헬라어 문장 검색 - ΑριστίΟρατιον́49́

(아리스티데스, 아일리오스, 연설, Περὶ τοῦ παραφθέγματος)

δεινοί τινεσ εἰσὶ νουθετεῖν ἑτέρουσ ἀφέντεσ ἑαυτούσ. καὶ εἰ μέν γε ἐκ τοῦ εὐθέοσ προσιόντεσ ἐποίουν αὐτὸ, κέρδοσ ἦν ἄν. ἢ γὰρ ἐπείσθη τισ ἂν, ἢ πείσασ ἀπήλλακτο. νῦν δ’ ἑτέρουσ διακόνουσ ὑποβαλλόμενοι τῆσ συμβουλῆσ ὡσ ἀληθῶσ σκιαμαχεῖν ἀναγκάζουσι. τὰ τοιαῦτα. ταῦτα δ’ ἐστὶ πλεῖν ἢ ναυτιᾶν. καὶ τοίνυν καὶ πρώην τισ τὸ αὐτὸ πρόβλημα ποιησάμενοσ ἀπαγγέλλειν ἑνὶ τῶν ἐμῶν ἐκέλευε πρόσ με ὡσ ἄρα οὐκ ὀρθῶσ παραφθεγξαίμην μεταξὺ τοῦ ἐγκωμίου καὶ τῶν λόγων τῶν εἰσ τὴν θεόν· οὐ γὰρ εἰκὸσ ἄρα εἶναι περὶ αὑτοῦ καὶ τῶν αὑτοῦ τι λέγειν τινὰ, ἄλλωσ τε καὶ ἐν τοῖσ ἀκριβῶσ εἰδόσι, πάντωσ δὲ εἰδέναι πάντασ περὶ τῶν λόγων τῶν ἡμετέρων ὅσον τε ὑπερέχουσι, τουτὶ γὰρ προσετίθει, καὶ ὅτι εἴ τι ἄλλο ἄλλῳ, καὶ τοῦτο ἡμῖν ἀπείργασται· πολλὰ τοιαῦτα ἐχαρίζετο, τοῦ παραδέξασθαι τὴν αἰτίαν ἡμᾶσ. φέρε δὴ καὶ πρὸσ τοῦτον ἀποκρινώμεθα, ἐπειδή γε καὶ ὁ χθιζὸσ ἡμῖν ἑστιάτωρ ἔχει τὴν ἀξίαν. πόθεν οὖν ἂν αὐτὸν ἐπιχειρήσαιμεν ἀρξάμενοι μεταπαιδεύειν, ἄνδρα οὕτω σεμνὸν καὶ πόρρω σοφίασ ἐλαύνοντα ὥστε καὶ ἑτέρουσ ἐπιχειρεῖν νουθετεῖν οὑτωσὶ ῥᾳδίωσ; ἐγὼ μὲν ὑπὸ σπουδῆσ μοι δοκῶ τὸ τελευταῖον πρῶτον ποιήσειν, παρέξομαι γὰρ αὐτὸν καθ’ αὑτοῦ μάρτυρα, ὅτι συκοφαντεῖ. καὶ δὴ παρέστω μὲν ἁνὴρ, εἴτ’ οὖν πάρεστιν εἴτε μὴ, οὐ γὰρ οἶδά γε αὐτὸν ὅστισ ὢν τυγχάνει, οὔκουν ἔγωγε οὐδ’ αὐτὸν ὅλωσ, ἀποκρινέσθω δὲ ὡσ παρών. τὸ δὲ ἐρώτημα τοιοῦτον, ὦ ἄριστε ἀνδρῶν, ὅτι μὲν συγχωρεῖσ ποιεῖν λόγουσ, εὖ ποιεῖσ· τοσοῦτον δ’ ἡμῖν εἰπὲ, πότερον συγχωρεῖσ μὲν ποιεῖν αὐτοὺσ, γιγνώσκειν δ’ οὐκ ἐπιτρέπεισ περὶ αὐτῶν τούτων ἅ τισ ποιεῖ·

καὶ τί γένοιτ’ ἂν χάριεν τοῦ ποιοῦντοσ μὲν, οὐ γιγνώσκοντοσ δὲ ὃ ποιεῖ; ἆρ’ οὖν γιγνώσκειν μέν ἐστι περὶ τῶν πραγμάτων, φρονεῖν δὲ ὑπὲρ ὧν γιγνώσκει τισ οὐκ ἔστιν; ἀλλὰ μὴν τοῦτό γε αἴνιγμα καὶ πέρα γε ἴσωσ αἰνίγματοσ ἂν εἰή. οὐκοῦν περὶ ὧν φρονεῖν, περὶ τούτων καὶ λέγειν φασὶ δεῖν οἱ σοφοὶ, εἰ μή τι σὺ κἀνταῦθα ἕτερον λέγεισ. σκόπει τοίνυν ὡσ τὸ πᾶν ὡμολόγηκασ ἓν τὸ πρῶτον δούσ. εἰ γὰρ ἓν μὲν τῶν καλῶν κατ’ αὐτόν σε τὸ τοὺσ λόγουσ ποιεῖν, ποιεῖν δὲ ἀμήχανον καλῶσ ὁτιοῦν μὴ γιγνώσκοντα περὶ αὐτοῦ, ἀλλὰ μὴν περὶ ὧν γε γιγνώσκειν, περὶ τούτων ἀνάγκη καὶ φρονεῖν, περὶ δ’ ὧν φρονεῖν, καὶ λέγειν, δέδωκασ περὶ ὧν τισ ποιεῖ, περὶ τούτων χρῆναι καὶ λέγειν. νὴ Δί’ ἀλλ’ ἐν εἰδόσιν ἦν τὰ λεγόμενα. τί δῆτ’ ἂν ἐποίησασ, ἢ οὐ κατηγόρησασ ἂν εἴ μ’ ἔλαβεσ ψευδόμενον, ὅσ γε ὧν ἅπαντασ εἶναι φῄσ μοι μάρτυρασ, ταῦθ’ ὡσ οὐ προσήκοντα ᾐτιάσω; καὶ ὡσ ἐοίκεν, ἂν μὲν Δημοσθένη, ἢ Μιλτιάδην, ἢ Θεμιστοκλέα, ἢ τὸν ὁμώνυμον ὑποκρίνωμαι, τότε μὲν πολὺ σοῦ κατ’ αὐτόν σε ἀμείνων εἰμὶ γνῶναι τοὺσ ἑκάστῳ προσήκοντασ λόγουσ· οὓσ δ’ ἐμοὶ περὶ ἐμοῦ καὶ τῶν ἐμῶν προσήκει ποιεῖσθαι λόγουσ, τούτουσ δὲ σὺ καλλίων εἰδέναι; καὶ πῶσ ἂν σοὶ παριεὶσ εἰδέναι βέλτιον ὀρθῶσ ἂν φρονοίην; καὶ μὴν τὸ μὲν ἐκείνων ἦθοσ εἰκάσαι δεῖ με, τὸ δ’ ἐμαυτοῦ σαφῶσ, οἶμαι, ἐπίσταμαι. καὶ νῦν εἰ μὲν περὶ τῆσ Ἀθηνᾶσ αὐτῆσ ἐχρῆν εἰπεῖν, ἐγὼ βελτίων ἦν σοῦ γνῶναι τοῖσ σοῖσ λόγοισ, ἃ δ’ ὑπὲρ τῶν λόγων τῶν εἰσ τὴν Ἀθηνᾶν σὺ κρείττων ἐμοῦ; καὶ τοὺσ μὲν ἄλλουσ ἐπίστασθαι φῂσ αὐτὰ, αὐτὸν δέ με οὐκ ἐᾷσ; καὶ σὺ μὲν ἡμῖν ἐπιτιμᾷσ, ἐμοὶ δ’ οὐκ ἐξέσται τοῖσ οἱο͂σ εἶ σὺ, καὶ ταῦτα ἐπιστροφῆσ ἕνεκα; καὶ σὺ μὲν ὢν ἀκροατὴσ μετείληφασ ῥήτοροσ σχῆμα, τὸν δὲ ῥήτορα ἀξιοῖσ ἡσυχίαν ἄγειν εἰσ τὰ οἰκεῖα, καὶ ὑπὲρ μὲν ἄλλων λέγειν, ὑπὲρ δ’ ἑαυτοῦ σιγᾶν; τί δῆτ’ ἂν, εἰ ἡμῖν ἐδεδώκεισ ἐξελὼν ὁππόθι πιότατον πεδίον Καλυδῶνοσ ἐραννῆσ ἢ περὶ οὗ Χαλκιδεῖσ ποτὲ καὶ Ἐρετριεῖσ διέστησαν, ἢ τὸ μέσον Κορίνθου καὶ Σικυῶνοσ, ὁ χρησμὸσ ἔφη, ὅτε ἁπλῶσ οὑτωσὶ φιλίασ ἕνεκα αὐτῆσ παρών τε καὶ ἀπολαύων τῶν καλλίστων, οἷ’ ἂν τὰ ἡμέτερα εἰή κάλλιστα, εἰ μὴ ἄρα σοι καὶ τοῦτο προσίσταται, σὺ δὲ οὐδὲ τοσοῦτον ἡμῖν ἐν μισθοῦ μέρει κατέθου, ὅσον εἰ καί τι παρεληρήσαμεν τοῦτο συγγνῶναι; οὐκ οἶσθ’ ὅτι κἂν τοὺσ ἐν Αἰγύπτῳ νομοὺσ συνθεὶσ κἂν τὴν γῆν τὴν Βαβυλωνίαν προσθεὶσ μισθὸν ἐμοὶ διδῷσ τούτων τῶν λόγων, ἀνιάσω γάρ σε καὶ νῦν, οὐδέποτ’ ἐγγὺσ ἀφίξει τῆσ ἀξίασ;

ἀλλὰ τίσ ἡμέτεροσ μισθὸσ καὶ πρέπων ἡμῖν; φιλία, εὔνοια, σύνεσισ, μνήμη, μετρία τιμὴ τῶν λόγων, αἰδὼσ τοῦ ποιοῦντοσ τοὺσ λόγουσ. ἐπεὶ δὲ δέδοικασ μή τινοσ αὐθαδείασ ἢ ἀλαζονείασ ταῦτ’ ἐγγὺσ εἶναι δοκῇ, φέρε ἐγώ σε παραμυθήσωμαι. σκόπει δῆτα ἀκούων ὡσ ἔχω περὶ τούτων, κἂν λάβῃσ ψευδόμενον, τὸ τοῦ Σοφοκλέουσ, φάσκειν ἐμὲ ἤδη μηδὲν φρονεῖν, καὶ τὴν μαντικὴν διάγραφε. ἐγὼ νομίζω τὸν μὲν τῶν ὑπαρχόντων μεῖζον φρονοῦντα, ἢ καὶ σχηματιζόμενον πρὸσ τοὺσ πολλοὺσ ὡσ ἂν ἐκπλήξειεν εἴτε λόγοισ εἴτε καὶ πράξεσιν, οὐχ ὑγιαίνειν, ἀλλ’ εἶναι τοῦτον ἐκεῖνον τὸν ἀλαζόνα καὶ γόητα, καὶ ὅ τι τοιοῦτον βούλει καλεῖν· ὅστισ δ’ εἰσ ὅσον ἥκει δυνάμεωσ ἐξεπιστάμενοσ πρὸσ τοῦτο καὶ τὴν ἀξίαν φρονεῖ, καὶ μηδὲν πλέον μήτε ζητεῖ μήτε θηρᾶται, τοῦτον ἀκριβῶσ τὸν τῆσ ἐλευθερίασ ὁρ́ον πληροῦν, ὥσπερ γε κἀν χρήμασιν ὅστισ μὲν οἶμαι πλείω τῶν ὑπαρχόντων τὸν ὄγκον περιβάλλεται καὶ περινοστῶν σοβεῖ διὰ κενῆσ, καὶ τοῦτ’ ἐσπούδακεν ἐξαπατᾶν τοὺσ ἐντυγχάνοντασ, ἀλαζόνα που καλοῦμεν καὶ βλᾶκα καὶ χαῦνον τοὺσ τρόπουσ· ὁ δ’ αὖ ταπεινότεροσ ἢ κατὰ τὴν δύναμιν ἀξιῶν φαίνεσθαι καὶ συστέλλων ἑαυτὸν ἐπίτηδεσ εἰσ τοὔλαττον ἑκὼν καὶ προχειρότεροσ ἐξαρνεῖσθαι τὰ ὄντα ἢ ὁμολογεῖν οὐ μάλα ἐν ἐλευθέροισ ἐστὶν, ἢ κἂν εἰ μικροπρεπῆ καὶ γλίσχρον καὶ τοῦ κέρδουσ ἥττω καλοίησ, τυγχάνοισ ἂν μᾶλλον τοῦ προσήκοντοσ. οὕτωσ οἶμαι καὶ περὶ τῶν λόγων ἔχει, καὶ πάντων ὡσ εἰπεῖν τῶν ἐν τῇ φύσει πρὸσ τὴν ἀξίαν ἕκαστον κρίνεται· καὶ ὅ γε ἁπλοῦσ ἀνὴρ καὶ οὐ πολλαπλοῦσ οὗτόσ ἐστιν, ἐμοὶ δοκεῖν, ὅστισ οἶδε μὲν ἐπὶ τοῖσ αὐτὸσ αὑτοῦ μεῖζον φρονεῖν, οἶδε δὲ ἔλαττον, ἐπαινεῖ δὲ καὶ τὰ αὑτοῦ καὶ τὰ τῶν πλησίον, ἂν αὐτὸν προσίηται, ψέγει δὲ καὶ τὰ αὑτοῦ καὶ τὰ τῶν πλησίον, ἄν τι τοιοῦτον ἐνευρίσκῃ, μηδὲν τοῦ δοκοῦντοσ ἀληθοῦσ εἶναι προτιθεὶσ μηδαμοῦ.

σκόπει δὲ κἀνθένδε. ἐμοὶ γὰρ σὺ ἴσωσ οὔπω ἐνέτυχεσ· ἐπεὶ ἔγνωσ ἂν ὅσα ἐπὶ τῶν ἐμαυτοῦ ψέγω. ἃ γὰρ διαγράφω καὶ μεταποιῶ, πῶσ οἰεί με πρὸσ ταῦτα ἔχειν; φημὶ δὲ τοῦ πάντασ ἴσον φρονεῖν ἐπὶ τοῖσ ἑαυτῶν οὐδὲν εἶναι μᾶλλον κατ’ ἀνθρώπουσ ἄνισον. ἀλλά μοι δοκεῖ καὶ τὸ γράμμα τὸ θεῖον ἄντικρυσ τοῦτο κελεύειν καὶ λέγειν τὸ γνῶθι σεαυτὸν, οὐχ ἁπλῶσ οὑτωσὶ, φάθι μηδὲν εἶναι, ἀλλὰ μήτε ὑπερβάλῃσ μήτε ἐλλίπῃσ. ἐπικυροῖ δὲ τὸ δεύτερον γράμμα καὶ ἐπισφραγίζεται ὅτι οὗτόσ ἐστιν ὁ νοῦσ τοῦ προτέρου· τὸ γὰρ μηδὲν ἄγαν εἰσ τοῦτο οἶμαι φέρει. τὴν τοίνυν ἀξίαν ὅ τ’ Ἀπόλλων, ἅτε μάντισ καὶ ποιητὴσ ὢν καὶ κατ’ ἀμφότερα ἐξηγητὴσ τῆσ ἀληθείασ, παρακελεύεται τιμᾶν, σύ τ’ ἂν εὖ φρονῇσ καὶ μὴ θεοῖσ ἐχθρὸσ ᾖσ, σκέψει πανταχοῦ, σκέψει δ’ ὅπωσ ἁπάντων ὑπαρχόντων οὐ δείξεισ ἀτιμάζων, ἀλλ’ ἐπὶ παντὸσ ἀεὶ παραλαμβάνων, οὕτω κρινεῖσ ἀναφέρων ἐπ’ ἐκεῖνο τὴν γνώμην, τὸ ποῖόσ τισ ἕκαστοσ ἡμῶν καὶ πόσου τινὸσ ἄξιοσ. τὰ γὰρ αὐτὰ τοῖσ μὲν ἄξια, τοῖσ δ’ οὔ· οἱο͂ν ὅταν μὲν ὁ Θερσίτησ λέγῃ ὅν κεν ἐγὼ δήσασ ἀγάγω ἢ ἄλλοσ Ἀχαιῶν, γέλωσ ἐστὶν, οἶμαι. σὺ δήσασ; εἰ δὲ μὴ σὲ ἕτεροσ αὐτῶν τῶν Ἀχαιῶν, οὐκ ἀγαπήσεισ; οὐ γνώσει κατὰ τοῦ νώτου ληρῶν; ἀλλ’ ὅταν γε Ἀχιλλεὺσ, οἶμαι, διηγῆται δώδεκα δὴ σὺν νηυσὶ πόλεισ ἀλάπαξ’ ἀνθρώπων, πεζὸσ δ’ ἕνδεκά φημι κατὰ Τροίην ἐρίβωλον· τάων ἐκ πασέων κειμήλια πολλὰ καὶ ἐσθλὰ ἐξελόμην, καὶ πάντα φέρων Ἀγαμέμνονι δόσκον, οὐδείσ ἐστιν ὅστισ ἔτι νεμεσήσει τῶν Ἀχαιῶν. διὰ τί; ὅτι συμβαίνουσιν οἱ λόγοι τοῖσ ἔργοισ. τρεῖσ καὶ εἴκοσι, φησὶ, πόλεισ εἷλον. τί οὖν; οὗτοσ αὐτὸσ τὰσ ἁπάσασ; οὐκ ἔχομεν ἀντειπεῖν. ἀλλ’ οὐ τὰσ μὲν ἐν θαλάττῃ, τὰσ δὲ πεζὸσ, καὶ τὰσ μὲν τόσασ, τὰσ δὲ τόσασ, ἀλλὰ καὶ ταῦτα συνίσασιν οἱ ἀκούοντεσ. οὐκοῦν ἅπαντα ἀληθῆ.

ἀλλὰ καὶ προθυμότατοσ εἰσ τὸ κοινὸν ἐγενόμην, φησίν. ἑώσ ἂν δείξῃ ὅτι οὐ προθυμότατοσ, οὐ ληρεῖ. διὰ ταῦτα ὁ αὐτὸσ ἀνὴρ Ὀδυσσεὺσ τὸν μὲν ἐμαστίγου, τὸν δ’ ἱκέτευεν. ἵνα τοίνυν εἰδῇσ ὅτι καὶ ὅλωσ ἀρχαῖον νόμιμον τοῦτο καὶ Ἑλληνικὸν, φρονεῖν ἐπὶ τοῖσ ἑαυτοῦ, καὶ χωρὶσ τούτου τοῦ φρονήματοσ οὔτε πρᾶξισ κατ’ ἀνθρώπουσ ἀξία μνήμησ οὔτε λόγοσ διαφέρων οὔτ’ ἄλλο τελεσθείη ποτ’ ἂν οὐδὲν, ἄκουε οἱᾶ καὶ ὅσα παρῆλθέ σε. ἀδελφοὺσ δέ που τοῖσ χθὲσ ἐοίκα ποιήσεσθαι τοὺσ λόγουσ, καὶ γὰρ ἡ ἀπόκρισισ τῆσ αὐτῆσ ἔχεται γνώμησ σχεδόν. ὅσα μὲν δή σοι Ὅμηροσ ἐφαίνετο λέγων αὐτὸσ ὑπὲρ αὑτοῦ καλεῖν κελεύων τοὺσ προσαγωγέασ μέμνησαι· ὥστε ἀφίημι αὐτά. καίτοι γε ἐκεῖνα τὰ ἔπη σχεδὸν ἄντικρυσ λέγει τοῦθ’ ὅτι Ὅμηροσ αὑτὸν ψηφίζεται ποιητῶν εἶναι κράτιστον. ἀφεῖται μὲν δή σοι Ὅμηροσ. σκόπει δὲ καὶ Ἡσιόδου φρόνημα, εἰ ἄρα πρότερον μὴ κατεῖδεσ. ἐκεῖνοσ γὰρ ἀρξάμενοσ τῆσ θεογονίασ καὶ τὰσ Μούσασ ὑμνῶν εὐθὺσ λέγει αἵ νύ ποθ’ Ἡσίοδον καλὴν ἐδίδαξαν ἀοιδήν. καὶ οὕτω σχέτλιοσ ἦν καὶ ὑβριστὴσ ὥστ’ οὐδὲ τοσοῦτον ἐνέμεινεν ἐκτελέσαι τὸ προοίμιον ταῖσ θεαῖσ, ἀλλὰ λέγων ὅτι αἱ Μοῦσαι ὑμνοῦσι τὸν Δία καὶ Λητώ τ’ Ιἀπετόν τε ἰδὲ Κρόνον ἀγκυλομήτην, εἶτα οὐ καρτερεῖ, ἀλλ’ ὀλίγου μεταξὺ τῶν θεῶν τῶν ὀνομάτων φησὶν αἵ νύ ποθ’ Ἡσίοδον καλὴν ἐδίδαξαν ἀοιδὴν, ὡσ εἰ μὴ καὶ τοῦτο δόξει τῶν Μουσῶν ἔργον εἶναι, ὥσπερ τοὺσ θεοὺσ ᾄδειν οὕτω καὶ Ἡσίοδον ποιητὴν ἀπεργάσασθαι, μοῖράν τινα αὐταῖσ ἀπολλυμένην τῆσ εὐφημίασ. καὶ οὐ μόνον λαβεῖν φησι παρ’ αὐτῶν τὴν ᾠδὴν, ἀλλ’ ὅτι καὶ καλὴν οὖσαν προστίθησι· νὴ Δί’ ἀσφαλῶσ γε, φαίησ ἂν, προστιθεὶσ ταῖσ Μούσαισ ἑαυτόν. οὐκοῦν καὶ ἡμεῖσ ἃ προήχθημεν εἰπεῖν προσετίθεμεν ταῖσ Μούσαισ καὶ τῇ θεῷ. ἐλέγομεν γοῦν, εἰ μέμνησαι, ὅτι καὶ ἄντικρυσ ἔστιν ἃ τῶν ῥημάτων ἀπεμνημονεύσαμεν ὧν ἡ θεὸσ προὔδειξεν, εἰ μὴ τὸ σὸν κωλύει. ὅσῳ δὲ ἡμεῖσ ἐπιεικέστεροι Ἡσιόδου μάθε, ἐπειδή γε ἀναγκάζεισ. ὁ μὲν μεταξὺ τὸν ὕμνον ποιῶν ταῖσ θεαῖσ τοῦτο ἐντέθεικε τὸ ἔποσ, ἐγκώμιον ὡσ εἰπεῖν ἑαυτοῦ·

ἡμεῖσ δὲ τοὺσ εἰσ τὴν θεὸν λόγουσ καθαροὺσ καθαρῶσ ἐξεργασάμενοι μικρόν τι περὶ ἡμῶν αὐτῶν ἄγραφον παρεφθεγξάμεθα. καὶ οὐχ ἁπλῶσ γε οὑτωσὶ ὅτι τὴν ᾠδὴν ἔλαβε παρὰ τῶν Μουσῶν εἰπὼν ἀπαλλάττεται ὁ Ἡσίοδοσ οὐδ’ ἐπὶ τῇ προτέρᾳ προσθήκῃ περὶ τῆσ ᾠδῆσ ὡσ εἰή καλὴ, ἀλλ’ οὕτωσ ἀλαζὼν καὶ φιλότιμοσ ἦν ὥστε καὶ σκῆπτρόν φησι λαβεῖν παρ’ αὐτῶν. τοῦτο δ’ αὐτῷ τι βούλεται πλέον ἢ νοήσειεν ἂν ἀργὸσ ἀκροατήσ. ἀνένεγκε δὲ εἰσ Ὅμηρον τί περὶ τοῦ σκήπτρου λέγει, νῦν δέ μιν υἱε͂σ Ἀχαιῶν ἐν παλάμῃσ φορέουσι δικασπόλοι. κἀγὼ, φησὶν ὁ Ἡσίοδοσ, τὸ τῶν Μουσῶν μέροσ εἰμὶ τούτων εἷσ. ἐν ὑπερβολῇ δὲ σεμνύνων τὰ αὑτοῦ τί φησί; "δρέψασθαι θηητόν· ὡσ οὐδὲ τὸν τυχόντα κλαδίσκον λαβὼν, ἀλλὰ πολλῶν ὄντων τὸν μάλιστα περίβλεπτον εἶναι σκῆπτρον Ἡσιόδῳ. "ἐνέπνευσαν δέ μοι αὐδήν. "ἵνα κλείοιμι τά τ’ ἐσσόμενα πρό τ’ ἐόντα. τοῦτο δ’ ἐστὶ τί; τὰσ Μούσασ φησὶν ὑμνεῖν τά τ’ ἐσσόμενα πρό τ’ ἐόντα, καὶ ταύτην εἶναι φύσιν αὐτῶν. κἀγὼ οὖν, φησὶν, ὑμνῶ ταῦτα ἅπερ αἱ Μοῦσαι. ἐὰν οὖν σοι δοκῇ ταῦτα διαγράφειν Ἡσιόδου, καὶ ἡμεῖσ τὴν ἐπιτίμησιν δεξόμεθα. δείξεισ δὲ δή που πρότερον ὡσ ἀντάξιοσ εἶ τῶν ἐπῶν. φέρε δὴ πάλιν ἐπανέλθωμεν ἐπὶ τοὺσ ἄνδρασ περὶ ὧν διαλέγονται. οὔκουν δοκεῖ σοι σαφέστατα ἀνθρώπων Ὅμηροσ πεποιηκέναι τὸν Ἀχιλλέα λέγοντα εἰσ αὑτὸν ἄλλα τε δὴ καὶ εἰσάπαξ οὕτωσ; ἀλλ’ ἧμαι παρὰ νηυσὶν ἐτώσιον ἄχθοσ ἀρούρησ, [ἄν τε σὺ βούλῃ, φησὶν, ἄν τε μή· κἂν ἔτι κάκιον ἢ νῦν διαφθαρῇ] τοῖοσ ἐὼν οἱο͂σ οὔ τισ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων. νὴ Δία ἀλλ’ ὁ Ἀχιλλεὺσ νεανιεύεται.

ὁ δέ γε Ὀδυσσεὺσ ὠμογέρων ὢν τί λέγει; καὶ προσέθηκεν ὅτι καὶ πολλόν. οὐδὲ γὰρ ὥσπερ οἱ φαῦλοι τῶν γραμματιστῶν λυμαίνονται τῷ ἔπει οὐχ οὕτωσ ἔχει, οἳ τὸ πολλὸν ἀπολύουσιν ἀπὸ τοῦ προτέρου, ἄγουσι δ’ ἐπὶ τὰ ἑξῆσ, ὧν ἡγεῖται κατὰ τὴν τοῦ ἔπουσ ἀρχήν. ἐμοὶ δὲ οὗτοι οὐ πάνυ τι δοκοῦσιν ἐπαί̈ειν περὶ λόγων. ἔστι γὰρ ἄντικρυσ ἀντίθετον· φησὶ γὰρ κρείττων εἶσ ἐμέθεν καὶ φέρτεροσ οὐκ ὀλίγον γε ἔγχει τὸ πρότερον· εἶτα, ἐγὼ δέ κε σεῖο νοήματί κεν προβαλοίμην πολλόν. ἄκουε δὴ πῶσ ἀντίκειται. ὃ μὲν ἐκεῖ τὸ ἔγχει, νοήματι ἐστὶν ἐνταῦθα, ὃ δ’ ἦν τὸ οὐκ ὀλίγον γε, τοῦτ’ ἀντ’ ἐκείνου τὸ πολλὸν, ὥσπερ ἂν εἰ καὶ οὕτωσ εἶπε μεταλαβὼν, πολὺ κρείττων σὺ ἐμοῦ τὰ ἐν πολέμῳ, ἐγὼ δὲ σοῦ ταῦτα οὐκ ὀλίγον. ἔτι δέ σε ἐπάξω βεβαιότερον, εἰ βούλει. Ὅμηροσ γὰρ περὶ μὲν ἡλικίασ οὐ πάνυ τι χρῆται προσθήκαισ τοιαύταισ, ὅσα γε ὡσ ἐν τῷ παρόντι μεμνῆσθαι, εἰσ δὲ ἀρετῆσ κρίσιν πολλάκισ, οἱο͂́ν τι λέγω, φησὶ δή που περὶ τοῦ Διὸσ λέγων καὶ τοῦ Ποσειδῶνοσ ἀλλὰ Ζεὺσ πρότεροσ γεγόνει, τοσοῦτον μόνον, καὶ πολὺ οὐ προστίθησι. καίτοι ὅτι πολὺ δῆλον καὶ μὴ προσθέντοσ αὐτοῖσ τε τοῖσ ἐκείνου καὶ τοῖσ ἄλλοισ. ᾄδει γὰρ εἰσ αὐτὸν ἀεὶ, πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε. ὥστε πῶσ οὐ μακρῷ πάντων ἐστὶ πρεσβύτατοσ; ἑτέρωθι τοίνυν φησὶν ὁ δ’ ἅμα πρότεροσ καὶ ἀρείων ἡρ́ωσ Πρωτεσίλαοσ. τοσοῦτον μόνον ὅτι πρότεροσ, πόσον δέ τι οὐ λέγει. ἀλλ’ ἐπειδὰν κρίνῃ, προστίθησι πολὺ, μέγα, τὰ τοιαῦτα, ἀνδρῶν αὖ μέγ’ ἄριστοσ ἐήν Τελαμώνιοσ Αἰάσ, ὄφρ’ Ἀχιλεὺσ μήνιεν. εἶτα πῶσ; ὁ γὰρ πολὺ φέρτεροσ ἠε͂ν. τοῦτο δὴ τὸ οἴκοθεν ἔθοσ διαβιβάζει καὶ ἐπὶ τὸν Ὀδυσσέα, νομίζων κἀκείνῳ προσήκειν οὕτωσ εἰρῆσθαι, ὅτι ἐγὼ σοῦ προφέρω πολὺ εἰσ γνώμην. καὶ ὅ γε Ὀδυσσεὺσ θαρρῶν αὐτὸ, οἶμαι, προσετίθει. ᾔδει γὰρ καὶ αὐτὸν τὸν Ἀχιλλέα ἃ μὴ δυνατὸσ ἦν οὐ προσποιούμενον οὐδ’ ἀλαζονευόμενον. αὐτὰ γὰρ ταῦτα ὧν ἀρτίωσ ἐμνήσθην, ἐν οἷσ ὁ Ἀχιλλεὺσ ἐπαρρησιάζετο, ὁμολογίαν τινὰ εἶχεν ἀδελφὴν τοῖσ λόγοισ τοῦ Ὀδυσσέωσ, ἐπεὶ κἀκεῖνοσ οὕτωσ διορίζεται λέγων ὅτι ἐν πολέμῳ, ἀγορῇ δέ τ’ ἀμείνονέσ εἰσι καὶ ἄλλοι.

ἔχων οὖν ἐνέχυρον ὁ Ὀδυσσεὺσ τὴν ἐκείνου ψῆφον καὶ εὖ εἰδὼσ ὅτι οὐκ ἀηδῶσ τἀληθὲσ ἀκούσεται, ἀλλὰ τοῦ αὐτοῦ καὶ λέγειν καὶ ἀκούειν ἐθέλειν ἐστὶ τἀληθῆ· ἐκεῖνά τε σὺ, ἔφη, πολὺ κρείττων ἐμοῦ καὶ ταῦτα ἐγὼ σοῦ τοσοῦτον ἕτερον. τὸ δὲ ἔτι κάλλιον, ὁ γὰρ Νέστωρ οὐδ’ ὠμογέρων τισ ἔτι ὢν, ἀλλ’ οὕτω σφόδρα πρεσβύτησ καὶ πέπων ὥστ’ αὐτῷ δύο μὲν γενεαὶ μερόπων ἀνθρώπων ἐφθίαθ’, οἵ οἱ πρόσθεν ἅμα τράφεν ἠδ’ ἐγένοντο, μετὰ δὲ τριτάτοισιν ἄνασσεν· οὕτω σφόδρα δόξει σοὶ κριτῇ μειρακιεύεσθαι ὥστε μηδὲν εἶναι χρῆμα λαλίστερον αὐτοῦ μηδ’ αὐθαδέστερον. οὐδὲ γὰρ εἰσάπαξ ποτὲ ἐπαινέσασ αὑτὸν ἀπηλλάγη, ἀλλ’ ἐστὶν ὅμοιοσ ἁπανταχοῦ· ὃσ πρῶτον μὲν τοὺσ βασιλέασ διαλλάττων φησὶ συγγενέσθαι ἀνδράσιν οὐ κατὰ τοὺσ νῦν, ἀλλὰ μακρῷ πάντων κρατίστοισ, ἑαυτὸν δι’ ἐκείνων σεμνύνων· ὥστ’ οὐδ’ ἀπεκρύψατο αὐτὸ, ἀλλ’ εἶπεν ἄντικρυσ καὶ μέν μευ βουλέων ξύνιον, πείθοντό τε μύθῳ, ὄντεσ, φησὶ, τοιοῦτοι. τὸ δ’ ἔτι μεῖζον καὶ μὲν τοῖσιν ἐγὼ μεθομίλεον ἐκ Πύλου ἐλθὼν τηλόθεν ἐξ Ἀπίησ γαίησ· καλέσαντο γὰρ αὐτοί. ὡσ δὴ οὕτω σφόδρα ἔνδοξοσ καὶ θαυμαστὸσ ὤν. φημὶ κἀγὼ, καὶ οὐδαμοῦ τοὺσ μαινομένουσ ἐπῄνεσα, ἀλλά τοι τῆσ αὐτῆσ ἐστι δεξιότητοσ καὶ τὰ προκείμενα, καί πωσ ἀμφότερά ἐστιν ἀληθῆ καὶ τοῦ ἐμοῦ λόγου. οὗ δὲ κἀκείνων κρείττων καὶ τούτων πρὸσ οὓσ διελέγετο, ὑπό τ’ ἐκείνων προκριθῆναί φησι καὶ τούτουσ ἀξιοῖ συγχωρεῖν, ἄντικρυσ εἰσ ταυτὸν ἰὼν τῷ Ὀδυσσεῖ τῷ λέγοντι πρὸσ τὸν Ἀχιλλέα ὅτι χείρων μὲν εἰή αἰχμὴν ἐκείνου, γνῶναι δ’ ἃ χρὴ βελτίων, ὥσπερ πρότερον καὶ αὐτῷ τῷ Ἀχιλλεῖ περὶ αὑτοῦ συνεδόκει. οὐ γὰρ ἄλλο γε οὐδὲν ἢ μία τισ γνώμη τῶν τριῶν φαίνεται κατ’ αὐτό γε τοῦτο, τοῦ νεανίου, τοῦ ὠμογέροντοσ, τοῦ γέροντοσ, φρονεῖν περὶ αὑτοῦ καὶ λέγειν πρὸσ ἀξίαν τῶν ὑπαρχόντων.

λέγων γοῦν παρακλητικὸν τοῖσ Ἀχαιοῖσ ὁ πρεσβύτατοσ αὐτὸσ ὑπὲρ τοῦ δέξασθαι τὴν πρόκλησιν τοῦ Ἕκτοροσ οὐδὲν ἀλλ’ ἢ ἐγκώμια αὑτοῦ διεξέρχεται· "εἴθ’ ὣσ ἡβώοιμι ὡσ ὅτ’ ἐπ’ ὠκυρόῳ Κελάδοντι μάχοντο. τὸ δὲ δὴ πέρασ τῆσ ἀλαζονίασ, οὐδὲ γὰρ οὐδ’ ἀπέχρησεν αὐτῷ εἰπεῖν ὅτι ἀπέκτεινε τὸν ἀντίπαλον, ἀλλ’ ὥσπερ αὑτῷ τὸν ἐπίνικον ποιῶν τὸν δὴ μήκιστον, φησὶ, καὶ κάρτιστον κτάνον ἄνδρα· πολλὸσ γάρ τισ ἔκειτο παρῄοροσ ἔνθα καὶ ἔνθα, τῆσ αὐτῆσ ὁδοῦ δηλῶν ὅτι καὶ ἑτέρουσ ἀπεκτονὼσ εἰή συχνοὺσ καὶ μεγάλουσ καὶ καλούσ. ἀλλ’ ὦ τᾶν ὁρ́α μὴ οὐκ εἰκῆ ταῦτα ἀλαζονεύηται, ἀλλὰ παροξυντικὰ εἰσ τοὺσ Ἀχαιοὺσ ἐξεπίτηδεσ λέγῃ. καὶ ὅτι ἔτυχε τοῦ σκοποῦ καὶ ἥψατο αὐτῶν μαρτυρεῖ ὁ πάντα ταῦτα συγγράψασ ποιητήσ. ἐπὶ γὰρ τῇ δημηγορίᾳ τοῦτο ἐπιτίθησιν, ὣσ νείκεσσ’ ὁ γέρων, οἱ δ’ ἐννέα πάντεσ ἀνέσταν. καὶ μὴ ὅτι ἐν τῷ δημοσίῳ τοιοῦτόσ ἐστιν ὁ Νέστωρ, ἀλλὰ καὶ ἐν ταῖσ ἰδίαισ συνουσίαισ ἀλαζών τίσ σοι φανεῖται, ὅσ γε καὶ τὸν Πάτροκλον πεμφθέντα ὑπὸ τοῦ Ἀχιλλέωσ ὡσ αὐτὸν, ὅπωσ ἔροιτο ὅντινα ἄγει καὶ οὕτω σφόδρα ἠπειγμένον ὥστε μηδ’ ἀναπαύσασθαι βούλεσθαι διὰ τὸ ὀκνεῖν μὴ αἰτιάσαιτο αὐτὸν Ἀχιλλεὺσ, ἀλλ’ ἐξεπίτηδεσ καθέζεσθαί τε κελεύει καὶ ἀκροᾶσθαι τῶν λόγων, καὶ πάλιν ἀπ’ ἀρχῆσ τινοσ ὁμοίασ ἀρξάμενοσ καὶ τὴν ἥβην τὴν ἀρχαίαν ποθήσασ τε καὶ ἀνακαλέσασ διήγησίν τινα περαίνει μακρὰν, ἧσ τὰ μὲν ἄλλα καὶ μνησθῆναι χαλεπὸν, τὸ δὲ ὑβριστικώτατον αὐτῷ τῶν ἐπῶν καὶ οὐδέν τι τοῖσ ἐμοῖσ ῥήμασι προσεοικὸσ, ἃ πρώην παρεφθεγξάμην, πάντεσ δ’ εὐχετόωντο θεῶν Διὶ, Νέστορί τ’ ἀνδρῶν. ἐῶ γὰρ οἱᾶ καὶ πρὸσ τὸν Ἀγαμέμνονα ὁ σοφὸσ ἡμῖν ἀποκρίνεται διεξιόντα τὰσ τάξεισ κατὰ σπουδήν.

ἀλλὰ τὸ πάντων ἥδιστον τοῦ γὰρ Ἀχιλλέωσ διατιθέντοσ τὸν ἀγῶνα ἐπὶ τῷ Πατρόκλῳ καὶ ἄλλων ἄλλα νικώντων αὐτὸσ οὐχ οἱο͂́σ τε ἦν οὐδὲν ἀγωνίσασθαι, ἀλλὰ τὸ λεγόμενον δὴ τουτὶ οὐδὲν ἔτι ὢν εἰσ ταῦτα ὑπὸ γήρωσ ἃ πρόσθεν ποτ’ ἐνίκα, λέγει ὡσ δή τι ταύτῃ δρῶν, καὶ φησὶ πρὸσ τοὺσ Ἀχαιοὺσ οὐ τούτοισ αὐτοῖσ τοῖσ ῥήμασιν, ἀλλά πωσ σχηματιζόμενοσ, ὅτι ὑμῶν μὲν ἕκαστοσ ὁ μὲν δρόμον νενίκηκεν ἢ νικήσει, ὁ δ’ ἴσωσ πάλην, ἄλλοσ δὲ ἄλλο τι· ἐγὼ δὲ πὺξ μὲν ἐνίκησα Κλυτομήδεα Οἴνοποσ υἱὸν, Ἀλκαῖον δὲ πάλῃ Πλευρώνιον, ὅσ μοι ἀνέστη, Ἴφικλον δὲ πόδεσσι παρέδραμον ἐσθλὸν ἐόντα, δουρὶ δ’ ὑπερέβαλον Φυλῆά τε καὶ Πολύδωρον· τοσοῦτον ἐγὼ τῶν νῦν νικώντων κρείττων εἰμὶ, εἰ καὶ τῷ γήρᾳ συγκεχώρηκα. εἰ δ’ αὖ βούλει, τοῦ πύκτου τοῦ Φωκέωσ ὅσον τὸ χρῆμα τῆσ ὑπερηφανίασ, ἆσσον ἴτω ὅστισ δέπασ οἴσεται ἀμφικύπελλον· ἡμίονον δ’ οὔ φημί τιν’ ἀξέμεν. ὧδε γὰρ ἐξερέω, καὶ μὴν τετελεσμένον ἔσται· ἀντικρὺ χρόα τε ῥήξω, σὺν δ’ ὀστέ’ ἀράξω. κηδεμόνεσ δέ οἱ παρέστων, φησὶν, οἵ κέ μιν ἐξοίσουσιν ἐμῇσ ὑπὸ χερσὶ δαμέντα. ἆρ’ οὖν ἠπείλησε μὲν, οὐκ ἐποίησε δέ; οὐδὲν μὲν οὖν ἄλλο ἢ ἐμαντεύσατο ἃ δράσειν ἔμελλεν. οὔκουν θρασύτησ, οἶμαι, ταῦτ’ ἦν. ἀλλὰ καί πωσ παρακολουθῶν αὐτῷ, ὥσπερ δὴ καὶ ἀπολογούμενοσ ὑπὲρ αὐτοῦ Ὅμηροσ; ὅτι οὐδεμιᾷ δυσμενείᾳ ταῦτ’ ἔλεγεν εἰσ τοὺσ ἄλλουσ οὐδ’ αὐθαδείᾳ δυσχερεῖ, ἀλλ’ ὅσον αὑτῷ συνῄδει, τοσοῦτον ἐνεδείκνυτο, κόψαι μέν φησιν αὐτὸν ὡσ προεῖπεν, ὡσ δὲ εἶδε καίριον οὖσαν τὴν πληγὴν, αὐτὸν ἤδη γενέσθαι τῷ Εὐρυάλῳ τῶν κηδεμόνων ἕνα. λέγει γὰρ ἀτὰρ μεγάθυμοσ Ἐπειὸσ χειρὶ λαβὼν ὤρθωσεν, ἐν ᾗπερ καὶ κατέβαλλε. ταῦτ’ ἄρα καὶ Ὀδυσσεὺσ ἐν τοῖσ Φαίαξιν οὐδὲν ὑποστέλλεται, ἀλλὰ τοῦτο μὲν πρὸσ τὸ μειράκιον παροξυνθεὶσ τὸν Εὐρύαλον ἐν τοῖσ ἄθλοισ τῶν Φαιάκων οὐδὲν παρίησιν ἐγκώμιον αὑτοῦ λέγων μεθ’ ὅσησ ὡρ́ασ ἐν σώματι καὶ κάλλουσ ὁπόσου τινὸσ ἀντάξιον ἡ τῶν λόγων χάρισ καὶ τὸ ταύτησ κάλλοσ ὑπερπέφυκεν. ἢ ταῦτ’ οὐκ εἰσ αὑτόν σοι δοκεῖ λέγειν;

ἀλλὰ θεὸσ μορφὴν ἔπεσι στέφει· οἱ δέ τ’ ἐσ αὐτὸν τερπόμενοι λεύσσουσιν, ὁ δ’ ἀσφαλέωσ ἀγορεύει αἰδοῖ μειλιχίῃ, μέγα δ’ ἐμπρέπει ἀγρομένοισιν· ἐρχόμενον δ’ ἀνὰ ἄστυ θεὸν ὣσ εἰσορόωσι. καὶ μὴν ὅτι γ’ εἰσ αὑτὸν αὐτῷ ταῦτα ἔχει δῆλον ἐκ τοῦ ἑτέρου τοῦ ἐναντίου. φησὶ γὰρ ὣσ καὶ σοὶ εἶδοσ μὲν ἀριπρεπέσ. τὸ μὲν γὰρ ἐκείνῳ δίδωσι δυοῖν ὄντοιν, τὸ δ’ αὑτῷ, τὸ λοιπόν. καὶ ταῦτ’ οὐχ ὑπ’ αὐθαδείασ, ὦ σοφίασ ὄφελοσ σὺ καὶ μέγα κῦδοσ Ἀχαιῶν, οὐδὲ τηνάλλωσ ἐκεῖνοσ διεξῄει τῷ θυμῷ παραδοὺσ ἑαυτὸν, ἀλλ’ ἐπιστρέψαι βουλόμενοσ τὸ μειράκιον, τεθραμμένον ἐν τρυφῇ καὶ πολὺ τῆσ ἀληθείασ διημαρτηκόσ. καὶ ὡσ ἐοίκεν ὤνησε. μεταγιγνώσκει τε γὰρ οὐκ εἰσ μακρὰν καὶ πατέρα αὐτὸν ἀντὶ τῶν προτέρων ἐκείνων καλεῖ καὶ εἰσ διαλλαγὰσ ἔρχεται. πάλιν δ’ αὖ περὶ τῆσ ἐν τοῖσ ἄθλοισ ἕξεωσ αὐτοῦ λέγων, ἄντικρυσ ὥσπερ Νέστωρ ἐν Ἰλιάδι, καθ’ ἕκαστον διελόμενοσ ὁπόσον κρατοίη λέγει πάντα γὰρ οὐ κακόσ εἰμι, μετ’ ἀνδράσιν ὅσσοι ἀέθλοι. εὖ μὲν τόξον οἶδα ἐύ̈ξοον ἀμφαφάασθαι, πρῶτόσ κ’ ἄνδρα βάλοιμι ὀϊστεύσασ ἐν ὁμίλῳ ἀνδρῶν δυσμενέων, εἰ καὶ μάλα πολλοὶ ἑταῖροι ἄγχι παρασταῖεν καὶ τοξαζοίατο φωτῶν· δουρὶ δ’ ἀκοντίζω ὅσον οὐκ ἄλλοσ τισ ὀϊστῷ. ταῦτα μὲν ἐν τῇ θέᾳ τῶν Φαιάκων, πρὶν καὶ τοὔνομα εἰπεῖν πρὸσ αὐτοὺσ ὅ τι ἐστὶν αὐτῷ. ἐρωτηθεὶσ δὲ καὶ τοῦτο ἐν τῷ δείπνῳ εἴμ’ Ὀδυσεὺσ, ἔφη, Λαερτιάδησ, ὃσ πᾶσι δόλοισιν ἀνθρώποισι μέλω, καί μευ κλέοσ οὐρανὸν ἵκει· εὖ εἰδὼσ ὅτι οὐχ ὁμοίωσ Φαίακεσ ἀκούσονται αὐτοῦ τῶν λόγων, ἕνα τε εἶναι τῶν πολλῶν νομίζοντεσ καὶ προλαβόντεσ ἐν ταῖσ γνώμαισ ὅτι νῦν αὑτοῖσ τῶν Ἑλλήνων ὁ ἄριστοσ διαλέγοιτο. οὐκ ᾐσχύνετο οὖν ἑαυτὸν ἐπαινῶν, εἴπερ γε μηδ’ ἑτέρουσ ὠφελῶν. οὕτω μὲν αὐτοί τε οἱ ποιηταὶ φρονοῦσιν ἐφ’ αὑτοῖσ καὶ οἱ ἄνδρεσ περὶ ὧν διαλέγονται, καὶ οὓσ μάλιστα παρ’ αὐτῶν ἐπαινοῦσιν οἱ ποιηταί. εἰ δὲ δή τισ ἔροιτό σε πότερον τοὺσ τὰ ψευδῆ περὶ αὑτῶν λέγοντασ κακίζεισ, ἢ καὶ τοὺσ ὁπωσοῦν, εἰ μὲν ἐκείνωσ ἐρεῖσ, ἔλεγχε ὡσ ἡμεῖσ ταῦτα ἐψευδόμεθα, εἰ δ’ ὅλωσ, ἐὰν γρύζῃ τισ, σκόπει τί τῷ δευτέρῳ χρήσει. ἃ γὰρ ἂν αἰσχρὰ φαίησ ἐπ’ ἀνθρώπων εἶναι, ταῦτ’ οὐκ ἂν ἔχοισ εἰπεῖν μὴ οὐ πολὺ τοῦ γε θεοῖσ πρέπειν ἀπέχειν.

ἃ δὲ μηδὲ θεῶν μηδενὶ φαίησ ἂν πρέπειν, κομιδῆ τῷ γε ἀρίστῳ τῶν θεῶν οὐκ εἰκὸσ πρέπειν. πῶσ οὖν Ὁμήρῳ πεποίηται τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα λέγων ὁ Ζεὺσ περὶ αὑτοῦ καὶ τοὺσ ἄλλουσ θεοὺσ ἐκπλήττων καὶ φοβῶν ὥσπερ παιδάρια, τοῦτο μὲν ἐν θεῶν ἀγορᾷ ὅτ’ εἰσ τὸ κοινὸν ἀπειλεῖ γνώσετ’ ἔπειθ’ ὅσον εἰμὶ θεῶν κάρτιστοσ ἁπάντων, ὁ ἀπειθῶν δὴ τοῖσ παραγγέλμασι· καὶ τἀπὶ τούτοισ, εἰ δ’ ἄγε πειρήσασθε θεοὶ, ἵνα εἴδετε πάντεσ, σειρὴν χρυσείην ἐξ οὐρανόθεν κρεμάσαντεσ, πάντεσ δ’ ἐξάπτεσθε θεοὶ πᾶσαί τε θέαιναι· ἀλλ’ οὐκ ἄν μ’ ἐρύσαιτ’ ἐξ οὐρανόθεν πεδίονδε Ζῆν’ ὕπατον μήστωρ’, οὐδ’ εἰ μάλα πολλὰ κάμοιτε. ἀλλ’ ὅτε κεν καὶ ’γὼ πρόφρων ἐθέλοιμι ἐρύσσαι, αὐτῇ κεν γαίῃ ἐρύσαιμ’ αὐτῇ τε θαλάσσῃ· τόσσον ἐγὼ περί τ’ εἰμὶ θεῶν περί τ’ εἴμ’ ἀνθρώπων· καὶ ταῦτα ἐν εἰδόσι δή που λέγων τοῖσ θεοῖσ. οὐ γὰρ δὴ τότε γ’ ἐμάνθανον πρῶτον ὅτι ὁ Ζεὺσ κρείττων ἐστὶν αὐτῶν. ἄλλα τοίνυν ὅσα τοιαῦτα ἀποφθέγγεται ἢ πρὸσ τὴν Ἤραν ὀργιζόμενοσ ἢ κατὰ πᾶσαν πρόφασιν, τίσ ἂν ἐκλέξαι ῥᾳδίωσ; καὶ ὅπωσ μή μοι σοφὸσ ἐνταυθοῖ γένῃ μηδὲ γελάσασ εἴπῃσ, τί δ’ οὐκ ἂν πρέποι τῶν μεγίστων τῷ Διί; οὐ γὰρ τοῦτ’ ἐστὶ τὸ ἀμφισβητούμενον, ἀλλ’ εἰ τῷ ἐν ὁτῳοῦν καὶ ὁσονοῦν προέχοντι μὴ προσήκει λέγειν περὶ αὑτοῦ μηδὲ φρονεῖν, ἀλλ’ ἀποχρῆν ἐὰν οἱ συνειδότεσ ὦσιν, ἥκιστα πάντων ὑπὲρ αὑτοῦ προσήκει λέγειν τῷ Διί. καὶ γὰρ πλεῖστον κρατεῖ καὶ πάντεσ συνίσασι καὶ ὅτι αὖ συνίσασιν αὐτὸσ ἐπίσταται. ἑλοῦ δὴ ποτέρωσ ἐμὲ συκοφαντεῖσ, πότερον τοῦτο λέγων, ὡσ ἐμοὶ τούτων οὐχὶ προσῆκε τῶν λόγων οὓσ ἄν τισ εἴποι συνειδὼσ ἑαυτῷ τι πλέον τῶν ἀκροατῶν, ἢ καθάπαξ οὐκ ἐῶν οὐδὲν ὁτιοῦν παρρησιάζεσθαι. καὶ μὴν οὐδ’ ἐκεῖνό γ’ ἂν εἴποισ, ὡσ ἐμοὶ μὲν αἰσχύνην φέρει τὸ τοιοῦτον, Ὁμήρῳ δ’ εἰσ τὸν Δία ἀναφέροντι αἰσχύνην οὐκ ἔχει. ἀλλ’ ὡσ ἐοίκεν, ὅ τε Ζεὺσ ἐξηγεῖται τοῖσ θεοῖσ τἀληθῆ σωτηρίασ τῶν ὅλων ἕνεκα καὶ Ὅμηροσ ὡσ προσήκοντα τὰ τοιαῦτα οὕτω πεποίηκεν, ὅ τ’ Ἀπόλλων καὶ αὐτὸσ παραπλήσια ἐν τοῖσ χρησμοῖσ ἐπιδείκνυται, οὐκέθ’ οὗτοσ διὰ ποιητοῦ λέγων, ἀλλ’ ὡσ θέμισ αὐτῷ οἶδα δ’ ἐγὼ ψάμμου τ’ ἀριθμοὺσ καὶ μέτρα θαλάσσησ καὶ κωφοῦ συνίημι καὶ οὐ λαλέοντοσ ἀκούω.

τίνι γὰρ καὶ μᾶλλον προσῆκε τἀληθὲσ εἰπεῖν ὑπὲρ αὑτοῦ ἢ τῷ τἀληθῆ περὶ πάντων εἰδότι καὶ λέγοντι; οὕτω τοίνυν καὶ τῶν ἀνθρώπων ὅσοι θεοφιλεῖσ καὶ τῶν ὁμοφύλων προέχουσιν, οὐκ αἰσχύνονται τἀληθῆ λέγοντεσ, ἀλλ’ ἡγοῦνται τοὺσ ἀλήτασ ὑπὸ ἀπορίασ πολλὰ ψευδομένουσ καὶ κατὰ τὴν τῆσ χρείασ αἰτίαν ποιῆσαι τοὔνομα τοῦτο ὃ σὺ φεύγεισ, τὸν ἀλαζόνα, ᾧ πᾶσαν τὴν ἐναντίαν ἔρχεται δήπουθεν ὁ τἀληθῆ λέγων. ἔστι δὲ κἀν τοῖσ νόμοισ μὴ λέγειν κακῶσ, οὐχ ἁπλῶσ, ἀλλὰ τὰ ψευδῆ. ὥσπερ τοίνυν ἐν τοῖσ εἰσ ἕτερον λόγοισ οὐ τὸ κακῶσ εἰπεῖν, ἀλλὰ τὰ ψευδῆ δεινὸν, οὕτωσ οὐδ’ ἂν περὶ ἑαυτοῦ τισ εὐφημῇ, δικαίωσ ἂν ἔχοι μέμψιν, ἑώσ ἄπεστι τὸ τὰ ψευδῆ λέγειν. ὡσ ὅ γε ἀψευδὴσ οὔθ’ ἕτερον κακῶσ ἀδίκωσ ἐρεῖ οὔθ’ αὑτὸν ἐπαινέσαι δεῆσαν φεύξεται. οἶμαι δέ σε καὶ Σαπφοῦσ ἀκηκοέναι πρόσ τινασ τῶν εὐδαιμόνων δοκουσῶν εἶναι γυναικῶν μεγαλαυχουμένησ καὶ λεγούσησ ὡσ αὐτὴν αἱ Μοῦσαι τῷ ὄντι ὀλβίαν τε καὶ ζηλωτὴν ἐποίησαν καὶ ὡσ οὐδ’ ἀποθανούσησ ἔσται λήθη. "ἡ Μῶσα κεκλήγει, ἡ λίγεια Σειρήν. καίτοι τί τοιοῦτον ἐγὼ περὶ ἐμαυτοῦ καὶ τῶν ἐμαυτοῦ λόγων παρεφθεγξάμην; πότερον τοῖσ Σειρήνων μέλεσι παρέβαλον αὐτοὺσ, ἢ πρὸσ βιβλία βιβλίον ἀντεξετάσαι κελεύειν αὐθαδέστερόν ἐστιν ἢ τῇ τῶν Μουσῶν φωνῇ τὴν αὑτοῦ φῆσαι προσεοικέναι; προστίθει δὲ κἀκεῖνο, ὅτι αὐτῆσ τῆσ Μούσησ δεηθεὶσ κατ’ ἀρχὰσ ὁ ποιητὴσ, ἵν’ ἐνεργὸσ ὑπ’ αὐτῆσ γένοιτο, εἶτα ὥσπερ ἐξέστη καὶ φησὶν ὅτι τοῦτο ἐκεῖνο χορὸσ αὐτὸσ ἀντὶ τῆσ Μούσησ γεγένηται. καὶ εἰ μὲν ἄνευ τῆσ Μούσησ τοῦτο ἐξελάλησεν, οὐ κοινωνεῖ τοὐμὸν τῆσ αἰτίασ, ἐγὼ γὰρ τῶν ἐν τοῖσ λόγοισ ἀγαθῶν ἀφιστάμην τῇ θεῷ·

εἰ δ’ ἡ Μοῦσα κληθεῖσα καὶ παραγενομένη ταῦτ’ ἤγαγεν ἐπὶ νοῦν αὐτῷ, δοκοῦντα καὶ ταῖσ Μούσαισ, ὡσ ἐοίκεν, ἐστὶ τὰ τοιαῦτα παρρησιάζεσθαι τοὺσ ὑπ’ αὐταῖσ ζῶντασ. ἑτέρωθι τοίνυν καλλωπιζόμενοσ παρ’ ὅσοισ εὐδοκιμεῖ τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα ἔθνη καταλέγει ὥστ’ ἔτι νῦν τοὺσ ἀθλίουσ γραμματιστὰσ ζητεῖν οὗ γῆσ ταῦτ’ εἶναι, λυσιτελεῖν δ’ αὐτοῖσ καὶ μακρὰν, ὡσ ἐοίκεν, ἀπελθεῖν ὁδὸν μᾶλλον ἢ περὶ τῶν Σκιαπόδων ἀνήνυτα πραγματεύεσθαι. ἀλλαχῆ δὲ οὕτω σφόδρα ἔνθεοσ γίγνεται ὥστε φαίησ ἂν ὅτι οὐδ’ οὑτωσὶ κατὰ τὸ ῥῆμα ἔνθεόσ ἐστιν, ἀλλ’ αὐτὸ δὴ τοῦτο ὥσπερ θεὸσ τῶν ἀπὸ μηχανῆσ λέγει, Εἴπατέ μοι τάδε, φῦλα βροτήσια. πρὸσ θεῶν σὺ δ’ αὐτὸσ ἡμῖν τίσ εἶναι φήσεισ; φέρε δὴ γνώρισον καὶ ταῦτα, εἰ ἄρα οἱο͂́σ τε εἶ, μαθόντεσ λάβροι παγγλωσσίᾳ κόρακεσ ὣσ ἄκραντα γαρύετον Διὸσ πρὸσ ὄρνιχα θεῖον. οὐκ ἐνταῦθα ὁ ποιητὴσ, ὅστισ ποτὲ οὗτόσ ἐστι, καλεῖ κόρακασ μὲν τοὺσ ἄλλουσ ποιητὰσ, ἀετὸν δ’ ἑαυτὸν πρὸσ ἐκείνουσ; οὐκοῦν τοσούτῳ κρείττω τῶν ἄλλων ποιητῶν ἑαυτὸν, ὅσον κοράκων ἀετόν; "ὄπισθεν δὲ κεῖμαι θρασειᾶν ἀλωπέκων ξανθὸσ λέων. οὐ γὰρ δή που καὶ Πίνδαρον φήσεισ ὑπ’ ἐμοῦ ταῦτα ἀναπεισθέντα ἐμβαλεῖν εἰσ τὴν ποίησιν τὴν ἑαυτοῦ. ἄκουε δὴ καὶ ἑτέρων κεκρότηται χρυσέα κρηπὶσ ἱεραῖσιν ἀοιδαῖσ οἱᾶ τειχίζομεν ἤδη ποικίλον κόσμον αὐδάεντα λόγων. Ἡράκλεισ ταυτὶ μὲν οὐδὲ παντάπασιν ἀναίτια τοῖσ ῥήμασιν, ἀλλ’ ὅμωσ καὶ ἐπὶ τούτοισ σεμνύνεται ὡσ οὐδὲν ἀτιμοτέροισ τοῦ νέκταροσ, καὶ φησὶν ὅτι οὗτοσ μέντοι ὁ τῶν λόγων κόσμοσ καὶ πολυκλείταν περ ἐοῦσαν ὅμωσ Θήβαν ἔτι μᾶλλον ἐπασκήσει θεῶν καὶ κατ’ ἀνθρώπων ἀγυιάσ· ὥσπερ οὐκ ἀρκοῦν εἰ κατὰ ἀνθρώπων μόνον, ἀλλὰ καὶ τοὺσ θεοὺσ ἔτι μειζόνωσ τιμήσοντασ δι’ ἐκεῖνον τὴν τῶν Θηβαίων πόλιν εἰσ τὸ λοιπόν. ἑτέρωθι δὲ ἔτι λαμπρότερον πρὸσ Ὀλυμπίου Διόσ σε χρυσέα κλυτόμαντι Πυθοῖ λίσσομαι Χαρίτεσσί τε καὶ σὺν Ἀφροδίτᾳ ἐν ζαθέῳ με δέξαι χώρῳ ἀοίδιμον Πιερίδων προφάταν. ὁρᾷσ ὡσ εὐχόμενοσ μεταξὺ οὐ κατέσχεν ἑαυτὸν, ἀλλὰ κἀνταῦθα ἐσεμνολογήσατο.

καίτοι τίσ ἂν ἦν τυχὼν τῶν ἐκ τῆσ εὐχῆσ; ὃσ εὐθὺσ ἀρχόμενοσ τῆσ εὐχῆσ τοσοῦτον ἐφ’ αὑτῷ φρονεῖ εἰπὼν εἰσ αὑτόν; μυρίουσ τοίνυν ἑτέρουσ ἔχων εἰπεῖν οὐδὲ πολλοῦ τινοσ ἀξίουσ ἀνθρώπουσ ἐπαρθέντασ ἐφ’ αὑτοῖσ φρονῆσαι, ἐξεπίτηδεσ παραλείπω, δεδοικὼσ μὴ περιστήσω τὸν λόγον εἰσ τοὐναντίον, ὡσ ἄρα καὶ φαύλων εἰή τὸ τὰ τοιαῦτα κοσμεῖν ἑαυτούσ. ἀλλὰ τήν γε τοῦ Σιμωνίδου σωφροσύνην οἶσθα, εἰ δὲ μὴ, ἀλλ’ ἕτεροι ἴσασιν, ὡσ ἕν τι τῶν ἀγαθῶν ἐστι τῶν ἐκείνου τὸ γνωριμώτατον σχεδὸν καὶ περὶ τὴν ποίησιν καὶ περὶ αὐτὸν τὸν βίον. οὗτοσ τοίνυν ἁνὴρ φανεῖταί σοι καὶ αὐτὸσ μειρακιευόμενοσ καὶ τὸ λεγόμενον δὴ τοῦτο ἐπὶ γήραοσ οὐδῷ γευόμενοσ τῆσ ἀλαζονίασ. ἐτόλμησε γοῦν εἰπεῖν μνήμῃ δ’ οὔτινα φημὶ Σιμωνίδῃ ἰσοφαρίζειν. ταυτὶ γὰρ οὐχ ἕτεροσ δή που περὶ τοῦ Σιμωνίδου λέγει, ἀλλ’ αὐτὸσ εἰσ ἑαυτὸν πεποίηκεν. ἵνα δὲ μὴ δόξῃ νέοσ ὢν ἔτι καὶ ὡραϊζόμενοσ λέγειν ταῦτα, προστίθησιν ὀγδωκονταέτει παιδὶ Λεωπρεπέοσ, ὥσπερ ἐνδεικνύμενοσ καὶ λέγων ὅτι ταῦτα ἐγὼ περὶ ἐμαυτοῦ φρονῶ καὶ λέγω κἀνακηρύττω, ὀγδοηκοντούτησ ὤν· ὥστε οὐ μειρακιεύομαι, ἀλλὰ τἀληθὲσ εἴρηκα. τὸ δὲ πάντων μέγιστον, καὶ γὰρ Σιμωνίδησ καὶ Πίνδαροσ ἀμφότεροι φανοῦνται σφίσιν αὐτοῖσ ἐπινίκουσ πεποιηκότεσ ἐκ τοῦ εὐθέοσ ὥσπερ ἄλλοισ τισίν. οὐ γάρ πώ σε ἤνεγκεν ἡ γῆ, ἀλλ’ ἔτι τοῖσ ἐλευθέροισ ἦν ἄδεια τῶν τοιούτων. ἐπιτιμήσαισ δ’ ἂν οὕτω καὶ τοῖσ ἀθληταῖσ αὐτοῖσ τοῖσ τοὺσ ἐπινίκουσ παρὰ τῶν ποιητῶν λαμβάνουσι. καὶ γὰρ οὗτοι τρόπον τινὰ ἑαυτοὺσ ἐγκωμιάζουσι, παρακαλοῦντέσ τε τοὺσ ποιητὰσ καὶ διδόντεσ ἀργύριον, καὶ τελευτῶντεσ παραλαβόντεσ τὸν ἐπίνικον, ᾄδοντεσ ἑαυτοὺσ ὑπ’ αὐλοῦ καὶ χοροῦ. κατηγορήσαισ δ’ ἂν ἀλαζονίαν καὶ τῶν τὰ τρόπαια ἱστάντων, ὡσ ἐοίκεν. ἔξεστι γοῦν καὶ πρὸσ τούτουσ λέγειν, ἄνθρωποι, τί ζητεῖτε; ἐξαρκεῖ νενικηκέναι. τί δέ σοι βούλεται τὸ παράγραμμα; Ἀθηναῖοι ἀπὸ Θηβαίων ἢ Περσῶν, ἢ Λακεδαιμόνιοι ἀπὸ τῶν δείνων, ἢ ὁτιδήποτ’ ἂν, ἢ τοὐπίγραμμα ἐξαλειπτέον. ἆρά σοι καὶ τὰ τοιάδε δόξει ἀλαζονία τισ εἶναι;

Ἑλλήνων προμαχοῦντεσ Ἀθηναῖοι Μαραθῶνι, ἔκτειναν Μήδων ἐννέα μυριάδασ· καὶ ἀμφί τε Βυζάντειον ὅσοι θάνον, ἰχθυόεσσαν ῥυόμενοι χώραν ἄνδρεσ ἀρηίθοοι· καὶ πάντα ἐκεῖνα καλλίω τῶν σῶν οἶμαι λόγων ἐπιγράμματα, καὶ ἔτι γε μᾶλλον ἐξ οὗτ’ Εὐρώπην Ἀσίασ δίχα πόντοσ ἔκρινε καὶ πόλιασ θνητῶν θοῦροσ Ἄρησ ἐφέπει, οὐδενί πω κάλλιον ἐπιχθονίων γένετ’ ἀνδρῶν ῤ́γον ἐν ἠπείρῳ καὶ κατὰ πόντον ὁμοῦ. οἵδε γὰρ ἐν γαίῃ Μήδων πολλοὺσ ὀλέσαντεσ Φοινίκων ἑκατὸν ναῦσ ἕλον ἐν πελάγει ἀνδρῶν πληθούσασ, μέγα δ’ ἔστενεν Ἀσὶσ ὑπ’ αὐτῶν πληγεῖσ’ ἀμφοτέραισ χερσὶ κράτει πολέμου. καὶ πρό γε τούτων ἔθνεα Βοιωτῶν καὶ Χαλκιδέων δαμάσαντεσ παῖδεσ Ἀθηναίων, οἶμαι λέγει τὸ ἐπίγραμμα καὶ πολλὰ ἕτερα. νὴ Δί’ ἀλλὰ ταῦτα Ἀττικὰ καὶ θερμότερα. ἀλλ’ ὡσ μὲν καὶ ἡμεῖσ οὐκ εἰσ ἕτερον τελοῦμεν ἔθνοσ τῇ προαιρέσει τῶν λόγων ἅπασι πρόδηλον. σὺ δ’ οὖν ἐξέταζε τὰ Δώρια, εἰ βούλει, καὶ τὰ Λακωνικά· μυριάσιν ποτὲ τῇδε τριηκοσίῃσ ἐμάχοντο ἐκ Πελοποννήσου χιλιάδεσ τέτορεσ. ἆρ’ οὖν οὐκ ἀλαζονία ταῦτα καὶ πολλὴ καὶ πρόσ γε αὐθάδεια λαμπρά; τετρακισχίλιοι, φασὶν, ὄντεσ τριακοσίαισ μυριάσι πολεμίων ἀντήραμεν. ἕτεροι δ’ αὖ λέγουσιν ἀκμῆσ ἑστηκυῖαν ἐπὶ ξυροῦ Ἑλλάδα πᾶσαν ταῖσ αὑτῶν ψυχαῖσ κείμεθα ῥυσάμενοι δουλοσύνασ· Πέρσαισ δὲ περὶ φρεσὶ πήματα πάντα ἥψαμεν, ἀργαλέησ μνήματα ναυμαχίασ. ὀστέα δ’ ἄμμιν ἔχει Σαλαμίσ· πατρὶσ δὲ Κόρινθοσ ἀντ’ εὐεργεσίησ μνῆμ’ ἐπέθηκε τόδε. ὥστε ὡρ́α σοι σκώπτειν αὐτοὺσ ὡσ ἀδολέσχασ τινὰσ νεκροὺσ καὶ οὐκ εἰδότασ ἡσυχίαν ἄγειν. κᾆτά σε ἀνήρ τισ Σιμωνίδειοσ ἀμείψεται, ὤνθρωπε, κεῖσαι ζῶν ἔτι μᾶλλον τῶν ὑπὸ γῆσ ἐκείνων. φέρε δὴ καὶ ταῦτα ἐξέτασον ἁ Μοῦσα γὰρ οὐκ ἀπόρωσ γεύει τὸ παρὸν μόνον, ἀλλ’ ἐπέρχεται πάντα θεριζομένα. ταῦτ’ οὐ δοκεῖ σοι σαφῶσ ὁ ποιητὴσ ἑαυτὸν ἐπαινῶν λέγειν ὡσ γόνιμον καὶ πόριμον εἰσ τὰ μέλη; τί δ’ ἐπειδὰν λέγῃ μή μοι καταπαύετ’, ἐπεί περ ἤρξατο τερπνοτάτων μελέων ὁ καλλιβόασ πολύχορδοσ αὐλόσ;

νὴ Δί’ ἀλλ’ οἱ ποιηταὶ μόνοι οὕτωσ ἐφρόνησαν. σκόπει δῆτα καὶ τοὺσ ῥήτορασ, οὓσ μόνουσ σὺ φῂσ θαυμάζειν, ἅτε καὶ σφόδρα κατ’ αὐτοὺσ ὢν τὴν φύσιν. πρότερον δὲ τοὺσ μεταξὺ τῶν ποιητῶν τε καὶ ῥητόρων ἐξετάσαι βούλομαι. "Ἡροδότου Ἁλικαρνασσέοσ ἱστορίησ ἀπόδεξισ ἥδε, ὡσ μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται μήτε ἔργα μεγάλα καὶ θωυμαστὰ, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ καὶ βαρβάροισ ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται. εἰε͂ν, ὦ βέλτιστε Ἡρόδοτε, ἐν σοὶ δὴ καὶ τοῖσ σοῖσ λόγοισ ἀξιοῖσ εἶναι τὸ σωθῆναι μνήμῃ τάσ τε Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων πράξεισ, ἢ διεφθάρθαι πάσασ; ἔγωγε, φησὶν ὁ Ἡρόδοτοσ, εἰ μὴ παντάπασιν ὕπνου μεστὸσ εἶ. καί μοι δοκεῖ τὸν ἕτερον τοῦτο ἡσυχῆ κνίζειν. οὐκ ἔχων γοῦν ὅστισ γένηται τὸν πόλεμον αἴρει, καὶ βουλόμενοσ εἰπεῖν, οἶμαι, ὅτι αὐτὸσ ἀξιολογώτατοσ εἰή τῶν συγγραφέων τῷ πολέμῳ τὴν ψῆφον δίδωσι. καὶ τὸ μὲν κεφάλαιον ὅπερ λέγω τῆσ σπουδῆσ τοῦτ’ ἔστι. περιέρχεται δ’ αὐτὸ καὶ μάλα ἀστείωσ καὶ τοὺσ πρεσβυτέρουσ πολέμουσ ὡσ ἂν σὺ δόξαισ καθαιρεῖ. ἔστι δὲ ταῦτα οὐδὲν ἕτερον ἀλλ’ ἢ ἐνδείκνυται τῷ Ἡροδότῳ καὶ τοῖσ Ἑλλανίκοισ καὶ τοῖσ Ἑκαταίοισ καὶ πᾶσι τούτοισ ὅτι ἐγὼ ὑμῶν προέχω τῇ κρίσει πρῶτον· τὰ γοῦν κράτιστα ἐξειλεχὼσ, ταῦτα καὶ περὶ τούτων γράφω, τὰ δὲ πλείω παιδιά. ὅτι δ’ οὖν ἔνεστι φρόνημα τῷ Θουκυδίδῃ εὑρ́οισ ἂν καὶ διὰ πάσησ τῆσ συγγραφῆσ. πρῶτον μέν γε ἐπίπαν οἱ δημηγοροῦντεσ αὐτῷ κατὰ πόλεισ μετέχουσι τοῦ τοιούτου, ἔπειτα κατ’ ἄνδρα. τίσ οὐκ οἶδεν οἱο͂σ μὲν ὁ Περικλῆσ αὐτῷ, εἰ ἄρα καὶ Περικλέουσ ὄνομα ἤκουσασ· ὃσ οὐκ ἐν ὁμιλίᾳ καὶ κατ’ ἐξουσίαν οὑτωσὶ παραφθέγγεται, ὃ σὺ πρώην ἡμῶν ἀφῃροῦ, ἀλλ’ ἐν τοιούτοισ καιροῖσ ἐμβεβηκὼσ αὐτόσ τε καὶ τοῦ δήμου τοῦ παντὸσ ὄντοσ, ἐν οἷσ σύ γ’ ἂν αὐτῷ συνεβούλευσασ καὶ ἱκετηρίαν θεῖναι, φθειρομένησ μὲν τῆσ χώρασ ὑπὸ τοῦ πολέμου, φθειρομένων δὲ τῇ νόσῳ τῶν ἐν τῇ πόλει, πάντων δ’ ἐγκειμένων αὐτῷ καὶ παρωξυμένων ὡσ πρὸσ μόνον αἴτιον τῶν κακῶν, παρελθὼν αὐτὸσ ἔλεγε τοιαυτὶ, Καὶ προσεδόκων ταῦτα, ὦ Ἀθηναῖοι, καὶ ἀδικεῖτε ὅτι ὀργίζεσθε. εἰμὶ γὰρ ὑμῶν, φησὶ, πάντα ἄριστοσ, ὥσπερ Ζεύσ τισ Ὁμηρικόσ.

καὶ τὰ μὲν ἄλλα ἧττον ἄν τισ θαυμάσειε, τὸ δ’, ὦ Ζεῦ καὶ θεοὶ, ῥήτορα μὲν καὶ στρατηγὸν ὄντα, λέγοντα δ’ ἐν ἐκκλησίᾳ, ὕποπτον δὲ τοῖσ πολλοῖσ καὶ κατὰ ταύτην ἴσωσ τὴν δεινότητα μηδ’ αὐτὸ τοῦτο ὡσ ὑπεναντίον φυλάξασθαι μηδ’ ἀποκρύψαι, ἀλλὰ δέον παραιτεῖσθαι καὶ λέγειν ἅπερ ἄν τισ καὶ ἄλλοσ, Καὶ μή μοι νομίσητε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ὅτι ἐγὼ λόγων δεινότητι ἢ τὸ ἐξ ἀρχῆσ τοῦθ’ ὑμᾶσ ἔπεισα, ἢ περὶ τῶν παρόντων ἀξιῶ θαρρεῖν, ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ ταῦθ’ οὕτω κομψεύεσθαι καὶ περιστέλλειν μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τοῦτο φάσκει προέχειν, ὅτι καὶ λέγειν εἰή κράτιστοσ αὐτῶν, καὶ ταῦτα ἐν ἀρχῇ τοῦ λόγου, σχεδὸν γὰρ καὶ τοῦτό μοι δοκῶ μεμνῆσθαι. πότερον οὖν σὸν, ὦ Θουκυδίδη, ἢ Περικλέουσ ἦν; ἕτεροσ δ’ αὖ φησι τῷ αὐτῷ ποιητῇ, Καὶ προσήκει μοι, ὦ Ἀθηναῖοι, ἄρχειν, ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι, ἐπειδή μου, φησὶ, προστίθει γὰρ, οὐ σοί τισ παραπλήσιοσ, ἀλλὰ Νικίασ καθήψατο· ὃσ σοῦ γε οὐδ’ ἂν τοὔνομα ἀναγκαζόμενοσ εἰπεῖν ἀνασχέσθαι μοι δοκεῖ. ὁ δ’ ἐν Συρακούσαισ δημηγορῶν Ἑρμοκράτησ οὐκ ἄντικρύσ σοι κομπαστὴσ εἶναι δοκεῖ; λέγει γοῦν ἑαυτόν τε καὶ τοὺσ Συρακοσίουσ σεμνύνων δεῖξαι Ἀθηναίοισ ὅτι οὐκ Ιὤνεσ ταῦτα οὐδὲ Ἑλλησπόντιοι, κελεύων ἀπαντᾶν αὐτοῖσ ἔξω τῆσ Σικελίασ. καὶ ταυτὶ μὲν καὶ μετριώτερα· ἀλλ’ ὁρ́α τὰσ ὑπερβολάσ· ἰέναι δ’ ἐπὶ τοὺσ πολεμίουσ μὴ φρονήματι μόνον, ἀλλὰ καὶ καταφρονήματι. σὺ δ’ ἀφῄρησαι καὶ τὸ φρονήματι. καὶ ὁ μὲν ἀξιοῖ καταφρονεῖν τῶν δεινῶν, σὺ δὲ μηδὲ φρονεῖν ὅλωσ, ἀπὸ σαυτοῦ μοι δοκεῖν ἀρξάμενοσ. φέρε δὴ καὶ ἑτέρου κόσμον ὥσπερ ἵππου κατάμαθε. οἶμαι γάρ σε τῶν Δημοσθένουσ εἰ μή τι ἄλλο, ἀλλὰ τόν γε ὑπὲρ τῆσ ἀναρρήσεωσ λόγον τὸν πολυύμνητον δὴ τοῦτον ἀνεγνωκέναι. ἐνταῦθα τοίνυν ἐστὶ τῷ Δημοσθένει, οὗ σὺ τοὔνομα θαυμάζεισ μόνον, ὡσ ἐοίκεν, Ἐπεπείσμην δὲ ὑπὲρ ἐμαυτοῦ, τυχὸν μὲν ἀναισθητῶν, ὅμωσ δὲ ἐπεπείσμην ‐ ὁρᾷσ ὅπωσ ἐρεθίζει σε δὶσ εἰπὼν ἐπεπείσμην ‐ μήτε γράφοντα ἂν ἐμοῦ γράψαι βέλτιον μηδένα ‐ ἐγὼ δὲ ὑπὲρ ὧν ἔγραψα μόνον καὶ ὧν ἐπὶ τοῦ παρόντοσ ἐδείκνυον, περὶ τούτων τι παρεφθεγξάμην, καὶ ταῦτα τοῖσ φήνασι θεοῖσ θαρρῶν·

ὁ δὲ προστίθησι, μήτε πράττοντα πρᾶξαι μήτε πρεσβεύοντα πρεσβεῦσαι προθυμότερον μηδὲ δικαιότερον. διὰ ταῦτα ἐν ἅπασιν ἐμαυτὸν ἔταττον. ἀναγνωσθείσησ τοίνυν τῆσ ἐπιστολῆσ, Εἰσ ταῦτα, φησὶ, κατέστησε Φίλιππον τίσ; οὐχ ὁ τῶν Ἀθηναίων δῆμοσ, ἀλλ’ ἡ ἐμὴ πολιτεία, Αἰσχίνη· ταύτην τὴν φωνὴν ἀφῆκεν ἐκεῖνοσ, πολλοὺσ καὶ θρασεῖσ τὰ πρὸ τούτων ἐπαιρόμενοσ τῇ πόλει λόγουσ· οὑτωσί πωσ, οὐ γὰρ ἀκριβῶσ μέμνημαι τὰ ῥήματα. "εἰ δ’ οἱο͂σ ἐγὼ παρ’ ὑμῖν κατὰ τὴν ἐμαυτοῦ τάξιν εἷσ ἐν ἑκάστῃ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων ἀνὴρ ἐγένετο, μᾶλλον δὲ εἰ ἕνα ἄνδρα μόνον Θετταλία καὶ ἕνα ἄνδρα Ἀρκαδία ταὐτὰ φρονοῦντα ἔσχεν ἐμοὶ, οὐδεὶσ οὔτε τῶν ἔξω Πυλῶν Ἑλλήνων οὔτε τῶν εἴσω τοῖσ παροῦσι κακοῖσ ἐκέχρητ’ ἂν, ἀλλὰ πάντεσ ἂν ὄντεσ ἐλεύθεροι καὶ αὐτόνομοι μετὰ πάσησ ἀδείασ ἀσφαλῶσ ἐν εὐδαιμονίᾳ τὰσ ἑαυτῶν ᾤκουν πατρίδασ, τούτων τῶν τοσούτων καὶ τοιούτων ἀγαθῶν ὑμῖν καὶ τοῖσ ἄλλοισ Ἀθηναίοισ ἔχοντεσ χάριν δι’ ἐμέ. καὶ ἴσωσ τινὲσ τότε τῷ Δημοσθένει ταῦτα λέγοντι ἤχθοντο ἄνθρωποι μικροὶ καὶ δυστυχεῖσ καὶ ἀπεκάλουν αὐτὸν ἀλαζόνα. ὁ δ’ ἐπιὼν ἔδειξε χρόνοσ ὅτι οὐδὲν καθ’ ὑπερβολὴν ἐλέγετο, ἀλλὰ καὶ συμπάσῃ τῇ Ἑλλάδι ἱκανὴ φορὰ τοιοῦτοσ εἷσ τισ ἦν γενόμενοσ. οὐκοῦν οὐδ’ ἀμφισβητήσαισ αὐτῷ πρωτείων, οὐδὲ πρὸσ οὓσ ἐμοὶ νομίζεισ ἀποχρῆν εἶναι τὸν λόγον. καί μοι πρὸσ θεῶν ἀπόκριναι τοῦτο αὐτὸ, εἰ κατὰ τοὺσ αὐτοὺσ ἐγένου χρόνουσ ἐκείνῳ, πότερόν ποτε καὶ τῷ Δημοσθένει αὐτὰ ταῦτα ἂν ἐνεκάλεισ, ἢ ἐκεῖνόν γ’ ἂν ἠφίεισ αἰτίασ; εἰ μὲν γὰρ κἀκείνῳ ταῦτ’ ὠνείδιζεσ, πόρρωθεν συκοφάντησ εἶ, εἰ δ’ ἐκεῖνόν γ’ ἂν ἀφῆκασ, τοῖσ αὐτοῖσ ἐμὲ συκοφαντεῖσ.

δοκεῖ δέ μοι καὶ τὸ ἐπίγραμμα οὐκ ἔξω τῆσ Δημοσθένουσ γνώμησ ἔχειν τὴν ἐπιγραφὴν, ὃ νῦν ἀναγιγνώσκομεν ἐν Κεραμεικῷ. ἐμοὶ μὲν οὖν ἐξήρκει, ἐπειδή γε καὶ ῥητόρων ἐμνήσθην, τάττοισ γὰρ ἄν που καὶ ἡμᾶσ ἐνταῦθα χοροῦ· οὐ μὴν ἀλλ’ ὑπέρ γε τῆσ ἀληθείασ διὰ πάντων ἐθέλω τὸν λόγον ἐξακριβῶσαι, ὅπωσ καὶ γνῷσ οἱο͂σ ὢν ἐμὲ νουθετεῖσ, τῆσ παροιμίασ σοι λεγούσησ αἰπολεῖν. σκόπει δὴ καὶ ἑτέραν ἀπολογίαν ἀνδρὸσ σοφοῦ, ὃσ τοσοῦτον ἀπέχει τοῦ κομπάζειν ὥστε καὶ τοὺσ σοφιστὰσ ἤλεγχε περιιὼν ὡσ μάτην θρασυνομένουσ. λέγει τοίνυν τοῖσ Ἀθηναίοισ ἀπειλῶν ὡσ, ἐὰν αὐτὸν ἀποκτείνωσιν, ἕτερον τοιοῦτον οὐχ εὑρήσουσι. καὶ ταῦτα εἰσ ἀξιόχρεων ἀναφέρει τὸν θεὸν τὸν ἐν Δελφοῖσ. καὶ ἐγὼ οἶμαι, φησὶν, οὐδέν πω ὑμῖν μεῖζον ἀγαθὸν γενέσθαι ἐν τῇ πόλει ἢ τὴν ἐμὴν τῷ θεῷ ὑπηρεσίαν. τοιαῦτ’ ἄττα ἐστὶν ἐν ἀπολογίᾳ Σωκράτουσ. καὶ γάρ τοι καὶ ἑάλω διὰ ταῦτα, φαίησ ἄν. καὶ μετέγνωσάν γε οἱ καταγνόντεσ, φαῖεν ἂν οἵ γε ἀπ’ ἐκείνων. νὴ Δί’ ἀλλ’ οὐκ εἶπε τούτουσ τοὺσ λόγουσ Σωκράτησ αὐτόσ. ἔστω τοῦτο. ἀλλ’ εἰ τὰ μάλιστα αὐτὸσ μὲν μὴ εἶπεν, ἕτεροσ δὲ ὁμότιμοσ εἴρηκεν ὡσ ἐκείνῳ προσήκοντασ, εἰσ ταυτὸν ἀφικνεῖται. φημὶ δ’ ἐγὼ καὶ διὰ βίου Σωκράτη μεγαλαυχεῖσθαι, καὶ εἰ τοὺσ πολλοὺσ λέληθεν. ἢ τί νομίζεισ εἶναι τὴν πολλὴν εἰρωνείαν αὐτοῦ; ἐγὼ μὲν ἡγοῦμαι ὅτι τοῖσ πολλοῖσ ἐκεῖνοσ ὥσπερ παισὶ διελέγετο, ὡσ ἀληθῶσ προσπαίζων τε καὶ ὡσ εὐηθικοῖσ οὕτω προσφερόμενοσ. οὐκοῦν ὅτε σπουδῇ μὲν οὐκ ἐθαύμαζεν, οὐτ’ ἔφασκεν, οὐδ’ αὖ διενοεῖτο περὶ ἑαυτοῦ ὡσ τῷ ὄντι οὐδενὸσ ἀξίου, φαίνεται δ’ ὅμωσ τοῖσ ῥήμασι τούτοισ χρώμενοσ, ἄλλο τι ἢ περιλείπεται ὡσ οὐδενὸσ ἀξίων ὄντων πρὸσ ἑαυτὸν φαίη γ’ ἄν τισ οὑτωσὶ συμβαίνειν; καὶ δὴ τὸν μὲν Σωκράτη, εἰ βούλει, παρίημι, τὸν δὲ Ἰφικράτη σκόπει, ἄνδρα οὐ μεθόριον ῥήτοροσ καὶ στρατηγοῦ, ἀλλ’ ἀμφοτέρων ἐφικνούμενον. ἆρ’ οὖν διῆλθέσ ποτ’ αὐτοῦ τὴν ἀπολογίαν τὴν ὑπὲρ τῆσ δωρεᾶσ; καίτοι τίθει μὲν, εἰ βούλει, Λυσίου τὸν λόγον εἶναι, τίθει δ’ Ἰφικράτουσ, εἰ τοῦτο αἱρεῖ. ἔστι τοίνυν οὐδὲν οὕτω τοῦ παντὸσ ἀγῶνοσ ἐπιφανὲσ ὡσ τὸ φρόνημα, ὃ δὴ καὶ ποιεῖ κρείττω Λυσίου τῶν πολλῶν εἶναι τὸν λόγον. λέγει γὰρ ἄλλα τε δὴ τοῖσ Ἀθηναίοισ, οὐ τῆσ σῆσ ψυχῆσ, καὶ εἰ, φησὶν, ἑπτὰ ὑμῖν ἦσαν τοιοῦτοι στρατηγοὶ οἱο͂σ ἐγὼ, ἀοίκητοσ ἂν ἦν ἡ Λακεδαίμων.

καὶ μνησθεὶσ Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονοσ, οὓσ Ἀθηναῖοι πρώπουσ ἁπάντων τῶν εὐεργετῶν ἦγον, ἢ παραλαβεῖν ἂν αὐτούσ φησιν, ἢ ὑπ’ ἐκείνων παρακληθῆναι, εἰ κατ’ ἐκείνουσ ἐγένετο. καὶ ὑμεῖσ μὲν, φησὶν, οἰέσθε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, παρ’ ὑμῶν ταῦτά μοι γράμματα καὶ τὴν στήλην εἶναί τι σεμνὸν, ἐμοὶ δὲ στήλη οὐρανομήκησ ἕστηκεν ἐν τῇ Πελοποννήσῳ μαρτυροῦσα τὴν ἀρετήν. εἰσ τοσοῦτον δὲ ἀφικνεῖται τῆσ παρρησίασ ὥστ’ ἀμφοτέροισ ἑαυτὸν ἀντεξετάζει τοῖσ στρατηγοῖσ, καὶ τοῖσ τῶν πολιτῶν καὶ τοῖσ τῶν πολεμίων. καίτοι πρὸσ θεῶν εἴ σε σύμβουλον τότε ὁ Ἰφικράτησ παρεκαθίσατο μέλλων ἀπολογήσεσθαι, πότερον αὐτῷ συνεβούλευσασ τοῦτον ἀπολογεῖσθαι τὸν τρόπον, ἢ πεσόντα εἰσ γόνυ ἱκετεύειν τοὺσ δικαστάσ; ἆρ’ οὖν περὶ μὲν τῆσ δωρεᾶσ ἀπολογούμενοσ παρρησίᾳ τινὶ χρώμενοσ φαίνεται, κινδυνεύων δ’ ὑπὲρ τῆσ ψυχῆσ ὑπ’ Ἀριστοφῶντοσ μετέθετο; ἀλλὰ κἀκεῖ τὴν φύσιν διεσώσατο. ἐρόμενοσ γὰρ τὸν Ἀριστοφῶντα, ὥσ φασι, σὺ δ’ αὐτὸσ εἰ κύριοσ ἦσθα τῶν νεῶν, πότερον προὔδωκασ ἂν, ἢ οὔ; ἐπειδὴ ἀπέφησεν ὁ Ἀριστοφῶν, εἶτα σὺ μὲν οὐκ ἂν προὔδωκασ ὢν Ἀριστοφῶν, Ἰφικράτησ δὲ προὔδωκεν; ἔτι τοίνυν ἑνὸσ ῥήματοσ τῶν ἐκείνου μνησθεὶσ ἐπ’ ἄλλο τι τρέψομαι. λέγεται γὰρ ἐν Αἰγύπτῳ παρατάττων καὶ μελλούσησ ἔσεσθαι τῆσ μάχησ φάναι πρὸσ τοὺσ παρόντασ ὅτι αὑτῷ τὰ μὲν ἄλλα ἐπιεικῶσ ὑπάρχοι πάντα, ἓν δὲ ἀπείη τὸ μέγιστον. ἐρομένου δέ τινοσ τί τοῦτο λέγοι, Ὅτι, ἔφη, τὸ τοῦ Ἰφικράτουσ ὄνομα οὐκ ἴσασιν οἱ πολέμιοι, ὃ πρὸσ τοὺσ ἐν τῇ Ἑλλάδι κινδύνουσ μέγιστον εἶναι φάρμακον αὑτῷ. ἀκούω δὲ καὶ τὴν Ἐπαμεινώνδα πρὸσ Θηβαίουσ ἀπολογίαν ἔτι ὑπὲρ τὴν τοῦ Ἰφικράτουσ γενέσθαι· καὶ τί ταῦτα θαυμάζοι τισ ἄν; ἀλλ’ ἐμὲ πρώην ἀνὴρ ἑταῖροσ, ὃσ οὑτωσὶ καθῆστο μάλα πλησίον, ζωγράφου τι ἐπίγραμμα ἐξεδίδασκε τοιοῦτον εἰ καὶ ἄπιστα κλύουσι λέγω τάδε, φημὶ γὰρ ἤδη τέχνησ εὑρῆσθαι τέρματα τῆσδε σαφῆ χειρὸσ ὑφ’ ἡμετέρησ, ἀνυπέρβλητοσ δὲ πέπηγεν οὖροσ. ἀμώμητον δ’ οὐδὲν ἔγεντο βροτοῖσ.

εἴτ’ ὦ πρὸσ τοῦ Διὸσ τὸν μὲν δεῖνα τὸν γραφέα ἠξίουσ τοσαύτασ ὑπερβολὰσ περὶ αὑτοῦ λέγειν καὶ παρρησιάζεσθαι, ᾧ καὶ σιγῇ τὸ αὑτοῦ περαίνειν ἐκ τῆσ τέχνησ ἦν, ἄνθρωπον δὲ ἐν ὀλίγοισ ἐξεταζόμενον, οὐδὲν γὰρ ἄλλο λέγω τὰ νῦν περὶ τῶν ἐμαυτοῦ λόγων, καὶ ὁσονοῦν παραφθέγξασθαι θαυμαστόν τί σοι καὶ δεινὸν κατεφάνη; ἄκουε δὴ καὶ ἑτέρου ζωγράφου, ὡσ μὲν σὺ φαίησ ἂν, ἀλαζονευομένου, ὡσ δὲ οἱ ταῦτα δεινοὶ λέγουσιν, οὐ μεῖζον ἢ προσῆκον φρονήσαντοσ. λέγει δὲ τί; Ἡράκλεια πατρίσ· Ζεῦξισ δ’ ὄνομ’· εἰ δέ τισ ἀνδρῶν ἡμετέρησ τέχνησ πείρατά φησιν ἔχειν, δείξασ νικάτω· δοκῶ δὲ, φησὶν, ἡμᾶσ οὐχὶ τὰ δεύτερ’ ἔχειν. καὶ τοῦτο τὸ ἐπίγραμμα οὔτ’ ἐκεῖνοσ ἀπώκνησεν ὡσ θρασὺ οὔτε τισ αὐτῷ τῶν ἑταίρων ἀπαλεῖψαι συνεβούλευσεν, ἐπειδή γε ἐποίησεν. οἱο͂ν δ’ αὖ καὶ τόδε ἔρεξε καὶ ἔτλη ὁ ὑβριστὴσ ἐκεῖνοσ ἐγγράψαι. ποιήσασ γὰρ αὖ τὴν τῆσ Ἑλένησ εἰκόνα προσπαρέγραψε τὰ τοῦ Ὁμήρου ἔπη οὐ νέμεσισ Τρῶασ καὶ ἐϋκνήμιδασ Ἀχαιοὺσ τοιῇδ’ ἀμφὶ γυναικὶ πολὺν χρόνον ἄλγεα πάσχειν, ὥσπερ τὸ αὐτὸ ποιοῦν εἰκόνα τε Ἑλένησ ποιῆσαι καὶ τὸν Δία Ἑλένην αὐτὴν γεννῆσαι. καὶ δή σοι τοὺσ μὲν ζωγράφουσ ἐῶ χαίρειν· ἀλλ’ ἔγωγε κωμῳδιοποιοῦ τινοσ ἤκουσα σεμνολογουμένου θαυμαστὰ οἱᾶ. καίτοι ἐάν τισ ἔρηται τοὺσ τῆσ κωμῳδίασ ποιητὰσ ἐφ’ ὅτῳ μέγα φρονοῦσι, φαῖεν ἂν, οἶμαι, ὅτι γέλωτα κινοῦσιν, ὥσπερ καὶ αὐτῶν τισ ὡμολόγηκεν οὐδενὸσ ἐρωτῶντοσ. ἀλλ’ ὅμωσ καὶ οὗτοι χωρὶσ ἀξιοῦσιν εἶναι τά τε τῶν ἀστείων σκώμματα καὶ τὰ τῶν πολλῶν· καί τισ αὐτῶν ἐν ἀρχῇ τοῦ δράματοσ μεγαλαυχούμενοσ ὡσ προφήτησ προαγορεύει τοιάδε Ἀφυπνίζεσθαι χρὴ πάντα θεατὴν, ἀπὸ μὲν βλεφάρων αὐθημερινῶν ποιητῶν λῆρον ἀφέντα, ὥσπερ ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ μέλλων ἅπαντασ σοφούσ τε καὶ σπουδαίουσ ποιήσειν. , τοῖσ δ’ ἄλλοισ ἐν ἅπαντι βίῳ προτιθέναι φησὶ ποιηταῖσ μιμεῖσθαι, δηλονότι ὡσ οὐδένα ἐφιξόμενον.

ἕτεροσ δ’ αὐτῶν Ἡρακλέουσ ὀργήν τιν’ ἔχων φησὶ μεγίστοισ ἐπιχειρεῖν· καὶ πάλιν προελθὼν ἀκόλουθον τούτῳ ῥῆμα ἐπιτίθησι τοιόνδ’ εὑρόντεσ ἀλεξίκακον τῆσ χώρασ τῆσδε καθαρτήν. οὔκουν δεινὸν, ὦ γῆ καὶ θεοὶ, Ἀριστοφάνη μὲν τὰ ἑαυτοῦ σκώμματα τοῖσ Ἡρακλέουσ ἔργοισ ἐπιχειρεῖν ἀπεικάζειν, τοὺσ δὲ τῶν σπουδαίων, ὃ κἂν αὐτὸσ ἐκεῖνοσ δοίη, λόγων ποιητὰσ τοὺσ ἑαυτῶν λόγουσ τοῖσ ἑτέρων ἀξιοῦν παραβαλεῖν ὑβριστικόν τι δοκεῖν εἶναι σοὶ κριτῇ; κἀκεῖνοσ μὲν κωμῳδίαν τινὰ τῶν αὑτοῦ σεμνύνων ἑτέρωθι, σπένδων πόλλ’ ἐπὶ πολλοῖσ ὄμνυσιν τὸν Διόνυσον μὴ πώποτ’ ἀμείνον’ ἔπη τούτων κωμῳδικὰ μηδέν’ ἀκοῦσαι. σὺ δὲ τὸν τῇ θεῷ καὶ σὺν τῇ θεῷ λόγον ποιηθέντα οὐδ’ ἀνωμότωσ συνεχώρησασ ἐπαινέσαι, καὶ ταῦτα ἀπὸ στόματοσ μόνον. καὶ σιωπῶ τοὺσ ἑτέρουσ· ἀλλ’ ἵν’ ἐπ’ αὐτοφώρῳ λάβῃσ σεαυτὸν ὑβριστὴν ὄντα καὶ συκοφάντην καὶ περίεργον, ἐξέτασον τίσ ἦν ὁ τὸν αὑτοῦ λόγον οὕτωσ ἐπαινέσασ ὥστε ἄντικρυσ ἐν αὐτῷ ἐκείνῳ περὶ αὑτοῦ διαλέγεσθαι, ὥσπερ ὁ τῆσ κωμῳδίασ ποιητὴσ περὶ τοῦ δράματοσ, τοῦτο μὲν ἀρχόμενοσ τοῦ προοιμίου ὑπισχνούμενοσ ἀξίωσ ἐρεῖν καὶ τοῦ πράγματοσ καὶ τοῦ χρόνου τοῦ διατριφθέντοσ αὐτῷ περὶ τὸν λόγον, καὶ πρόσ γ’ ἔτι προστιθεὶσ ὅτι καὶ παντὸσ ὃν τυγχάνει βεβιωκώσ· τοῦτο δ’ ἐν τοῖσ τελευταίοισ ὥσπερ εἰσ ἀγῶνα καὶ ἅμιλλαν ἅπαντασ προκαλούμενοσ, ὡσ οὐδένα ἂν οὐδ’ ἐγγὺσ ἐλθόντα. καίτοι τί φήσεισ; πότερα ἐκείνῳ μεῖζον ἐπὶ τοῖσ αὑτοῦ προσῆκον φρονεῖν, ἢ ’κείνῳ μὲν ἐξεῖναι καὶ μεῖζον τοῦ δέοντοσ, ἐμοὶ δὲ μηδ’ ὅσον ἄξιον; κἀκείνῳ μὲν εἰσ αὐτοὺσ τοὺσ λόγουσ ἐγγράφειν ἃ φρονεῖ περὶ αὐτῶν, ἐμοὶ δὲ μηδ’ ὅσον λόγου ἔξω παραφθέγξασθαι; καὶ κωμῳδοῖσ μὲν καὶ τραγῳδοῖσ καὶ τοῖσ ἀναγκαίοισ τούτοισ ἀγωνισταῖσ ἴδοι τισ ἂν καὶ τοὺσ ἀγωνοθέτασ καὶ τοὺσ θεατὰσ ἐπιχωροῦντασ μικρόν τι περὶ αὑτῶν παραβῆναι, καὶ πολλάκισ ἀφελόντεσ τὸ προσωπεῖον μεταξὺ τῆσ Μούσησ ἣν ὑποκρίνονται δημηγοροῦσι σεμνῶσ· σὺ δ’ ἡμῖν οὐδὲ τοσοῦτον μετέδωκασ ἀναπνεῦσαι, καὶ ταῦτα ὢν οὐδεὶσ, ἀλλ’ ἀγαπᾶν σοι προσῆκον, εἰ καὶ ἐν οἰκέτου τάξει παρῆσθα τοῖσ γιγνομένοισ.

τί καὶ φήσεισ πρὸσ θεῶν εἴ τισ ἔροιτό σε; ἐπαχθῆ νὴ Δί’ αὐτὰ εἶναι καὶ φορτικά; οὐκοῦν εἰ μὲν τοῖσ πολλοῖσ, τί οὐχ οὗτοι δυσχεραίνουσιν; εἰ δὲ σοὶ, τί καταφεύγεισ ἐπὶ τοὺσ πολλούσ; οἱ γὰρ πολλοὶ οὗτοι σχεδόν τι εἷσ τισ ἀναφαίνεται, βάσκανοσ καὶ οὗτοσ, εἰ δὲ μὴ, ψυχρόσ γε. καὶ μὴν εἰ μὲν καὶ αὐτὸσ ἐπῄνεισ τὸν λόγον, κατὰ νοῦν ἦν σοι τὰ λεχθέντα. οὐ γὰρ δή που σαυτῷ μὲν ἠξίουσ μετεῖναι τῆσ ἐπὶ τοῖσ ἐμοῖσ ἡδονῆσ, ἐμὲ δ’ αὐτὸν ὁρῶν γανύμενον συμφορὰν ἐποιοῦ. εἰ δὲ παρῄει σε τὸ τοῦ λόγου κάλλοσ, εἰκότωσ ὑφ’ ἡμῶν ταῦτα ἐλέγετο. ἐπ’ αὐτοῖσ τοίνυν οἷσ παρεφθεγξάμην ποτέρωσ διετέθησ; εἰ μὲν γὰρ καὶ αὐτὸσ ἐδυσχέρανασ, διὰ τοῦτο ἐλέγοντο, ἵνα ἀχθεσθῇσ. οὐ γὰρ δή που σὺ μὲν ζημίαν ποιεῖ ἐμοῦ τοῖσ ἐμαυτοῦ χαίροντοσ, ἐγὼ δ’ οὐ ποιήσομαι κέρδοσ, ἂν σὺ λυπῇ διὰ ταῦτα. ἀλλὰ μὴν εἴ γε ἀπεδέξω τὰ λεχθέντα, πῶσ αἰτιᾷ νῦν περὶ ὧν τότ’ ἦσθα σύμψηφοσ, ἢ ποτέρου κατηγορεῖσ ὅταν οὕτωσ ἔχῃσ; φαίνει γὰρ οὐχ ἧττον σεαυτοῦ. οὐ τοίνυν μόνον κατ’ ἄνδρασ ὅλωσ καὶ πρὸσ τὴν ἀξίαν εὑρεθήσεται τὰ τοιαῦτα κρινόμενα, ἀλλὰ καὶ πρὸσ τοὺσ καιροὺσ καὶ πρὸσ τὴν τῆσ προφάσεωσ ἀεὶ προσθήκην. οἱο͂ν εἴ τισ ὕβρει καὶ ὑπερηφανίᾳ τοὺσ τοιούτουσ λόγουσ προαιρεῖται, ἢ τοὺσ πολλοὺσ ἐξεπίτηδεσ ἀτιμάζων καὶ τοῦ μηδενὸσ ἀξίουσ ἡγούμενοσ, ἢ καὶ ὅπερ ἀρτίωσ εἶπον, ἕνεκ’ οἰκείου τινὸσ, οἱούσ ἐγώ τινασ εἶδον ἤδη τὰσ ὀφρῦσ ἀνεσπακότασ καὶ βαδίζοντασ ὥσπερ δεσπότασ τῶν ἐντυγχανόντων, καὶ καταπεπλασμένουσ οὕτω τὸν βίον ὥστε πλήττειν εὐθέωσ τοὺσ ἀπαντῶντασ, τοῖσ μὲν τοιούτοισ δίκαιον οἶμαι νεμεσᾶν καὶ νομίζειν τῆσ Γοργείασ κεφαλῆσ ἀπογόνουσ τινὰσ εἶναι καὶ οὐ τὰ κάλλιστα ἀπολελαυκέναι τῶν λόγων οὓσ προί̈στανται. ὅστισ δὲ τὸν μὲν ἄλλον βίον οὕτω μέτριον καὶ κοινὸν ᾕρηται, ὥστ’ ἀπ’ αὐτοῦ τούτου μάλιστα γιγνώσκεσθαι καὶ τοῦτ’ εἶναι σύμβολον αὐτοῦ, εἰ μὴ καὶ νῦν ἔλαθόν τι μεῖζον εἰπὼν, καὶ δεῖ παραιτήσασθαι, ἡνίκ’ ἂν δὲ ὁ θεὸσ κινήσῃ, τότε καὶ περὶ αὑτοῦ τι φθέγγεται, καὶ ταῦτα ἅττα ποτέ ἐστι, καὶ φθεγξάμενοσ παρ’ αὐτὸν τὸν ἀγῶνα καὶ τὸν καιρὸν, ἡνίκ’ οὐδενὸσ ἄλλου μεμνῆσθαι πλὴν τῶν λόγων εἰκόσ ἐστιν, εἶτ’ ἀπηλλάγη, τί τούτῳ ταῦτ’ ὀνειδίξοι τισ ἄν; σὺ δ’ ὦ πρὸσ Διὸσ τοσαύτην εἰπέ μοι σχολὴν ἦγεσ, ὥστ’ ἀφεὶσ ἐκεῖνα τὰ φάσματα μικρὰ καὶ τοῦ μηδενὸσ ἄξια ὥσπερ οἱ ὄρνιθεσ παρεξέλεγεσ, ἵνα ἀπίῃσ ὥσπερ ἑρ́μαιον ἔχων ὃ κακῶσ ἐρεῖσ;

φάθι δή με καὶ τοῦτο φιλανθρωπίᾳ πεποιηκέναι, ἵνα μὴ παντάπασιν ἀθυμήσῃσ, ἀλλ’ ἔχῃσ ἐφ’ ὅτῳ βουλήσει ζῆν. ἦν γὰρ, ὡσ ἐοίκε, σοί τι πυθόχρηστον, ὅταν πάντασ ἐπαινέσῃσ ἀπολωλέναι. ὥστ’ ἄποινα ὀφείλεισ μοι, καὶ εἰ τοῦτ’ αἰτιᾷ, δικαίωσ αἰτιᾷ. ἢ καὶ τὴν Πυθίαν αὐτὴν καὶ τοὺσ χρησμολόγουσ, ὅταν αὐτοματίζωσιν, ἀκριβῶσ ἐξετάζεισ ἐπιτηρῶν καὶ σχῆμα καὶ βλέμμα, καὶ εἴ τί σοι δόξουσι λέγειν θρασύτερον, εἶτ’ αὐτοῖσ ὕστερον ἐγκαλεῖσ; ἄθλιε καὶ πόρρω θεῶν, ἅπαντα ταῦτα ἦν τοῦ καιροῦ; ἀναμνήσω δέ σε καὶ Ξενοφῶντοσ, ὃσ περὶ τοῦ Κύρου τοῦ μεγάλου διαλεγόμενοσ τὸν μὲν ἄλλον χρόνον εὐσταλῆ φησι καὶ κόσμιον αὐτὸν εἶναι καὶ ἥκιστα ἀλαζόνα, ἡνίκα δ’ εἰσ τοὺσ ἀγῶνασ ἰοί καὶ ὑποθερμαίνοιτο, οὐδὲν μικρὸν λέγειν οὐδ’ ὑποστέλλεσθαι, ἀλλὰ καὶ αὑτὸν καὶ τοὺσ στρατιώτασ ἐξαίρειν. εἰκότωσ· ἐὰν γὰρ, ὦ τᾶν, ἐξέλῃσ τὸ κέντρον ἐκ τῆσ ψυχῆσ, ἀνῄρηκασ τὸ τῆσ ἀνδρείασ ἐφόδιον. κἀμὲ οὕτωσ ἐξέταζε, καὶ ἔτι μεῖζον προστίθει· εἰ μὴ μέλλων ἀγωνιεῖσθαι, ἀλλ’ ἐμβεβηκὼσ, ἀγωνιζόμενοσ, εἰ παρ’ αὐτὴν τὴν χρείαν, εἰ τοῦ κρείττονοσ ὢν, εἰ ζέοντοσ τοῦ λόγου, εἰ πρῶτοσ μὲν αὐτὸσ ἐλαυνόμενοσ, εἶτα τοὺσ πολλοὺσ τῷ αὐτῷ κέντρῳ κινῶν, ταῦτα παρεφθεγξάμην ἐπιστροφῆσ ἕνεκα καὶ κοινῆσ ὠφελείασ τῶν ἀκουόντων, ὃ καὶ τῶν προοιμίων ἐπαινοῦμεν καὶ προσδεῖν αὐτοῖσ φαμέν. κἂν εὑρίσκῃσ ἃ λέγω προσόντα, τόλμησον εἰπεῖν, οὐχ ὅδ’ ἄνευ θεοῦ τάδε μαίνεται, ἀλλὰ παρούσησ τῆσ Ἀθηνᾶσ, ᾗ τὰ κράτιστα τῆσ σωφροσύνησ ἀνεῖται. ἤκουσασ δέ που καὶ Ὁμήρου περὶ ἀγωνιστῶν λέγοντοσ μαίνετο δ’ ὡσ ὅτ’ Ἄρησ ἐγχέσπαλοσ, ἢ ὀλοὸν πῦρ οὔρεσι μαίνηται βαθέησ ἐν τάρφεσιν ὕλησ, ἀφλοισμὸσ δὲ περὶ στόμα γίγνετο·

καὶ οἶσθα δὴ τἀπὶ τούτοισ, ἵνα σοι καὶ χαρίσωμαι. νὴ Δί’ ἀλλὰ βάρβαροσ οὗτοσ καὶ κατέχειν αὑτὸν οὐ δυνάμενοσ. τὸν δ’ ἕτερον τί φῶμεν, τὸν κάλλιστον τῶν Ἀχαιῶν; οὐκ ἀναμνησθήσει πῶσ αὖ καὶ τοῦτον ὁπλίζει μετὰ τὴν ἀπόρρησιν τῆσ μήνιδοσ; ἐν δὲ μέσοισι κορύσσετο δῖοσ Ἀχιλλεὺσ, τοῦ καὶ ὀδόντων μὲν καναχὴ πέλε· τὼ δέ οἱ ὄσσε λαμπέσθην ὡσεί τε πυρὸσ σέλασ, ἐν δέ οἱ ἦτορ δῦν’ ἄχοσ ἄτλητον· ὁ δ’ ἄρα Τρωσὶν μενεαίνων δύσατο δῶρα θεοῦ. ὁρᾷσ ὅτι πάντα ὁμοῦ τῷ ἀνδρὶ προστίθησιν, ὀδόντων κρότον, πῦρ ἐν ὀφθαλμοῖσ, ὀργὴν εἰσ τοὺσ πολεμίουσ, λύπην ἐπὶ τῇ συμφορᾷ, καλλωπισμὸν εἰσ τοὺσ συστρατιώτασ. Ἐνυοῦσ μὲν δὴ καὶ Ἐνυαλίου χορευταὶ τοῦτον ἵστανται τὸν τρόπον, οὔτε τὴν γνώμην ἀτρεμεῖν δυνάμενοι, πολὺ δὲ ἧττον ἔτι τὼ χεῖρε ἀτρεμίζοντεσ, κινεῖται δὲ ἄτοπόν τινα κίνησιν καὶ τὰ χείλη καὶ πᾶν μέροσ τοῦ σώματοσ, καί τισ αὐτοὺσ θαυμαστὴ κατέχει κρᾶσισ λύπησ, ὀργῆσ, ἐπιθυμίασ, λογισμοῦ· καὶ δυστήνων δέ τε παῖδεσ ἐμῷ μένει ἀντιόωσι· τοὺσ δὲ Ἑρμοῦ τε καὶ Μουσῶν χορευτὰσ, περὶ οὓσ τὰ τῶν πτερωτῶν λόγων κάλλη τε καὶ τολμήματα Ζεὺσ ὁ θεῶν βασιλεὺσ ἔταξεν εἶναι, πότερα εἰσ γῆν κάτω βλέποντασ ὥσπερ τοὺσ Ἐρεμβοὺσ οὕτωσ ἀξιώσεισ ἐπιδείκνυσθαι τὰ σφέτερ’ αὐτῶν ἔργα, μηδὲν τῶν κανθηλίων διαφέροντασ, μέσουσ ἐγρηγορότων καὶ καθευδόντων, ἢ μηδὲν ἀμβλυτέρουσ ὄντασ φαίνεσθαι τῶν ἐκ Κορυβάντων ἤ τινοσ ἄλλου δαίμονοσ θερμοῦ κατεχομένων, ἀλλ’ ἅμα τῷ μέλει κινεῖσθαι τὰ γιγνόμενα; ἀλλὰ τοῦ μὲν Διομήδουσ οὐκ αἰτιᾷ τὴν κόρυν οὐδὲ τὴν ἀσπίδα, πῦρ ἀφιεῖσαν, ὥσ φησιν Ὅμηροσ, ἀλλὰ καὶ θαυμάζεισ καὶ μεγάλων αὐτὸ ποιεῖσ σύμβολον, ὧν δ’ ἐξ αὐτῆσ τῆσ κεφαλῆσ ἀνίησι τὸ πῦρ ἡ θεὸσ, τούτοισ οὐδὲ συγγνώμησ μεταδίδωσ; καὶ ποίασ μάχησ τοσαύτην θέρμην φήσεισ ἡγεῖσθαι, ὅσην τῶν ἐμψύχων λόγων καὶ ἀληθινῶν;

λέγω γὰρ οὖν ὡσ ἐπειδὰν περιέλθῃ τὸ τοῦ θεοῦ φῶσ, καὶ τὸ λεγόμενον δὴ τοῦτο ἀστράψῃ δι’ ἁρ́ματοσ, οἱᾶ δὴ ταῖσ Μούσαισ ἁρ́ματα οἱ ποιηταὶ δεδώκασι, καὶ κατάσχῃ τὴν ψυχὴν τοῦ λέγοντοσ, ὥσπερ τι πῶμα παρελθὸν ἐξ Ἀπόλλωνοσ πηγῶν, εὐθὺσ μὲν τόνου καὶ θέρμησ ἐνέπλησε μετ’ εὐθυμίασ, ἦρε δὲ τοὺσ ὀφθαλμοὺσ ἄνω καὶ τὰσ τρίχασ διέστησε, βλέπει δὲ οὐδ’ εἰσ ἓν ἄλλο ὁ τοιοῦτοσ, εἴτε χορευτὴν εἴτε βάκχον βούλει λέγειν, οὔτε παρὸν οὔτε ἀπὸν, ἀλλ’ ἢ πρὸσ αὐτοὺσ τοὺσ λόγουσ καὶ τοὺσ ταμίασ αὐτῶν, ὥσπερ οἱ πρὸσ τοὺσ ἄλλο τι ὀρέγοντασ ἑαυτοῖσ βλέποντεσ, καὶ ταῦθ’ ὅταν ἐξ ὑψηλῶν προτείνωσι, καί τι ἔποσ, φησὶ, προέηκεν ὅπερ ἄρρητον οὐ φορητὸν ἦν ‐ φέρει γὰρ ὁ καιρὸσ πόλλ’ ἅ τισ οὐκ ἂν ἐννοήσειεν ἰδιώτησ τῶν τοιούτων ἀγώνων ‐ καὶ οὐκ ἔστιν ἀνέντα τὴν γνώμην οὐδ’ ὑποθέντα ἑαυτὸν τοῖσ ἀκροαταῖσ, ὃ προσήκει κέντρον τῶν λόγων διασώσασθαι, ἀλλ’ ἡ θέρμη καθάπερ τι φάρμακον μόνη δὴ παραπέμπει καὶ κατευθύνει καθάπερ ναῦν τὸν λόγον καὶ τοῖσ ἐναντίοισ χώραν οὐ δίδωσιν. πάντα μὲν γὰρ ἴσωσ κατὰ Δαρεῖον τὸ πῦρ ἐκόσμησε, καὶ οὐ δυνατοῦ μᾶλλον τὸ ῥῆμα ἢ ἀνδρὸσ σοφοῦ, λόγων δ’ αὕτη πηγὴ μία, τὸ ὡσ ἀληθῶσ ἱερὸν καὶ θεῖον πῦρ τὸ ἐκ Διόσ ἐστιν, ἐφ’ ᾧ καθεύδειν οὐκ ἔνι δή που τὸν τετελεσμένον τε καὶ εἰσ τὸ μέσον φερόμενον. σὺ δὲ τηνικαῦτα ἀξιοῖσ σκοπεῖν εἰσ σὲ καὶ τοὺσ σοὺσ ὀφθαλμοὺσ, δεδοικότα ὥσπερ παῖδα μή τι γρύξειεν ὅ σοί τινα ἀηδίαν οἴσει. καὶ τίθησ οὐχὶ τῷ χειμάρρῳ ὁρ́ια, ἀλλὰ τῷ Νείλῳ, καὶ ταῦτα ὁμοῦ τῷ μεγέθει τὴν συμμετρίαν ἔχοντι. οὐκ οἶσθ’ ὅτι ὥσπερ τὰ παρ’ Ἡφαίστου ὅπλα αὐτὰ καθ’ αὑτὰ κινούμενα ἁνὴρ ἐκεῖνοσ ἐποίησεν; οἶμαι δέ που καὶ τοὺσ τοῦ Ἀπόλλωνοσ ὀϊστοὺσ αὐτοὺσ ἐφ’ αὑτῶν ἐπηχῆσαι συνοργισθέντασ αὐτῷ. οὕτω κἀν τοῖσ ἀγῶσι τοῖσ περὶ τοὺσ λόγουσ τοὺσ περὶ τῶν θεῶν πολλὰ τοιαῦτα αὐτῶν τῶν λόγων ἰδίᾳ κινουμένων ὥσπερ ἔκφορα γίγνεται, καί τινα ἠχὴν παρέχεται τότε ὁ λόγοσ ἀναγκαίαν καὶ ἀκόλουθον τῇ ῥύμῃ καθάπερ βέλοσ τι σὺν ῥοίζῳ φερόμενον. δέδοικα μὲν οὖν μὴ παρὰ κωφὸν λέγω καί τινα τρόπον ἐξορχῶμαι δεικνὺσ ἀμυήτῳ τὰ ἱερά· ὅμωσ δὲ ὥσπερ ἐν μύθῳ τισ ἀπόρρητοσ λόγοσ τοῖσ μὲν ἀκούειν δυνατοῖσ εἰρήσεται, σοὶ δὲ οὐδὲν μᾶλλον. ἡνίκ’ ἂν δὲ αὕτη προλίπῃ, ὑπορρεῖ τὰ τῶν λόγων καὶ τὰ τῆσ νάρκησ νικᾷ, καὶ ἀνάγκη δὴ κάτω φέρεσθαι τὸν τοιοῦτον ῥήτορα ὑπὸ τῆσ ἀμβλύτητοσ ἀποψυχόμενον, καθάπερ τινὰ ἀετὸν τῶν πτερῶν ὑφιέντα.

ἔχω δέ σοι καὶ λόγον τινὰ ἱερὸν διελθεῖν, ἀκούσασ νύκτωρ οὐ πάλαι παρά του τῶν κρειττόνων, οἱο͂́ν ἐστι τὸ χρῆμα τῆσ θείασ μανίασ. εἶχε δέ πωσ ὧδε ὁ λόγοσ. ἀνάγκη τὸν νοῦν, ἔφη, κινηθῆναι τὴν πρώτην ἀπὸ τοῦ συνήθουσ καὶ κοινοῦ, κινηθέντα δὲ καὶ ὑπερφρονήσαντα θεῷ συγγενέσθαι καὶ ὑπερέχειν. καὶ οὐδέτερόν γε, ἔφη ὁ διδάσκων, θαυμαστόν. ὑπεριδών τε γὰρ τῶν πολλῶν ὁμιλεῖ θεῷ θεῷ τε ὁμιλήσασ ὑπερέχει. τάδε μέν σοι τῆσ ἱερᾶσ, ὡσ οἱ ποιηταὶ καλοῦσι, νυκτὸσ ἀπομνημονεύματα διὰ κεράτων μὲν ἥκοντα, στιλπνότερα δὲ ὡσ ἀληθῶσ ἐλέφαντοσ παντόσ. ὥστ’ εἰ καὶ μηδένα μηδ’ ἀφ’ ἑνὸσ εἴδουσ εἴχομεν εἰπεῖν ἐπ’ αὐτῷ τι φρονήσαντα, μηδ’ ἦν ἀναγκαῖον τῶν λόγων τὸ τοιοῦτον πάθημα, ἡμᾶσ δ’ εἰσ ταύτην ὁ θεὸσ νῦν ἦγεν, οὐκ ἂν τὰ πρεσβεῖα δή που συμφορὰν ἐποιούμεθα. σὺ δ’ αἰτιᾷ τὸ σύμβολον αὐτοῦ τοῦ ῥήματοσ. ἢ πρὸσ θεῶν ἀκροατὴσ μὲν οὐχ ὅστισ σφόδρα σώφρων, ἀλλ’ ὅστισ ἐπίσταται κινεῖσθαι βέλτιστοσ καὶ ὅστισ ἀπαντᾷ τοῖσ λεγομένοισ, ῥήτωρ δὲ οὐχ ὁ θερμότατοσ καὶ πρῶτοσ αὐτὸσ αὑτοῦ συνιεὶσ ἄριστοσ, ἀλλ’ ὅστισ ἡττᾶται τῶν ἀκροωμένων, ἢ παρ’ ἐκείνων δεῖται μαθεῖν ὁποῖ’ ἄττα ἐστὶν ἃ λέγει; σκόπει δὴ καὶ τοῦτο. φημὶ γὰρ αὐτῶν ἕνεκα τῶν λόγων συμβαίνειν ἀνάγκην πολλάκισ παραφθέγξασθαι τόν γε δὴ καθαρῶσ ἁπλοῦν καὶ φιλάνθρωπον· εἰ δὲ μὴ, τοὺσ πολλοὺσ ἐκφεύγειν ἐστὶν ἃ τῶν κρειττόνων μὴ λαθεῖν.

σὺ δὲ τὸν νόμον μεταβάλλεισ καὶ τὴν τάξιν ἐναλλάττεισ, ἣν ἡ φύσισ κατέδειξεν οὐκ ἐν ἀνθρώποισ μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖσ ἄλλοισ ζώοισ, αὕτη δ’ ἐστὶν ἀκούειν τοῦ βελτίονοσ, καὶ νομίζεισ τὸν ἀετὸν οἱο͂́ν τ’ εἶναι τὸ ἴσον κινεῖσθαι τῷ κολοιῷ, οὗ καὶ προσιόντοσ ἔτι πόρρωθεν δήλη τοῖσ ὁρᾶν καὶ ἀκούειν δυναμένοισ ἡ ἀλκὴ σχίζοντοσ τὸν ἀέρα, ὥσπερ ὅταν ναῦται τῇ κώπῃ τὴν θάλατταν. οἱο͂́ν τι λέγω, ἔστι κάλλη περὶ λόγουσ, ὡσαύτωσ δὲ περὶ ποίησιν, καί τινεσ ἰδέαι καὶ πόρρω καὶ ἐγγὺσ ἀλλήλων, ἃσ ἅμα μὲν πάσασ λαβεῖν οὐ ῥᾴδιον, μέροσ δὲ ἕκαστοσ ἀποτεμόμενοσ κατὰ τοῦτο ηὐδοκίμησεν· Ὅμηρον δὲ, εἰ βούλει, ποιητῶν ἐξαίρει λόγου. ὅταν οὖν τισ ἀγώνισμα ποιήσηται διὰ πάντων τῶν καλῶν τούτων διεξελθεῖν καὶ πάσασ μίξεισ μῖξαι περὶ τοὺσ λόγουσ, καὶ πρῶτον μὲν τὰ ἤθη πρέποντα τοῖσ καιροῖσ ἀποδοῦναι, ἔπειτα τὰσ συζυγίασ, οὗ μὲν ἀκριβείασ δεῖ, ἐνταῦθα ὡρ́αν προστιθεὶσ, οὗ δ’ ἐργασίασ, ἐνταῦθα τάχοσ, τῷ δὲ περιττῷ σαφήνειαν, χάριν δὲ οὗ σεμνότησ, οὗ δὲ εὑρ́εσισ, ἐνταῦθα διαχειρίζειν, οὗ δὲ τολμήματα, ἐνταῦθα ἀσφάλειαν, ἐφ’ ἅπασι δὲ ῥᾳστώνην καὶ δρόμον, καί μοι παρείη περὶ τούτων ἄμεινον σοῦ καὶ τῶν σοὶ προσομοίων ἐπίστασθαι, σκοτοδινιᾷ δὴ πᾶσ ἐνταῦθα ἀκροατὴσ καὶ οὐκ ἔχει τίσ γένηται, ἀλλ’ ὥσπερ ἐν παρατάξει κυκλούμενοι θορυβοῦνται, καὶ ὡσ ἕκαστοσ ἔχει φύσεωσ ἢ δυνάμεωσ οὕτωσ ἐπαινεῖ, ὁ μὲν τῆσ λέξεωσ τὴν ἀκρίβειαν, ὁ δὲ τοῦ νοῦ τὴν λεπτότητα, ὁ δὲ ὡσ ὡραία. ὁ δὲ ῥήτωρ ὑπὲρ αὐτῶν ῥήγνυται. τί φῄσ; οὐχ ὁρᾷσ τὸ ἀγώνισμα οὐδὲ ἀπὸ πολλοῦ, ἀλλ’ εἰσ ἑκάτερον, φησὶ, τῶν αὐλῶν ἐμοῦ χωρὶσ αὐλοῦντοσ καὶ πάσαισ ἅμα ταῖσ ἁρμονίαισ χρωμένου κάθησαι πρὸσ ἑνόσ τινοσ τῶν δακτύλων κίνησιν βλέπων, ὥσπερ ἂν εἰ καὶ ἐν λύρᾳ ἢ κιθάρᾳ πάντων ὁμοῦ δεικνυμένων μιᾶσ χορδῆσ ἤχου δοκοίησ ἀκούειν. διδάσκει σε ὁ ῥήτωρ, ἄλλου μὲν οὐδενὸσ ἕνεκα, ἴχνοσ δέ τι θεῖον σώζων ἐν αὑτῷ καὶ προνοούμενοσ καὶ σοῦ καὶ ἑτέρων, μάλιστα δὲ αὐτῆσ τῆσ φύσεωσ τῶν λόγων, ὅπωσ αὐτῶν τὰ σπέρματα εἰσ γνῶσιν ἐλθόντα σωθείη κατὰ τὸ δυνατόν. ταῦτ’ ἐστὶν, ὦ τἀμὰ μὲν εἰδὼσ, τὰ σαυτοῦ δ’ ἀγνοῶν, ἃ κἀμὲ πρώην ἐκίνησε. δῆλοσ δὲ καὶ λέων ἐπιβρυχώμενοσ οἱᾶ δράσει, μὴ ὅτι μασσῶν.

εἰ δ’ ὡσ ἡ τοῦ λόγου φύσισ εἰργάζετο καὶ προήγετο, οὕτω διεκείμην, καὶ τῶν ἐμαυτοῦ λόγων ἠκροώμην ὡσ ἀλλοτρίων, μᾶλλον δὲ ταύτῃ γε καὶ παντάπασιν ἠλαττούμην καὶ ἐπειχόμην, οὐχ οἱο͂́σ τε ὢν βακχεύειν καὶ μετὰ ἀδείασ τῆσ ἡδονῆσ ἀπολαύειν, ὥσπερ ἂν εἰ ἑτέρου τὸ βιβλίον ἦν, οὐδ’ ἂν πηδῶν ᾐσχυνόμην, τί τὴν ἐγκράτειάν μου θαυμάζειν ἀφεὶσ αἰτιᾷ τὰ μηδὲν ἐμοὶ προσήκοντα; σὺ δ’ ἀπαιτεῖσ ἵππου μὲν δρόμον, σχῆμα δὲ τῆσ κεφαλῆσ ὄνου, πράγματα οὐχὶ συμβαίνοντα· ἐκείνων δ’ οὐκ ἤκουσαισ ἀμφὶ δὲ χαῖται ὤμοισ ἀί̈σσονται, ὁ δ’ ἀγλαί̈ῃφι πεποιθὼσ ῥίμφα ἑ γοῦνα φέρει μετά τ’ ἤθεα καὶ νομὸν ἵππων. ὄνῳ δὲ ἀρκοῦν ἐστι γαύρωμα, ἀπαλλαγῆναι τοῦ φορτίου, ὃ τῆσ ἐφ’ ἡμέρᾳ χρείασ ἕνεκα τῷ δεσπότῃ περιφέρει, πλείουσ τῶν βημάτων τὰσ πληγὰσ ἐκλέγων. ἀλλὰ γὰρ ᾠχόμην ὥσπερ κατὰ ῥοῦν ὑπὸ τοῦ λόγου φερόμενοσ. ἐπάνειμι δὴ ἐπ’ ἐκεῖνο, ὅτι ἀξιοῖσ μεταβάλλειν τὸν τῆσ φύσεωσ νόμον, ὃσ κελεύει τὴν τῶν κρειττόνων ὑπερβολὴν ἀνέχεσθαι καὶ ζῆν πρὸσ τὸ ἡγούμενον. αἰσχρὸν τῷ στρατηγῷ βλέπειν εἰσ τοὺσ στρατιώτασ, καλὸν δέ γε τοῖσ στρατεύμασιν εἰσ τοὺσ στρατηγοὺσ, ὥσπερ, οἶμαι, τοῖσ χορευταῖσ εἰσ τὸν ἡγεμόνα, τοῖσ ναύταισ εἰσ τὸν κυβερνήτην, τοῖσ δήμοισ εἰσ τὸν ἄρχοντα, τοῖσ ἀκροαταῖσ εἰσ τὸν ῥήτορα. εἰ μὲν οὖν ῥήτωρ τισ ἡμῖν ἐξ ἀκροατοῦ μετεσκεύασαι, ὡρ́α σοι παραλαμβάνειν τὸν θρόνον, εἰ δὲ μικρὸσ μικρὰ ἀπολαμβάνων περὶ ταῦτα διατρίβεισ, ἐγὼ μὲν οὐδὲν εὔφημον ἐπενεγκεῖν ἔχω σοι, βούλομαι δ’ ὃ μικρῷ πρόσθεν ἔφην διὰ πλειόνων ἐξετάσαι τὸ τῆσ αἰτίασ, ἐπειδή γε καὶ σὺ συμφαίησ ἂν τὰ πολλὰ ταύτῃ κρίνεσθαι. εἰ μὲν γὰρ ἐγὼ τούτου χάριν, ὅπωσ ἢ μειράκια ὑπαγοίμην, ἢ πατέρασ τινὰσ κακοδαίμονασ ἐξαπατήσασ ἐπάραιμι τελεῖν ἐμαυτῷ μισθοὺσ, οὕτω ταῦτα σεμνῶσ ἀνῆγον, καὶ μὴ μόνον εἰ πρώην, ἀλλὰ καὶ ὁποτοῦν ἐν τῷ παντὶ χρόνῳ τοιούτου τινὸσ ἡττηθεὶσ ὁτιοῦν ἢ μικρὸν ἢ μεῖζον εἴρηκα ἢ πεποίηκα, ὅ τι βούλει χρῶ λαβὼν, οὐ παραιτοῦμαι· ἐγὼ τοίνυν ὑπερβολὴν ἔτι ποιήσομαι·

ἔστω ταῦτα πάντα ἄρρητα· ἐκεῖνο πρὸσ θεῶν ἔχεισ εἰπεῖν, ὡσ ἄρα χρείασ μὲν οὐδεμιᾶσ ἕνεκα οὐδὲν ἔδρων, τηνάλλωσ δὲ σοφιστοῦ νόμῳ καὶ χαυνότητι ταῦτα ἐκομψευόμην καὶ σχήματοσ ἕνεκα; οὐ πάντεσ ἐμοὶ συνίσασιν ὅσον τούτων χωρὶσ εἰμί; οὐ πᾶν ἕτερον τὸ ἡμέτερον; οὐκ ἐπ’ ἔσχατον μὲν ἀληθείασ ἥκοντασ τοὺσ λόγουσ ἐκ τῶν δυνατῶν ὁρᾶτε, ἐπ’ ἔσχατον δ’ ἀληθείασ πᾶσαν τὴν περὶ αὐτῶν βουλὴν ἅπαντεσ ὁρᾶτε; ποίαν ἢ χειρῶν ἐγὼ κίνησιν, ἢ χειλῶν παραγωγὴν ἐξεπίτηδεσ περαιτέρω τοῦ μετρίου νενόμικα; ποῖον ἐσθῆτοσ σχῆμα λυπηρόν; ὥσπερ ἤδη τινὲσ αὑτοὺσ ἀπέκρυψαν τοῖσ ἱματίοισ, ἴσωσ μὲν τιμήσαντεσ τῆσ ἀξίασ αὑτοῖσ· ἐγὼ δ’ οὒ, καίτοι πλείονοσ σκέπησ ἢ κατὰ τοὺσ πολλοὺσ δεόμενοσ, ὅμωσ τὸ πρόβλημα τοῦτο ἔφυγον. ἀλλὰ ἄλλο τι τοιοῦτον πώποτε ἐπλασάμην; ἀλλὰ ὀρχοῦμαι δίπτυχα, ὥσπερ ἕτεροί τινεσ; ἀλλὰ προσήκει μοί τι κακῶν ἀλλοτρίων; ἀλλ’ εἰσ τοσοῦτον ἥκει μοι σχολῆσ; ἀλλ’ ἔμοιγε ἱκανὸν, ἂν περὶ αὐτοὺσ τοὺσ λόγουσ καὶ τἀναγκαῖα πραγματευόμενοσ οἱο͂́σ τε ὦ διαγίγνεσθαι, μηδὲν ἐπακτὸν κακὸν ἐμαυτῷ προστιθέμενοσ. οὐκοῦν ἁφθεὶσ ὑπὸ τοῦ λόγου ταῦτ’ ἔλεγον. ὥστ’ εἰ ὅτι μάλιστα μὴ δεῖ μὲν παραληρεῖν, ὡσ σὺ φῂσ, ἐκ δὲ τῆσ τοῦ λόγου ῥύμησ καὶ τὸ τοιοῦτον ἐπέρχεται, τί τῆσ ἀδυνάτου συμβουλῆσ πλέον; ὥσπερ ἂν εἴ τινα ὑπὸ πνεύματοσ ἁρπασθέντα ἐν τῇ θαλάττῃ σὺ κελεύοισ ἀτρεμεῖν καὶ μένειν, ἀπὸ τῆσ ἀκτῆσ λέγων, ὁρᾷσ, ἐγὼ κάθημαι σιωπῇ. καί μοι δοκεῖσ κατὰ τὴν παροιμίαν τὸν ὑπὸ τῆσ ἐχίδνησ δηχθέντα αἰτιᾶσθαι, μηδεπώποτ’ αὐτὸσ δηχθείσ. ταῦτα δ’ ἄν σου Φιλοκτήτησ ὁ τοῦ Ποίαντοσ οὐκ ἠνείχετο ἀκούων. ἀλλὰ γὰρ ἴσωσ ᾠήθησ με τούτων ἕνα τῶν σοφιστῶν εἶναι, οὓσ οἱ προσαγωγεῖσ νουθετοῦσι καλῶσ ποιοῦντεσ. ἔγωγ’ οὖν ἤδη ποτὲ εἶδον σοφιστὴν μεταξὺ λέγοντα ὑπὸ προσαγωγέωσ ἐξαγόμενον οὕτωσ ὡσ ὅ τε προσαγωγεὺσ ἀμείνων ᾤετο εἶναι γνῶναι καὶ ἅττα ἐκείνῳ ῥητέον καὶ εἰσ ὅσον καὶ αὐτὸσ δὴ ἐκεῖνοσ συνεχώρει, ἀλλὰ μὴ πάντα ἐν ταὐτῷ φύρειν, ἵνα μὴ καὶ γέλωτα ὀφλήσῃ. ἡμεῖσ τοι καὶ εἰσ τὸ σῶμα πληγέντεσ οὐκ ἐπ’ ἀγεννεῖσ ἱκετείασ ἰατρῶν ἀφικόμεθα, ἀλλὰ καίτοι σὺν θεοῖσ εἰπεῖν τοὺσ ἀρίστουσ τῶν ἰατρῶν φίλουσ κεκτημένοι κατεφύγομεν εἰσ Ἀσκληπιοῦ, νομίσαντεσ εἴτε δέοι σώζεσθαι, δι’ ἐκείνου κάλλιον εἶναι, εἴτε μὴ ἐγχωροῖ, καιρὸν εἶναι τεθνάναι. ἔχοιεν δ’ ἂν καὶ οἱ συμφοιτηταὶ φράζειν περὶ τῆσ φύσεωσ τῆσ ἐμῆσ.

ἐγὼ γάρ τοι καὶ παῖσ ὢν, εἴ τι ἤρετο διδάσκαλοσ ὧν ἠπιστάμην, εἰ ἕτεροσ ἔφθη ὑπολαβὼν, οὐκ ἂν ἔτι ἐφθεγξάμην, ἵνα δὴ μὴ τὰ ἑτέρου δοκοίην λέγειν. παραπλήσια δὲ καὶ τὰ νῦν ἐν Ἀσκληπιοῦ. εἰρήσεται γὰρ καὶ πρὸσ ὑμᾶσ τά γε ἀληθῆ, χείρω δὲ καὶ βελτίω νομίζειν ἔξεστιν ὡσ ἂν ἑκάστῳ δοκῇ. οὕτω γὰρ αὖ καὶ πρὸσ τοὺσ ἐκεῖ συμφοιτητὰσ καὶ εἶχον καὶ ἔχω, ὥστε ὅστισ μὲν μὴ ὑπανίσταται, οὐκ ἄχθομαι αὐτῷ, ὑπανισταμένῳ δὲ αἰσχυνοίμην ἂν μὴ παρεὶσ τὴν χώραν. σὺ δ’ εἰ μὲν ὡσ ἄρξων ἐνταῦθα ἀφικνεῖ, πεῖσον τούτουσ ὡσ σοὶ προσήκει πρὸ ἡμῶν, εἰ δὲ παρίησ ἑτέρῳ τὴν ἡγεμονίαν, ἀναμνήσθητι τῶν Ὁμήρου τέττα, σιωπῇ ἧσο, ἐμῷ δ’ ἐπιπείθεο μύθῳ· καὶ ὧδ’ ἔστω, Τρῶεσ μεγαλήτορεσ, ὡσ ἀγορεύω· καὶ Πάτροκλοσ δέ οἱ οἰο͂σ ἐναντίοσ ἧστο σιωπῇ, στρατήγει δὲ μὴ παρὰ τὸν στρατηγόν. αἰσχρὸν γὰρ ἀμφοτέροισ, καὶ σοὶ καὶ τῷ στρατηγῷ. μικρὰ δὲ προσθεὶσ ἀπαλλάξομαι. καὶ ταῦτα ἐξεπίτηδεσ ἀπέτεινα, οὐχ ὡσ οὐ καὶ ἓν τούτων ὁτιοῦν ἱκανὸν ὂν, ἀλλ’ ἵν’ εἰδῇσ διὰ πόσων ἀμαθὴσ εἶ τῶν ἐλέγχων καὶ ὅσων ἀθέατοσ καὶ ἀνήκοοσ δεῦρο εἰσῆλθεσ ὥσπερ τισ βέβηλοσ παντάπασιν. εἶτα μύστησ ὢν τὸν ἱεροφάντην ἐξετάζεισ; καὶ ὁ μὲν ἀρτιτελὴσ μύστησ ἀτιμότεροσ τοῦ πάλαι μύστου, ὁ δὲ νῦν πρῶτον εἰσ μύστασ τελῶν κρίνεισ τὸν μυσταγωγόν; ἀρχαῖον δέ μοι δοκεῖσ περὶ Μώμου καὶ Ἀφροδίτησ λόγον ἀνανεοῦσθαι. φασὶ γὰρ ὡσ ἡ μὲν καθῆστο κεκοσμημένη, ὁ δὲ Μῶμοσ διερρήγνυτο, οὐκ ἔχων ὅ τι αἰτιάσεται·

τελευτῶν δὲ αὐτῆσ μὲν ἀπείχετο, τὴν δὲ βλαύτην ἔσκωψεν αὐτῆσ. ὥστε ἄμφω συμβῆναι, μήτε δὴ τὴν Ἀφροδίτην ἀκοῦσαι κακῶσ μήτε τὸν Μῶμον εἰπεῖν εὖ. καὶ σὺ τὴν σκηνὴν θαυμάζων τὰ παρασκήνια ᾐτιάσω καὶ τοὺσ λόγουσ ἀφεὶσ ἐτήρεισ τὰ παραφθέγματα. οὕτω πόρρω τοῦ νόμου βαίνεισ. ἵνα τοίνυν εἰδῇσ ὅτι καὶ Σόλων ὁ τῶν νομοθετῶν ἐνδοξότατοσ παραφθέγγεται, ἄκουε καὶ τούτου. καίτοι τοσοῦτόν γε ἐμὲ τόλμῃ καὶ αὐθαδείᾳ παρελήλυθε, ταῦτα γὰρ αὐτῷ τὰ ὀνόματα ἐκ τῆσ σῆσ αἰτίασ ἁρμόττει, ὥστ’ ἐγὼ μὲν ἔξω τοῦ βιβλίου παρελήρησα, καὶ ταῦτα ἐξαχθεὶσ ὑπὸ τοῦ λόγου, ὁ δὲ δὴ Σόλων καὶ βιβλίον ἐξεπίτηδεσ πεποίηκεν, ὥσπερ ἡμεῖσ εἰσ τὴν Ἀθηνᾶν, οὕτωσ ἐκεῖνοσ εἰσ αὑτὸν καὶ τὴν ἑαυτοῦ πολιτείαν, ἐν ᾧ ἄλλα τε δὴ λέγει καὶ ταῦτα ἃ μὲν ἀέλπτα σὺν θεοῖσιν ἤνυσ’, ἄλλα δ’ οὐ μάτην ἔρδον. ὁρᾷσ ὡσ αὐθαδῶσ καὶ οὐ τῆσ σῆσ συμβουλῆσ; καὶ ταῦτα μέν ἐστιν ἐν τετραμέτροισ· ἐν δὲ τοῖσ ἰάμβοισ συμμαρτυροίη ταῦτ’ ἂν ἐν δίκῃ χρόνου μήτηρ μεγίστη δαιμόνων Ὀλυμπίων ἄριστα, Γῆ μέλαινα, τῆσ ἐγώ ποτε ὁρ́ουσ ἀνεῖλον πολλαχῆ πεπηγότασ, πρόσθεν δὲ δουλεύουσα, νῦν ἐλευθέρα. πολλοὺσ δ’ Ἀθήνασ πατρίδ’ εἰσ θεόκτιτον ἀνήγαγον πραθέντασ ἄλλον ἐκδίκωσ, ἄλλον δικαίωσ, τοὺσ δ’ ἀναγκαίησ ὕπο χρησμὸν λέγοντασ γλῶσσαν οὐκέτ’ Ἀττικὴν ἱέντασ, ὡσ ἂν πολλαχῆ πλανωμένουσ, τοὺσ δ’ ἐνθάδ’ αὐτοῦ δουλίην ἀεικέα ἔχοντασ ἠδὲ δεσπότασ τρομευμένουσ ἐλευθέρουσ ἔθηκα. ταῦτα μὲν κράτει ὁμοῦ βίαν τε καὶ δίκην συναρμόσασ ἔρεξα, καὶ διῆλθον ὡσ ὑπεσχόμην. θεσμοὺσ δ’ ὁμοίουσ τῷ κακῷ τε κἀγαθῷ εὐθεῖαν εἰσ ἕκαστον ἁρμόσασ δίκην ἔγραψα. κέντρον δ’ ἄλλοσ ὡσ ἐγὼ λαβὼν κακοφραδήσ τε καὶ φιλοκτήμων ἀνὴρ οὐκ ἂν κατέσχε θυμόν. τίθει δὴ καὶ ὑπὲρ ἡμῶν λέγειν τὸν Σόλωνα, ἄλλοσ δ’ ἂν τοῦτο τὸ κέντρον εἰσ τοὺσ λόγουσ εἰσενεγκάμενοσ οὐκ ἂν τοσοῦτον σωφροσύνησ εἰσηνέγκατο. ἐξελέγξεισ δέ με ἡνίκ’ ἂν αὐτὸσ κτησάμενοσ τὴν αὐτὴν δύναμιν τῶν λόγων, οἶμαι δ’ οὐ ῥᾷστόν σοι, εἶτα μετριώτερον ἐπὶ σαυτῷ φρονῶν ὀφθῇσ.

ἂν δ’ αὐτὸσ προσαιτῶν καὶ τῆσ ἐφημέρου τροφῆσ ἀπορῶν καὶ βλέπων εἰσ δύο καὶ τρεῖσ ὀβολοὺσ ἔγκλημα ποιῇ τῷ βασιλεῖ τῷ γράφοντι, μηδὲ χρυσοῦ καὶ ἀργύρου δαπάνη κεκωλύσθω, φάσκων ὑπερηφανίαν εἶναι ταῦτα καὶ λόγων κόμπον, ὁμοίωσ ἀργυρίου καὶ φρενῶν ἀπορῶν ἔσει. εἶτα τί φησὶν ὁ Σόλων; εἰ γὰρ ἤθελον ἃ τοῖσ ἐναντίοισιν ἥνδανεν τότε, αὖθισ δ’ ἃ τοῖσιν ἁτέροισ δρᾶσαι, διὰ πολλῶν ἂν ἀνδρῶν ἥδ’ ἐχειρώθη πόλισ. ατῶν οὕνεκ’ ἀρχὴν πάντοθεν κυκεύμενοσ ὡσ ἐν κυσὶν πολλαῖσιν ἐστράφην λύκοσ. ὁρᾷσ ὅτι καὶ Σόλων καλλωπίζεται καὶ σοῦ μεῖζον ἐφ’ αὑτῷ φρονεῖ. ἡγεῖτο γὰρ, οἶμαι, τὰ εἰσ αὑτὸν αὐτῷ ταῦτα ἐγκώμια πεποιημένα λυσιτελεῖν τοῖσ ἄλλοισ γίγνεσθαι παραδείγματα. διὰ ταῦτα ὁ εἴσω τὴν χεῖρα ἔχων τὸ φθέγμα ἐπαίρεται καὶ τὰ αὑτοῦ κοσμεῖ δικαίωσ. τὴν μὲν γὰρ χεῖρα, οἶμαι, εἴσω ἔχειν ἠξίου, τὴν κεφαλὴν δ’ οὐ κάτω. φέρε δή σε καὶ δι’ ἑτέρου τῶν ὀνομαστοτάτων παραμυθήσομαι, ἐπειδὴ δειλότεροσ εἶ τοῦ δέοντοσ, ἵνα μὴ λέγω θρασύτεροσ. ἔστι δ’ ὑπερβολὴ τῶν τοῦ Σόλωνοσ ἃ οὗτοσ εἴρηκε. σκόπει γάρ· "τὸν δὲ ὑπερουράνιον τόπον οὔτε τισ ὕμνησέ πω τῶν τῇδε ποιητὴσ οὔτε ὑμνήσει κατ’ ἀξίαν· "ἔχει δὲ ὧδε. εἶδεσ ὡσ ἐξεφύσησεν ἅπαντασ τοὺσ βασκάνουσ, γράψασ ἐλευθέρωσ περὶ τῆσ ἑαυτοῦ φύσεωσ καὶ ὡσ εἰκὸσ ἦν τὸν βεβαιοῦντα τὸν ἐν χειρὶ λόγον, ὡσ ἄρα ἡ τῶν κρειττόνων ἐπίπνοια ὑπερφρονεῖν ποιεῖ τῶν πολλῶν. ἢ τοῖσ ἐκ τῶν τριόδων παραπλησίωσ ἔχειν δοκεῖ σοι ταῦτα; διαπερανάμενοσ τοίνυν τὸν λόγον τὸν περὶ τοῦ ἔρωτοσ ποίαν εὐφημίαν ὕστερον περὶ αὑτοῦ παραλέλοιπεν, ἢ τί τῶν καλλίστων οὐκ εἴρηκε; πρῶτον μὲν ὡσ ὀρθῶσ ἐζήτησε τἀληθὲσ, τῷ τὰ μὲν συναγαγεῖν, τὰ δὲ τέμνειν πρὸσ λόγον εἰδέναι· ἔπειθ’ ὡσ ἐν τάξει τὸν λόγον διέθετο· "τὸν λόγον δέ σου πάλαι θαυμάσασ ἔχω, ὅσῳ καλλίω τοῦ προτέρου ἀπειργάσω, ὥστε ὀκνῶ μή μοι ὁ Λυσίασ ταπεινὸσ φανῇ, ἐὰν ἄρα θελήσῃ πρὸσ αὐτὸν ἄλλον ἀντιπαρατεῖναι.

ἐκεῖνα δ’ αὖ τί φήσεισ; φεῦ ὅσῳ τεχνικωτέρασ λέγεισ νύμφασ τὰσ Ἀχελώου καὶ Πᾶνα τὸν Ἑρμοῦ Λυσίου τοῦ Κεφάλου πρὸσ λόγουσ εἶναι. ταῦτα οὐ μετὰ πάντων ἐγκωμίων εἰσ αὑτὸν εἰρῆσθαί σοι δοκεῖ τῷ ἀνδρὶ, εἴπερ γε μὴ τὰ Μίδου ὦτα ἔχεισ, οὗ τὸ ἐπίγραμμα ἐκεῖνοσ ἐπέσκωπτε προσεικάζων τῷ τοῦ ἑταίρου λόγῳ, καὶ κατὰ πάσασ γέ που τὰσ ἀρετάσ; ἀναγκαίωσ· ταῦτα διεξέρχεται περὶ αὑτοῦ. φρονίμου μὲν γὰρ, οἶμαι, καὶ σώφρονοσ γνῶναι τὴν ἀξίαν, δικαίου δὲ τὰ πρέποντα καὶ αὑτῷ καὶ ἑτέροισ ἀποδοῦναι, ἀνδρείου δὲ μὴ φοβηθῆναι τἀληθὲσ εἰπεῖν. ὁ δ’ αὖ νεμεσῶν ἅπασι τοῖσ ἐναντίοισ τούτων εἰκότωσ ἐνέχεται, ἑώσ ἂν μὴ δείξῃ ὡσ ἀλλότριοι τοῦ λέγοντοσ οἱ λόγοι καὶ μείζω δόξαν τῆσ ἀληθείασ ἐφέλκονται. ἄλλα τοίνυν μυρί’ ἔχων εἰπεῖν παραλείπω. ἀλλ’ ἐπειδὴ Σόλωνοσ ἐμνήσθην καὶ ὧν ἐκεῖνοσ διαλέγεται περὶ τῆσ αὑτοῦ πολιτείασ, φέρε σκόπει τί αὖ καὶ οὗτοσ ἐν αὐτοῖσ τοῖσ νόμοισ οὓσ ἐτίθει λέγει; ταῦτα δὲ νομοθέτῃ προσήκει μᾶλλον εἰδέναι ἢ ποιηταῖσ ξύμπασιν. οὐκοῦν ἄντικρυσ δοκεῖ σοι συμπάντων τῶν ποιητῶν πρῶτον καὶ σοφώτατον ἀνακηρύττειν ἑαυτόν; μετ’ ἰσχυρᾶσ γέ που τῆσ ἀνάγκησ οὕτω τοῦτο συμβαίνει. ὅταν γὰρ αὐτὸσ μὲν ὁ φάσκων εἶναι νομοθέτησ ᾖ, αὐτὸσ δὲ ὁ φάσκων δεῖν τοὺσ ποιητὰσ παραχωρεῖν τῷ νομοθέτῃ καὶ ταῦτα σύμπαντασ, πῶσ οὐκ εἰσ τοῦθ’ ὃ προεῖπον τελευτᾷ; ἆρ’ οὖν ἐνεθυμήθησ διὰ πάντων τούτων πόσον τὸ μεταξὺ σοῦ τε κἀκείνου πρὸσ ταῦτα; ἢ πάντων οὖν κατηγόρει τῶν ἀρίστων ἐν τοῖσ Ἕλλησιν, ἢ καὶ ἡμῖν πρᾳότεροσ εἶναι τοῦ λοιποῦ, ὦ τὰ μὲν ὑπὲρ ἐμοῦ δεδιὼσ, τὰ δ’ ὑπὲρ σαυτοῦ μὴ σκοπῶν, καὶ αὐτὸσ μὲν κατ’ εὔνοιαν ἀξιῶν παρρησιάζεσθαι πρὸσ ἐμὲ, ἐμὲ δ’ οὐκ ἐῶν πρὸσ τούτουσ παρρησιάζεσθαι κατ’ εὔνοιαν, καὶ σαυτῷ μὲν ἐκ δειλίασ παρρησίαν ποριζόμενοσ, ἐμοῦ δ’ οὐκ ἀξιῶν τὴν ὀρθὴν καὶ δικαίαν ἐκ φρονήματοσ εἶναι. ἔτι τοίνυν ἑνὸσ ἢ δευτέρου τῶν στρατηγῶν μνησθῆναι βούλομαι.

οἶμαι γὰρ οὐ φαυλοτέραν ὠφέλειαν ἐπενεγκεῖν τῇ Θηβαίων πόλει τὴν Ἐπαμεινώνδου τότ’ ἐκείνου φύσιν ἢ σὲ τοῖσ σαυτοῦ παρεσχῆσθαι φήσεισ. τούτου μὲν γὰρ χωρὶσ τῆσ ἀπολογίασ ἧσ ἀρτίωσ ἐμνήσθην καὶ ἕτερόν ἐστιν ἐπίγραμμα κατηγοροῦν τὸ ἦθοσ ἐν Πελοποννήσῳ, ὃ πρὸσ θεῶν εἴ τισ ἀπαλείψειεν, ἆρ’ οὐκ ἂν ἀχθεσθείησ; ἐγὼ μὲν καὶ σφόδρα ἂν, οἶμαι δὲ καὶ ἕτεροι τῶν κατ’ ἐμὲ, ἀλλ’ οὐ τῶν κατὰ σὲ ἴσωσ. τί δὴ τοῦτό ἐστι τὸ ἐπίγραμμα ὃ πάντεσ ᾄδουσιν; ἡμετέραισ βουλαῖσ Σπάρτη μὲν ἐκείρατο δόξαν, Μεσσήνη δ’ ἱερὰ τέκνα χρόνῳ δέχεται. ἐπανόρθωσον οὖν, εἰ βούλει, καὶ τοῦτο τοῖσ σαυτοῦ λόγοισ, ὅτι ταυτὶ συνίσασιν ἅπαντεσ, σὲ δ’ οὐ χρὴ γρύζειν. ᾄδουσι δὲ καὶ Χαβρίου τι ῥῆμα, δοκεῖν ἐμοὶ μετὰ τὴν ἐν Νάξῳ ναυμαχίαν εἰπόντοσ· εἰ δ’ ἄρα καὶ πρὸ τῆσ ναυμαχίασ, οὐ χεῖρον. ᾐνίττετο δ’ ἁνὴρ εἰσ αὑτὸν, ἔφη γὰρ φοβερώτερον εἶναι ἐλάφων στράτευμα λέοντοσ ἡγουμένου ἢ λεόντων ἐλάφου. οὕτω δή σοι διὰ πάντων ἐπιδέδεικται καὶ ποιητῶν καὶ ῥητόρων καὶ στρατηγῶν καὶ ὧν τι ὄφελοσ ἐν Ἕλλησιν ἀναγκαῖόν τι κτῆμα καὶ ὥσπερ ἔμφυτον ἡ μεγαλοφροσύνη τοῖσ κρείττοσι, καὶ ὁ τοῦ Δημοσθένουσ λόγοσ εὖ ἔχων, ὁποῖ’ ἄττα γὰρ ἂν τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν ἀνθρώπων ᾖ, τοιοῦτον ἀνάγκη καὶ τὸ φρόνημα ἔχειν. καίτοι θαυμαστὸν ἐν μὲν τοῖσ ἄλλοισ κατ’ ἀξίαν τῶν ὑπαρχόντων ἐγγίγνεσθαι τὸ φρόνημα, ἐν δὲ τοῖσ περὶ αὐτὴν τὴν γνώμην καὶ τοὺσ λόγουσ μὴ πολὺ μᾶλλον οὕτω τοῦτ’ ἔχειν. οὐ γὰρ ἄλλο γε οὐδὲν ἢ καθάπερ πηγὴ καὶ ὁρμητήριον τοῖσ λόγοισ τὸ φρόνημά ἐστιν, ὅτῳ περὶ τούτων σχολὴ λογίζεσθαι. δοκεῖ δέ μοι καὶ ὅλωσ παντὸσ τοῦ Ἑλληνικοῦ σύμβολον καὶ ὥσπερ εἰκὼν εἶναι τὸ τοιοῦτον εἶδοσ τῆσ γνώμησ. τέχνασ μὲν γὰρ καὶ λογισμοὺσ τοὺσ κατὰ χεῖρα καὶ ὅσα τοιαῦτα κἂν παρὰ τοῖσ βαρβάροισ πιστεύοι τισ ἐγγίγνεσθαι μὴ χείρω, ἡ δὲ τῆσ ψυχῆσ ῥώμη καὶ τὸ φρονεῖν μετ’ ἐλευθερίασ ἀνεπαχθοῦσ ἀρχαῖον ἄρ’ ἦν καὶ ἴδιον τῶν Ἑλλήνων ἀγαθόν. θαυμάζω δ’ ὅπωσ εὖ πεφυκὼσ πρὸσ τὸ παιδαγωγεῖν οὐχ ὁρᾷσ τούτουσ τοὺσ ἀργυρίῳ τὸν ἔπαινον ὠνουμένουσ οὐ μόνον ἐν ταῖσ ἐπιδείξεσιν, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖσ θεάτροισ. καίτοι οὗτοι τί σοι δοκοῦσιν ἕτερον ποιεῖν ἢ αὐτοὶ σφᾶσ αὐτοὺσ ἐπαινεῖν;

καὶ ταῦτα ἃ μὴ χρή γε καὶ ὃν ἥκιστα ἔδει τρόπον, καὶ πρόσεστι τὸ τὰ ὄντα ἐλάττω ποιεῖν, ἐπιθήκη τισ τῆσ ἀνοίασ. ἐγὼ δὲ τούτων εἰ μή τῳ ἄλλῳ, ἀλλὰ τούτῳ γε, ὡσ ἐοίκεν, εἰμὶ κομψότεροσ· προῖκα γὰρ ἐμαυτὸν ἐπαινεῖν ἀξιῶ, καὶ ταῦθ’ ἃ σύνοιδα· ὡσ δ’ οὐ πολλάκισ αὐτὸ δρῶ, συνίσασιν οὗτοί μοι. ὥστ’ οὐκ ἀναισθησίασ μᾶλλον ἢ καὶ σοφίασ τινὸσ ἐκφέρω δεῖγμα. ὅτι δ’ οὐ ψεύδομαι, τοῦτο καὶ σοὶ συνδοκεῖ. ἓν δέ τί σε λοιπὸν ἐρήσομαι. πρὸσ θεῶν εἴ σοι περὶ παίδων εὐχομένῳ τῶν θεῶν εἴποι τισ ὡσ ἔσονται μὲν, ἔσονται δὲ τούτῳ παραπλήσιοι καὶ τὸ φρόνημα καὶ τοὺσ λόγουσ, ἐμὲ δὴ λέγων, οὐκ ἂν δέξαιο; οἶμαι μὲν κἂν ἐπιδράμοισ. εἶθ’ ὧν αὐτὸσ, εἰ τύχοισ, εὐχῆσ ἂν ἐφῖχθαι δόξαισ, ταῦθ’ ἡμῖν ὀνειδίζεισ; καὶ ὧν χάριν ἂν τοῖσ θεοῖσ ἔχοισ, ταῦθ’ ἡμῖν ἐμέμψω; καὶ οὐδὲ τὴν Περσικήν τε καὶ Λακωνικὴν τάξιν τῆσ δίκησ ἐτίμησασ, οὐδὲ ἔδωκασ τὰ ὀλίγα τοῖσ πολλοῖσ καὶ τὰ ἐλάττω τοῖσ μείζοσιν; εἰ μὲν οὖν σοι μετρίωσ ἀπελογησάμεθα· εἰ δὲ μὴ, σκόπει ὅ τι χρήσει σαυτῷ. παιδαγωγήσεισ δὲ ἡμᾶσ οὔτ’ αὐτὸσ οὔτε ἕτεροσ οὐδὲ εἷσ· ἱκανὸσ γὰρ ὁ προστάτησ.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Aristides, Aelius, Orationes, Περὶ τοῦ παραφθέγματος

(아리스티데스, 아일리오스, 연설, Περὶ τοῦ παραφθέγματος)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION