헬라어 문장 검색 - ΑριστίΟρατιον́53́

(아리스티데스, 아일리오스, 연설, Πρὸσ Δημοσθένη περὶ ἀτελείας)

πάντα μᾶλλον, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ἔγωγ’ ἂν ᾤμην ἢ Δημοσθένη ποτὲ τουτονὶ πρὸσ τοσοῦτον ἀπονοίασ καὶ τοῦ μὴ καλῶσ ἔχοντοσ ἥκειν ὡσ καὶ ἀτελείασ ἕνεχ’ ἡμῖν συμβεβουλευκέναι προῆχθαι, καὶ τοῦτο πολλοῦ τινοσ εἶναι φάναι, καὶ φέρειν εἰσ δόξαν τοῖσ δοῦσιν οὐχ ἧττον ἢ τοῖσ λαβοῦσιν· οἷσ καὶ εἴ τισ ἄλλοσ ἐγχειρεῖν ἠξίου, τοῦτον αὐτὸν πρῶτον ἔδει παντὶ σθένει διακωλύειν πειρᾶσθαι, οὐ μόνον ὅτι τῶν ἀλυσιτελῶν τοῦτ’ ἐστὶ καθάπαξ τῇ πόλει, ὡσ προϊόντοσ ἐπιδείξω τοῦ λόγου· ‐ ὁ δὲ πᾶν τοὐναντίον αὐτῇ καὶ βούλεται καὶ συνεύχεται, καὶ οὕτω τὸν ἀεὶ πολιτεύεται χρόνον ὡσ καὶ πεπεῖσθαι λέγειν περὶ αὑτοῦ μὴ ἂν ἕνα μηδένα τῶν πάντων τὰ τοιαῦτα δόξαι βελτίω, καὶ οὐ λέγειν μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖσ ἔργοισ δεικνύναι· ‐ ἀλλ’ ὅτι καὶ μεγίστη τισ ἐντεῦθεν γένοιτ’ ἂν τοῖσ πράγμασι βλάβη, εἰ τοῦθ’ ἑξῆσ διὰ πάντων χωρήσει.

νῦν δὲ οἷσ τὰ τοιαῦτα συνηγορεῖ, καὶ οἷσ πλείω τούτων ἢ πάντων ὧν πώποτ’ εἶπεν ἢ συνεβούλευσε λόγον ποιεῖται, δυοῖν θάτερον λογίζεσθαι δίδωσιν, ἢ ’κεῖνα μὴ καλῶσ εἰρηκέναι ἢ ταῦτ’ οὐκ ὀρθῶσ ἐψηφίσθαι· μᾶλλον δὲ εἰ μὲν ὀρθῶσ ταῦτ’ ἔχει, κόμποσ ἐκεῖνα καὶ οὐδὲν ὑγιὲσ, εἰ δ’ ἐκ τῶν ἔργων ἐκείνοισ ἡ πίστισ, καὶ οὐδ’ ἂν εἷσ ἐξ ὧν, ὦ Δημόσθενεσ, ἔπραξασ φήσαι μὴ οὐ ταῦτα προσηκόντωσ εἰρῆσθαι, εὔδηλον πάντωσ ὡσ ἔξω λόγου τὰ τοιαῦτ’ ἐσπουδάκεισ, καὶ πρὶν ὑφ’ ὁτουοῦν ἐληλέγχθαι, κατ’ αὐτὸσ σαυτοῦ ταυτηνὶ φέρεισ τὴν ψῆφον. ἐγὼ δὲ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, οὐχ οὕτω δεινὸν εἶναι τοῦτον ἠξίουν ὡσ τοῦ βούλεσθαί τισιν ἕνεκα καταθέσθαι χάριν τῇ πόλει λυμαίνεσθαι, μηδὲ τῶν πρὸσ ταύτην δικαίων μείζω τὰ τούτων ποιεῖσθαι, μηδὲ βοηθεῖν τούτοισ οἰόμενον δεῖν ἔπειτ’ αὐτῇ πολεμεῖν, ἀλλ’ ὃ μέλλει κοινῇ συνοίσειν, τοῦθ’ ὡσ ἔθοσ αὐτῷ καὶ διανοεῖσθαι καὶ πράττειν ἀεί. ὅπου γὰρ καὶ τῶν ὡσ ἀληθῶσ ἡμῖν συμφερόντων ἔσθ’ ὅτε, μᾶλλον δ’ ἐν τῷ καθάπαξ, δι’ αὐτὴν ταύτην ὑπερορῶμεν, πῶσ οὐκ ἀλογία σαφὴσ ἑτέρῳ τῳ κατ’ αὐτῆσ χαρίζεσθαι; ὁ δὲ τοσοῦτον ἐδέησε τοῦ ταῦτ’ ἤδη πράττειν αἱρεῖσθαι, ὥσθ’ ὅσον πρόσθεν χρηστὸσ ἦν καὶ δημοτικὸσ καὶ τῆσ πολιτείασ ἀκριβὴσ σπουδαστὴσ, τοσοῦτον νῦν ἐξέστη τῆσ ὑποθέσεωσ, καὶ τοὐναντίον ἢ πρόσθεν τοῖσ πράγμασι χρῆται· οὐχ ἃ τῇ πόλει συμφέρει, ἀλλ’ ἃ τῷ Χαβρίου παιδὶ, ἢ εἰ βούλεσθε, οἷ αὐτῷ ‐ τὴν γὰρ δὴ τούτου μητέρα μετὰ τὴν ἐκείνου τελευτὴν αὐτὸσ γεγαμήκει ‐ ταῦθ’ ἡμᾶσ πείθειν ἐθέλων, μονονουχὶ ταῦτ’ ἐν τούτοισ βοῶν, ὡσ οὐδένα ποιοῦμαι τῆσ πόλεωσ λόγον, ἀλλὰ λῆροσ πάντ’ ἐμοὶ πρὸσ τὸ γένοσ. ἀμέλει καὶ ὃν ἐξ ἀρχῆσ ἔδει κεῖσθαι τῇ πόλει νόμον, μηδένα τῶν πολιτῶν ἀτελῆ μήτ’ εἶναι μήτ’ ἂν γενέσθαι, τοῦτον ἤδη καλῶσ ὑπὸ Λεπτίνου τεθέντα, ὡσ καὶ πάντων τῶν εὖ φρονούντων, ὡσ εἰκὸσ, αὐτὸν ἐπαινούντων, καὶ πάνυ τοι συνηδομένων αὐτῷ τε καὶ τῷ νόμῳ, τῷ μὲν τῆσ κοινῆσ ὠφελείασ, τῷ δὲ τοῦ πρόνοιαν ταυτησὶ πεποιῆσθαι, μόνοσ οὗτοσ, ἢν εὖ πάθωμεν ὡσ ἐοίκε δυσχεραίνων, ἀντὶ τοῦ συγκροτεῖν αὐτὸν καὶ θαυμάζειν καὶ ὅπωσ εἰσ ἀεὶ κύριοσ ἔσται παρασκευάζειν.

ὁ δὲ καὶ ὅπωσ ἄκυροσ ἔσται πάντα ποιεῖ· οὐ τὸ ξυμφέρον, ὡσ ἂν εἴποι τισ, ἀγνοῶν· τίσ γὰρ τούτου τὰ τοιαῦτα δεινότεροσ; ἀλλ’ ὅπωσ εἰσ τὴν πατρῴαν ἀτέλειαν καὶ αὖθισ ἐγκαταστήσῃ Κτήσιππον, οὐκ εἰδὼσ ὡσ ἐν μὲν τῷ τὴν πόλιν εὖ πράττειν καὶ αὐτὸν εὖ πράττειν ἀνάγκη, ἐν δὲ τῷ τὸν μὲν νῦν εὖ ἔχειν ἐθέλειν, τὴν δὲ μὴ, καὶ αὐτὸν ὅσον οὐκ ἤδη τῶν αὐτῶν πεπειρᾶσθαι. ἔτι τοίνυν εἰ μὲν, ὦ Δημόσθενεσ, οὐκ εὖ ἔχειν ὁ νόμοσ ἐδόκει οὐδὲ τοῦ γιγνομένου διὰ πάντων τυγχάνειν, ἀλλὰ φλυαρίαν ταῦτ’ εἶναι καὶ οὐδὲν ὑγιὲσ, αὐτόν σε πρῶτον ἐχρῆν εἰσ μέσον παριόντα διακωλύειν τοῦτον, αἰτιᾶσθαι, παρανόμων γράφεσθαι, οὐ τούτουσ ἢ ’κείνουσ ἐξ ἀφανοῦσ καθιέντα δι’ αὐτῶν ἐλέγχειν τοῦτον πειρᾶσθαι, καὶ κατὰ τοῦδε σφίσι συνηγορεῖν. σοὶ γὰρ, εἴπερ τῳ, τὰ τοιαῦτα μάλιστα μέλει. οἷσ δὲ τότε μὲν σιγᾶν ᾤου δεῖν, νυνὶ δὲ μετ’ αὐτῶν αὐτὸν διαβάλλειν, ἀμφότερα βεβαιοῖσ, τόν τε νόμον ὡσ κάλλιστα ἔχειν, αὐτόν τέ σε μάτην κατ’ αὐτοῦ κεκινῆσθαι· ὅσ γε καὶ ἵνα μὴ τοῦ μὲν Κτησίππου μόνου δόξασ ἀντιποιεῖσθαι, τὸ δὲ τῆσ πόλεωσ παρὰ φαῦλον ποιεῖσθαι, εἶτα πρὸσ τῷ μηδὲν ὧν βούλει κατωρθωκέναι καὶ ὧν μὴ βούλει, τούτων αἴτιοσ αὐτῷ κατασταίησ, τὸν δῆμον εἰσ ὀργὴν κεκινηκὼσ, ταῦτ’ οὖν δεδιὼσ δεινότατα πάντων ἐξεῦρεσ, ὅπωσ καὶ τὴν ὑπόνοιαν ταύτην εὐχερῶσ ἀποκρούσῃ καὶ πρὸσ ἃ δεῖται τῷ Χαβρίου συνάρῃ· πρῶτα μὲν ὡσ μάλιστα τῇ πόλει συμφέρειν τὴν ἀτέλειαν φήσασ καὶ τούτοισ τὸν ἀκροατὴν ὑφελόμενοσ, ἔπειτα τούτου μνησθείσ.

καίτοι ὅταν οὐ θαρρούντωσ οὐδ’ ἐλευθέρωσ, ἀλλὰ δεδιότωσ τε καὶ ὑπούλωσ καὶ μετὰ τοῦ πάνυ τοι λανθάνειν ἐθέλειν ἐπὶ ταῦτα χωρῇσ, ἐοίκασ ὧν λέγεισ πρῶτοσ αὐτὸσ ἐπιλαμβάνεσθαι καὶ μισεῖν καὶ διὰ τοῦθ’ οὕτωσ σχηματίζειν τε καὶ προάγειν τὸν λόγον. ἀλλὰ μὴν εἰ κατηγοροῦντοσ καὶ συκοφαντοῦντοσ ταύτην ἅπαντεσ ἴσμεν διαφορὰν, τὸ τὸν μὲν τὰ οὐκ ὄντα συμπλάττειν, τὸν δὲ τοῖσ οὖσι κακοῖσ ἢ φαινομένοισ ἐπιπηδᾶν, καὶ τὸν μὲν, εἰ καὶ μὴ δικαίασ, ἀλλ’ οὖν ἔσθ’ ὅτ’ ἀξιοῦμεν συγγνώμησ, τῷ μηδὲν οἴκοθεν καὶ παρ’ ἑαυτοῦ συντιθέναι, ἀλλὰ τοῖσ οὖσι κεχρῆσθαι, τῷ δὲ ἀπρόσωποσ ἡ κακία, ποτέρασ βούλει μερίδοσ θησόμεθα σέ; πότερον τῆσ μετρίασ καὶ παραίτησιν δεχομένησ, ἢ τῆσ φαυλοτάτησ τε καὶ κακίστησ καὶ παντὸσ μίσουσ ἀξίασ, ἢ καὶ ἀμφοτέρων ὁμοῦ, ὡσ ἔγωγε οἶμαι καὶ νῦν ἀποδείξω; οἷσ μὲν γὰρ τὸν νόμον, ὃν μάλιστα θαυμάζειν ἐχρῆν διὰ τὸ τῇ πόλει συμφέρειν, τοῦτον ὡσ μηδενὸσ ἄξιον διαγράφειν ἐθέλεισ, κακίζων καὶ κατατρέχων καὶ μηδενόσ τινοσ κατ’ αὐτοῦ φειδόμενοσ ῥήματοσ, οὐ μόνον κατηγόρων, ἀλλὰ καὶ βασκάνων δόξαν λαμβάνεισ. ὅτι δὲ πρὸσ τοῖσ εἰρημένοισ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, καὶ συκοφαντῶν οἷσ ἐν ἀρχῇ τοῦ λόγου κέχρηται δείκνυται αἰσχυνοίμην ἂν ἐμαυτὸν εἰ τοῦτ’ ἀποδεικνύναι διὰ πλείστου πειρῴμην. αὐτὰ γὰρ ταῦτ’ ἐστὶ καὶ συκοφαντία περιφανὴσ καὶ ἀπόδειξισ ἐναργὴσ τοῦ μηδὲν συκοφαντίασ ἐλλείπειν. ἃ γὰρ οὐκ ἂν οὔτ’ ἐνεθυμήθη Λεπτίνησ οὔτ’ εἰ κατὰ νοῦν ἔσχε δοκεῖ μοί ποτ’ ἂν εἰρηκέναι, ὡσ οὐχ ἱκανὰ πρὸσ ὃ βούλοιτο δρᾶσαι, ταῦθ’ οὗτοσ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ὡσ ἂν ἀτεχνῶσ εἰρηκότοσ κατηγορεῖ, ταυτόν τι ποιῶν ὥσπερ ἂν εἴ τισ πρὸσ ἀνταγωνιστὴν ἰσχυρὸν καὶ ἄμαχον ἔχων, φαρμάκοισ ἀνελεῖν τοῦτον ἠξίου, ὅτι μὴ χερσὶν οἱο͂́σ τ’ ἦν·

καὶ σὺ τοίνυν αὐτὸσ οὐκ ἔχων ἄλλωσ ἐξελέγξαι τὸν νόμον πλάττεισ αἰτίασ διὰ κενῆσ, τὰ μὲν αὐτὸσ κακουργῶν καὶ πονηρευόμενοσ, ἔστι δ’ ἃ καὶ παρ’ αὐτὸσ σαυτοῦ συντιθεὶσ καὶ συρράπτων. οὐκοῦν θάτερον τούτων ἡμῖν εἰκάζειν παρέχεισ, ἢ μηδ’ ὁπωστιοῦν ἐντυχεῖν τῷ βιβλίῳ, ἢ, εἴ μοι δίδωσ εἰπεῖν, ἐντετυχηκὼσ καὶ θαυμάσασ τὸ τῶν βασκαινόντων καὶ αὐτὸσ πεπονθέναι, ἐκστῆναί πωσ ὑπὸ λύπησ σαυτοῦ, ὅτι σοι πρᾶγμα πάλαι προσῆκον Λεπτίνησ ἤδη παραλαβὼν ἤνυσεν, ὥστε μηδὲ καθαρῶσ ἐντεῦθεν τοῦ νόμου μεμνῆσθαι δύνασθαι. εἰ γὰρ ὁ μὲν τοῦ μὴ παντάπασιν ἂν ἐπιλελοιπέναι τὰσ λειτουργίασ τὴν πόλιν, τούτου χάριν ἐγεγράφει τὸν νόμον, ὁρῶν ὑπὸ πλήθουσ ἀτελειῶν ταυτασὶ σπανιζούσασ καὶ τὴν τῆσ πόλεωσ εὐδαιμονίαν ὥσπερ ἐντεῦθεν ὑποδιδοῦσαν, ὁ δὲ τοῦθ’ ἑκὼν σιωπῶν, φάσκει δὲ διά τινασ ἀναξίουσ εὑρομένουσ ἀτέλειαν ταυτὶ νενομίσθαι, πῶσ οὐχ ὃ λέγω συνίστησι; πῶσ δὲ οὐκ αὐτὸσ ἐξελέγχεται μήτε τὰ ὄντα λέγων καὶ προσέθ’ ἡμᾶσ ὥσπερ τινὰσ παῖδασ φενακίζειν ἐπιχειρῶν; καὶ ὅτι ταῦτα λέγων οὐδὲν ἀληθὲσ λέγει δῆλον ἔκ τε ὧν ἔφην καὶ οἷσ αὐτὸσ τὸν Λεπτίνην εἰσάγει οὐ ταῦτ’ εἰρηκότα, ἀλλ’ ὡσ ἐοίκεν εἰσέπειτ’ ἐροῦντα. "ἔστι δ’ οὐκ ἄδηλον, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, τοῦθ’ ὅτι Λεπτίνησ, κἄν τισ ἄλλοσ ὑπὲρ τοῦ νόμου λέγῃ, δίκαιον μὲν οὐδὲν ἐρεῖ περὶ αὐτοῦ, φήσει δ’ ἀναξίουσ τινὰσ ἀνθρώπουσ εὑρομένουσ ἀτέλειαν ἐκδεδυκέναι τὰσ λειτουργίασ, καὶ τούτῳ πλείστῳ χρήσεται τῷ λόγῳ. ὁρᾶτε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ὥσπερ ἐπαγγέλλεται τοῦτον ταῦτ’ ἐρεῖν καὶ τούτῳ πλείστῳ χρήσεσθαι τῷ λόγῳ.

] χωρὶσ δὲ τούτων εἰ τοῖσ ἀξίοισ μόνοισ ἀτελείασ μετέσται, οὐκ ἔσθ’ ὅ τι μᾶλλον καθ’ ἡμῶν αὐτῶν ἔσται. οὐκ ἀλόγωσ γε μὴν οὐδὲ τὸ τῶν ἀναξίων ἐμνήσθη, ἀλλὰ μετὰ πάνυ τοι πονηροτάτησ τῆσ γνώμησ, ἵνα τῶν ἀναξίων ἀτελείασ ἐκβεβλημένων ταύτησ ἀξιόχρεωσ Κτήσιπποσ δόξῃ, καὶ αὐτὸσ ἐφ’ ἑαυτοῦ καὶ διὰ τὸν πατέρα Χαβρίαν. ἀλλ’ εἰσ κενὸν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, τὰ τῆσ ἐπινοίασ τἀνδρὶ, καὶ οὐδὲν ἔσται πλέον ταῦτ’ αὐτῷ τεχνωμένῳ, ὑμῶν τὰ δίκαια ποιούντων καὶ ἃ μάλιστα τῇ πόλει προσῆκε καὶ προσέτι τοὺσ τἀληθῆ διαστρέφειν ἐπιχειροῦντασ μισούντων. ἐπεί τοι καὶ αὐτὸσ τοσούτου δέω τούτοισ πεπεῖσθαι καὶ προσέχειν τὸν νοῦν ὡσ πάντα μᾶλλον ἢ ταῦτ’ ὀρθῶσ ἔχειν νομίζειν. ἄνευ γὰρ τοῦ ταῦτ’ αὐτὸν, ὡσ ἔφην, πεπραγματεῦσθαι καὶ τὴν αἰτίαν Κτήσιππον εἶναι, οὐδὲ τὸ τῶν ἀναξίων ὅλωσ ἔχω γιγνώσκειν ὡσ εἰσ καιρὸν εἰρημένον καὶ τῶν πραγμάτων ἀξίωσ, κἂν ὅτι μάλιστ’ αὐτὸσ τούτοισ ἐπιχειρῇ. εἰ μὲν γὰρ ἐξέτασισ προὔκειτο γένουσ καὶ μόνουσ ἔδει τοὺσ εὖ γεγονότασ τιμᾶσθαι, καλῶσ ἂν εἶχε τοὺσ εὖ πεισομένουσ φυλοκρινεῖν· εἰ δ’ ἁπλῶσ εὖ πάσχειν ἀνάγκη τοὺσ εὖ πεποιηκότασ, καὶ τῆσ ἀρετῆσ οὗτοσ μισθὸσ, ἀτέλειαν δὲ οὐδὲν ἕτερον ἴσμεν ἀλλ’ ἢ κατωρθωμένων ἀντίδοσιν, οὐχ ὁρῶ τίν’ ἔχει λόγον ἀναξίων τε καὶ μὴ μνημονεύειν, ἔνθα πάντασ ἀνάγκη κατ’ αὐτὸ δὴ τοῦθ’ ὁμοίωσ τιμᾶσθαι, κἂν φαῦλόσ τισ ὢν τύχῃ καὶ τῆσ κάτω φρατρίασ κἂν εἰσ Κόδρον ἀνήκων. τί γὰρ Ἀχιλλεὺσ μᾶλλον Θερσίτου πρὸσ τὸ τὴν παρὰ τῶν Ἑλλήνων φέρεσθαι χάριν, ἂν ἐξ ἴσησ ἄμφω τοὺσ Τρῶασ ἕλωσιν; [ἐπειδὴ ὁ μὲν ἐκ θεῶν, ὁ δ’ οὐ τοιοῦτοσ. πρῶτον μὲν γὰρ οὐδένεσ, εὖ οἶδα, τῶν πάντων ἔτ’ ἀξιώσουσι λειτουργεῖν καὶ τὰσ ἀναγκαίασ εἰσφορὰσ, ὡσ νόμοσ, εἰσφέρειν, ἀλλὰ φυγῇ τὰ πράγματα φεύξονται, οἱ μὲν ἀτελεῖσ δι’ αὐτὸ τοῦτο, οἱ δὲ μὴ τούτου τυχόντεσ διὰ τὸ μηδὲ τυχεῖν ἂν ὅλωσ ἐξεῖναι.

κἀντεῦθεν τοῖσ μὲν βασκανία τισ πρὸσ ἐκείνουσ ἔσται καὶ φθόνοσ καὶ δυσμεναίνειν ἀεὶ καὶ πάντα τρόπον μισεῖν· τῇ πόλει δὲ, ἵνα μηδὲν δυσχερὲσ εἴπω, τὸ μένειν ἐπὶ ταὐτοῦ καὶ μὴ πρὸσ ἐπίδοσιν ἄγειν διὰ τὴν τούτων ἀργίαν καὶ ἔριν. ἔπειτ’ εἰ καί τινεσ λειτουργοῦντεσ ἔσονται· οὗτοι δ’ ἂν εἰε͂ν οἱ μηδὲν ἐξ ἀτελείασ εἰργόμενοι· ὅτι μὲν μικρά τισ ἔσται καὶ φαύλη καὶ τοῦ μηδενὸσ ὡσ εἰπεῖν ἀξία ἡ παρὰ τούτων αὕτη συντέλεια καὶ σπουδὴ οὐδεὶσ ἀγνοεῖ. πλὴν ἔστω γ’, εἰ βούλεσθε, καλή τε καὶ πρέπουσα καὶ τοῖσ πράγμασιν ἀποχρῶσα· πότερον οὖν τῇ πόλει κάλλιον καὶ λυσιτελέστερον καὶ πρὸσ αὔξησιν μᾶλλον λειτουργοῦντασ ἅπαντασ ἴσχειν ἢ τινάσ; καὶ κοινῆσ καὶ δαψιλοῦσ ἀπολαύειν προνοίασ ἢ μετρίων δή τινων τυγχάνειν τῶν σπουδαστῶν; καὶ βελτιόνων τε καὶ χειρόνων ἢ τοῦτο αὐτὸ μόνον χειρόνων; καὶ πότερον ἐπαινέτασ τοὺσ ἄλλουσ πάντασ ἢ μεμφομένουσ κεκτῆσθαι; ἐγὼ μὲν γὰρ οἶμαι καὶ τοὺσ βαρβάρουσ αὐτοὺσ εἰκότωσ ἂν ἡμῖν νεμεσῆσαι, ὅτι διπλοῦ κέρδουσ ἁπλοῦν ἀνθειλόμεθα, καὶ δέον εὖ πράττειν κατ’ ἄμφω, οἱ δ’ ἀπὸ μέρουσ ᾠήθημεν δεῖν. τὸ μὲν οὖν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, τοὺσ μὲν ἀτελεῖσ εἶναι, τοὺσ δὲ μὴ, ὡσ οὐ μόνον οὐδενὸσ ὧν ἄνω καὶ κάτω διέξεισι Δημοσθένησ, ἀλλ’ ὧν ἐμοῦ λέγοντοσ ἠκούσατ’ ἀρτίωσ, αἰτιώτατον ἔσται τῇ πόλει πάντασ ὑμᾶσ ἀκριβῶσ οἶμαι πεπεῖσθαι, ἀγχίνουσ τε ὄντασ καὶ πρὸσ τὴν τοῦ καλοῦ καὶ δικαίου καὶ συμφέροντοσ κρίσιν οἴκοθεν καὶ παρὰ τῆσ φύσεωσ παρεσκευασμένουσ. τὸ δὲ μηδένα τῶν πάντων ἀτελῆ κατὰ τὸν νόμον μήτε νῦν εἶναι μήτ’ εἰσαῦθισ ἂν ταῦτ’ ἔχειν ἐξεῖναι, τοῦτ’ οὖν οὕτω πολλοῦ τινοσ ἄξιον καὶ γέμον ἐλπίδων καὶ πάσῃ πόλει καὶ πολιτεία διαφερόντωσ προσῆκον, ὡσ τοὺσ μὲν ἄλλουσ νόμουσ τοὺσ μὲν ὑπὲρ τῶν ἰδίᾳ διαφερόντων ἑκάστῳ, τοὺσ δὲ δημοτελεῖσ τινασ εἶναι συμβαίνειν, μόνον δὲ τοῦτον ἡμῖν κοινότατον καὶ λυσιτελέστατον καὶ διαρκῆ καὶ βεβαίαν καὶ διὰ πάντων ἥκουσαν τὴν ὠφέλειαν ὡσ μάλιστα παρεχόμενον· στρατεύεσθαι γοῦν καὶ τριηραρχεῖν καὶ πρεσβείασ τὸ μὲν πέμπειν, τὸ δὲ δέχεσθαι, καὶ προσέτι συμμάχοισ χρῆσθαι, σπένδεσθαι πολεμίοισ, ἀμύνεσθαι πολεμίουσ, τῶν οἰκείων ἀντιποιεῖσθαι καὶ σώζειν, καὶ νὴ Δία γε ταὐτὰ φρονεῖν πρὸσ ἀλλήλουσ καὶ πάντασ ἓν εἶναι τὴν γνώμην, καὶ συλλήβδην εἰπεῖν ὧν δεῖ πόλει τοσῇδε καὶ τοσούτων ἐθνῶν καὶ νήσων ἐπιστατούσῃ, πάντα ταῦθ’ ἑτοίμωσ καὶ μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντοσ καὶ βουλεύεσθαι καὶ ποιεῖν, ἐξ ἄρ’ ἡμῖν τούτου τοῦ νόμου μετὰ τὴν τῆσ Ἀθηνᾶσ ῥοπὴν κάλλισθ’ ὑπάρξει·

καὶ τοῦθ’ ὡσ ἂν οἱο͂́σ τε ὦ πειράσομαι δεῖξαι καὶ πᾶσι ποιῆσαι καταφανὲσ, ἵνα ἀκριβῶσ εἰδῆτε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, καὶ γνῶτε ὅσον τῷ νόμῳ τοῦ βελτίστου περίεστι καὶ ὡσ, εἴπερ τισ ἀνθρώπων, Λεπτίνησ δημοτικὸσ καὶ περὶ τὴν πόλιν χρηστόσ. πᾶσα τοίνυν πολιτεία καὶ δυναστεία καὶ ὅλωσ οἱ τῶν ἀνθρώπων καθ’ ἕνα οὐκ εἴ τι πράξουσι μόνον σκοποῦσιν, ἀλλ’ εἰ συμφέρον τοῦτ’ αὐτοῖσ ἔσται, καὶ διὰ πάντων ὡσ εἰπεῖν πρὸσ αὐτῶν. βούλονται μὲν γὰρ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, καὶ μάλα βούλονται καὶ τοῦ δικαίου τυγχάνειν ἐν τούτοισ καὶ μηδὲν ἐλλείπειν τούτου τοῦ μέρουσ, ὡσ μόνην ταύτην οὖσαν πρᾶξιν ἀρίστην· ἂν δ’ ἄρ’ ἀμφότερα μὴ ἐξῇ, καὶ δίκαια πράττειν καὶ συμφέροντα αὑτοῖσ, οἱ δ’ αἱροῦνται συμφέροντα μᾶλλον ἢ δίκαια πράττειν. μᾶλλον δὲ οὐδὲ τὴν ἀρχὴν πράττειν οἰόνται δεῖν, ὅταν ἃ μέλλουσι πράττειν ἢ μὴ συμφέρονθ’ αὑτοῖσ αἴσθωνται ταῦτ’ εἶναι ἢ κατὰ σφῶν αὐτῶν. τὸ μὲν γὰρ μανία σαφὴσ, ἑκόντα τινὰ καθ’ αὑτοῦ πράττειν αἱρεῖσθαι· τὸ δ’ ὡσ ἀληθῶσ κουφότητοσ καὶ ἀνοίασ καὶ τῆσ περὶ τὸν Μαργίτην, ὡσ εἰπεῖν, συμμορίασ, εἰκῆ πονεῖν καὶ πράττειν διὰ κενῆσ καὶ εἰσ οὐδὲν δέον. Λεπτίνησ τοίνυν οὐ μόνον δίκαιον, ἀλλὰ καὶ συμφέροντα καὶ προσέτ’ αἴτιον τῇ πόλει δόξησ εἰσήνεγκε νόμον, τῶν μὲν ἐξ ἀρχῆσ καὶ πάλαι κειμένων οὐδὲν ἐλάττω, εἰ μὴ καὶ μείζω, ὅσον οὑκεῖνοι παρεῖσαν οὗτοσ ἐξεῦρε καὶ διωρθώσατο· ἄξιον δὲ οὐ παρὰ τοῖσ τῆσ Ἀθηνᾶσ τροφίμοισ μόνοισ ἡμῖν, ἀλλὰ καὶ πᾶσιν ὡσ εἰπεῖν ἀνθρώποισ εὐδοκιμεῖν·

δίκαιον μὲν ἀνθ’ ὧν κοινῇ πάντασ λειτουργεῖν ἀναγκάζει, ὅπερ ἐστὶ δημοκρατουμένων ὡσ ἀληθῶσ καὶ τὴν ἰσότητα διὰ πάντων τιμώντων, ἀλλὰ μὴ δι’ ἀτελείασ τὴν ἀναγκαίαν καὶ δημοτελῆ ταύτην εἰσφορὰν παραιτεῖσθαι, ὥσπερ δεδιότασ μὴ δόξωμεν εὖ ποιεῖν τὴν ἡμῶν αὐτῶν. καίτοι πῶσ οὐκ ἄτοπον καὶ τοῦ δικαίωσ ἔχοντοσ πόρρω τῶν μὲν παρ’ αὐτῆσ ἀγαθῶν ἐξ ἴσησ ἡμᾶσ ἀπολαύειν ἔχειν, ἡμᾶσ δ’ οὐκ ἐξ ἴσου τὰ πρὸσ αὐτὴν διακεῖσθαι, ἀλλὰ τοὺσ μὲν λειτουργεῖν, τοὺσ δὲ μή; καὶ παραπλησίουσ ἀλλήλοισ ὄντασ τῇ πρὸσ ταύτην εὐνοίᾳ, ἐνταῦθα μόνον τὴν ἰσότητα φεύγειν; καὶ πολέμου μὲν ἐπιόντοσ πάντασ ὑπὲρ αὐτῆσ κινδυνεύειν αἱρεῖσθαι καὶ τῆσ αὐτῆσ ἔχεσθαι προθυμίασ, ἐν δὲ τοῖσ ἐλάττοσι τῶν πραγμάτων καὶ κίνδυνον μὲν οὐδ’ ὁντινοῦν οὐδὲ πόνον, ὠφέλειαν δ’ ὅτι πλείστην τῇ πόλει καὶ ἡμῖν προξενοῦσιν, ἔπειτα πολίτασ ὡσ εἰπεῖν ἐξ ἡμισείασ ὁρᾶσθαι; συμφέροντα δὲ μὴ μόνον τῷ συστάσεισ ἀτεχνῶσ πολιτειῶν τὰσ λειτουργίασ εἶναι καὶ θαυμαστὰσ καὶ μεγίστασ πρὸσ ἐπίδοσιν ἀφορμὰσ, ἀλλὰ καὶ ὅτι μηδενὸσ μὲν ἀτελοῦσ ὄντοσ, ὡσ ἔφην, πάντεσ λειτουργήσουσιν, ἐὰν δὲ ἀτελείασ μετέχωσι τινὲσ, οὐδὲ εἷσ. εἰ τοίνυν ᾧ μὲν χείρω τὰ τῆσ πόλεωσ εἶναι συμβαίνει καὶ πρὸσ φθορὰν αὐτῇ μᾶλλον ἢ δόξαν ἑτέροισ, τοῦτο τοῦ μηδενὸσ ἄξιον χρῆσθαι, ὃ δὲ μείζω ταύτην ἐπιφανῶσ καὶ βελτίω ποιεῖ καὶ τοῖσ ἅπασιν εὐθενοῦσαν, τοῦτ’ ἀνάγκη πᾶσα περὶ πάνυ τοι πολλοῦ πεποιῆσθαι, εἴ γ’ ἡμῶν αὐτῶν λόγοσ ἡμῖν· οὔτ’ ἀτελεῖσ τινασ εἶναι τὸ παράπαν προσῆκεν, ὡσ οὐ μικρὰν ταύτην οὖσαν τοῖσ πράγμασι βλάβην, ὅ τε νόμοσ οὕτω διὰ πάντων ἡμῖν συμφορώτατοσ ὢν, ὡσ ἐξ Ἀπόλλωνοσ ἥκων, δίκαιοσ ἂν εἰή μετὰ παντὸσ νοῦ συγκεχωρηκότοσ κύριοσ εἶναι καὶ τοῖσ πᾶσι κρατεῖν. χωρὶσ δὲ τούτων ἐκ μὲν ἀτελείασ οὐδ’ ὁτιοῦν ἔνεστι κέρδοσ τῇ πόλει, πλὴν τοῦ χάριν ἔχειν ἐντεῦθεν ἀποδιδόναι· ἀλλ’ οἱ ταύτην εἰληφότεσ τρυφῶσιν, αἱ δὲ λειτουργίαι αὐτῇ τε ταύτῃ τὰ μέγιστα πάντων λυσιτελοῦσιν, ἐξ ὧν αὔξεται συγκροτοῦσαι, τοῖσ τε δρῶσιν αὐτοῖσ ἰδίαν παρέχουσι δόξαν τὴν ὑπὲρ τῆσ ἐνεγκούσησ σπουδήν.

καὶ μὴν εὐεργέτασ μὲν ἔστι καὶ ἄλλωσ ἀμείβεσθαι, πόλιν δὲ δίχα λειτουργιῶν σωζομένην οὐδ’ ἐν τοῖσ μύθοισ ἐγνώκειν. ἀλλὰ κἂν ἡρ́ωσ οἰκήτορασ ἴσχῃ, κἂν τὴν ἀγαθὴν τύχην συναιρομένην, οὐδὲν αὐτῇ πλέον ἔσται μὴ ταυτησὶ τῆσ ξυμμαχίασ ἐνούσησ. εἰ γὰρ μήτε δημαγωγεῖν δεῖ μήτε στρατεύεσθαι μήτε τριηραρχεῖν μήτε μηδὲν τῶν πάντων ποιεῖν ἃ λειτουργιῶν μέν ἐστιν εἴδη, συστάσεισ δ’ ὡσ ἀληθῶσ τῶν πόλεων, οὐδὲν ἀλλ’ ἢ σώματι δόξομεν ἐοικέναι χειρῶν τε καὶ ποδῶν καὶ προσέτ’ αἰσθήσεων ἀποροῦντι. ὃ γὰρ πάντα ταῦτ’ ἔστ’ ἐκείνῳ, τοῦτο τῇ πόλει τὸ δι’ ὧν ἔφην ὑπηρετεῖσθαι. οὐ μὴν ἀλλ’ εἰ καὶ μηδ’ εἱστισοῦν μὲν τὸ παράπαν ἐλείπεθ’ ἕτεροσ ἀποδόσεωσ τρόποσ, ἀλλ’ εἰσ ἀτέλειαν πάντ’ ἦγε, καὶ τοῦτ’ ἦν μόνον γέρασ τοῖσ εὖ πάσχειν ἀξίοισ ὧν ἕνεχ’ ὑπὲρ ἡμῶν προτεθύμηνται, βεβλάφθαι δ’ ἂν οὐ μικρῶσ ἐντεῦθεν ἡ πόλισ ἐδόκει, οὐδ’ οὕτωσ ἄν μοι δοκοῦμεν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, τὰ τοιαῦτ’ ἀνασχέσθαι, οὐδὲ διὰ τὴν πρὸσ τὸν δεῖνα ἢ τὸν δεῖνα χάριν αἴτιοι ζημίασ καθεστάναι τῇ πόλει, ἀλλὰ τῶν ὑπὲρ αὐτῆσ δικαίων καὶ τοῦ κοινῇ λυσιτελοῦντοσ πάντα θέμενοι λόγον τὸ κατ’ αὐτοὺσ τούτουσ εἰκότωσ ἐᾶσαι, ἱκανὴν ἔχοντασ χάριν τὸ πόλεωσ τοιαύτησ εὐεργέτασ φανῆναι· ἐπεὶ καὶ οὕτω τιμᾶσθαι μᾶλλον περίεστ’ αὐτοῖσ, τῷ δοκεῖν μὴ τὴν ἀρετὴν ὥσπερ ὤνιον πεποιῆσθαι, μηδ’ ὁτουοῦν ἑτέρου, ἀλλὰ μεγαλοψυχίασ ἕνεκα τῆσ αὑτῶν καὶ τῆσ πρὸσ τὴν πόλιν εὐνοίασ ταῦτ’ ἐνδεδεῖχθαι, καθάπερ ἐπὶ τοῦ Μηδικοῦ πολέμου Θεμιστοκλεῖ τῷ Νεοκλέουσ ὑπῆρξε καὶ Παυσανίᾳ τῷ Κλεομβρότου, καὶ ἔτι πρὸ τούτων τῷ γ’ Εὐφορίωνοσ Κυναιγείρῳ καὶ Καλλιμάχῳ τῷ Πολεμάρχου· οὗτοι γὰρ πάντεσ οὔτε πρὶν ἧφθαι τῆσ μάχησ πρὸσ ἀριστείων μέγεθοσ ἀφεορακότεσ ἐθάρρησαν τὸν ἀγῶνα οὔτ’, ἐπεὶ μηκέτ’ εἶναι κινδυνεύουσαν διεσώσαντο τὴν Ἑλλάδα, ἔτυχον ὧνπερ εἰκὸσ, ἀλλ’ ἀποχρῶσάν σφισιν αὐτοῖσ ᾤοντο δόξαν τό τε μείζω στεφάνων εἰργάσθαι τό τε δι’ αὑτῶν τὴν Ἑλλάδα σεσῶσθαι.

οὐ μὴν ἀλλ’ εἰ καὶ δοίημεν εἶναί τι παρ’ ἀτελείᾳ συμφέρον, ὡσ ἔγωγ’ οὐκ οἶμαι, ἀλλὰ πρῶτον μὲν οὐχ ὅσον ἐκ λειτουργίασ, οὐδ’ ὥστε καὶ παραβεβλῆσθαι, οὐδ’ ἐγγύσ. ἔπειτα τὸ μὲν εἰσ πᾶσαν ἥκει τὴν πόλιν, τὸ δ’ εἰσ ὀλίγουσ δή τινασ. καὶ τὸ μὲν ἥκιστ’ ἂν λυμήναιτο παροφθὲν, ἐκ δὲ τῶν μὴ λειτουργούντων τὰ μέγιστ’ ἂν αἱ πόλεισ βλαφθεῖεν. καὶ νὴ Δία γε τὸ μὲν ταυταισὶ ξυνυπέστη· ἅμα γὰρ πόλισ, ἅμα καὶ λειτουργεῖν· μᾶλλον δὲ ἢν ἀκριβῶσ ἐξετάσῃσ, εὑρήσεισ καὶ τὸ τὰσ πόλεισ ἐξ ἀρχῆσ γεγενῆσθαι λειτουργίαν ἄντικρυσ οὖσαν καὶ οἱο͂́ν τινα κοινὴν τῶν ἀνθρώπων ἐπὶ συστάσει τῆσ οἰκουμένησ δήπουθεν εἰσφοράν· ἀτέλεια δέ τισιν ὕστερον κατὰ τὸ τῆσ γνώμησ ἐπινενόηται δόξαν, ὥσπερ τι φιλοτιμίασ φάρμακον. ὅσον δὴ καὶ μέγιστον καὶ ἀναγκαιότατον τοῦτο καὶ τοῖσ ἅπασιν ὑπεραῖρον, τοσοῦτον δεῖ καὶ ἡμᾶσ παντὸσ μᾶλλον προστίθεσθαι καὶ σεμνύνειν. καὶ μὴν εἰ τῶν πραγμάτων ἐκεῖνα πλείονοσ ἄξια καὶ τούτοισ ἐπαίνων διαφερόντωσ προσῆκεν ὧν ἡγεμόνεσ θεοὶ, οὐκ ἂν φθάνοιμεν εὖ ἴσθι τὸ λειτουργεῖν ὅτου τισ ἂν εἴποι μεῖζον τιθέντεσ. μὴ γὰρ οὖν οἰέσθε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ὥσπερ τὰ ἄλλα καὶ τοῦθ’ ἡμῖν ἐξευρῆσθαι μηδ’ ἐντεῦθεν τὴν ἀρχὴν ἐσχηκέναι, ἀλλ’ εἴπερ τι παρ’ ἀνθρώποισ διοπετὲσ, καὶ τοῦτ’ ἐκεῖθεν ἀφῖχθαι· εἴπερ οἱ τῶν ὅλων κύριοι θεοί τε καὶ δαίμονεσ οὐ μόνον οἷσ τὸ πᾶν ἐξ ἀρχῆσ ὑπεστήσαντο, μεγάλην καὶ θαυμαστήν τινα ταύτην εἰσήνεγκάν τε καὶ προὔφηναν λειτουργίαν τῷ βίῳ, ἀλλὰ καὶ νῦν οὐχ ἥκιστα τοῦτο δρῶσιν οἷσ ἡμῶν τοσοῦτον αὐτοῖσ ἑκάστοτε μέλει καὶ οὕτω κηδομένωσ ἔχουσιν ὡσ μηδὲν τῶν εἰσ ἡμετέραν σύστασιν καὶ σωτηρίαν ἡκόντων μηδὲ καθ’ ὅντινα δήποτε τρόπον ἐλλείπειν, ἀλλ’ ἀπὸ πολλοῦ τοῦ μείζονοσ ἢ ὥστε καὶ προσδοκᾶν ἐξεῖναι τὰ παρ’ ἑαυτῶν χορηγεῖν, δι’ ἀλλήλων ἄμφω δεικνύντεσ, διὰ μὲν τῆσ ἀκαμάτου καὶ συνεχοῦσ ταύτησ προνοίασ τὸ δημιουργοὶ γεγενῆσθαι, διὰ δ’ αὖ τοῦ γενέσθαι δημιουργοὶ τὸ καὶ πρὸσ ἀνάγκην ἔχειν ἡμῶν ὅσαι ὡρ͂αι φροντίζειν, ἵνα μὴ δίχα τῆσ τούτων προνοίασ εἰσ τὸ μηδὲν ἥκωμεν, καθάπερ τι σκάφοσ κυβερνητῶν ἀποροῦν.

καίτοι ὅταν ἐξ ἀτελείασ, ὦ Δημόσθενεσ, τὰ τῶν λειτουργιῶν κατὰ μικρὸν ὑπορρέῃ καὶ τούτων αὐτὸσ ᾖσ σπουδαστὴσ, πῶσ οὐκ ἀτεχνῶσ τοῖσ θεοῖσ πολεμεῖσ, ἁκεῖνοι καλῶσ ἔθεσαν, ταῦτ’ αὐτὸσ οἷσ ποιεῖσ διαφθείρων καὶ τήν γε χάριν αὐτῶν τὸ κατὰ σαυτὸν ἀνατρέπων; εἰ τοίνυν τοῖσ τὸ νόμισμα διαφθείρουσι κατὰ τὸν σὸν λόγον θάνατοσ ἡ ζημία, τίνοσ ποτ’ ἄρ’ αὐτὸσ δίκαιοσ ἂν ἡμῖν εἰήσ τιμᾶσθαι δι’ ὧν ἀτελείασ ἀντέχει, τά τε τῶν θεῶν ἀτιμάζων τήν τε πόλιν ἅπασαν διαφθείρων; ναὶ, φησὶν, ὑπὲρ γὰρ ὑμῶν καὶ τῶν ὑμετέρων αὐτοῖσ προσηκόντων διαναστῆναι, καὶ ὧν ἑκάστοτ’ ἀπολαύοντεσ διαγίγνεσθε· οὐδὲ γὰρ οὐδ’ ἂν εἷσ ἔτ’ ἀξιώσαι τοῦ νόμου κρατοῦντοσ μεγαλοψυχία πρὸσ τὴν πόλιν ἐν τῷ τῶν πραγμάτων ἀπαιτοῦντι. κεχρῆσθαι καὶ φιλοτιμήσασθαι τὰ εἰκότα, ἀλλὰ τῆσ ἀτελείασ ἀναιρουμένησ συναναιρήσεται πάντωσ καὶ τὸ ὑπὲρ αὐτῆσ ἐθέλειν ὁντινοῦν προθυμεῖσθαι· τὸ δ’ οὐ μόνον κέρδουσ ἡμᾶσ, ἀλλὰ καὶ δόξησ ἀποστερεῖ, ὧν χάριν πάντα καὶ ποιεῖν καὶ λέγειν οἰέσθε δεῖν· εἰ τοίνυν μέλει τούτων ἡμῖν, καὶ ἀτελείασ ἐξ ἀνάγκησ μελήσει. ὅτι μὲν οὖν, ὦ Δημόσθενεσ, οὐδένεσ τῶν πάντων, ὡσ σὺ φῂσ, ἵν’ ἀτελεῖσ ὦσι, φιλοτιμίασ ἅπτεσθαί μοι δοκοῦσιν, ἀλλὰ δόξησ ἕνεχ’ αὑτῶν καὶ τοῦ πρὸσ τὴν πόλιν ζήλου καὶ φίλτρου, δῆλον ἔκ τε τῶν μετὰ τὸ πάνυ τοι πεφιλοτιμῆσθαι οὐδὲν οὐδ’ ὁτιοῦν τὸ παράπαν λαβεῖν βουληθέντων, ἀλλ’ αὐτὸ τοῦτο μόνον ἀποχρῆν ἡγουμένων, ὅτι περ οὕτωσ αὐτοῖσ τὰ πρὸσ τὴν πόλιν ὑπῆρξεν·

τὸ δ’ ἔστι σφόδρα διατεινομένων μὴ διὰ πάντων ἀφῖχθαι. ἔκ τε τῶν ἄλλου δή τινοσ, ὄντων μυρίων οἷσ τοὺσ ὑπὲρ αὑτῆσ ἡ πόλισ δωρεῖται, ἀλλ’ οὐκ ἀτελείασ ἠξιωμένων. ὅτι δ’ εἰ καὶ τοῦτ’ ἦν, προτετιμῆσθαι ἔδει τὸ τῇ πόλει ξυμφέρον, καὶ τούτου μάρτυσ αὐτὸσ, παντὸσ ὁτουοῦν τὸ συμφέρον ἀεὶ προτιθεὶσ καὶ τούτῳ τὰ πρεσβεῖα διδούσ· ἐπεὶ καὶ Κερκυραίουσ, ἐκσπόνδουσ ὄντασ, συμμάχουσ εἱλόμεθ’ ἡμῖν αὐτοῖσ, συμφέρειν κρίναντεσ, ἐπειδήπερ ἴσχυον. ἴσωσ τοίνυν κἀκεῖνο Δημοσθένησ ἤ τισ ἄλλοσ ἐρεῖ, ὡσ εἰ μέν ἐστι λυσιτελὲσ καὶ μάλιστα πολιτείᾳ προσῆκον ἑνὶ μηδενὶ τῶν πάντων ἀτελείασ μετεῖναι, τί μὴ μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τοῦτο τοῖσ παλαιοῖσ ὡρ́ισται νόμοισ, τὸ κοινῇ συμφέρον σκοποῦσιν; νῦν δ’ οἷσ πολλὰ καὶ καλὰ διεξιόντεσ τοῦτ’ οὐκ ἠξίωσαν λόγου, φαίνονται τοῦθ’ ὡσ ἀλυσιτελὲσ παρεικότεσ· εἰ τοίνυν ἃ κελεύουσιν οὗτοι, ταῦτα δεῖ περὶ πλείστου ποιεῖσθαι, καὶ ὧν μνησθέντεσ οὐκ ἔγνωσαν οὐδ’ ἡμᾶσ μεμνῆσθαι προσήκει, ἵνα μὴ νόμουσ τιμῶντεσ νόμουσ ἀτιμάζειν δόξωμεν. ἀλλ’ ὦ τᾶν, πρῶτον μὲν οὐ πάνθ’ ἁπλῶσ ἃ δεῖ τοῖσ νόμοισ ἐντέτακται, οὐδὲ διὰ πάντων χωροῦσιν, ὡσ μηδὲν ἔξω τῆσ τούτων διαγνώμησ ἑστάναι, ἀλλ’ ἔσθ’ ἃ καὶ τούτουσ ἐκφεύγει· ἐξεῖναι γοῦν αὐτῶν ἀφελεῖν καὶ προσθεῖναι, ἐάν τι μὴ καλῶσ ἔχον ᾖ, ἐν αὐτοῖσ τούτοισ εἴρηται· ἔπειτα, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, οὐχ ὅτι μηδ’ εἱστισοῦν τοῦτ’ ἔφη τῶν νόμων σκοπεῖσθαι δεῖ, ἀλλ’ εἰ καὶ κάλλιστα καὶ δικαιότατα ἔχει, καὶ ταύτῃ τὰσ ψήφουσ τίθεσθαι.

οὕτω δ’ ἀεὶ καὶ κάλλιστα ἔχει αὐτό τε ἑαυτοῦ καὶ τῶν ἄλλων, ἔκ τε ὧν αὐτὸσ ἔφην ἔκ τε ὧν ὁ πολὺσ καὶ παντοδαπὸσ ἔδειξε χρόνοσ, ὥστε δέδοικα μὴ καὶ τῶν νόμων αὐτῶν τιμιώτερον δόξῃ αὐτῷ τε τούτῳ καὶ τῷ πρεσβύτερον εἶναι καὶ πρὶν ἢ νόμουσ γενέσθαι τοῦτ’ ἐν ἀνθρώποισ ἐνεῖναι. ἔτι τοίνυν οὐ πᾶν ὃ τούτοισ παρεῖται, τοῦτ’ ἤδη καὶ φαῦλον εὐθὺσ, οὐδὲ παρὰ τοῦτο τῶν ἀπειρημένων κεχρῆσθαι, ἀλλ’ ὃ λυμαίνεσθαι τοῖσ πράγμασι πέφυκεν ἀτεχνῶσ καὶ προσεγκαλοῦντασ ἅπαντασ ἴσχει, ὥσπερ αὖ τοὐναντίον πολλοῦ τινοσ ἄξιον· ὅθεν ἡμῖν περίεστι κέρδοσ, ἐάν τε φάσκωσι τοῦθ’ οἱ νόμοι ἐάν τε καὶ μή. εἰ δὲ ταῦθ’ οὕτω καὶ τὸ συνοῖσον πανταχῆ δεῖ ζητεῖν, περίεργον ἂν εἰή, ὅταν περὶ ὁτουοῦν ἐξέτασισ ᾖ, παρέντασ ὅπωσ τοῦτ’ ἔχει ζητεῖν, ἔπειτα νόμων μεμνῆσθαι. ὡσ ἔστι γε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, καὶ νόμων ἐνίουσ ἀλυσιτελεῖσ δή τινασ εὑρηκέναι, νόμων δὲ ἄλλωσ σώζοντασ τάξιν, καὶ πράγματα ἄττα νόμων μὲν ἐκτὸσ ὄντα, νόμων δὲ οὐδὲν ἧττον πρὸσ τὴν ἀγαθὴν ἡμῖν συμπράττοντα τύχην, καὶ δεῖ περὶ βελτίονοσ ταῦθ’ αἱρεῖσθαι τῶν μὴ συμφερόντων νομίμων. ἐπεὶ καὶ τὸ γεωργεῖν καὶ φυτηκομεῖν καὶ τέχναισ κεχρῆσθαι οὐχ ὅτι μὴ τὴν ἀρχὴν ἐξεῦρον οἱ νόμοι, διὰ τοῦτο καὶ ἡμᾶσ τούτων ἀπέχεσθαι δεῖ, ἀλλ’ ὅτι μόνα ταῦτα τὸν τῶν ἀνθρώπων συνίστησι βίον καὶ τῶν καθ’ ἡμᾶσ πραγμάτων ἔχει τὰσ ἀφορμὰσ, καὶ τούτων χωρὶσ περιεῖναι καὶ ζῆν ὅλωσ οὐχ οἱο͂́ν τε. διὰ τοῦτο καὶ προσέχειν τούτοισ παντὸσ μᾶλλον ᾠόμεθα χρῆναι καὶ μηδ’ ὁντινοῦν ἀφίστασθαι τρόπον, εἴ γε σώζεσθαι μέλον ἡμῖν καὶ μὴ φανερῶσ θανατῶμεν. τί οὖν εἰ καὶ τὸ λειτουργεῖν οὐκ ἐγγέγραπται νόμοισ, καθάπερ ἐκεῖνα, καὶ προσέτι τὸ τρέφεσθαι καὶ καθεύδειν καὶ ὅσα κοινότατα καὶ τῷ τῆσ φύσεωσ ἐνέχεται νόμῳ; οὐ μὴν ἀλλ’ εἴ τισ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ἀκριβῶσ ἐξετάσει καὶ πάντασ ὡσ ἀληθῶσ εὑρήσει τοὺσ νόμουσ οὕτω περὶ τὸ λειτουργεῖν ἔχοντασ, ὡσ μὴ ὅτι τοὺσ ἄλλουσ ἐξ ὧν ἑκάστοτε παραινοῦσι καὶ τῆσ πολιτείασ ὅπωσ ἄριστα ἔχει ποιοῦνται λόγον μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντοσ ἐνταῦθα παρακαλεῖν, ἀλλὰ καὶ τούτουσ αὐτοὺσ τῷ ταῦτα ποιεῖν εἰσ λειτουργοῦντασ, ὡσ ἄν τισ φήσαι, τελεῖν.

καὶ τί δεῖ νόμουσ λέγειν, ὅταν καὶ Δημοσθένησ αὐτὸσ, ὁ δι’ ὧν ἀτελείασ φροντίζει τὸ λειτουργεῖν πολεμῶν, φαίνηται μάλιστα πάντων τουτὶ βεβαιῶν, νῦν μὲν δημηγορῶν καὶ γράφων καὶ συμβουλεύων, νῦν δὲ προσβεύων καὶ χορηγῶν καὶ διὰ πάντων τουτωνὶ λειτουργῶν, καὶ οὔτε πώποτ’ αὐτὸσ ἀτέλειαν αἰτησάμενοσ οὔτε ταύτησ πέρι λόγον ποιησάμενοσ ὁντινοῦν, πλὴν ἐν τῷ παρόντι διὰ τὸν ἑαυτοῦ καὶ Χαβρίου παῖδα Κτήσιππον τουτονί. ἄνευ δὲ τούτων εἰ κατ’ αὐτοῦ τοῦτ’ ἰσχυρὸν ἔχειν νομίζεισ, ὅτι μὴ τοῖσ νόμοισ ἐγγέγραπται, λανθάνεισ οὐδὲν ἧττον καὶ τά γε σὰ παιδικὰ ταύταισ ὑποβάλλων ταῖσ ψήφοισ. καὶ τί τούτου μᾶλλον ἐντεῦθεν ἢ τῆσ σῆσ ἀτελείασ κατηγορεῖσ; οὐ γὰρ ἡ μὲν κατὰ νόμουσ, τὸ δ’ οὒ, ἀλλ’ ἐξ ἴσησ καὶ ἄμφω τῶν νόμων ἀποστατεῖ· καὶ οὐδὲν παρὰ τοῦτ’ οἶμαι βελτίω ταῦτ’ εἶναι καὶ χείρω καὶ αὐτὰ καθ’ αὑτὰ καὶ πρὸσ ἄλληλα· ἐπεὶ ἄλλωσ γε τοσοῦτον ἀτελείασ μεῖζον τὸ λειτουργεῖν ὡσ μηδὲ παραβάλλειν ἐξεῖναι. τὸ μὲν γὰρ καὶ δίκαιον καὶ συμφέρον ὅτι μάλιστα πόλει καὶ τῆσ καλλίστησ καὶ γιγνομένησ αἰτιώτατον τύχησ, καὶ προσέτ’ ἐξ ἀρχῆσ καὶ παρὰ πάντα δή που τὸν χρόνον κεκρατηκόσ· ἀτέλεια δὲ μὴ μόνον χθὲσ καὶ πρώην εὑρέθη, ἀλλὰ καὶ τοιοῦτόν ἐστ’ οὐδὲν τὸ παράπαν τά γε πρὸσ πόλιν πλὴν αὐτὸ τοῦτο μόνον, ὡσ ἔφην, εἰσ ὄνησιν μὲν τοῖσ χρωμένοισ, τῇ πόλει δὲ πᾶν τοὐναντίον, ὥστ’ εἶναι πᾶσιν ἐντεῦθεν εἰκότωσ περὶ αὐτῶν ἀποφαίνεσθαι, τὴν μὲν οὕτωσ ἔχουσαν, εἰ δὴ τοῖσ νόμοισ ἐνῆν, διαγεγράφθαι χρῆναι καθάπαξ τῶν νόμων· τὸ δ’ ὅτι τοιοῦτον, ἐξ ἀντιστρόφου πᾶσιν ἐγγεγράφθαι τοῖσ νόμοισ καὶ πλείστων ὅσων ἠξιῶσθαι τῶν ψηφισμάτων, μᾶλλον δὲ νόμον αὐτὸ γεγενῆσθαι.

ὃ πάλαι προσῆκον νῦν ὁ βέλτιστοσ οὑτοσὶ Λεπτίνησ, τοῦτο μὲν ὑπὸ θεῶν κινηθεὶσ, τοῦτο δὲ καὶ τούτοισ εἴξασ τοῖσ λογισμοῖσ, ἅθ’ ὑπὲρ πάντασ φιλόπολισ ὢν, ὥσπερ ὄφλημά τι κοινὸν ἀποδεδώκει τῇ πόλει, γράψασ μηδένα τῶν πάντων ἀτελείασ μετέχειν, κἂν εἰ πολλάκισ εὐεργετῶν εἰή τὴν πόλιν· οὐ μόνον ἵνα καὶ τῆσ ἐκ τούτων προσαπολαύοι συντελείασ ἡ πόλισ καὶ τὸ λειτουργεῖν ἐξ ὁλοκλήρου γίγνοιτ’ αὐτῇ, ἀλλ’ ὅτι καὶ δέοσ οὐ μικρὸν ἐντεῦθεν ὑφώρμει μὴ προϊόντοσ ἄρα τοῦ χρόνου καὶ τῆσ ἀτελείασ οὕτω διὰ πάντων χωρούσησ ἐκλίπῃ καθάπαξ τὸ λειτουργεῖν. καὶ τί πλέον τηνικαῦτ’ ἔσται τῇ πόλει, περὶ τὰ μείζω βλαφθείσῃ καὶ ὧν ἄνευ οὐχ οἱο͂́ν τε σεσῶσθαι; ψυχὴ γὰρ πόλει τὸ λειτουργεῖν· καὶ ὡσ οὐ περιεῖναι καὶ ζῆν πέφυκε· σῶμα ψυχῆσ μὴ παρούσησ, ὣσ δὲ καὶ πόλισ μοι δοκεῖ λειτουργιῶν ἀποροῦσα· εἰκότωσ· εἰ γὰρ χρειῶν οὐδένεσ ἀνθρώπων ἐλεύθεροι, πλὴν θεῶν, αὗται δὲ τὰσ λειτουργίασ ἀναγκαίασ ὡσ οὐκ οἶδ’ εἴ τι ποιοῦσι, τηνικαῦθ’ ἡμῖν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, λειτουργιῶν οὐ δεήσει, ἡνίκα μηδὲ χρειῶν· εἰ δὲ χρειῶν ποτ’ οὐχ οἱο͂́ν τε, πῶσ οἱο͂́ν τε λειτουργιῶν συνιδεῖν οὐκ ἔχω· ὧν διὰ τὰσ Δημοσθένουσ ἀτελείασ ἡ πόλισ ἐκπεσεῖν κινδυνεύει. ἀλλ’ ἔδει, φησὶν, ἀναμεμενηκότα τὸ μέλλον καὶ τὴν τοῦ λειτουργεῖν ἀπορίαν τηνικαῦτα εἰσάγειν τὸν νόμον. νῦν δ’ οἷσ πρὶν ἢ τοῦτο γενέσθαι νομοθετεῖ, ἐοίκεν οὐκ ἐν καιρῷ προὔχεσθαι ταῦτα. τί οὖν κωλύει καὶ ἡμᾶσ, ὦ Δημόσθενεσ, τοῖσ αὐτοῖσ πρὸσ σὲ τούτοισ ἐξ ἀντιστρόφου χρήσασθαι λόγοισ, καὶ δικαιότερόν γε ἢ σύ; ὡσ ἔδει καὶ σέ γ’ αὐτὸν ἀναμεμενηκότα τὸ μέλλον, εἴ γε καὶ τοῦθ’ ὅλωσ ἐπὶ τῶν αὐτόθεν μάλιστα δήλων λέγειν ἐχρῆν, τηνικαῦτ’ ἐπιχειρεῖν ἀντιλέγειν τῷ νόμῳ· νῦν δ’ οἷσ αὐτὸν πρὶν ἢ τοῦτο γενέσθαι διώκεισ ἐοίκασ οὐκ ἐν καιρῷ τὴν γραφὴν πεποιῆσθαι.

τῆσ τ’ ἀτελείασ, ὡσ ἔφην, ἀνατετραφυίασ τὴν πόλιν οὐδὲν πλέον ἔσται πρὸσ τὸ τὴν μὲν ἐξελεῖν βεβουλῆσθαι, ἡμᾶσ δ’ αὐτοὺσ ἀνασώσασθαι, ἀλλὰ μεθ’ ἡμῶν ἀνάγκη, καὶ ταύτην ἐφθάρθαι, καθάπερ τινὰ νόσον συνοιχομένην σώματι· εἶτα θαυμάζειν ἔπεισί μοι, πῶσ οἰεί, ὅτι σοι ταῦτ’ ἔπεισι λέγειν, οὐ μόνον ὅτι τοῖσ οἰκείοισ πτεροῖσ καὶ λόγοισ ἁλίσκει, ὃ δεινότατόν ἐστι πάντων καὶ συμφορὰ τοῖσ χρωμένοισ, καὶ προσέτ’ αὐτὸσ διαφερόντωσ κακίζεισ, τὸ μετὰ τὰ πράγματα λέγω τῷ βουλεύεσθαι χρῆσθαι, τούτου νῦν ἡμᾶσ ὡσ δὴ χρηστοῦ τινοσ ἔχεσθαι πείθων, ἀλλ’ ὅτι καὶ, δεινὸν εἶναι φάσκων, λανθάνεισ σαυτὸν ἃ μὴ ἔξεστι φάσκων. οὔτε γὰρ οὐδεὶσ, οἶμαι, τῶν πάντων φρενῶν κύριοσ ὢν, ἐξὸν, ὅπωσ μὴ πείσεται κακῶσ, εὖ βεβουλεῦσθαι, ὁ δ’ ὅπωσ πείσεται κακῶσ πρόσθεν ἐάσασ, ἔπειθ’ ὑπὲρ ἀπαλλαγῆσ ἕλοιτ’ ἂν βεβουλεῦσθαι, ὅτ’ οὐδὲ τοῦτ’ ἴσωσ ἐξέσται· οὔθ’ ἡμεῖσ, τὴν κάκιστ’ ἀπολουμένην ἀτέλειαν νῦν ἔχοντεσ ἐκποδὼν πεποιῆσθαι, εἶτα διὰ τοὺσ σοὺσ λόγουσ ἀναμενοῦμεν τὸ μέλλον, ὥσπερ ὅ τί ποτ’ ἐστὶν ἀγνοοῦντεσ καὶ διὰ τοῦτο τῆσ ἐκεῖθεν δεόμενοι πείρασ. ἄνευ γὰρ τοῦ τῆσ ἐσχάτησ παραπληξίασ τοῦτ’ ἄντικρυσ εἶναι, περὶ ὧν μάλιστα ἴσμεν, ταῦτ’ ἀφέντασ ἃ οὐκ ἴσμεν διώκειν, οὐδὲ τοὺσ λόγουσ καθ’ οὓσ ἔδει ταῦθ’ αἱρεῖσθαι γιγνώσκειν ἔχω. εἰ μὲν οὖν ὡσ μηδὲν μηδέπω περὶ ἀτελείασ σαφὲσ εἰδότασ παραπέμπεισ τῷ χρόνῳ καὶ ταῖσ ἔπειτα ψήφοισ, ἐοίκασ ἀγνοεῖν ὅτου χάριν τοὺσ κατ’ αὐτῆσ ἤδη κεκινήκαμεν λόγουσ· εἰ δ’ ἐπισταμένουσ, ὡσ ἀληθῶσ οὐδὲν ἄλλο μοι δοκεῖσ συμβουλεύειν ἢ ἡμῶν αὐτῶν μετὰ τὸ καθάπαξ ἐφθάρθαι πεποιῆσθαι φροντίδα. ἀλλ’ οὔτε σύ γ’ αὐτὸσ, εὖ ἴσθι, ἄν σέ τισ ἀνέλῃ, ἔπειτ’ εἰσ Ἄρειον πάγον οἱο͂́σ τ’ ἂν εἰήσ τουτονὶ προκαλεῖσθαι· οὐ μᾶλλόν γε ἢ οἱ μηκέτ’ ὄντεσ τοὺσ ἔτ’ ὄντασ ἀδικίασ εἰσάγειν· ὥστ’ οὐχ ὁρῶ τίν’ ἔχει λόγον ὁ περὶ τοῦ μέλλοντοσ λόγοσ.

διὸ καὶ τὸ νῦν ἀπολέσομεν κἀκεῖνο οὐχ ἕξομεν. οὐδὲ γὰρ οἱο͂́ν τε, ὡσ αὐτὸσ λέγεισ, ἂν τὰ παρόντα τισ ἀναλώσῃ πρὸσ ἃ μὴ δεῖ, τῶν ἀπόντων εὐπορῆσαι πρὸσ ἃ δεῖ· ἀλλ’ ἑώσ ἂν σώζηται τὸ σκάφοσ, ἄν τε μεῖζον ἄν τε ἔλαττον ᾖ, τότε χρὴ καὶ ναύτην καὶ κυβερνήτην καὶ πάντ’ ἄνδρα ἐφεξῆσ πρόθυμον εἶναι, καὶ ὅπωσ μηδεὶσ μήθ’ ἑκὼν μήτ’ ἄκων ἀνατρέψει τοῦτο σκοπεῖσθαι, ἐπειδὰν δὲ ἡ θάλαττα ὑπέρσχῃ, μάταιοσ ἡ σπουδή· εἰκότωσ. φαρμάκων γοῦν καὶ ποτῶν καὶ σιτίων, πρὶν μὲν ἡμῖν πεπονηρεῦσθαι τὸ σῶμα, μετέχειν οἰόμεθα δεῖν εἰσ τὸ μηκέτ’ ἂν ἐνταῦθ’ ἐμπεσεῖν, ἂν δ’ ἄρα πρότερον ἡ νόσοσ ἐπίῃ, οἱ δὲ πῶσ οἰεί καὶ τύχην καὶ ἡμᾶσ αὐτοὺσ δυσχεραίνομεν; καίτοι ὅταν, ὦ Δημόσθενεσ, σωμάτων καὶ νεῶν καὶ τοιούτων δή τινων ὅπωσ ἀεὶ κάλλιστα ἔχῃ τοσοῦτον ποιώμεθα λόγον, ἦ πού γε πόλεωσ τοσαύτησ καὶ τηλικαύτησ καὶ οὕτω διὰ πάντων κρατίστησ, ὡσ καὶ θεοὺσ, ἵνα μηδὲν πλέον εἴπω, περὶ αὐτῆσ ταύτησ πρὸσ ἀλλήλουσ ἐρίσαι, οὐδ’ ἔστιν εἰπεῖν ὅσον ὀφείλομεν. ἔτι τοίνυν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, εἰ μὲν ἦν καὶ ἀτελείασ ἀντιποιεῖσθαι καὶ μηδὲν εἰσ τὸ λειτουργεῖν βεβλάφθαι τὴν πόλιν, μανία σαφὴσ ἂν ἦν ταῦτα κωλύειν αἱρεῖσθαι, ἃ μήτε τῷ κοινῷ λυμαίνεται καὶ τοῖσ μετασχοῦσιν ἔνεστι κέρδοσ. ὅτε δ’ ἀνάγκη διὰ τὰσ ἐν μέρει χάριτασ κοινὴν ἡμᾶσ ὑποστῆναι ζημίαν, πότερον βέλτιον καὶ λυσιτελέστερον πάντων ὁμοῦ ἢ λόγον ὀλίγων δή τινων σχεῖν; ἄνευ δὲ τούτων ἀτελειῶν μὲν ἐκποδὼν γενομένων οὐδ’ ἡτισοῦν ἔσται ταῖσ πόλεσι βλάβη, ἀλλὰ καὶ κέρδοσ οὔ τοι μικρὸν τὸ πλείουσ ἂν ἐντεῦθεν τὰσ λειτουργίασ γενέσθαι, ἐξ ὧν αἱ πόλεισ συνίστανται· εἰ δ’ αἱ λειτουργίαι τοῦτ’ αὐτὸ πείσονται, οἰχήσονται μὲν αἱ πόλεισ, οἰχήσεται δὲ καὶ τὰ τῶν πόλεων ἆθλα. οὐ γὰρ μόνον ἐξ ἀτελειῶν οὐδὲν αὐταῖσ ἔπειθ’ ὑπάρξει, ἀλλὰ καὶ τὸ τάχιστ’ ἐφθάρθαι μᾶλλον αὐταῖσ προσυπάρξει, εἴπερ ἐκ μὲν λειτουργιῶν ταῖσ πόλεσι σωτηρία, ἐν δὲ τῷ ταύτασ εὖ ἔχειν καὶ τὸ ταῦτ’ ἔχειν διδόναι προσέσται.

εἶτα τούτων οὕτωσ ἐχόντων καὶ τοσαύτησ ἑκατέρων οὔσησ διαφορᾶσ, ὡσ τὸ μὲν πλείστην ὄνησιν ἔχειν, τὸ δὲ πᾶν τοὐναντίον, ἔπειθ’ ἡμεῖσ Δημοσθένει πεισθέντεσ ἢ οὐκ οἶδ’ ὅτῳ καὶ φῶ, οὐχ ὃ πρὸσ ἡμῶν ἐστιν ἀτεχνῶσ, ἀλλ’ ὃ καθ’ ἡμῶν αἱρησόμεθα; καὶ ὃν ἐξ ἀρχῆσ ὑπὲρ τῆσ ἡμετέρασ αὐτῶν ἀσφαλείασ τε καὶ προνοίασ ἔδει νόμον τεθεῖσθαι, καὶ νῦν αὐτῷ τὰ πλείστου φασὶν ἄξια χρῆσθαι, τούτῳ χαίρειν εἰπόντεσ τὴν ἐπὶ καθαιρέσει τῆσ πολιτείασ ἀτέλειαν ὡσ πάνυ λυσιτελὲσ νομιοῦμεν; δι’ ἧσ οὐδ’ αὐτὴν ταύτην, ὡσ ἔφην, ἔτ’ ἔχειν τοῖσ βουλομένοισ ἐξέσται, ἀλλὰ πρὸσ σφίσιν αὐτοῖσ καὶ τήνδε προσαπολοῦσιν καὶ τίσιν οὐκ ἂν δόξαιμεν κακοδαιμονᾶν, εἰ τὸ συμφέρον ἡμῖν παντὸσ μᾶλλον εἰδότεσ, ἡμεῖσ δ’ ἐξεπίτηδεσ δρῶμεν ἃ παντὸσ ἡμᾶσ μᾶλλον ἐκτρίψει; ὅλωσ δὲ εἴ τισ ἔροιθ’ ὑμᾶσ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, πότερον τοῖσ μὲν ἔχουσι μείζονοσ καὶ περιφανεστέρασ καθέστηκε δόξησ, τῇ δὲ πόλει μηδ’ ὁτουοῦν δυσχεροῦσ, πότερον ἀτέλεια καὶ τὸ μὴ λειτουργεῖν ἔτ’ ἔχειν, ἢ τὸ τυγχάνειν εἰκόνων καὶ μεθ’ Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονοσ τὸν ἀεὶ πρεσβεύεσθαι χρόνον, εὖ οἶδ’ ὅτι τοῦτ’ ἂν φήσαιτ’· εἰκότωσ. τί γὰρ δὴ βλάβοσ τῇ πόλει, ἐὰν οὐχ ὁ δεῖνα ἢ ὁ δεῖνα λέγω, ἀλλ’ ὁμοῦ πάντεσ Ἀθηναῖοι, ἢ, εἰ βούλει, πάντεσ ὡσ εἰπεῖν ἄνθρωποι εἰκόνων ἢ στεφάνων μετάσχωσι παρ’ αὐτῇ; μᾶλλον μὲν οὖν καὶ δύο τὰ πάντων κάλλιστ’ ἐντεῦθεν προσγίγνεται, οὐ μόνον ἔπαινόσ τε καὶ δόξα τοῖσ τε ταυτὶ τιμωμένοισ τῇ τε τιμώσῃ πόλει, ἀλλὰ καὶ θαυμαστή τισ ἐπὶ τὰ ἴσα παράκλησισ ἔσται. ὅτε τοίνυν καὶ ἄλλωσ ἔνι τῇ πόλει καὶ μεγαλοψυχίᾳ πρὸσ οὓσ ἔδει κεχρῆσθαι, καὶ μηδὲν αὐτὴν μηδενὶ τὸ παράπαν βεβλάφθαι τίσ ἀτελείασ ἀνάγκη καὶ τοῦ τοῖσ ἡμετέροισ αὐτῶν ἐντεῦθεν λυμαίνεσθαι; ὥστε καὶ ἃ Δημοσθένησ λαμπρῶσ ἄγαν ὑπὲρ ἀτελείασ προί̈σχεται, τῶν ἀτοπωτάτων εἶναι φάσκων καὶ τῆσ εἰσ ἅπαντ’ ἀνάξιον μεγαλοψυχίασ ἡμῶν, ἐὰν ἃ δεδώκαμεν ἀφελώμεθα, ταῦτ’ εἰσ κενὸν αὐτῷ καθειστήκει τοῦτον τὸν τρόπον.

οὐ γὰρ μόνον τοὺσ εὖ παθόντασ ἀφαιρησόμεθα τοῦθ’, ὡσ αὐτὸσ οἰέται, οὐδ’ ἧσ παρ’ ἡμῶν ἀπέλαυσαν δόξησ, ταύτησ ἐκπεσοῦνται διὰ τὸν νόμον, ἀλλὰ καὶ καλλίω καὶ περιφανεστέραν ταύτην νῦν κομιοῦνται, ἀντ’ ἀτελείασ θαυμαστῶν τινων ἐπιγραμμάτων καὶ εἰκόνων τυχόντεσ, καὶ κατὰ παντὸσ εἰσέπειθ’ ἑστήξοντεσ δημοσίᾳ τοῦ χρόνου· ὡσ καὶ τοῖσ ἐπιγιγνομένοισ σαφῶσ μανθάνειν ἐξεῖναι ὁπόσον τι τούτοισ ἡ πόλισ τῆσ εἰσ αὐτὴν ἕνεκ’ εὐνοίασ ἐχρῆτο· ὃ τίνοσ ἀτελείασ οὐ μεῖζον; εἴπερ ἡ μὲν οὐ διηνεκὴσ οὐδὲ διὰ πάντων ἥκουσα τῷ γιγνώσκεσθαι, τὸ δ’ ἀθάνατον ὡσ εἰπεῖν καὶ οὐδένα τῶν πάντων οἱο͂́ν τε λανθάνειν, οὐ μᾶλλόν γε ἢ τὴν πόλιν ὁντινοῦν ἔστι λανθάνειν. οὐκοῦν καὶ Ἐπικέρδησ καὶ Λεύκων καὶ ὅστισ ἕτεροσ, εἰ ὅτ’ αὐτοὺσ ἡ πόλισ ἐτίμα, δυοῖν αἱρ́εσισ ἦν, ἢ ἀτελείασ ἢ ἀνδριάντων μετέχειν, οὐκ ἄν μοι δοκοῦσι μηδ’ ὅσον περὶ ἀτελείασ ἀκοῦσαι δεδέχθαι, ἐξὸν πολλῷ τινι μείζονι τετιμῆσθαι καὶ ὃ τοὺσ μετασχόντασ παραπλησίουσ εἶναι δοκεῖν ποιεῖ τοῖσ θεοῖσ· τοὺσ τοίνυν τότ’ ἂν οὕτω διατεθέντασ καὶ ὅλῳ θυμῷ πρὸσ ταῦτ’ ἐσχηκότασ εὖ οἶδα καὶ νῦν μὴ μόνον τῆσ προσούσησ ἀτελείασ περὶ πλείονοσ ἂν πεποιῆσθαι τὴν ἐν ταῖσ εἰκόσιν ἐπιτιμίαν, καὶ αὐτοὺσ καὶ τούσ γ’ αὐτῶν παῖδασ, ἐάν γε μὴ περιῶσιν, ἀλλὰ καὶ τοσοῦτον ἡσθῆναι ὡσ καὶ πλείστην χάριν ὁμολογῆσαι δή που τῇ πόλει τοῦ τε ταυτὶ διανενοῆσθαι τοῦ τ’ ἐψηφίσθαι συμφέροντα μὲν ἑαυτῇ, συμφέροντα δὲ καὶ σφίσιν αὐτοῖσ. ἀλλ’ ὅταν, φησὶ, ταῦτα δῶμεν, οἱ τούτων παῖδεσ, ὅτι μὴ κἀνταῦθα κοινωνεῖν ἔθ’ ἕξουσι τοῖσ πατράσιν, ὥσπερ ἐν ἀτελείᾳ, ἅτε τὰ μέγιστ’ ἠδικημένοι, βοήσονται.

καὶ μὴν εἰ ἃ τοῖσ πατράσι δίδοται γέρα, τούτων ἔπειθ’ οἱ παῖδεσ ἀξιοῦσι μετέχειν διὰ τὴν φύσιν, τί μὴ καὶ τῶν ἀτυχημάτων αὐτοῖσ ἀξιοῦσι μετέχειν ἀπὸ τῆσ αὐτῆσ ταύτησ αἰτίασ; πρῶτον μὲν οὖν, ὦ οὗτοσ, οὐκ οἶμαί τιν’ αὐτῶν τὸ παράπαν δυσχερανεῖν διὰ τὸ καὶ τοῖσ υἱέσιν εὖ μάλα προσεῖναι τῶν γεγεννηκότων τὴν δόξαν, ἀλλ’ ὡσ εἰκὸσ αὐτοὺσ ἀγαπήσειν, εἰ μόνον τηλικούτων πατέρων προσαγορεύοιντο παῖδεσ· ὡσ γὰρ τὸ πατρὸσ ἢ μητρὸσ κακὰ συνειδέναι, κατὰ τοὺσ ποιητὰσ, καὶ τούσ γε θρασυσπλάγχνουσ δουλοῖ, οὕτωσ ἡ τούτων, εὔκλεια καὶ λαμπρότησ ζηλωτοὺσ, ἄγαν παρασκευάζει τοὺσ ἐξ αὐτῶν, ἔπειτ’ εἰ μὲν ἁπάντων ὧν ἀξιοῖ τοὺσ εὐεργέτασ ἡ πόλισ καὶ τοῖσ ἐκ τούτων ἀνάγκη μετεῖναι καὶ ταῦθ’ ὥσπερ τισ κλῆροσ εἰσ τοὺσ ἐκγόνουσ κάτεισιν, εἰκότα ἂν καὶ οὗτοι λέγειν δοκοῖεν τούτων στερόμενοι· εἰ δ’ ἐπὶ μόνησ μὲν ἀτελείασ τοῦτ’ ἦν, ἑτέρου δὲ οὐδενὸσ, αὕτη δὲ νῦν καθάπαξ ἀνῄρηται, οὔτ’ ἔχει λόγον τὰ τοιαῦτα ζητεῖν ἐθέλειν τῶν τε τῆσ ἀτελείασ κἀν τοῖσ ἄλλοισ μεμνῆσθαι. καὶ σύν γε ἔτι παραπλήσιον ἔσται ὥσπερ ἂν εἴ τισ ὀλυμπιονίκου πατρὸσ ὢν, ἔπειτ’ ἀξιοῖ διὰ τὴν φύσιν καὶ τοῦ κοτίνου μετέχειν· ἀλλ’ ἀκούσεται πάντωσ ὅ γε τοιοῦτοσ ὡσ οὐ γένουσ, ἀλλ’ ἄθλων ἐστὶ τὰ γέρα, καὶ ὁ τούτων ἐπιθυμῶν ἐκείνοισ ἐπαποδύσεται πρῶτον, κᾆθ’ οὕτω καὶ πρὸσ ταῦτα χωρήσει. εἰ τοίνυν τὰ μικρὰ καὶ οὐ τοσούτου δή τινοσ λόγου ‐ τί γὰρ δὴ πρὸσ ἀνδριάντα θαλλόσ; εἴπερ ὁ μὲν διαρκὲσ, θαλλὸσ δὲ κατ’ αὐτὸν δὴ μόνον τὸν τοῦ προσίεσθαι χρόνον ἔχει τὸ κέρδοσ· ‐ εἰ τοίνυν ἐξ ἄρα τοῦ πεφυκέναι ταῦτ’ οὐχ οἱο͂́ν τε λαβεῖν μὴ καὶ πόνων ἡγησαμένων, πῶσ οἱο͂́ν τε ἀκονιτὶ κεκαρπῶσθαι τὰ μείζω; οὐ γὰρ ἐν μὲν τοῖσ βελτίστοισ εἰσὶ παῖδεσ, ἐν δὲ τοῖσ πονηροτάτοισ οὐκέτι, ἀλλὰ καὶ πολὺ μᾶλλον ἐνταῦθα δεῖ τούτουσ τὸ πεφυκὸσ ἐνδεδεῖχθαι, εἰ μὴ μέλλοιεν ἔλαττον ἔχειν τῶν φίλων, οὓσ αἱ συμφοραὶ παριστᾶσιν·

εἰ δ’ οὐδ’ ἂν ἐν ὀνείροισ συνατυχεῖν αὐτοῖσ ἕλοιντο, οὔκουν γε ἑκόντεσ εἶναι, ὥσ γε ἐγὼ νομίζω, πῶσ ταῖσ τούτων εὐπραγίαισ δεῖν οἰόνται χρῆσθαι; πῶσ δ’ οὐ σφίσιν αὐτοῖσ περιπίπτουσιν, ὅταν ταῦτ’ ἀξιῶσιν, εἴπερ ἐπὶ μὲν τῶν φαυλοτάτων ἀρνοῦνται τὴν φύσιν, ἐπὶ δὲ τῶν εὖ ἐχόντων ἄνω καὶ κάτω ταυτησὶ λόγον ποιοῦνται; ὅλωσ δὲ εἰ μὲν ὀρθῶσ καὶ δικαίωσ ταύτην προί̈σχονται, δεῖ δή που ταύτησ διὰ πάντων ἔχεσθαι καὶ μὴ νῦν μὲν, νῦν δ’ οὔ· εἰ δὲ κέρδουσ ἕνεκα μόνου πρὸσ αὐτὴν καταφεύγουσιν, ἄλλωσ δὲ οὐδαμῶσ, λανθάνουσι σφᾶσ αὐτοὺσ ταύτησ οὐδὲν ἧττον ἀλλοτριοῦντεσ ἢ συνιστάντεσ· οὔκουν οὐδὲ προσέχειν τὸν νοῦν αὐτοῖσ δεῖ τὰ τοιαῦτα προκαλουμένοισ. ἔτι τοίνυν κἀκεῖθεν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, μάλιστ’ ἔχοιτ’ ἂν συνιδεῖν ὃ λέγω καὶ τὸ συμφέρον ἐξ ἀνάγκησ νομοθετεῖν, ὅτι πλὴν ἀτελείασ πάντα τἄλλα πρὸσ τοὺσ εὐεργέτασ ἔσθ’ ἡμῖν ποιητέα, ἂν τοὺσ ἡμετέρουσ προγόνουσ ὁποῖοί τινεσ περὶ ταῦτ’ ἦσαν ἐνθυμηθῶμεν, ὅτε καὶ τὰ τῆσ πόλεωσ ὡσ μάλιστα ἤνθει, καὶ τὸ πρὸσ ταύτην ἐπιδείκνυσθαι καὶ φιλοτιμεῖσθαι φιλοτιμότερόν πωσ καὶ μετὰ μείζονοσ ἀπήντα παρασκευῆσ. ἐκεῖνοι τοίνυν καὶ ἀγχινοίᾳ καὶ συνέσει καὶ τοῖσ ἄλλοισ ἀγαθοῖσ τῶν ἁπανταχῆ πάντων κρατοῦντεσ καὶ πᾶσαν πολιτικῆσ ἀρετῆσ ἐπιστήμην ἐν τῇ ψυχῇ φέροντεσ, μᾶλλον δ’ αὐτὸ τοῦτο ψυχὴ τῶν πραγμάτων καὶ δοκοῦντεσ καὶ ὄντεσ, οὐ μόνον ὅπωσ ἑαυτῆσ ἀξίωσ ἡ πόλισ εὖ πράττοι καὶ διαγίγνοιτο, ἀλλ’ ὅπωσ καὶ τῶν παρὰ τῆσ τύχησ εὐποιιῶν μειζόνων ἀεὶ διὰ πάντων πειρῷτο, τοῦτ’ ἔχοντεσ προὔργου, αὐτοί τε πάνθ’ ὑπὲρ αὐτῆσ καὶ ποιεῖν καὶ λέγειν ᾤοντο χρῆναι, μηδὲν τῶν ὅσα πρὸσ εὐδαιμονίαν τοῦ κοινοῦ φέρει μηδ’ ὁπωστιοῦν παριέντεσ, τούσ τε πρὸσ αὐτὴν ὁτιοῦν ἀγαθὸν διαπραξαμένουσ, καὶ πολίτασ λέγω καὶ ξένουσ, καὶ γενομένουσ τοῖσ πράγμασιν ἐν καιρῷ, ὁμοῦ μὲν ἀμειβόμενοι τῆσ σπουδῆσ, ὁμοῦ δὲ καὶ πρὸσ τὸ μέλλον καὶ αὐτοὺσ καὶ τοὺσ ἄλλουσ ἐπὶ τὰ ἴσα καὶ μείζω παρακαλοῦντεσ, μεγίσταισ ὅτι μάλιστα καὶ φιλοτιμοτάταισ ἐδωροῦντο τουτουσὶ ταῖσ τιμαῖσ, τοῦτο μὲν χαλκοῦσ ἐπ’ ἀγορᾶσ ἱστάντεσ, τοῦτο δὲ παρέδρουσ τοῖσ ἐν ἀκροπόλει θεοῖσ καθιστάντεσ, τοὺσ δὲ μεγάλων καὶ θαυμαστῶν καὶ τῶν αὐτῶν τοῖσ θεοῖσ ἀξιοῦντεσ τῶν προσρημάτων, ἔστι δ’ οἷσ καὶ χρήματα ὅτι πλεῖστα διδόντεσ· καὶ γὰρ πλέθρα τῆσ μὲν πεφυτευμένησ, τῆσ δὲ καὶ ψιλῆσ·

οἱ δὲ σίτησιν ἢ στεφάνουσ ᾑροῦντο καὶ ἄττα τοιάδε. ταῦτ’ ἦσαν αἱ τηνικαῦτα τῆσ πόλεωσ ἀμοιβαὶ πρὸσ τοὺσ ἑκάστοτ’ εἰσ αὐτὴν καλοὺσ κἀγαθούσ. οὕτωσ Ἐρεχθεὺσ ὁ τῆσ Ἀθηνᾶσ, οὕτωσ Ἁρμόδιοσ καὶ Ἀριστογείτων· Περικλέα δὲ τὸν Ξανθίππου τίσ οὐκ οἶδε τῶν πάντων Ὀλύμπιον προσρηθέντα κατὰ ταὐτὰ τῷ Διί; ἀτελείασ δὲ οὐδ’ εἱστισοῦν μὰ τοὺσ θεοὺσ λόγοσ τότ’ ἦν οὐδ’ ἐξέτασισ, οὐδ’ ἠξίουν ἐντεῦθεν δή που ποιεῖσθαι τὰσ δωρεὰσ, οὐχ ὅτι ταύτην ἠγνόουν, ἀλλ’ ὅτι σαφῶσ ᾔδεσαν ὡσ ἐν μὲν τῷ ταῦθ’ ἅπερ ἔφην διδόναι οὐδ’ ὁτιοῦν ἔσται βλάβοσ τῇ πόλει, ἐν δὲ τῷ τοὺσ δεῖνασ ἢ τοὺσ δεῖνασ εἰσ ἀτέλειαν ἄγειν οὐ μικρά τισ ζημία. ἡ γὰρ τῶν λειτουργιῶν κατὰ βραχὺ δήπουθεν σπάνισ καὶ τὸ ταῦθ’ ἅπερ ἔφην ἔχειν διδόναι προϊόντοσ ἀναιρήσει τοῦ χρόνου, πάντων ἀτελῶν καταστάντων. ἔπειτα κἀκεῖνο προσῄδεσαν καὶ σφόδρα γε πεφυκὸσ ἐν ἀτόποισ, εἰ ὧν ἐνεδείξαντό τινεσ ἀγαθῶν εἰσ τὴν πόλιν, τούτων ἕνεκ’ αὐτῇ παραίτιοι κατασταῖεν ζημίασ διὰ τὰσ ἀτελείασ, δέον, εἰ ταῦτ’ ἔπειτ’ ἔμελλον ἔσεσθαι, μηδὲ τὴν ἀρχὴν εἰσ εὐεργέτασ τελέσαι. πῶσ οὖν οὐκ ἄτοπον τοὺσ μὲν οὕτω διακειμένουσ τῶν πάλαι μηδεμιᾶσ μὲν ἡστινοσοῦν ὑπερβολῆσ ἐν ταῖσ ἀμοιβαῖσ ἀποσχέσθαι, ἀτελείασ δὲ μηδαμοῦ τὸ παράπαν μηδ’ ὁπωστιοῦν μνημονεῦσαι, ἡμᾶσ δὲ τοὺσ τἀκείνων μάλιστα πάντων καὶ στέργοντασ καὶ θαυμάζοντασ, καὶ νόμον τοῦ τί δεῖ ποιεῖν ταῦθ’ ἡγουμένουσ, ἔπειτα ταύτῃ κεχρῆσθαι καὶ τὰσ τιμὰσ ἐντεῦθεν ὁρίζειν, ὥσπερ ἐκείνων κατεγνωκότασ, ὅτι μὴ τοῦτο συνεῖδον, ἢ συνιδόντεσ ὑπὸ βασκανίασ ἀπεῖπον. καίτοι ὅταν μὲν τούτουσ ὡσ διὰ πάντων κρατίστουσ θαυμάζωμεν, καὶ μιμεῖσθαι διὰ πάντων ὀφείλομεν τούτουσ, ἵν’ ἃ τοῖσ λόγοισ κοσμοῦμεν βεβαιῶμεν τοῖσ ἔργοισ·

ὅταν δὲ ἁκείνοισ εἰκότωσ ὡσ μὴ καλῶσ ἔχοντ’ ἀπείρηται, ταῦθ’ ἡμεῖσ ὡσ ἔχοντα καλῶσ ἀσπαζώμεθα, θατέρῳ δυοῖν ἐνεχόμεθα, ἢ τῷ περὶ τὰσ κρίσεισ ἐσφάλθαι ἢ περὶ τὰσ μιμήσεισ ἐψεῦσθαι. ὅλωσ δὲ εἰ μὲν ἀτέλεια κάλλιστον καὶ λυσιτελέστατον καὶ πολιτικῇ μάλιστα πρέπον, οὐχ ἡμᾶσ ἔδει μόνουσ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ἀλλὰ καὶ πάντασ τοὺσ ἄλλουσ ταυτησὶ λόγον ποιεῖσθαι, ὡσ ἄν τινοσ κοινοφελοῦσ καὶ διὰ πάντων χωροῦντοσ. εἰ δ’ οὐδένεσ ἄχρι τοῦ δεῦρο πλὴν ἡμῶν ἐπὶ ταῦτα προήχθησαν ‐ μηδ’ ἔτ’ ἔπειτα προαχθεῖεν, ὦ δέσποινα Ἀθηνᾶ ‐ τί μόνοι τῶν πάντων ἡμεῖσ τὰ τοιαῦτα νοσοῦμεν, ἐκτὸσ εἰ μόνοι τῶν πάντων ἡμεῖσ μισεῖν ἡμᾶσ αὐτοὺσ ἀξιοῖμεν; οὐ δή που, φησὶν, οὐδὲ ταῦθ’ ἡμᾶσ ἐγκαλεῖσθαι χρεών. εἰ μὲν γὰρ, τῶν αὐτῶν ἐθῶν τε καὶ νόμων ἅπασιν ὄντων, ἔπειθ’ ἡμεῖσ μόνοι τῶν πάντων ἀτελείασ εἰχόμεθα, πονηροί τινεσ ἂν ἦμεν εἰκότωσ, οἷσ οὐκ ἐξῆν ἐγχειροῦντεσ καὶ παρὰ τὸν κοινὸν πολιτευόμενοι νόμον. εἰ δὲ πολλή τισ ἐνταῦθα διαφορὰ, καὶ τοὺσ μὲν τούτοισ, τοὺσ δ’ ἐκείνοισ ἴσμεν χρωμένουσ, καὶ πάντασ ἁπλῶσ οἷσ ἐκ πολλοῦ δοκιμάσειαν, τί δεινὸν εἰ παρ’ οὐδέσι τῶν ἄλλων ἀτελείασ νομιζομένησ, μόνοισ ἡμῖν ταύτησ ἔνεστι λόγοσ; οὐδὲ γοῦν Λακεδαιμονίοισ οὐδὲ Θηβαίοισ οὐδ’ οἷστισιν ἄλλοισ ἐγκαλεῖν ἔχομεν διὰ ταῦτα, ἀλλὰ τῷ τῶν πραγμάτων ἐξ ἀρχῆσ ἐσχηκότι διδόναι. ὡσ μὲν οὖν, ὦ Δημόσθενεσ, ἕκαστοι πρὸσ ἀλλήλουσ ταύτῃ διίστανται ὁμολογῶ καὶ αὐτὸσ, ἐπεὶ μηδὲ νομοθέτασ κέκτηνται τοὺσ αὐτοὺσ, ἀλλ’ οἱ μὲν τοὺσ, οἱ δὲ τοὺσ, ὅπωσ ἡ τύχη καὶ ὁ συμπίπτων χρόνοσ ἑκάστοισ παρεσκευάκει.

ἐπεὶ καὶ τὸ συκοφαντεῖν καὶ δωροδοκεῖν καὶ ἀσελγαίνειν καὶ λάθρα τοῖσ πολεμίοισ κεχρῆσθαι καὶ φάρμακα καθ’ ὁτουοῦν συντιθέναι καὶ νὴ Δία γε λῃσταὶ καὶ τοιχωρύχοι καὶ τοῦ πονηροῦ κόμματοσ ὁστισοῦν τότε μᾶλλον μισοῦνται καὶ δίκην ὑπέχουσι μείζω, ὅταν οἷσ δρῶσιν, ἐγκαλύπτεσθαι δέον καὶ τρέμειν, οἱ δ’ ἐπὶ τούτοισ τοσοῦτον φρονῶσιν ὡσ καὶ σεμνύνειν ταῦτ’ ἐθέλειν πρὸσ πάντασ, διττὰ δή που νοσοῦντεσ, κακίαν καὶ θράσοσ, καὶ μηδ’ ἑκάτερον συνιέντεσ, ἀλλὰ καὶ δίκην τίνοντεσ ταύτην τὸ δημοσίᾳ σφᾶσ αὐτοὺσ ἐξελέγχειν. σοῦ δ’ ἂν ἡδέωσ πυθοίμην, εἰ ἐν οἷσ οὗτοι διίστανται, πότερα τῶν λυσιτελούντων ταῦτ’ ἐστὶν ἢ τῶν ἰδίᾳ καὶ κοινῇ λυμαινομένων τοῖσ πράγμασιν. εἰ μὲν γὰρ τῶν λυμαινομένων ἐρεῖσ, πρῶτον μὲν ἐπιεικῶσ ἄτοπον καὶ δεινὸν διὰ τούτων ἡμᾶσ ἐπὶ τὰ ἴσα πείθειν ἐπιχειρεῖν καὶ κακῷ τὸ κακὸν, ὡσ λόγοσ, ἰᾶσθαι, ἀλλὰ μὴ διὰ τῶν βελτίστων ἐντεῦθεν ὡσ μάλιστ’ ἀπάγειν καὶ τούτοισ ὡσ οἱο͂́ν τε προσάγειν. ἔπειτα μετὰ τῆσ ἀτελείασ καὶ ταῦτ’ ἐξαίρειν ὥσπερ τινὰσ Κῆρασ προσῆκε τοῦ βίου καὶ παραπέμπειν εἰκότωσ εἰσ τὸ τῶν ποιητῶν ὄροσ καὶ κῦμα· μὴ γὰρ οὖν εἰή μηδὲν τὸ παράπαν, ὃ δημοσίαν ἴσχει τὴν βλάβην. εἰ δὲ ταῦτα μὲν κοινοῦ τινοσ κέρδουσ ἕνεχ’ εὑρέθη καὶ τοῦ τὰ γιγνόμενα δύνασθαι συντελεῖν, ἀτελείασ δὲ οὐδὲν μᾶλλον ταῖσ λειτουργίαισ ἐχθρὸν ‐ ὅταν δὲ ταύτασ λέγω, τὴν πόλιν λέγω, δι’ ὧν ταύτῃ τὸ σώζεσθαι ‐ τί περιττὰ συλλογίζει καὶ σοφιστὴσ ὧν οὐκ ἔξεστι γίγνει, τὴν μὲν πρὸσ ἃ μὴ χρὴ παραβάλλων, ἡμᾶσ δ’ ἐντεῦθεν ὡσ ἀγαθοῦ τινοσ ταύτησ ἀντέχεσθαι πείθων; τὸ δ’ ἐστὶν ἀτεχνῶσ ἐπίβουλον καὶ πειρωμένου τὴν πόλιν ἐσχάτοισ περιβάλλειν κακοῖσ. ὥσπερ γὰρ τὸ τοῖσ ἀδικοῦσιν ἐπεξιέναι καὶ πολεμεῖν διὰ πάντων αἱρεῖσθαι οὐδ’ ἂν εἷσ φαίη μὰ τοὺσ θεοὺσ μὴ οὐχὶ τιμῶντοσ τοῦτ’ εἶναι τοὺσ νόμουσ, οὕτωσ ἐάν τισ τοῖσ λυμαινομένοισ τῇ πόλει μετὰ πολλοῦ τοῦ περιόντοσ συνηγορῇ, τεκμήριον ἐναργὲσ παρέχεται γνώμησ οὐχ ὑγιοῦσ καὶ τὰ δεινότατα καθ’ ἡμῶν τεχνωμένησ. καίτοι ὅταν διὰ τὴν ἐξ αὐτῶν βλάβην ἐκτρεπώμεθα σφᾶσ, τίνοσ ἂν εἰκότωσ ἄξιοσ εἰή ὁ δι’ ὧν τούτοισ συνηγορεῖ αὐτόσ τε τοιοῦτοσ ὢν καὶ τούσ γ’ ἄλλουσ ἐπὶ τὰ ἴσα παροτρύνων; καὶ μὴν οἷσ ἡμᾶσ κἀκείνωσ φενακίζειν ἐπιχειρῶν οἰεί λανθάνειν, τούτοισ οὐδὲν ἧττον ἁλίσκει πονηρευόμενοσ καὶ κατ’ αὐτὸσ σαυτοῦ μᾶλλον ἢ ἡμῶν αὐτῶν.

οὐ γὰρ ὡσ ἔννομόν τι καὶ τῆσ ἐκεῖθεν ἐξημμένον ἀνάγκησ ἔχων ἀτέλειαν δεῖξαι, οὐδὲ τοὺσ ταύτησ πέρι διαγορεύοντασ νόμουσ εἰσ μέσον θεῖναι κἀντεῦθεν, ὡσ νομίζεισ, ἐξελέγξαι Λεπτίνην, σὺ δὲ καὶ οὕτωσ σφόδρ’ ἑτέρωσ ποικίλλεισ καὶ περιάγεισ τὸν λόγον ὡσ καὶ πείθειν ἔχειν ἐκ τοῦ παραχρῆμα δοκεῖν καὶ τοὺσ μὴ πάνυ τοι προσεσχηκότασ ἑτοίμωσ χειροῦσθαι. εἰ γὰρ οἱ μὲν νόμοι κελεύουσι, φῂσ, διαρρήδην βεβαίασ εἰσ τέλοσ εἶναι τοῖσ εἰληφόσι τὰσ δωρεὰσ καὶ μηδὲ καθ’ ὅντινα δήποτε τρόπον ταυτασὶ κεκινῆσθαι, ὁ δὲ ἃσ δεδώρηταί τισιν ἀτελείασ ἡ πόλισ ἐν παντὶ τῷ παρασχόντι, ταύτασ δι’ ὧν νομοθετεῖ νῦν ἀκύρουσ καθάπαξ ποιεῖ καὶ νῦν καὶ εἰσαῦθισ, πῶσ οὕτω παραβαίνων τοὺσ νόμουσ καὶ κατὰ τοῦτο δίκαιοσ ὢν τὴν τῶν παρανομούντων καὶ αὐτὸσ ὑποσχεῖν δίκην, ἔπειθ’ οἱο͂σ ἔσται περὶ ὧν συμβουλεύει παρ’ ἡμῶν πεπιστεῦσθαι; οὐ ταῦτα λέγεισ ἄνω καὶ κάτω στρέφων καὶ συνεχῶσ ἐρωτῶν εἰ μὴ δίκαιον τοὺσ εὖ πεπονθότασ διὰ τέλουσ εὖ πάσχοντασ εἶναι καὶ μετέχειν εἰσ ἅπαν τοῦ γέρωσ; ἔχε δὴ καὶ σκοπόν. ἐπέταξεν ὁ τοὺσ νόμουσ τιθεὶσ μὴ χρῆναι τὰσ δωρεὰσ ἀφαιρεῖσθαι· ἀτελείασ δὲ οὐδ’ ὁντινοῦν τὸ παράπαν ποιεῖται λόγον, ἀλλ’ ἁπλῶσ οὑτωσὶ δωρεῶν, πλὴν εἰ λάθρα αὐτὸσ λέγοντοσ ἤκουσασ. τί οὖν ἃ μὴ ’κεῖνοσ ἐμνήσθη, ταῦτ’ αὐτὸσ κακῶσ ὑφαρπάζεισ, καὶ τὰ μὴ δοκοῦντα τοῖσ νόμοισ ὡσ νόμοισ δοκοῦντα λέγεισ, ὁμοῦ μὲν τούτουσ ἐντεῦθεν συκοφαντῶν, ὁμοῦ δὲ καὶ ἡμᾶσ ἐλέγχων μηδὲν ἕνεκα νόμων ἐπισταμένουσ;

εἰ δὲ τοῦτο λέγεισ, ὡσ ἐν τῷ δωρεὰσ εἰρηκέναι συμπεριειλήφει καὶ ταύτην· δῶρον γὰρ δή που καὶ τοῦτο· ἐκεῖνο πάντωσ ἐροῦμεν, ὡσ οὐχ ὃ τοὺσ μὲν εἰληφότασ ἰδίᾳ σεμνύνει, τῷ δὲ παρασχόντι κοινῇ λυμαίνεται δήμῳ, τοῦθ’ ὡσ ἀληθῶσ δωρεὰ, ἀλλ’ ὃ καὶ τούτοισ κἀκείνοισ πρὸσ κέρδουσ ἐστίν· ὡσ ἐκεῖνό γε δωρεὰ μὲν τοῖσ λαβοῦσι, πρὸσ δὲ τὴν πόλιν ζημία. ταύτην δῆτα καὶ πάντεσ οἱ νόμοι φασὶ δωρεὰν, καὶ ὅπωσ μηδεὶσ ἐκπεσεῖται ταύτησ ἐφρόντισαν, ἅτε κοινοὶ παιδευταὶ καὶ κηδεμόνεσ τῶν ἡμῖν προσηκόντων· ἀτέλεια δὲ εἰ μὲν τῇ πόλει ξυμφέρει, δωρεὰ προσειρήσθω καὶ τῶν ἐχόντων ἀναφαίρετοσ ἔστω· εἰ δὲ λυμαίνεται καὶ διαφθείρει καὶ πάντα ποιεῖ, τί παραλογισμοῖσ τισι κεχρημένοσ ὥσπερ παρέγγραπτόν τινα καὶ ὑποβολιμαίαν φιλονεικεῖσ ταύτην εἰσποιῆσαι τοῖσ νόμοισ; ὁρᾷσ ὅπωσ διὰ σαυτοῦ τὸ ξίφοσ ἐπὶ τοὺσ ἄλλουσ ὠθεῖσ καὶ παίειν ἑτέρουσ δοκῶν αὐτὸσ ὑφίστασαι τὰσ πληγὰσ, ὑπὸ τοῦ θρασυτάτου τῆσ γνώμησ καὶ τοῦ φιλονεικεῖν ἔχειν ἀσχέτωσ μὴ ὅ τι τοῖσ σοῖσ λόγοισ παρὰ τῶν ἄλλων ἀπαντήσεται ξυνιείσ; ὁποῖον δὴ κἀκεῖνο, καὶ ταῦτά φασι γυμνασίου. οὐ γὰρ ἀνέχεται Δημοσθένησ, ὡσ ἐοίκεν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ἑνί γέ τῳ καὶ δυοῖν δόξαι κακὸσ, ἀλλ’ ἐκ περιουσίασ τοῦτο ὢν ἐληλέγχθαι. πρὸσ γὰρ αὖ τοῖσ ἄλλοισ οἷσ κατὰ Λεπτίνου χρησάμενοσ ἔγνω πᾶσαν μὲν αἰτίαν ἐπενεγκὼν, ἐκ δ’ ἄρα πασῶν ταῖσ ἀληθείαισ ἀποκρουσθεὶσ, ὁ δὲ καὶ παρανόμων ἀξιοῖ τοῦτον γεγράφθαι, ἐφ’ ᾧ καὶ αὐτὸσ νῦν μᾶλλον ἢ πρόσθεν τἀληθοῦσ καταψευδόμενοσ ἔσται. τί γάρ φησι; "χρὴ τοίνυν Λεπτίνην μὴ πρότερον τιθέναι τὸν ἑαυτοῦ νόμον πρὶν τὸν παλαιὸν τοῦτον ἔλυσε γραψάμενοσ· "νῦν δὲ μαρτυρίαν καθ’ ἑαυτοῦ καταλείπων ὅτι παρανομεῖ τουτονὶ τὸν νόμον ὅμωσ ἐνομοθέτει, καὶ ταῦτα ἑτέρου κελεύοντοσ νόμου καὶ κατ’ αὐτὸ τοῦτο ἔνοχον εἶναι τῇ γραφῇ, ἐὰν ἐναντίοσ ᾖ τοῖσ πρότερον κειμένοισ νόμοισ. χρὴ μὲν οὖν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, καὶ μάλιστα χρὴ τὰ τοιαῦθ’ οὕτωσ περαίνειν καὶ τοῦτον τὸν τρόπον αἱρεῖσθαι νομοθετεῖν, καὶ τὸν μὴ ταύτῃ γε παρεσκευασμένον, ἀλλ’ ὁμόσε χωροῦντα πρῶτοσ ἔγωγ’ αὐτὸσ ἕλοιμ’ ἂν παρανόμων, ὅτι μὴ συνίδοι τὸ δέον.

ἀλλ’ οὐ Λεπτίνησ τοιοῦτοσ. πόθεν; πολλοῦ γε καὶ δεῖ· εἰ μὲν γὰρ ἀτέλειαν ὁ νόμοσ ἐκέλευεν εἶναι, ὁ δ’ οὐ προσεῖχεν, ἀλλὰ καὶ πρὶν ἢ λελυκέναι τὸν νόμον καὶ δεῖξαι μὴ καλῶσ εἰρηκότα τἀναντία νομοθετεῖν αὐτὸσ ᾤετο χρῆναι, μαρτυρίαν καθ’ ἑαυτοῦ καταλείπει ὅτι παρανομεῖ. νῦν δὲ οὔτε νόμοσ ἦν ὁ κελεύων οὔθ’ οὗτοσ δή που παρανομεῖ τοιαῦτα νομοθετῶν· οὐ μᾶλλόν γε ἢ Σόλων ὁ παλαιόσ· ἀλλ’ εἰ χρὴ τἀληθὲσ εἰπεῖν, ὁ τἀναντία τοῖσ φανεροῖσ φρονῶν καὶ τὸ μὲν κοινῇ σῶζον τὴν πόλιν οὐ μὰ Δία σκοπῶν, ὃ δὲ πρὸσ ὀλέθρου ταυτηὶ καθειστήκει, πᾶσαν εἰσφέρων ὑπὲρ τούτου σπουδὴν, καὶ τῷ τοῖσ λόγοισ ᾗ βούλεται δύνασθαι χρῆσθαι νῦν μὲν πρὸσ τὸ δοκοῦν ἑαυτῷ μεμνημένοσ τῶν νόμων, νῦν δὲ τοὺσ οὐκ ὄντασ νόμουσ εἰσ νόμουσ τιθείσ· ὁποῖοσ αὐτὸσ εἶ. ὥσθ’ ὅταν ταῦτ’, ὦ Δημόσθενεσ, λέγῃσ, σαυτοῦ κατηγορεῖσ, οὐ Λεπτίνου, εἴ γε ὁ μὲν οὐ νόμου δή τινοσ περὶ ἀτελείασ κειμένου, ἀλλ’ ἔθουσ χθὲσ καὶ πρώην, ὦ Ζεῦ, εἰσκεκωμακότοσ τῇ πόλει τὸν ὑπὲρ τῆσ πολιτείασ τοῦτον εἰσήνεγκε νόμον, ὃν κάλλιστον καὶ δικαιότατον πάντεσ ἂν φαῖεν· σὺ δ’ αὐτὸν ἐλέγχειν ἐπιχειρῶν οὐ νόμῳ τοῦτο ποιεῖσ, ἀλλὰ κενοῖσ τισι λόγοισ καὶ μύθοισ παράγων, νόμων μὲν καὶ ἀληθείασ καθάπαξ ἀποστατοῦσι, ψεύδουσ δὲ καὶ παρανομίασ μεστοῖσ, κἂν χρησμῶν οὐδὲν ἧττον τούτοισ αὐτὸσ ἰσχυρίζῃ. καὶ οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλὰ καὶ ταύτη μάλιστα καταψεύδει Λεπτίνου, ὡσ ἐν τῷ δυσμεναίνειν ἰδία τισὶν οὐ τῷ τῆσ πόλεωσ προνοεῖσθαι, τεθεικότοσ τὸν νόμον·

ἐπεὶ ὅτι γε τοῦτ’ ἐστὶ καὶ οὐχ ὧν αὐτὸσ ἕνεκα φάσκεισ ἐπὶ ταῦτα προήχθη δῆλον ἐντεῦθεν· πρῶτον μὲν ὅτι πᾶσ ὁτῳοῦν χαλεπαίνων κατ’ αὐτοῦ μόνου χρῆται τοῖσ λόγοισ, καὶ τοῦτ’ ἀντὶ πάντων ἐσπούδακεν, ὅπωσ βέλτιστον μὲν ἑαυτὸν διὰ πάντων, ἐκεῖνον δὲ παμμίαρον καὶ κάκιστον ἀνθρώπων ἀποφανεῖ, ἐλέγχων, ἐγκαλῶν, διαβάλλων, πᾶσιν οἷσ ἔξεστι κατατρέχων, οὐ μέντοι μὰ Δία νομοθετῶν. οὐ γὰρ οἱο͂́ν τε ταῦθ’ ὁμοῦ συνελθεῖν, νόμον καὶ τὸ γεγράφθαι· τὸ μὲν γὰρ ἔλεγχόσ ἐστι καὶ διαβολὴ πονηρίασ καὶ τοῦ κακόν τινα εἶναι, ὁ δὲ κοινή τισ πρὸσ μὲν τὰ βέλτιστα προτροπὴ, τῶν δὲ χειρίστων ἀπαγωγὴ, ὡσ τὰ μὲν φεύγειν, τὰ δ’ αἱρεῖσθαι. πῶσ οὖν ἤμελλε δή που Λεπτίνησ ἀφεὶσ οἷσ ἐγκαλεῖν εἶχεν ἐπεξιέναι, τούτοισ ὅπωσ ἔσονται βέλτιστοι παραινεῖν, καὶ οὓσ κακῶσ πεπονθότασ ἥδιστ’ ἂν εἶδε, τούτων ὡσ ἑταιροτάτων τε καὶ φιλτάτων ἀντιποιεῖσθαι; οὐκ ἔστι ταῦτα, οὐκ ἔστιν. εἰ δ’ ὁ μὲν ὅπωσ μηδεὶσ ἀτελὴσ εἰή τῶν πάντων θέμενοσ νόμον αἰτιώτατοσ ἄλγουσ τοῖσ ἀτελείασ κεκτημένοισ κατέστη, σὺ δ’ ἐντεῦθεν ῥᾷστα συλλογίζει τὸ μῖσοσ, ὡρ́α σοι καὶ περὶ πάντων ὡσ εἰπεῖν τῶν νομοθετῶν ταῦτ’ ἐψηφίσθαι, καὶ δίκην ἀπεχθείασ καὶ τούτοισ λαχεῖν, ὅτι σωφροσύνησ πέρι καὶ δικαιοσύνησ καὶ τῶν ἄλλων διεξιόντεσ οὐ πᾶσιν ἁπλῶσ εἰσι δή που κεχαρισμένοι, ἀλλὰ τοῖσ εὖ ἥκουσι τρόπων· ὡσ τούσ γε πονηροτάτουσ καὶ τἀναντία τοῖσ νενομισμένοισ φρονοῦντασ οὐδ’ ἔστιν εἰπεῖν ὅπωσ ἀηδῶσ ἔχουσι τούτοισ. ἔπειτα εἴ σέ τισ, ὦ Δημόσθενεσ, ἔροιτο, τίνεσ ποθ’ οὗτοι, οὓσ δυσχεραίνων Λεπτίνησ τὸν νόμον ἔγραψεν, οὐκ ἄν μοι δοκεῖσ ἔχειν εἰπεῖν. ἀλλ’ ὅτι μὲν εἰσὶ τινὲσ ἁπλῶσ οὕτωσ εἰρήκεισ, τίνεσ δὲ οὗτοι λέγειν οὐκέτ’ ἀξιοῖσ· οὐ τῷ μὴ βούλεσθαι Λεπτίνην ἐκ περιουσίασ ἐλέγχειν, ἀλλὰ τῷ μηδέν τι περὶ αὐτῶν σαφὲσ ἔχων εἰπεῖν, ἔπειτ’ ἐκ περιουσίασ αὐτὸσ ἐληλέγχθαι βούλεσθαι.

οὐ γὰρ ἂν, εἰ εἶχεσ ὀνομαστὶ τούτων μεμνῆσθαι, σιγᾶν ἠνέσχου, οὐδ’ ἂν παρόντων ἐφείσω, ὁ καὶ μὴ παρόντων ὡσ ἂν παρόντων εἰσ τοὺσ περὶ τούτων λόγουσ ἐμπίπτων· οὐ μόνον ὅτι πάντων μάλιστα τὰ τοιαῦτ’ αὐτὸσ ἑτοιμότατοσ εἶ, ἀλλ’ ὅτι σοι καὶ τοῦτο πρὸσ τὸν ἀγῶνα τὸν σὸν συνήρατ’ ἂν οὐ μικρῶσ. νῦν δ’ οἷσ ἀνωνύμωσ προήνεγκασ οὐ μόνον ἀπειθοῦντασ ἅπαντασ ἔχεισ, ἀλλὰ καὶ δόξαν παρέχεισ μηδ’ ὅλωσ τούτουσ αὐτοὺσ εἶναι, ἀλλ’ ὑπὸ σοῦ συντεθεῖσθαι. οὕτω διὰ μὲν τοῦ μεμνῆσθαι μόνον προστρίψασθαι δόξαν οὐ καλὴν ἐθέλων Λεπτίνῃ, διὰ δ’ αὖ τοῦ μὴ πρὸσ ὄνομα φάσκειν αὐτὸσ τὸν ἔλεγχον φεύγων, ἔλαθεσ, ὦ Δημόσθενεσ, καὶ σαυτὸν ὡσ οὐκ ἀληθῆ λέγεισ ἐλέγξασ καὶ Λεπτίνην ὡσ ἀληθῶσ, ἀλλ’ οὐχ ἡττώμενοσ πάθουσ εἰσῆχε τὸν νόμον. καὶ τὴν μὲν ἐκ Μιλήτου φασὶ Διοτίμαν, ἐπεὶ δέκα ἔτη ἀναβαλέσθαι τῇ πόλει δυνηθεῖσα τῆσ νόσου οὐχ οἱά θ’ ὑπῆρξε καὶ τὸ πᾶν ἐξειργάσθαι, οὐδὲ τοῦτ’ εἰργάσθαι νομίσαι, οὐδὲ γενέσθαι τοῖσ πράγμασιν ἐν καιρῷ, ὥστε διχόθεν αὐτὴν βεβοῆσθαι, ἔκ τε ὧν ἠδυνήθη τοσοῦτον ἔκ τε ὧν ὅπωσ οὐ τὸ πᾶν ἠδυνήθη, ἡ δ’ ὥσπερ μηδὲν ἐπιδεδειγμένη οὕτω δυσχεραίνουσα ἦν· σὺ δὲ τοσοῦτον χρόνον νοσοῦσαν ἐξ ἀτελείασ τὴν ἐνεγκαμένην ὁρῶν οὔτ’ αὐτὸσ ᾤου δεῖν ταύτησ ἀπαλλάξαι τῆσ νόσου καὶ ταῖσ τῶν λόγων ἐπῳδαῖσ ὡσ εἰκὸσ ὑπὲρ ταύτησ κεχρῆσθαι, ῥᾴδιον ὂν παντὸσ μᾶλλον, τόν τε καλὸν κἀγαθὸν τουτονὶ Λεπτίνην κάλλιστα πάντων καὶ τῇ τῶν θεῶν τοῦτ’ εἰργασμένον προνοίᾳ ἥδιστα ἂν, εἴπερ ἦν, εἰσ τοὺσ Σικελικοὺσ ὤσασ κρατῆρασ, πανταχόθεν ἐπιχειρῶν τοῦτον ἐλαύνειν καὶ πᾶσιν οἷσ ἔξεστι διαβάλλων, ὅπωσ τὸν μὲν, ὦ θεοὶ καὶ νόμοι, δοῦναι δίκην παρασκευάσῃσ, ὡσ δι’ ὧν εἰσηγεῖται τοῖσ πράγμασι δυσμενῆ· ἀτέλειαν δ’ ὥσπερ τινὰ φυγάδα καὶ ὑπερόριον καταγαγεῖν αὖθισ τῇ πόλει, προπίνων ἐντεῦθεν Κτησίππῳ τὸ ταύτησ συμφέρον.

ἀλλὰ γὰρ τὸ προσγράψαι, φησὶ, μηδὲ τὸ λοιπὸν ἐξεῖναι δοῦναι, ἢ θανάτου τὸν τἀναντία γεγραφότα τιμᾶσθαι, οὐ μόνον τυράννου δίκην τὸ ταῦτ’ ἔχειν συνήθωσ ἐν τῷ τοῦ καιροῦ φιλοτιμεῖσθαι καλοῦντι, ἀλλὰ καὶ τὸ κατ’ ἐξουσίαν ἀνῃρήκει τῇ πόλει. εἰ μὲν οὖν καθάπαξ ἡμᾶσ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, Λεπτίνησ μεγαλοψυχίασ ἀπείργει, ὡσ μήτε τοὺσ εὐεργέτασ ἀντευποιεῖν οἱούσ τ’ εἶναι μήθ’ ὅλωσ τοὺσ εὖ πάσχειν ἀξίουσ τοῖσ γιγνομένοισ δωρεῖσθαι, ἀγνωμοσύνησ ἂν εἰκότωσ φέροιτο μέμψιν καὶ τοῦ μηδέν τι τῶν δεόντων συμβεβουλευκέναι δύνασθαι, καὶ δεῖ τοῦδε τῷ νόμῳ νόμων ἐξούλησ λαχεῖν. εἰ δὲ πλὴν ἀτελείασ πάντων εἶναι λέγει κυρίουσ, καὶ σίτησιν ἐν πρυτανείῳ καὶ συνοικίασ καὶ ἀρχὰσ καὶ γῆσ πλέθρα καὶ πάντα τὰ τοιαῦθ’ οἷσ ἔξεστι νέμειν, ποῦ ταῦτ’ ἐστὶν ἐγκαλεῖσθαι δίκαιοσ; ὥσπερ ἂν εἰ καὶ ἰατρὸν ἠξίουσ κακίζειν, ὡσ ἀσιτίαν παντελῆ τοῖσ κάμνουσιν ἐπιτάττει, παρὰ τὸ μὴ συγχωρεῖν τοῖσ βλάπτουσι χρῆσθαι· ἢ καὶ γεωργὸσ ἐδόκει σοι φαῦλοσ καὶ ταῖσ ἀρούραισ παντάπασι πολεμῶν ὁ τῶν λυμαινομένων ἐκκαθαίρων τὴν βλάστην. ἐγὼ δὲ καὶ τοῦτο λέγω, ὡσ εἰ μὲν παρανόμων, ὦ Δημόσθενεσ, γράφει τὸν νόμον, τί περὶ τοῦ μέλλοντοσ δυσχεραίνεισ; αὐτὸ γὰρ τοῦτο τὸ παρανομοῦντ’ αὐτὸν εἶναι τὸ μηδὲ τὸ παράπαν εἶναι τοῦτόν ἐστι· μάταιον οὖν περὶ τοῦ μὴ νῦν ὄντοσ ὡσ ἔτ’ ἐσομένου φροντίζειν· εἰ δ’ εὖ ἔχειν τοῦτον ὁμολογεῖσ, καὶ τὸ μηκέτ’ ἂν ἐξεῖναι λελύσθαι τοῦτον οὐδὲν ἧττον προσωμολόγηκασ· οὐ γὰρ δὴ νῦν μὲν φήσεισ τοῦτον λυσιτελεῖν, ὕστερον δὲ οὐκέτι, ἀλλὰ τὸν αὐτὸν διὰ τέλουσ εἶναι προσῆκεν, εἴ γε μέλλει ταῖσ ἀληθείαισ τὸ πρόσρημα σώζειν. ἐκεῖνο δ’ ἴσωσ ἐρεῖσ, ὡσ εἰ τῷ νόμῳ τὸ δίκαιον πρόσεστι, καὶ σύνοιδε Λεπτίνησ βεβαίωσ καὶ ἀσφαλῶσ ἔχοντι, τοῦ χάριν καὶ τῆσ εἰσέπειτ’ ἀσφαλείασ προσδεῖν τούτῳ νομίζει;

οὔτ’ ἐκείνουσ ἐχρῆν, διὰ τὸ μηδὲ τηνικαῦτα τοὺσ ἀντιλέγοντασ ἴσχειν, πρόνοιαν τοῦ μέλλοντοσ ἡντινοῦν πεποιῆσθαι· οὐδεὶσ γὰρ τῶν νομοθετῶν περὶ ὧν ἔθεσαν νόμων ταύτην ἔσχον τὴν γνώμην, οὐδ’ ἐγγὺσ, ἀλλ’ ἀποχρῆν ᾤονθ’ αὑτοῖσ, εἰ μετὰ τοῦ δικαίου πᾶσι προσφέροιντο. νῦν δ’ οἷσ αὐτὸσ μόνοσ τὰ τοιαῦτα διανοεῖ ἐοίκασ οὐκ ἀγαθὴν περὶ τοῦ νόμου δόξαν κεκτῆσθαι. ὡσ μὲν οὖν ὁ νόμοσ κάλλιστα καὶ δικαιότατα καὶ ἀσφαλέστατα πάντων ἔχων κοινοφελέσ ἐστιν ἀγαθὸν, οὐ μόνον, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ἐξ ὧν ἔφην γέγονε δῆλον, ἀλλὰ καὶ οἷσ ἐδείξαθ’ ὑμεῖσ, τῷ τοιοῦτον εὐθὺσ ὁρμῇ τινι θεοφορήτῳ καὶ ὅλῳ καὶ παντὶ δεδέχθαι θυμῷ, ὡσ καὶ τῆσ συνήθουσ χειροτονίασ καὶ ψήφου κοινῆσ αὐτὸν ἀξιῶσαι. ὅτι δὲ οὐκ ἄπο λόγου καὶ τὸ τοῖσ μὲν ἄλλοισ ἅπασι νόμοισ μηδὲν μηδ’ ὁτιοῦν προσγεγράφθαι, αὐτῷ δὲ μόνῳ τοῦτ’ ἐκ περιουσίασ ὑπάρξαι, οὐχ ὅπωσ εἴσεσθε σαφῶσ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ἀλλὰ καὶ φήσετ’, εὖ οἶδα, μὴ χρῆναι ταῦτ’ ἄλλωσ ἢ τοῦτον ἐσχηκέναι τὸν τρόπον, εἰ τὰσ αἰτίασ ἀμφοῖν λογιεῖσθε. εἰ γὰρ δὴ Σόλων μὲν καὶ Λυκοῦργοσ καὶ ὅστισ ἕτεροσ τῶν νομοθετῶν, οὐδεμιᾶσ τινοσ ἐπικειμένησ ἀνάγκησ, ἀλλ’ ἀπὸ δημοτικωτάτου τῆσ γνώμησ ἐπὶ τοὺσ νόμουσ ἧκον καὶ τὰσ κοινὰσ εἰσηγήσεισ, Λεπτίνησ δ’ ὑπ’ ἀνάγκησ καὶ τοῦ μηκέθ’ οἱο͂́σ τε εἶναι κινδυνεύουσαν ὁρᾶν ἐξ ἀτελείασ τὴν πόλιν. καὶ οἱ μὲν οὐδένα τῶν πάντων δι’ ὧν ἐνομοθέτουν ἐλύπουν· οὐδὲ γὰρ οὐδὲ γερῶν ἀπεστέρουν· ὁ δὲ πᾶν τοὐναντίον πολλοὺσ καὶ παντοδαποὺσ τοὺσ ταύτησ διὰ τὸν νόμον ἐκπεπτωκότασ ἐκπεπολεμωκὼσ ἑαυτῷ· οὔκουν οὐδὲ πεποίηνται·

οὔτε τούτῳ, διὰ τὸ πολλούσ τινασ τούτουσ κεκτῆσθαι, σεσιγῆσθαι τὸ μέλλον· οὔκουν οὐδὲ σεσίγηται· ἀλλ’ ὥσπερ τισ ἄριστοσ ἰατρὸσ, οὐ νόσουσ ἀκούμενοσ μόνον, ἀλλὰ καὶ φάρμακα ἄττα πρὸσ τὸ μέλλον ἐπιδιδοὺσ, καὶ προσέτι κελεύων μὴ δι’ ὧν ἡ νόσοσ ἐπῄει σιτίων, τούτων μηδ’ ὁπωστιοῦν διὰ βίου μετέχειν ἐξεῖναι, ἐφ’ ᾧ μὴ τῶν αὐτῶν καὶ αὖ πεπειρᾶσθαι· ὣσ δὲ καὶ Λεπτίνησ γράψασ μηδένα εἶναι ἀτελῆ, ὁ δὲ μηδὲ τὸ λοιπὸν ἐξεῖναι δοῦναι προσγράφει, τό τε νῦν εἶναι τό τ’ εἰσαῦθισ εἶναι καθάπαξ ἀσφαλιζόμενοσ, καὶ τὰ μὲν τῆσ πόλεωσ ἀεὶ προμηθούμενοσ, τὰ δὲ καὶ τοὺσ εἰσ νέωτα παραπλησίουσ Δημοσθένει τὰ τοιαῦτ’ ἐσομένουσ ἀνείργων. εἰκὸσ γὰρ, εἰκὸσ, μᾶλλον δὲ πᾶσα ἀνάγκη τὸν ἀεὶ χρόνον καὶ χρηστοὺσ καὶ φαύλουσ ἐνεῖναι τῇ πόλει. εἰ δὲ καὶ τυραννίδοσ εἰσ θέσιν νόμων ἐδέησεν εἱστισοῦν, τί καινὸν εἰ καὶ τῆσ εἰσέπειτ’ ἀσφαλείασ ὑπὲρ τοῦ κοινῇ λυσιτελοῦντοσ ἐδεήθη Λεπτίνησ; ἀλλ’ οὐ περὶ τῷ νόμῳ μὰ τοὺσ θεοὺσ, ὡσ ἄν τισ φαίη, δεδιώσ· ὁ γὰρ παρ’ ὑμῶν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, καὶ τῆσ ὑμετέρασ ψήφου παντὸσ μᾶλλον ἐπὶ τῷ βέλτιστοσ εἶναι τὸ συγκεχωρηκὸσ ἐσχηκὼσ, τί παρὰ τοῦτο ὄφελοσ, ἂν ὁ δεῖνα ἢ ὁ δεῖνα ληρῇ; οὕτωσ, ὦ Δημόσθενεσ, ἃ μὲν ὑπὲρ αὐτὸσ σαυτοῦ λέγειν ἐδόκεισ, ταῦθ’ ὑπὲρ Λεπτίνου λέγων ὡσ κάλλισθ’ εὑρέθησ· καὶ οἷσ τοῦτον αἱρήσειν ἤλπισασ, τούτοισ αὐτὸσ καθάπαξ ἑάλωσ. καὶ ἀτελείασ μὲν, ὑπὲρ ἧσ πάντ’ αὐτὸσ καὶ ποιεῖν καὶ λέγειν ᾥου δεῖν, ταύτησ οὐδὲν ἐξωλέστερον ὦπται· ὃν δ’ εἰσενήνοχε νόμον Λεπτίνησ, τούτου μηδὲν ἀναγκαιότερον χρῆσθαι. ὥστε σοι καὶ χάριν ἂν εἰκότωσ ἔχοι Λεπτίνησ οἷσ ὅτι πλέον ἐντεῦθεν τοῦτον σεμνύνεισ ἢ εἰ συνειρήκεισ τὸ ἐξ ἀρχῆσ. τότε μὲν γὰρ καὶ χαρίζεσθαι ἂν ἴσωσ ἐδόκεισ καί τισ ἀφῆκε βέλοσ ἐξ ἀφανοῦσ, νυνὶ δὲ ἀνύποπτοσ ἡ μαρτυρία, ὡσ ἄρα τῶν βελτίστων καὶ λυσιτελεστάτων ἁνὴρ, τῷ καὶ παρὰ τῶν ἐχθρῶν αὐτῷ ταῦτ’ ἐψηφίσθαι.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Aristides, Aelius, Orationes, Πρὸσ Δημοσθένη περὶ ἀτελείας

(아리스티데스, 아일리오스, 연설, Πρὸσ Δημοσθένη περὶ ἀτελείας)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION