Aristides, Aelius, Ars Rhetorica, περὶ ἀφελοῦσ λόγου., περὶ ἠθῶν.

(아리스티데스, 아일리오스, Ars Rhetorica, περὶ ἀφελοῦσ λόγου., περὶ ἠθῶν.)

δεῖ δὲ ποικίλον εἶναι καὶ τὸν ἀφελῆ λόγον, μάλιστα ἐν τῷ τοιούτῳ εἴδει, καὶ ὅπου μὲν σεμνότητα ἐργάσασθαι, ὅπου δὲ καὶ περιβολήν, ὅπου δὲ ἀξίωμα, ὅπου δὲ καὶ ἦθοσ ἐνδείξασθαι καὶ χάριν, ὅπου δὲ καὶ γέλωτα, εἰ οἱο͂́ν τε, ὥσπερ ἔχει κἀνταῦθα, φίλιππόσ τε ὁ γελωτοποιὸσ κρούσασ τὴν θύραν. τὸ μὲν γὰρ ἦθοσ χάριεν πάνυ, ὅπερ ἐστὶν ἀφελοῦσ λόγου· τὸ γὰρ ἀφαιρεῖν τὰσ ἐπιβολὰσ καὶ αὐτοῖσ χρῆσθαι τοῖσ ὀνόμασι καὶ ἀκολουθεῖν τῶν πραγμάτων τῇ φύσει καὶ μὴ δεδιέναι τὴν σμικρότητα αὐτῶν καὶ ταπεινότητα ἁπλῆσ ψυχῆσ καὶ γενναίασ, ὅθεν καὶ λόγων τέχναι εὑρέθησαν, ἐξ ὧν ἐδυνήθη μέγεθοσ προσλαβεῖν καὶ τὰ μὴ ἔχοντα ἐν αὑτοῖσ φύσει μεγέθη, καὶ ποτὲ μὲν τοιαῦτα εἶναι τὰ ἐν αὐτοῖσ ἐμφαινόμενα, τὰ δὲ καὶ ψεῦδόσ τι ἐμφαίνειν, ὥσπερ ἔχει καὶ τοῦτο, ἀεὶ σὺ ἐπισκώπτεισ ἡμᾶσ, ὅτι σὺ μὲν Πρωταγόρᾳ πολὺ ἀργύριον δέδωκασ ἐπὶ σοφίᾳ· τοῦτο γὰρ βραχεῖαν μὲν ἐμφαίνει χάριτα, ἅμα δὲ καὶ κακοήθειαν ἔχει τινά. καὶ τὰ μέν τινα τοιαῦτά ἐστιν ἐννοήματα, ὥστε μηδὲν αὐτοῖσ προσυπακούεσθαι, τὰ δέ τινα τοιαῦτα, ὥστε ἦθοσ ἔχειν καὶ τὸ ἦθοσ οὐχ ἓν οὐδὲ ἁπλοῦν, ἀλλὰ διάφορον, τὸ μὲν χάριεν ἦθοσ, τὸ δέ τι ἀγαθὸν ἦθοσ, τὸ δὲ γλυκύτητα ἐμφαῖνον, τὸ δὲ χρηστότητα, τὸ δέ τι τοιοῦτόν ἐστιν ἦθοσ, ὥστε αὐτόθεν πολλὴν σεμνότητα ἐμφαίνειν, ὥσπερ ἔχει καὶ τοῦτο, Αὐτόλυκοσ μὲν οὖν παρὰ τὸν πατέρα ἐκαθέζετο·

σεμνῶσ μὲν οὖν πάνυ καὶ τῇ ἐννοίᾳ ποιῆσαι τὸ μειράκιον παρὰ τὸν πατέρα καθίσαι. σεμνὰ γὰρ τὰ τοιαῦτα ἐννοήματά ἐστι, μάλιστα δὲ τὸ ἦθοσ διεφύλαξεν αὐτῷ τὸ μὴ ἐπεξεργασίᾳ χρήσασθαι τῇ παρ’ αὐτοῦ, οἱο͂ν εἰ ἔλεγεν, Αὐτόλυκοσ μὲν οὖν παρὰ τὸν πατέρα ἐκαθέζετο, ὥσπερ ἐχρῆν υἱὸν ὄντα μετὰ πατρόσ, τὸ δὲ τοιοῦτον πολιτικόν. ἀφῆκεν οὖν ἐμφαίνεσθαι τὸ ἦθοσ καὶ τὴν σεμνότητα. τὰ μὲν γάρ τινα, ὡσ ἔφην, ὑποκαθήμενον καὶ ὑπονοούμενον ἔχει τὸ ἦθοσ, ὁποῖόν ἐστι τὸ προειρημένον ἀεὶ σὺ ἐπισκώπτεισ ἡμᾶσ, τὰ δέ τινα ἁπλᾶ ἐστι καὶ οὐδεμίαν κακοήθειαν ἐμφαίνει, ὡσ ἔχει καὶ τοῦτο, οἱ μέν τινεσ χρισάμενοι, οἱ δὲ καὶ λουσάμενοι·

τοῦτο γὰρ οὐδὲν πλέον ἐμφαίνει ἢ τὸ γενόμενον. ὅπου δ’ ἂν αἱ ὑπόνοιαι πονηραὶ ὦσι καὶ λυπῶσι τὸν λόγον, δεῖ τὸ παρὰ σοῦ εἰσαγόμενον ἐπανορθοῦσθαι τὸ ἄτοπον οὐχ ἁπλῶσ, ἀλλὰ ταῖσ παρὰ σοῦ προσθήκαισ, οἱο͂ν εὐθὺσ μὲν οὖν ἐννοήσασ τισ τὰ γινόμενα ἡγήσατ’ ἂν φύσει βασιλικόν τι τὸ κάλλοσ εἶναι, καὶ ἡ παρ’ αὐτοῦ προσθήκη, ἄλλωσ τε ἢν καὶ μετ’ αἰδοῦσ καὶ σωφροσύνησ, καθάπερ Αὐτόλυκοσ, κέκτηταί τισ αὐτό· περὶ κάλλουσ γὰρ ὄντοσ τοῦ λόγου οὐκ ἄν τισ ἀπόσχοιτο τὸ μὴ οὐ πρὸσ κακοήθειαν τὰ τοιαῦτα προσδέχεσθαι. πρῶτον οὖν τὸ ἦθοσ εἶναι δεῖ τοῦ ἀφελοῦσ λόγου χρηστότητα ἐμφαῖνον·

ἡ γὰρ χρηστότησ γνώμησ ἐστὶν ἀρετὴ καὶ ἀπὸ τῆσ διανοίασ καὶ γνώμησ προαίρεσισ καὶ τρόπων ἐπιείκεια. οὐ δεῖ δὲ οὐδὲν σημαίνεσθαι τὸ ἦθοσ αὐτὸ καθ’ αὑτό, ἀλλ’ ἐν τοῖσ ἀκούουσι καταλείπεσθαι, ἵνα ἀνεπιβούλευτον εἶναι δοκῇ· διὰ τοῦτο οὐδ’ ἐπισημαίνεσθαι χρὴ οὔτε τὰ δεινὰ ὡσ δεινὰ οὔτε τὰ φοβερὰ ὡσ φοβερά, ἀλλὰ ἐξαρκεῖ μοι μόνον εἰπεῖν, Τισσαφέρνησ δὲ διαβάλλει τὸν Κῦρον πρὸσ τὸν ἀδελφόν· ἐξήρκεσε γὰρ αὐτῷ ἐκ τοῦ γένουσ ἐνδείξασθαι ὁποῖόν ἐστι διαβάλλειν ἀδελφὸν πρὸσ ἀδελφόν· τὴν μέντοι ποιότητα καὶ τὴν διάθεσιν ἥτισ αὐτοῦ καταλείπει σκοπεῖν· εἰ δὲ ἀγωνιστικῶσ προῆγεσ αὐτό, τοῦτο ἂν εἶπεσ, οἱο͂ν πρᾶγμα δεινότατον πάντων καὶ ὠμότατον ἐνεβάλετο εἰσ τὴν ψυχὴν Τισσαφέρνησ· ἐὰν δὲ ἐξᾶραι θέλῃσ καὶ θεῖναι καὶ αὐτὰ τὰ νοήματα, δι’ ἃ οὐκ ἔδει γενέσθαι τὴν διαβολήν, ἐποίσεισ· οὔτε τοὺσ θεοὺσ αἰδεσθεὶσ οὔτε τὴν δίκην οὔτε τὸ πρᾶγμα ὡσ δεινότατον. ἃ γὰρ ἄν τισ ἤθουσ ἔχεσθαι νομίσῃ παρὰ τοῖσ τοὺσ πολιτικοὺσ λόγουσ μεταχειριζομένοισ, ταῦτα καὶ ἐπὶ τούτοισ ἦθοσ ἐμφαίνειν δύναιτ’ ἄν, ἔλαττον μέντοι· ἄλλον μὲν γὰρ παρ’ ἐκείνοισ τρόπον ἐστὶ καὶ ἄλλο τι δηλοῖ, ἄλλον δὲ παρὰ τούτοισ· ἐκεῖ μὲν γὰρ ὑπαινιττόμενόν τι ἢ ἕτερόν τι ὑποδεικνύντα, ἢ καὶ αὐτὸ τὸ ἐναντίον οὗ λέγεισ ἔστιν ἐνδείξασθαι, ἐνταῦθα δὲ οὔ, ὡσ ἂν ἀφελείασ δεῖγμα καὶ ἁπλότησ διανοίασ. παραδείγματοσ δὲ ἕνεκα κείσθω παρ’ ἀμφοῖν· ὁ μὲν Δημοσθένησ ἦθοσ ἐμφῆναι βουλόμενοσ τί φησι; πάνυ τοίνυν προσῆκον ἂν εἰή τοιοῦτον περὶ πλείστου ποιεῖσθαι ὑμᾶσ, καὶ ἄνδρα εὐεργέτην δικαίωσ ὀνομάζειν. Ξενοφῶντοσ δὲ ἦθοσ καὶ ἡ χεὶρ αὐτῷ ἐπηκολούθησεν, ὥστε σαφῶσ τὴν τάξιν ἐξετάζοντεσ ἐφ’ ἑκατέρᾳ αὐτῶν εὑρ́οιμεν ἂν τὸ ἦθοσ. τὰ δὲ ἤθη ὁ Ξενοφῶν ἐργάζεται πρῶτον μὲν πρὸσ τὰ ἰδιώματα ἀφορῶν τῶν προσώπων περὶ ὧν ἂν ποιούμενοσ τοὺσ λόγουσ τυγχάνῃ, ἔπειτα τοὺσ καιροὺσ ὁρῶν καὶ πρὸσ τούτοισ τὰσ περιστάσεισ καὶ τὰ συμβεβηκότα καὶ τὰ παρόντα αὐτοῖσ καὶ τὰ παρακολουθοῦντα, ἐξ ὧν συλλογιζόμενοσ ἤθη εὑρίσκει ἐργάζεσθαι ἐν τοῖσ λόγοισ καὶ νὴ Δία γε καὶ πάθη.

ἵνα δὲ ἀπ’ αὐτῶν τῶν βιβλίων ἄρξηταί τισ, ἐν τῷ Συμποσίῳ πᾶσα μὲν ἀρετή ἐστι, ὁ δὲ λόγοσ καὶ ἡ ἁπλότησ τῆσ διανοίασ ἐστὶ τῶν λεγομένων, ὃ οὕτω τισ ἂν ἦθοσ εἴποι· καὶ σχεδὸν ὁ λόγοσ ἅπασ οὕτω προῆκται. πόθεν οὖν τοῦτο ὑπῆρξεν αὐτῷ; τῷ ἰδεῖν τὸν καιρὸν καὶ τὸ πρᾶγμα ὁποῖον καὶ τὰ παρακολουθοῦντα φύσει, οἱο͂ν ὁποῖον μέν τι τὸ συμπόσιόν ἐστι καὶ τίνα ἐν συμποσίῳ λέγεσθαί τε καὶ γίνεσθαι συμβαίνει. πρὸσ ἃ προορῶν ἀπειργάσατο τὸν λόγον, οἱο͂ν εὐθὺσ ἐν ἀρχῇ τοῦ λόγου, ἀλλ’ ἔμοιγε δοκεῖ τῶν καλῶν κἀγαθῶν ἀνδρῶν οὐ μόνον τὰ μετὰ σπουδῆσ πραττόμενα ἀξιομνημόνευτα εἶναι, ἀλλὰ καὶ τὰ ἐν ταῖσ παιδιαῖσ. ἤθουσ ἐχόμενόν ἐστι τὸ νόημα, ὅτι δεῖ καὶ τὰ μετὰ παιδιὰσ πραττόμενα τῶν μεγάλων τε καὶ ἀγαθῶν ἀνδρῶν ἀποδέχεσθαι, καὶ ἔστι τὸ θεώρημα τοῦ ἀφελοῦσ, ὅτι μὴ ἐκ παντὸσ τρόπου δεῖ διώκειν τὰ ἔνδοξα καὶ τὰ μεγάλα, ἀλλὰ καὶ τὰ δοκοῦντα φαῦλα εἶναι καὶ εὐκαταφρόνητα. πάλιν ἐν τοῖσ Ἀπομνημονεύμασι τὸ ἰδίωμα καταμαθὼν τῆσ Σωκράτουσ προαιρέσεωσ, πρὸσ τοῦτο ἀπιδὼν προσαγήοχε τὸν λόγον· ὄντοσ γὰρ τοῦ ὑποκειμένου ὀργῆσ ἀξίου καὶ ἐπιτιμήσεωσ τὸ Σωκράτην τοσούτου ἄξιον ἄνδρα κατακεκρίσθαι, ὅμωσ οὗτοσ ὡσ ἀφελὴσ ἀνὴρ ἦθοσ κἀνταῦθα ἐνεδείξατο, πολλάκισ φησὶν ἐθαύμασα, οὐχὶ δὲ εἶπεν, ἐφ’ ᾧ τισ ἂν ὀργισθείη ἢ ἐφ’ ᾧ ἄξιον ἐπιτιμῆσαι. δεῖ μέντοι κἀκεῖνο ὁρᾶν, ὅπωσ ὑφειμένα διὰ τὸ ἀφελὲσ τιθεὶσ ὀνόματα οὐδὲν ἧττον ἐν τῷ οἰκείῳ τόπῳ ἐνέφηνε τὸ μέγεθοσ τοῦ πράγματοσ· τὸ γὰρ ἐθαύμασα καὶ τὸ πολλάκισ οὐ μικρῶν ἐστιν ἔμφασισ. πάλιν ἐν τῇ Παιδείᾳ ὁρ́α πῶσ μετεχειρίσατο εἰπών, ἔννοιά ποθ’ ἡμῖν ἐγένετο. τὸ μὲν οὖν νόημά ἐστιν ὃν τρόπον Κῦροσ παῖσ ὢν ἐτρέφετο καὶ τίνοσ παιδείασ μετέσχεν, καὶ τίνα ἔργα ἔπραξε, καὶ ὡσ εὐδαιμονέστατοσ ἀνθρώπων ἐγένετο, τοῦτο δὲ ἄλλο τι βούλεται τῷ ἀνδρί· οὐ γὰρ Κῦρον ἐγκωμιάσαι προῄρηται οὐδὲ μέλει αὐτῷ ὃν τρόπον ἐπαιδεύθη ὁ Κῦροσ ἢ ἐτράφη, ἀλλ’ ἐπειδὴ ἐν ἤθει προάγει τὸν λόγον, ὑπογραφῇ κέχρηται ὁποῖόν τινα δεῖ εἶναι τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ τίνι τροφῇ καὶ τίνι παιδείᾳ χρῆσθαι, καὶ ὁποῖον μὲν δεῖ εἶναι ἔτι ἐν παιδίοισ ὄντα, ὁποῖον δὲ ἐπειδὰν μειράκιόν τισ γένηται, τίνα δὲ ἔργα καὶ ἐπιτηδεύματα προσήκοντα τῷ καλῷ τε καὶ ἀγαθῷ ἀνδρί, ὁ δὲ Κῦροσ ἄλλωσ ὄνομά ἐστιν αὐτῷ. τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἐν τοῖσ Ἀπομνημονεύμασι μετακεχείρισται τοὺσ τοιούτουσ τῶν λόγων· ἐκεῖ γὰρ αὐτῷ καὶ περὶ πλειόνων εἴρηται ὃν τρόπον δεῖ τῇ πατρίδι τῇ ἑαυτοῦ προσφέρεσθαι καὶ τοῖσ φίλοισ καὶ ἐν τοῖσ οἰκείοισ πᾶσιν· οὐ μέντοι εἴρηταί γε ὑποθετικῶσ, οἱο͂ν οὕτω χρὴ τοῦτον τὸν τρόπον τοῖσ φίλοισ προσφέρεσθαι, οὐδὲ χρὴ τοῦτον τὸν τρόπον τοῖσ ἀδελφοῖσ· οὐδὲ χρὴ πρότερον ἐπίδειξιν εἶναι πολιτείασ, πρὶν ἂν ἀνήρ τισ γένηται σοφόσ τε καὶ ἐπιστήμων πραγμάτων, ἀλλ’ ὑποθεὶσ ἕτερα πρόσωπα διδάσκει σε ὃν τρόπον χρὴ τὰ τοιαῦτα ποιεῖν, ὁποῖον καὶ Χαιρεφῶντα λέγει διαφερόμενον πρὸσ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, εἰπέ μοι, ἔφη, σὺ μόνοσ οὐ γινώσκεισ ὅτι οὕτω χρὴ τοῖσ ἀδελφοῖσ προσφέρεσθαι, ἀλλὰ πρόσωπον ἕτερον ὑπέβαλλεν. ὅταν οὖν θέλῃσ ἐν ἤθει λόγον προαγαγεῖν, οὐχ ὑποθετικῶσ εἰσάγεισ, τάδε χρὴ ποιεῖν ἢ τάδε, ἀλλὰ πρόσωπον ἕτερον ὑποθεὶσ ἃ ἂν βούλῃ τινὰ ποιεῖν λέγεισ, ὅτι ἐκεῖνοσ ἦν τοιοῦτοσ καὶ τάδε ἐποίει. ἔστι δὲ οὐ μόνον τὸ εἶδοσ τοῦ ἦθοσ δοκεῖν παρέχεσθαι ἐν τῷ λόγῳ τῷ κατὰ τὴν ἁπλότητα τῆσ διανοίασ, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὸ ἐναντίον τούτου, οἱο͂ν σκληρότερον καὶ ἀπηνῆ περιθεῖναι λόγον, ὅταν τοιοῦτόν τι ὑποτεθῇ, καὶ πάλιν αὖ εἰ ἐρῶντί τινι οἰκείουσ λόγουσ περιθείη, καὶ πᾶσιν ὁμοίωσ πρὸσ τὰ πάθη ἀφορῶντα, ὃν τρόπον καὶ ἐν τῇ Παιδείᾳ ἐκ τῶν περιστάντων πάθη εἰργάσατο, ὁπόσα περί τε Ἀβραδάτου καὶ τῆσ ἐκείνου γυναικὸσ εἴρηται·

ἡ δὲ πᾶσα ἀρετὴ τὸ διαφυλάξαι καὶ τηρῆσαι τὰ ἰδιώματα ἑκάστου, ὥσπερ ἦν. οὕτω πεποίηκε τὸν Κυαξάρην διὰ παντὸσ ὀργίλον καὶ ἵνα ἄλλον ἔχοντά τι ἐν τῇ ψυχῇ ἰδίωμα· ταῦτα γὰρ ἤθη μεγάλα ἐργάζεται ἐν τῷ λόγῳ· φυλάξαισ δ’ ἄν, ἐὰν ἐπακολουθήσῃσ τῇ προτέρᾳ διανοίᾳ καὶ τῇ προαιρέσει τοῦ λόγου, τί σοι βούλεται σκοπῶν καὶ πρὸσ τὸ ἰδίωμα ἀφορῶν περὶ οὗ ἂν λέγῃσ. τὰ δὲ ἤθη ἐν ταῖσ ἀφελείαισ τόνον λαμβάνει καὶ σεμνότητα, ὅταν τισ ἐμφανίζων τὴν ἑαυτοῦ γνώμην ἐπὶ μόνησ τῆσ ἐννοίασ τὸ ἦθοσ καταλείπῃ, οἱο͂ν εἰ ἔλεγεσ σὺ ἐνσημαινόμενοσ, ἔδοσαν δὲ οἱ θεοὶ καὶ ἐτίμησαν Χείρωνα, ὥσπερ χρή, δίκαιόν τε τὰ τοῦ καλοῦ πεποιημένον ἀγασθέντεσ αὐτοῦ, ὅτι δίκαιόσ τε ἦν καὶ τὴν ἄλλην ἀρετὴν ἐπετήδευεν·

ἐν γὰρ τούτοισ ἐμφανίζεισ τὴν σεαυτοῦ γνώμην πῶσ ἔχεισ περὶ τοὺσ τοιούτουσ ἄνδρασ· τῷ δὲ Ξενοφῶντι ἐξήρκεσε μόνον ἐπὶ τῆσ ἐννοίασ ἀποσιωπῆσαι, Χείρωνα δὲ διὰ δικαιότητα καὶ τὰ ἑξῆσ. ἔστι δὲ τῆσ ἰδιότητοσ τοῦ ἀνδρὸσ καὶ πάντων τῶν ἀφελῶν παρέχεσθαι, ὡσ ἔνι μάλιστα, καὶ χρηστὸν τὸ ἦθοσ, μὴ μέντοι ἐνσημαίνεσθαι τοῦτο αὐτὸ καθ’ αὑτό.

σκόπει δὲ ἐντεῦθεν τὸ ἦθοσ τῆσ ἀφελείασ, εἰ οὐ δοκεῖ σοι χρηστοῦ ἀνδρὸσ εἶναι τὸ μέλλοντα τελευτᾶν βούλεσθαι τοὺσ παῖδασ ἀμφοτέρουσ αὐτῷ παρεῖναι· οὕτω δέ τι χρηστὸσ ἦν ὁ Δαρεῖοσ καὶ φιλόστοργοσ, ὥστ’ ἐβούλετο τοὺσ παῖδασ ἀμφοτέρουσ αὐτῷ παρεῖναι. ἐπειδὴ δὲ ἠσθένει Δαρεῖοσ καὶ ὑπώπτευε τοῦ βίου τελευτήν, ἐβούλετό οἱ τὼ παῖδε ἀμφοτέρω παρεῖναι· τοῦτο χρηστοῦ ἤθουσ ἐστί· πατρικὴν γάρ σοι διάθεσιν ἐνεδείξατο, καὶ ἔστι τῆσ γνώμησ ἡ ἀρετή, καὶ τὸ ἦθοσ ἀφελοῦσ ἀνδρόσ, οἱο͂ν ἂν χρηστὸν γένοιτο. ἦθοσ δὲ χρηστὸν ἐποίησε καὶ ἐν τῷ Συμποσίῳ ἐπὶ τῆσ τὰ θαυμαστὰ ἐπιδεικνυμένησ εἰπών, ὥστε οἱ μὲν θεώμενοι ἐφοβοῦντο. χρηστὸν οὖν κἀνταῦθα τὸ ἦθοσ ἐφάνη τὸ τοὺσ θεωμένουσ φοβεῖσθαι ἐπὶ τῷ παραδόξῳ τοῦ θεάματοσ. ἦθοσ ἄλλο πάλιν ἀφανὲσ καὶ κεκρυμμένον, ὥσπερ ἐν τοῖσ ἀφελέσι λόγοισ προσήκει, ἀναβαίνει οὖν ὁ Κῦροσ λαβὼν Τισσαφέρνην ὡσ φίλον.

τί γὰρ δεῖ ἐξαγορεύειν καὶ λέγειν, λαβὼν Τισσαφέρνην τὸν μάλιστα ἐπιβουλεύοντ’ αὐτῷ ὡσ φίλον; τὸ δὲ ἀποκρυψάμενον ἐφ’ ἑαυτοῦ ἐᾶσαι τοῦτο ἔχει τὸ ἦθοσ. καὶ μάλιστά γε τούτῳ πρόσεχε, ὅτι οὐκ ἐπισημαίνονται οἱ ἀφελεῖσ ἄνδρεσ τὰσ δυνάμεισ, ἀλλ’ αὐτὰσ ἐφ’ ἑαυτῶν ἀξιοῦσι δείκνυσθαι, ἐκτὸσ εἰ μὴ καιρὸσ εὔθετόσ που φανείη, ὡσ καὶ ἐν τῷ Κυνηγετικῷ, ἐγὼ μὲν οὖν παραινῶ τοῖσ νέοισ μὴ καταφρονεῖν κυνηγεσίων. καιρὸν ἔσχεν ἐνταῦθα καὶ ἦθοσ θαυμαστὸν μετὰ τὰσ ἐκβάσεισ τηλικαύτασ οὔσασ καὶ ὑποθετικῶσ ἐκ τοῦ οἰκείου προσώπου χρῆσθαι, ἐγὼ μὲν οὖν παραινῶ. ὅταν δὲ τὸ ἐναντίον τοῦ σημαντικοῦ εἴπῃσ καὶ ἀνιῇσ τῆσ ἐπιστάσεωσ, ἦθοσ ἐργάζῃ· οὐ γὰρ λέγεισ, ἔχεσθαι κυνηγεσίων καὶ σπουδάζειν περὶ κυνηγέσια, ἀλλὰ τὸ ἐναντίον μὴ καταφρονεῖν κυνηγεσίων μηδὲ τῆσ ἄλλησ παιδείασ. τοῦτο δὲ οὐκ ἐᾷ εὐτελῆ γενέσθαι τὸν λόγον, ὅταν ἔνδοξον μὴ πάνυ δοκοῦντι ἐνδόξῳ παραθῇσ, μὴ καταφρονεῖν κυνηγεσίων μηδὲ τῆσ ἄλλησ παιδείασ. μεῖζον οὖν μικροτέρῳ συμπλέξαι καὶ κατ’ εἶδοσ λεχθέντι ἀναμῖξαί τι ἐν γένει ἀνδρόσ ἐστιν ἐπιστήμονοσ· ἐκ τούτων γὰρ γίνονται τὰ εἰσ τὸν πόλεμον ἀγαθοὶ καὶ εἰσ τὰ ἄλλα· τόδε οὖν χρὴ ποιεῖν διὰ τόδε. ἡ μὲν οὖν αἰτιολογία κοινὴ καὶ πολιτικῶν καὶ ἀφελῶν, τὰ δὲ σχήματα διάφορα τὸ μὴ συμπλέξαντα εἰπεῖν, οὐ μόνον εἰσ τὸν πόλεμον, ἀλλὰ καὶ εἰσ τὰ ἄλλα. ἦθοσ δὲ πάλιν μετὰ γλυκύτητοσ ἐποίησεν εἰπὼν ἐν τοῖσ Ἀπομνημονεύμασι, καὶ μὴ νομίζοι τὸ μέγιστον κέρδοσ ἔχειν φίλον ἀγαθὸν κτησάμενοσ ἦθοσ γλυκὺ ἐποίησεν ἀπὸ τοῦ ἐλάττονοσ ὀνομάσασ τὸ πρᾶγμα.

ἀντὶ γὰρ τοῦ εἰπεῖν ὅτι αἱ τῶν φίλων οὐσίαι ἐκείνου πᾶσαι γίγνονται καὶ αἱ βοήθειαι αἱ ἐν τῷ βίῳ, ὁ δὲ ἑνὶ τούτῳ ὀνόματι, ὃ καὶ γλυκύτητα ἐμφαίνει καὶ ἦθοσ, φίλον φησὶν ἀγαθὸν κτησάμενοσ. καὶ τὸ τὰσ ἐπιτιμήσεισ κατὰ τὴν τοῦ ἐναντίου ἀναίρεσιν ποιεῖσθαι ἦθοσ ποιεῖ, οἱο͂ν ἀκολούθου ὄντοσ εἰπεῖν τῷ [ἐπεμελεῖτο] οὐκ ἠμέλει καὶ τούσ τε ἀμελοῦντασ ἐμέμφετο ὁ δέ φησιν οὐκ ἐπῄνει, ἀλλὰ μὴν καὶ τοῦ σώματοσ αὐτόσ τε οὐκ ἠμέλει τούσ τε ἀμελοῦντασ οὐκ ἐπῄνει.

ἦθοσ δὲ ἀγαθὸν καὶ Σωκρατικὸν τὸ μὴ ἀπὸ τῶν ἀναγκαίων ἐπὶ τὰ ἀναγκαῖα ἄγειν, οἱο͂ν αὐτὸσ δὲ περὶ τῶν ἀνθρωπείων διελέγετο, σκοπῶν τί εὐσεβέσ, τί ἀσεβέσ, εἶτα ἀπὸ τῶν οὐδετέρων ἐπὶ τὰ ὀνοματικά, τί σωφροσύνη, τί μανία, τί ἀνδρεία, τί δειλία, τί πόλισ, τί πολιτικόσ.

ἐν δὲ τῷ αὐτῷ καὶ κάλλοσ ἐποίησε τῷ ἀποκόψαι καθ’ ἕκαστον πρᾶγμα. ἤθη δὲ καὶ εἰρωνεῖαι ἐργάζονται, οἱο͂ν ὁπόσα Σωκράτην προσδιαλεγόμενον πεποίηκε καὶ ἀναδιδάσκοντα τοὺσ νέουσ, ὥσπερ αὐτὸν οὐκ εἰδότα, ἀλλ’ ἀναζητοῦντα μᾶλλον.

ἔνια δὲ ὀνόματα καὶ χωρὶσ τῶν πραγμάτων ἦθοσ ἐργάζεται ἐν τοῖσ λόγοισ, οἱο͂ν εἰσ καλόν γε ὑμῖν συντετύχηκα.

ἐνταῦθα οὐκ ἄλλο τι εἰργάσατο ἦθοσ ἢ ἡ λέξισ, εἰσ καλόν γε ὑμῖν συντετύχηκα. καὶ τὰ συγκριτικὰ δὲ σχήματα πάνυ μέν ἐστι τῆσ ἀφελείασ καὶ τοῦ συγγραφικοῦ λόγου μᾶλλόν ἐστιν, ἦθοσ δὲ καὶ αὐτὰ παρέχεται, οἱο͂ν μᾶλλον τοῖσδε, ὡσ εἰ στρατηγοῖσ καὶ ἱππάρχοισ καὶ σπουδάρχαισ.

εἰ δὲ σὺ τὸ ἐναντίον συλλαβὼν ἔλεγεσ, ὡσεὶ ὅσοι μὲν τοὺσ τοιούτουσ εἶναι λέγονται, οὓσ ἂν ὁρῶσιν ἀρχαῖσ τε καὶ τιμαῖσ καὶ τοιαύταισ δυνάμεσι πλέον τι τῶν ἄλλων ὑπεραίροντασ, οὔ μοι δοκοῦσιν ὀρθῶσ ποιεῖν, Κριτίου μᾶλλον ὁ τοιοῦτοσ τρόποσ ἔδοξεν εἶναι ἤ τινοσ τῶν ἀρχαίων σοφιστῶν. λέγω οὖν ὅτι καὶ λέξει ἀνεμφάτῳ χρῆται ὁ ἀφελὴσ ἀνὴρ καὶ σχήματι καὶ ῥυθμῷ, ὥσπερ ἔχει καὶ ἐνταῦθα, ἐπειδὴ δὲ ἠσθένει Δαρεῖοσ καὶ ὑπώπτευε τοῦ βίου τελευτήν, ἐβούλετό οἱ τὼ παῖδε ἄμφω παρεῖναι·

οὐ γάρ ἐστιν ὁ ῥυθμὸσ ὥσπερ ἂν πολιτικοῦ ἀνδρὸσ γένοιτο, συνειλκυσμένοσ καὶ συνειληφὼσ τὰ νοήματα. τὰ δὲ ὀρθοῦντα νοήματα δριμύτητα ἔχει ἀντὶ τοῦ πλαγιάζειν· τὸ μὲν γὰρ πλαγιάσαι ἦν, ἀσθενῶν δὲ Δαρεῖοσ. κινδυνεύει δὲ ἐγγυτάτω εὐτελείασ προσιέναι ἡ ἀφέλεια διὰ τὸ πλείστοισ ὀνόμασιν ἀνεμφάτωσ χρῆσθαι, ὡσ καὶ ἐνταῦθα τὸ ἠσθένει ψιλὸν ἦν ὄνομα. διὰ τοῦτο αὐτῷ παρετέθη καὶ ἰσοδυναμοῦν, ἵνα ἐκφύγῃ τὴν εὐτέλειαν, ἐπειδὴ δὲ ἠσθένει Δαρεῖοσ καὶ ὑπώπτευε τελευτὴν τοῦ βίου.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION