν ταῦτα τὰ ἔπη ἐστὶ τοῖσ μὴ παρέργωσ ἀκροωμένοισ;

ἢ μᾶλλον ὑμῖν ἀκούειν συνέφερε περὶ τῶν τοῦ Ἀχιλλέωσ πηδήσεών τε καὶ ὀρούσεων καὶ τῆσ φωνῆσ, ὅτι μόνον φθεγξάμενοσ ἔτρεπε τοὺσ Τρῶασ, ταῦτα μᾶλλον ὠφελεῖ ὑμᾶσ ἐκμανθάνοντασ ἢ ἐκεῖνο, ὅτι ἡ σμικρὰ πόλισ ἐν τραχεῖ σκοπέλῳ κειμένη κρείττων ἐστὶ καὶ εὐτυχεστέρα κατὰ κόσμον οἰκοῦσα ἢ μεγάλη ἐν λείῳ καὶ πλατεῖ πεδίῳ, ἐάνπερ ἀκόσμωσ καὶ ἀνόμωσ ὑπὸ ἀνθρώπων ἀφρόνων οἰκῆται; καὶ ὃσ οὐ μάλα ἡδέωσ ἀποδεξάμενοσ, Ὦ ξένε, εἶπεν, ὅτι ἡμεῖσ σε ἀγαπῶμεν καὶ σφόδρα αἰδούμεθα·

ὡσ ἄλλωσ γε οὐδεὶσ ἄν ἠνέσχετο Βορυσθενιτῶν εἰσ Ὅμηρον καὶ Ἀχιλλέα τοιαῦτα εἰπόντοσ. ὁ μὲν γὰρ θεὸσ ἡμῶν ἐστιν,ὡσ ὁρᾷσ, ὁ δὲ καὶ σχεδόν τι μετὰ τοὺσ θεοὺσ τιμᾶται. . αὖθισ γάρ ποτε ἐπαινεσόμεθα Ἀχιλλέα τε καὶ Ὅμηρον ὅσα δοκεῖ ἡμῖν ὀρθῶσ λέγειν. τὸ δὲ παρὸν σκεπτέον ἂν εἰή τὸ τοῦ Φωκυλίδου·

ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ σφόδρα καλῶσ λέγειν ὑπὲρ τῆσ πόλεωσ. Σκόπει, ἔφη, ἐπεὶ καὶ τούσδε ὁρᾷσ πάντασ ἐπιθυμοῦντασ ἀκοῦσαί σου καὶ διὰ τοῦτο συνερρυηκότασ δεῦρο πρὸσ τὸν ποταμόν, καίτοι οὐ σφόδρα ἀθορύβωσ ἔχοντασ.

οἶσθα γὰρ δήπου ὅτι χθὲσ οἱ Σκύθαι προσελάσαντεσ μεσημβρίασ τοὺσ μέν τινασ ἀπέκτειναν τῶν σκοπῶν οὐ προσέχοντασ, τοὺσ δὲ ἐζωγρήκασιν ἴσωσ· οὐ γάρ πω ἐπιστάμεθα διὰ τὸ μακροτέραν αὐτοῖσ γενέσθαι τὴν φυγήν, ἅτε οὐ πρὸσ τὴν πόλιν φεύγουσιν. ἦν δὲ τῷ ὄντι ταῦτα οὕτωσ, καὶ αἵ τε πύλαι συγκέκλειντο καὶ τὸ σημεῖον ἦρτο ἐπὶ τοῦ τείχουσ τὸ πολεμικόν.

ἀλλ̓ ὅμωσ οὕτωσ ἦσαν φιλήκοοι καὶ τῷ τρόπῳ Ἕλληνεσ, ὥστε μικροῦ δεῖν ἅπαντεσ παρῆσαν ἐν τοῖσ ὅπλοισ, βουλόμενοι ἀκούειν. κἀγὼ ἀγάμενοσ αὐτῶν τὴν προθυμίαν, Βούλεσθε, ἔφην, καθιζώμεθα ἰόντεσ ποι τῆσ πόλεωσ;

τυχὸν γὰρ νῦν οὐ πάντεσ ὁμοίωσ ἀκούουσιν ἐν τῷ βαδίζειν, ἀλλ̓ οἱ ὄπισθεν πράγματα ἔχουσι καὶ παρέχουσι τοῖσ πρὸ αὐτῶν, σπεύδοντεσ ἐγγυτέρω προσελθεῖν. ὡσ δὲ τοῦτο εἶπον, εὐθὺσ ὡρ́μησαν ἅπαντεσ εἰσ τὸ τοῦ Διὸσ ἱερόν, οὗπερ εἰώθασι βουλεύεσθαι.

καὶ οἱ μὲν πρεσβύτατοι καὶ οἱ γνωριμώτατοι καὶ οἱ ἐν ταῖσ ἀρχαῖσ κύκλῳ καθίζοντο ἐπὶ βάθρων· τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθοσ ἐφεστήκεσαν. ἦν γὰρ εὐρυχωρία πολλὴ πρὸ τοῦ νεώ. πάνυ οὖν ἄν τισ ἥσθη τῇ ὄψει φιλόσοφοσ ἀνήρ, ὅτι ἅπαντεσ ἦσαν τὸν ἀρχαῖον τρόπον, ὥσ φησιν Ὅμηροσ τοὺσ Ἕλληνασ, κομῶντεσ καὶ τὰ γένεια ἀφεικότεσ, εἷσ δὲ ἐν αὐτοῖσ μόνοσ ἐξυρημένοσ, καὶ τοῦτον ἐλοιδόρουν τε καὶ ἐμίσουν ἅπαντεσ. ἐλέγετο δὲ οὐκ ἄλλωσ τοῦτο ἐπιτηδεύειν, ἀλλὰ κολακεύων Ῥωμαίουσ καὶ τὴν πρὸσ αὐτοὺσ φιλίαν ἐπιδεικνύμενοσ· ὥστε εἶδεν ἄν τισ ἐπ̓ ἐκείνου τὸ αἰσχρὸν τοῦ πράγματοσ καὶ οὐδαμῇ πρέπον ἀνδράσιν.

ἐπεὶ δὲ ἡσυχία ἐγένετο, εἶπον ὅτι δοκοῦσί μοι ὀρθῶσ ποιεῖν, πόλιν οἰκοῦντεσ ἀρχαίαν καὶ Ἑλληνίδα, βουλόμενοι ἀκοῦσαι περὶ πόλεωσ.

καὶ πρῶτόν γε, ἔφην, ὅ,τι ἐστὶν αὐτὸ τοῦτο ὑπὲρ οὗ ὁ λόγοσ γνῶναι σαφῶσ· οὕτω γὰρ ἂν εἰήτε ἅμα ᾐσθημένοι καὶ ὁποῖόν τί ἐστιν. οἱ γὰρ πολλοί, ἔφην, ἄνθρωποι τὸ ὄνομα αὐτὸ ἴσασι καὶ φθέγγονται τοῦ πράγματοσ ἑκάστου, τὸ δὲ πρᾶγμ̓ ἀγνοοῦσιν. οἱ δὲ πεπαιδευμένοι τοῦτο φροντίζουσιν, ὅπωσ καὶ τὴν δύναμιν εἴσονται ἑκάστου οὗ λέγουσιν·

οἱο͂ν τὸ τοῦ ἀνθρώπου ὄνομα πάντεσ οὕτω λέγουσιν οἱ ἑλληνίζοντεσ, ἐὰν δὲ πύθῃ τινὸσ αὐτῶν ὅ,τι ἐστὶ τοῦτο, λέγω δὲ ὁποῖόν τι καὶ καθ̓ ὃ μηδενὶ τῶν ἄλλων ταὐτόν, οὐκ ἂν ἔχοι εἰπεῖν ἀλλ̓ ἢ δεῖξαι μόνον αὑτὸν ἢ ἄλλον, ὥσπερ οἱ βάρβαροι. θνητόν.

τὸ γὰρ τοῦτο εἶναι μόνῳ ἀνθρώπῳ συμβέβηκε καὶ οὐδενὶ ἄλλῳ. οὕτωσ οὖν καὶ τὴν πόλιν φασὶν εἶναι πλῆθοσ ἀνθρώπων ἐν ταὐτῷ κατοικούντων ὑπὸ νόμου διοικούμενον. ἤδη οὖν δῆλον ὅτι τῆσ προσηγορίασ ταύτησ οὐδεμιᾷ προσήκει τῶν καλουμένων πόλεων τῶν ἀφρόνων καὶ ἀνόμων.

οὔκουν οὐδὲ περὶ Νίνου εἰή ἂν ὁ ποιητὴσ ὡσ περὶ πόλεωσ εἰρηκώσ, ἀφραινούσησ γε αὐτῆσ. ὥσπερ γὰρ οὐδὲ ἄνθρωποσ ἐκεῖνόσ ἐστιν ᾧ μὴ πρόσεστι τὸ λογικόν, οὕτωσ οὐδὲ πόλισ, ᾗ μὴ συμβέβηκε νομίμῳ εἶναι. νόμιμοσ δὲ οὐκ ἂν εἰή ποτὲ ἄφρων καὶ ἄκοσμοσ οὖσα.

ἴσωσ οὖν ζητήσαι ἄν τισ, εἰ ἐπειδὰν οἱ ἄρχοντεσ καὶ προεστῶτεσ ὦσι φρόνιμοι καὶ σοφοί, τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθοσ διοικῆται κατὰ τὴν τούτων γνώμην νομίμωσ καὶ σωφρόνωσ, τὴν τοιαύτην χρὴ καλεῖν σώφρονα καὶ νόμιμον καὶ τῷ ὄντι πόλιν ἀπὸ τῶν διοικούντων·

ὥσπερ χορὸν ἴσωσ φαίημεν ἂν μουσικόν, τοῦ κορυφαίου μουσικοῦ ὄντοσ, τῶν δὲ ἄλλων ἐκείνῳ συνεπομένων καὶ μηδὲν παρὰ μέλοσ φθεγγομένων ἢ σμικρὰ καὶ ἀδήλωσ. ἀγαθὴν μὲν γὰρ ἐξ ἁπάντων ἀγαθῶν πόλιν οὔτε τισ γενομένην πρότερον οἶδε οὔτε ποτὲ ὡσ ἐσομένην ὕστερον ἄξιον διανοηθῆναι, πλὴν εἰ μὴ θεῶν μακάρων κατ̓ οὐρανόν, οὐδαμῶσ ἀκίνητον οὐδὲ ἀργήν, ἀλλὰ σφοδρὰν οὖσαν καὶ πορευομένην, τῶν μὲν ἡγουμένων τε καὶ πρώτων θεῶν χωρὶσ ἔριδοσ καὶ ἥττησ·

οὔτε γὰρ ἐρίζειν θεοὺσ οὔτε ἡττᾶσθαι θέμισ οὔτε ὑπ̓ ἀλλήλων ἅτε φίλων οὔτε ὑπὸ ἄλλων κρειττόνων, ἀλλὰ πράττειν ἀκωλύτωσ τὰ σφέτερα ἔργα μετὰ πάσησ φιλίασ ἀεὶ πάντων κοινῆσ· τῶν μὲν φανερωτάτων πορευομένων ἑκάστου καθ̓ ἑαυτόν, οὐ πλανωμένων ἄλλωσ ἀνόητον πλάνην, ἀλλὰ χορείαν εὐδαίμονα χορευόντων μετά τε νοῦ καὶ φρονήσεωσ τῆσ ἄκρασ· τοῦ δὲ λοιποῦ πλήθουσ ὑπὸ τῆσ κοινῆσ φορᾶσ ἀγομένου μιᾷ γνώμῃ καὶ ὁρμῇ τοῦ ξύμπαντοσ οὐρανοῦ. τὸ λογικὸν περιλάβῃ τισ, ἀνθρώπων σὺν θεοῖσ ἀριθμουμένων, ὡσ παῖδεσ σὺν ἀνδράσι λέγονται μετέχειν πόλεωσ, φύσει πολῖται ὄντεσ, οὐ τῷ φρονεῖν τε καὶ πράττειν τὰ τῶν πολιτῶν οὐδὲ τῷ κοινωνεῖν τοῦ νόμου, ἀξύνετοι ὄντεσ αὐτοῦ.

ἐκ δὲ τῶν ἄλλων πανταχοῦ πασῶν σχεδὸν ἁπλῶσ ἡμαρτημένων τε καὶ φαύλων πρὸσ τὴν ἄκραν εὐθύτητα τοῦ θείου καὶ μακαρίου νόμου καὶ τῆσ ὀρθῆσ διοικήσεωσ, ὅμωσ δὲ πρὸσ τὸ παρὸν εὐπορήσομεν παράδειγμα τῆσ ἐπιεικέστερον ἐχούσησ πρὸσ τὴν παντελῶσ διεφθαρμένην, ὡσ ἐν πᾶσι νοσοῦσι τόν γ̓ ἐλαφρότατα διάγοντα τῷ κάκιστα διακειμένῳ παραβάλλοντεσ. ἐγὼ μὲν οὖν πρόσ τι τοιοῦτον ὡρ́μων τῷ λόγῳ.

μεταξὺ δὲ τῶν παρόντων εἷσ ἐφθέγξατο εἰσ τὸ μέσον, ὅσπερ ἦν πρεσβύτατοσ αὐτῶν καὶ μέγιστον ἀξίωμα ἔχων, εἶπε δὲ πάνυ εὐλαβούμενοσ, Μηδαμῶσ, ὦ ξένε, ἄγροικον μηδὲ βαρβαρικὸν ἡγήσῃ τὸ τοιοῦτον, ὅτι μεταξὺ λέγοντί σοι ἐμποδὼν ἐγενόμην. παῤ ὑμῖν μὲν γὰρ οὐκ ἔθοσ ἐστὶ τὸ τοιοῦτο διὰ τὸ πολλὴν ἀφθονίαν εἶναι τῶν ἐκ φιλοσοφίασ λόγων καὶ περὶ παντὸσ ὅτου ἂν ἐπιθυμῇ τισ ἐξεῖναι παρὰ πολλῶν ἀκοῦσαι·

παῤ ἡμῖν δὲ ὥσπερ τέρασ τι τοῦτο πέφηνε τὸ σὲ ἡμῖν ἀφικέσθαι. τὸ δὲ λοιπὸν σχεδόν τι δεῦρο ἀφικνοῦνται ὀνόματι Ἕλληνεσ, τῇ δὲ ἀληθείᾳ βαρβαρώτεροι ἡμῶν, ἔμποροι καὶ ἀγοραῖοι, ῥάκη φαῦλα καὶ οἶνον πονηρὸν εἰσκομίζοντεσ καὶ τά γε παῤ ἡμῶν οὐδὲν βελτίω τούτων ἐξαγόμενοι.

σὲ δὲ αὐτὸσ ἡμῖν ὁ Ἀχιλλεὺσ ἐοίκε δεῦρο ἀπὸ τῆσ νήσου διαπέμψαι, καί σε πάνυ μὲν ἡδέωσ ὁρῶμεν, πάνυ δὲ ἡδέωσ ἀκούομεν ὅ,τι ἂν λέγῃσ. οὐ μέντοι πολύν τινα χρόνον ἡγούμεθα ἔσεσθαι τοῦτον οὐδὲ βουλόμεθα, ἀλλά σε εὖ πράξαντα οἴκαδε κατελθεῖν τὴν ταχίστην. νῦν οὖν ἐπεὶ ἥψω τῷ λόγῳ τῆσ θείασ διοκήσεωσ, αὐτόσ τε ἀνεπτέρωμαι δαιμονίωσ καὶ τούσδε ὁρῶ πάντασ ὀργῶντασ πρὸσ ἐκεῖνον τὸν λόγον·

καὶ γὰρ ἡμῖν ἔδοξασ μεγαλοπρεπῶσ καὶ τοῦ πράγματοσ οὐκ ἀναξίωσ ὅσα εἶπεσ εἰρηκέναι καὶ ὡσ ἂν μάλιστα ἡμεῖσ βουλοίμεθα ἀκοῦσαι.

τῆσ μὲν γὰρ ἀκριβεστέρασ ταύτησ φιλοσοφίασ ἄπειροί ἐσμεν, Ὁμήρου δέ, ὡσ οἶσθα, ἐρασταὶ καί τινεσ οὐ πολλοὶ Πλάτωνοσ·

ὧν δὴ κἀμὲ ὁρᾷσ ὄντα, ἀεί ποτε ἐντυγχάνοντα τοῖσ ἐκείνου ὅπωσ ἂν δύνωμαι· καίτοι ἴσωσ ἄτοπον βαρβαρίζοντα τῶν πολιτῶν μάλιστα τῷ ἑλληνικωτάτῳ καὶ σοφωτάτῳ χαίρειν καὶ ξυνεῖναι, καθάπερ εἴ τισ μικροῦ τυφλὸσ τὸ μὲν ἄλλο φῶσ ἀποστρέφοιτο, πρὸσ αὐτὸν δὲ τὸν ἥλιον ἀναβλέποι. ἔχει μὲν δὴ τὰ ἡμέτερα οὕτωσ.

σὺ δὲ εἰ θέλεισ πᾶσιν ἡμῖν χαρίσασθαι, τὸν μὲν ὑπὲρ τῆσ θνητῆσ πόλεωσ ἀναβαλοῦ λόγον, ἐὰν ἄρα σχολὴν ἡμῖν οἱ γείτονεσ παράσχωσιν εἰσ αὔριον καὶ μὴ δέῃ προσγυμνάζεσθαι αὐτοῖσ, ὥσπερ ἔθοσ ἡμῖν τὸ πολύ· περὶ δὲ τῆσ θείασ εἴτε πόλεωσ εἴτε διακοσμήσεωσ φίλον σοι καλεῖν, εἰπὲ ὅπῃ τε καὶ ὅπωσ ἔχει, ὡσ δύνασαι ἐγγύτατα τείνων τῆσ τοῦ Πλάτωνοσ ἐλευθερίασ περὶ τὴν φράσιν, οἱο͂ν δὴ καὶ ἄρτι ποιεῖν ἡμῖν ἔδοξασ. εἰ γὰρ μηδενὸσ ἄλλου, τῆσ γε φωνῆσ ξυνίεμεν ὑπὸ συνηθείασ ὅτι οὐ σμικρὸν οὐδὲ πόρρω τοῦ Ὁμήρου φθέγγεται. κἀγὼ σφόδρα γε ἥσθην τῇ ἁπλότητι τοῦ πρεσβύτου, καὶ γελάσασ εἶπον, Ὦ φίλε Ιἑροσῶν, εἴ με ἐκέλευεσ χθὲσ εἰσβεβληκότων ὑμῖν τῶν πολεμίων λαβόντα ὅπλα ὥσπερ τὸν Ἀχιλλέα μάχεσθαι, τὸ μὲν ἕτερον ἐπείσθην ἄν, πειρώμενοσ ἀμύνεσθαι ὑπὲρ ἀνδρῶν φίλων, τὸ δὲ ἕτερον οὐκ ἂν οἶμαι ἐδυνάμην, καίτοι σφόδρα βουλόμενοσ, ὁμοίωσ τῷ Ἀχιλλεῖ ἀγωνίζεσθαι.

καὶ νῦν ὧν κελεύεισ ποιήσω τὸ ἕτερον, προθυμήσομαι εἰπεῖν τὸν λόγον, ὡσ ἂν ἐγὼ δύνωμαι κατ̓ ἐμαυτόν·

ἀνδράσι δὲ προτέροισιν ἐριζέμεν οὐκ ἐθελήσω, οὔτε Πλάτωνι οὔτε Ὁμήρῳ. οὐ γάρ τοι οὐδὲ τῷ Εὐρύτῳ φησὶ συνενεγκεῖν ὁ ποιητὴσ ὅτι ἤριζε πρὸσ τοὺσ κρείττονασ. οὐ μέντοι σπουδῆσ γε, ἔφην, οὐδὲν ἀπολείψομεν. ταῦτα δὲ εἰπὼν πρὸσ ἐκεῖνον οὐδὲν ἧττον ὑπεκίνουν καὶ ἀνεφερόμην τρόπον τινὰ ἀναμνησθεὶσ Πλάτωνόσ τε καὶ Ὁμήρου.

τὸ μὲν δὴ τῆσ πόλεωσ οὕτωσ, ἔφην, δεῖ ἀκούειν ὡσ οὐκ ἄντικρυσ τῶν ἡμετέρων τὸν κόσμον ἀποφαινομένων πόλιν·

ἐναντίον γὰρ ἂν ὑπῆρχε τοῦτο τῷ λόγῳ τῷ περὶ τῆσ πόλεωσ, ἥν, ὥσπερ οὖν εἶπον, σύστημα ἀνθρώπων ὡρίσαντο·

ἅμα τε οὐκ ἦν ἴσωσ πρέπον οὐδὲ πιθανὸν κυρίωσ εἰπόντασ εἶναι τὸν κόσμον ζῷον ἔπειτα φάσκειν ὡσ ἔστι πόλισ· τὸ γὰρ αὐτὸ πόλιν τε καὶ ζῷον οὐκ ἂν οἶμαι ῥᾳδίωσ ὑπομένοι τισ ὑπολαβεῖν.

ἀλλὰ τὴν νῦν διακόσμησιν, ὁπηνίκα διῄρηται καὶ μεμέρισται τὸ πᾶν εἰσ πολλάσ τινασ μορφὰσ φυτῶν τε καὶ ζῴων θνητῶν καὶ ἀθανάτων, ἔτι δὲ ἀέροσ καὶ γῆσ καὶ ὕδατοσ καὶ πυρόσ, ἓν οὐδὲν ἧττον πεφυκὸσ ἐν ἅπασι τούτοισ καὶ μιᾷ ψυχῇ καὶ δυνάμει διεπόμενον, ἁμῃγέπῃ πόλει προσεικάζουσι διὰ τὸ πλῆθοσ τῶν ἐν αὐτῇ γιγνομένων τε καὶ ἀπογιγνομένων, ἔτι δὲ τὴν τάξιν καὶ τὴν εὐκοσμίαν τῆσ διοικήσεωσ. ὁ δὲ λόγοσ οὗτοσ ἔμβραχυ ἐσπούδακε ξυναρμόσαι τῷ θείῳ τὸ ἀνθρώπειον γένοσ καὶ ἑνὶ λόγῳ περιλαβεῖν πᾶν τὸ λογικόν, κοινωνίασ ἀρχὴν καὶ δικαιοσύνησ μόνην ταύτην ἰσχυρὰν καὶ ἄλυτον εὑρίσκων.

πόλισ μὲν γὰρ δὴ κατὰ τοῦτο ἂν εἰή λεγομένη μὰ Δί̓ οὐ φαύλων οὐδὲ μικρῶν τυχοῦσα ἡγεμόνων οὐδὲ ὑπὸ τυράννων τε καὶ δήμων καὶ δεκαρχιῶν δὴ καὶ ὀλιγαρχιῶν καί τινων ἄλλων τοιούτων ἀρρωστημάτων διαφορουμένη καὶ στασιάζουσα τὸν ἅπαντα χρόνον, ἀλλὰ τῇ σωφρονεστάτῃ καὶ ἀρίστῃ βασιλείᾳ κεκοσμημένη, τῷ ὄντι βασιλευομένη κατὰ νόμον μετὰ πάσησ φιλίασ καὶ ὁμονοίασ·

ὅπερ δὴ ὁ σοφώτατοσ καὶ πρεσβύτατοσ ἄρχων καὶ νομοθέτησ ἅπασι προστάττει θνητοῖσ καὶ ἀθανάτοισ, ὁ τοῦ ξύμπαντοσ ἡγεμὼν οὐρανοῦ καὶ τῆσ ὅλησ δεσπότησ οὐσίασ, αὐτὸσ οὕτωσ ἐξηγούμενοσ καὶ παράδειγμα παρέχων τὴν αὑτοῦ διοίκησιν τῆσ εὐδαίμονοσ καὶ μακαρίασ καταστάσεωσ·

ὃν οἱ θεῖοι ποιηταὶ μαθόντεσ ἐκ Μουσῶν ὑμνοῦσιν ἅμα καὶ ὀνομάζουσι πατέρα θεῶν καὶ ἀνθρώπων.

κινδυνεύει γὰρ οὖν δὴ τὸ ποιητικὸν γένοσ οὐ πάνυ ἄστοχον εἶναι τῶν ἱερῶν λόγων οὐδὲ ἄπο στόχου φθέγγεσθαι τὰ τοιαῦτα πολλάκισ, οὐ μέντοι οὐδὲ μεμυῆσθαι καθαρῶσ κατὰ θεσμὸν καὶ νόμον τῶν μυουμένων οὐδὲ εἰδέναι τοῦ ξύμπαντοσ πέρι τῆσ ἀληθείασ σαφὲσ οὐδέν, ὡσ ἔποσ εἰπεῖν·

ἀτεχνῶσ δὲ ἐοίκεν ὅμοιον εἶναι τοῖσ ἔξω περὶ θύρασ ὑπηρέταισ τῶν τελετῶν, πρόθυρα κοσμοῦσι καὶ βωμοὺσ τοὺσ ἐν τῷ φανερῷ καὶ τὰ ἄλλα τὰ τοιαῦτα παρασκευάζουσιν, οὐδέ ποτ̓ ἔνδον παριοῦσιν.

ὅθεν δὴ καὶ θεράποντασ Μουσῶν αὑτοὺσ ὀνομάζουσιν, οὐ μύστασ οὐδὲ ἄλλο σεμνὸν ὄνομα. οὐκοῦν, ὡσ ἔφην, τούσ τε πλησίον ἀναστρεφομένουσ τελετῆσ τινοσ πρὸσ ταῖσ εἰσόδοισ εἰκὸσ τό γε τοσοῦτον τῶν ἔνδοθεν αἰσθάνεσθαί τινοσ, ἤτοι ῥήματοσ ἐκβοηθέντοσ ἑνὸσ μυστικοῦ ἢ πυρὸσ ὑπερφανέντοσ, καὶ τοῖσ ποιηταῖσ ἐνίοτε, λέγω δὲ τοῖσ πάνυ ἀρχαίοισ, φωνή τισ ἐκ Μουσῶν ἀφίκετο βραχεῖα καί πού τισ ἐπίπνοια θείασ φύσεώσ τε καὶ ἀληθείασ, καθάπερ αὐγὴ πυρὸσ ἐξ ἀφανοῦσ λάμψαντοσ·

ἃ ἔπασχον ἐκ Μουσῶν καὶ κατείχοντο Ὅμηρόσ τε καὶ Ἡσίοδοσ. οἱ δὲ μετ̓ ἐκείνουσ ὕστερον ἐπὶ σκηνὰσ καὶ θέατρα τὴν αὑτῶν σοφίαν ἀγαγόντεσ ἀμύητοι ἀμυήτοισ πολλάκισ ἐξέφερον ἀτελῆ παραδείγματα ὀργίων·

θαυμαζόμενοι δὲ ὑπὸ τῶν πολλῶν ἐπεχείρουν αὐτοὶ τελεῖν τὸν ὄχλον, τῷ ὄντι βακχείων τινὰσ σκηνὰσ ἀκαλύπτουσ πηξάμενοι ἔν τισι τραγικαῖσ τριόδοισ. καὶ βασιλέα.

ἐν ταῖσ εὐχαῖσ, ὡσ τοιαύτησ τινὸσ ἀρχῆσ καὶ συστάσεωσ οὔσησ τοῦ παντόσ.

ὥστε ταύτῃ γε οὐδὲ οἶκον δοκοῦσί μοι ὀκνῆσαι ἂν ἀποφήνασθαι τοῦ Διὸσ τὸν ἅπαντα κόσμον, εἴπερ ἐστὶ πατὴρ τῶν ἐν αὐτῷ, καὶ νὴ Δία πόλιν, ὥσπερ ἡμεῖσ προσεικάζομεν κατὰ τὴν μείζονα ἀρχήν. βασιλεία γὰρ πόλει μᾶλλον ἢ οἴκῳ πρεπόντωσ ἂν λέγοιτο. οὐ γὰρ δὴ βασιλέα εἰπόντεσ τὸν ἐπὶ τῶν ὅλων οὐκ ἂν βασιλεύεσθαι τὸ ὅλον ὁμολογοῖεν οὐδὲ βασιλεύεσθαι φήσαντεσ οὐκ ἂν πολιτεύεσθαι φαῖεν οὐδὲ εἶναι πολιτείαν τοῦ παντόσ.

πολιτείαν δ̓ αὖ συγχωροῦντεσ πόλιν οὐκ ἂν ἀποτρέποιντο ὁμολογεῖν ἤ τι τούτῳ παραπλήσιον τὸ πολιτευόμενον. ὅδε μὲν οὖν ὁ τῶν φιλοσόφων λόγοσ, ἀγαθὴν καὶ φιλάνθρωπον ἀποδεικνὺσ κοινωνίαν δαιμόνων καὶ ἀνθρώπων, μεταδιδοὺσ νόμου καὶ πολιτείασ οὐ τοῖσ τυχοῦσι τῶν ζῴων, ἀλλ̓ ὅσοισ μέτεστι λόγου καὶ φρονήσεωσ, πολὺ κρείττω καὶ δικαιοτέραν τῆσ Λακωνικῆσ νομοθεσίασ εἰσηγούμενοσ, καθ̓ ἣν οὐδὲ ὑπάρχει τοῖσ Εἵλωσι γενέσθαι Σπαρτιάταισ·

ὅθεν δὴ διατελοῦσιν ἐπιβουλεύοντεσ τῇ Σπάρτῃ. ἕτεροσ δὲ μῦθοσ ἐν ἀπορρήτοισ τελεταῖσ ὑπὸ μάγων ἀνδρῶν ᾅδεται θαυμαζόμενοσ, οἳ τὸν θεὸν τοῦτον ὑμνοῦσιν ὡσ τέλειόν τε καὶ πρῶτον ἡνίοχον τοῦ τελειοτάτου ἁρ́ματοσ.

τὸ γὰρ Ἡλίου ἁρ́μα νεώτερόν φασιν εἶναι πρὸσ ἐκεῖνο κρινόμενον, φανερὸν δὲ τοῖσ πολλοῖσ, ἅτε προδήλου γιγνομένησ τῆσ φορᾶσ. ὅθεν κοινῆσ φήμησ τυγχάνειν, ὡσ ἐοίκεν, ἀπὸ πρώτων σχεδόν τι τῶν ποιητῶν τῶν ἀνατολὰσ καὶ δύσεισ ἑκάστοτε λεγόντων κατὰ ταὐτὰ πάντων ἐξηγουμένων ζευγνυμένουσ τε τοὺσ ἵππουσ καὶ τὸν Ἥλιον αὐτὸν ἐπιβαίνοντα τοῦ δίφρου. τὸ δὲ ἰσχυρὸν καὶ τέλειον ἁρ́μα τὸ Διὸσ οὐδεὶσ ἄρα ὕμνησεν ἀξίωσ τῶν τῇδε οὔτε Ὅμηροσ οὔτε Ἡσίοδοσ, ἀλλὰ Ζωροάστρησ καὶ μάγων παῖδεσ ᾅδουσι παῤ ἐκείνου μαθόντεσ·

ὃν Πέρσαι λέγουσιν ἔρωτι σοφίασ καὶ δικαιοσύνησ ἀποχωρήσαντα τῶν ἄλλων καθ̓ αὑτὸν ἐν ὄρει τινὶ ζῆν· ἔπειτα ἁφθῆναι τὸ ὄροσ πυρὸσ ἄνωθεν πολλοῦ κατασκήψαντοσ συνεχῶσ τε κάεσθαι.

τὸν οὖν βασιλέα σὺν τοῖσ ἐλλογιμωτάτοισ Περσῶν ἀφικνεῖσθαι πλησίον, βουλόμενον εὔξασθαι τῷ θεῷ· καὶ τὸν ἄνδρα ἐξελθεῖν ἐκ τοῦ πυρὸσ ἀπαθῆ, φανέντα δὲ αὐτοῖσ ἵλεων θαρρεῖν κελεῦσαι καὶ θῦσαι θυσίασ τινάσ, ὡσ ἥκοντοσ εἰσ τὸν τόπον τοῦ θεοῦ.

συγγίγνεσθαί τε μετὰ ταῦτα οὐχ ἅπασιν, ἀλλὰ τοῖσ ἄριστα πρὸσ ἀλήθειαν πεφυκόσι καὶ τοῦ θεοῦ ξυνιέναι δυναμένοισ, οὓσ Πέρσαι μάγουσ ἐκάλεσαν, ἐπισταμένουσ θεραπεύειν τὸ δαιμόνιον, οὐχ ὡσ Ἕλληνεσ ἀγνοίᾳ τοῦ ὀνόματοσ οὕτωσ ὀνομάζουσιν ἀνθρώπουσ γόητασ. ἐκεῖνοι δὲ τά τε ἄλλα δρῶσι κατὰ λόγουσ ἱεροὺσ καὶ δὴ τῷ Διὶ τρέφουσιν ἁρ́μα Νισαίων ἵππων·

οἱ δέ εἰσι κάλλιστοι καὶ μέγιστοι τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν· τῷ δέ γε Ἡλίῳ ἕνα ἵππον.

ἐξηγοῦνται δὲ τὸν μῦθον οὐχ ὥσπερ οἱ παῤ ἡμῖν προφῆται τῶν Μουσῶν ἕκαστα φράζουσι μετὰ πολλῆσ πειθοῦσ, ἀλλὰ μάλα αὐθαδῶσ. εἶναι γὰρ δὴ τοῦ ξύμπαντοσ μίαν ἀγωγήν τε καὶ ἡνιόχησιν ὑπὸ τῆσ ἄκρασ ἐμπειρίασ τε καὶ ῥώμησ γιγνομένην ἀεί, καὶ ταύτην ἄπαυστον ἐν ἀπαύστοισ αἰῶνοσ περιόδοισ. τοὺσ δὲ Ἡλίου καὶ Σελήνησ δρόμουσ, καθάπερ εἶπον, μερῶν εἶναι κινήσεισ, ὅθεν ὑπ̓ ἀνθρώπων ὁρᾶσθαι σαφέστερον. τῆσ δὲ τοῦ ξύμπαντοσ κινήσεωσ καὶ φορᾶσ μὴ ξυνιέναι τοὺσ πολλούσ, ἀλλ̓ ἀγνοεῖν τὸ μέγεθοσ τοῦδε τοῦ ἀγῶνοσ.

τὸ δὴ μετὰ τοῦτο αἰσχύνομαι φράζειν τῶν ἵππων πέρι καὶ τῆσ ἡνιοχήσεωσ, ὅπωσ ἐξηγούμενοι λέγουσιν, οὐ πάνυ τι φροντίζοντεσ ὅμοιόν σφισι γίγνεσθαι πανταχῇ τὸ τῆσ εἰκόνοσ.

ἴσωσ γὰρ ἂν φαινοίμην ἄτοποσ παρὰ Ἑλληνικά τε καὶ χαρίεντα ᾅσματα βαρβαρικὸν ᾆσμα ἐπᾴδων· ὅμωσ δὲ τολμητέον. φασὶ τῶν ἵππων τὸν πρῶτον ἄνωθεν ἀπείρῳ διαφέρειν κάλλει τε καὶ μεγέθει καὶ ταχυτῆτι, ἅτε ἔξωθεν περιτρέχοντα τὸ μήκιστον τοῦ δρόμου, αὐτοῦ Ζηνὸσ ἱερόν· πτηνὸν δὲ εἶναι· τὴν δὲ χρόαν λαμπρόν, αὐγῆσ τῆσ καθαρωτάτησ· ἀλλοῖα.

ταῦτα δὲ ὑφ̓ ἡμῶν ὁρᾶσθαι συνεστραμμένα, καθάπερ ἐν αὐγῇ λαμπρᾷ φλογὸσ σπινθῆρασ ἰσχυροὺσ διαθέοντασ, ἰδίαν δὲ κίνησιν ἔχειν καθ̓ αὑτά. καὶ τἄλλα ἄστρα δἰ ἐκείνου φαινόμενα καὶ ξύμπαντα ἐκείνου πεφυκότα μέρη τὰ μὲν περιφέρεσθαι σὺν αὐτῷ μίαν ταύτην ἔχοντα κίνησιν, τὰ δὲ ἄλλουσ θεῖν δρόμουσ. τυγχάνειν δὲ παρὰ τοῖσ ἀνθρώποισ ταῦτα μὲν ἰδίου ἕκαστον ὀνόματοσ·

τὰ δὲ ἄλλα κατὰ πλῆθοσ ἀθρόα, διανενεμημένα εἴσ τινα σχήματα καὶ μορφάσ.

ὁ μὲν δὴ λαμπρότατοσ ἵπποσ καὶ ποικιλώτατοσ αὐτῷ τε Διὶ προσφιλέστατοσ, ὧδέ πωσ ὑμνούμενοσ ὑπ̓ αὐτῶν, θυσίασ τε καὶ τιμὰσ ἅτε πρῶτοσ εἰκότωσ πρώτασ ἔλαχεν· δεύτεροσ δὲ μετ̓ ἐκεῖνον ἁπτόμενοσ αὐτοῦ καὶ πλησιώτατοσ Ἥρασ ἐπώνυμοσ, εὐήνιοσ καὶ μαλακόσ, πολὺ δὲ ἥττων κατά τε ῥώμην καὶ τάχοσ.

χροιὰν δὲ τῇ μὲν αὑτοῦ φύσει μέλασ, φαιδρύνεται δὲ ἀεὶ τὸ καταλαμπόμενον Ἡλίῳ· τὸ δὲ σκιασθὲν ἐν τῇ περιφορᾷ τὴν αὑτοῦ μεταλαμβάνει τῆσ χρόασ ἰδέαν. τρίτοσ Ποσειδῶνοσ ἱερόσ, τοῦ δευτέρου βραδύτεροσ.

τούτου δὲ μυθολογοῦσιν εἴδωλον οἱ ποιηταὶ γενέσθαι παῤ ἀνθρώποισ, ἐμοὶ δοκεῖν, ὅντινα ὀνομάζουσι Πήγασον, καί φασιν ἀνεῖναι κρήνην ἐν Κορίνθῳ χαράξαντα τῇ ὁπλῇ. ὁ δὲ δὴ τέταρτοσ εἰκάσαι πάντων ἀτοπώτατοσ, στερεόσ τε καὶ ἀκίνητοσ, οὐχ ὅπωσ πτερωτόσ, ἐπώνυμοσ Ἑστίασ. ὅμωσ δὲ οὐκ ἀποτρέπονται τῆσ εἰκόνοσ, ἀλλὰ ἐνεζεῦχθαί φασι καὶ τοῦτον τῷ ἁρ́ματι, μένειν δὲ κατὰ χώραν χαλινὸν ἀδάμαντοσ ἐνδακόντα. συνερείδειν δὲ πανταχόθεν αὑτῷ τοῖσ μέρεσι, καὶ τὼ δύο τὼ πλησίον ὁμοίωσ πρὸσ αὐτὸν ἐγκλίνειν, ἀτεχνῶσ ἐπιπίπτοντε καὶ ὠθουμένω·

τὸν δὲ ἐξωτάτω ἀεὶ περὶ τὸν ἑστῶτα ὡσ νύσσαν φέρεσθαι. τὸ μὲν οὖν πολὺ μετ̓ εἰρήνησ καὶ φιλίασ διατελοῦσιν ἀβλαβεῖσ ὑπ̓ ἀλλήλων. ἤδη δέ ποτε ἐν μήκει χρόνου καὶ πολλαῖσ περιόδοισ ἰσχυρὸν ἆσθμα τοῦ πρώτου προσπεσὸν ἄνωθεν, οἱᾶ δὴ θυμοειδοῦσ, ἐθέρμηνε τοὺσ ἄλλουσ, σφοδρότερόν γε μὴν τὸν τελευταῖον·

τήν τε δὴ χαίτην περιέφλεξεν αὐτοῦ, ᾗ μάλιστα ἠγάλλετο, καὶ τὸν ἅπαντα κόσμον.

τοῦτο δὲ τὸ πάθοσ ἅπαξ Ἕλληνασ μνημονεύοντάσ φασι Φαέθοντι προσάπτειν, οὐ δυναμένουσ μέμφεσθαι τὴν Διὸσ ἡνιόχησιν, τούσ τε Ἡλίου δρόμουσ οὐκ ἐθέλοντασ ψέγειν.

διό φασι νεώτερον ἡνίοχον, Ἡλίου παῖδα θνητόν, ἐπιθυμήσαντα χαλεπῆσ καὶ ἀξυμφόρου πᾶσι τοῖσ θνητοῖσ παιδιᾶσ, αἰτησάμενον παρὰ τοῦ πατρὸσ ἐπιστῆναι τῷ δίφρῳ, φερόμενόν τε ἀτάκτωσ πάντα καταφλέξαι ζῷα καὶ φυτά, καὶ τέλοσ αὐτὸν διαφθαρῆναι πληγέντα ὑπὸ κρείττονοσ πυρόσ. πάλιν δὲ ὅταν διὰ πλειόνων ἐτῶν ὁ Νυμφῶν καὶ Ποσειδῶνοσ ἱερὸσ πῶλοσ ἐπαναστῇ, παρὰ τὸ σύνηθεσ ἀγωνιάσασ καὶ ταραχθείσ, ἱδρῶτι πολλῷ κατέκλυσε τὸν αὐτὸν τοῦτον ἅτε ὁμόζυγα· πειρᾶται δὴ τῆσ ἐναντίασ τῇ πρότερον φθορᾷ, ὕδατι πολλῷ χειμαζόμενοσ.

βασιλεύοντα τότε σφίσιν ἀρκέσαι πρὸ τῆσ παντελοῦσ φθορᾶσ.

ταῦτα δὲ σπανίωσ ξυμβαίνοντα δοκεῖν μὲν ἀνθρώποισ διὰ τὸν αὑτῶν ὄλεθρον γίγνεσθαι μὴ κατὰ λόγον μηδὲ μετέχειν τῆσ τοῦ παντὸσ τάξεωσ, λανθάνειν δὲ αὐτοὺσ ὀρθῶσ γιγνόμενα καὶ κατὰ γνώμην τοῦ σῴζοντοσ καὶ κυβερνῶντοσ τὸ πᾶν. εἶναι γὰρ ὅμοιον ὥσπερ ὅταν ἁρ́ματοσ ἡνίοχοσ τῶν ἵππων τινὰ κολάζῃ χαλινῷ σπάσασ ἢ κέντρῳ ἁψάμενοσ· ὁ δ̓ ἐσκίρτησε καὶ ἐταράχθη, παραχρῆμα εἰσ δέον καθιστάμενοσ.

μίαν μὲν οὖν λέγουσι ταύτην ἡνιόχησιν ἰσχυράν, οὐχ ὅλου φθειρομένου τοῦ παντόσ. πάλιν δὲ ἑτέραν τῆσ τῶν τεττάρων κινήσεωσ καὶ μεταβολῆσ, ἐν ἀλλήλοισ μεταβαλλομένων καὶ διαλλαττόντων τὰ εἴδη, μέχρισ ἂν εἰσ μίαν ἅπαντα συνέλθῃ φύσιν, ἡττηθέντα τοῦ κρείττονοσ. ὅμωσ δὲ καὶ ταύτην τὴν κίνησιν ἡνιοχήσει προσεικάζειν τολμῶσιν ἐλάσει τε ἁρ́ματοσ, ἀτοπωτέρασ δεόμενοι τῆσ εἰκόνοσ·

ἄλλῳ, τέλοσ δὲ ἅπαντασ εἰσ ἕνα τῶν τεττάρων ἀναλώσασ μίαν μορφὴν ἐξ ἁπάσησ τῆσ ὕλησ ἐργάζοιτο.

εἶναί γε μὴν τὸ τοιοῦτο μὴ καθάπερ ἀψύχων πλασμάτων ἔξωθεν τοῦ δημιουργοῦ πραγματευομένου καὶ μεθιστάντοσ τὴν ὕλην, αὐτῶν δὲ ἐκείνων γίγνεσθαι τὸ πάθοσ, ὥσπερ ἐν ἀγῶνι μεγάλῳ τε καὶ ἀληθινῷ περὶ νίκησ ἐριζόντων·

ὃν εἴπομεν ἐν ἀρχῇ τῶν λόγων ἐξαίρετον εἶναι Διόσ.

τοῦτον γάρ, ἅτε πάντων ἀλκιμώτατον καὶ φύσει διάπυρον, ταχὺ ἀναλώσαντα τοὺσ ἄλλουσ, καθάπερ οἶμαι τῷ ὄντι κηρίνουσ, ἐν οὐ πολλᾷ τινι χρόνῳ, δοκοῦντι δὲ ἡμῖν ἀπείρῳ πρὸσ τὸν ἡμέτερον αὐτῶν λογισμόν, καὶ τὴν οὐσίαν πάντων πᾶσαν εἰσ αὑτὸν ἀναλαβόντα, πολὺ κρείττω καὶ λαμπρότερον ὀφθῆναι τοῦ πρότερον, ὑπ̓ οὐδενὸσ ἄλλου θνητῶν οὐδὲ ἀθανάτων, ἀλλ̓ αὐτὸν ὑφ̓ αὑτοῦ νικηφόρον γενόμενον τοῦ μεγίστου ἀγῶνοσ. στάντα δὲ ὑψηλὸν καὶ γαῦρον, χαρέντα τῇ νίκῃ, τόπον τε ὡσ πλεῖστον καταλαβεῖν καὶ μείζονοσ χώρασ δεηθῆναι τότε ὑπὸ ῥώμησ καὶ μένουσ.

κατὰ τοῦτο δὴ γενόμενοι τοῦ λόγου δυσωποῦνται τὴν αὐτὴν ἐπονομάζειν τοῦ ζῴου φύσιν.

εἶναι γὰρ αὐτὸν ἤδη τηνικάδε ἁπλῶσ τὴν τοῦ ἡνιόχου καὶ δεσπότου ψυχήν, μᾶλλον δὲ αὐτὸ τὸ φρονοῦν καὶ τὸ ἡγούμενον αὐτῆσ. οὕτωσ δὴ λέγομεν καὶ ἡμεῖσ τιμῶντεσ καὶ σεβόμενοι τὸν μέγιστον θεὸν ἔργοισ τε ἀγαθοῖσ καὶ ῥήμασιν εὐφήμοισ. λειφθεὶσ γὰρ δὴ μόνοσ ὁ νοῦσ καὶ τόπον ἀμήχανον ἐμπλήσασ αὑτοῦ ἅτ̓ ἐπ̓ ἴσησ πανταχῇ κεχυμένοσ, οὐδενὸσ ἐν αὐτῷ πυκνοῦ λειφθέντοσ, ἀλλὰ πάσησ ἐπικρατούσησ μανότητοσ, ὅτε κάλλιστοσ γίγνεται, τὴν καθαρωτάτην λαβὼν αὐγῆσ ἀκηράτου φύσιν, εὐθὺσ ἐπόθησε τὸν ἐξ ἀρχῆσ βίον.

διανέμειν ἕκαστα καὶ δημιουργεῖν τὸν ὄντα νῦν κόσμον ἐξ ἀρχῆσ πολὺ κρείττω καὶ λαμπρότερον ἅτε νεώτερον.

ἀστράψασ δὲ ὅλοσ οὐκ ἄτακτον οὐδὲ ῥυπαρὰν ἀστραπήν, οἱάν χειμέριοσ ἐλαυνομένων βιαιότερον πολλάκισ τῶν νεφῶν διῇξεν, ἀλλὰ καθαρὰν καὶ ἀμιγῆ παντὸσ σκοτεινοῦ, μετέβαλε ῥᾳδίωσ ἅμα τῇ νοήσει.

μνησθεὶσ δὲ Ἀφροδίτησ καὶ γενέσεωσ ἐπράϋνε καὶ ἀνῆκεν αὑτόν, καὶ πολὺ τοῦ φωτὸσ ἀποσβέσασ εἰσ ἀέρα πυρώδη τρέπεται πυρὸσ ἠπίου. δὲ τότε Ἥρᾳ καὶ μεταλαβὼν τοῦ τελειοτάτου λέχουσ, ἀναπαυσάμενοσ ἀφίησι τὴν πᾶσαν αὖ τοῦ παντὸσ γονήν.

τοῦτον ὑμνοῦσι παῖδεσ σοφῶν ἐν ἀρρήτοισ τελεταῖσ Ἥρασ καὶ Διὸσ εὐδαίμονα γάμον. ὑγρὰν δὲ ποιήσασ τὴν ὅλην οὐσίαν, ἓν σπέρμα τοῦ παντόσ, αὐτὸσ ἐν τούτῳ διαθέων, καθάπερ ἐν γονῇ πνεῦμα τὸ πλάττον καὶ δημιουργοῦν, τότε δὴ μάλιστα προσεοικὼσ τῇ τῶν ἄλλων συστάσει ζῴων, καθ̓ ὅσον ἐκ ψυχῆσ καὶ σώματοσ συνεστάναι λέγοιτ̓ ἂν οὐκ ἄπο τρόπου, τὰ λοιπὰ ἤδη ῥᾳδίωσ πλάττει καὶ τυποῖ, λείαν καὶ μαλακὴν αὑτῷ περιχέασ τὴν οὐσίαν καὶ πᾶσαν εἴκουσαν εὐπετῶσ.

ἐργασάμενοσ δὲ καὶ τελεώσασ ἀπέδειξεν ἐξ ἀρχῆσ τὸν ὄντα κόσμον εὐειδῆ καὶ καλὸν ἀμηχάνωσ, πολὺ δὴ λαμπρότερον ἢ οἱο͂σ ὁρᾶται νῦν.

πάντα γάρ που καὶ τἄλλα ἔργα τῶν δημιουργῶν καινὰ ἀπὸ τῆσ τέχνησ καὶ τῶν χειρῶν παραχρῆμα τοῦ ποιήσαντοσ κρείττω καὶ στιλπνότερα. καὶ τῶν φυτῶν τὰ νεώτερα εὐθαλέστερα τῶν παλαιῶν ὅλα τε βλαστοῖσ ἐοικότα. καὶ μὴν τά γε ζῷα εὐχάριτα καὶ προσηνῆ ἰδεῖν μετὰ τὴν γένεσιν, οὐ μόνον τὰ κάλλιστα αὐτῶν, πῶλοί τε καὶ μόσχοι καὶ σκύλακεσ, ἀλλὰ καὶ θηρίων σκύμνοι τῶν ἀγριωτάτων. ἡ μὲν γὰρ ἀνθρώπου φύσισ νηπία τότε καὶ ὑδαρὴσ ὁμοία Δήμητροσ ἀτελεῖ χλόῃ, προελθοῦσα δὲ εἰσ τὸ μέτρον ὡρ́ασ καὶ νεότητοσ παντὸσ ἀτεχνῶσ φυτοῦ κρεῖττον καὶ ἐπιφανέστερον βλάστημα.

ὁ δὲ ξύμπασ οὐρανόσ τε καὶ κόσμοσ, ὅτε πρῶτον συνετελέσθη, κοσμηθεὶσ ὑπὸ τῆσ σοφωτάτησ τε καὶ ἀρίστησ τέχνησ, ἄρτι τῶν τοῦ δημιουργοῦ χειρῶν ἀπηλλαγμένοσ, λαμπρὸσ καὶ διαυγὴσ καὶ πᾶσι τοῖσ μέρεσι παμφαίνων, νήπιοσ μὲν οὐδένα χρόνον ἐγένετο οὐδὲ ἀσθενὴσ κατὰ τὴν ἀνθρωπίνην τε καὶ θνητὴν τῆσ φύσεωσ ἀσθένειαν, νέοσ δὲ καὶ ἀκμάζων εὐθὺσ ἀπὸ τῆσ ἀρχῆσ.

ὅτε δὴ καὶ ὁ δημιουργὸσ αὐτοῦ καὶ πατὴρ ἰδὼν ἥσθη μὲν οὐδαμῶσ· ταπεινὸν γὰρ ἐν ταπεινοῖσ τοῦτο πάθοσ·

ἐχάρη δὲ καὶ ἐτέρφθη διαφερόντωσ ἥμενοσ Οὐλύμπῳ, ἐγέλασσε δέ οἱ φίλον ἦτορ γηθοσύνῃ, ὅθ̓ ὁρᾶτο θεοὺσ τοὺσ ἅπαντασ ἤδη γεγονότασ καὶ παρόντασ. τὴν δὲ τότε μορφὴν τοῦ κόσμου, λέγω δὲ τὴν τε ὡρ́αν καὶ τὸ κάλλοσ ἀεὶ καλοῦ ὄντοσ ἀμηχάνωσ, οὐδεὶσ δύναιτ̓ ἂν ἀνθρώπων διανοηθῆναι καὶ εἰπεῖν ἀξίωσ οὔτε τῶν νῦν οὔτε τῶν πρότερον, εἰ μὴ Μοῦσαί τε καὶ Ἀπόλλων ἐν θείῳ ῥυθμῷ τῆσ εἰλικρινοῦσ τε καὶ ἄκρασ ἁρμονίασ. ὅθεν δὴ καὶ ἡμεῖσ ἐάσωμεν τὰ νῦν, ὅσον ἡμῖν δυνατὸν ἐπᾶραι τὸν λόγον οὐκ ὀκνήσαντεσ.

εἰ δὲ ἀτεχνῶσ ὑψηλόν τε καὶ ἐξίτηλον ἀπέβη τὸ τοῦ λόγου σχῆμα, ὥσπερ οἱ δεινοὶ περὶ τοὺσ ὄρνιθάσ φασι τὸν σφόδρα ἄνω χωρήσαντα καὶ τοῖσ νέφεσιν ἐγκρύψαντα αὑτὸν ἀτελῆ τὴν μαντείαν ποιεῖν, οὐκ ἐμὲ ἄξιον αἰτιᾶσθαι, τὴν δὲ Βορυσθενιτῶν ἀξίωσιν, ὡσ τότε ἐκεῖνοι λέγειν προσέταξαν.

상위

Dio, Chrysostom (디오, 크리소토모스)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION