Aristides, Aelius, Orationes, Περὶ ὁμονοίασ ταῖσ πόλεσιν

(아리스티데스, 아일리오스, 연설, Περὶ ὁμονοίασ ταῖσ πόλεσιν)

οἱ μὲν πολλοὶ τῶν περὶ τοὺσ λόγουσ, ὦ ἄνδρεσ Ἕλληνεσ, εἰώθασιν ἢ τὰσ ἐπὶ τῶν πλασμάτων διατριβὰσ προελόμενοι τὸν ἅπαντα χρόνον μελετᾶν λέγειν, τοῦ λέγειν δ’ ἀπολείπεσθαι τοσοῦτον ὅσονπερ ἂν εἰ μηδὲν τῶν εἰσ τοῦτο φερόντων ἔπραττον, ἢ τούτων ὑπερφρονήσαντεσ αὐτοὶ μηδὲν σπουδαιοτέρῳ τούτων σχολάζειν πράγματι, τῷ περὶ τὴν ἔριν καὶ τῷ ταράττειν τοὺσ εἰσ λόγον αὐτοῖσ ἀφικνουμένουσ, ἐξ ὧν λυποῦσι μὲν τοὺσ ἐντυγχάνοντασ, βελτίουσ δὲ οὔτ’ αὐτοὶ φαίνονται δήπουθεν οὔτ’ ἐκείνουσ ποιεῖν ἔχουσιν. ἤδη δέ τισ τῶν ἐλλογίμων καὶ τῶν παλαιῶν σοφιστῶν ἐσεμνύνατο ἐπ’ ἀρχῇ τοῦ συγγράμματοσ ὡσ αὐτόσ γε τοιοῦτον οὐδὲν ποιήσων οὐδὲ κομψευσόμενοσ, ἀλλ’ ὑπὲρ δυοῖν τούτοιν διαλεξόμενοσ, τῆσ τε πρὸσ ἀλλήλουσ ὁμονοίασ καὶ τοῦ πολέμου τοῦ πρὸσ τοὺσ βαρβάρουσ, καὶ μάλα γενναίαν, ὥσ γ’ ἐμοὶ κριτῇ, καὶ προσήκουσαν τῶν λόγων ἐνστησάμενοσ τὴν ὑπόθεσιν. ἐγὼ δ’ ὑπὲρ μὲν τοῦ πολέμου τοῦ πρὸσ τοὺσ βαρβάρουσ οὐκέθ’ ὁρῶ καιρὸν λέγειν. ἀθρόαν γὰρ ἁπάντων δεδωκότων δίκην τοῖσ τε θεοῖσ καὶ τοῖσ ἡγεμόσι μελήσειν οἶμαι, καὶ σὺν αὐτοῖσ γε εἰπεῖν τοῖσ θεοῖσ οὐ πολὺν τὸν ἀγῶνα νομίζω γενήσεσθαι, ὁρῶν τῆσ ἁπάσησ οἰκουμένησ καὶ τῆσ ἤδη βεβαίωσ ἐχομένησ μικρὸν μέροσ τὸ νῦν ὑπ’ ἀνοίασ ἀνθεστηκὸσ, ὃ δὲ λοιπόν ἐστι, περὶ τῆσ πρὸσ ἀλλήλουσ ὁμονοίασ οὕτωσ ὅπωσ ἂν οἱο͂́σ τε ὦ διαλέξομαι. νομίζω γὰρ καὶ τῆσ συνεχοῦσ ταύτησ ἀσχολίασ καὶ μελέτησ τῆσ περὶ τοὺσ λόγουσ εἰσ τὰ τοιαῦτα μάλιστα τῶν ἀγωνισμάτων ἀνήκειν τὴν χρείαν. οὐ γὰρ ὅπωσ μηδέποτ’ εἴποιμεν τῶν χρησίμων μηδὲν, διὰ τοῦτ’ ἀεὶ μελετῶμεν, ἀλλ’ ὅστισ τὰ δέοντα λέγειν ἔχει τε καὶ θαρρεῖ, οὗτόσ ἐστιν ὁ καὶ τὴν μελέτην δεικνὺσ ὡσ οὐχὶ μάτην οὐδ’ εἰκῆ πεποίηται. ἠπιστάμην μὲν οὖν καὶ τοῦτο ὥσπερ ἔρεισμα πολλοῖσ ὂν καὶ καταφυγὴν τὸ τοὺσ παρόντασ ἐπαινεῖν ἀεὶ καὶ ἐν οἷσ ἂν λέγωσι, πολλοὺσ δὲ καὶ τῶν ἀποδιδρασκόντων ἐξ ἑτέρων πόλεων κακῶσ ἐκείνασ λέγοντασ πρὸσ ταύτασ ἐν αἷσ ἂν γένωνται, ἄλλωσ τε κἄν τισ αὐταῖσ προϋπάρχῃ πρὸσ ἀλλήλασ διαφορά. ἐγὼ δ’ οὔτ’ ἐπαίνουσ ἀνέδην γιγνομένουσ ἔχοιμ’ ἂν ἐπαινεῖν, εἰ μή τι καὶ χρείασ προσείη καὶ τοῦ τοὺσ ἀκούσαντασ βελτίουσ ἐκ τῶν δυνατῶν ἀπελθεῖν, οὔθ’ ὅσα καὶ χαρίσασθαι δεῖ τῷ λόγῳ μετὰ τοῦ δικαίου τὴν μὲν ἐν ὀφθαλμοῖσ θεραπεύσω πόλιν, τὰσ δ’ ἑτέρασ φύγοιμ’ ἂν τῶν εἰκότων ἀξιῶσαι, οὐδ’ ἐν αὐτῷ τούτῳ πρώτῳ διαστήσω τὰσ πόλεισ, ὥσπερ οἱ πολλοί τε καὶ φαῦλοι, ἀλλ’ ἐπαινέσομαι πάσασ εἰσ ὅσον εἰκόσ ἐστιν ἑκάστην, καὶ ἄρξομαί γε τῶνδε τῶν λόγων ἀπὸ τούτου. ἡγοῦμαι γὰρ τῷ βουλομένῳ φιλίαν κοινὴν ταῖσ πόλεσι πρᾶξαι πρὸσ ἀλλήλασ οὐ τὰσ μὲν εὖ λέγειν, τὰσ δὲ κακῶσ προσήκειν, ἀλλὰ πασῶν ἐπ’ εὐφημίᾳ μνησθῆναι, ἵνα πρῶτον μὲν ἅπαντεσ ἡδίουσ γενόμενοι προθυμότερον πρόσησθε τὴν συμβουλὴν, ἔπειτ’ ἤδη τι τῶν εἰσ τὴν ὁμόνοιαν φερόντων περαίνηται.

ἐὰν γὰρ εἰσ τὸ κοινὸν ἐπαινούμενοι δέξησθε καὶ μηδεὶσ ὑμῶν τὰσ ἑτέρων εὐφημίασ ὡσ ἀτιμίαν ἑαυτοῦ λογίσηται, ἀλλὰ τοῖσ ἀλλήλων ὡσ ἰδίοισ ἕκαστοι συνησθῆτε, πρῶτον μὲν ἀφ’ ἑστίασ ἀρξάμενοι τὴν ὁμόνοιαν ἐνδείξεσθε, ἔπειτα καὶ αὐτοὶ κατὰ μικρὸν ἐθισθήσεσθε καὶ λέγειν ἀλλήλουσ εὖ καὶ φρονεῖν, ἃ κοινῇ πᾶσιν ὑμῖν συμφέρει. τὸ δὲ ἥκειν μὲν ὡσ συμβουλεύσοντα ὁμονοεῖν, ὁμοῦ δὲ ὑμᾶσ ἐπαινέσαι κατοκνεῖν, ἅμα μέν τισ καὶ ἀνανδρεία μοι φαίνεται, ἅμα δὲ εἶναι καὶ διαφθείροντοσ τὴν ὑπόθεσιν, καὶ δυοῖν θάτερον, ἢ κακῶσ ἐγκεχειρηκότοσ, ἢ μὴ εἰδότοσ ὅντινα χρὴ τρόπον περὶ αὐτῆσ ἐπεξελθεῖν. πρῶτον μὲν τοίνυν περὶ τῆσ ὅλησ συστάσεωσ ἐνθυμηθῶμεν, εἰσ ἣν ἅπαντεσ οἱ ταύτῃ συντελοῦμεν ὁμοίωσ μείζουσ καὶ ἐλάττουσ, ὁπόσῳ τινὶ τῶν ἄλλων προέχειν πεπίστευται καὶ παρὰ τοῖσ ἄρχουσι κριταῖσ καὶ παρὰ τοῖσ ἄλλοισ σχεδὸν ὡσ εἰπεῖν ἅπασιν. οὔτε γὰρ πόλεισ τοσαύτασ τὰσ πάσασ οὐδεμία ἄλλη τῶν πασῶν παρέχεται οὔτε δὴ τάσ γε μεγίστασ τοιαύτασ. ἔτι δὲ χωρῶν κάλλη παντοῖα καὶ ὡρῶν συμμετρίαν καὶ διαίτασ παντοίασ καὶ θέσιν τὴν πᾶσαν, ὡσ ἐν ὀμφαλῷ μὲν τῆσ πάσησ ἡγεμονίασ ἵδρυται, πολλοῖσ καὶ ἡμέροισ τοῖσ περὶ αὐτὴν ἔθνεσι καὶ γένεσιν ἐκ γῆσ καὶ θαλάττησ ἐστεφανωμένη·

ὡσ μὲν οὖν ἦρξέ ποτε τῶν περὶ τὸν τόπον τοῦτον καὶ ὡσ ὕστερον αὐτὰ ταῦτα ἐφ’ οἷσ φιλοτιμούμεθα ἐντεῦθεν ἔσχε τὴν ἀρχὴν ἐάσειν μοι δοκῶ, ἃ δ’ εὐθὺσ εἰσ ὀφθαλμοὺσ ἔρχεται, ἀκρόπολισ μὲν αὕτη τοσαύτη τὸ μέγεθοσ, πόρρωθεν ἀστράπτουσα ἀπὸ πάσησ εἰσόδου, ὥσπερ κοινή τισ κορυφὴ τοῦ ἔθνουσ. τάξει δὲ τῇ βελτίστῃ συνοικεῖ καὶ οὔτε αὐθάδειαν οὔτ’ ἄγαν δουλείαν ἔχοι τισ ἂν αἰτιάσασθαι, ἀλλ’ ἐν μέσῳ σχήματι κάλλιστα δὴ τῶν ὑφ’ ἡλίῳ πολιτεύεται. εἰσ τοῦτο δὲ ἀνήκει τῆσ ἀξίασ ὥστε τοσαύτησ οὔσησ τῆσ ἁπάσησ χώρασ, ἣν ὅ τε Φᾶσισ καὶ ὁ Νεῖλοσ διειλήφασι πρὸσ τὸν ἄνω τόπον, καὶ ταύτησ συλλήβδην κληθείσησ Ἀσίασ ὑφ’ Ἑλλήνων ἐξ ἀρχῆσ, ἡ περὶ θάλατταν αὕτη νυνὶ μοῖρα ἀφελομένη τὴν ἤπειρον τοὔνομα ἑαυτῆσ ἴδιον πεποίηται, οὕτωσ ἀντὶ πάσησ τῆσ ἄλλησ νενίκηκεν εἶναι. πρὸσ δὲ τούτοισ ἡ παρὰ τῶν ἡγεμόνων αἰδὼσ καὶ φιλανθρωπία καὶ τὸ συγκεχωρηκὸσ εἰσ ἅπαντα βελτίουσ ἢ ὁμοτίμουσ ὑμᾶσ εἶναι τοῖσ πολλοῖσ τῶν ἀρχομένων πεποίηκε δοκεῖν. ὥστε πῶσ οὐκ εἰκὸσ ἅπαντασ μὲν ἀγάλλεσθαι τοῖσ ὑπάρχουσι, πάντασ δὲ ὡσ ὑπὲρ οἰκείων καὶ κοινῶν ἀγαθῶν οὕτω διανοεῖσθαι, στασιάζειν δὲ πρὸσ αὑτοὺσ μηδαμῶσ, περὶ ὧν γε οὐδεὶσ τῶν ἔξω στασιάζει τὸ μὴ οὐ τοῖσ πᾶσι κρατεῖν. φέρε δὴ καὶ τὰσ πόλεισ ἐπέλθω τὰσ περὶ τοῦ πρωτείου νῦν ἁμιλλωμένασ καὶ παρ’ ὧν ἡ πλείστη τῆσ ἔριδοσ ἀρχὴ συμβαίνει, οὐκ αὐτῶν, ὥσ γ’ ἐγὼ φαίην ἂν, μᾶλλον ἁμαρτανουσῶν ἢ τῶν ἄλλων ὅσοι περὶ ταύτασ διῄρηνται. ᾗ γὰρ ἂν οἰκείωσ ἕκαστοσ ἔχων τυγχάνῃ, τὰσ ἄλλασ ὑπὲρ ταύτησ κακίζειν καθ’ ὅσον δύναται βούλεται. ἐγὼ δὲ τοῦτο μὲν οὔτ’ ἂν αὐτὸσ ποιήσαιμι οὔθ’ ὅστισ ἄλλοσ ποιεῖ νοῦν ἔχειν ἡγοῦμαι, τὴν δὲ ἐναντίαν πᾶσαν βαδιοῦμαι καὶ τὰσ πόλεισ ὡσ ἂν οἱο͂́σ τε ὦ κοσμήσω, κεφαλαίοισ τῶν ἐπαίνων ὥσπερ εἰκόσ ἐστι χρώμενοσ. ἄρξομαι δ’ ἀπὸ τῆσ δεχομένησ ἡμᾶσ τὰ νῦν καὶ ἢ τὸ βουλευτήριον τοῖσ περὶ τούτων λόγοισ παρέχεται. ὑπὸ δ’ αὐτὴν ἡ λοιπὴ πόλισ ἄλλη κατ’ ἄλλουσ τόπουσ παντοίασ εἴληφε θέσεισ τε καὶ μορφάσ.

φαίησ ἂν ἄστη πολλὰ συνελθόντα εἰσ ταυτὸν οἰκεῖν καὶ εἶναί τινασ ὥσπερ ἀστυγείτονασ χρόνῳ συνοίκουσ γεγενημένουσ, αὐξηθέντων αὐτοῖσ τῶν ἐπ’ ἀλλήλουσ ἀεί. κόσμοι δὲ καὶ παλαιοὶ καὶ νέοι διὰ πάσησ τῆσ πόλεωσ διήκοντεσ, εἷσ αὐτῶν ὁ τυχὼν ἀποχρῶν καὶ συμπάσησ πόλεωσ κόσμοσ εἶναι. πολλὰ μὲν δὴ καὶ περὶ τῶν ἄλλων ἄν τισ ἔχοι διεξιέναι τῶν εἴτε μερῶν εἴτε καὶ ὡσ πολισμάτων χρὴ λέγειν, τὸ δ’ ἁπάντων τιμιώτατον καὶ πάσησ ἀεὶ μνήμησ ἐμοὶ τίσ ἂν οἱο͂́σ τ’ εἰή σιωπῇ παρελθεῖν; λέγω δὲ τὸ τελευταῖον τμῆμα τῆσ πόλεωσ, ὃ τῷ σωτῆρι καθωσίωται κατὰ τὴν κοινὴν ἁπάντων ἀνθρώπων ἀγαθὴν τύχην. ἐπειδὴ γὰρ ἔδει καὶ εἰσ τήνδε τὴν ἤπειρον διαβῆναι τὸν θεὸν, διαβαίνει πρῶτον ἐνταυθοῖ καὶ τὴν πόλιν ὁρμητήριον ποιεῖται τῆσ εἰσ ἅπασαν τὴν ἤπειρον ὁμιλίασ. καὶ γίγνεται τοῖσ μὲν χρόνοισ αὕτη δευτέρα τισ ἀποικία δεῦρο ἐκ τῆσ Ἑλλάδοσ μετὰ τὴν ἐξ Ἀρκαδίασ τῶν ἅμα Τηλέφῳ, τῇ δὲ ἀξίᾳ καὶ τῇ δυνάμει πολὺ πρεσβυτάτη πασῶν ἀποικιῶν. ἑστία γὰρ Ἀσκληπιοῦ τῆσ Ἀσίασ ἐνταῦθα ἱδρύθη, κἀνταῦθα δὴ φρυκτοὶ φίλιοι πᾶσιν ἀνθρώποισ αἴρονται παρὰ τοῦ θεοῦ καλοῦντόσ τε ὡσ αὐτὸν καὶ μάλα ἀληθινὸν φῶσ ἀνίσχοντοσ. καὶ οὔτε χοροῦ σύλλογοσ πρᾶγμα τοσοῦτον οὔτε πλοῦ κοινωνία οὔτε διδασκάλων τῶν αὐτῶν τυχεῖν, ὅσον χρῆμα καὶ κέρδοσ εἰσ Ἀσκληπιοῦ τε συμφοιτῆσαι καὶ τελεσθῆναι τὰ πρῶτα τῶν ἱερῶν ὑπὸ τῷ καλλίστῳ καὶ τελεωτάτῳ δᾳδούχῳ καὶ μυσταγωγῷ καὶ ᾧ πᾶσ ἀνάγκησ εἴκει θεσμόσ. ἐγὼ μὲν οὖν καὶ αὐτόσ εἰμι τῶν οὐ δὶσ βεβιωκότων ὑπὸ τῷ θεῷ, ἀλλὰ πολλούσ τε καὶ παντοδαποὺσ βίουσ βεβιωκότων καὶ τὴν νόσον κατὰ τοῦτο εἶναι λυσιτελῆ νομιζόντων, πρὸσ δὲ καὶ ψήφουσ εἰληφότων· ἀνθ’ ὧν ἔγωγ’ ἂν οὐδὲ σύμπασαν δεξαίμην τὴν ἐν ἀνθρώποισ λεγομένην εὐδαιμονίαν. οὐκοῦν οὐδὲ ἀλίμενα φήσαι τισ ἂν εἶναι τὰ τῇδε, ἀλλ’ ἐκεῖνο ὀρθότατον καὶ δικαιότατον λέγειν, ὡσ ἄρα οὗτοσ λιμένων ἁπάντων ὀχυρώτατοσ καὶ βεβαιότατοσ καὶ πλείστουσ δεχόμενοσ, καὶ γαλήνῃ πλεῖστον προέχων, ἐν ᾧ πᾶσιν ἐξ Ἀσκληπιοῦ τὰ ἐπίγυια τῆσ σωτηρίασ ἤρτηται. ὥστε τίσ οὐκ ἂν τοσαύτῃ καὶ τοιαύτῃ πόλει συναιρόμενόσ τε καὶ συνευχόμενοσ καὶ πᾶν ὅσον εὐφημίασ οἱο͂́σ τ’ εἰή νέμων σωφρονοίη;

ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι ὥσπερ αὕτη κοινὸν ἅπασιν ἀνθρώποισ ἀγαθόν ἐστι τῇ δυνάμει τοῦ θεοῦ, οὕτω καὶ αὐτὴν δικαίωσ ἂν παρὰ πάντων κοινῆσ εὐνοίασ ἅμα καὶ τιμῆσ τυγχάνειν. εἰε͂ν. ἀλλὰ τὸ τῆσ Σμύρνησ πρᾶγμα φαῦλόν τι καὶ τὸ τυχὸν, ἢ τοιοῦτον οἱο͂ν πολλαχόθεν λαβεῖν εἶναι τὸ παράδειγμα· ἣν ὅσοι μὲν οὐκ εἶδον οὐδ’ ἂν ἐφικέσθαι δυνηθεῖεν εἰκάζοντεσ, οἱ δ’ ἰδόντεσ θεῶν ἔργον ἂν φήσαιεν εἶναι, ὥσπερ Ὅμηροσ ἔφη τὴν τοῦ Ἀχιλλέωσ ἀσπίδα Ἡφαίστου ποίημα εἶναι καὶ τὰσ ἐν ἐκείνῃ δὴ πόλεισ. πρόσοψισ μὲν ἐκ γῆσ καὶ θαλάττησ πολλὴν ἂν ἔριν παρασχοῦσα τοῖσ τε εἰσπλέουσι καὶ τοῖσ ἐξελαύνουσιν ὁπότεροι μᾶλλον ἥσθησαν αὐτῶν. ἀνέχει γὰρ ἐν πλαισίῳ, βάσιν μὲν τὴν ἠιόνα ποιουμένη, κορυφὴν δὲ τὸ ἐπίπεδον τῆσ ἄνω πλευρᾶσ, ἐκ πεδίου τε καὶ τεμπῶν ὑψουμένη κατὰ μικρὸν ἀεὶ δι’ ὁμοίου τοῦ σχήματοσ. ταῦτα δὲ οὐκ ὄψισ ἄρ’ ἦν μόνον, ἀλλὰ νικᾷ τἄνδοθεν. ὅσοσ γὰρ κόσμοσ χρείᾳ συγκεκλήρωται σώματι μὲν λυσιτελεῖσ ἀναπαύσεισ ἔχων, ψυχῇ δ’ ἐξουσίαν καὶ ῥᾳστώνην εἰσ τοὺσ προσήκοντασ παρέχων πόνουσ, ἅπασ συνελήλυθεν ἐξ ἱερῶν, ἐκ λουτρῶν, ἐκ λιμένων, ἐκ δρόμων. ὥστ’ οὐδείσ ἐστιν ὅστισ ἂν σχολάσειε μεγίστην αὐτὴν προσειπεῖν, τῇ περιουσίᾳ τοῦ κάλλουσ γεγοητευμένοσ. θάλαττα δὲ καὶ ποταμοὶ καὶ προάστεια ἀλλήλων τε καὶ τῆσ πόλεωσ ἄξια, ὥσπερ οὐ τύχῃ μᾶλλον ἢ ψήφῳ τῇ πόλει συγκεκληρωμένα. φαίησ ἂν τὸ τοῦ Σμυρναίου ποιητοῦ, Ἀφρήτωρ, ἀθέμιστοσ, ἀνέστιόσ ἐστιν ἐκεῖνοσ, ὅστισ οὐ πρότερον τοῦ τῆσ Σμύρνησ κάλλουσ ἐρᾷ, ἔπειθ’ οὕτωσ ὅτου δὴ τύχοι. τὸ δ’ αὖ μέγιστον ἁπάντων καὶ ἐντιμότατον εἰπεῖν, οἱ Μουσῶν καὶ Χαρίτων χοροὶ δι’ αἰῶνοσ τὴν πόλιν ἐμβατεύοντεσ, δι’ οὓσ οὐχ ἡδίουσ μόνον, ἀλλὰ καὶ βελτίουσ πέφυκεν ἀπαλλάττειν τοὺσ εἰσαφικνουμένουσ. ὥστε πῶσ εἰκὸσ, εἰ καὶ τὰ ἄλλα βελτίουσ γιγνόμεθα, περὶ ταύτην χείρουσ, ἀλλὰ μὴ βελτίουσ τοῖσ δρωμένοισ εἶναι, καὶ τὰσ μὲν περὶ τοὺσ λόγουσ ἐπιδόσεισ τε καὶ διατριβὰσ ἐν ἐκείνῃ μάλιστά πωσ ἅπασι γίγνεσθαι, ὅσα δ’ εἰσ εὐφημίαν καὶ τὴν ἀπὸ τῶν λόγων χάριν ἔρχεται, μὴ ἐν πρώταισ πόλεων ἐκείνῃ νέμειν;

φέρε δὴ καὶ τῆσ τρίτησ ὡσπερεὶ σπονδῆσ μνημονεύσωμεν· λέγω δὲ ἀριθμῷ τρίτην, οὐ τάξει τὰ νῦν· μὴ γάρ μοι ῥῆμα θηρεύων μηδεὶσ εἰσ τοὐναντίον ἀνθελκέτω τὸν λόγον. μέγιστον μὲν οὖν αὐτὸ τοῦτ’ ἤδη περὶ αὐτῆσ ἔξεστιν εἰπεῖν, τὸ δυοῖν μὲν οὐσῶν τούτων πόλεων, τοσούτων δ’ αὖ καὶ τῶν περὶ αὐτῶν εἰρημένων ὄντων, λείπεσθαί τι καὶ περὶ ταύτησ ἅμα τ’ ἀλλοῖον εἰπεῖν καὶ οὐ χεῖρον εἰρῆσθαι. οἶμαι δὲ καὶ πάντασ ὅσοι στηλῶν Ἡρακλέουσ ἐντὸσ καὶ ποταμοῦ Φάσιδοσ, οἰκειουμένουσ τὴν Ἔφεσον ὀρθῶσ ἂν διανοεῖσθαι, τοῦτο μὲν τῇ τῶν λιμένων κοινότητι, τοῦτο δὲ ταῖσ ἄλλαισ ἁπάσαισ ὑποδοχαῖσ. πάντεσ γὰρ ὡσ εἰσ πατρίδα αὑτῶν κομίζονται καὶ οὐδεὶσ οὕτωσ ἀγνώμων οὐδ’ οὕτωσ σφόδρα ὁμόσε τοῖσ φανεροῖσ ἰὼν, ὅστισ οὐκ ἂν συγχωρήσειε ταμιεῖόν τε κοινὸν τῆσ Ἀσίασ εἶναι τὴν πόλιν καὶ τῆσ χρείασ καταφυγήν· οὐδέ γε οὕτω φιλαίτιοσ οὐδεὶσ ὅστισ ἂν μέμψαιτο ἐκείνησ τῆσ πόλεωσ τοὺσ ὁρ́ουσ. πολλὴ μὲν γὰρ εἰσ μεσόγειαν ἀεὶ βαδίζοντι, πολλὴ δ’ ἐπ’ αὐτῆσ τῆσ θαλάττησ, πανταχοῦ δὲ ἱκανὴ παρασχεῖν ἅπαντα ὅσων δεῖ πόλει, διαίταισ τε ἁπάσαισ ἀρκέσαι, ὅσασ ἄνθρωποι διαιτᾶσθαι δύνανται καὶ προαιροῦνται. καίτοι πῶσ εἰκὸσ τὴν μὲν χρείαν κοινὴν ἅπασι τὴν παρ’ αὐτῆσ εἶναι, τὴν δ’ εὔνοιαν μὴ κοινὴν αὐτῇ παρὰ πάντων ὑπάρχειν, καὶ τὸ μὲν εὐθενεῖν τὴν πόλιν πᾶσιν ὁμοίωσ διαφέρειν, μὴ συνεύχεσθαι δ’ ἅπαντασ ὁμοίωσ τὴν πόλιν εὐθενεῖν; καὶ κατὰ μὲν τοὺσ χρόνουσ τοὺσ Περσικοὺσ τοσαύτην αἰδῶ παρὰ τῶν βαρβάρων ὑπάρχειν τῇ Ἀρτέμιδι, ἡνίκα δ’ αὐτόσ τε ὁ νεὼσ μείζων ἢ πρόσθεν ἕστηκεν, ἀρχή τε ἡ μεγίστη πασῶν καὶ ἅμα σεμνοτάτη καθέστηκε, μὴ καὶ ἓν τοῦτο ἐξαρκεῖν ὑπολαμβάνειν εἰσ φιλίαν τῇ πόλει, τὴν τῆσ θεοῦ τιμὴν, ἣν αὐτή τε τιμήσασα ἔχει τὴν πόλιν καὶ παρ’ ἀνθρώπων αὐτὴν εἰκόσ ἐστι φέρεσθαι; καὶ μὴν αἱ μὲν δύο τῶν πόλεων μιᾶσ καὶ τῆσ αὐτῆσ ἄποικοι τῆσ Ἀθηναίων πόλεωσ, ἣν οὐδ’ ἂν εἷσ αἰσχυνθείη δή που πρόσχημα παντὸσ τοῦ Ἑλληνικοῦ προσειπεῖν·

ἤδη δὲ ἔχει τι καὶ αὕτη παραπλήσιον ταῖσ Ἀθήναισ αὐχῆσαι κατὰ τὴν τῶν αὐτοχθόνων ἀνδρῶν τε καὶ ἡρώων φοράν· εἰ δὲ μὴ, ταύταισ γ’ ἔχει παραπλήσιον. καὶ γὰρ αὐτῇ τὰ τῶν ἀποίκων ἀπὸ αὐτοχθόνων ἐστὶ τῶν Ἀρκάδων. ὥστε κἀκ τούτων εἰκὸσ γνῶναί τε ἀλλήλασ καὶ τιμῆσαι τὰ γιγνόμενα. εἰε͂ν. ἃ μὲν δὴ κοινῇ τοῖσ γένεσι τοῖσ συντελοῦσι καὶ ταῖσ πόλεσι ταῖσ τοῦ πρωτείου ἀντιποιουμέναισ ἀποδοθῆναι προσῆκεν εἴρηται διὰ πάσησ βραχύτητοσ, ὥσ γ’ ἐμοὶ φαίνεται, καὶ ἅμα οὐ τὰ φαυλότατα, ὡσ ὑμεῖσ ἐπεσημήνασθε· καὶ πολλὴ χάρισ ὑμῖν ταῦτά γε δὴ δεξαμένοισ εὐμενῶσ. ἀκόλουθον δ’ ἐμοί τε τὸν λοιπὸν λόγον προσθεῖναι τὸν τῆσ παρακλήσεωσ, εἴπερ μὴ ψυχαγωγία τισ ἔσεσθαι μέλλει μόνον τῆσ ἀκροάσεωσ, ἀλλά τι καὶ χρείασ προσέσται, ὑμῖν τ’ ἐθελῆσαι καὶ τούτων μετὰ τῆσ ὁμοίασ ἀκοῦσαι γνώμησ, ἵνα μὴ μόνον τῇ παραχρῆμα εὐφημίᾳ τετιμηκότεσ ἦτε τὸν λόγον, ἀλλὰ καὶ τῇ παρὰ πάντα τὸν χρόνον καὶ ἐπ’ αὐτῶν τῶν πραγμάτων μνήμῃ. ἐγὼ γὰρ, ὦ ἄνδρεσ ἄριστοι τῶν τῇδε Ἑλλήνων, εἰ μὲν ἔμελλον ὑμῶν ἕκαστοι ταῦτα ἐφ’ οἷσ νῦν ἀγάλλονται προήσεσθαι τῇ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ ἐπιεικείᾳ καὶ κοινότητι, οὐδ’ ἂν αὐτὸσ συνεβούλευον τὰ οἴκοι βλάπτοντασ τὰ τῶν πλησίον κοσμεῖν. ὅτε δέ ἐστι τοσαῦτα ἑκάστοισ ἐφ’ οἷσ ὑπάρχει φιλοτιμεῖσθαι καὶ οὐδὲν ἔλαττον ἀνάγκη φρονεῖν ἀρετῇ χρωμένουσ εἰσ ἀλλήλουσ, οὐχ ὁρῶ τίν’ ἔχει λόγον ἡ διαφορὰ, ἀλλὰ καὶ τοὐναντίον εἴποιμ’ ἂν ἅπαν τούτου, βουλομένων μὲν εἶναι σώζειν τὴν ἑαυτῶν φιλοτιμίαν, πράωσ τοῖσ ἄλλοισ ὁμιλεῖν, ἐπηρεαζόντων δὲ τοῖσ ὑπάρχουσιν εἰσ ἔριν καὶ φιλονεικίαν ἐξάγειν. ἐν μὲν γὰρ τῇ ὁμονοίᾳ καὶ ἑτέρουσ ἔστιν ἐπαινέσαι καὶ τὰ ἑαυτῶν ἀκούειν ἐπαινούμενα, ἐν δὲ τῷ διαστῆναι κακῶσ ἑτέρουσ εἰπόντασ ἀντακοῦσαι κακῶσ αὐτοὺσ καὶ ἃ μὴ προσῆκεν. ὥσθ’ ὅσῳ τισ μᾶλλον ἐπαινεῖσθαι βούλεται καὶ τῶν ὑπαρχόντων ἀπολαύειν πλεονεκτημάτων, τοσούτῳ μᾶλλον τῶν ἴσων ὑπαρκτέον αὐτῷ καὶ ταῖσ ἐπιεικείαισ χρηστέον.

ἀλογώτατον δ’ ἂν εἰή πάντων ἄχθεσθαι μὲν τοῖσ ἑτέρων ἀγαθοῖσ, λυμαίνεσθαι δὲ τοῖσ ἑαυτῶν, καὶ μᾶλλον δυσχεραίνειν εἴ τισ καὶ ἕτεροσ τὰ εἰκότα τιμήσεται ἢ εἰ τῶν προσηκόντων αὐτὸσ παρὰ πάντων ἑκόντων μὴ τεύξεται. καὶ μὴν ἅμα τε ἀχθεσθήσεται τοῖσ ἑτέρων ἀγαθοῖσ καὶ δῆλοσ ἔσται φθονῶν. τοῦτο δὲ οὐ τοῦ κρείττονοσ οὐδαμῶσ. ἄξιον τοίνυν κἀκεῖνο ἐνθυμηθῆναι, ὅτι ταυτὶ μὲν ἅπαντα ὅσα μικρῷ πρόσθεν διῄειμεν καὶ ὅσα τοιαῦτα ἂν εἴποι τισ, οἱο͂ν κάλλη δημοσίων οἰκοδομημάτων καὶ μεγέθη περιβόλων, καὶ κεῖσθαι καλῶσ καὶ χρήμασιν ἰσχύειν ἐγγείοισ ἢ ναυτικοῖσ, καὶ πάνθ’ ὅσα τούτου τοῦ γένουσ ἔχεται, τύχησ ἄν τισ φήσειεν εἶναι, τῆσ καὶ διδούσησ ἕκαστα τούτων καὶ παραιρουμένησ ἡνίκ’ ἂν αὖ καὶ τοῦτο βουληθῇ· ἡ δὲ τῆσ ὁμονοίασ προαίρεσισ καὶ τὸ χρῆσθαι τὰ πρέποντα ἀλλήλοισ αὐτῆσ τῆσ γνώμησ τῶν οὕτω διακειμένων ἐστίν. ὥστ’ οὐχὶ τοσοῦτον εἰκὸσ τοὺσ ἐκείνῃ προέχοντασ φρονεῖν, ὅσον τοὺσ κατὰ ταῦτα νικῶντασ. καὶ μὴν ἐκεῖνα μὲν ἔξεστι μὴ πάντων ἐφεξῆσ εἶναι φῆσαι, ἀλλὰ τῶν κατασκευασαμένων καὶ παρ’ ὧν ἕκαστα παρειλήφαμεν, οἱ μὲν κατὰ τοὺσ αὐτοὺσ χρόνουσ, οἱ δ’ ὕστερον γενόμενοι. τὸ δ’ εὖ βουλεύεσθαι καὶ σωφρονεῖν ἅπαντόσ ἐστι δή που τοῦ βουλομένου τοῦτο ἑαυτῷ παρεῖναι. χρὴ δ’ ὥσπερ οἰκίαν ἄριστα κατεσκευάσθαι κρίνομεν οὐχ ἥτισ ἂν ὡσ κάλλιστα λίθων ἔχῃ, ἀλλ’ ἥτισ ἂν μιᾷ γνώμῃ μάλιστα οἰκῆται, οὕτω καὶ πόλεισ ἄριστα νομίζειν οἰκεῖν αἵτινεσ ἂν ταυτὸν φρονεῖν ἐπίστωνται. δεινὸν γὰρ ἡ στάσισ πανταχῆ καὶ θορυβῶδεσ καὶ τῇ φθόῃ παραπλήσιον. ἕλκει γὰρ ἁπάσασ τὰσ δυνάμεισ καὶ προσπεφυκὸσ ἐκμυζεῖ καὶ κενοῖ καὶ οὐ πρότερον παύεται πρὶν ἂν ἐκτρίψῃ παντελῶσ, ὑπηρέταισ αὐτοῖσ καθ’ ἑαυτῶν χρησάμενον τοῖσ νοσοῦσιν. ἀλλὰ μὴν ὅτε καὶ παντὸσ ἔθνουσ τοῦτο σχῆμα κάλλιστον καὶ αὕτη σωτηρία βεβαιοτάτη, δῆλον δή που τοῦθ’ ὅτι καὶ πόλεισ καὶ σύντρεισ καὶ συμπλείουσ τῶν εἰσ ταυτὸν τελουσῶν εἰκὸσ ἔχεσθαι τούτου.

οὐ γὰρ δή που ἅ γε κοινῇ πάσαισ ταῖσ ἐν τῷ ἔθνει συμφέρει, ταῦτ’ ἐνίαισ αὐτῶν οὐχὶ τὸν αὐτὸν ἔχει λόγον. οὐ γὰρ εἰ τοῦ πρωτεύειν ἀντιποιοῦνται, τοῦτο βελτίω τι τὴν στάσιν ποιεῖ, ἀλλ’ ἐνταῦθα δὴ καὶ τὴν ὑπερβολὴν εὑρ́οι τισ ἄν. εἰ γὰρ ἃ μηδὲ τοῖσ τυχοῦσι [μηδὲ τοῖσ φαυλοτάτοισ] ἐπιβάλλειν μηδ’ ἂν εἷσ φήσειε, ταῦθ’ οἱ προέχειν ἀξιοῦντεσ ἑαυτοῖσ ἡγήσονται προσήκειν, καὶ μὴ καθ’ ὅσον δύνανται φυλάξονται, πῶσ οὐ προσθήκην ἡ κατηγορία λαμβάνει, ἢ πῶσ οὐχ ἕτερον μέν ἐστιν ὃ βούλονται, ἕτερον δ’ ὃ κατασκευάζουσι; βούλονται μὲν γὰρ εὐδοκιμεῖν ὡσ ἄριστοι δή που, φαίνοιντο δ’ ἂν οὕτω γε ἐξ ἴσου τοῖσ κακίστοισ διακείμενοι. οἶμαι δ’ ὥσπερ τοὺσ στρατηγοὺσ πᾶσ τισ ἂν ἀξιώσειε μάλιστα μὲν βελτίουσ εἶναι τῶν στρατιωτῶν, πάντωσ δὲ μὴ χείρουσ, οὕτω καὶ τὰσ πόλεισ αἷσ τὸ προβουλεύειν ἀνάκειται μὴ χεῖρον τῶν φαυλοτέρων καὶ τῶν πολλῶν φρονεῖν. ὥσπερ τοίνυν εὐταξία καὶ κόσμοσ οὐ τοῖσ μὲν στρατιώταισ ἐπιτήδειον, στρατηγοῖσ δὲ ἄτιμον οὐδὲ ἄχρηστον ὑπάρχει, ἀλλ’ εἴπερ οἱ πολλοὶ παρέξουσιν ἑαυτοὺσ ἐν τῷ τεταγμένῳ, δεῖ τοὺσ ἡγουμένουσ αὐτοῦ τούτου πρῶτον αὐτὸ ἡγεῖσθαι, ὡσ ἐκεῖνό γε ἀμήχανον, στρατηγῶν στασιαζόντων καὶ τεταραγμένων πρὸσ ἀλλήλουσ στράτευμα μιᾶσ γνώμησ γενέσθαι, οὕτω καὶ τῶν πόλεων χρὴ νομίζειν μάλιστα προσήκειν σωφρονεῖν αἵτινεσ ἀντὶ τοῦ κοινοῦ σχήματόσ εἰσιν ἅπασι τοῖσ ἐν τῷ γένει. θαυμάζω δ’ εἰ πολέμου μὲν ἥκοντοσ πᾶσ τισ ἂν αὑτοῦ κέρδοσ ἡγοῖτο ὡσ μετὰ πλείστων καὶ γενναιοτάτων συμμάχων κινδυνεύειν, ἐξὸν δ’ ἀκινδύνωσ τὰ ὑπάρχοντα καρποῦσθαι, εἰ μετ’ ἄλλων ὑπάρξει, ζημίαν λογιεῖται, καὶ μηδ’ ἐκεῖνο ἐνθυμηθήσεται, ὅτι ὅσῳ ἂν μειζόνων ἑαυτὸν ἀξιοῖ, τοσούτω μᾶλλον εἰκόσ ἐστι καὶ τοῖσ ἄλλοισ χρηστὰ τὰ πράγματ’ εἶναι συμβούλεσθαι· ὡσ τὸ μὲν τῶν οὐδενὸσ ἀξίων ἔμπροσθεν εἶναι σεμνὸν οὐδὲν, ἡ δὲ πρὸσ τοὺσ ἐλλογίμουσ ἅμιλλα κατ’ ἀμφότερ’ ἀσφαλήσ. καὶ γὰρ νικῶντι καλὸν τὸ σχῆμα τῆσ φιλοτιμίασ, κἂν ἄλλο τι συμβαίνῃ, πάρεστιν ἡ παραμυθία. ἔξεστι δὲ κἀκ τῶν Ὁμήρου μαθεῖν. ἐπειδὴ γὰρ κοινότατοσ ὁ ποιητὴσ, οὐ χεῖρον κἀκείνῳ πρόσ γε τὰ τοιαῦτα προσχρῆσθαι. ἐκεῖνοσ γὰρ τούσ τε ἡρ́ωασ ἅπαντασ ὡσ ἔποσ εἰπεῖν ἐπαινεῖ καὶ τοὺσ ἐναντιωτάτουσ ἀλλήλοισ, ἡγούμενοσ μείζω τοῖσ κρατήσασιν αὐτῶν οὕτωσ ἂν γίγνεσθαι τὴν δόξαν.

καὶ τὰσ πόλεισ καταλέγων ἄλλασ ἄλλον κεκόσμηκε τρόπον, πάσασ δ’ εἰσ ὅσον οἱο͂́ν τε ἦν, ὅ τι καὶ μικρὸν ἔχοι τιμῆσαί τινα αὐτῶν οὐδαμῆ προϊέμενοσ. ἐλαφρὰ γὰρ, φασὶ, χάρισ ἡ τῆσ εὐφημίασ. ὥστε μηδὲ τοὺσ ἐχθροὺσ δεῖν ἀποστερεῖν τοῦ τοιούτου χρηστόν γέ τι πράξαντασ θεῶν τινοσ εἶναι παραίνεσιν Ἡρακλεῖ Πίνδαροσ, οἶμαι, λέγει. οὕτω φύσει θεῖόν τι χρῆμα τὸ τῆσ εὐφημίασ, καὶ οὐκ ἐπειδὰν τῶν ἱερῶν μέλλωμεν κατάρχεσθαι, τότ’ ἔχει μόνον καιρὸν, ἀλλὰ κἀν τοῖσ πλείστοισ τῶν ἀνθρωπείων πραγμάτων. τοὺσ δ’ εἰσ ὅσον ἔξεστι χρωμένουσ αὐτῇ κεχαρισμένωσ ἂν τοῖσ θεοῖσ ποιεῖν σύμβολον ἥ τε τοῦ κήρυκοσ αὕτη φωνὴ καὶ ἡ τῶν ἱερέων, ἐπειδὰν τἀγαθὰ τοὺσ θεοὺσ αἰτῶμεν, γιγνομένη. ὥσθ’ ὅτε τῇ τῶν ἀγαθῶν αἰτήσει προσήκει τοῦτο τὸ εἶδοσ τῶν λόγων, εἰκὸσ δή που καὶ καθάπαξ αὐτὸ τιμῶντασ βέλτιον πράττειν ἂν οἰέσθαι καὶ τῆσ βελτίονοσ μοίρασ σώζειν πρᾶγμα. εἰ δ’ αὖ τοῦθ’ οὕτωσ ἔχει, πῶσ οὐ φευκτὸν καὶ κατὰ τοῦτο ἡ στάσισ; ὡσ οὐκ ἔσθ’ ὅ τι μᾶλλον ἐναντίον εὐφημίᾳ τούτου τοῦ κακοῦ· δυοῖν γὰρ ἓν ἀντίκειται τοῖν καλλίστοιν. οὔτε γὰρ λέγειν τὰ βέλτιστα οὔτε πράττειν ἐᾷ, ἀλλὰ βλασφημίασ μὲν ἀντ’ εὐφημίασ, δυσπραξίασ δὲ ἀντ’ εὐτυχίασ φέρει. οὕτωσ οὗ μὲν εὐφημία, καὶ εὐπραξία, οὗ δὲ στάσισ, οὐδέτερον σώζεται. καὶ μὴν ὁ μὲν οὐδαμῶσ ἀξιῶν καθαιρεῖν τοὺσ πλησίον θαρρῶν ἑαυτῷ δοκεῖ ποιεῖν τοῦτο, ὡσ οὐδὲν ἂν αὐτόσ γε ἐλάττων ταύτῃ νομισθεὶσ, ὁ δὲ τὴν εἰσ ἑτέρουσ ἐπήρειαν κέρδοσ ἑαυτοῦ ποιούμενοσ χωρὶσ τῆσ ἄλλησ κακίασ ὕποπτον ἑαυτὸν καὶ περὶ ὧν ἐρίζει καθίστησιν, ὡσ οὐδὲν ἔχων εἰπεῖν τοσοῦτον ὅσον βούλεται. ὥστ’ οὐδ’ ὅστισ ἂν μόνον εἶπε τὴν αὐθάδειαν ὑποκοριζόμενοσ ἀνδρείαν, δόξειεν ἂν τοιοῦτοσ εἶναι, ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον φόβῳ τῷ περὶ τῶν ὑπαρχόντων.

πρὸσ δὲ τούτοισ τοῦ θεοῦ τοὺσ θεωροὺσ τοὺσ εἰσ Δελφοὺσ ἀφικομένουσ ἐξελαύνοντοσ μετ’ ἀπειλῶν δεινῶν καὶ φόβων οὐκ ἐξεπλάγησαν, οὐδ’ ἡττήθησαν τῶν ἐπιόντων πραγμάτων, ἀλλὰ καὶ μέρουσ τῆσ Ἑλλάδοσ οὐκ ὀλίγου νοσήσαντοσ, καὶ τῶν μὲν εὐπρεπῶσ ἐκποδὼν στάντων, εἰ δὴ τοῦτό γε εὐπρεπῶσ δεῖ καλεῖν, τῶν δὲ ἐκ τοῦ φανεροῦ μηδισάντων, ἔδειξαν ὅσου τινὸσ ἄξιον εἰή πρᾶγμα αἱ πρῶται πόλεισ ταυτὸν φρονήσασαι. ὥσπερ γὰρ ἐν τοῖσ γυμνικοῖσ ἀγῶσι τὸ τὴν νόμιμον καὶ γιγνομένην μάχην ἀφέντασ τὸν ἔξωθεν τρόπον κακουργεῖν οὐ πάνυ θαρρούντων ἐστὶν ἑαυτοῖσ, οὐδ’ ἡγουμένων οἱο͂́ν τε εἶναι νικᾶν ἐκ περιουσίασ, οὕτω κἀν τοῖσ πράγμασιν ἡ παρὰ καιρὸν ἔρισ καὶ τὸ τοῦ προσήκοντοσ ἔξω σχήματοσ ἡττωμένων τοῖσ ὅλοισ εἶναι δοκεῖ. ὥστε οὐ φθόνου μᾶλλον, ἀλλὰ καὶ φόβου καὶ ὕβρεωσ καὶ ἀνοίασ καὶ συλλήβδην εἰπεῖν ἁπάσησ κακίασ ἐστὶν ἡ στάσισ αἰτία, καὶ τῇ προσηγορίᾳ ἁπάντων ἐναντιώτατα ἔχει, ἣν ὑμεῖσ περὶ πρωτείων αὐτοῖσ τέθεισθε. χωρὶσ δὲ τούτων τὸ μὲν πρὸσ τοὺσ ἀλλοφύλουσ ἐθελέχθρωσ καὶ φιλονείκωσ ἔχειν τάχ’ ἄν τισ εἰή συγγνώμη, τὸ δὲ πρὸσ αὑτοὺσ οὕτωσ ἀπίστωσ καὶ στασιαστικῶσ διακεῖσθαι οὔτε γνώμησ ἀγαθῆσ οὔτε τύχησ οὐδ’ ἂν εἷσ φήσειεν εἶναι. ἔχοιτε δ’ ἂν ἐξετάσαι παραδείγμασι τοῖσ ἤδη συμβεβηκόσι χρώμενοι. καὶ γὰρ εἰ μὴ ὅμοια τὰ πράγματα μηδ’ οἱ καιροὶ παραπλήσιοι, τό γε εὖ φρονεῖν ἀεί πωσ ταυτόν ἐστιν. ἀνενέγκατε τοίνυν ἐπὶ τὴν ἀρχαίαν Ἑλλάδα, ἐπειδὴ καὶ ἀποίκοισ τῶν Ἑλλήνων τῶν ἐκεῖ συμβέβηκε σχεδὸν ἅπασιν ὑμῖν εἶναι ‐ λέξω δὲ οὐδὲν καινὸν, ἀλλ’ ἃ πάντεσ ἐπίστασθε ‐ τοὺσ Λακεδαιμονίουσ καὶ τοὺσ Ἀθηναίουσ. ἐκεῖνοι γὰρ μέχρι μὲν ταυτὰ ἐφρόνουν καὶ μίαν γνώμην εἶχον περὶ τῶν πραγμάτων, ζηλωτοὶ μὲν αὐτοὶ πᾶσι τοῖσ Ἕλλησιν ἦσαν, πολλῶν δὲ καὶ μεγάλων ἀγαθῶν ἀλλήλοισ τε καὶ τῶν ἄλλων τοῖσ δεηθεῖσιν ἑαυτῶν αἴτιοι· καὶ συστάντων ἐπὶ τοὺσ Ἕλληνασ ἁπάντων ὡσ εἰπεῖν ἀνθρώπων, ὥστε τὴν μὲν θάλατταν ἐμπλησθῆναι τριήρων, τὴν δὲ γῆν πεζῶν, εἶναι δὲ τὴν προσδοκίαν τῶν κακῶν ἐν κέρδουσ μέρει τῷ μὴ αὐτά γέ πω παρεῖναι, οὐκ ἠπόρησαν ὅ τι χρήσονται, ἀλλὰ ἀκούοντεσ μὲν γῆν καὶ θάλατταν μεταβάλλοντα εἰσ ἄλληλα, ἀκούοντεσ δὲ ἥλιον κρυπτόμενον τοῖσ τοξεύμασι, καὶ ποταμοὺσ ἐπιλείποντασ πίνουσι τοῖσ ἐπιοῦσι, καὶ ἔθνη καὶ πόλεισ ὅλασ ἀναλισκομένασ εἰσ δείπνου λόγον τῷ βασιλεῖ· ἰσχύοντεσ γὰρ οἱ μὲν ταῖσ ναυσὶν, οἱ δὲ τῷ πεζῷ, πρῶτον μὲν τὴν ἀπ’ ἀμφοῖν ὠφέλειαν κοινὴν ἑαυτοῖσ τε καὶ τοῖσ ἄλλοισ Ἕλλησι παρέσχοντο, ἔπειθ’ ὃ πολλῷ μειζόνωσ ἄν τισ ἀγασθείη, οὐ γὰρ διείλοντο τὴν ἡγεμονίαν, ἀλλ’ ὥσπερ ἂν εἰ πόλισ μία ἄμφω ταῦτα παρείχετο, τὴν μὲν προθυμίαν κοινὴν, τὴν δὲ ἡγεμονίαν μίαν ἠξίωσαν ποιήσασθαι.

καὶ οὐδέν γε ἔλαττον ἐνέγκασθαι συνέβη τοῖσ παραχωρήσασιν αὐτῆσ ἢ τοῖσ ἀξιωθεῖσιν, οὐδ’ ἀτιμοτέρου γενέσθαι λόγου οὔτε ἐν τῷ παραχρῆμα τοῖσ Ἕλλησιν οὔτ’ ἐν τῷ μετὰ ταῦτα χρόνῳ τοῖσ πᾶσιν ἀνθρώποισ. ἀλλ’ ἔδοξαν οἵ γε Ἀθηναῖοι δύο ἡγεμονίασ τότε τοῖσ Ἕλλησιν ἡγήσασθαι, τὴν μὲν τῆσ παρασκευῆσ τῆσ ἐπὶ τοὺσ πολεμίουσ, τὴν δὲ τῆσ ἐπιεικείασ τῆσ πρὸσ ἀλλήλουσ, οἵτινεσ τῶν συμπασῶν τριήρων τὼ δύο μέρη μόνοι πληροῦντεσ Λακεδαιμονίοισ οὐδ’ εἰσ δέκατον τελοῦσιν ἑαυτῶν παρεῖσαν ἡγεῖσθαι, νομίζοντεσ εἰ μὴ πρότερον τὴν ὁμόνοιαν τὴν πρὸσ ἀλλήλουσ παράσχοιντο, οὐδ’ ἂν δὶσ τοσαύτασ γενομένασ τὰσ ναῦσ οὐδὲν ὠφελῆσαι τὰ πράγματα. οὕτω δὲ ὁμιλήσαντεσ ἀλλήλοισ καὶ πάντα κοινωσάμενοι καὶ τοὺσ αὐτοὺσ ὁρ́ουσ θέμενοι τοῦ συμφέροντοσ, ἐξείλοντο μὲν αὐτὰσ τὰσ Ἀθήνασ ἐχομένασ ἤδη καὶ οἰκουμένασ ὑπὸ Περσῶν, ἐρρύσαντο δὲ τὴν Ἑλλάδα ὑποβρύχιον φερομένην καὶ μικροῦ δέουσαν ἤδη πᾶσαν οἴχεσθαι, γῆν δὲ καὶ θάλατταν ἐκόσμησαν πεζομαχίαισ καὶ ναυμαχίαισ, ὅσον εὔχοντο νικῶντεσ. τὸν δ’ ἐξισοῦντα τῇ τοῦ Διὸσ ἀρχῇ τὴν ἑαυτοῦ πρὸσ τοσοῦτον δέουσ καὶ ταπεινότητοσ κατέστησαν ὥστ’ ἀναπηδήσασ ἐκ τοῦ θρόνου φεύγων ᾤχετο γῆν πρὸ γῆσ, ἑτέραν δὲ φυγὴν ἔφευγον αἱ νῆεσ πρὸσ τὴν Ἀσίαν ἄνω. τροπαίων δὲ τρόπαια ἐξήπτετο καὶ βωμοὶ Διὸσ ἐλευθερίου καὶ τρίποδεσ κοινοὶ τῶν Ἑλλήνων ἐν Δελφοῖσ καὶ ἀναθήματα καὶ δεκάται καὶ κόσμοι τῶν πόλεων καὶ πᾶσα ἐπίδοσισ καὶ τοιαῦτα ἐπεχωρίασε πράγματα.

καὶ οἱ μέν γε τὴν ἡγεμονίαν τῶν Ἑλλήνων μετελάμβανον, ἀνθ’ ὧν τότε εἶξαν ἐν καιρῷ, παρ’ ἑκόντων αὐτῶν τῶν Ἑλλήνων εὑρόμενοι τὸν αὐτὸν τρόπον ὅνπερ αὐτοὶ τόθ’ ἑκόντεσ παρεῖσαν, οἱ δ’ αὖ τὰσ ὁμοίασ ἀπεδίδοσαν οἱ Λακεδαιμόνιοι, καὶ οὔτε ἐκώλυσαν οὔτε ἠμφεσβήτησαν, ἀλλ’ ἡγησάμενοι βελτίουσ ἑαυτῶν εἰσ τὰσ ναυτικὰσ καὶ τὰσ ὑπερορίουσ ἀποδημίασ, τοὺσ παρ’ αὐτῶν ἄρχοντασ καταλύσαντεσ ἐκείνοισ ἐπέτρεψαν ἡγεῖσθαι. ἐκ δὲ τούτου Σηστὸσ, Ιὠνία, Κύπροσ, Εὐρυμέδων, ἀμφότερα κοσμούμενοσ κατάλογοσ νικῶν ναυτικῶν τε καὶ πεζῶν ἐφαμίλλων πάνθ’ ὡσ ἔποσ εἰπεῖν τὰ κάλλιστα συνείρετο, ἀντανεχώρουν δὲ οἱ βάρβαροι, δεσπότασ τοὺσ Ἕλληνασ ἑαυτῶν ἀντὶ τοῦ βασιλέωσ νομίζοντεσ. ταῦτα μὲν δὴ τὰ τῆσ ὁμονοίασ αὐτῶν, κοινὰ μὲν ἀμφοῖν, κοινὰ δ’ ἅπασιν ὧν ἡγοῦντο ἀγαθά. ἐπεὶ δ’ ἐστασίασαν περὶ τῆσ ἡγεμονίασ καὶ τὴν ἐπιείκειαν νομίσαντεσ ἀνανδρείαν, τὴν αὐθάδειαν ὡσ ἀρετὴν ἐτίμησαν, δημαγωγοὶ δὲ καὶ προστάται παρ’ ἀμφοτέροισ ἀντὶ τοῦ προϊδόντεσ τὸ μέλλον διακωλύειν καὶ παραμυθεῖσθαι τὰ πλήθη παρώξυνον καὶ συνέκρουον τὰσ πόλεισ, τῆσ καθ’ ἡμέραν ἡδονῆσ ἅπαντα τὸν ὕστερον χρόνον πωλοῦντεσ· ἀνεῖπε μὲν ὁ κήρυξ ὁ Σπαρτιάτησ, ὥσπερ ἐκ θεῶν του καταπεμφθεὶσ, ὅτι ἐκείνη ἡ ἡμέρα μεγάλων τοῖσ Ἕλλησι κακῶν ἄρξει· ταῦτα δ’ οὐκ εἰσ μακρὰν ἐτελεῖτο. οἱ μὲν γὰρ ἀήττητοι καὶ ἀπόρθητοι δοκοῦντεσ εἶναι ζῶντεσ ἤγοντο αὐτοῖσ ὅπλοισ, καὶ περὶ σπονδῶν ἐδέοντο, ἐξὸν αὐτοὺσ ἐξ ἀρχῆσ εἰρήνην ἄγειν πεῖσαι· οἱ δὲ τοσοῦτον ἐκείνων ὑπερσχόντεσ ἐν τῷ πολέμῳ τούτῳ καὶ τοῖσ Ἕλλησι πρότερον τῆσ ἐλευθερίασ αἴτιοι καταστάντεσ δευτέρου πολέμου συστάντοσ πάλιν ἑξῆσ τοῦ Δεκελεικοῦ, καὶ πρὸσ ἁπάσασ πείρασ προελθόντεσ, ἃ μηδ’ εἰπεῖν ἔστ’ ἀδακρυτὶ, ταῦθ’ ἑωρῶντο πάσχοντεσ, ἑώσ τά τε τείχη ταῖσ ἑαυτῶν χερσὶ κατέσκαψαν καὶ τῆσ ἡγεμονίασ ἁπάσησ ἀπέστησαν. φυγὰσ δὲ καὶ σφαγὰσ κοινὰσ τῶν Ἑλλήνων καὶ πανωλεθρίᾳ πράγματα ἀπολλύμενα οὐδ’ ἂν εἷσ λέγων ἐφίκοιτο.

ἐλθόντεσ δ’ εἰσ τοῦτο τύχησ ὥστε ὅ γε δῆμοσ φεύγων ᾤχετο, ἐπειδὴ κατελθόντεσ ἐψηφίσαντο μὴ μνησικακεῖν, ἄριστά τε ἤκουσαν καὶ πάλιν ἦσαν μικροῦ δεῖν ὥσπερ ἐξ ἀρχῆσ. εἶχον δὲ τὴν ἀρχὴν ἑκατέραν ἤδη Λακεδαιμόνιοι, καὶ χρόνου βραχέοσ διελθόντοσ ἐξέπιπτον μὲν ἐκ τῆσ θαλάττησ, κατεπατοῦντο δὲ ἐν τῇ γῇ, καὶ παρέρχεται τρίτη πόλισ ἀμφοτέρουσ, ἡ Θηβαίων. καί τινα ἤνθησε χρόνον ἐν τοῖσ Ἕλλησιν ὑπερφυῶσ· ἀλλὰ γὰρ οὐδ’ αὐτὴ ἄρα ἐν καλῷ τῆσ ὁμονοίασ καὶ τοῦ σωφρονεῖν ᾠκεῖτο, ἀλλ’ ἅμα τε ἀνῄει καὶ ἀνταφῄρει πάλιν. ὡσ δ’ ἐγένοντο τρεῖσ αἱ πόλεισ καὶ τῶν Ἑλλήνων οἱ μὲν ἠττίκιζον, οἱ δ’ ἐλακώνιζον, οἱ δὲ Θηβαίουσ ἐθαύμαζον, κοινὸν δὲ οὐδὲν ἦν οὐδὲ γνώμῃ καὶ λογισμοῖσ διοικούμενον, εὐθὺσ μὲν πόλεμοι Φωκικοὶ καὶ περὶ τὴν Πυλαίαν ταραχαὶ καὶ πράγματα αἰσχύνην ἔχοντα ἀλλήλοισ ἐπέβαλλεν, ἡ δὲ τελευταία μοῖρα τῶν Ἑλλήνων ἤδη Φίλιπποσ ἡγεμὼν καὶ Ἀντίπατροσ κύριοσ. τὸν γὰρ Ἀλέξανδρον ὑπερβήσομαι. πάντα δὲ ἐκεῖνα ὥσπερ ὕδωρ κατὰ γῆσ ἔδυ, μικρὸν δὲ λείψανον τῆσ Ἑλλάδοσ εἰσ ὑμᾶσ ἀγαπητῶσ ἀφίκετο ἀρετῇ τῶν νῦν ἀρχόντων ἀναληφθέν. ἆρα μικρόν τι καὶ λῆρον τὸ διάφορον τῆσ στάσεωσ ὑμῖν παρὰ τὴν ὁμόνοιαν φαίνεται; εἰ δ’ αὖ βούλεσθε τοὺσ Ἀθηναίουσ ἐφ’ αὑτῶν θεωρῆσαι, οἳ τῶν μὲν βαρβάρων ἐπιόντων ἐξ ἴσου πολιτευθέντεσ τοσοῦτον ἁπάντων διήνεγκαν, ἐν δὲ τῷ πρὸσ Πελοποννησίουσ πολέμῳ πάντα τἄλλα ἐνεγκόντεσ, συμφορὰσ ἐν Σικελίᾳ, συμμάχων ἀποστάσεισ, Κῦρον, βασιλέα, πάντασ ἀνθρώπουσ ἀνταγωνιστὰσ, ὑφ’ ἑνὸσ τούτου μόνον ἐξηλέγχθησαν τοῦ διαστῆναι καὶ οὐ πρότερον τῶν πολεμίων ἡττήθησαν πρὶν ἑαυτῶν οὐκ ἐβουλήθησαν. οὕτω καὶ ἔθνει κοινῇ καὶ πόλεσι ταῖσ προεστώσαισ καὶ καθ’ ἑαυτὴν ἑκάστῃ πόλει μεγάλων ἀγαθῶν ἡ πρὸσ ἀλλήλουσ φιλία καὶ ὁμόνοια, καὶ τοὐναντίον ἡ στάσισ κακῶν τῶν ἐσχάτων αἰτία πέφυκε γίγνεσθαι.

οὐ γὰρ ἔστι γνώμῃ δυσκόλῳ χρωμένουσ εὐκόλων πειρᾶσθαι τῶν πραγμάτων. εἰ δ’ ὅτι μηδεὶσ νῦν πόλεμοσ πάρεστι, φλυαρίαν τισ ἡγεῖται ταῦτα, αὐτὸσ ἀγνοεῖ ληρῶν. ἔχει γὰρ οὕτωσ, οἶμαι· ὁπόταν μὲν πόλεμοσ παρῇ, τοῖσ τοῦ πολέμου πράγμασιν ἡ στάσισ λυμαίνεται, εἰρήνησ δ’ ὑπαρχούσησ τοῖσ τῆσ εἰρήνησ ἀγαθοῖσ ἐχθρόν ἐστι. βλάπτειν μὲν γὰρ ἀεὶ πέφυκεν, ἡ δὲ βλάβη πρὸσ τοὺσ καιροὺσ ἀπαντᾷ. πάντων δ’ ἀτοπώτατον τοῖσ μὲν ἡγεμόσι χάριν μεγίστην ἔχειν, ὅτι τῶν τοῦ πολέμου κακῶν ἀπαθεῖσ ὑμᾶσ φυλάττουσιν, αὐτοὺσ δὲ ὃ πολλῷ μεῖζον κακόν ἐστι τοῦ πολέμου, τοῦθ’ ἑκόντασ αἱρεῖσθαι. τοσούτῳ γὰρ στάσισ πολέμου χαλεπώτερον, ὅσῳ πόλεμοσ μὲν ἐξ ὁμονοίασ κατορθοῦται, εἰρήνη δὲ στάσει διαφθείρεται, καὶ πολέμου μὲν πολλάκισ οὐδέν ἐστ’ ἀπολαῦσαι δυσχερὲσ, εἰρήνησ δὲ οὐδὲν χρηστὸν, ἐὰν στάσει χρῆται. καὶ μὴν στάσισ μὲν εἰρήνην λύει, πόλεμοσ δὲ στάσιν ἔστιν ᾗ· τοσούτῳ πόλεμοσ στάσεωσ αἱρετώτεροσ· ἀρχὴν δὲ οὗ μὲν ἔνι στάσισ, ἐνταῦθα καὶ πόλεμοσ καὶ πρὸσ αὐτοὺσ, οὗ δ’ ἔννομοσ πόλεμοσ, ἁπλοῦσ ἅμα καὶ ῥᾴων ὁ κίνδυνοσ. καὶ μὴν περὶ πολέμου μὲν ἀμφοτέροισ τοῖσ λόγοισ ἔξεστι χρήσασθαι, καὶ ὡσ δεῖ ποιεῖσθαι καὶ ὡσ μὴ, στάσιν δὲ οὐδεὶσ πώποτε τετόλμηκεν εἰπεῖν ὡσ βέλτιον εἰ συμβαίη, οὐδέ γε ὡσ, εἰ συμβαίη, βέλτιον μένειν. ἀλλ’ ὑπὲρ μὲν πολέμων λέγουσιν ὡσ οὐ χρὴ καταλύεσθαι, ὑπὲρ στάσεωσ δ’ οὐδεὶσ πώποτε ἐκ τοῦ εὐθέοσ εἶπε τὸ μὴ δεῖν ὡσ τάχιστα παύεσθαι· εἰκότωσ. πόλεμοι μὲν γὰρ ἤδη καὶ σωφροσύνησ καὶ ἀνδρείασ δόξαν ἤνεγκαν τοῖσ ὑποστᾶσι καὶ μείζουσ ἐξ ἐλαττόνων ἐποίησαν καὶ τήν γ’ εἰσ τὸν ὕστερον χρόνον ῥᾳστώνην παρεσκεύασαν. τὸ γὰρ τοῖσ ὅπλοισ κρατεῖν τῶν ἐχθρῶν ἥκιστα εὐκαταφρονήτουσ, οἶμαι, ποιεῖ, τοῦτο δὲ οὐ μικρὰ μερὶσ εἰσ τὸ τὴν αὑτῶν ἀσφαλῶσ οἰκεῖν. ἡ δὲ στάσισ πάντων τῶν αἰσχρῶν καὶ κακῶν ὡσπερεὶ κεφάλαιόν ἐστι, καὶ μὴ ὅτι τῶν ἄλλων εἶναι κρείττουσ, ἀλλ’ οὐδ’ αὐτοὺσ ἑαυτοῖσ ὁμοιοῦσθαι. μὴ γὰρ εἰ μηδὲν ἀνήκεστον νῦν γίγνεται, μηδὲ γὰρ γένοιτό ποτε ὦ Ζεῦ καὶ θεοὶ, ἀλλά τοι τῶν γε πονηρῶν καρπῶν οὐδὲ τὸ σπέρμα φασὶ δεῖν σώζειν.

πιστεύειν δὴ χρὴ καὶ Ὅμηρον ἀληθῆ λέγειν, ὡσ ἄρα ἔρισ ἄρχεται μὲν ἐξ ὀλιγίστου, προέρχεται δὲ ἐπὶ μήκιστον. ἄνευ γὰρ τοῦ πᾶσαν αὐτῷ τὴν Ἰλιάδα εἰσ τοῦτο αὐτὸ συγκεῖσθαι καὶ στάσεωσ εἶναι κατηγορίαν ἅπαν τὸ ποίημα, λέγει δή που καὶ διαρρήδην εἰσ τὴν Ἔριν ταυτὶ τὰ ἔπη ἣ ὀλίγον μὲν πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα οὐρανῷ ἐστήριξε κάρη καὶ ἐπὶ χθονὶ βαίνει. ἐγὼ δ’ οὐρανοῦ μὲν ψαύειν ἔριν οὐκ ἔχω ὅπωσ συγχωρῶ· δειναὶ γὰρ αἱ Διὸσ, οἶμαι, πύλαι κλεῖσαι πάροδον παντὶ νοσήματι· τοσοῦτον δ’ ἂν ἔχοιμι διισχυρίσασθαι ὅτι ἥκιστα δὴ τοῦτο τῶν ἀνθρωπείων περιγραπτοὺσ ἔχει τοὺσ ὁρ́ουσ. ὅλωσ μὲν οὖν οὐδὲν, οἶμαι, χρὴ τοσοῦτον ἆθλον νομίζειν οὔθ’ ὑπὸ γῆσ οὔτ’ ἐν φανερῷ κατακείμενον ὥστ’ ἀξιόχρεων εἶναι μανίασ τοσαύτησ· εἰ δ’ ἄρα δεῖ καὶ τοῦτ’ εἰπεῖν, ἐνθυμεῖσθ’ ὅτι τοῖσ Λακεδαιμονίοισ τότε καὶ τοῖσ Ἀθηναίοισ καὶ πρόσ γ’ ἔτι Θηβαίοισ ἦν τι σχῆμα τῶν πρὸσ ἀλλήλουσ πραγμάτων. προστασία γὰρ τῶν Ἑλλήνων καὶ τὸ δοκοῦν ἑαυτοῖσ προστάξαι κυρίοισ εἶναι καὶ παρ’ ἐκείνουσ ἰέναι τοὺσ δεομένουσ, καὶ χρημάτων δὴ σύλλογοι καὶ πολλὰ τοιαῦτα ὑπῆρχεν ὥσπερ ἀφορμὴ τῆσ φιλονεικίασ. οὐ πάντη μὲν, οἶμαι, πράγματα αἱρετὰ ‐ τίσ δ’ ἂν φήσειεν εὖ φρονῶν; ‐ ὅμωσ δ’ εἶχέ τινα νοῦν ὡσ εἰπεῖν ἡ νόσοσ. ὑμεῖσ δὲ, ὦ ἄνδρεσ Ιὤνεσ, καὶ ὑμεῖσ, ὦ ἄνδρεσ εἴτε αὐτόχθονεσ εἴτε Ἀρκάδεσ, χαίρετε ἀκούοντεσ, εἴ τισ ἔροιθ’ ὑμᾶσ ἀντὶ τοῦ στασιάζετε καὶ φιλονεικεῖτε καὶ ταράττεσθε καὶ τετύφωσθε, τί πρὸσ θεῶν ἀποκρινεῖσθε; ὑπὲρ ποίασ ταῦτα ποιεῖν ἡγεμονίασ, ἢ τίνων συμμάχων, ἢ ποίων λιμένων, ἢ τριήρων, ἢ φόρων, ἢ τόπων, ἢ τί τοσοῦτόν ἐστι τὸ νικῶν τοὺσ λογισμούσ; οὐχ οἱ πρόγονοι μὲν ὑμῶν ‐ καί μοι πρὸσ Διὸσ δοθήτω τι παρρησίασ ἤδη·

οὔκουν οἵ γε ἰατροὶ πάντα πρὸσ ἡδονὴν ἰῶνται, ἀλλ’ ἀγαπητὸν, εἰ μὴ τὰ πλείω μετὰ ἀηδίασ. φέρε δὴ καὶ τούτων βραχύ τι μνημονεύσωμεν, ἂν ἄρα ἀκούσαντεσ ὑφῆτε τοῦ φρονήματοσ ἀλλ’ ὁσονοῦν ‐ ἐκεῖνοι τοίνυν ἠγάπων, εἴ τιν’ ἔχοιεν τὸν προεστῶτα ἑαυτῶν, καὶ διετέλουν ἐν τούτῳ τῷ σχήματι τοτὲ μὲν Ἀθηναίουσ εὐεργέτασ νομίζοντεσ ἐλευθεροῦντασ σφᾶσ ἀπὸ τῶν βαρβάρων, πάλιν δὲ Λακεδαιμονίουσ ἀπ’ Ἀθηναίων, αὖθισ δ’ αὖ Φιλίππῳ καὶ Ἀλεξάνδρῳ διδόντεσ αὑτοὺσ ἀσμένωσ, οὕτω σφόδρα ἀσχόλωσ εἶχον πρὸσ τὸ πρωτεύειν. ἀλλὰ μὴν τά γε νυνὶ πράγματα καὶ τὸν καθεστηκότα ἀγαθῇ τύχῃ θεσμὸν τίσ οὕτω παῖσ ἐστιν ἢ πρεσβύτησ ἔξω τοῦ φρονεῖν, ὅστισ οὐκ οἶδεν ὡσ μία μὲν πόλισ ἡ πρώτη καὶ μεγίστη πᾶσαν ὑφ’ αὑτῇ τὴν γῆν ἔχει, εἷσ δ’ οἶκοσ ἅπαντα ἐξηγεῖται, ἡγεμόνεσ δ’ ἡμῖν ἐκ νόμου φοιτῶσι καθ’ ἕκαστον ἔτοσ, τούτοισ δ’ ἅπαντα ἐπιτέτραπται καὶ μείζω καὶ ἐλάττω πράττειν, ὅπη ποτ’ ἂν αὐτοῖσ δοκῇ βέλτιστον εἶναι; τί οὖν μαθόντεσ εἰπέ μοι πράγματα ἡμῖν αὐτοῖσ παρέχομεν καὶ ὀνειρώττομεν καὶ περὶ τῆσ σκιᾶσ μαχόμεθα καὶ παρὸν ἡμῖν τῆσ ἡσυχίασ ἀπολαύειν, ἣν οὗτοι καλῶσ ποιοῦντεσ παρασκευάζουσι, τούτοισ τε ἐνοχλοῦμεν οὐδὲν δεομένοισ καὶ αὐτοὶ κακῶν ἐπισπάστων ἐπιθυμοῦμεν, ὥσπερ οὐκ ἔχοντεσ τοῖσ ἀγαθοῖσ ὅ τι χρησόμεθα; τίσ γὰρ οὐκ ἂν ἀμφιγνοήσειε τὸν τρόπον, ὃν νῦν τοῖσ ἡγεμόσι προσφερόμεθα; εὐνοϊκῶσ μὲν γὰρ οἶμαι καὶ πιστῶσ. τί δὲ οὔ; τίνεσ μὲν οὖν μᾶλλον ἡμῶν; ἀλλ’ ὁμιλοῦμέν γε αὐτοῖσ οὐκ οἶδ’ ὅπωσ αὐθάδειαν τῇ κολακείᾳ κεραννύντεσ. ὁπόταν γὰρ πλείω μὲν ἕκαστοι θεραπεύειν αὐτοὺσ ἀξιῶσιν ἢ ’κεῖνοι δέονται, χρόνον δὲ τάττωσιν ὅσον χρὴ μένειν παρ’ ἑαυτοῖσ, ἀπειλοῦντεσ ὡσ, εἰ μὴ πείθοιντο, οὐκ ἀνέξοιντο, πάντα δ’ ὑπισχνῶνται καὶ ἑκοῦσι καὶ ἄκουσιν ὑπηρετήσειν, χρῆσθαι δ’ αὐτοῖσ μόνοισ ἢ μάλιστά γε προστάττωσι, κυρίουσ δὲ μὴ δεῖν οἰώνται ποιεῖν ὅ τι γιγνώσκοιεν, τί τισ εἶναι φῇ τὸ τοιοῦτον ἢ δυοῖν πραγμάτων ἀνομοίων κρᾶσιν, ἧσ οὐκ ἄρξασθαι θαυμαστότερον ἢ μὴ βουλομένουσ παύσασθαι φανεροὺσ γενέσθαι; ἄρχουσι μὲν γὰρ τῶν τοιούτων οἱ φαυλότατοι δή που, καταπαύουσι δ’ οἱ βέλτιστοι.

ὥστ’ ἐκείνοισ μὲν προσέχειν ἐθέλειν διὰ τέλουσ, ἡμῖν δὲ μηδ’ ὅσον τὸ μέροσ νέμειν, πῶσ οὐχ ἅπασα ἂν εἰή συμφορά; θαυμάζω δ’ ὅτι σεμνύνεσθε μὲν οὐχ ἥκιστα τοῖσ ναοῖσ καὶ τοῖσ ἀγῶσιν, οὓσ κοινοὺσ νομίζετε, ὑπὲρ δὲ αὐτῶν τούτων διεστήκατε. καίτοι ὅταν οἷσ ὡσ κοινοῖσ ἀγάλλεσθε, ὑπὲρ τούτων ἐρίζητε, ὑπὲρ τοῦ λοιπὸν ταὐτὰ φρονήσετε; ἐγὼ μὲν γὰρ οἶμαι τούτῳ τό τε κοινὸν καὶ τὸ ἴδιον κεχωρίσθαι καὶ τὸν τῶν σοφῶν λόγον τοῦτο βούλεσθαι, ὡσ ἄρα χρὴ κοινὰ πάντ’ εἶναι τοῖσ μέλλουσιν ὡσ κάλλιστα πράξειν. οὗ μὲν γὰρ χωρίσ τι ἕκαστοσ κέκτηται, καὶ τὸ συμφέρον χωρὶσ ἑκάστου. ἐκ δὲ τούτου στάσεισ καὶ μάχαι καὶ διαφοραί. τὸ γὰρ οὐ σὸν τοῦτο, ἀλλ’ ἐμὸν, ἄρχει πάσησ τῆσ φιλονεικίασ. οὗ δ’ ἅπαντεσ κοινὰ τὰ ὄντα ἡγοῦνται, κοινὴν περὶ αὐτῶν καὶ τὴν γνώμην ἔχουσιν. ὑμεῖσ τοίνυν ὥσπερ ἐλέγχουσ ταύτασ κατὰ τῆσ στάσεωσ τὰσ ἐπωνυμίασ ποιούμενοι κοινὰ μὲν τὰ βουλευτήρια, κοινοὺσ δὲ τοὺσ νεὼσ καὶ τοὺσ ἀγῶνασ, κοινὰ δὲ πάνθ’ ὡσ εἰπεῖν τὰ μέγιστα προσειρήκατε. καίτοι πῶσ οὐκ ἀνάγκη θάτερα ἁμαρτάνειν; εἰ μὲν γὰρ ὀρθῶσ ἐπὶ τούτοισ φιλοτιμεῖσθε κοινοῖσ οὖσι, πῶσ οὐκ αἰσχύνεσθαι χρὴ διὰ ταῦτ’ ἐρίζοντασ; εἰ δ’ οὐδέν ἐστιν αὐτῶν σεμνὸν, πῶσ εἰκὸσ μέγ’ ἐπ’ αὐτοῖσ φρονεῖν; οἶμαι γὰρ εἰ μέχρι νῦν τοῦθ’ ὑμᾶσ ἐλελήθει καί τισ ἐξευρὼν παρέδειξεν ὡσ προσήκει τι τούτων καὶ τοῖσ ἄλλοισ, καὶ οὐ τῶν ἐχόντων ἐστὶ μόνον, ἀλλὰ πάντων κοινὰ ὥσπερ χρήματα, καὶ οὐκ ἔνεστ’ ἀποκλεῖσαι τοὺσ ἄλλουσ τῆσ ἐπ’ αὐτοῖσ φιλοτιμίασ, εἰκότωσ ἂν ἅπαντασ παύσασθαι τῆσ διαφορᾶσ. τὸ δ’ αὐτοὺσ εἰδότασ, αὐτοὺσ ὀνομάζοντασ, φιλοτιμουμένουσ τῇ προσρήσει τὰσ τῆσ ὁμονοίασ ἀφορμὰσ εἰσ τὴν στάσιν ἐκτρέπειν, καὶ ταῖσ τῶν ὀνομάτων εὐφημίαισ εἰσ δυσχέρειαν τῶν πραγμάτων καταχρῆσθαι, καὶ νοσεῖν ἐκ τούτων ἐξ ὧν εἰκὸσ ἦν ἀπαλλάττεσθαι τίσ οὐκ ἂν φαίη παραπλήσιον εἶναι ὥσπερ ἂν εἴ τινεσ ἐκ τῶν φαρμάκων τῶν πρὸσ σωτηρίαν παρεσκευασμένων μὴ ὅτι βέλτιον ἀπαλλάττοιεν, ἀλλὰ καὶ διαφθείροιντο; μηδαμῶσ, ὦ χρηστοί.

τῷ μὲν γὰρ αὔξειν ἐθέλειν τὰσ αὑτῶν πατρίδασ καὶ τὰ ὑπάρχοντα κοσμεῖν οὐδ’ ἂν εἷσ νεμεσήσειεν, ὃ δὲ τούτῳ πρόσεστιν ἀηδίασ ἀφελεῖν ἔγωγε συμβουλεύω. ἔσται δὲ τοῦτο εἴπω βούλεσθε πῶσ; ἀλλ’ ὅπωσ ἀκούσεσθε εὐμενῶσ· ἐὰν, ὦ μακάριοι, τοῦ θαυμάζειν τοὺσ λίθουσ ἀνῆτε μικρόν τι καὶ νομίσητε πλείονοσ ἀξίουσ ὑμᾶσ αὐτοὺσ τῶν οἰκοδομημάτων καὶ πιστεύσητε ἀληθὲσ εἶναι τὸ πάλαι τοῦτο, ὡσ ἄρα οὐ τείχη οὐδὲ ᾠδεῖα οὐδὲ στοαὶ οὐδὲ ὁ τῶν ἀψύχων κόσμοσ αἱ πόλεισ εἰε͂ν, ἀλλ’ ἄνδρεσ αὑτοῖσ εἰδότεσ θαρρεῖν. τοῦτο δ’ ἐστὶν οὐ τὸ τῶν πλησίον εἰκῆ καταφρονεῖν οὐδὲ τὸ πάντ’ αὐτοὺσ ἔχειν οἰέσθαι, πόθεν; ἀλλὰ τὸ μικρὸν δὴ καὶ ἁπλοῦν τὸ εὖ φρονεῖν. οἱ γὰρ τοῦτ’ ἔχοντεσ ἐν ταῖσ γνώμαισ ἥκιστα μὲν εἰσ τείχη καὶ λιμένασ καταφεύγουσιν, ἥκιστα δὲ χρημάτων καὶ στοῶν καὶ πάσησ ἐπακτοῦ φιλοτιμίασ προσδέονται, ἴσασι δ’ ὅτι κἂν ὑπαίθριοι σκηνῶνται, οὐδέν εἰσι φαυλότεροι Βαβυλωνίων μεθυόντων εἴσω πυλῶν. πάντων δὲ κάλλιστον ὑπάρχει πρὸσ εὐθυμίαν αὐτοῖσ· οὐ γὰρ ἡγοῦνται προσθήκην αὑτοὺσ εἶναι τῶν ὑπαρχόντων, ἀλλὰ πάνθ’ ὅσα ἂν κτήσωνται δεύτερα ἑαυτῶν εἶναι νομίζουσι. καὶ μὴν ἐκεῖνα μὲν τὰ καλλωπίσματα καὶ δαπάνησ καὶ χρόνου καὶ τῆσ παρὰ τῶν βαναύσων βοηθείασ προσδεῖται, τοῦτο δ’ ἐν μέσῳ πᾶσι πρόκειται τοῖσ δυνατοῖσ ἰδεῖν καὶ οὐδὲν δεῖ πραγματείασ, ἀλλ’ ἀπόχρη βουληθεῖσιν ἔχειν τἀγαθόν. δεῖ δὲ τοὺσ ὀρθῶσ βουλευομένουσ τῶν μὲν πολεμίων πάντωσ ἐθέλειν κρατεῖν, τῶν δ’ ἐπιτηδείων εἰδέναι ὅτε καιρὸσ ἡττᾶσθαι. οὐ γὰρ ἅπασα νίκη καλὴ, οὐδ’ ἐκ θεῶν ἀνθρώποισ παραγίγνεται.

μεστὴ δὲ καὶ ἡ τραγωδία τῶν ταῦτα παραινούντων. ὁ μέν γέ τισ αὐτῶν που λέγει φίλων γὰρ ἄρξεισ μὴ κρατῶν ὅσον θέλεισ, ὁ δ’ αὖ φησι κρατεῖσ τοι τῶν φίλων ἡσσώμενοσ. Δημοσθένησ δὲ ἐπιστέλλων Ἀθηναίοισ περὶ τῆσ ὁμονοίασ τὴν μὲν ἐν τοῖσ τοιούτοισ ἧτταν καλὴν καὶ προσήκουσαν ἔφη νίκην παρὰ τοῖσ εὖ φρονοῦσι κρίνεσθαι λέγων, ἣν γονέων υἱεῖσ ἡττῶνται, ὃ καὶ πολῖται συγχωροῦσιν ἀλλήλοισ. ἐὰν οὖν καὶ ὑμεῖσ τούτοισ τοῖσ λογισμοῖσ ἐθελήσητε χρήσασθαι καὶ πρῶτον μὲν αὐτοὶ γνώμησ οὕτωσ ἔχητε ὥστ’ ἀντ’ ἐραστῶν ἀλλήλοισ καταστῆναι, ἐνθυμηθέντεσ ὡσ οὐδ’ ὅστισ κάλλιστοσ ἑαυτοῦ πώποτ’ ἠράσθη, ἀλλ’ ἑτέρου του, ἔπειτα δὲ καὶ τοῖσ προεστηκόσι καὶ πολιτευομένοισ παρ’ ἑκάστοισ ὑμῶν παραστῇ τὸ ἐπ’ ἀδείασ ταῦθ’ ὑμᾶσ κατεπᾴδειν, καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ὅνπερ νῦν τὰ πρὸσ τὴν φιλονεικίαν ἐξάγοντα πάνθ’ εὑρίσκουσι καὶ λέγειν καὶ πράττειν, οὕτω τοῦ λοιποῦ περὶ τῆσ φιλίασ καὶ τῆσ ὁμονοίασ τῆσ πρὸσ ἀλλήλουσ ὑμῶν φιλοτεχνεῖν, ἴσωσ ἂν ὥσπερ ἄλλο τι πρᾶγμα τῆσ προσηκούσησ μελέτησ τυγχάνον καὶ τοῦθ’ ὑμῖν ἀκριβωθείη τε καὶ συμμείνειεν ὡσ εἰπεῖν ἐν τῷ τῆσ εὐχῆσ ῥήματι. νῦν δ’ οὕτωσ ἀλογίστωσ διακείμεθα ὥστε ὑφ’ ὧν μὲν οὐδ’ ὁτιοῦν χρηστὸν πείσεσθαι προσδοκῶμεν, ὑπὲρ τούτων ἐρίζομεν καὶ μαχόμεθα, ὧν δ’ ἐξῆν ἡμῖν ἐπιεικείᾳ χρωμένοισ ἀπολαύειν παρ’ οὐδὲν ποιούμεθα, καὶ ταῦθ’, ὥσ γ’ ἐγὼ μέμνημαι, καὶ τοῦ κρατίστου τῶν βασιλέων καὶ πάντασ παιδείᾳ παρελθόντοσ αὐτοῦ διαρρήδην περὶ τούτων ἐπιστείλαντοσ τὸ κατ’ ἀρχὰσ εὐθὺσ καὶ ὑποσχομένου τούτουσ βελτίστουσ καὶ ἀρίστουσ κρινεῖν, οἵτινεσ ἂν τῆσ ὁμονοίασ ἄρχωσιν ἑκόντεσ εἶναι. νῦν δ’ ὅταν μὲν σεισμὸσ ἤ τισ κίνδυνοσ καταλαμβάνῃ, γνωρίζομεν ἀλλήλουσ καὶ συνευχόμεθα καὶ διὰ τοὺσ ἑτέρουσ ἅτεροί φασι σώζεσθαι, ὥστε πολλὴν ἄξιον εἶναι τοῖσ κινδύνοισ χάριν εἰδέναι, ἐπειδὰν δὲ ἐφ’ ἡμῶν αὐτῶν γενώμεθα καὶ τοῦ πράττειν ἃ βουλόμεθα, αὐτοὶ καθιστάμεθα ἡμῖν αὐτοῖσ ἀντὶ τῶν σεισμῶν, καὶ οὔτε ἡσυχίαν ἄγειν οὔτε κοινόν τι φρονῆσαι δυνάμεθα, ὥσπερ δὲ ἐν τρυτάνῃ φορτίων ἐξαιρεθέντων ἄνω καὶ κάτω κινούμεθα τὴν διὰ κενῆσ, οὕτωσ ἐοίκέ τι καὶ τρυφῆσ ἐνεῖναι τῷ πράγματι. οὐ παύσεσθε, ὦ θαυμάσιοι, καὶ γνώσεσθε ὅτι ταῦτα μὲν οἷσ προσκείμεθα εἰ καὶ πολλοῦ τινοσ ἄξια, ἀλλ’ οὖν θνητὰ καὶ τῆσ δευτέρασ μερίδοσ, γνώμη δὲ ἀγαθὴ πάντων οἰκειότατον τοῖσ κρείττοσιν, ἧσ οὐκ ἐλάχιστον μέροσ τὸ πρὸσ φιλίαν ἐπιτηδείωσ ἔχειν;

μὴ γὰρ οἰέσθε ἐν μὲν ταῖσ πολιορκίαισ τὸ διεσπάσθαι ταῖσ φυλακαῖσ ἁπάντων ἀλυσιτελέστατον εἶναι, ἐν δὲ ταῖσ πολιτείαισ καὶ ταῖσ πρὸσ ἀλλήλουσ ὁμιλίαισ τὰ πολλὰ μέρη λυσιτελεῖν, ἀλλὰ τὴν ἁρμονίαν εἴπερ που κἀνταῦθα κρατεῖν. οὗτοσ ὁ τῶν πόλεων κόσμοσ ἀληθινὸσ, τοῦτο μέγιστον φυλακτήριον, τοῦτο σχῆμα κάλλιστον. ταῦτ’ ἐστὶν ἄνω βλεπόντων, οὐκ εἰσ ὀρύγματα καὶ πέτρασ, ταῦθ’ ὡσ ἀληθῶσ ἑορακότων τὴν φύσιν, οὐ τὴν τῶν λίθων οὐδὲ τῶν ξύλων, ἀλλ’ ὑφ’ ᾗ πάντα ἄγεται, ταῦτα ὃ τῆσ θείασ πολιτείασ μέροσ ἡμῖν ἐπιβάλλει μετειληφότων, ἐπεὶ καὶ τὸν πάντα οὐρανὸν καὶ κόσμον, ὃσ τὸ κάλλιστον ἁπάντων σχῆμα καὶ πρόσρημα εἴληφε, μία δή που γνώμη καὶ φιλίασ δύναμισ διοικεῖ· καὶ μετὰ ταύτησ ἥλιόσ τε πορεύεται τὴν αὑτοῦ χώραν φυλάττων δι’ αἰῶνοσ καὶ σελήνησ φάσματα καὶ ἀστέρων φορὰ χωρεῖ καὶ ὡρῶν περίοδοι καὶ τάξεισ ἑκάστων πρὸσ ἄλληλα καὶ ἀποστάσεισ τε αἱ καθήκουσαι καὶ πάλιν ἁρμονίαι φυλάττονται, νικώσησ τῆσ ὁμολογίασ, διαφορᾶσ δὲ οὐδεμιᾶσ ἐνούσησ οὐδὲ ἐγγιγνομένησ, ἀλλὰ τῷ θεσμῷ πάντων συγκεχωρηκότων καὶ μιᾷ γνώμῃ περὶ παντὸσ τοῦ προσήκοντοσ χρωμένων. ὥστ’ εἰ τὸ μιμεῖσθαι τοὺσ κρείττουσ εὖ φρονούντων ἐστὶν, εὖ φρονούντων ἂν εἰή καὶ τὸ ὡσ οἱο͂́ν τε μάλιστα ἕν τι τοὺσ σύμπαντασ αὐτοὺσ ἡγεῖσθαι. ὑπάρχει δ’ ὑμῖν καὶ τῶν ἀνθρωπείων παράδειγμα ἐν ὀφθαλμοῖσ τὸ μέγιστον, οἱ πάντα ἄριστοι βασιλεῖσ, οἷσ πολλῶν καὶ μεγάλων ὑπαρχόντων κάλλιστον εἶναι δοκεῖ ἡ πρὸσ ἀλλήλουσ ὁμόνοια καὶ σπουδή. ἐκεῖνοι μέντοι πασῶν πόλεων ἄρχοντεσ καὶ μειζόνων καὶ ἐλαττόνων ἁπάσαισ κεκοίνωνται. καίτοι πῶσ οὐκ ἄτοπον μακαρίζειν μὲν αὑτοὺσ ὑπὸ τοιούτων ἀρχομένουσ, τούτουσ δ’ εἰσ ὅσον ἔξεστι μὴ ἐθέλειν μιμεῖσθαι;

ὥστ’ ἀμφότεροι φιλοτιμηθῶμεν, κἀμοί τε πρὸσ ὑμᾶσ εἰρήσθω μετὰ πάσησ εὐνοίασ ἅμα καὶ ἀνδρείασ τὰ βέλτιστα, ὑμεῖσ τε ὅτι οὐ μάτην ταῦτ’ ἐστὶ λέγειν πρὸσ ὑμᾶσ, ἀλλ’ ἴστε χρῆσθαι τοῖσ τὰ βέλτιστα συμβουλεύουσι, τοῦτ’ ἐπιδείξατε. καὶ μὴν βασιλεῖσ μὲν ἄριστ’ ἂν ἄγοιεν τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματα τοῖσ τῶν ὅλων κυρίοισ ὁμοιοῦντεσ ἑαυτοὺσ τοῖσ θεοῖσ, πόλεισ δ’ ἄριστ’ ἂν ἄγοιντο ἐγγυτάτω τῆσ τῶν ἀρχόντων γνώμησ ἰοῦσαι. ἡμῖν δ’ ὅσῳ καὶ διαφερόντωσ τῶν ἄλλων ὑπάρχει τιμᾶσθαι καὶ ὑπὸ τῶν βασιλέων καὶ ὑπὸ τῶν κατ’ ἐνιαυτὸν ἐπισκόπων ἀφικνουμένων ‐ ὅθεν γὰρ ἠρξάμην ἐνταῦθα καὶ λήξω ‐ πῶσ οὐ καὶ τὴν πρόνοιαν εἰκὸσ εἶναι πλείω τοῦ μή τι φαίνεσθαι ποιοῦντασ ὃ μὴ τούτοισ ἂν δόξειεν οὐ καλῶσ ἔχειν; μηδαμῶσ. ἀλλὰ καὶ τῶν θεῶν ἕνεκ’ αὐτῶν καὶ τῶν θείων βασιλέων καὶ πάντων τῶν ὄντων καλῶν καὶ νενομισμένων βουληθῶμεν καταστῆναι καὶ μίαν ταύτην εἰ οἱο͂́ν τ’ εἰπεῖν φιλονεικίαν φιλονεικῆσαι πρὸσ ἀλλήλουσ οἵτινεσ ἄρξουσι πρῶτοι τῆσ ὁμονοίασ καὶ οἵτινεσ πλείω καὶ σαφέστερα τῆσ εἰσ τοὺσ ἑτέρουσ ἀρετῆσ ἔργα ἀποδείξονται. ἐγὼ μὲν οὖν καὶ βούλομαι ταῦτα καὶ προσδοκῶ, καὶ τοὺσ λόγουσ τούτουσ εἰρῆσθαί μοι δεξαίμην ἂν μᾶλλον ἢ τὰ πλεῖστα καὶ μέγιστα τῶν οἰκοδομημάτων ἀνεστακὼσ ὑμῖν εἶναι, πλὴν ἱερῶν λέγω. ὑμεῖσ δὲ ἂν μὲν πείθησθε, ἔργῳ δῆλον ποιήσετε ὅτι ὑμῖν οὐδὲν ἡμάρτηται, τοῖσ δὲ ἀποκνήσασι μέχρι τούτου μνησθῆναι περὶ τούτων πρὸσ ὑμᾶσ· ἂν δὲ ἑτέρωσ, ὃ μὴ γένοιτο, σχῆτε, καλὴν αὐτοῖσ τὴν ἀπολογίαν ποιήσετε. δόξουσι γὰρ ὀρθῶσ σεσιωπηκέναι, συνειδότεσ ὡσ ὑμῶν μὲν οὐδένα βελτίω ποιήσειν ἔμελλον, αὐτοὶ δ’ ἅπασιν ὑμῖν προσκρούσειν.

상위

Aristides, Aelius (아리스티데스, 아일리오스)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION