호흡부호 보기
강세부호 보기
장단부호 보기
작은 Iota 보기
모든 부호 보기
Ἀντιπάτρῳ δὲ ἀραμένῳ τοὺσ ἀδελφοὺσ ἀσεβείᾳ τε τῇ ὑστάτῃ καὶ ἀλαστορίᾳ τῇ ἐπ’ αὐτοῖσ τὸν πατέρα περιβεβληκότι οὔτι κατὰ γνώμασ ἡ ἐλπὶσ τοῦ αὖθισ βίου ἦν· ἀπαλλαγεὶσ γὰρ φόβου τοῦ ἐπὶ τῇ ἀρχῇ διὰ τὸ τῶν ἀδελφῶν μὴ ἐπικοινωνῆσον, ἐργωδέστερον καὶ ἄπορον αὐτῷ εὑρ́ισκεν τὸ τῆσ βασιλείασ περιγενέσθαι· τοσόνδ’ ἐφύη τῷ ἔθνει μῖσοσ πρὸσ αὐτόν. ὄντοσ δὲ αὐτῷ καὶ τοῦδε χαλεποῦ πλειόνωσ παρελύπει τὸ στρατιωτικὸν ἀλλοτρίωσ ἔχον τῇ γνώμῃ πρὸσ αὐτόν, εἰσ οὓσ τὰ πάντα ἦν τοῖσ βασιλεῦσιν ἀνακείμενα τοῦ οἰκείου ἀσφαλοῦσ, ὁπότε τύχοι τὸ ἔθνοσ νεωτέρων ὀριγνώμενον πραγμάτων·
τοσόνδε κίνδυνον ἐμνήστευσεν αὐτῷ ὁ ὄλεθροσ τῶν ἀδελφῶν. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ συνῆρχέν γε τῷ πατρὶ οὐδὲν ἄλλο ἢ ὡσ βασιλεὺσ ὢν καὶ ἐπιστεύετο παρ’ αὐτῷ μειζόνωσ, ἐξ ὧν ἀπολωλέναι καλῶσ εἶχεν εὐνοίασ βεβαιώματα εὑρημένοσ, ὡσ ἐπ’ ἀσφαλείᾳ σωτηρίασ τῆσ Ἡρώδου τοὺσ ἀδελφοὺσ ἐνδεδειχώσ, ἀλλ’ οὐκ ἔχθρᾳ τῇ πρὸσ ἐκείνουσ καὶ πρὸ αὐτῶν πρὸσ τὸν πατέρα τοιαίδε αὐτὸν περιεσπένδον ἀραί.
ἅπερ δὴ πάντα μηχαναὶ τῆσ ἐπὶ τὸν Ἡρώδην ὁδοῦ ἵσταντο Ἀντιπάτρῳ, ἐρημοῦντι αὐτὸν μὲν κατηγόρων ἐφ’ οἷσ πράττειν διενοεῖτο, Ἡρώδην δὲ καταφυγῆσ οἳ βοηθοῖεν αὐτῷ τοῦ Ἀντιπάτρου φανερῶσ πολεμίου καταστάντοσ·
ὥστε μίσει μὲν τῷ πρὸσ τὸν πατέρα ἔπρασσεν τὴν ἐπιβουλὴν τῶν ἀδελφῶν, τὸ δὲ ἥπτετο μειζόνωσ τοῦ ἐγχειρῶν μὴ ἀφίεσθαι τῆσ πράξεωσ·
ἀποθνήσκοντοσ μὲν γὰρ Ἡρώδου, βεβαίωσ αὐτῷ περιγενομένησ τῆσ ἀρχῆσ, ἐξικνουμένου δὲ εἰσ τὸ πλέον ἔτι ζῆν, κινδύνων ἀντιπεριστάντων ἐξαγγέλτου γενομένησ τῆσ πράξεωσ, ἧσ συνθέτησ γεγονὼσ πολέμιον ἠνάγκαζε τὸν πατέρα καταστῆναι. καὶ διὰ τοῦ χαρίζεσθαι πολυτελὴσ ἦν τοὺσ περὶ τὸν πατέρα, κέρδεσι μεγάλοισ ἐκπλήσσων τὸ τῶν ἀνθρώπων μῖσοσ πρὸσ αὐτὸν καὶ μάλιστα τοὺσ ἐπὶ Ῥώμησ φίλουσ πομπαῖσ μεγάλων δωρεῶν εὔνουσ καθιστάμενοσ, πρὸ πάντων δὲ Σατορνῖνον τὸν τῆσ Συρίασ ἐπιμελητήν.
ὑπάξεσθαί τε ἦν ἐλπὶσ αὐτῷ καὶ τὸν Σατορνίνου ἀδελφὸν μεγέθει δώρων, ἃ ἐδίδου, καὶ τὴν ἀδελφὴν τοῦ βασιλέωσ ἀνδρὶ πρώτῳ τῶν περὶ τὸν Ἡρώδην συνοικοῦσαν τῷ αὐτῷ τρόπῳ χρώμενοσ.
ψευσάμενόσ τε φιλίαν πρὸσ τοὺσ ὁμιλοῦντασ δεινότατόσ τισ ἦν πεπιστεῦσθαι καὶ μῖσοσ ἀράμενοσ ἐφ’ οὕστινασ ἐπικρύψασθαι συνετώτατοσ. οὐ μὴν ἠπάτα γε τὴν τηθίδα προκατανενοηκυῖαν ἐκ πλείονοσ αὐτὸν καὶ μηκέθ’ οἱᾶν οὖσαν παραλογισθῆναι καὶ διὰ τὸ ἤδη παρασκευῇ τῇ πάσῃ ἀντιτετάχθαι αὐτοῦ πρὸσ τὸ κακότροπον.
καίτοι θυγατρὶ αὐτῆσ συνῴκει θεῖοσ πρὸσ μητρὸσ Ἀντιπάτρου προνοίᾳ τῇ ἐκείνου καὶ διαπράξει παραλαβὼν τὴν κόρην πρότερον Ἀριστοβούλῳ γεγαμημένην·
τὴν δὲ ἑτέραν ὁ ἐκ τοῦ ἀνδρὸσ αὐτῆσ Καλλέα παῖσ γυναῖκα εἶχεν. ἀλλ’ οὐδὲν ἐπὶ τῷ μὴ κατανοεῖσθαι πονηρὸν ὄντα ἦν ἡ ἐπιγαμία τεῖχοσ, ὥσπερ οὐδ’ ἡ πρότερον συγγένεια πρὸσ τὸ οὐ μεμισῆσθαι. τὴν δὲ Σαλώμην Ἡρώδησ ἐσπουδακυῖαν Συλλαίῳ τῷ Ἄραβι γαμηθῆναι κατ’ ἐρωτικὴν ἐπιθυμίαν βιάζεται τῷ Ἀλεξᾷ συνοικεῖν συμπρασσούσησ αὐτῷ Ιοὐλίασ καὶ πειθούσησ τὴν Σαλώμην μὴ ἀνήνασθαι τὸν γάμον, μὴ καὶ ἔχθρα καθίσταιτο αὐτοῖσ προύπτωσ ὀμωμοκότοσ Ἡρώδου μὴ ἂν εὐνοήσειν Σαλώμῃ μὴ ὑποδεξαμένῃ τὸν Ἀλεξᾶ γάμον.
καὶ ἐπείθετο Καίσαρόσ τε οὔσῃ γυναικὶ τῇ Ιοὐλίᾳ καὶ ἄλλωσ συμβουλευούσῃ πάνυ συμφέροντα. ἐν τούτῳ δὲ καὶ τὴν Ἀρχελάου θυγατέρα τοῦ βασιλέωσ Ἡρώδησ ὡσ τὸν αὐτῆσ πατέρα ἐξέπεμψεν Ἀλεξάνδρῳ συνῳκηκυῖαν ἐκ τῶν αὐτοῦ τὴν προῖκα ἀποδούσ, ὥστε ἀμφισβήτημα αὐτοῖσ μηδὲν εἶναι.
Ἀνέτρεφεν δὲ αὐτὸσ τῶν παίδων τὰ τέκνα πάνυ ἐπιμελῶσ·
ἦσαν γὰρ τῷ μὲν Ἀλεξάνδρῳ ἐκ Γλαφύρασ ἄρσενεσ δύο, Ἀριστοβούλῳ δὲ ἐκ Βερενίκησ τῆσ Σαλώμησ θυγατρὸσ ἄρσενέσ τε τρεῖσ καὶ θήλειαι δύο. καί ποτε παρόντων αὐτῷ τῶν φίλων παραστησάμενοσ τὰ παιδάρια καὶ τῶν υἱέων ἀνακλαύσασ τὴν τύχην ηὔχετο μηδὲν τοιόνδε παισὶν τοῖσ ἐκείνων συνελθεῖν, αὐξηθέντασ δὲ ἀρετῇ καὶ συμφορᾷ τοῦ δικαίου τὰσ τροφὰσ ἀμείψασθαι, ἃσ ποιοῖτο.
ἐγγεγύητό τε εἰσ γάμον, ὁπότε ἀφικοίατο εἰσ ὡρ́αν τὴν ἐπ’ αὐτῷ, τῷ μὲν πρεσβυτέρῳ τῶν Ἀλεξάνδρου παίδων Φερώρου θυγατέρα, τῷ δὲ Ἀριστοβούλου τὴν Ἀντιπάτρου, καὶ θυγατέρα τὴν Ἀριστοβούλου ἐπωνόμαζε παιδὶ τῷ Ἀντιπάτρου, τὴν δὲ ἑτέραν τῶν Ἀριστοβούλου θυγατέρων Ἡρώδῃ παιδὶ τῷ αὑτοῦ·
γίνεται δὲ τῷ βασιλεῖ οὗτοσ ἐκ τῆσ τοῦ ἀρχιερέωσ θυγατρόσ· πάτριον γὰρ πλείοσιν ἐν ταὐτῷ ἡμῖν συνοικεῖν. ἔπρασσε δὲ τὰσ μνηστείασ τῶν παίδων ὁ βασιλεὺσ ἐλέῳ τῶν ὀρφανῶν εἰσ εὔνοιαν αὐτῶν διὰ τὴν ἐπιγαμίαν τὸν Ἀντίπατρον προκαλούμενοσ.
Ἀντίπατροσ δὲ γνώμῃ τῇ πρὸσ τοὺσ ἀδελφοὺσ πολιτεύειν οὐκ ἐνέλιπεν καὶ πρὸσ τοὺσ παῖδασ αὐτοῖσ γεγονότασ, ἥ τε τοῦ πατρὸσ σπουδὴ περὶ αὐτοὺσ ἠρέθιζεν αὐτὸν μείζονασ ἔσεσθαι τῶν ἀδελφῶν προσδεχόμενον, καὶ μάλιστα ὁπότε ἀνδρωθεῖεν, Ἀρχελάου προσληψομένου τοῖσ θυγατριδοῖσ βασιλέωσ ἀνδρὸσ καὶ Φερώρου τῷ ληψομένῳ τὴν θυγατέρα·
τετράρχησ δὲ καὶ οὗτοσ ἦν. ἐπήγειρε δ’ αὐτὸν καὶ τὸ πᾶν πλῆθοσ ἐλέῳ μὲν τὰ πρὸσ τοὺσ ὀρφανοὺσ χρώμενον, μίσει δὲ πρὸσ αὐτὸν τὰ πάντα ἐξαγαγεῖν οὐκ ἀπηλλαγμένον κακοτροπίᾳ τῇ ἐπὶ τοῖσ ἀδελφοῖσ.
ἐμηχανᾶτο οὖν διάλυσιν τῶν τῷ πατρὶ ἐγνωσμένων, ἐν δεινῷ τιθέμενοσ προσλήψει τοσῆσδε αὐτοὺσ ὁμιλῆσαι δυνάμεωσ. καὶ μετέπιπτεν Ἡρώδησ εἴκων δεήσει τῇ Ἀντιπάτρου, ὥστε αὐτὸν μὲν τὴν Ἀριστοβούλου θυγατέρα γαμεῖν καὶ τὴν Φερώρου τὸν υἱὸν αὐτοῦ.
καὶ τὰ μὲν τῶν ὁμολογιῶν τοῦ γάμου τοῦτον κινεῖται τὸν τρόπον ἄκοντοσ τοῦ βασιλέωσ. Ἡρώδῃ δὲ τῷ βασιλεῖ κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον συνῴκουν ἐννέα γυναῖκεσ, ἥ τε Ἀντιπάτρου μήτηρ καὶ ἡ θυγάτηρ τοῦ ἀρχιερέωσ, ἐξ ἧσ δὴ καὶ ὁμώνυμοσ αὐτῷ παῖσ γεγόνει·
ἦν δὲ καὶ ἀδελφοῦ παῖσ αὐτῷ μία γεγαμημένη καὶ ἀνεψιὰ σὺν αὐτῇ. καὶ ταῖσδε μὲν τέκνον οὐδὲν ἐφύη. ἦν δ’ ἐν ταῖσ γυναιξὶν κἀκ τοῦ Σαμαρέων ἔθνουσ μία καὶ παῖδεσ αὐτῆσ Ἀντίπασ καὶ Ἀρχέλαοσ καὶ θυγάτηρ Ὀλυμπιάσ.
καὶ ταύτην μὲν ὕστερον Ιὤσηποσ γαμεῖ βασιλέωσ ἀδελφιδοῦσ ὤν, Ἀρχέλαοσ δὲ καὶ Ἀντίπασ ἐπὶ Ῥώμησ παρά τινι ἰδίῳ τροφὰσ εἶχον. Κλεοπάτρα δὲ Ιἑροσολυμῖτισ γεγάμητο αὐτῷ καὶ παῖδεσ ἐξ αὐτῆσ Ἡρώδησ τε ἐγεγόνεισαν καὶ Φίλιπποσ, ὃσ καὶ αὐτὸσ ἐν Ῥώμῃ τροφὰσ εἶχεν.
καὶ Παλλὰσ δὲ ἐν ταῖσ γαμεταῖσ Φασάηλον πεποιημένη παῖδα αὐτῷ, πρόσ γε μὴν ταύταισ Φαῖδρα καὶ Ἐλπίσ, ἐξ ὧν θυγατέρεσ δύο ἦσαν Ῥωξάνη καὶ Σαλώμη. τὰσ δὲ πρεσβυτέρασ αὐτοῦ θυγατέρασ ὁμομητρίασ τῶν περὶ Ἀλέξανδρον, ὧν περιεώρα Φερώρασ τὸν γάμον, συνῴκουν ἡ μὲν Ἀντιπάτρῳ τοῦ βασιλέωσ ἀδελφῆσ παιδὶ ὄντι, Φασαήλῳ δὲ ἡ ἑτέρα·
καὶ οὗτοσ Ἡρώδου ἀδελφοῦ παῖσ ἐγεγόνει. καὶ τοῦτο μὲν Ἡρώδου τὸ γένοσ ἦν. Τότε δὲ βουλόμενοσ πρὸσ Τραχωνίτασ ἀσφαλὴσ εἶναι, κώμην πόλεωσ μέγεθοσ οὐκ ἀποδέουσαν ἔγνω Ιοὐδαίων κτίσαι ἐν μέσῳ, δυσέμβολόν τε ποιεῖν τὴν αὐτοῦ καὶ τοῖσ πολεμίοισ ἐξ ἐγγίονοσ ὁρμώμενοσ ἐκ τοῦ ὀξέοσ κακουργεῖν.
Οὐλαθὰ ὄνομα αὐτῷ, μετεπέμπετο τοῦτον σὺν τῷ πλήθει τῶν ἑπομένων, παρέξειν ὑπισχνούμενοσ γῆν ἐν τοπαρχίᾳ τῇ λεγομένῃ Βαταναίᾳ, ὡρίζετο δὲ αὕτη τῇ Τραχωνίτιδι, βουλόμενοσ πρόβλημα τὴν κατοίκησιν αὐτοῦ κτᾶσθαι, ἀτελῆ τε τὴν χώραν ἐπηγγέλλετο καὶ αὐτοὺσ εἰσφορῶν ἀπηλλαγμένουσ ἁπασῶν, αἳ εἰωθυῖαι ἐγκατοικεῖν τὴν γῆν ἄπρακτον παρασχόμενοσ.
Τούτοισ πεισθεὶσ ὁ Βαβυλώνιοσ ἀφικνεῖται καὶ λαβὼν τὴν γῆν φρούρια ᾠκοδομήσατο καὶ κώμην, Βαρθύραν ὄνομα αὐτῇ θέμενοσ.
πρόβλημά τε ἦν οὗτοσ ὁ ἀνὴρ καὶ τοῖσ ἐγχωρίοισ τὰ πρὸσ τοὺσ Τραχωνίτασ καὶ Ιοὐδαίων τοῖσ ἐκ Βαβυλῶνοσ ἀφικνουμένοισ κατὰ θυσίαν ἐπὶ Ιἑροσολύμων τοῦ μὴ λῃστείαισ ὑπὸ τῶν Τραχωνιτῶν κακουργεῖσθαι, πολλοί τε ὡσ αὐτὸν ἀφίκοντο καὶ ἁπανταχόθεν, οἷσ τὰ Ιοὐδαίων θεραπεύεται πάτρια. καὶ ἐγένετο ἡ χώρα σφόδρα πολυάνθρωποσ ἀδείᾳ τοῦ ἐπὶ πᾶσιν ἀτελοῦσ, ἃ παρέμεινεν αὐτοῖσ Ἡρώδου ζῶντοσ.
Φίλιπποσ δὲ υἱὸσ ἐκείνου παραλαβὼν τὴν ἀρχὴν ὀλίγα τε καὶ ἐπ’ ὀλίγοισ αὐτοὺσ ἐπράξατο, Ἀγρίππασ μέντοι γε ὁ μέγασ καὶ ὁ παῖσ αὐτοῦ καὶ ὁμώνυμοσ καὶ πάνυ ἐξετρύχωσαν αὐτούσ, οὐ μέντοι τὰ τῆσ ἐλευθερίασ κινεῖν ἠθέλησαν. παρ’ ὧν Ῥωμαῖοι δεξάμενοι τὴν ἀρχὴν τοῦ μὲν ἐλευθέρου καὶ αὐτοὶ τηροῦσιν τὴν ἀξίωσιν, ἐπιβολαῖσ δὲ τῶν φόρων εἰσ τὸ πάμπαν ἐπίεσαν αὐτούσ.
καὶ τάδε μὲν ᾗ καιρὸσ ἀκριβώσομαι προϊόντοσ τοῦ λόγου. Τελευτᾷ δὲ Ζάμαρισ ὁ Βαβυλώνιοσ, ὃσ ἐπὶ κτήσει τῆσδε τῆσ χώρασ Ἡρώδῃ προσποιεῖται, ζήσασ τε μετὰ ἀρετῆσ καὶ παῖδασ λειπόμενοσ ἀγαθούσ, Ιἄκειμον μέν, ὃσ ἀνδρείᾳ γενόμενοσ ἐπιφανὴσ ἱππεύειν συνεκρότησε τὸ ὑφ’ αὑτῷ Βαβυλώνιον, καὶ ἴλη τῶνδε τῶν ἀνδρῶν ἐδορυφόρει τούσδε τοὺσ βασιλέασ.
καὶ Ιἄκειμοσ δὲ ἐν γήρᾳ τελευτῶν Φίλιππον τὸν υἱὸν κατέλιπεν ἄνδρα κατὰ χεῖρασ ἀγαθὸν καὶ τὰ ἄλλα ἀρετῇ χρῆσθαι παρ’ ὁντινοῦν ἀξιόλογον.
τε πιστὴ καὶ εὔνοια ἀσφαλὴσ αὐτῷ πρὸσ Ἀγρίππαν γίνεται τὸν βασιλέα, στρατιάν τε ὁπόσην ὁ βασιλεὺσ ἔτρεφεν οὗτοσ ἀσκῶν διετέλει καὶ ὅπη ἐξοδεύειν δεήσειεν ἡγούμενοσ.
Ἡρώδου δ’ ἐν οἷσ εἶπον ὄντοσ ἀφεώρα τὰ πάντα πράγματα εἰσ Ἀντίπατρον, κἀφ’ οἷσ ὠφελήσειεν κυροῦν οὐκ ἀπήλλακτο ἐξουσίασ ἐπικεχωρηκότοσ τε τοῦ πατρὸσ ἐλπίδι εὐνοίασ καὶ πίστεωσ, καὶ περαιτέρω κτᾶσθαι τὴν ἐπ’ αὐτοῖσ ἐξουσίαν τολμηρὸσ καθιστάμενοσ διὰ τὸ ἄδηλοσ τῷ πατρὶ εἶναι κακουργῶν κἀφ’ οἷσ εἴπειεν πιστότατοσ.
ἦν τε πᾶσιν φοβερὸσ οὐχ οὕτωσ ἰσχύι τῆσ ἐξουσίασ, ὡσ τοῦ κακοτρόπου τῷ προμηθεῖ·
μάλιστα δ’ αὐτὸν Φερώρασ ἐθεράπευεν καὶ ἀντεθεραπεύετο δεινῶσ, πάνυ τοῦ Ἀντιπάτρου περιστοιχίσαντοσ αὐτὸν καὶ τὴν γυναικωνῖτιν συνισταμένου τὰ πρὸσ αὐτόν· ἐδεδούλωτο γὰρ Φερώρασ γαμετῇ τε καὶ μητρὶ ταύτησ καὶ ἀδελφῇ καὶ ταῦτα μισῶν τὰσ ἀνθρώπουσ ὕβρει θυγατέρων αὐτοῦ παρθένων·
ἀλλ’ ὅμωσ ἠνείχετο, πράσσειν τε οὐδὲν ἦν δίχα τῶν γυναικῶν ἐκπεριωδευκυιῶν τὸν ἄνθρωπον καὶ ἀλλήλαισ εὐνοίᾳ συμπράσσειν τὰ πάντα μὴ ἀπηλλαγμένων, ὥστε παντοίωσ ὁ Ἀντίπατροσ ὑπῆκτο αὐτὰσ καὶ δι’ αὐτοῦ καὶ διὰ τῆσ μητρόσ· ταὐτὸν γὰρ αἵδε αἱ τέσσαρεσ γυναῖκεσ ἔλεγον.
καὶ Φερώρᾳ δὲ πρὸσ Ἀντίπατρον ἐπ’ οὐδαμινοῖσ τισιν αἱ γνῶμαι διήλλασσον. ἀντίσπασμα δ’ ἦν αὐτοῖσ βασιλέωσ ἡ ἀδελφὴ περισκοποῦσά τε ἐκ πλείονοσ τὰ πάντα καὶ τὴν εὔνοιαν αὐτῶν ἐπὶ κακοῖσ τοῖσ Ἡρώδου πρασσομένην εἰδυῖά τε καὶ μηνύειν οὐκ ἀποτετραμμένη.
καὶ γνόντεσ ἐν ἀπεχθείᾳ βασιλεῖ τὴν εὔνοιαν αὐτῶν οὖσαν ἐπινοοῦσιν ὥστε φανερὰν μὲν μὴ εἶναι τὴν πρὸσ ἀλλήλουσ αὐτῶν σύνοδον, μίσουσ δὲ καὶ λοιδοριῶν ᾗ καιρὸσ προσποίησιν, καὶ μάλιστα Ἡρώδου παρατυγχάνοντοσ ἢ οἳ πρὸσ αὐτὸν ἀπαγγέλλειν ἔμελλον, κρυπτῶσ δὲ τὰ τῆσ εὐνοίασ ὀχυρώτερα καθίστασθαι.
καὶ ἔπρασσον οὕτωσ.
ἐλάνθανεν δὲ τὴν Σαλώμην οὔτε πρῶτον ἡ διάνοια αὐτῶν ἐπὶ τοιοῖσδε ὡρμημένων οὔτε ἐπειδὴ χρῆσθαι οὐκ ἀπήλλακτο αὐτή· πάντα δὲ ἀνίχνευέν τε καὶ πρὸσ τὸν ἀδελφὸν μειζόνωσ ἐκδεινοῦσα ἀπεσήμαινεν συνόδουσ τε κρυπτὰσ καὶ πότουσ βουλευτήριά τε ἀφανῶσ κατεσκευασμένα, ὧν μὴ ἐπ’ ὀλέθρῳ τῷ ἐκείνου συντιθεμένων κἂν πεφανερῶσθαι μὴ κεκωλῦσθαι. νῦν δὲ τοὺσ μὲν ἐκ τοῦ προὔπτου διαφόρουσ καὶ τὰ πάντα ἐπὶ βλάβῃ τῇ ἀλλήλων λέγοντασ, εἰσ δὲ τὸ ἀφανὲσ τοῖσ πολλοῖσ τὴν εὔνοιαν ἀνατιθεμένουσ καὶ ὁπότε ἀλλήλοισ συμμονωθεῖεν φίλια πράσσειν μὴ ἀπηλλαγμένουσ, ὁμολογεῖν πολεμεῖν πρὸσ οὓσ λανθάνειν χρώμενοι εὐνοίᾳ τῇ ἀλλήλων ἐσπουδάκοιεν.
καὶ ἡ μὲν ταῦτ’ ἀνίχνευέν τε καὶ ἀκριβῶν τυγχάνουσα τῷ ἀδελφῷ ἀνέφερεν συνιέντι μὲν ἤδη τὰ πολλὰ καὶ δι’ ἑαυτοῦ, εἰσ δὲ τὸ θαρσεῖν οὐ διακενῆσ ὑπονοῶν καθισταμένῳ διαβολαῖσ τῆσ ἀδελφῆσ.
καὶ ἦν γὰρ μόριόν τι Ιοὐδαϊκὸν ἀνθρώπων ἐπ’ ἐξακριβώσει μέγα φρονοῦν τοῦ πατρίου καὶ νόμων οἷσ χαίρει τὸ θεῖον προσποιουμένων, οἷσ ὑπῆκτο ἡ γυναικωνῖτισ, Φαρισαῖοι καλοῦνται, βασιλεῖ δυναμένῳ μάλιστα πράσσειν προμηθεῖσ κἀκ τοῦ προὔπτου εἰσ τὸ πολεμεῖν τε καὶ βλάπτειν ἐπηρμένοι.
παντὸσ γοῦν τοῦ Ιοὐδαϊκοῦ βεβαιώσαντοσ δι’ ὁρ́κων ἦ μὴν εὐνοήσειν Καίσαρι καὶ τοῖσ βασιλέωσ πράγμασιν, οἵδε οἱ ἄνδρεσ οὐκ ὤμοσαν ὄντεσ ὑπὲρ ἑξακισχίλιοι, καὶ αὐτοὺσ βασιλέωσ ζημιώσαντοσ χρήμασιν ἡ Φερώρου γυνὴ τὴν ζημίαν ὑπὲρ αὐτῶν εἰσφέρει.
οἱ δὲ ἀμειβόμενοι τὴν εὔνοιαν αὐτῆσ, πρόγνωσιν δὲ ἐπεπίστευντο ἐπιφοιτήσει τοῦ θεοῦ, προύλεγον, ὡσ Ἡρώδῃ μὲν καταπαύσεωσ ἀρχῆσ ὑπὸ θεοῦ ἐψηφισμένησ αὐτῷ τε καὶ γένει τῷ ἀπ’ αὐτοῦ, τῆσ δὲ βασιλείασ εἴσ τε ἐκείνην περιηξούσησ καὶ Φερώραν παῖδάσ τε οἳ εἰε͂ν αὐτοῖσ.
καὶ τάδε, οὐ γὰρ ἐλάνθανεν τὴν Σαλώμην, ἐξάγγελτα βασιλεῖ ἦν, καὶ ὅτι τῶν περὶ τὴν αὐλὴν διαφθείροιέν τινασ.
καὶ βασιλεὺσ τῶν τε Φαρισαίων τοὺσ αἰτιωτάτουσ ἀναιρεῖ καὶ Βαγώαν τὸν εὐνοῦχον Κᾶρόν τέ τινα τῶν τότε προύχοντα ἀρετῇ τοῦ εὐπρεποῦσ καὶ παιδικὰ ὄντα αὐτοῦ. κτείνει δὲ καὶ πᾶν ὅ τι τοῦ οἰκείου συνειστήκει οἷσ ὁ Φαρισαῖοσ ἔλεγεν. ἦρτο δὲ ὁ Βαγώασ ὑπ’ αὐτῶν ὡσ πατήρ τε καὶ εὐεργέτησ ὀνομασθησόμενοσ τοῦ ἐπικατασταθησομένου προρρήσει βασιλέωσ·
κατὰ χεῖρα γὰρ ἐκείνῳ τὰ πάντ’ εἶναι, παρέξοντοσ αὐτῷ γάμου τε ἰσχὺν καὶ παιδώσεωσ τέκνων γνησίων. ὥστε ἀγωνοθετῶν στάσιν αὐτῷ πρὸσ τὸν ἀδελφὸν πόλεμον ἐκ φύσεωσ αὐτοῖσ καὶ λόγῳ καὶ δι’ ἔργων ὁπόσα δύναιτο, τήν τε διάλυσιν τῆσ ζημίασ τῆσ ὑπ’ αὐτοῦ ἐπιβληθείσησ τέλεσι διαφευχθείσησ τοῖσ ἐκείνησ, τῶν τε νῦν πεπραγμένων οὐδὲν ὅ τι οὐ μετ’ αὐτῆσ.
ἀνθ’ ὧν, ὦ Φερώρα, καλῶσ εἶχεν οὐ δεήσει οὐδὲ γνωμῶν εἰσηγήσεωσ τῶν ἐμῶν αὐτοκέλευστον ἀποπέμπεσθαι γυναῖκα ταύτην ὡσ πολέμου τοῦ πρόσ μέ σοι αἰτίαν ἐσομένην·
καὶ νῦν, εἴπερ ἀντιποιῇ συγγενείασ τῆσ ἐμῆσ, ἀπείπασθαι τήνδε τὴν γαμετήν· μενεῖσ γὰρ οὕτωσ ἀδελφόσ τε καὶ στέργειν οὐκ ἀπηλλαγμένοσ. " Φερώρασ δὲ καίπερ λόγων ἀρετῇ περιωθούμενοσ οὔτε συγγενείασ τῆσ πρὸσ τὸν ἀδελφὸν ἔλεγε κινήσειν δίκαιον οὐδὲν οὔτε τῶν πρὸσ τὴν γαμετὴν εὐνοιῶν, αἱρεῖσθαί τε πρότερον θανεῖν ἢ ζῶν τολμᾶν ἀπεστερῆσθαι γυναικὸσ αὐτῷ κεχαρισμένησ.
Ἡρώδησ δὲ Φερώρᾳ μὲν ὑπερεβάλλετο τὴν ἐπὶ τούτοισ ὀργὴν καίπερ ἀνήδονον τιμωρίαν εἰσπεπραγμένοσ, Ἀντιπάτρῳ δὲ ἀπεῖπε καὶ μητρὶ τῇ ἐκείνου Φερώρᾳ τε μὴ ὁμιλεῖν καὶ τῶν γυναικῶν φυλάσσεσθαι τὸ εἰσ ταὐτὸν συνεσόμενον.
οἱ δ’ ὡμολόγουν μέν, συνῄεσαν δὲ ᾗ καιρὸσ καὶ συνεκώμαζον Φερώρασ καὶ Ἀντίπατροσ.
ἐφοίτα δὲ λόγοσ ὁμιλεῖν καὶ Ἀντιπάτρῳ τὴν Φερώρου γυναῖκα συμπρασσούσησ αὐτοῖσ τὰ εἰσ τὴν σύνοδον τῆσ Ἀντιπάτρου μητρόσ. Ὑφορώμενοσ δὲ τὸν πατέρα καὶ δεδιώσ, μὴ εἰσ πλεῖον προχωροίη τὰ τοῦ μίσουσ ἐπ’ αὐτῷ, γράφει πρὸσ τοὺσ ἐν Ῥώμῃ φίλουσ κελεύων ἐπιστέλλειν Ἡρώδῃ πέμπειν ᾗ τάχοσ Ἀντίπατρον ὡσ Καίσαρα.
οὗ γενομένου ἔπεμπεν Ἡρώδησ Ἀντίπατρον δῶρα συμπέμψασ ἀξιολογώτατα καὶ διαθήκην, ἐν ᾗ μετ’ αὐτὸν Ἀντίπατρον ἀπεδείκνυε βασιλέα, ἢ φθάντοσ τελευτῆσαι Ἡρώδην τὸν ἐκ τῆσ τοῦ ἀρχιερέωσ θυγατρὸσ υἱὸν αὐτῷ γεγενημένον.
συνεξορμᾷ δ’ Ἀντιπάτρῳ καὶ Σύλλαιοσ ὁ Ἄραψ μηδὲν ὧν προσέταξε Καῖσαρ διαπεπραγμένοσ, καὶ Ἀντίπατροσ αὐτοῦ κατηγορεῖ ἐπὶ Καίσαροσ περὶ ὧν πρότερον Νικόλαοσ.
κατηγορεῖτο δὲ καὶ ὑπὸ Ἀρέτα Σύλλαιοσ, ὡσ πολλοὺσ ἀπεκτονὼσ τῶν ἐν Πέτρᾳ ἀξιολόγων παρὰ γνώμην τὴν αὐτοῦ καὶ μάλιστα Σόαιμον ἄνδρα τῇ ἐσ πάντα ἀρετῇ τιμᾶσθαι δικαιότατον, ἀνῃρηκέναι δὲ καὶ Φάβατον Καίσαροσ δοῦλον. καὶ Σύλλαιοσ αἰτίαν εἶχεν ἐκ τοιῶνδε ἐγκλημάτων·
Κόρινθοσ ἦν Ἡρώδου σωματοφύλαξ τοῦ βασιλέωσ μάλιστα πιστευόμενοσ ὑπ’ αὐτοῦ. τοῦτον πείθει Σύλλαιοσ ἐπὶ χρήμασι μεγάλοισ Ἡρώδην ἀποκτεῖναι, καὶ ὑπέσχετο. μαθὼν οὖν Φάβατοσ Συλλαίου πρὸσ αὐτὸν εἰρηκότοσ διηγεῖται πρὸσ τὸν βασιλέα. ὁ δὲ τόν τε Κόρινθον βασανίζει συλλαβὼν καὶ πάντα ἀνάπυστα ἦν αὐτῷ.
συλλαμβάνει δὲ καὶ δευτέρουσ Ἄραβασ καταγορεύσει τῇ Κορίνθου πειθόμενοσ τὸν μὲν φύλαρχον ὄντα τὸν δὲ Συλλαίου φίλον. οἳ καὐτοί, βασανίζει γὰρ αὐτοὺσ ὁ βασιλεύσ, ὡμολόγουν ὅτι παρεῖεν ἐξοτρύνοντεσ μὴ μαλακίζεσθαι Κόρινθον καὶ εἴ που δεήσειεν καὶ συγχειρουργήσοντεσ αὐτῷ τὸν φόνον.
καὶ Σατορνῖνοσ δηλώσεωσ αὐτῷ πάντων ὑπὸ Ἡρώδου γενομένησ εἰσ Ῥώμην ἐξέπεμψεν αὐτούσ. Φερώραν δὲ ἰσχυρῶσ ἐμμένοντα εὐνοίᾳ τῆσ γυναικὸσ ἀναχωρεῖν εἰσ τὴν αὑτοῦ Ἡρώδησ κελεύει.
ὁ δὲ ἀσμένωσ ἐπὶ τὴν τετραρχίαν ἀπῆρεν, πολλὰ ὀμόσασ οὐ πρότερον ἥξειν ἢ πύθοιτο Ἡρώδην τετελευτηκότα, ὥστε καὶ νοσήσαντοσ τοῦ βασιλέωσ ἀξιωθεὶσ ἥκειν ἐπί τινων πίστεσιν ἐντολῶν, εἰ μέλλοι τελευτᾶν, οὐχ ὑπήκουσεν ἐπὶ τιμῇ τοῦ ὁρ́κου. οὐ μὴν Ἡρώδησ γε μιμεῖται τὸ ἐπὶ τοιοῖσδε ἐκείνου γνώμην προαποφηνάμενον ἣν ἔχει, ἀλλ’ ἧκεν ὡσ τὸν Φερώραν, ἐπειδὴ ὕστερον ἄρχεται νοσεῖν, καὶ μετακλήσεωσ αὐτῷ μὴ γενομένησ, θανόντα δὲ περιστείλασ ἐπὶ Ιἑροσολύμων ἀγόμενοσ ταφῆσ ἠξίου καὶ πένθοσ μέγα ἐπ’ αὐτῷ προέθετο.
τοῦτο Ἀντιπάτρῳ καίτοι γε ἐπὶ Ῥώμησ πεπλευκότι κακῶν ἐγένετο ἀρχὴ τῆσ ἀδελφοκτονίασ αὐτὸν τινυμένου θεοῦ.
διηγήσομαι δὲ τὸν πάντα περὶ αὐτοῦ λόγον παράδειγμα τῷ ἀνθρωπείῳ γενησόμενον τοῦ ἀρετῇ πολιτεύσοντοσ ἐπὶ πᾶσιν. Ἐπειδὴ Φερώρασ τελευτᾷ ταφνίται ἐγεγόνεισαν αὐτοῦ ἀπελεύθεροι δύο τῶν Φερώρᾳ τιμίων οὗτοι προσελθόντεσ Ἡρώδῃ ἠξίουν μὴ ἀνεκδίκητον καταλιπεῖν τοῦ ἀδελφοῦ τὸν νεκρόν, ἀλλὰ ζήτησιν ποιεῖσθαι τῆσ ἀλόγου τε καὶ δυστυχοῦσ μεταστάσεωσ.
τοῦ δ’ ἐπιστραφέντοσ τοῖσ λόγοισ, πιστὰ γὰρ ἐδόκει, δειπνῆσαι μὲν αὐτὸν ἔλεγον παρὰ τῇ γυναικὶ τῇ προτέρᾳ τῆσ νόσου, φάρμακον δὲ προσκομισθὲν ἐν βρώματι μὴ πρότερον εἰωθότι ἐμφαγόντα ὑπὸ τούτου τελευτῆσαι·
κομιστὸν μέντοι γενέσθαι τὸ φάρμακον ὑπὸ γυναικὸσ ἐκ τῆσ Ἀραβίασ λόγῳ μὲν ἐπὶ προσποιήσεσιν ἐρώτων, φίλτρον γὰρ δὴ ὄνομα αὐτῷ εἶναι, τὸ δ’ ἀληθὲσ ἐπὶ τῇ Φερώρου τελευτῇ. φαρμακιστόταται δέ εἰσι γυναικῶν αἱ ἐκ τῆσ Ἀραβίασ·
ᾗ δὲ ταῦτα ἐπεκάλουν καὶ τῆσ Συλλαίου ἐρωμένησ ἐν ταῖσ μάλιστα ὡμολόγητο εἶναι φίλη, πείσουσαί τε αὐτὴν ἐπὶ πράσει τοῦ φαρμάκου εἰσ τοὺσ τόπουσ ἐληλύθεσαν ἥ τε μήτηρ τῆσ τοῦ Φερώρου γυναικὸσ καὶ ἡ ἀδελφὴ καὶ ἐπανῆκον αὐτὴν ἀγόμεναι τοῦ δείπνου πρότερον ἡμέρᾳ μιᾷ. ὑπὸ τούτων ὁ βασιλεὺσ τῶν λόγων παροξυνθεὶσ δούλασ τε ἐβασάνιζε τῶν γυναικῶν καί τινασ καὶ ἐλευθέρασ, καὶ ὄντοσ ἀφανοῦσ τοῦ πράγματοσ διὰ τὸ μηδεμίαν ἐξειπεῖν τελευταία τισ περιουσῶν αὐτῆσ τῶν ἀλγηδόνων ἄλλο μὲν ἔφη οὐδέν, θεὸν δ’ ἐπικαλεῖσθαι τοιαῖσδε αἰκίαισ δώσειν περιβαλεῖν τὴν Ἀντιπάτρου μητέρα κακῶν τῶν ἐπεχόντων αἰτίαν πᾶσιν γενομένην.
ταῦτα εἰσ ἐπίστασιν Ἡρώδην ἄγει, καὶ τὰ πάντα βασάνοισ τῶν γυναικῶν ἀνάπυστα ἦν, οἵ τε κῶμοι καὶ κρυπταὶ σύνοδοι καὶ δὴ καὶ λόγων πρὸσ μόνον τὸν υἱὸν εἰρημένων ἐξοίσεισ πρὸσ τὰσ Φερώρου γυναῖκασ·
ἦν δὲ ταλάντων ἑκατὸν δωρεὰσ ἐπικρύπτεσθαι φράζειν πρὸσ Φερώραν τῷ Ἀντιπάτρῳ κέλευσισ ὑπὸ τοῦ πατρόσ· μῖσόσ τε πρὸσ τὸν πατέρα καὶ ὀλοφυρμοὶ πρὸσ τὴν μητέρα, ὡσ ἐπὶ μήκιστον τοῦ πατρὸσ βιοῦν ἐξηγμένου καὶ αὐτῷ μηδὲν ἐλάσσονοσ τοῦ γήρωσ ἐπικειμένου, ὡσ μηδ’ ἂν ἐλθοῦσαν τὴν βασιλείαν ὁμοίωσ εὐφρᾶναί ποτ’ αὐτόν·
παρατρέφεσθαί τε πολλοὺσ ἐπὶ τῇ βασιλείᾳ καὶ ἀδελφοὺσ καὶ ἀδελφῶν παῖδασ οὐδαμῶσ ἀδεῆ τὴν ἐλπίδα παρεχομένουσ τἀσφαλοῦσ· καὶ γὰρ δὴ καὶ νῦν, εἴ τι πάσχειν, αὐτὸν ἀδελφῷ μᾶλλον ἢ παιδὶ τῷ αὐτοῦ κελεύειν τὴν ἀρχὴν δίδοσθαι.
ὠμότητά τε πολλὴν κατηγόρει τοῦ βασιλέωσ καὶ τὰσ σφαγὰσ τῶν υἱέων, φόβῳ τε μὴ καὶ αὐτῶν ἅπτοιτο ἤδη τὸν μὲν ἐπὶ Ῥώμησ ἄρασθαι τέχνην ἐπινοῆσαι, Φερώραν δὲ ἐπὶ τῆσ αὐτοῦ τετραρχίασ. Ταῦτα συνῇδεν γὰρ τοῖσ λόγοισ τῆσ ἀδελφῆσ, καὶ πολὺ τοῦ μὴ ἀπιστίαν ἔτι ὑποπτεύεσθαι συνῆγεν αὐτοῖσ, ὁ βασιλεὺσ κρατυνάμενοσ ἐπὶ κακίᾳ τῇ Ἀντιπάτρου τὴν Δῶριν τὴν μητέρα αὐτοῦ πάντα τὸν περὶ αὐτὴν κόσμον ταλάντων πολλῶν ὄντα ἀφελόμενοσ ἔπειτα αὐτὴν ἀποπέμπεται καὶ ταῖσ Φερώρου γυναιξὶν φιλίαν ἐσπείσατο.
μάλιστα δ’ ἐξώτρυνεν εἰσ ὀργὴν κατὰ τοῦ παιδὸσ τὸν βασιλέα Σαμαρείτησ ἀνὴρ Ἀντίπατροσ ἐπιτροπεύων τὸν υἱὸν τοῦ βασιλέωσ Ἀντίπατρον, ἄλλα τε αὐτοῦ ἐν ταῖσ βασάνοισ κατειπὼν καὶ ὅτι παρασκευασάμενοσ φάρμακον θανάσιμον δοίη Φερώρᾳ κελεύσασ παρὰ τὴν ἀποδημίαν αὐτοῦ, ἵν’ ὡσ πλεῖστον ἀφεστήκοι τῶν ἐν τοιούτοισ ὑποτοπασμῶν, τῷ πατρὶ δοῦναι.
καὶ κομίσαι μὲν Ἀντίφιλον ἐξ Αἰγύπτου τὸ φάρμακον ἕνα τῶν Ἀντιπάτρου φίλων, σταλῆναι δὲ ὡσ Φερώραν διὰ Θευδίωνοσ μητρὸσ Ἀντιπάτρου ἀδελφοῦ τοῦ βασιλέωσ παιδόσ, καὶ οὕτωσ ἐλθεῖν τὸ φάρμακον εἰσ τὴν γυναῖκα τὴν Φερώρου δόντοσ φυλάσσειν τοῦ ἀνδρὸσ αὐτῆσ.
ἡ δὲ ὡμολόγει μὲν ἀνακρίναντοσ τοῦ βασιλέωσ, καὶ δραμοῦσα ὡσ κομίσειεν ῥίπτει κατὰ τέγουσ ἑαυτήν, οὐ μὴν τελευτᾷ ἐπὶ πόδασ τῆσ πτώσεωσ γενομένησ.
καὶ οὕτωσ ἐπεὶ ἀνεκτήσατο αὐτὴν ἄδειάν τε αὐτῇ ὑπισχνούμενοσ καὶ τοῖσ οἰκείοισ μηδὲν ἐπ’ ἀφανισμῷ τἀληθοῦσ τρεπομένῃ, τρίψειν γε μὴν κακοῖσ τοῖσ ὑστάτοισ ἀγνωμονεῖν προθεμένην, ὑπισχνεῖται καὶ ὤμοσεν ἦ μὴν ἐρεῖν τὰ πάντα ὃν ἐπράχθη τρόπον, λέγουσα μὲν, ὡσ ἔφασαν οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων ἀληθῆ τὰ πάντα.
"κεκόμισται γὰρ ἐκ τῆσ Αἰγύπτου τὸ φάρμακον ὑπ’ Ἀντιφίλου, ἀδελφὸσ δ’ ἐκείνῳ ἰατρὸσ ὢν ἐπόρισεν, καὶ Θευδίωνοσ ὡσ ἡμᾶσ κομίσαντοσ ἐφύλασσον αὐτὴ παρὰ Φερώρου λαβοῦσα ἐπὶ σὲ ἡτοιμασμένον ὑπὸ Ἀντιπάτρου.
ἐπεὶ οὖν ἐνόσει Φερώρασ καὶ ἐθεράπευεσ αὐτὸν ἀφικόμενοσ, ὁρῶν σου τὴν εὔνοιαν, ᾗ περὶ αὐτὸν ἐχρῶ, ἐπεκλάσθη τε τῇ διανοίᾳ καὶ μετακαλέσασ με, "ὦ γύναι, φησίν, περιώδευσέ με Ἀντίπατροσ ἐπὶ πατρὶ μὲν τῷ αὐτοῦ, ἀδελφῷ δὲ τῷ ’μῷ, θανάσιμόν τε γνώμην συνθεὶσ καὶ φάρμακον ᾧ διακονήσοιτο αὐτῇ πεπορισμένοσ.
δρὸσ τὰσ ἐπιστολάσ.
" καὶ τὸ μὲν πλεῖστον καύσασαν τοῦ φαρμάκου τυχεῖν, ὑπολιπέσθαι δὲ ὀλίγον, ἵνα εἰ Φερώρου μεταστάντοσ περιέποι κακῶσ αὐτὴν ὁ βασιλεύσ, μεθίσταιτο αὐτῷ διάδρασιν ποιουμένη τῶν ἀναγκῶν. ταῦτα εἰποῦσα τό τε φάρμακον καὶ τὴν πυξίδα εἰσ τὸ μέσον παρῆγεν.
καὶ ἀδελφὸσ δὲ Ἀντιφίλου ἕτεροσ καὶ μήτηρ αὐτοῦ ἀνάγκαισ τε καὶ βασάνων σφοδρότητι ταὐτὰ ἔλεγον καὶ ἐγνώριζον τὴν πυξίδα. κατηγορεῖτο δὲ καὶ τοῦ ἀρχιερέωσ ἡ θυγάτηρ, γυνὴ δὲ τοῦ βασιλέωσ, ὡσ πάντων ἵστωρ τούτων γενομένη κρύπτειν προθυμηθεῖσα αὐτά.
καὶ διὰ τάδε Ἡρώδησ ἐκείνην τε ἐξέβαλεν καὶ τὸν υἱὸν αὐτῆσ ἐξήλειψε τῶν διαθηκῶν εἰσ ὃ βασιλεύσοι μενουσῶν, καὶ τὸν πενθερὸν τὴν ἀρχιερωσύνην ἀφείλετο Σίμωνα τὸν τοῦ Βοηθοῦ, καθίσταται δὲ Ματθίαν τὸν Θεοφίλου Ιἑροσολυμίτην γένοσ. Ἐν τούτῳ δὲ καὶ Βάθυλλοσ ἐκ Ῥώμησ ἀπελεύθεροσ Ἀντιπάτρου παρῆν καὶ βασανισθεὶσ εὑρίσκεται φάρμακον κομίζων δώσειν τε τῇ ἑαυτοῦ μητρὶ καὶ Φερώρᾳ, ὡσ εἰ τὸ πρότερον μὴ ἅπτοιτο τοῦ βασιλέωσ, τούτῳ γοῦν μεταχειρίζοιντο αὐτόν.
ἀφίκετο δὲ γράμματα παρὰ τῶν ἐν Ῥώμῃ φίλων τῷ Ἡρώδῃ γνώμῃ καὶ ὑπαγορεύσει Ἀντιπάτρου ἐπὶ κατηγορίᾳ Ἀρχελάου καὶ Φιλίππου συγκείμενα, ὡσ δῆθεν διαβάλλοιέν τε τὸν πατέρα ἐπὶ σφαγῇ τῶν περὶ Ἀριστόβουλον καὶ Ἀλέξανδρον, δι’ οἴκτου δὲ καὶ αὑτοὺσ λαμβάνοιεν·
ἤδη γὰρ καὶ ἐκαλοῦντο ὑπὸ τοῦ πατρόσ, οὐχ ὡσ ἐφ’ ἑτέροισ, ἀλλ’ ἐπὶ τοῖσ κἀκείνουσ προσαπολωλεκόσι κατακλήσεωσ αὐτῶν γινομένησ. ταῦτα δὲ μεγάλων μισθῶν οἱ φίλοι τῷ Ἀντιπάτρῳ συνέπρασσον.
γράφει δὲ καὐτὸσ Ἀντίπατροσ τῷ πατρὶ περὶ αὐτῶν ἐπὶ μεγίσταισ τῶν αἰτιῶν καὶ παντελὲσ ἀπαλλάσσειν φάσκων τὰ μειράκια, τῶν δὲ τῇ ἡλικίᾳ τὴν ἀνάθεσιν ποιούμενοσ. αὐτὸσ δὲ τὰ περὶ Σύλλαιον ἠγωνίζετο καὶ θεραπεία τῶν πρώτων ἀνδρῶν ἐγεγόνει κόσμοσ τε ἀξιοπρεπὴσ ταλάντων ἐώνητο διακοσίων. θαυμάσειε δ’ ἄν τισ, ὅτι τοσούτων ἐν Ιοὐδαίᾳ κατ’ αὐτοῦ κεκινημένων μησὶ πρότερον ἑπτὰ οὐδὲν αὐτῷ δῆλον γένοιτο·
αἴτιον δ’ ἦν ἥ τε ἀκρίβεια καὶ φυλακὴ τῶν ὁδῶν καὶ μῖσοσ τῶν ἀνθρώπων τὰ πρὸσ Ἀντίπατρον· οὐδεὶσ γὰρ ἦν, ὃσ προθύμωσ κινδύνῳ τῷ αὐτοῦ ποριστὴσ τῶν ἐκείνου ἀσφαλειῶν καθίστατο. ὁπότε ἐκεῖνοσ ἀφίκοιτο, παντί τε τρόπῳ φιλότητα τὴν πρὸσ αὐτὸν ἐνεδείκνυτο, δεδιὼσ μὴ καί τι ὑποτοπηθεὶσ ὑπερβάλλοιτο μὲν ὁδοὺσ τὰσ πρὸσ αὐτόν, τῇ δὲ Ῥώμῃ ἐνδιαιτώμενοσ κτήσεισ ἐφεδρεύοι τῇ βασιλείᾳ καὶ δὴ καὶ διαπράσσοι τι αὐτῇ.
τούτοισ ἐν Κιλικίᾳ τοῖσ γράμμασιν ἐπιτυγχάνει, τοῖσ δὲ τὴν Φερώρου τελευτὴν διασαφοῦσιν ἐν Τάραντι πρότερον, δεινῶσ τε ἤνεγκεν οὐκ εὐνοίᾳ τῇ Φερώρου, διότι δὲ τοῦ πατρὸσ τὴν ἀναίρεσιν οὐ διαπραξάμενοσ ὥσπερ ὑπέσχετο ἀπέθανε.
περὶ δὲ Κελένδεριν τῆσ Κιλικίασ γενόμενοσ ἐνεδοίαζεν ἤδη περὶ τοῦ οἴκαδε πλοῦ δεινῶσ τῇ ἐκβολῇ τῆσ μητρὸσ λελυπημένοσ, καὶ τῶν φίλων οἱ μὲν ἐκέλευον αὐτὸν ταῦτά πῃ καραδοκοῦντα ἀνέχειν, οἱ δὲ μὴ διαμέλλειν τὸν οἴκαδε πλοῦν·
λύσειν γὰρ παραγενόμενον αἰτίαν πᾶσαν, ὡσ καὶ νῦν οὔτι ἑτέρωθεν, ἀλλὰ διὰ τὴν ἐκείνου ἀπουσίαν ἰσχὺν τοῖσ κατηγόροισ ὑπογενέσθαι. τούτοισ πεισθεὶσ ἔπλει τε καὶ προσέσχε τῷ Σεβαστῷ λιμένι λεγομένῳ, ὃν κατασκευάσασ Ἡρώδησ πολλῶν χρημάτων ἐπὶ τιμῇ τῇ Καίσαροσ καλεῖ Σεβαστόν.
ἐν προύπτοισ δ’ ἦν Ἀντίπατροσ ἤδη τοῖσ κακοῖσ μήτε προσιόντοσ αὐτῷ μηδενὸσ μήτε προσαγορεύοντοσ ὥσπερ ὅτ’ ἐξῄει μετ’ εὐχῶν καὶ ἀγαθῶν ἐπιφημισμάτων ταῖσ ἐναντιωτάταισ ἀραῖσ οὐκ ἐκωλύοντο αὐτὸν δέχεσθαι ποινὴν τοῖσ ἀδελφοῖσ ἀποτίνειν ὑπειληφότεσ.
Ἐτύγχανεν δ’ ἐν Ιἑροσολύμοισ κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν Οὐάροσ Κοϊντίλιοσ, διάδοχοσ μὲν Σατορνίνῳ τῆσ ἐν Συρίᾳ ἀρχῆσ ἀπεσταλμένοσ, ἥκων δὲ αὐτόσ τε σύμβουλοσ Ἡρώδῃ περὶ τῶν ἐνεστηκότων αὐτῷ δεηθέντι.
καὶ αὐτῶν συνεδρευόντων παρῆν ὁ Ἀντίπατροσ οὐδενὸσ αὐτῷ ἐκπύστου γεγονότοσ.
εἴσεισιν δὲ εἰσ τὸ βασίλειον ἔτι πορφυρίδασ ἀμπεχόμενοσ, καὶ αὐτὸν μὲν δέχονται οἱ ἐπὶ θύραισ, ἀνείργουσι δὲ τοὺσ φίλουσ. ἐθορυβεῖτο δὲ ἤδη σαφῶσ οἷ ἐληλύθει κατανοῶν, ἐπειδὴ καὶ ὁ πατὴρ προσιόντα αὐτὸν ὡσ ἀσπάσαιτο ἀπεώσατο, ἀδελφοκτονίαν τε ἐπικαλῶν καὶ βούλευσιν ὀλέθρου τοῦ ἐπ’ αὐτῷ, πάντων τε ἀκροατὴν καὶ δικαστὴν ἔσεσθαι Οὐάρον τῇ αὔριον.
καὶ ὁ μὲν τοιούτου κακοῦ ἅμα τε ἀκροαθέντοσ καὶ παρόντοσ τῷ μεγέθει περιφερόμενοσ ᾤχετο, ὑπαντιάζουσιν δ’ αὐτὸν ἥ τε μήτηρ καὶ γυνή, αὕτη δὲ ἦν ήδη Ἀντιγόνῳ παῖσ τῷ πρὸ Ἡρώδου Ιοὐδαίων βεβασιλευκότι, παρ’ ὧν τὰ πάντα ἐκμαθὼν ἐν παρασκευαῖσ τοῦ ἀγῶνοσ ἦν.
Τῇ δ’ ἑξῆσ συνήδρευεν μὲν Οὐάρόσ τε καὶ ὁ βασιλεύσ, εἰσεκλήθησαν δὲ καὶ οἱ ἀμφοῖν φίλοι καὶ οἱ συγγενεῖσ βασιλέωσ Σαλώμη τε ἡ ἀδελφή, εἶτ’ εἴ τινεσ μηνύσειν ἔμελλον καὶ ὧν βάσανοι γεγόνασιν, δοῦλοί τε μητρῷοι τοῦ Ἀντιπάτρου μικρῷ πρότερον συνειλημμένοι ἢ ’κεῖνον ἥκειν, ἐπιστολὴν φέροντεσ, ἧσ τὸ κεφάλαιον τῶν γεγραμμένων ἦν μὴ ἐπανιέναι ὡσ πάντων τῷ πατρὶ ἡκόντων εἰσ πύστιν, μόνην τε ἂν καταφυγὴν αὐτῷ λείπεσθαι Καίσαρα καὶ σὺν αὐτῇ τὸ μὴ πατρὶ ὑποχείριον γενέσθαι.
Ἀντιπάτρου δὲ προσπεσόντοσ τῷ πατρὶ πρὸσ τὰ γόνατα καὶ ἱκετεύοντοσ μὴ προδιεγνωσμένην καταστῆναι δίκην, ἀλλ’ ἀκροάσεωσ αὐτοῦ γενομένησ παρὰ τῷ πατρὶ ἀκεραίωσ μένειν δυναμένῳ, τοῦτον κελεύσασ Ἡρώδησ ἀπάγειν εἰσ μέσον αὐτὸσ ὠλοφύρατο τῶν παίδων τῆσ ποιήσεωσ, ἣν ἐπὶ τοιαύταισ αὐτῷ τύχαισ γενομένην πρότερον ἢ τῆσ δυσμενείασ ἀνασπάσασθαι τῶν πρότερον εἰσ Ἀντίπατρον ἐμβαλεῖν αὐτοῦ τὸ γῆρασ, τροφάσ τε καὶ παιδεύσεισ ἃσ ποιήσαιτο αὐτῶν ἐξηγούμενοσ καὶ πλούτου εὐπορίαν ἐν καιροῖσ ὡσ θελήσειαν προτεθεῖσαν εἰσ πάντα·
ὧν οὐδὲν ἐπ’ ἐμποδίσματι γενέσθαι τοῦ μὴ οὐκ ἐπιβουλῇ τῇ ἐκείνων κινδυνεῦσαι τελευτᾶν ὑπὲρ τοῦ θᾶσσον δυσσεβῶσ τὴν βασιλείαν παραλαβεῖν ἢ φύσεωσ νόμῳ μεταστάντοσ εὐχῇ τε τοῦ πατρὸσ καὶ δίκῃ.
τόν τε Ἀντίπατρον θαυμάζειν, τίνων ἐλπίδι ἐπαρθεὶσ θαρσήσειεν ἐπὶ τοιαῦτα χωρεῖν μὴ ἀποτραπῆναι·
διάδοχον μὲν γὰρ ἀποφήνασθαι διὰ γραμμάτων τῆσ ἀρχῆσ, ζῶντοσ δὲ ἐπ’ οὐδενὶ μειονεκτεῖν ἀξιώματόσ τε ἐπιφανείᾳ καὶ δυνάμει ἐξουσίασ, πεντήκοντα μὲν τάλαντα ἐπέτειον πρόσοδον κομισάμενον, δωρεὰν δ’ εἰληφότα ὁδοῦ τῆσ εἰσ Ῥώμην τριακοσίων ταλάντων ἀριθμόν. ἐπεκάλει δὲ καὶ τῶν ἀδελφῶν εἰ μὲν πονηρῶν γεγονότων κατηγορίαν προθεμένῳ μιμητῇ γεγονότι, διακενῆσ δὲ τοιῶνδε ἐπαγωγὰσ ἐπάγοντι αὐτῇ τῶν συγγενῶν·
τὰ γὰρ πάντα οὐδαμόθεν ἀλλὰ μηνύσει τῇ ἐκείνου μεμαθηκότα πρᾶξαι τὰ ἐπ’ αὐτοῖσ πεπραγμένα γνώμῃ τῇ ἐκείνου, οὓσ ἀπολύειν κακοῦ παντὸσ κληρονόμον τῆσ πατροκτονίασ αὐτοῖσ καθιστάμενον.
Ταῦθ’ ἅμα λέγων εἰσ δάκρυα τρέπεται λέγειν τε ἄποροσ ἦν.
καὶ Νικόλαοσ ὁ Δαμασκηνόσ, φίλοσ τε ὢν τοῦ βασιλέωσ καὶ τὰ πάντα συνδιαιτώμενοσ ἐκείνῳ καὶ τοῖσ πράγμασιν ὃν πραχθεῖεν τρόπον παρατετευχώσ, δεηθέντι τῷ βασιλεῖ τὰ λοιπὰ εἰπεῖν ὁπόσα ἀποδείξεών τε καὶ ἐλέγχων ἐχόμενα ἦν. καὶ τοῦ Ἀντιπάτρου κατὰ δικαιολογίαν πρὸσ τὸν πατέρα τετραμμένου καὶ ὁπόσα παραδείγματα τῆσ εὐνοίασ πρὸσ αὐτὸν διεξιόντοσ, τὰσ τιμὰσ αἳ ὑπῆρχον αὐτῷ προφερόμενοσ, ἃσ μὴ ἄν ποτε γενέσθαι μὴ οὐκ ἀρετῆσ ἀξίῳ περὶ αὐτὸν γεγονότι·
καὶ γὰρ ὁπόσα προϊδεῖν δεήσειε πάντων προβεβουλευκέναι σωφρόνωσ, εἴ τέ τινα ἐδεῖτο χειρῶν, πόνῳ τῷ αὐτοῦ ἐκπεπρᾶχθαι τὰ πάντα, εἰκόσ τε οὐκ εἶναι τῶν ἀλλαχόθεν ἐπιβουλῶν τὸν πατέρα ἐξελόμενον αὐτὸν ἐπιβουλευτὴν καταστῆναι ἀφανίζοντα ἀρετήν, ἣ ἐπ’ ἐκείνοισ ἐμαρτυρεῖτο αὐτῷ, κακίᾳ τῇ ἐπὶ τοῖσδε μελλούσῃ συνεῖναι.
καίτοι γε τοῦ μέλλοντοσ διάδοχον προαποδεδεῖχθαι καὶ τοῦ συναπολαυσομένου τιμῶν, αἳ εἰσ τὸ παρὸν περιῆσαν, οὐκ ἐπικεκωλῦσθαι·
εἰκόσ τε οὐκ εἶναι τὸν ἁπάντων ἀκινδύνωσ καὶ μετ’ ἀρετῆσ ἔχοντα τὴν ἡμίσειαν μετὰ ψόγων καὶ κινδύνου ἐφίεσθαι τοῦ ὅλου ἄδηλον εἰ δυναμένου περιγενέσθαι, καὶ ταῦτα τεθεαμένον τὴν ζημίαν τῶν ἀδελφῶν καὶ μηνυτὴν μὲν καὶ κατηγορητὴν γενόμενον λανθάνειν δυναμένων, κολαστὴν δ’ ἐπεὶ φανεροὶ κατέστησαν πονηροὶ τὰ πρὸσ τὸν πατέρα ὄντεσ. καὶ τάδε μὲν αὐτῷ τῶν ἐνταῦθα ἠγωνισμένων παραδείγματα εἶναι τῶν ἀκράτῳ εὐνοίᾳ πρὸσ τὸν πατέρα πεπολιτευμένων·
τῶν δ’ ἐπὶ Ῥώμησ μάρτυρα εἶναι Καίσαρα ἐπίσησ τῷ θεῷ ἀπατηθῆναι μὴ οἱο͂́ν τε ὄντα. ὧν πίστιν εἶναι τὰ ὑπ’ ἐκείνου γράμματα ἐπεσταλμένα, ὧν οὐ καλῶσ ἔχειν ἰσχυροτέρασ εἶναι τὰσ διαβολὰσ τῶν στασιάζειν αὐτοὺσ προθεμένων τὰσ πλείουσ ἀποδημίᾳ τῇ αὐτοῦ συντεθῆναι σχολῆσ τοῖσ ἐχθροῖσ ἐγγενομένησ, ἣν οὐκ ἂν αὐτοῖσ ἐπιδημοῦντοσ παραγενέσθαι.
καὶ παρέχοντοσ αὑτὸν εἰσ βάσανον, ἐπὶ τούτοισ τροπῆσ τοῦ συνεδρίου γενομένησ, σφόδρα γὰρ ᾤκτειραν τὸν Ἀντίπατρον δάκρυσίν τε καὶ αἰκίαισ τοῦ προσώπου χρώμενον, ὥστε καὶ τοῖσ ἐχθροῖσ δι’ οἴκτου καταστῆναι φανερὸν δὲ ἤδη καὶ Ἡρώδην εἶναι καμπτόμενόν τι τῇ γνώμῃ καίπερ μὴ βουλόμενον ἔκδηλον εἶναι, Νικόλαοσ ἀρξάμενοσ οἷσ τε ὁ βασιλεὺσ κατήρξατο λόγοισ παλιλλογεῖ μειζόνωσ ἐκδεινῶν καὶ ὁπόσα ἐκ βασάνων ἢ μαρτυριῶν συνῆγεν τὴν ἀπόδειξιν τοῦ ἐγκλήματοσ.
μάλιστα δὲ τὴν ἀρετὴν ἐπιπολὺ ἐξηγεῖτο τοῦ βασιλέωσ, ᾗ περί τε τροφὰσ καὶ παιδεύματα χρησάμενοσ τῶν υἱέων οὐδαμόθεν εὑρ́οιτο ὀνησιφόρον αὐτὴν περιπταίων ἑτέροισ ἀφ’ ἑτέρων.
Ἀντιπάτρου δ’ ἂν δικαίωσ τὴν μανίαν καταπλαγῆναι μὴ μόνον οἷσ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ εὐεργετηθείη τὸν λογισμὸν ὥσπερ τὰ ἰοβολώτατα τῶν ἑρπετῶν μὴ μαλαχθέντοσ, καίτοι γε κἀκείνοισ τινὸσ ἐγγινομένησ μαλακίασ τοῦ ἀδικεῖν τοὺσ εὐεργέτασ, ἀλλὰ μηδὲ τὰσ τύχασ τῶν ἀδελφῶν πρὸσ τὸ οὐ μιμητὴν αὐτῶν καταστῆναι τῆσ ὠμότητοσ ἐμποδὼν στάντοσ.
καίτοι γε, ὦ Ἀντίπατρε, τῶν ἀδελφῶν μηνυτήσ τε ὧν τολμήσειαν αὐτὸσ ἦσ καὶ ἐρευνητὴσ τῶν ἐλέγχων καὶ κολαστὴσ πεφωραμένων.
καὶ οὐ τοῦ ἐπ’ ἐκείνοισ ἐγκαλοῦμεν θυμῷ χρῆσθαι μὴ ἐλλιπόντοσ, ἀλλὰ τοῦ μιμεῖσθαι τὴν ἀσέλγειαν αὐτῶν σπουδάσαντοσ ἐκπεπλήγμεθα, εὑρίσκοντεσ κἀκεῖνά σοι οὐκ ἐπ’ ἀσφαλείᾳ τοῦ πατρόσ, ἀλλ’ ἐπ’ ὀλέθρῳ τῶν ἀδελφῶν πεπραγμένα, ὅπωσ μισοπονηρίᾳ τῇ κατ’ αὐτῶν φιλοπάτωρ εἶναι πεπιστευμένοσ ἀδεεστέραν ἐπ’ αὐτῷ κακουργεῖν παραλάβοισ δύναμιν, ὃ δὴ καὶ τοῖσ ἔργοισ παρέστησασ. ἵνα θᾶσσον ὡσ ἐκείνων τε ἐπικαταψεύσαιο μὴ ἐλεγχθῇσ καὶ ὧν αὐτὸσ δίκασ παρασχεῖν ἄξιοσ γένοιο ταύτην παρὰ τοῦ δυστυχοῦσ εἰσπράξαιο πατρόσ, ἐπινοῶν πατροκτονίαν οὐ κοινήν, ἀλλ’ οἱάν μέχρι νῦν οὐχ ἱστόρησεν ὁ βίοσ.
οὐχ υἱὸσ γὰρ μόνον πατρὶ ἐπεβούλευεσ, ἀλλὰ καὶ φιλοῦντι καὶ εὐεργετηκότι, κοινωνὸσ τῆσ βασιλείασ ὢν τοῖσ ἔργοισ καὶ διάδοχοσ προφανθεὶσ καὶ τὴν μὲν ἡδονὴν τῆσ ἐξουσίασ ἤδη προλαμβάνειν μὴ ἐπικεκωλυμένοσ, ἐλπίδα δὲ τὴν εἰσαῦθισ γνώμῃ τοῦ πατρὸσ καὶ γράμμασιν προησφαλισμένοσ.
καὶ μὴ μόνον αὐτὸσ πονηρὸσ καθιστάμενοσ, ἀλλὰ καὶ τὴν μητέρα ὧν ἐπενόεισ πιμπλὰσ καὶ στασιοποιῶν τὴν εὔνοιαν τοῖσ ἀδελφοῖσ καὶ τολμῶν θηρίον ἀποκαλεῖν τὸν πατέρα, παντὸσ ἑρπετοῦ χαλεπωτέραν τὴν διάνοιαν κατεσκευασμένοσ, ᾗ τὸν ἐκείνων ἰὸν ἐπὶ τοὺσ συγγενεστάτουσ καὶ τοὺσ ἐπὶ τοσούτοισ εὐεργέτασ παρεκάλεισ ἐπὶ συμμαχίαισ φυλάκων καὶ τέχναισ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν φρασσόμενοσ κατὰ τοῦ γέροντοσ, ὥσπερ οὐκ ἀρκούσησ τῆσ διανοίασ μῖσοσ τὸ ὑποικουροῦν παραστῆσαι.
οὕτωσ ἄρα τῇ ἀναιδείᾳ πέποιθασ, ὥστε καὶ βασανίζεσθαι ἀξιοῖσ, καὶ ψευδεῖσ λέγων τὰσ βασάνουσ τῶν προβεβασανισμένων, ἵν’ οἱ μὲν ῥυόμενοί σου τὸν πατέρα ἐκκρουσθῶσιν τοῦ ἠληθευκέναι, αἱ δὲ σαὶ βάσανοι δοκῶσι πισταί;
οὐ ῥύσῃ Οὐάρε τὸν βασιλέα τῆσ ἐπηρείασ τῶν συγγενῶν;
οὐδὲ πονηρὸν θηρίον, ἐπ’ ὀλέθρῳ μὲν τῶν ἀδελφῶν εὔνοιαν προσποιούμενον τοῦ πατρόσ, ἔνθα δὲ μέλλοι καταμόνασ ταχέωσ ἀποίσεσθαι τὴν βασιλείαν πάντων αὐτῷ θανασιμώτατον ἀναφαινόμενον; γνοὺσ ὅτι πατροκτονία κοινόν ἐστιν ἀδίκημα καὶ τῆσ φύσεωσ καὶ τοῦ βίου τὴν πεφηνυῖαν ὡσ οὐδὲν ἡσσόνωσ τοῦ βεβουλευμένου καὶ ὁ μὴ κολάζων ἀδικεῖ τὴν φύσιν. Προσετίθει δὲ ἤδη τὰ τῆσ μητρὸσ Ἀντιπάτρου ὁπόσα πρόσ τινασ ἦν κουφολογίᾳ γυναικείῳ εἰρημένα, μαντείασ τε καὶ θυσίασ ἐπὶ τῷ βασιλεῖ γεγονυίασ καὶ ὁπόσα μετὰ τῶν Φερώρου γυναικῶν Ἀντιπάτρῳ ἠσέλγητο μετὰ οἴνου καὶ λύμησ ἐρωτικῆσ, τῶν τε βασάνων ἀνακρίσεισ καὶ ὁπόσα μαρτυριῶν ἐχόμενα·
πολλὰ δὲ καὶ παντοῖα ἦν τὰ μὲν προητοιμασμένα, τὰ δὲ πρὸ τοῦ ὀξέωσ ἀπαγγέλλεσθαί τε καὶ βεβαιοῦσθαι ἐφευρημένα· οἱ γὰρ ἄνθρωποι κἂν εἴ τι κατὰ φόβον τοῦ Ἀντιπάτρου, μὴ διαδρὰσ ἀμύνοιτο αὐτούσ, σιγῇ παρεδίδοσαν, ὁρῶντεσ αὐτὸν ἐπιβατὸν ταῖσ κατηγορίαισ τῶν ἀρξάντων γεγονότα καὶ τὴν ποτὲ πολλὴν αὐτῷ συστᾶσαν τύχην προφανῶσ αὐτὸν τοῖσ ἐχθροῖσ παραδεδωκυῖαν, οἳ καὶ ἀπλήστωσ μίσουσ τοῦ πρὸσ αὐτὸν ἐνεφοροῦντο·
κατέσπευδε δὲ τότε οὔτι τῇ ἔχθρᾳ τῶν ἐπικεχειρηκότων κατηγορεῖν, ὡσ μεγέθει τόλμησ ὧν ἐπενόησεν κακιῶν καὶ δυσμενείασ τῆσ πρὸσ τὸν πατέρα καὶ τοὺσ ἀδελφούσ, στάσεωσ καὶ ἀλληλοφθοριῶν ἀναπεπληκὼσ τὸν οἶκον καὶ μήτε μίσει κατὰ δίκην μήτε φιλίᾳ δι’ εὔνοιαν χρώμενοσ, ἀλλ’ ὡσ μελλήσοι αὐτῷ συμφέρειν·
ὧν ἁπάντων ἐκ πλέονοσ αὐτοῖσ οἱ πολλοὶ προανεσκοπημένων, οἵπερ δὴ μάλιστα ἀρετῇ κρίνειν πεφύκασιν ἐπὶ τοῖσ πράγμασιν διὰ τὸ καὶ ὀργῆσ ἀπηλλαγμένωσ ἐπιψηφίζειν τοῖσ γινομένοισ, καταβοὰσ ἐν τοῖσ πρὶν εἱρχθέντεσ ποιεῖσθαι παραγενομένησ ἀδείασ ἐξέφερον εἰσ μέσον ὁπόσα εἰδεῖεν.
πολύτροποί τε κακιῶν ἀποδείξεισ ἦσαν οὐδαμόθεν ψεύδουσ αἰτίαν ἐγκαλεῖσθαι δυνάμεναι διὰ τὸ μήτ’ εὐνοίᾳ τῇ πρὸσ Ἡρώδην λέγειν τοὺσ πολλοὺσ μήτε ὑποψίᾳ κινδύνων σιγῆσ ἐφ’ οἷσ ἔχοιεν εἰπεῖν ἐγκαλουμένησ, ἀλλὰ τῷ πονηρά τε ἡγεῖσθαι τὰ πράγματα, καὶ τὸν Ἀντίπατρον οὐκ ἀσφαλείᾳ τῇ Ἡρώδου, πονηρίᾳ δὲ τῇ αὐτοῦ πάσησ ἄξιον τιμωρίασ.
πολλά τε ἦν καὶ παρὰ πολλῶν οἷσ μὴ παρήγγελτο εἰπεῖν ἀγορευόμενα, ὥστε τὸν Ἀντίπατρον καίπερ ἐπὶ πλεῖστον πάντα δεινότατον ὄντα ψεύσασθαι καὶ ἀπερυθριάσαι μηδὲ ὅσον ἀπὸ φωνῆσ ἐπ’ ἀντιλέξει τὴν ἰσχὺν εἰσφέρεσθαι.
Νικολάου τε παυσαμένου τῶν τε λόγων καὶ τῶν ἐλέγχων Οὐάροσ ἐκέλευσεν Ἀντίπατρον ἐπ’ ἀπολογίᾳ τῶν ἐγκλημάτων χωρεῖν, εἴ τινεσ αὐτῷ παρασκευαὶ τοῦ μὴ ἐνόχῳ τοῖσ ἐπιφερομένοισ εἶναι, καὶ γὰρ αὐτὸσ εὔχεσθαι τὸν πατέρα εἰδέναι τῶν ὁμοίων εὐχόμενον μηδὲν αὐτὸν ἀδικοῦντα φωρᾶν.
εἰωθότεσ μὲν καὶ πάντεσ οἷσ ἐπιλείπει ἀρετῆσ, ὁπότε μὲν ἐγχειρηταί τινα κακῶν εἰε͂ν τοῦ θείου τὸ πᾶσιν παρατυγχάνειν ἀφορίσαντεσ γνώμῃ τῇ αὐτῶν ἐπὶ τὰ ἔργα χωρεῖν, ὁπότε δὲ φωρώμενοι κινδυνεύοιεν δίκην ὑποσχεῖν, κατ’ ἐπίκλησιν αὐτοῦ μαρτυρῶν τὰ πάντα ἐκτρέπειν.
ὃ δὴ καὶ τῷ Ἀντιπάτρῳ συμβεβήκει·
τὰ πάντα γὰρ ὡσ ἐν ἐρημίᾳ τοῦ θείου διαπεπραγμένοσ, κατειργούσησ αὐτὸν πανταχόθεν τῆσ δίκησ ἀπορίᾳ τῶν ἀλλαχόθεν δικαιωμάτων, οἷσ ἀπολύσαιτο τὰ ἐγκεκλημένα, αὖθισ ἐνεπαροίνει τῇ ἀρετῇ τοῦ θείου, μαρτυρίαν ἐπισκήπτων αὐτῷ περὶ ἰσχύι τῇ ἐκείνου περιτο ἑώσ εἰσ μέσουσ παραγαγόντοσ ὁπόσα ἐπὶ τῷ πατρὶ πράσσειν τολμᾶν οὐκ ἐνέλιπεν. Ὁ δὲ Οὐάροσ ἐπειδὴ πολλάκισ ἀνακρίνων τὸν Ἀντίπατρον οὐδὲν εὑρίσκετο πλέον τῆσ ἀνακλήσεωσ τοῦ θεοῦ, ὁρῶν ἀπέραντον ὂν τὸ γινόμενον ἐκέλευσε τὸ φάρμακον εἰσ μέσουσ ἐνεγκεῖν, ἵν’ εἰδῇ τὴν περιοῦσαν αὐτῷ δύναμιν.
καὶ κομισθέντοσ τῶν ἐπὶ θανάτῳ τισ ἑαλωκότων πίνει κελεύσαντοσ Οὐάρου καὶ παραχρῆμα ἔθανεν.
τότε δὲ ἐξαναστὰσ ἀπῄει τοῦ συνεδρίου καὶ τῇ ἑξῆσ ἐπ’ Ἀντιοχείασ, ᾗπερ δὴ καὶ τὸ πλεῖστον ἦσαν αὐτῷ διατριβαὶ διὰ τὸ Σύροισ τοῦτο βασίλειον εἶναι. Ἡρώδησ δὲ παραχρῆμα μὲν ἔδησε τὸν υἱόν. ἄδηλοι δὲ τοῖσ πολλοῖσ ἦσαν αἱ Οὐάρου πρὸσ αὐτὸν ὁμιλίαι καὶ τί εἰπὼν ἀπεληλύθει.
εἰκάζετο δὲ τοῖσ πολλοῖσ γνώμῃ τῇ ἐκείνου πράσσειν ὁπόσα περὶ τὸν Ἀντίπατρον ἔπραξεν. δήσασ δὲ αὐτὸν εἰσ Ῥώμην ὡσ Καίσαρα ἐκπέμπει γράμματα περὶ αὐτοῦ καὶ τοὺσ ἀπὸ γλώσσησ διδάξοντασ τὸν Καίσαρα τὴν κακίαν τοῦ Ἀντιπάτρου καὶ Κωπωνίου γνώμη τὴν Καίσαροσ. ἁλίσκεται δὲ ὑπὸ τὰσ αὐτὰσ ἡμέρασ καὶ ἐπιστολὴ ὑπὸ Ἀντιφίλου πρὸσ Ἀντίπατρον γεγραμμένη, ἐν Αἰγύπτῳ δὲ αὐτὸσ διέτριβεν, καὶ λυθεῖσα ὑπὸ τοῦ βασιλέωσ τάδε ἐδήλου·
"ἔπεμψά σοι τὴν παρ’ Ἀκμῆσ ἐπιστολὴν μὴ φεισάμενοσ τῆσ ἐμῆσ ψυχῆσ· οἶσθα γὰρ, ὅτι αὖθισ κινδυνεύω ὑπὸ δύο οἰκιῶν, εἰ γνωσθείην. σὺ δ’ εὐτυχοίησ περὶ τὸ πρᾶγμα.
" καὶ ἡ μὲν ἐπιστολὴ τάδε ἐδήλου. ἐζήτει δὲ ὁ βασιλεὺσ καὶ τὴν ἑτέραν ἐπιστολήν, οὐ μὴν φανερά γε ἦν, καὶ τοῦ Ἀντιφίλου δοῦλοσ ὃσ τὴν ἀναγνωσθεῖσαν ἔφερεν ἠρνεῖτο ἑτέραν παραλαβεῖν. ἀπορίασ οὖν ἐχούσησ τὸν βασιλέα τῶν φίλων τισ τῶν τοῦ Ἡρώδου θεώμενοσ ὑπερραμμένον τοῦ δούλου τὸν ἐντὸσ χιτῶνα, ἐνεδεδύκει γὰρ δύο, εἴκασεν ἐντὸσ τῆσ ἐπιπτυχῆσ κρύπτεσθαι τὰ γράμματα·
καὶ ἦν δὲ οὕτωσ. λαμβάνουσιν οὖν τὴν ἐπιστολὴν ἐγγεγραμμένα τε ἦν ἐν αὐτῇ τάδε·
"Ἀκμὴ Ἀντιπάτρῳ. ἔγραψα τῷ πατρί σου οἱάν ἤθελεσ ἐπιστολὴν καὶ ἀντίγραφον ποιήσασα τῇ πρὸσ τὴν ἐμὴν κυρίαν ὡσ παρὰ Σαλώμησ ἔγραψα, ἣν ἀναγνοὺσ οἶδ’ ὅτι τιμω ρήσεται Σαλώμην ὡσ ἐπίβουλον. " ἦν δὲ ἡ παρὰ τῆσ Σαλώμησ δοκοῦσα εἶναι πρὸσ τὴν δέσποιναν αὐτῆσ ὑπ’ Ἀντιπάτρου ἐπ’ ὀνόματι τῷ Σαλώμησ ὅσα γοῦν ἡ διάνοια θέλοι ὑπηγορευμένη, λέξει δὲ συνέκειτο αὐτῆσ.
τὰ δὲ γεγραμμένα ἦν τοιάδε·
"Ἀκμὴ βασιλεῖ Ἡρώδῃ. ἐγὼ ἔργον ποιουμένη μηδέν σε λανθάνειν τῶν κατὰ σοῦ γινομένων, εὑροῦσα ἐπιστολὴν Σαλώμησ πρὸσ τὴν ἐμὴν κυρίαν κατὰ σοῦ γεγραμμένην ἐπικινδύνωσ ἐμαυτῇ σοὶ δὲ ὠφελίμωσ ἐξεγραψάμην καὶ ἀπέστειλά σοι. ταύτην δὲ ἐκείνη ἔγραψεν γήμασθαι θέλουσα Συλλαίῳ. κατάσχισον οὖν τὴν ἐπιστολήν, ἵνα μὴ κἀγὼ τῷ ζῆν κιν δυνεύσω. " πρὸσ δὲ αὐτὸν ἐγέγραπτο Ἀντίπατρον διασαφούσησ, ὅτι διακονουμένη κελεύσματι τῷ ἐκείνου αὐτή τε γράψειε πρὸσ Ἡρώδην, ὡσ Σαλώμησ ἐπιβούλωσ αὐτῷ πράσσειν ἐπειγομένησ τὰ πάντα, καὶ ἀντίγραφον τῆσ ὡσ πρὸσ δέσποιναν τὴν αὐτῆσ πεμφθείσησ ἐπιστολῆσ ὑπὸ Σαλώμησ ἀποπέμψειεν αὐτῷ.
ἦν δὲ ἡ Ἀκμὴ Ιοὐδαία μὲν τὸ γένοσ, ἐδούλευε δὲ Ιοὐλίᾳ τῇ Καίσαροσ γυναικὶ καὶ ἔπρασσε ταῦτα φιλίᾳ τῇ Ἀντιπάτρου ὠνηθεῖσα ὑπ’ αὐτοῦ μεγάλῃ δόσει χρημάτων συγκακουργεῖν κατά τε τοῦ πατρὸσ καὶ κατὰ τῆσ τηθίδοσ.
Ἡρώδησ δὲ ἐκπλαγεὶσ μεγέθει τῆσ Ἀντιπάτρου κακίασ ὡρ́μησεν μὲν καὶ παραχρῆμα αὐτὸν ἀνελεῖν ὡσ κύκηθρον μεγάλων γεγονότα πραγμάτων καὶ μὴ μόνον αὐτῷ ἀλλὰ καὶ τῇ ἀδελφῇ ἐπιβεβουλευκότα καὶ τοῦ Καίσαροσ διεφθαρκότα τὴν οἰκίαν, ἐξώτρυνεν δ’ αὐτὸν καὶ ἡ Σαλώμη στερνοτυπουμένη καὶ κτείνειν αὐτὴν κελεύουσα, εἴ τινοσ ἐπὶ τοιοῖσδε πίστεωσ αἰτίαν ἀξιόχρεων οἱά τε παρασχεῖν γένοιτο.
Ἡρώδησ δὲ μεταπέμψασ ἀνέκρινεν τὸν υἱὸν κελεύων εἴ τι ἀντειπεῖν ἔχοι λέγειν μηδὲν ὑπιδόμενον, ἐπεὶ δὲ ἀχανὴσ ἦν, ἤρετο αὐτόν, ἐπειδὴ τὰ πάντα πανταχοῦ πεφώραται πονηρὸσ ὤν, τοὺσ γοῦν συγκακουργήσαντασ αὐτῷ τὰ πράγματα μὴ μελλῆσαι κατειπεῖν.
ὁ δὲ Ἀντιφίλῳ τὴν πάντων αἰτίαν ἀνετίθει, ἕτερον δ’ οὐδένα προυτίθει.
ἔπειτα δείσασ, μὴ καὶ βοηθείᾳ φίλων εὑρίσκοιτο τοῦ κινδύνου διαφυγάσ, αὐτὸν μὲν δέσμιον ὡσ καὶ πρότερον ἐφύλασσεν, αὖθισ δὲ πρέσβεισ ἐξέπεμπε καὶ γράμματα ἐπὶ κατηγορίᾳ τοῦ υἱέοσ ὁπόσα τε Ἀκμὴ συγκακουργήσειεν αὐτῷ καὶ ἀντίγραφα τῶν ἐπιστολῶν.
Καὶ οἱ μὲν πρέσβεισ ἐπὶ τῆσ Ῥώμησ ἠπείγοντο ὁπόσα τε ἀνακρινομένουσ δεήσοι λέγειν προσεκδιδαχθέντεσ καὶ τὰ γράμματα φέροντεσ·
εἰσ νόσον δὲ ὁ βασιλεὺσ ἐμπεσὼν διαθήκασ γράφει τῷ νεωτάτῳ τῶν υἱῶν τὴν βασιλείαν διδοὺσ μίσει τῷ τε πρὸσ τὸν Ἀρχέλαον καὶ Φίλιππον ἐκ τῶν Ἀντιπάτρου διαβολῶν, Καίσαρί τε ταλάντων χιλίων καὶ γυναικὶ Ιοὐλίᾳ τῇ Καίσαροσ καὶ τέκνοισ καὶ φίλοισ καὶ ἀπελευθέροισ Καίσαροσ πεντακοσίων. ἔνεμε δὲ καὶ τοῖσ υἱέσιν χρήματα καὶ προσόδουσ καὶ ἀγροὺσ καὶ υἱέσι τοῖσ ἐκείνων, Σαλώμην δὲ ἐπὶ μέγα ἐπλούτιζεν τὴν ἀδελφὴν εὔνουν τε αὐτῷ ἐπὶ πᾶσιν διαμεμενηκυῖαν καὶ μηδαμόθι θρασυνομένην κακουργεῖν.
ἀπεγνωκὼσ δὲ περιοίσειν, καὶ γὰρ περὶ ἔτοσ ἑβδομηκοστὸν ἦν, ἐξηγρίωσεν ἀκράτῳ τῇ ὀργῇ καὶ πικρίᾳ εἰσ πάντα χρώμενοσ·
αἴτιον δὲ ἦν δόξα τοῦ καταφρονεῖσθαι καὶ ἡδονῇ τὰσ τύχασ αὐτοῦ τὸ ἔθνοσ φέρειν· ἄλλωσ τ’ ἐπειδή τινεσ τῶν δημοτικωτέρων ἀνθρώπων καὶ ἐπανέστησαν αὐτῷ διὰ τοιαύτην αἰτίαν. Ἦν Ιοὔδασ ὁ Σαριφαίου καὶ Ματθίασ ὁ Μεργαλώθου Ιοὐδαίων λογιώτατοι καὶ παρ’ οὕστινασ ἐξηγηταὶ τῶν πατρίων νόμων, ἄνδρεσ καὶ δήμῳ προσφιλεῖσ διὰ παιδείαν τοῦ νεωτέρου·
ὁσημέραι γὰρ διημέρευον αὐτοῖσ πάντεσ οἷσ προσποίησισ ἀρετῆσ ἐπετετήδευτο. οἵ τε πυνθανόμενοι τοῦ βασιλέωσ τὴν νόσον θεραπεύειν ἄπορον οὖσαν ἐξῆραν τὸ νεώτερον, ὥστε ὁπόσα παρὰ νόμον τοῦ πατρίου κατεσκεύαστο ἔργα ὑπὸ τοῦ βασιλέωσ ταῦτα καθελόντεσ εὐσεβείασ ἀγωνίσματα παρὰ τῶν νόμων φέρεσθαι·
καὶ γὰρ δὴ διὰ τὴν τόλμαν αὐτῶν παρ’ ὃ διηγόρευεν ὁ νόμοσ τῆσ ποιήσεωσ τά τε ἄλλα αὐτῷ συντυχεῖν, οἷσ παρὰ τὸ εἰωθὸσ τοῦ ἀνθρώπου διετρίβη, καὶ δὴ καὶ τὴν νόσον. ἦν γὰρ τῷ Ἡρώδῃ τινὰ πραγματευθέντα παρὰ τὸν νόμον, ἃ δὴ ἐπεκάλουν οἱ περὶ τὸν Ιοὔδαν καὶ Ματθίαν.
κατεσκευάκει δὲ ὁ βασιλεὺσ ὑπὲρ τοῦ μεγάλου πυλῶνοσ τοῦ ναοῦ ἀνάθημα καὶ λίαν πολυτελέσ, ἀετὸν χρύσεον μέγαν· κωλύει δὲ ὁ νόμοσ εἰκόνων τε ἀναστάσεισ ἐπινοεῖν καί τινων ζῴων ἀναθέσεισ ἐπιτηδεύεσθαι τοῖσ βιοῦν κατ’ αὐτὸν προῃρημένοισ. ὥστε ἐκέλευον οἱ σοφισταὶ τὸν ἀετὸν κατασπᾶν·
καὶ γὰρ εἴ τισ γένοιτο κίνδυνοσ τῷ εἰσ θάνατον ἀνακειμένῳ, πολὺ τῆσ ἐν τῷ ζῆν ἡδονῆσ λυσιτελεστέραν φαίνεσθαι τὴν προστιθεμένην ἀρετὴν ὑπ’ αὐτοῦ τοῖσ ἐπὶ σωτηρίᾳ καὶ φυλακῇ τοῦ πατρίου μελλήσουσι τελευτᾶν διὰ τὸ ἀίδιον τοῦ ἐπαινεῖσθαι φήμην κατασκευασαμένουσ ἔν τε τοῖσ νῦν ἐπαινεθήσεσθαι καὶ τοῖσ ἐσομένοισ ἀειμνημόνευτον καταλείπειν τὸν βίον. καίτοι γε καὶ τοῖσ ἀκινδύνωσ διαιτωμένοισ ἄφυκτον εἶναι τὴν συμφοράν, ὥστε καλῶσ ἔχειν τοῖσ ἀρετῆσ ὀριγνωμένοισ τὸ κατεψηφισμένον αὐτοῦ μετ’ ἐπαίνων καὶ τιμῶν δεχομένοισ ἀπιέναι τοῦ βίου.
φέρειν γὰρ κούφισιν πολλὴν τὸ ἐπὶ καλοῖσ ἔργοισ ὧν μνηστῆρα τὸν κίνδυνον εἶναι τελευτᾶν, καὶ ἅμα υἱέσι τῶν αὐτῶν καὶ ὁπόσοι τοῦ συγγενοῦσ καταλείποιντο ἄνδρεσ γυναῖκεσ καὶ τοῖσδε περιποιῆσαι ὄφελοσ εὐκλείᾳ τῇ ἀπ’ αὐτῶν.
Καὶ οἱ μὲν τοιούτοισ λόγοισ ἐξῆραν τοὺσ νέουσ.
ἀφικνεῖται δὲ λόγοσ εἰσ αὐτοὺσ τεθνάναι φράζων τὸν βασιλέα καὶ συνέπραττε τοῖσ σοφισταῖσ. καὶ μέσησ ἡμέρασ ἀνελθόντεσ κατέσπων τε καὶ πελέκεσιν ἐξέκοψαν τὸν ἀετὸν πολλῶν ἐν τῷ ἱερῷ διατριβόντων. τῶν τε νέων οὐκ ἐλάσσουσ τεσσαράκοντα ἀνδρῶν, οἳ θάρσει ἔμενον ἐπιόντα ἐσ φυγὴν τοῦ λοιποῦ πλήθουσ καταστάντοσ, λαμβάνει καὶ τοὺσ εἰσηγητὰσ τοῦ τολμήματοσ Ιοὔδαν καὶ Ματθίαν ἄδοξον ἡγουμένουσ ὑποχωρεῖν τὴν ἔφοδον αὐτοῦ, καὶ ἀνήγαγεν ἐπὶ τὸν βασιλέα.
ἐρομένου δὲ ἐπεὶ ἀφίκοντο ἐπ’ αὐτὸν τοῦ βασιλέωσ, εἰ τολμήσειαν αὐτοῦ τὸ ἀνάθημα καθελεῖν, "ἀλλὰ καὶ πεφρόνηταί γε ἡμῖν τὰ φρονηθέντα καὶ πέπρακται τὰ πεπραγμένα μετ’ ἀρετῆσ ἀνδράσι πρεπωδεστάτησ·
τοῦ τε γὰρ θείου τῇ ἀξιώσει βεβοήθηται ὑφ’ ἡμῶν καὶ τοῦ νόμου ἠκρόατο τὸ σῶφρον, θαυμαστόν τε οὐδέν, εἰ τῶν σῶν δογμάτων ἀξιωτέρουσ τετηρῆσθαι ἡγησάμεθα νόμουσ, οὓσ Μωσῆσ ὑπαγορεύσει καὶ διδαχῇ τοῦ θεοῦ γραψάμενοσ κατέλιπεν. ἡδονῇ τε τὸν θάνατον οἴσομεν καὶ τιμωρίαν ἥντινα ἐπιβάλοισ διὰ τὸ μὴ ἐπ’ ἀδίκοισ ἔργοισ, ἀλλὰ φιλίᾳ τοῦ εὐσεβοῦσ μέλλειν συνείσεσθαι τὸ ἐφομιλῆσον αὐτοῦ.
" καὶ οἱ μὲν ταῦτα πάντεσ ἔλεγον οὐδὲν ἐλλιπεστέρᾳ τῇ τόλμῃ τοῦ λόγου χρώμενοι, ᾗ θαρσήσαντεσ τὸ ἔργον πράττειν οὐκ ἀπετράποντο. καὶ τοῦ ναοῦ τὴν κατασκευὴν ὡσ μεγάλοισ τέλεσι τοῖσ αὐτοῦ γένοιτο μὴ δυνηθέντων ἔτεσιν ἑκατὸν εἰκοσιπέντε τῶν Ἀσαμωναίου ἐν οἷσ ἐβασίλευον τοιόνδε τι ἐπὶ τιμῇ πρᾶξαι τοῦ θεοῦ, κοσμῆσαι δὲ καὶ ἀναθήμασιν ἀξιολόγοισ.
ἀνθ’ ὧν ἐλπίδα μὲν αὐτῷ γενέσθαι κἂν μεθὸ θάνοι καταλελείψεσθαι μνήμην τε αὐτοῦ καὶ εὔκλειαν.
κατεβόα τε ἤδη, διότι μηδὲ ζῶντα ὑβρίζειν ἀπόσχοιντο εἰσ αὐτόν, ἀλλ’ ἡμέρασ τε καὶ ἐν ὄψει τῆσ πληθύοσ ὕβρει χρωμένουσ ἅψασθαι τῶν ὑπ’ αὐτοῦ ἀνακειμένων καὶ καθαίρεσιν ὑβρίζοντάσ τε ποιεῖσθαι, λόγῳ μὲν εἰσ αὐτόν, ἀλήθειαν δὲ εἴ τισ ἐξετάζοι τοῦ γεγονότοσ ἱεροσυλοῦντασ. Οἱ δὲ διὰ τὴν ὠμότητα αὐτοῦ, μὴ δὴ καὶ κατ’ αὐτῶν ἐξαγριώσασ εἰσπράττοιτο τιμωρίαν, οὔτε γνώμῃ ἔφασαν αὐτὰ πεπρᾶχθαι τῇ αὐτῶν, φαίνεσθαί τε αὐτοῖσ οὐκ ἀπηλλαγμένα κολάσεωσ αὐτὰ εἶναι.
ὁ δὲ τοῖσ μὲν ἄλλοισ πραϋτέρωσ ἔσχεν, Ματθίαν δὲ τὸν ἀρχιερέα παύσασ ἱερᾶσθαι ὡσ αἴτιον τοῦ μέρουσ τούτων γεγονότα καθίστα Ιωἄζαρον ἀρχιερέα, ἀδελφὸν γυναικὸσ τῆσ αὐτοῦ. ἐπὶ δὲ τοῦ Μαθθίου τούτου ἱερωμένου συμβαίνει καὶ ἕτερον ἀρχιερέα καταστῆναι πρὸσ μίαν ἡμέραν, ἣν Ιοὐδαῖοι νηστείαν ἄγουσιν.
αἰτία δ’ ἐστὶν ἥδε·
ὁ Ματθίασ ἱερώμενοσ ἐν νυκτὶ τῇ φερούσῃ εἰσ ἡμέραν, ᾗ ἡ νηστεία ἐνίστατο, ἔδοξεν ἐν ὀνείρατι ὡμιληκέναι [γυναικί], καὶ διὰ τόδε οὐ δυναμένου ἱερουργεῖν Ιὤσηποσ ὁ τοῦ Ἐλλήμου συνιεράσατο αὐτῷ συγγενὴσ ὤν. Ἡρώδησ δὲ τόν τε Ματθίαν ἐπεπαύκει τῆσ ἀρχιερωσύνησ καὶ τὸν ἕτερον Ματθίαν, ὃσ ἐγηγέρκει τὴν στάσιν, καὶ ἄνδρασ ἐκ τῶν ἑταίρων αὐτοῦ ἔκαυσεν ζώουσ.
καὶ ἡ σελήνη δὲ τῇ αὐτῇ νυκτὶ ἐξέλιπεν. Ἡρώδῃ δὲ μειζόνωσ ἡ νόσοσ ἐνεπικραίνετο δίκην ὧν παρανομήσειεν ἐκπρασσομένου τοῦ θεοῦ·
πῦρ μὲν γὰρ μαλακὸν ἦν οὐχ ὧδε πολλὴν ἀποσημαῖνον τοῖσ ἐπαφωμένοισ τὴν φλόγωσιν ὁπόσην τοῖσ ἐντὸσ προσετίθει τὴν κάκωσιν. ἐπιθυμία δὲ δεινὴ τοῦ δέξασθαί τι ἀπ’ αὐτοῦ, οὐ γὰρ ἦν μὴ οὐχ ὑπουργεῖν, καὶ ἕλκωσισ τῶν τε ἐντέρων καὶ μάλιστα τοῦ κόλου δειναὶ ἀλγηδόνεσ, καὶ φλέγμα ὑγρὸν περὶ τοὺσ πόδασ καὶ διαυγέσ·
παραπλησία δὲ καὶ περὶ τὸ ἦτρον κάκωσισ ἦν, ναὶ μὴν καὶ τοῦ αἰδοίου σῆψισ σκώληκασ ἐμποιοῦσα, πνεύματόσ τε ὀρθία ἔντασισ καὶ αὐτὴ λίαν ἀηδὴσ ἀχθηδόνι τε τῆσ ἀποφορᾶσ καὶ τῷ πυκνῷ τοῦ ἄσθματοσ, ἐσπασμένοσ τε περὶ πᾶν ἦν μέροσ ἰσχὺν οὐχ ὑπομενητὴν προστιθέμενοσ. ἐλέγετο οὖν ὑπὸ τῶν θειαζόντων καὶ οἷσ ταῦτα προαποφθέγγεσθαι σοφίᾳ πρόκειται, ποινὴν τοῦ πολλοῦ δυσσεβοῦσ ταύτην ὁ θεὸσ εἰσπράσσεσθαι παρὰ τοῦ βασιλέωσ.
καίπερ δὲ μειζόνωσ ἢ ἀντίσχοι ἄν τισ ταλαιπωρούμενοσ ἐν ἐλπίδι τοῦ ἀνασφαλοῦντοσ ἦν, ἰατρούσ τε μεταπέμπων καὶ ὁπόσα ἀρωγὰ ὑπαγορεύσειαν χρῆσθαι μὴ ἀποτετραμμένοσ, ποταμόν τε περάσασ Ιὀρδάνην θερμοῖσ τοῖσ κατὰ Καλλιρρόην αὑτὸν παρεδίδου, ἅπερ σὺν τῇ ἐσ πάντα ἀρετῇ καὶ πότιμά ἐστιν·
ἔξεισιν δὲ τὸ ὕδωρ τοῦτο εἰσ λίμνην τὴν ἀσφαλτοφόρον λεγομένην. κἀνταῦθα τοῖσ ἰατροῖσ δοκῆσαν ὥστε ἀναθάλπειν αὐτόν, καθεθεὶσ εἰσ πύελον πλέων ἐλαίου δόξαν μεταστάσεωσ ἐνεποίησεν αὐτοῖσ.
τῶν δὲ οἰκετῶν οἰμωγῇ χρωμένων περιενεγκὼν καὶ μηδ’ ἥντινα ἀμφὶ τοῦ σωθησομένου ἐλπίδα ἔχων τοῖσ στρατιώταισ ἀνὰ πεντήκοντα δραχμὰσ ἑκάστῳ κελεύει νεμηθῆναι· πολλὰ δὲ καὶ τοῖσ ἡγεμόσιν αὐτῶν καὶ φίλοισ τοῖσ αὐτοῦ ἐδωρεῖτο.
καὶ παρῆν αὖθισ ἐπὶ Ιἑριχοῦντοσ μέλαινά τε αὐτὸν ᾕρει χολὴ ἐπὶ πᾶσιν ἐξαγριαίνουσα, ὥστε δὴ τελευτῶν πρᾶξιν τοιάνδε ἐπινοεῖ· ἀφικομένων προστάγματι τῷ αὐτοῦ Ιοὐδαίων ἀνδρῶν παντὸσ τοῦ ἔθνουσ ὁποίποτε ἀξιολόγων·
πολλοὶ δὲ ἐγένοντο ὡσ τοῦ παντὸσ ἔθνουσ κατακεκλημένου καὶ πάντων ἀκροασαμένων τοῦ διατάγματοσ, εἰσ γὰρ θάνατον ἦν ἀνακείμενα τοῖσ ἀλογήσασι τῶν ἐπιστολῶν ἐμμαινομένου πᾶσιν τοῦ βασιλέωσ ὁμοίωσ τοῖσ τε ἀναιτίοισ καὶ παρεσχηκόσιν αἰτίαν· συγκλείσασ αὐτοὺσ πάντασ ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ τήν τε ἀδελφὴν αὐτοῦ Σαλώμην καὶ τὸν ἄνδρα αὐτῆσ Ἀλεξᾶν μεταπέμψασ τεθνήξεσθαι μὲν οὐ πόρρω ἔλεγεν ἐπὶ τοσόνδε τῶν ἀλγηδόνων αὐτὸν περιεπουσῶν·
καὶ τόδε μὲν οἰστόν τε καὶ πᾶσι φίλον παρατυγχάνειν, τὸ δὲ ὀλοφυρμῶν τε ἄπορον καὶ πένθουσ ἐνδεᾶ ὁποῖον ἐπὶ βασιλεῖ πράσσοιτο ἂν μάλιστα αὐτῷ λυπηρὸν εἶναι· οὐ γὰρ ἀποσκοποῦν τὴν Ιοὐδαίων διάνοιαν, ὡσ εὐκτὸσ αὐτοῖσ καὶ πάνυ κεχαρισμένοσ ὁ θάνατοσ αὐτοῦ διὰ τὸ καὶ ζῶντοσ ἐπὶ ἀποστάσει ἐπείγεσθαι καὶ ὕβρει τῶν ὑπ’ αὐτοῦ προτιθεμένων·
ἔργον δ’ ἄρα ἐκείνων εἶναι κούφισίν τινα αὐτῷ ψηφίσασθαι τοῦ ἐπὶ τοιοῖσδε ἀλγεινοῦ·
τὰ αὐτὰ γὰρ δὴ φρονῆσαι δόξῃ τῇ αὐτοῦ μὴ ἀπειπαμένων μέγαν τε αὐτοῦ τὸν ἐπιτάφιον γενέσθαι καὶ ὁποῖοσ οὐδ’ ἄλλοισ βασιλέων καὶ πένθοσ διὰ τοῦ ἔθνουσ ἅπαντοσ ἐκ ψυχῆσ ὀλοφυραμένων ἐπὶ παιδιᾷ καὶ γέλωτι αὐτοῦ. ἐπὰν οὖν θεάσωνται τὴν ψυχὴν ἀφέντα αὐτόν, περιστήσαντασ τῷ ἱπποδρόμῳ τὸ στρατιωτικὸν ἀγνοοῦν ἔτι τὸν θάνατον αὐτοῦ, μὴ γὰρ πρότερον εἰσ τοὺσ πολλοὺσ ἐξενεγκεῖν ἢ τάδε πρᾶξαι κελεύειν, ἀκοντίσαι τοὺσ ἐγκαθειργμένουσ, καὶ πάντασ τοῦτον ἀνελόντασ τὸν τρόπον διχόθεν αὐτὸν οὐχ ἁμαρτήσαντασ τοῦ εὐφρανοῦντοσ, κυρώσει τε ὧν ἐπιστείλειεν αὐτοῖσ μέλλων τελευτᾶν καὶ τῷ πένθει ἀξιολόγῳ τετιμῆσθαι.
καὶ ὁ μὲν μετὰ δακρύων ποτνιώμενοσ καὶ τοῦ συγγενοῦσ τὴν εὔνοιαν καὶ πίστιν τοῦ θείου προσκαλῶν ἐπέσκηπτε μὴ ἠτιμῶσθαι ἀξιῶν, κἀκεῖνοι ὡμολόγουν οὐ παραβήσεσθαι.
εἴγε καὶ ἀπιὼν τοῦ βίου πρόνοιαν εἶχεν, ὡσ ἐν πένθει καὶ ἐρημίᾳ τῶν φιλτάτων τὸ πᾶν καταστήσειεν ἔθνοσ, ἕνα ἀπὸ ἑκάστου οἴκου κελεύων μεταχειρίσαι μηδὲν ἄδικον μήτε εἰσ αὐτὸν δεδρακότασ μήτε ἐφ’ ἑτέροισ ἐγκλήμασιν κατηγορίασ αὐτῶν γενομένησ, εἰωθότων οἷσ προσποίησισ ἀρετῆσ καὶ πρὸσ τοὺσ δίκῃ ἐχθροὺσ γεγονότασ ἐν τοιοῖσδε καιροῖσ τὰ μίση κατατίθεσθαι.
Ταῦτα δὲ ἐπιστέλλοντοσ αὐτοῦ πρὸσ τοὺσ συγγενεῖσ γράμματα παρῆν ὑπὸ τῶν εἰσ Ῥώμην πρέσβεων ἀπεσταλμένων πρὸσ Καίσαρα.
καὶ ἀναγνωσθέντων τὸ κεφάλαιον ἦν, ὡσ τῆσ τε Ἀκμῆσ ὀργῇ τῇ Καίσαροσ ἀνῃρημένησ ἐφ’ οἷσ Ἀντιπάτρῳ συγκακουργήσειεν, αὐτόν τε Ἀντίπατρον ὡσ ἐπὶ γνώμῃ τῇ ἐκείνου ποιοῖτο ὡσ πατρὸσ καὶ βασιλέωσ, εἴτε φυγάδα ἐλαύνειν ἐθελήσειεν, εἴτε καὶ κτιννύειν. τούτων ἀκροώμενοσ Ἡρώδησ βραχὺ μὲν ἀνήνεγκεν ἡδονῇ τῶν γεγραμμένων θανάτῳ τε τῆσ Ἀκμῆσ ἐπαιρόμενοσ καὶ ἐξουσίᾳ τῆσ ἐπὶ τῷ παιδὶ τιμωρίασ, περιουσῶν δὲ εἰσ μέγα τῶν ἀλγηδόνων παρίετο τεταλαιπωρημένοσ σιτίων·
καὶ ᾔτησε μῆλον καὶ μαχαίριον· ἦν γὰρ ἐν ἔθει καὶ πρότερον αὐτῷ περιλέψαντι αὐτὸ δι’ αὐτοῦ καὶ κατ’ ὀλίγον τεμόντι ἐσθίειν. λαβὼν δὲ καὶ περισκεψάμενοσ γνώμην εἶχεν παίσων ἑαυτόν, κἂν ἐπεπράχει μὴ φθάσαντοσ αὐτοῦ καταλαβεῖν τὴν δεξιὰν Ἀχιάβου·
ἀνεψιὸσ ἦν αὐτοῦ. καὶ μέγα ἀνακραγόντοσ οἰμωγή τε αὖθισ ἀνὰ τὸ βασίλειον ἦν καὶ θόρυβοσ μέγασ ὡσ οἰχομένου τοῦ βασιλέωσ. καὶ ὁ Ἀντίπατροσ, πιστεύει γὰρ τέλοσ ἀληθῶσ τὸν πατέρα ἔχειν, θάρσει τε ἐχρῆτο ἐπὶ τοῖσ λόγοισ ὅλοσ ὡσ ἤδη τῶν δεσμῶν ἀφησόμενοσ καὶ τὴν βασιλείαν ἀκονιτὶ δεξόμενοσ εἰσ χεῖρασ, καὶ τῷ εἱρκτοφύλακι περὶ ἀφέσεωσ ἦν αὐτοῦ διάλογοσ μεγάλα ὑπισχνουμένου εἰσ τὸ παρὸν καὶ ταὖθισ, ὡσ ἂν περὶ τοιῶνδε τοῦ ἀγῶνοσ ἐνεστηκότοσ.
ὁ δὲ οὐ μόνον ἀπειθὴσ ἦν πράσσειν ἐφ’ οἷσ ἠξίου Ἀντίπατροσ, ἀλλὰ καὶ τῷ βασιλεῖ ἀποσημαίνει διάνοιαν τὴν ἐκείνου πολλῇ καὶ προσεισφορᾷ παρ’ αὑτοῦ χρώμενοσ.
ὁ δὲ Ἡρώδησ καὶ πρότερον οὐχ ἡσσώμενοσ οὐδ’ εὐνοίᾳ τοῦ υἱέοσ ἐπεὶ ἤκουσε τοῦ εἱρκτοφύλακοσ ταῦτα εἰρηκότοσ, ἀνεβόησέν τε ἀνατυψάμενοσ τὴν κεφαλὴν καίπερ ἐν τῷ ὑστάτῳ ὢν καὶ ἐπὶ τὸν ἀγκῶνα περιάρασ ἑαυτὸν κελεύει πέμψασ τινὰ τῶν δορυφόρων μηδὲν εἰσ ἀναβολὰσ ἀλλ’ ἐκ τοῦ ὀξέοσ κτείνασιν αὐτὸν ἐν Ὑρκανίᾳ ταφὰσ ἀσήμουσ ποιεῖσθαι.
τὴν δὲ Γαυλωνῖτιν καὶ Τραχωνῖτιν καὶ Βαταναίαν καὶ Πανιάδα Φιλίππῳ παιδὶ μὲν τῷ αὐτοῦ Ἀρχελάου δὲ ἀδελφῷ γνησίῳ τετραρχίαν εἶναι, Ιἄμνειαν δὲ καὶ Ἄζωτον καὶ Φασαηλίδα Σαλώμῃ τῇ ἀδελφῇ κατανέμει καὶ ἀργυρίου ἐπισήμου μυριάδασ πεντήκοντα.
προυνόησε δὲ καὶ τῶν λοιπῶν, ὁπόσοι συγγενεῖσ ἦσαν αὐτῷ, χρημάτων τε δόσεσι καὶ προσόδων ἀναφοραῖσ ἑκάστουσ ἐν εὐπορίᾳ καθιστάμενοσ.
Καίσαρι δὲ ἀργυρίου μὲν ἐπισήμου μυριάδασ χιλίασ, χωρὶσ δὲ σκεύη τὰ μὲν χρυσοῦ τὰ δ’ ἀργύρου καὶ ἐσθῆτα πάνυ πολλοῦ τέλουσ, Ιοὐλίᾳ δὲ τῇ Καίσαροσ γυναικὶ καί τισιν ἑτέροισ πεντακοσίασ μυριάδασ. ταῦτα πράξασ ἡμέρᾳ πέμπτῃ μεθ’ ὃ Ἀντίπατρον κτείνει τὸν υἱὸν τελευτᾷ, βασιλεύσασ μεθ’ ὃ μὲν ἀνεῖλεν Ἀντίγονον ἔτη τέσσαρα καὶ τριάκοντα, μεθ’ ὃ δὲ ὑπὸ Ῥωμαίων ἀπεδέδεικτο ἑπτὰ καὶ τριάκοντα, ἀνὴρ ὠμὸσ εἰσ πάντασ ὁμοίωσ καὶ ὀργῆσ μὲν ἥσσων κρείσσων δὲ τοῦ δικαίου, τύχῃ δὲ εἰ καί τισ ἕτεροσ κεχρημένοσ εὐμενεῖ.
ἔκ τε γὰρ ἰδιώτου βασιλεὺσ καταστὰσ καὶ κινδύνοισ περιστοιχιζόμενοσ μυρίοισ πάντων ποιεῖται διάδρασιν καὶ τοῦ ζῆν ἐπὶ μήκιστον ἐξίκετο.
ὁπόσα δὲ τὰ κατ’ οἶκον περὶ υἱεῖσ τοὺσ αὐτοῦ, ὅσα μὲν γνώμῃ τῇ ἐκείνου καὶ πάνυ δεξιᾷ κεχρημένοσ διὰ τὸ κρίνασ ἐχθροὺσ κρατεῖν οὐχ ὑστερῆσαι, δοκεῖν δ’ ἐμοὶ καὶ πάνυ δυστυχήσ. Σαλώμη δὲ καὶ Ἀλεξᾶσ πρὶν ἔκπυστον γενέσθαι τὸν θάνατον τοῦ βασιλέωσ τοὺσ ἐπὶ τὸν ἱππόδρομον κατακεκλημένουσ ἐκπέμπονται ἐπὶ τὰ αὐτῶν, φάμενοι βασιλέα κελεύειν ἀπιοῦσιν αὐτοῖσ ἐπὶ τοὺσ ἀγροὺσ νέμεσθαι τὰ οἰκεῖα, πράσσεταί τε αὐτοῖσ ἥδε εὐεργεσία μεγίστη εἰσ τὸ ἔθνοσ.
ἐφανεροῦτο δ’ ἤδη ὁ θάνατοσ τοῦ βασιλέωσ, καὶ Σαλώμη καὶ Ἀλεξᾶσ συναγαγόντεσ τὸ στρατιωτικὸν εἰσ τὸ ἀμφιθέατρον τὸ ἐν Ιἑριχοῦντι πρῶτον μὲν ἐπιστολὴν ἀνέγνωσαν πρὸσ τοὺσ στρατιώτασ γεγραμμένην ἐπὶ πίστεωσ εὐχαριστίᾳ καὶ εὐνοίασ τῆσ εἰσ αὐτὸν καὶ παρακλήσει τῶν ὁμοίων παροκωχῆσ Ἀρχελάῳ τῷ παιδὶ αὐτοῦ, ὃν βασιλέα καθίσταιτο.
εἶτα μέντοι Πτολεμαῖοσ τὸν σημαντῆρα τοῦ βασιλέωσ πεπιστευμένοσ τὰσ διαθήκασ ἀνέλεγεν, αἳ λήψεσθαι κύρωσιν οὐκ ἄλλωσ ἔμελλον ἢ Καίσαροσ ἐντυχόντοσ αὐταῖσ.
βοὴ οὖν εὐθὺσ ἦν ἐκτιμώντων Ἀρχέλαον βασιλέα, καὶ οἱ στρατιῶται κατὰ στίφη τε αὐτοὶ καὶ οἱ ἡγεμόνεσ εὔνοιάν τε ὑπισχνοῦνται καὶ προθυμίαν τὴν αὐτῶν καὶ συλλήπτορα τὸν θεὸν παρεκάλουν. Ἐντεῦθεν δὲ τάφον ἡτοίμαζον τῷ βασιλεῖ μελῆσαν Ἀρχελάῳ πολυτελεστάτην γενέσθαι τὴν ἐκκομιδὴν τοῦ πατρὸσ καὶ πάντα τὸν κόσμον προκομίσαντοσ εἰσ ὃ συμπομπεύσειε τῷ νεκρῷ.
ἐφέρετο δὲ ἐπὶ κλίνησ χρυσέασ λίθοισ πολυτελέσιν καὶ ποικίλοισ διαπεπασμένησ, στρωμνή τε ἦν ἁλουργὴσ καὶ ἠμπέσχετο πορφυρίσιν ὁ νεκρὸσ διαδήματι ἠσκημένοσ ὑπερκειμένου στεφάνου χρυσέου σκῆπτρόν τε τῇ δεξιᾷ παρακείμενον.
περί τε τὴν κλίνην οἵ τε υἱεῖσ καὶ τὸ πλῆθοσ ἦν τῶν συγγενῶν, ἐπὶ δὲ τούτοισ τὸ στρατιωτικὸν κατὰ οἰκεῖα ἔθνη ἢ προσηγορίασ διέκειντο αὐτοῖσ νεμηθέντεσ, πρῶτοι μὲν οἱ δορυφόροι, μετὰ δὲ τὸ Θρᾴκιον, ἐπὶ δὲ τούτοισ ὁπόσοι Γερμανῶν, καὶ τὸ Γαλατικὸν μετ’ αὐτούσ, ἐν τῷ κόσμῳ πάντεσ τῷ πολεμιστηρίῳ.
τούτων δὲ κατόπιν ἤδη πᾶσ ὁ στρατὸσ ὥσπερ ἐσ πόλεμον ἐξοδεύοντεσ [ὥσπερ] ὑπὸ λοχαγῶν ἀγόμενοι καὶ τοῖσ ταξιαρχοῦσιν αὐτῶν.
τούτοισ ἐπετετάχατο πεντακόσιοι τῶν οἰκετῶν ἀρωματοφόροι. ᾔεσαν δὲ ἐπὶ Ἡρωδίου στάδια ὀκτώ· τῇδε γὰρ αὐτῷ ἐγένοντο αἱ ταφαὶ κελεύσματι τῷ αὐτοῦ. Ἡρώδησ μὲν δὴ τοῦτον ἐτελεύτα τὸν τρόπον. Ἀρχέλαοσ δὲ ἐπὶ μὲν ἑβδόμην ἡμέραν πένθοσ τὸ ἐπὶ τῷ πατρὶ τιμῶν διετέλει·
τόσασ γὰρ διαγορεύει τὸ νόμιμον τοῦ πατρίου. ἑστιάσασ δὲ τοὺσ ὁμίλουσ καὶ καταλύσασ τὸ πένθοσ ἄνεισιν εἰσ τὸ ἱερόν. ἦσάν τε εὐφημίαι καὶ ἔπαινοι καθ’ οὕστινασ ἰοί ἑκάστων τὰ πρὸσ ἀλλήλουσ φιλοτιμουμένων εἰσ τὸ δοκεῖν μείζοσι χρῆσθαι ταῖσ εὐφημίαισ. ὁ δὲ ἐπὶ ὑψηλὸν βῆμα πεποιημένον ἀνελθὼν καὶ ἱδρυθεὶσ εἰσ θρόνον χρυσοῦν [πεποιημένον] ἀντεδεξιοῦτο τοὺσ ὁμίλουσ χάρματι τῶν εὐφημιῶν τὴν εὔνοιαν αὐτῶν ἡδονῇ φέρων, χάριν τε ὡμολόγει, διότι μηδὲν αὐτῷ μνησικακοῖεν ἀνθ’ ὧν ὁ πατὴρ εἰσ αὐτοὺσ ὑβρίσειεν καὶ πειράσεσθαι μὴ ἐλλείψειν ἀμειβόμενον τὸ πρόθυμον αὐτῶν.
ἄρτι μέντοι φειδὼ ποιεῖσθαι τοῦ βασιλείου ὀνόματοσ, τετιμῆσθαι γὰρ αὐτὸν τῇ ἀξιώσει ὅπερ βεβαίωσ Καῖσαρ ἐπικυρώσειε τὰσ διαθήκασ, αἳ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἐγράφησαν αὐτοῦ·
δι’ ἣν αἰτίαν οὐδὲ τοῦ στρατεύματοσ ἐν Ιἑριχοῦντι τὸ διάδημα αὐτῷ περιθέσθαι προθυμουμένου δέξασθαι τὸ περιμάχητον τῆσ ἐνθένδε τιμῆσ διὰ τὸ μηδέπω τὸν κυρίωσ ἀποδώσοντα φανερὸν εἶναι παρασχόμενον. περιιόντων μέν γε εἰσ αὐτὸν τῶν πραγμάτων οὐ λείψειν ἀρετῆσ τοῦ ἀμειψομένου τὴν εὔνοιαν αὐτῶν·
σπουδάσειν γὰρ ἐν πᾶσιν τὰ πρὸσ αὐτοὺσ φανεῖσθαι τοῦ πατρὸσ ἀμείνων τὰ πάντα. οἱ δὲ οἱο͂ν ὄχλοσ εἰώθεν, φιλεῖν οἰόμενοι τὰσ πρώτασ εἶναι τῶν ἡμερῶν τὰσ διανοίασ ἐμφανίζειν τῶν παριόντων ἐπὶ τοιάσδε ἀρχάσ, ὅσῳ πρᾴωσ καὶ θεραπευτικῶσ ὁ Ἀρχέλαοσ διελέγετο αὐτοῖσ, τοσῷδε μειζόνωσ τε ἐχρῶντο τοῖσ ἐπαίνοισ καὶ κατὰ αἰτήσεισ δωρεῶν ἐτετράφατο, οἱ μὲν εἰσφορὰσ ἃσ ἐνιαυσίουσ φέροιεν ἐπικουφίζειν βοῇ χρώμενοι, οἱ δὲ αὖ δεσμωτῶν, οἳ ὑφ’ Ἡρώδου ἐδέδεντο, πολλοὶ δὲ ἦσαν κἀκ πολλῶν χρόνων, ἀπόλυσιν.
εἰσὶν δὲ οἳ ἄρσεισ τῶν τελῶν ἃ ἐπὶ πράσεσιν ἢ ὠναῖσ ἐπεβάλλετο πρασσόμενα πικρῶσ ᾐτοῦντο.
ἀντέλεγέν τε οὐδαμῶσ Ἀρχέλαοσ ἐπειρᾶτο ὁμίλουσ σπουδαῖοσ ὢν ποιεῖν πάντα διὰ τὸ νομίζειν μέγα πρᾶγμα εἰσ τήρησιν τῆσ ἀρχῆσ γενήσεσθαι τὴν εὔνοιαν αὐτῷ τῆσ πληθύοσ. ἐντεῦθεν δὲ θύσασ τῷ θεῷ κατ’ εὐωχίαν τρέπεται μετὰ τῶν φίλων. Ἐν τούτῳ δέ τινεσ τῶν Ιοὐδαίων συνελθόντεσ νεωτέρων ἐπιθυμίᾳ πραγμάτων Ματθίαν καὶ τοὺσ σὺν αὐτῷ ὑφ’ Ἡρώδου ἀποθανόντασ, οἳ παραχρῆμα τῆσ εἰσ τὸ πενθεῖσθαι τιμῆσ φόβῳ τῷ ἐκείνου ἀπεστέρηντο, ἦσαν δὲ οἱ τῶν ἐπὶ καθαιρέσει τοῦ χρυσοῦ ἀετοῦ δεδικαιωμένων, ἐπὶ μέγα τε τῇ βοῇ καὶ οἰμωγῇ χρώμενοι καί τινα ὡσ κούφισιν φέροντα τοῖσ τεθνεῶσιν ἀπερρίπτουν εἰσ τὸν βασιλέα.
συνόδου τε αὐτοῖσ γενομένησ ἠξίουν τιμωρίαν αὐτοῖσ ὑπ’ Ἀρχελάου γενέσθαι κολάσεσιν τῶν ὑπὸ Ἡρώδου τιμωμένων, καὶ πάντων γε καὶ πρῶτον καὶ ἐκδηλότατα τὸν ὑπ’ αὐτοῦ ἀρχιερέα καθεστῶτα παύσαντα νομιμώτερόν τε ἅμα καὶ καθαρὸν ἀρχιερᾶσθαι ἄνδρα αἱρεῖσθαι.
τούτοισ Ἀρχέλαοσ καίπερ δεινῶσ φέρων ἐπένευεν τὴν ὁρμὴν αὐτῶν διὰ τὴν ἐπὶ Ῥώμησ ὁδὸν ἀνύεσθαι προκείμενον αὐτῷ τάχοσ ἐπὶ περισκοπήσει τῶν δοξάντων Καίσαρι.
πέμψασ δὲ τὸν στρατηγὸν πειθοῖ χρῆσθαι, καὶ τῆσ ἐπὶ τοιούτοισ μωρίασ ἀποστάντασ σκοπεῖν, θάνατόν τε, ὃσ τοῖσ φίλοισ αὐτῶν συνέλθοι, μετὰ νόμων γεγονότα, καὶ τὰσ αἰτήσεισ ὡσ ἐπὶ μέγα τοῦ ὑβρίζειν προί̈οιεν, τούσ τε καιροὺσ οὐκ ἐν τοιοῖσδε εἶναι, μᾶλλον δὲ τοῦ ὁμονοεῖν ἑώσ καταστησάμενοσ τὴν ἀρχὴν ἐπινεύσει τῇ Καίσαροσ ἀφίκοιτο ὡσ αὐτούσ·
τότε γὰρ κοινῇ βουλεύσειν περὶ ὧν ἀξιοῖεν σὺν αὐτοῖσ· ἄρτι δὲ ἀνέχειν, μὴ καὶ στασιάζειν δοκοῖεν. Καὶ ὁ μὲν ταῦτα ὑπειπὼν καὶ διδάξασ τὸν στρατηγὸν ἐκπέμπει πρὸσ αὐτούσ.
δεινὸν ἡγούμενοι, εἰ ζῶντόσ τε Ἡρώδου στερηθεῖεν τῶν φιλτάτων καὶ τελευτῆσ αὐτῷ γενομένησ τιμωριῶν τῶν ἐπ’ αὐτοῖσ, ὠργηκότεσ ταῖσ γνώμαισ καὶ νόμιμόν τε καὶ δίκαιον ἡγούμενοι ὅ τι μελλήσοι ἡδονὴν αὐτοῖσ φέρειν, κίνδυνον δὲ τὸν ἀπ’ αὐτοῦ προϊδέσθαι τε ἀμαθεῖσ καὶ εἴ τῳ ὑποπτευθείη, ὑπερβολῆσ αὐτῷ γενομένησ τῆσ παραχρῆμα ἡδονῆσ ἐκ τοῦ τιμωρήσασθαι τοὺσ ἐχθίστουσ δοκοῦντασ αὐτοῖσ.
πολλῶν δὲ ὑπὸ Ἀρχελάου πεμπομένων, οἳ διαλέξοιντο αὐτοῖσ, τῶν τε ἐνεστώτων μὲν ὑπ’ ἐκείνου γνώμῃ δὲ τῇ αὐτῶν δοκεῖν παριόντων, ὅπωσ εἰσ τὸ πραύ̈τερον καταστήσονται αὐτούσ, οὐδενὸσ ἠνείχοντο εἰπεῖν ἀνάστασίσ τε ἦν δεύειν ὀργῇ χρωμένων, φανεροί τε ἦσαν ἐπὶ μέγα αὐξήσοντεσ τὴν στάσιν πλήθουσ ἐπισυρρυέντοσ αὐτοῖσ.
Ἐνστάσησ δὲ κατὰ τόνδε τὸν καιρὸν ἑορτῆσ, ἐν ᾗ Ιοὐδαίοισ ἄζυμα προτίθεσθαι πάτριον·
φάσκα δ’ ἡ ἑορτὴ καλεῖται ὑπόμνημα οὖσα τῆσ ἐξ Αἰγύπτου ἀπάρσεωσ αὐτῶν γενομένησ, καὶ θύουσιν αὐτὴν προθύμωσ πλῆθόσ τε ἱερείων ὡσ οὐκ ἐν ἄλλῃ κατακόπτειν ἐστὶν αὐτοῖσ νόμιμον· κάτεισιν δὲ πληθὺσ ἀναρίθμητοσ ἐκ τῆσ χώρασ ἤδη δὲ καὶ ἐκ τῆσ ὑπερορίασ ἐπὶ θρησκείᾳ τοῦ θεοῦ, καὶ οἱ νεωτερισταὶ τοὺσ περὶ τὸν Ιοὔδαν τε καὶ Ματθίαν ἐξηγητὰσ τῶν νόμων ὀδυρόμενοι συστάντεσ ἐν τῷ ἱερῷ τροφῆσ ηὐποροῦντο τοῖσ στασιασταῖσ οὐκ ὂν ἐν αἰσχύνῃ μεταιτεῖν αὐτούσ.
καὶ δείσασ Ἀρχέλαοσ, μὴ καί τι δεινὸν βλαστήσειεν αὐτῶν τῇ ἀπονοίᾳ, πέμπει σπεῖράν τε ὁπλιτῶν χιλίαρχόν τε τὴν ὁρμὴν τῶν ἐνεστηκότων πρότερον τὸν πάντα ὅμιλον τοῦ μανιώδουσ αὐτῶν πλέω καταστῆναι, καὶ εἴ τινεσ διάδηλοι πολὺ τῶν ἄλλων καθίσταιντο προθυμίᾳ τοῦ στασιάζειν ἐπ’ αὐτὸν ἀγαγεῖν.
ἐπὶ τούτῳ οἱ στασιῶται τῶν ἐξηγητῶν καὶ τὸ πλῆθοσ ἐξηγρίωσε βοῇ καὶ διακελευσμῷ χρώμενοι ὡρ́μησάν τε ἐπὶ τοὺσ στρατιώτασ καὶ περιστάντεσ λεύουσιν τοὺσ πλείστουσ αὐτῶν.
ὀλίγοι δέ τινεσ καὶ ὁ χιλίαρχοσ τραυματίαι διέφυγον. καὶ τοῖσ μὲν ταῦτα πράξασιν διὰ χειρῶν αὖθισ ἡ θυσία ἦν· Ἀρχελάῳ δὲ ἄπορον ἐδόκει σώζεσθαι τὰ πάντα μὴ οὐκ ἀνακόψειν τὴν ἐπὶ τοιοῖσδε ὁρμὴν τῆσ πληθύοσ, ἐκπέμπει δὲ πᾶν τὸ στρατόπεδον οἳ τούσ τε αὐτόθι ἐσκηνωκότασ κωλύοιεν τοῖσ κατὰ τὸ ἱερὸν βοηθεῖν καὶ τοὺσ ἐκπίπτοντασ ὑπὸ τῶν πεζῶν δέχοιντο ἀντειλῆφθαι τἀσφαλοῦσ ἤδη πεπιστευκότασ.
καὶ εἰσ μὲν τρισχιλίουσ ἄνδρασ ἔκτειναν οἱ ἱππεῖσ·
τὸ δὲ λοιπὸν ᾤχετο ἐπὶ ὄρη τὰ πλησίον ἰόντεσ. ἐκήρυσσε δ’ Ἀρχέλαοσ ἀναχωρεῖν ἐπὶ τὰ αὑτῶν πᾶσιν. οἱ δὲ ἀπῄεσαν τὴν ἑορτὴν καταλιπόντεσ φόβῳ κακοῦ μείζονοσ καίπερ θρασεῖσ ὄντεσ διὰ τὸ ἀπαίδευτον. Ἀρχέλαοσ δ’ ἐπὶ θαλάσσησ κατῄει μετὰ τῆσ μητρὸσ Νικόλαον καὶ Πτολεμαῖον καὶ Πτόλλαν τῶν φίλων ἐπαγόμενοσ, Φιλίππῳ τἀδελφῷ τὰ πάντα ἐφεὶσ καθίστασθαι τοῦ οἴκου καὶ τῆσ ἀρχῆσ.
συνεξῄει δ’ αὐτῷ καὶ Σαλώμη ἡ Ἡρώδου ἀδελφὴ γενεὰν ἀγομένη τὴν αὐτῆσ, πολλοί τε τῶν συγγενῶν, λόγῳ μὲν ὡσ συναγωνιούμενοι τῷ Ἀρχελάῳ ἐπὶ κτήσει τῆσ βασιλείασ, ἔργῳ δὲ ἀντιπράξοντεσ καὶ μάλιστα περὶ τῶν πεπραγμένων ἐν τῷ ἱερῷ ποιησόμενοι καταβοάσ.
ὑπαντιάζει δ’ ἐν Καισαρείᾳ τὸν Ἀρχέλαον Σαβῖνοσ Καίσαροσ ἐπίτροποσ τῶν ἐν Συρίᾳ πραγμάτων εἰσ Ιοὐδαίαν ὡρμημένοσ ἐπὶ φυλακῇ τῶν Ἡρώδου χρημάτων.
καὶ αὐτὸν τῆσ ἐπὶ τοῖσδε ὁρμῆσ ἔσχεν ὁ Οὐάροσ παρελθών· διὰ γὰρ Πτολεμαίου μετάπεμπτοσ ὑπ’ Ἀρχελάου παρῆν. καὶ Οὐάρῳ Σαβῖνοσ χαριζόμενοσ οὔτε τὰσ ἄκρασ, ὅσαι ἐν τοῖσ Ιοὐδαίοισ ἦσαν, παρέλαβεν οὔτε τοὺσ θησαυροὺσ κατεσημήνατο, εἰά δ’ ἔχειν Ἀρχέλαον μέχρι Καίσαρι δόξειέν τι περὶ αὐτῶν, καὶ ἔμενεν ἐν τῇ Καισαρείᾳ τοῦθ’ ὑποσχόμενοσ.
ἐπεὶ δ’ ἐκπλεῖ μὲν ἐπὶ τῆσ Ῥώμησ Ἀρχέλαοσ, Οὐάρῳ δ’ ἐπ’ Ἀντιοχείασ ἐγένοντο κομιδαί, Σαβῖνοσ ἐπὶ Ιἑροσολύμων χωρήσασ παραλαμβάνει τὰ βασίλεια. μεταπέμψασ δὲ τοὺσ φρουράρχουσ καὶ ὁπόσοι διοικηταὶ τῶν πραγμάτων ἦσαν λόγουσ τε ἀπαιτεῖν πρόδηλοσ ἦν καὶ τὰσ ἄκρασ καθίστατο ᾗ αὐτῷ δοκοῖ.
οὐ μὴν οἱ φύλακεσ ἐν ὀλίγῳ τὰσ Ἀρχελάου ἐπιστολὰσ ἐποιοῦντο, ἀλλ’ ἔμενον σώζοντεσ τὰ πάντα ᾗ προσετέτακτο αὐτοῖσ. Καίσαρι δὲ φυλάσσειν ἕκαστ’ ἦν προσποίησισ αὐτοῖσ. Πλεῖ δὲ κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν ἐπὶ Ῥώμησ καὶ Ἀντίπασ Ἡρώδου μὲν παῖσ, ἐπὶ δ’ ἀντιποιήσει τῆσ ἀρχῆσ ὑποσχέσεσι Σαλώμησ ἠρμένοσ ἐπὶ τῷ ἄρχειν καὶ πολὺ δικαιότερον Ἀρχελάου παραλήψεσθαι τὰ πράγματα ἠξιωκὼσ τῷ κατὰ τὰσ προτέρασ διαθήκασ βασιλεὺσ ἀποπεφάνθαι, ἃσ ἀσφαλεστέρασ εἶναι τῶν ἐπιγραφεισῶν.
ἐπήγετο δὲ οὗτοσ τήν τε μητέρα καὶ τὸν ἀδελφὸν τὸν Νικολάου Πτολεμαῖον φίλον τε Ἡρώδῃ τιμιώτατον γεγενημένον καὶ αὐτῷ προσκείμενον.
μάλιστα δὲ αὐτὸν ἐνῆγεν ἐπ’ ἀντιποιήσει τῆσ βασιλείασ φρονεῖν Εἰρηναῖοσ ῥήτωρ ἀνὴρ καὶ δόξῃ δεινότητοσ τῆσ περὶ αὐτῷ τὴν βασιλείαν πεπιστευμένοσ.
διὸ δὴ καὶ τῶν κελευόντων εἴκειν Ἀρχελάῳ πρεσβυτέρῳ τε ὄντι κἀν ταῖσ ἐπιδιαθήκαισ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἐγγεγραμμένῳ βασιλεῖ οὐκ ἠνείχετο. ἐπεὶ δ’ εἰσ τὴν Ῥώμην ἀφίκετο, καὶ πάντων τῶν συγγενῶν ἀπόστασισ ἦν πρὸσ αὐτόν, οὐκ εὐνοίᾳ τῇ ἐκείνου, μίσει δὲ τῷ πρὸσ Ἀρχέλαον, μάλιστα μὲν ἐπιθυμοῦντεσ ἐλευθερίασ καὶ ὑπὸ Ῥωμαίων στρατηγῷ τετάχθαι, εἰ δ’ ἄρα τι ἀντισταίη, λυσιτελέστερον Ἀρχελάου τὸν Ἀντίπαν λογιζόμενοι, συνέπραττον Ἀντίπᾳ τὴν βασιλείαν.
καὶ Σαβῖνοσ κατηγόρει παρὰ Καίσαρι τοῦ Ἀρχελάου διὰ γραμμάτων. Καῖσαρ δὲ Ἀρχελάου τε εἰσπέμψαντοσ ὡσ αὐτὸν γράμματα, ἐν οἷσ τὰ δικαιώματα προετίθει τε αὐτοῦ καὶ τὴν διαθήκην τοῦ πατρὸσ καὶ τοὺσ λογισμοὺσ τῶν Ἡρώδου χρημάτων σὺν τῷ σημαντῆρι κομίζοντα Πτολεμαῖον, ἐκαραδόκει τὸ μέλλον.
ὁ δὲ ταῦτά τε ἀναγνοὺσ τὰ γράμματα καὶ τὰσ Οὐάρου καὶ Σαβίνου ἐπιστολὰσ ὁπόσα τε χρήματα ἦν καὶ τί ἐπ’ ἔτοσ ἐφοίτα καὶ ὅσα Ἀντίπασ ἐπ’ οἰκειώσει τῆσ βασιλείασ ἐπεπόμφει γράμματα συνῆγεν ἐπὶ παροκωχῇ γνωμῶν τοὺσ φίλουσ, σὺν οἷσ καὶ Γάιον τὸν Ἀγρίππου μὲν καὶ Ιοὐλίασ τῆσ αὐτοῦ θυγατρὸσ υἱὸν ποιητὸν δὲ αὐτῷ γεγονότα πρῶτόν τε καθεδούμενον παρέλαβε, καὶ κελεύει λέγειν τοῖσ βουλομένοισ περὶ τῶν ἐνεστηκότων.
καὶ πρῶτοσ ὁ Σαλώμησ υἱὸσ Ἀντίπατροσ δεινότατόσ τε ὢν εἰπεῖν καὶ τῷ Ἀρχελάῳ ἐναντιώτατοσ ἔλεγεν Ἀρχελάῳ παιδιὰν τὸν περὶ τῆσ ἀρχῆσ εἶναι λόγον ἔργῳ τὴν δύναμιν αὐτῆσ πρότερον ἢ Καίσαρα συγχωρῆσαι παρειληφότι, ἐπικαλῶν τὰ τετολμημένα ἐπὶ τοῖσ ἀπολωλόσι κατὰ τὴν ἑορτήν·
ὧν καὶ ἀδικούντων ἄλλωσ ἔσχεν τὴν τιμωρίαν εἰσ τοὺσ ἔξω χρῆσθαι δυναμένουσ ἀνακειμένην εἶναι, καὶ μὴ ὑπ’ ἀνδρὸσ πεπρᾶχθαι, εἰ μὲν βασιλέωσ, ἀδικοῦντοσ τὸ Καίσαροσ διαγνοίᾳ περὶ αὐτοῦ ἔτι χρώμενον, εἰ δὲ ἰδιώτου, πολὺ χειρόνωσ, διὰ τὸ μὴ βασιλείασ ἀντιποιουμένῳ καλῶσ ἂν συγκεχωρῆσθαι, διὰ τὸ Καίσαρα τῆσ ἐπ’ αὐτοῖσ ἐξουσίασ ἀφαιρεῖσθαι.
καθήπτετο δὲ αὐτοῦ ἡγεμόνων τινῶν ἐν τῷ στρατιωτικῷ μετάστασιν ἐπικαλῶν καὶ προκάθισιν ἐπὶ θρόνου βασιλείου καὶ δικῶν διάλυσιν ὡσ ὑπὸ βασιλέωσ γενομένην κατανεύσεισ τε αἰτήσεων τοῖσ δημοσίᾳ αἰτουμένοισ καὶ πάντων διάπραξιν, ὧν οὐδὲν ἂν μειζόνωσ ἐπινοῆσαι καθεσταμένον ὑπὸ τοῦ Καίσαροσ εἰσ τὴν ἀρχήν.
ἐφ’ οἷσ δὴ καὶ τὴν πληθὺν ἀρχὴν τοῦ στασιάζειν λαβεῖν, εἰ τοιαῦτα εὐεργετήσαντοσ αὐτὸ τοῦ πατρὸσ καὶ οὕτωσ μεγάλων ἠξιωκότοσ τοιοῖσδε ἀμείβεσθαι τὸν νέκυν, ὥσπερ ἐπὶ σκηνῆσ δακρύειν μὲν προσποιούμενον τὰσ ἡμέρασ, ἀπολαύοντα δὲ ἡδονῇ τῇ ἐπὶ τῆσ ἀρχῆσ ὅσαι νύκτεσ.
φανεῖσθαί τε καὶ περὶ τὸν Καίσαρα τοιόνδε ὄντα Ἀρχέλαον συγχωροῦντα τὴν βασιλείαν, ὁποῖοσ γένοιτο καὶ περὶ τὸν πατέρα·
χορεύειν γὰρ καὶ ᾄδειν ὥσπερ ἐχθροῦ πεσόντοσ, ἀλλ’ οὐκ ἀνδρὸσ οὕτωσ μὲν συγγενοῦσ, τηλικαῦτα δ’ εὐεργετεῖν ἐξηγμένου. δεινότατόν τε πάντων ἀπέφηνε τὸ νῦν ἥκειν ἐπὶ Καίσαροσ κατανεύσει τῇ ἐκείνου χρησόμενον τῇ βασιλείᾳ πάντων αὐτῷ προπεποιημένων, ὁπόσα γένοιτο ἂν ὑπὸ σοῦ βεβαίωσ ἤδη τοῦ αὐτοκράτοροσ παρεσχηκότοσ πρασσόμενα.
μάλιστα δὲ τὴν σφαγὴν τῶν περὶ τὸ ἱερὸν ἐδείνου τῷ λόγῳ καὶ τὴν δυσσέβειαν, ὡσ ἑορτῆσ τε ἐνεστηκυίασ καὶ ἱερείων ἐν τρόπῳ σφαχθεῖεν ἔνιοι μὲν ξένοι οἱ δὲ ἐγχώριοι, πλησθείη δὲ τὸ ἱερὸν νεκρῶν οὐχ ὑπ’ ἀλλοφύλου, ἀλλὰ τοῦ καὶ μετὰ νομίμων ὀνομάτων τῆσ βασιλείασ ἐφιεμένου τῆσ πράξεωσ, ὅπωσ δυνηθείη πληρῶσαι τῆσ φύσει τυραννίδοσ τὴν πᾶσιν ἀνθρώποισ μεμισημένην ἀδικίαν.
δι’ ἣν μηδὲ ὄναρ ποτὲ ἑωρᾶσθαι βασιλείασ αὐτῷ τὴν διαδοχὴν ἀρετῇ τοῦ πατρόσ·
ἐπίστασθαι γὰρ αὐτοῦ τὸν τρόπον καί τοι ἐχθρὸν αὐτῷ [ἐκ] τῶν διαθηκῶν ἰσχυρότερον Ἀντιπάτρῳ καθίστασθαι· κληθῆναι γὰρ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἐπὶ τὴν βασιλείαν οὐχὶ νοσοῦντοσ πρὸσ τῷ σώματι καὶ τὴν ψυχήν, ἀλλὰ ἀκραιφνεῖ μὲν τῷ λογισμῷ χρωμένου, ἀλκῇ δὲ σώματοσ τοῖσ πράγμασιν ἐφεστηκότοσ. εἰ δὲ καὶ πρότερον εἰσ αὐτὸν ἐπίσησ τοῖσ νῦν διατεθεῖσθαι τὸν πατέρα, ἀποπεφάνθαι ποταπὸσ ἂν γένοιτο βασιλεὺσ τὸν μὲν κύριον παρασχεῖν τὴν βασιλείαν Καίσαρα ἀφῃρημένον τοῦ δοῦναι τὴν ἐξουσίαν, τοὺσ δὲ πολίτασ ἰδιώτην ὄντα ἀκμὴν σφάζειν ἐν ἱερῷ μὴ ἀποτετραμμένον.
Καὶ Ἀντίπατροσ μὲν τοιάδε εἰπὼν καὶ μαρτύρων παραστάσεσιν τὰ εἰρημένα κρατυνάμενοσ πολλοῖσ τῶν συγγενῶν παύεται τοῦ λέγειν.
ἀνίσταται δὲ Νικόλαοσ ὑπὲρ Ἀρχελάου καὶ ἔλεγεν τὰ μὲν ἐν τῷ ἱερῷ γνώμῃ τῶν πεπονθότων ἀναθεὶσ μᾶλλον ἢ ἐξουσίᾳ τῇ Ἀρχελάου· τοὺσ γὰρ ἐπὶ τοιοῖσδε ἄρχοντασ οὐ μόνον τῷ καθ’ αὑτοὺσ ὑβρίζοντι εἶναι πονηρούσ, ἀλλὰ καὶ τῷ ἀναγκάζοντι εἰσ τὴν ἄμυναν τῶν εὐγνωμονεῖν προαιρουμένων. ὡσ δὲ πολέμια ἔδρων λόγῳ μὲν κατ’ Ἀρχελάου τὸ δὲ ἀληθὲσ εἰσ Καίσαρα φανερὸν εἶναι·
τοὺσ γὰρ ὑβριοῦντασ κωλυτὰσ παραγενομένουσ ἢ ὑπ’ Ἀρχελάου πεπομφότοσ κτεῖναι ἐπιθεμένουσ οὔτε τοῦ θεοῦ οὔτε τοῦ νόμου τῆσ ἑορτῆσ ἐν φροντίδι γενομένουσ, ὧν Ἀντίπατρον οὐκ αἰσχύνεσθαι ἐκδικητὴν καθιστάμενον ἐπὶ θεραπείᾳ ἔχθρασ τῆσ αὐτοῦ πρὸσ Ἀρχέλαον ἢ φύσει τοῦ ἀρετῇ δικαίου. οἱ παρελθόντεσ καὶ μὴ πρὸσ διανοουμένουσ ἄρχοντεσ ἀδίκων ἔργων, οἵδε εἰσὶν οἱ βιαζόμενοι καὶ μὴ θέλοντασ τοὺσ ἀμυνομένουσ ἐφ’ ὅπλα χωρεῖν.
ἀνετίθει δὲ καὶ τὰ λοιπὰ πᾶσι τοῖσ ἐν βουλῇ τῶν κατηγόρων·
οὐδὲν γὰρ ὅ τι μὴ οὐ μετὰ γνώμησ τῆσ αὐτῶν γεγενημένον αἰτίᾳ τοῦ ἀδικεῖν ὑπάγεσθαι, οὐ τῇ φύσει τῇ οὕτωσ αὐτὰ γεγονότα πονηρὰ εἶναι, ἀλλὰ τῷ βλάψειν ἂν δοκεῖν Ἀρχέλαον. τοσήνδε αὐτοῖσ εἶναι βουλὴν τοῦ ὑβριοῦντοσ εἰσ ἄνδρα συγγενῆ, καὶ πατρὸσ μὲν εὐεργέτου, συνήθη δὲ αὐτοῖσ καὶ διὰ παντὸσ οἰκείωσ πεπολιτευμένον. τάσ γε μὴν διαθήκασ ὑπό τε σωφρονοῦντοσ γεγράφθαι τοῦ βασιλέωσ καὶ κυριωτέρασ τῶν γεγραμμένων πρότερον διὰ τὸ Καίσαρι δεσπότῃ τῶν ὅλων καταλελεῖφθαι τὴν κρίσιν τῶν ἐν αὐταῖσ γεγραμμένων.
μιμήσεσθαί τε οὐδαμῶσ Καίσαρα τὴν ὕβριν αὐτῶν, οἳ τῆσ Ἡρώδου παντοίωσ ἀπολαύσαντεσ παρ’ ὃν ἔζη καιρὸν δυνάμεωσ τὰ πάντα ἐπὶ ὕβρει γνώμησ ἐπείγοιντο αὐτοῦ, οὐδ’ αὐτῶν περὶ τὸν συγγενῆ τοιούτων γεγονότων.
οὔκουν Καίσαρά γε ἀνδρὸσ ἐπ’ αὐτῷ πεποιημένου τὰ πάντα καὶ φίλου καὶ συμμάχου καταλύσειν τὰσ διαθήκασ ἐπὶ πίστει τῇ αὐτοῦ γεγραμμένασ, οὐδὲ μιμήσεσθαι κακίαν τὴν ἐκείνων τὴν Καίσαροσ ἀρετὴν καὶ πίστιν πρὸσ ἅπασαν τὴν οἰκουμένην ἀνενδοίαστον γενομένην, καὶ μανίαν καὶ λογισμῶν ἔκστασιν κατακρίνειν ἀνδρὸσ βασιλέωσ, υἱεῖ μὲν ἀγαθῷ τὴν διαδοχὴν καταλελοιπότοσ, πίστει δὲ τῇ αὐτοῦ προσπεφευγότοσ·
οὔτ’ ἁμαρτάνειν Ἡρώδην ποτὲ περὶ κρίσιν τοῦ διαδόχου σωφροσύνῃ κεχρημένον ἐπὶ τῇ Καίσαροσ γνώμῃ τὰ πάντα ποιεῖσθαι.
Καὶ Νικόλαοσ μὲν τοιάδε διελθὼν καταπαύει τὸν λόγον·
Καῖσαρ δὲ Ἀρχέλαον προσπεσόντα αὐτῷ πρὸσ τὰ γόνατα φιλοφρόνωσ τε ἀνίστη φάμενοσ ἀξιώτατον εἶναι τῆσ βασιλείασ πολλήν τε ἀπέφαινε τροπὴν γνώμησ τῆσ αὐτοῦ οὐκ ἄλλα πράξειν, ἀλλ’ ὁπόσα αἵ τε διαθῆκαι ὑπηγόρευον καὶ Ἀρχελάῳ συνέφερεν. οὐ μέντοι γε ἐκεκύρωτο οὐδέν, ὡσ ἂν ἐχεγγύῳ παραδείγματι χρώμενον ἐπ’ ἀδείασ Ἀρχέλαον εἶναι.
καὶ διαλύσεωσ τῶν ἀνδρῶν γενομένησ ἐσκοπεῖτο καθ’ αὑτόν, εἴτε Ἀρχελάῳ τὴν βασιλείαν ἐπικυρωτέον, εἴτε νομὴν αὐτῆσ ποιεῖσθαι παντὶ τῷ Ἡρώδου γένει καὶ ταῦτα πάντων πολλῆσ ἐπικουρίασ δεομένων. Πρότερον δὲ ἢ κύρωσίν τινα τούτων γενέσθαι Μαλθάκη τε ἡ Ἀρχελάου μήτηρ νόσῳ τελευτᾷ καὶ παρὰ Οὐάρου τοῦ Συρίασ στρατηγοῦ παρῆν γράμματα τὴν Ιοὐδαίων ἀπόστασιν διασαφοῦντα·
τοῦ γὰρ Ἀρχελάου μετὰ τὸν ἔκπλουν ἐθορυβήθη τὸ πᾶν ἔθνοσ.
καὶ Οὐάροσ αὐτὸσ ἐπεὶ παρὼν ὡσ τοὺσ αἰτίουσ τῆσ κινήσεωσ τιμωρίᾳ περιβαλὼν καὶ τοῦ πολλοῦ τῆσ στάσεωσ ἐπίσχεσιν ποιησάμενοσ πολλῆσ γενομένησ ἐπ’ Ἀντιοχείασ τὴν ἀναζυγὴν ἐποιεῖτο, τάγμα ἓν τῆσ στρατιᾶσ ἐν Ιἑροσολύμοισ λειπόμενοσ τὴν Ιοὐδαίων νεωτεροποιίαν ἐπιστομιοῦντασ. οὐ μὴν ἐπεραίνετό γε οὐδὲν ἐπὶ παύλῃ τοῦ μὴ οὐ στασιάσοντοσ αὐτῶν.
ὅτε γὰρ Οὐάροσ ἀπῄει καὶ Σαβῖνοσ ὁ ἐπίτροποσ τοῦ Καίσαροσ ὑπομείνασ αὐτόθι μεγάλωσ τοὺσ στασιώτασ κατεπόνει, στρατιᾷ τε τῇ καταλελειμμένῃ πιστεύων, ὡσ καὶ περιέσοιτο αὐτῶν, καὶ τῷ πλήθει· πολλοὺσ δὲ ὄντασ ὁπλίσασ δορυφόροισ ἐχρῆτο αὐτοῖσ ἐπείγων τοὺσ Ιοὐδαίουσ καὶ ἐκταράσσων ἐπὶ ἀποστάσει·
τάσ τε γὰρ ἄκρασ ἐβιάζετο παραλαμβάνειν καὶ τῶν βασιλικῶν χρημάτων ἐπ’ ἐρεύνῃ προθύμωσ ὡρ́μητο βίᾳ διὰ κέρδη καὶ πλεονεξιῶν ἐπιθυμίασ. Ἐνστάσησ δὲ τῆσ πεντηκοστῆσ, ἑορτὴ δὲ ἡμῶν ἐστιν πάτριοσ τοῦτο κεκλημένη, οὔτι κατὰ τὴν θρησκείαν μόνον παρῆσαν, ἀλλ’ ὀργῇ φέροντεσ τὴν παροινίαν τῆσ Σαβίνου ὕβρεωσ μυριάδεσ συνηθροίσθησαν ἀνθρώπων καὶ πάνυ πολλαὶ Γαλιλαίων τε καὶ Ἰδουμαίων, Ιἑριχουντίων τε ἦν πληθὺσ καὶ ὁπόσοι περάσαντι Ιὀρδάνην ποταμὸν οἰκοῦσιν, αὐτῶν τε Ιοὐδαίων πλῆθοσ πρὸσ πάντασ συνειλέχατο καὶ πολὺ προθυμότεροι τῶν ἄλλων ἐπὶ τιμωρίᾳ τῇ Σαβίνου ὡρμήκεσαν.
καὶ τρία μέρη νεμηθέντεσ ἐπὶ τοσῶνδε στρατοπεδεύονται χωρίων, οἱ μὲν τὸν ἱππόδρομον ἀπολαβόντεσ, καὶ τῶν δὲ λοιπῶν δύο μερῶν οἱ μὲν τῷ βορείῳ τοῦ ἱεροῦ πρὸσ μεσημβρίαν τετραμμένοι, οἱ δὲ ἑῴαν μοῖραν εἶχον, μοῖρα δὲ αὐτῶν ἡ τρίτη τὰ πρὸσ δυόμενον ἥλιον, ἔνθα καὶ τὸ βασίλειον ἦν.
ἐπράσσετο δὲ τὰ πάντα αὐτοῖσ ἐπὶ πολιορκίᾳ τῶν Ῥωμαίων ἁπανταχόθεν αὐτοῖσ ἀποκεκλεισμένων. καὶ Σαβῖνοσ, ἔδεισε γὰρ τό τε πλῆθοσ αὐτῶν καὶ τὰ φρονήματα ἀνδρῶν ἐν ὀλίγῳ τὸ θανεῖν ποιουμένων ὑπὸ τοῦ ἡττᾶσθαι μὴ ἐθέλειν ἐφ’ οἷσ ἀρετὴν κρίνειαν τὸ νικᾶν, παραχρῆμά τε ὡσ τὸν Οὐάρον ἔπεμπε γράμματα καὶ τὸ σύνηθεσ οὐκ ἀνίει κελεύων ἐκ τοῦ ὀξέοσ βοηθεῖν, ὡσ κινδύνου μεγίστου τὸ ἐγκαταλειφθὲν στράτευμα περιεσχηκότοσ διὰ τὸ μὴ ἐσ μακρὰν ἐλπίζειν κατακοπήσεσθαι ληφθέντασ αὐτούσ.
αὐτὸσ δὲ τοῦ φρουρίου τὸν ὑψηλότατον τῶν πύργων καταλαβόμενοσ Φασάηλον ἐπὶ τιμῇ τοῦ Ἡρώδου ἀδελφοῦ Φασαήλου ᾠκοδομημένον τε καὶ οὕτωσ εἰρημένον τελευτῆσ ὑπὸ Παρθυαίων αὐτῷ γενομένησ, κατέσειε τοῖσ Ῥωμαίοισ ἐπεξιέναι τοῖσ Ιοὐδαίοισ, αὐτὸσ μὲν οὐδ’ εἰσ τοὺσ φίλουσ τολμῶν κατιέναι, τοὺσ δ’ ἄλλουσ προαποθνήσκειν αὐτοῦ τῆσ πλεονεξίασ δικαιῶν.
περιοδεύσαντεσ δ’ ἀνίασιν ἐπὶ τὰσ στοάσ, αἵπερ ἦσαν τοῦ ἱεροῦ τὸν ἔξω περίβολον περιέχουσαι, καὶ πολλοῖσ ἀμάχου γενομένησ λίθουσ τε ἠφίεσαν τοὺσ μὲν ἐκ χειρὸσ ὑπάραντεσ, οὓσ δὲ σφενδονῶν, ἀθληταὶ τρόπου τοιαύτησ μάχησ ὄντεσ.
καὶ οἱ τοξόται πάντεσ παρατεταγμένοι μεγάλα ἔβλαπτον τοὺσ Ῥωμαίουσ διὰ τὸ ὑπερδέξιοί τε εἶναι καὶ ἐπιχειρεῖσθαι μὲν ἄποροι διὰ τὸ ἀνέφικτον τοῖσ εἰσακοντίζειν πειρωμένοισ εἶναι, ῥᾴουσ δὲ κρατεῖσθαι τοὺσ πολεμίουσ ἔχοντεσ.
καὶ πολὺν μὲν χρόνον ἡ μάχη συνέστη τοιάδε οὖσα. ἔπειτα Ῥωμαῖοι δεινῶσ φέροντεσ τοῖσ δρωμένοισ πῦρ ἐνιᾶσιν ταῖσ στοαῖσ λαθόντεσ Ιοὐδαίων τοὺσ ἀναβεβηκότασ ἐπ’ αὐταῖσ.
καὶ τὸ πῦρ ὑπό τε πολλῶν προστεθειμένον καὶ μετὰ τῶν ἐγείρειν φλόγα δυναμένων ἥπτετο τοῦ ὀρόφου ᾗ τάχοσ. ὁ δὲ ξύλωσιν παρέχων πίσσησ τε καὶ κηροῦ πλέον ἔτι δὲ χρυσὸν ἐπαληλιμμένον εὐθέωσ ήκειν, ἔργα τε μεγάλα ἐκεῖνα καὶ ἀξιολογώτατα ἠφανίζετο.
καὶ τοὺσ ὑπὲρ τῶν στοῶν ὄλεθροσ οὗτοσ ἀπροσδόκητοσ κατέλαβεν· οἱ μὲν γὰρ τοῦ ὀρόφου καταρραγέντοσ συγκατεφέροντο αὐτῷ, τοὺσ δὲ περισταδὸν ἔβαλλον οἱ πολέμιοι· πολλοὶ δὲ ἀπορίᾳ σωτηρίασ τε καὶ ἐκπλήξει κακοῦ τοῦ περιεστηκότοσ, οἱ μὲν εἰσ τὸ πῦρ ἱέσαν αὑτούσ, οἱ δὲ καὶ τοῖσ ξίφεσι χρώμενοι διάδρασιν αὐτοῦ ἐποιοῦντο, ὁπόσοι δὲ εἰσ τὸ κατόπιν χωρήσαντεσ ὁδῷ ᾗ ἀναβεβήκεσαν ἐσώζοντο, οἱ Ῥωμαῖοι πάντασ ἔκτεινον γυμνούσ τε ὄντασ καὶ τὰ φρονήματα ἐκλελυμένουσ, οὐδὲν τῆσ ἀπονοίασ διὰ τὸ ἄνοπλον βοηθεῖν δυναμένησ.
ἐσώθη τε τῶν ἀνελθόντων ἐπὶ τὸ τέγοσ οὐδ’ ὁστισοῦν.
καὶ οἱ Ῥωμαῖοι διὰ τοῦ πυρὸσ ᾗ παρείκοι ὠσθέντεσ ἐκράτουν τοῦ θησαυροῦ, καθ’ ὃν ἱερὰ ἦν χρήματα. καὶ διεκλάπη μὲν πολλὰ ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν, Σαβῖνοσ δὲ περιεποίησεν εἰσ τὸ φανερὸν τετρακόσια τάλαντα. Ιοὐδαίουσ δὲ ἐλύπει μὲν τὸ πάθοσ τῶν φίλων, οἳ ἐν τῇδε ἔπεσον τῇ μάχῃ, ἐλύπει δὲ καὶ τῶν ἀναθημάτων ἡ ἀφαίρεσισ, οὐ μὴν ἀλλ’ ὅπερ αὐτῶν ἐτύγχανεν συνεστραμμένον καὶ μαχιμώτατον τούτῳ ἐμπεριέχοντεσ τὸ βασίλειον ἠπείλουν πῦρ τε ἐνήσειν αὐτῷ καὶ πάντασ κτείνειν, κελεύοντεσ ᾗ τάχοσ ἀπιέναι καὶ πειθομένοισ ὑπισχνούμενοι ἄδειαν καὶ Σαβίνῳ σὺν αὐτοῖσ.
καὶ τῶν βασιλικῶν τὸ πλεῖστον ηὐτομολήκεσαν σὺν αὐτοῖσ, Ῥοῦφοσ δὲ καὶ Γρᾶτοσ τρισχιλίουσ τὸ μαχιμώτατον τοῦ Ἡρώδου στρατεύματοσ ἔχοντεσ ἄνδρασ τοῖσ σώμασι δραστηρίουσ Ῥωμαίοισ προστίθενται.
καί τι καὶ ἱππικὸν ἦν τῶν ὑπὸ τῷ Ῥούφῳ τεταγμένων, ὃ καὶ αὐτὸ προσθήκη τῶν Ῥωμαίων ἐγεγόνει. Ιοὐδαίοισ δὲ οὐκ ἠμέλητο ἡ πολιορκία, ἀλλὰ καὶ τὰ τείχη μετήλλευον καὶ τοῖσ μεταβαλλομένοισ ἐκέλευον μὴ ἐμποδισταῖσ εἶναι τοῦ ἀποληψομένου χρόνῳ παροῦσαν αὐτοῖσ ἐλευθερίαν τὴν πάτριον.
Σαβίνῳ μὲν οὖν εὐκτὸν ἀπιέναι μετὰ τῶν στρατιωτῶν, πιστεύειν δ’ οὐχ οἱο͂́σ τε ἦν διὰ τὰ πεπραγμένα καὶ τὸ λίαν εὔγνωμον τῶν πολεμίων ἐπ’ ἀποτροπῇ τοῦ κατασταθησομένου εἶχεν, ἅμα δὲ καὶ τὸν Οὐάρον ἥξειν προσδοκῶν ὑπέμενε τὴν πολιορκίαν.
Ἐν τούτῳ δὲ καὶ ἕτερα μυρία θορύβων ἐχόμενα τὴν Ιοὐδαίαν κατελάμβανεν πολλῶν πολλαχόσε οἳ κατ’ οἰκείων ἐλπίδασ κερδῶν καὶ Ιοὐδαίων ἔχθρασ ἐπὶ τὸ πολεμεῖν ὡρμημένων·
δισχίλιοι μὲν τῶν ὑφ’ Ἡρώδῃ ποτὲ στρατευσαμένων καὶ ἤδη καταλελυκότεσ ἐν αὐτῇ Ιοὐδαίᾳ συστάντεσ προσεπολέμουν τοῖσ βασιλικοῖσ ἀντιστατοῦντοσ αὐτοῖσ Ἀχιάβου τοῦ Ἡρώδου ἀνεψιοῦ, καὶ τῶν μὲν πεδίων εἰσ τὰ μετέωρα ἀνεωσμένου δι’ ἐμπειρίαν τὴν εἰσ τὰ πολεμικὰ τῶν ἀνδρῶν, ταῖσ δὲ δυσχωρίαισ σώζοντοσ ὁπόσα δυνατά.
Ιοὔδασ δὲ ἦν Ἐζεκίου τοῦ ἀρχιλῃστοῦ υἱὸσ ἐπὶ μέγα δυνηθέντοσ ὑφ’ Ἡρώδου δὲ μεγάλοισ ληφθέντοσ πόνοισ.
φοβερόσ τε ἅπασιν ἦν ἄγων καὶ φέρων τοὺσ προστυγχάνοντασ ἐπιθυμίᾳ μειζόνων πραγμάτων καὶ ζηλώσει βασιλείου τιμῆσ, οὐκ ἀρετῆσ ἐμπειρίᾳ τοῦ δὲ ὑβρίζειν περιουσίᾳ κτήσεσθαι προσδοκῶν τὸ ἐντεῦθεν γέρασ.
Ἦν δὲ καὶ Σίμων δοῦλοσ μὲν Ἡρώδου τοῦ βασιλέωσ, ἄλλωσ δὲ ἀνὴρ εὐπρεπὴσ καὶ μεγέθει καὶ ῥώμῃ σώματοσ ἐπὶ μέγα προύχων τε καὶ πεπιστευμένοσ.
καί τινοσ πλήθουσ συστάντοσ καὶ αὐτὸσ βασιλεὺσ ἀναγγελθεὶσ μανίᾳ τῇ ἐκείνων καὶ εἶναι ἄξιοσ ἐλπίσασ παρ’ ὁντινοῦν τό τε ἐν Ιἑριχοῦντι βασίλειον πίμπρησιν δι’ ἁρπαγῆσ ἄγων τὰ ἐγκατειλημμένα, πολλάσ τε καὶ ἄλλασ τῶν βασιλικῶν οἰκήσεων πολλαχοῦ τῆσ χώρασ πῦρ ἐνιεὶσ ἠφάνιζεν, τοῖσ συνεστηκόσιν λείαν ἄγειν τὰ ἐγκαταλελειμμένα ἐπιτρέπων.
ἐπέπρακτο δ’ ἄν τι μεῖζον ὑπ’ αὐτοῦ μὴ ταχείασ ἐπιστροφῆσ γενομένησ·
καὶ μάχησ αὐτοῖσ μεγάλησ ἐπὶ πολὺ γενομένησ τό τε πολὺ τῶν Περαίων ἀσύντακτοι ὄντεσ καὶ τόλμῃ μᾶλλον ἢ ἐπιστήμῃ μαχόμενοι ἐφθάρησαν, καὶ αὐτοῦ Σίμωνοσ διά τινοσ φάραγγοσ σώζοντοσ αὑτὸν Γρᾶτοσ ἐντυχὼν τὴν κεφαλὴν ἀποτέμνει.
κατεπρήσθη δὲ καὶ τὰ ἐπ’ Ιὀρδάνῃ ποταμῷ ἐν Ἀμμάθοισ βασίλεια ὑπό τινων συστάντων ἀνδρῶν Σίμωνι παραπλησίων.
οὕτωσ πολλὴ ἀφροσύνη ἐνεπολίτευσε τῷ ἔθνει διὰ τὸ βασιλέα μὲν οἰκεῖον οὐκ εἶναι τὸν καθέξοντα τὸ πλῆθοσ ἀρετῇ, τοὺσ δ’ ἀλλοφύλουσ ἐπελθόντασ σωφρονιστὰσ τοῦ μὴ στασιάσοντοσ τῶν ἀνθρώπων ὑπέκκαυμα αὐτῶν διά τε τοῦ ὑβρίζειν καὶ πλεονεκτεῖν γενέσθαι. Ἐπεὶ καὶ Ἀθρόγγησ ἀνὴρ οὔτε προγόνων ἐπιφανὴσ ἀξιώματι οὔτε ἀρετῆσ περιουσίᾳ ἤ τινων πλήθει χρημάτων, ποιμὴν δὲ καὶ ἀνεπιφανὴσ τοῖσ πᾶσιν εἰσ τὰ πάντα ὤν, ἄλλωσ δὲ μεγέθει σώματοσ καὶ τῇ κατὰ χεῖρασ ἀλκῇ διαπρέπων, ἐτόλμησεν ἐπὶ βασιλείᾳ φρονῆσαι τῷ κτώμενόν τε αὐτὴν ἡδονῆσ πλέον ὑβρίσαι καὶ θνήσκων οὐκ ἐν μεγάλοισ τίθεσθαι τῆσ ψυχῆσ τὸ ἐπὶ τοιοῖσδε ἀνάλωμα γενησόμενον.
ἦσαν δὲ αὐτῷ καὶ ἀδελφοὶ τέσσαρεσ μεγάλοι τε καὶ αὐτοὶ καὶ ἐπὶ μέγα προύχειν τῇ κατὰ χεῖρασ ἀρετῇ πεπιστευμένοι, πρόεχμα εἶναι τῆσ καθέξεωσ τῆσ βασιλείασ δοκοῦντεσ, λόχου τε αὐτῶν ἦρχεν ἕκαστοσ·
συλλέγεται γὰρ μεγάλη πληθὺσ πρὸσ αὐτούσ. καὶ οἵδε μὲν στρατηγοὶ ἦσαν καὶ ὑπεστράτευον αὐτῷ ὁπόσα εἰσ τὰσ μάχασ φοιτῶντεσ δι’ αὐτῶν, ὁ δὲ διάδημα περιθέμενοσ βουλευτήριόν τε ἦγεν ἐπὶ τοῖσ ποιητέοισ καὶ τὰ πάντα γνώμῃ ἀνακείμενα εἶχεν τῇ αὐτοῦ.
διέμενέ τε ἐπὶ πολὺ τῷδε τῷ ἀνδρὶ ἡ ἰσχὺσ βασιλεῖ τε κεκλημένῳ καὶ ἃ πράσσειν ἐθέλοι μὴ ἀποστερουμένῳ, φόνῳ τε καὶ αὐτὸσ καὶ οἱ ἀδελφοὶ ἦσαν ἐπὶ μέγα προσκείμενοι Ῥωμαίων τε καὶ βασιλικῶν μίσει πολιτεύοντεσ ὁμοίωσ πρὸσ ἀμφοτέρουσ, τοῦτο μὲν ὕβρει ᾗ χρήσαιντο ἐπὶ τῆσ Ἡρώδου ἀρχῆσ, Ῥωμαίουσ δὲ ὧν τὸ παρὸν ἔδοξαν ἀδικεῖν.
προϊόντοσ δὲ χρόνου καὶ ἐπὶ πλέον ὁμοίωσ ἐξηγριώθησαν διάφευξίσ τε οὐκ ἦν τοῖσ πᾶσιν ἐμπεσεῖν, τὰ μὲν κέρδουσ ἐλπίδι, τὰ δὲ καὶ συνηθείᾳ τοῦ φονεύειν.
ἐπιτίθενται δέ ποτε καὶ Ῥωμαίων λόχῳ κατὰ Ἐμμαοῦντα, οἳ σῖτόν τε καὶ ὅπλα τῆσ στρατιᾶσ ἔφερον. καὶ περιστάντεσ Ἄρειον μὲν τὸν ἑκατόνταρχον, ὃσ ἡγεῖτο τοῦ παντὸσ καὶ τεσσαράκοντα τῶν περὶ αὐτὸν πεζῶν τοὺσ κρατίστουσ κατηκόντισαν. οἱ δὲ λοιποὶ δείσαντεσ πρὸσ τὸ πάθοσ αὐτῶν Γράτου σὺν τοῖσ βασιλικοῖσ, οἳ περὶ αὐτὸν ἦσαν, σκέπησ αὐτοῖσ γενομένησ σώζονται τοὺσ νεκροὺσ καταλιπόντεσ.
καὶ πολὺν μὲν τοιουτοτρόποισ χρώμενοι χρόνον μάχαισ Ῥωμαίουσ τε παρελύπησαν οὐκ εἰσ ὀλίγα καὶ τὸ ἔθνοσ ἐκάκωσαν ἐπὶ μέγα. χειροῦται δὲ αὐτῶν χρόνῳ ὕστερον ὁ μὲν Γράτῳ συμβαλὼν ὁ δὲ Πτολεμαίῳ, καὶ τὸν πρεσβύτατον Ἀρχελάου λαβόντοσ ὁ τελευταῖοσ πάθει τε τῷ ἐκείνου λελυπημένοσ καὶ ἄπορον ἐπὶ πλέον ὁρῶν τὴν σωτηρίαν ὑπὸ μονώσεωσ καὶ καμάτου πολλοῦ ψιλωθεὶσ τῆσ δυνάμεωσ ἐπὶ δεξιαῖσ καὶ πίστει τοῦ θείου Ἀρχελάῳ παραδίδωσιν αὑτόν.
καὶ τάδε μὲν ὕστερον γίνεται. Λῃστηρίων δὲ ἡ Ιοὐδαία πλέωσ ἦν, καὶ ὃσ παρατύχοι τινῶν οἳ συστασιάσοιεν αὐτῷ βασιλεὺσ προϊστάμενοσ ἐπ’ ὀλέθρῳ τοῦ κοινοῦ ἠπείγετο, ὀλίγα μὲν καὶ ἐπ’ ὀλίγοισ Ῥωμαίοισ λυπηροὶ καθιστάμενοι, τοῦ δὲ ὁμοφύλου φόνον ἐπὶ μήκιστον ἐμποιοῦντεσ.
Οὐάροσ δὲ ἐπειδὴ τὸ πρῶτον πυνθάνεται [τὰ πεπραγμένα] Σαβίνου γράψαντοσ πρὸσ αὐτόν, δείσασ περὶ τοῦ τάγματοσ δύο τὰ λοιπὰ ἀναλαβών, τρία γὰρ ἐπὶ Συρίασ τὰ πάντα ἦν, καὶ ἴλασ ἱππέων τέσσαρασ ὁπόσα τε ἐπικουρικὰ καὶ οἱ βασιλεῖσ οἵ τινεσ τετράρχαι τότε παρεῖχον, ἠπείγετο βοηθεῖν τοῖσ ἐν Ιοὐδαίᾳ τότε πολιορκουμένοισ.
εἴρητο δὲ πᾶσιν εἰσ Πτολεμαί̈δα ἐπείγεσθαι ὁπόσοι προεξεπέμποντο.
διδόασί τε αὐτῷ καὶ Βηρύτιοι διιόντι αὐτῶν τὴν πόλιν ἐπικούρουσ πεντακοσίουσ καὶ χιλίουσ, πέμπει δὲ καὶ Ἀρέτασ ὁ Πετραῖοσ ἔχθει τῷ Ἡρώδου φιλίαν τῶν Ῥωμαίων κτώμενοσ οὐκ ὀλίγην χεῖρα πεζῶν καὶ ἱππέων. σταθείσησ δ’ ἐν Πτολεμαί̈δι πάσησ ἤδη τῆσ δυνάμεωσ μέροσ τι ταύτησ τῷ υἱῷ παραδοὺσ [καὶ] ἑνὶ τῶν αὐτοῦ φίλων Γαλιλαίουσ ἐξέπεμπεν πολεμεῖν, οἳ ὑπὲρ τῆσ Πτολεμαί̈δοσ ἐχόμενοι κατοικοῦσιν.
ὃσ ἐμβαλὼν τούσ τε ἀντικαταστάντασ εἰσ μάχην τρέπεται καὶ Σέπφωριν ἑλὼν τοὺσ μὲν οἰκήτορασ ἠνδραποδίσατο, τὴν δὲ πόλιν ἐνέπρησεν.
αὐτὸσ δὲ Οὐάροσ ἐπὶ Σαμαρείασ τῷ παντὶ στρατῷ προιὼν τῆσ μὲν πόλεωσ ἀπέσχετο διὰ τὸ ἀνέγκλητον ἐπὶ τοῖσ νεωτερισμοῖσ εἶναι, στρατοπεδεύεται δὲ ἔν τινι κώμῃ Πτολεμαίου κτήματι, Ἀροὺσ ὄνομα αὐτῇ. καὶ οἱ Ἄραβεσ μίσει τῷ Ἡρώδου ἐμπιπρᾶσιν αὐτὴν ἐχθρῶσ καὶ πρὸσ φίλουσ τοὺσ ἐκείνου ἔχοντεσ.
ἀλλὰ πυρὸσ καὶ φόνου τὰ πάντα μεστὰ ἦν.
πίμπραται δὲ καὶ Ἐμμαοῦσ Οὐάρου κελεύσαντοσ ἐπ’ ἐκδικίᾳ τῶν συντετελευτηκότων προεκλειφθεῖσα ὑπὸ τῶν οἰκητόρων. ἐντεῦθεν δὲ καὶ Ιἑροσολύμοισ ἤδη συνῆπτε, καὶ Ιοὐδαίων οἱ κατὰ πολιορκίαν τοῦ τάγματοσ τῇδε στρατοπεδευόμενοι τὴν ὄψιν τῆσ προσόδου τῶν στρατευμάτων οὐχ ὑπομείναντεσ ᾤχοντο ἡμίεργον τὴν πολιορκίαν καταλιπόντεσ.
οἱ δ’ ἐν τοῖσ Ιἑροσολύμοισ Ιοὐδαῖοι δεινῶσ τοῦ Οὐάρου σφίσιν ἐγκαλοῦντοσ ἀπελύοντο τὰσ αἰτίασ, ὡσ τῆσ μὲν συνόδου τῆσ πληθύοσ διὰ τὴν ἑορτὴν γενομένησ, τοῦ δὲ πολέμου μηδαμὰ γνώμῃ τῇ αὐτῶν, τόλμῃ δὲ τῶν ἐπηλύδων συνελθόντεσ αὐτοῖσ καὶ συμπολιορκηθέντεσ Ῥωμαίοισ μᾶλλον ἢ πολιορκεῖν προθυμίαν σχόντεσ.
προαπηντήκασιν δὲ τῷ Οὐάρῳ Ιὤσηπόσ τε ἀνεψιὸσ Ἡρώδου βασιλέωσ Γρᾶτοσ τε καὶ Ῥοῦφοσ τοὺσ ὑπ’ αὐτοῖσ τῶν στρατιωτῶν ἄγοντεσ καὶ τῶν Ῥωμαίων οἱ πολιορκούμενοι.
Σαβῖνοσ δὲ οὐκ ἀφίκετο Οὐάρῳ εἰσ ὄψιν, ἀλλ’ ὑπεξῆλθεν τῆσ πόλεωσ ἐπὶ θάλασσαν. Οὐάροσ δὲ κατὰ τὴν χώραν πέμψασ τοῦ στρατοῦ μέροσ ἐπεζήτει τοὺσ αἰτίουσ τῆσ ἀποστάσεωσ.
καὶ σημαινομένων τοὺσ μὲν ἐκόλασεν ὡσ αἰτιωτάτουσ, εἰσὶ δ’ οὓσ καὶ ἀφῆκεν· ἐγίνοντο δὲ οἱ διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν σταυρωθέντεσ δισχίλιοι. μετὰ δὲ τοῦτο τὴν μὲν αὐτοῦ στρατιὰν ἀποπέμπεται, χρήσιμον μὲν ὁρῶν ἐπ’ οὐδαμοῖσ οὖσαν πράγμασιν·
πολλὰ δὲ ἠτάκτητο αὐτοῖσ καὶ παρήκουστο τῶν δογμάτων καὶ ὧν ἠξίου Οὐάροσ ἐφέσει κερδῶν, ἃ ἐκ τοῦ κακουργεῖν περιεγίνοντο αὐτοῖσ. αὐτὸσ δὲ μυρίουσ Ιοὐδαίουσ συνεστηκέναι πυνθανόμενοσ ἠπείγετο εἰσ κατάληψιν αὐτῶν.
οἱ δὲ οὐδ’ ἧκον εἰσ χεῖρασ, ἀλλὰ παρέδοσαν αὑτοὺσ γνώμῃ τῇ Ἀχιάβου συνελθόντεσ. καὶ Οὐάροσ τῷ πλήθει συγχωρῶν τὰσ αἰτίασ τῆσ ἀποστάσεωσ ἔπεμπεν ἐπὶ Καίσαρα ὁπόσοι ἡγεμόνεσ ἦσαν αὐτῶν. Καῖσαρ δὲ τοὺσ μὲν αὐτῶν πολλοὺσ διῆκεν, ὁπόσοι δὲ συγγενεῖσ ὄντεσ Ἡρώδου συνεστράτευον αὐτοῖσ τούσδε ἐκόλασεν μόνουσ, εἰ μηδὲν φροντίσαντεσ τοῦ δικαίου κατὰ τῶν οἰκείων ἐστράτευον.
Οὐάροσ μὲν δὴ ταῦτα καταστησάμενοσ καὶ φρουρὰν Ιἑροσολύμων τὸ καὶ πρότερον καταλιπὼν τάγμα ἐπ’ Ἀντιοχείασ ἠπείγετο.
Ἀρχελάῳ δ’ ἐπὶ Ῥώμησ ἑτέρων πραγμάτων ἐφύοντο ἀρχαὶ κατὰ τοιαύτασ αἰτίασ. ἀφίκετο εἰσ τὴν Ῥώμην πρεσβεία Ιοὐδαίων Οὐάρου τὸν ἀπόστολον αὐτῶν τῷ ἔθνει ἐπικεχωρηκότοσ ὑπὲρ αἰτήσεωσ αὐτονομίασ.
καὶ ἦσαν οἱ μὲν πρέσβεισ οἱ ἀποσταλέντεσ γνώμῃ τοῦ ἔθνουσ πεντήκοντα, συνίσταντο δὲ αὐτοῖσ τῶν ἐπὶ Ῥώμησ Ιοὐδαίων ὑπὲρ ὀκτακισχίλιοι. Καίσαρόσ τε συνέδριον φίλων τε τῶν αὐτοῦ καὶ Ῥωμαίων τῶν πρώτων συνάγοντοσ ἐν ἱερῷ Ἀπόλλωνοσ μεγάλοισ τέλεσιν ὑπ’ αὐτοῦ ἱδρυμένῳ, οἱ μὲν πρέσβεισ μετὰ τοῦ πλήθουσ τῶν αὐτόθι Ιοὐδαίων ἀφικνοῦνται, Ἀρχέλαοσ δὲ μετὰ τῶν φίλων.
ὁπόσοι δὲ συγγενεῖσ τοῦ βασιλέωσ ἦσαν Ἀρχελάῳ μὲν συντετάχθαι διὰ μῖσοσ τὸ πρὸσ αὐτὸν ὑστέρουν, τοῖσ δὲ πρέσβεσιν ὁμοψηφεῖν κατ’ αὐτοῦ δεινὸν ἡγοῦντο ἐν αἰσχύνῃ τῇ αὐτῶν οἰόμενοι γενήσεσθαι παρὰ Καίσαρι κατ’ ἀνδρὸσ οἰκείου τοιάδε πράσσειν προθυμεῖσθαι.
παρῆν δὲ ἤδη καὶ Φίλιπποσ ἀπὸ Συρίασ ἐξοτρύναντοσ αὐτὸν Οὐάρου τὸ μὲν κεφάλαιον ἐπὶ συνηγορίᾳ τοῦ ἀδελφοῦ, πάνυ γὰρ εὐνόει Οὐάροσ αὐτῷ, γινομένησ δὲ τῇ βασιλείᾳ μεταπτώσεωσ, καὶ τάδε ὑπώπτευεν Οὐάροσ νέμησιν αὐτῆσ γενήσεσθαι διὰ τὸ πολλοὺσ εἶναι τοὺσ αὐτονομίασ γλιχομένουσ, οὐχ ὑστεριῶν τοῦ κἂν αὐτὸσ μοῖραν αὐτῆσ τινα φέρεσθαι.
Λόγου οὖν τοῖσ Ιοὐδαίων πρέσβεσι δοθέντοσ, οἳ ἐπὶ καταλύσει τῆσ βασιλείασ ἤλπιζον λέγειν, ἐπὶ κατηγορίᾳ τῶν Ἡρώδου παρανομιῶν τρέπονται, βασιλέα μὲν ὀνόματι ἀποφαίνοντεσ αὐτόν, τῶν δ’ ἐν ταῖσ τυραννίσιν ἑκάστησ τὸ ἀνήκεστον ἀναδεξάμενον εἰσ ταὐτὸν ἐπ’ ὀλέθρῳ τῶν Ιοὐδαίων συνθέντα χρῆσθαι τὰ πολλὰ καὶ φύσει τῇ αὐτοῦ προσκαινουργεῖν οὐκ ἀπηλλαγμένον.
πολλῶν γοῦν ὄντων, οἳ ὀλέθροισ ἀπολώλοιεν οὐχ ἱστορήσειν πω πρότερον, πολλῷ δὲ δυστυχεστέρουσ πάθουσ ἐκείνων τοὺσ ζῶντασ εἶναι, οὐ μόνον ὧν ὄψει καὶ διανοίᾳ ἐπ’ αὐτοῖσ ἀνιαθεῖεν, ἀλλὰ καὶ ὧν ταῖσ οὐσίαισ.
πόλεισ τε τὰσ μὲν περιοικίδασ καὶ ὑπὸ ἀλλοφύλων οἰκουμένασ κοσμοῦντα ῶν ἐκ παύσασθαι καὶ καταλύσεώσ τε καὶ ἀφανισμῷ τῶν ἐν τῇ ἀρχῇ αὐτοῦ κατῳκημένων.
πενίασ δὲ ἀπόρου τὸ ἔθνοσ ἀναπεπληκέναι σὺν ὀλίγοισ εὔδαιμον παρειληφότα, τῶν τε εὐπατριδῶν ὁπότε κτείνειεν αὐτοὺσ ἐπ’ ἀλόγοισ αἰτίαισ τὰσ οὐσίασ ἀποφερόμενον καὶ οἷσ συγχωρήσειε τὴν ἀηδίαν τοῦ ζῆν ψίλωσιν χρημάτων καταδικάζοντα.
καὶ χωρὶσ μὲν πράσσεσθαι φόρουσ ἐπιβαλλομένουσ ἑκάστοισ τὸ ἐπ’ ἔτοσ, χωρὶσ δὲ εὐπορίασ εἶναι παρακαταβολὰσ αὐτῷ τε καὶ οἰκείοισ καὶ φίλοισ καὶ τῶν δούλων οἳ ἐπ’ ἐκπράξει τῶν φόρων ἐξίοιεν διὰ τὸ μὴ εἶναι κτήσει τοῦ ἀνυβρίστωσ μηδ’ ὅπωσ μηδ’ ἀργυρίων διδομένων.
παρθένων μέντοι φθορὰσ καὶ γυναικῶν αἰσχύνασ, ὁπόσασ ἐπὶ παροινίᾳ καὶ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου δρώμενα σιγᾶν διὰ τὸ ἡδονὴν ἴσην εἶναι τοῖσ πεπονθόσι τοῦ μὴ γεγονέναι τὴν ἐκ τοῦ ἀνέκπυστα αὐτὰ εἶναι·
τοσήνδε Ἡρώδην ἐπεισάγεσθαι τὴν ὕβριν αὐτοῖσ, ὁπόσην οὐδ’ ἂν θηρίον ἀνθρώπων ἐπιστατεῖν δυνάμεωσ αὐτῷ παραγενομένησ. πολλῶν γοῦν ἀναστάσεων καὶ μεταστάσεων παραλαβουσῶν τὸ ἔθνοσ οὐδεμίαν ἱστορεῖσθαι πώποτε τοιάνδε δυστυχίαν ἐπελθοῦσαν αὐτῷ, παράδειγμά τε κακώσεωσ ἣν αὐτῷ Ἡρώδησ ἐπετίθει τὸ ἔθνοσ·
καὶ ταῦτ’ εἰκότωσ ἂν γενέσθαι τὸ ἀσμένωσ Ἀρχέλαον βασιλέα προσειπεῖν οἰήσει τοῦ πάντ’ ὅντιν’ οὖν τὸν ἐπὶ τὴν βασιλείαν ἐσόμενον Ἡρώδου μετριώτερον φαίνεσθαι, καὶ τόν τε πατέρα συνολοφύρεσθαι αὐτῷ θεραπεύοντασ, εἴ γε μετρίου τυγχάνειν δυνηθεῖεν, καὶ τἆλλα οἰκειουμένουσ.
τοῦ δὲ δείσαντοσ μὴ οὐχὶ Ἡρώδου γνήσιοσ πιστεύοιτο υἱόσ, οὐδὲν εἰσ ἀναβολὰσ ἀλλ’ ἐκ τοῦ ὀξέοσ ἐπάξειν ἂν τῷ ἔθνει τὴν διάνοιαν αὐτοῦ καὶ ταῦτα μηδέπω τέλεον κρατυνάμενον ἡγεμονίαν διὰ τὸ ἐπὶ Καίσαρι δοῦναι καὶ μὴ τὴν ἐξουσίαν εἶναι, καὶ παράδειγμα τὴν τῆσ εἰσ αὖθισ ἀρετῆσ τιθέναι τοῖσ ἀρχθησομένοισ μετριότητοσ καὶ εὐνομίασ, ᾗ χρήσαιτο ἂν πρὸσ αὐτούσ, ἀπὸ τῆσ ἐν πρώτοισ ἀποδειχθείσησ πράξεωσ ἐπί τε τοῖσ πολίταισ καὶ τῷ θεῷ τρισχιλίων ὁμοφύλων ἀνδρῶν σφαγὴν ἐν τῷ τεμένει ποιησάμενον.
πῶσ οὐκ ἂν ἤδη καὶ δικαίῳ μίσει χρῆσθαι κατ’ αὐτῶν πρὸσ τῇ λοιπῇ ὠμότητι καὶ ἔγκλημα τῆσ ἀντιστάσεωσ καὶ ἀντιλογίασ ἐπὶ τῇ ἀρχῇ προφερόμενον;
ἦν δὲ κεφάλαιον αὐτοῖσ τῆσ ἀξιώσεωσ βασιλείασ μὲν καὶ τοιῶνδε ἀρχῶν ἀπηλλάχθαι, προσθήκη δὲ Συρίασ γεγονότεσ ὑποτάσσεσθαι τοῖσ ἐκεῖσε πεμπομένοισ στρατηγοῖσ·
φανερωθήσεσθαι γὰρ οὕτωσ, εἴτε ἀληθῶσ στασιώδεισ εἰε͂ν καὶ νεωτερισμοῖσ τὰ πολλὰ προσησκημένοι εἴτε καὶ οὔ, μετριωτέρων τυχόντεσ οἳ ἐπιστήσονται αὐτοῖσ. Τοιαῦτα δὲ τῶν Ιοὐδαίων εἰρηκότων Νικόλαοσ τούσ τε βασιλεῖσ ἀπήλλασσε τῶν ἐγκλημάτων, Ἡρώδην μὲν διὰ τὸ παρ’ ὃν ἔζη χρόνον τυχεῖν ἀκατηγόρητον·
οὐ γὰρ δὴ τοὺσ ἐγκαλεῖν ἔχοντασ ἐπὶ μετρίοισ παρὰ τοῦ ζῶντοσ τιμωρίαν λαβεῖν δυναμένουσ ἐπὶ νεκρῷ κατηγορίαν συντιθέναι· τὰ δὲ ὑπ’ Ἀρχελάου πραχθέντα ὕβρει τῇ ἐκείνων ἀνετίθει, οἳ ὀριγνώμενοι πραγμάτων παρὰ τοὺσ νόμουσ καὶ σφαγῆσ ἄρξαντεσ τῶν κωλύειν ὑβρίζοντασ προμηθουμένων ἀμύνησ γενομένησ ἐγκαλοῖεν.
ἐνεκάλει δὲ νεωτεροποιίασ αὐτοῖσ καὶ τοῦ στασιάζειν ἡδονὴν ἀπαιδευσίᾳ τοῦ πείθεσθαι δίκῃ καὶ νομίμοισ ὑπὸ τοῦ θέλειν τὰ πάντα νικᾶν. ταῦτα μὲν οὖν Νικόλαοσ. Καῖσαρ δ’ ἀκούσασ διαλύει μὲν τὸ συνέδριον, ὀλίγων δ’ ἡμερῶν ὕστερον Ἀρχέλαον βασιλέα μὲν οὐκ ἀποφαίνεται, τῆσ δ’ ἡμίσεωσ χώρασ ἥπερ Ἡρώδῃ ὑπετέλει ἐθνάρχην καθίσταται, τιμήσειν ἀξιώματι βασιλείασ ὑπισχνούμενοσ, εἴπερ τὴν εἰσ αὐτὴν ἀρετὴν προσφέροιτο.
τὴν δ’ ἑτέραν ἡμίσειαν νείμασ διχῇ δυσὶν Ἡρώδου παισὶν ἑτέροισ παρεδίδου Φιλίππῳ καὶ Ἀντίπᾳ τῷ πρὸσ Ἀρχέλαον τὸν ἀδελφὸν ἀμφισβητήσαντι περὶ τῆσ ὅλησ ἀρχῆσ.
καὶ τούτῳ μὲν ἥ τε Περαία καὶ τὸ Γαλιλαῖον ὑπετέλουν, φορά τε ἦν τάλαντα διακόσια τὸ ἐπ’ ἔτοσ. Βαταναία δὲ σὺν Τράχωνι καὶ Αὐρανῖτισ σύν τινι μέρει οἴκου τοῦ Ζηνοδώρου λεγομένου Φιλίππῳ τάλαντα ἑκατὸν προσέφερεν·
τὰ δ’ Ἀρχελάῳ συντελοῦντα Ἰδουμαῖοί τε καὶ Ιοὐδαία τό τε Σαμαρειτικόν. τετάρτην μοῖραν οὗτοι τῶν φόρων παραλέλυντο Καίσαροσ αὐτοῖσ κούφισιν ψηφισαμένου διὰ τὸ μὴ συναποστῆναι τῇ λοιπῇ πληθύι. καὶ ἦσαν πόλεισ αἳ Ἀρχελάῳ ὑπετέλουν Στράτωνόσ τε πύργοσ καὶ Σεβαστὴ σὺν Ιὄππῃ καὶ Ιἑροσολύμοισ·
Γάζαν γὰρ καὶ Γάδαρα καὶ Ἵππον, Ἑλληνίδεσ εἰσὶν πόλεισ, ἀπορρήξασ αὐτοῦ τῆσ ἀκροάσεωσ Συρίασ προσθήκην ποιεῖται. προσῄει δὲ Ἀρχελάῳ φορὰ χρημάτων τὸ κατ’ ἐνιαυτὸν εἰσ τάλαντα ἑξακόσια ἐξ ἧσ παρέλαβεν ἀρχῆσ. Καὶ τάδε μὲν τοῖσ Ἡρώδου υἱέσιν τῶν πατρῴων παρῆν.
Σαλώμῃ δὲ πρὸσ οἷσ ὁ ἀδελφὸσ ἐν ταῖσ διαθήκαισ ἀπονέμει, Ιἄμνεια δὲ ἦν ταῦτα καὶ Ἄζωτοσ καὶ Φασαηλὶσ καὶ ἀργυρίου ἐπισήμου μυριάδεσ πεντήκοντα, Καῖσαρ χαρίζεται καὶ τὴν ἐν Ἀσκάλωνι βασίλειον οἴκησιν. ἦν δὲ καὶ ταύτῃ πρόσοδοσ ἐκ πάντων ταλάντων ἑξήκοντα τὸ ἐπ’ ἔτοσ· καὶ αὐτῆσ ὁ οἶκοσ ἦν ἐν τῇ Ἀρχελάου ἀρχῇ. κομίζονται δὲ καὶ οἱ λοιποὶ τοῦ βασιλέωσ συγγενεῖσ ὁπόσα αἱ διαθῆκαι διηγόρευον.
δυοῖν δ’ αὐτοῦ θυγατράσιν παρθένοισ χωρὶσ ὧν ὁ πατὴρ κατέλιπεν Καῖσαρ ἑκατέρᾳ δωρεὰν ἐπετίθει μυριάδων ἀνὰ πέντε καὶ εἴκοσι ἀργυρίου ἐπισήμου καὶ συνῴκισεν αὐτὰσ τοῖσ Φερώρου υἱέσιν. χαρίζεται δὲ καὶ ὁπόσα αὐτῷ καταλέλειπτο τοῖσ παισὶν τοῦ βασιλέωσ ὄντα πεντακοσίων ταλάντων καὶ χιλίων, ὀλίγα τῶν σκευῶν ὑπεξελόμενοσ οὐχ οὕτωσ μεγέθει τέλουσ ὡσ μνήμῃ τοῦ βασιλέωσ αὐτῷ κεχαρισμένα.
Τούτων δὲ ταύτῃ διαπεπραγμένων ὑπὸ Καίσαροσ νεανίασ Ιοὐδαῖοσ μὲν τὸ γένοσ, ἐπὶ δὲ τῆσ Σιδωνίων τεθραμμένοσ πόλεωσ παρά τινι τῶν Ῥωμαϊκῶν ἀπελευθέρων εἰσῴκισεν αὑτὸν εἰσ τὴν Ἡρώδου συγγένειαν ὁμοιότητι μορφῆσ, ἣ πρὸσ Ἀλέξανδρον αὐτῷ τὸν ἀνῃρημένον Ἡρώδου υἱὸν ἐμαρτυρεῖτο παρὰ τοῖσ θεωροῦσιν.
καὶ τοῦτο παρόρμημα ἦν αὐτῷ εἰσ τὸ μεταποιεῖσθαι τῆσ ἡγεμονίασ.
καὶ ὁμοπράγμονα παραλαβὼν ὁμόφυλον ἄνδρα, ἔμπειρον δὲ τῶν ἀμφὶ τὸ βασίλειον πονηρόν τε ἄλλωσ καὶ ταράξαι μεγάλα πράγματα φύσιν ἔχοντα καὶ τοιαύτησ κακίασ διδάσκαλον αὐτῷ γενόμενον, ἀπέφαινεν αὑτὸν Ἀλέξανδρον καὶ Ἡρώδου παῖδα ὄντα διακεκλεμμένον ὑπὸ τῶν ἀνελεῖν αὐτὸν ἐσταλμένων· κτείναντα γὰρ ἑτέρουσ, οἳ ἀπατήσειν ἔμελλον τοὺσ θεωροῦντασ, αὐτόν τε περιποιῆσαι καὶ τὸν ἀδελφὸν Ἀριστόβουλον.
καὶ τούτοισ αὐτόσ τε ἀνεπτέρωτο, καὶ τοὺσ ἐντυγχάνοντασ οὐκ ἀπήλλακτο ἀπατᾶν, ἀλλὰ Κρήτῃ προσενεχθεὶσ Ιοὐδαίων ὁπόσοισ εἰσ ὁμιλίαν ἀφίκετο ἐπηγάγετο εἰσ πίστιν, καὶ χρημάτων εὐπορηθεὶσ δόσει τῇ ἐκείνων ἐπὶ Μήλου διῆρεν.
πολὺ πλέονα δὲ ἦν ἐντεῦθεν ὁπόσα αὐτῷ προσῄει χρήματα πίστει τῆσ βασιλείου συγγενείασ καὶ ἐλπίδι τοῦ ἀπολαβεῖν τὴν πάτριον ἀρχὴν καὶ ἀμείψασθαι τοὺσ εὐεργέτασ. ἐπὶ Ῥώμησ ἠπείγετο παραπομπῇ τῶν ἰδιοξένων, καὶ Δικαιαρχείᾳ προσβαλὼν οὐκ ἠτύχει καὶ τοὺσ τῇδε Ιοὐδαίουσ ἀφ’ ὁμοίασ ἀπάτησ προσαγαγέσθαι, προσῄεσάν τε ὥσπερ βασιλεῖ οἵ τε ἄλλοι καὶ ὁπόσοισ ξενία πρὸσ Ἡρώδην καὶ εὔνοια ἦν.
αἴτιον δὲ ἦν τῶν ἀνθρώπων τὸ ἡδονῇ δεχόμενον τοὺσ λόγουσ σὺν τῷ φερεγγύῳ τῆσ μορφῆσ·
ὥστε καὶ προελθόντοσ εἰσ τὴν Ῥώμην λόγου τοῦ περὶ αὐτοῦ πᾶν τὸ τῇδε Ιοὐδαίων ἔθνοσ ὑπαντιάζοντεσ ἐξῄεσαν τῷ παρὰ δόξαν τῆσ σωτηρίασ θειάζοντεσ τὸ ἔργον καὶ χάρμα ποιούμενοι διὰ τὸ μητρῷον αὐτῶν γένοσ, ὁπότε χωροίη κατὰ τοῦ στενωποῦ διφροφορούμενοσ·
καὶ πάντα βασίλειον περὶ αὐτὸν σχῆμα ἦν ἀναλώμασιν τῶν ἰδιοξένων, μεγάλαι περιστάσεισ ἐγίνοντο τῆσ πληθύοσ ἐπιβοήσεισ τε εὔφημοι ὁπόσα εἰκὸσ τοῖσ οὕτω παρ’ ἐλπίδα σωθεῖσιν συντυγχάνειν οὐδὲν ὅ τι οὐκ ἐπράσσετο.
Καίσαρι δὲ ὡσ ἀφίκετο ἀγγελία ἡ περὶ αὐτοῦ, ἠπίστει μὲν διὰ τὸ μὴ ἂν ῥᾳδίωσ ἀπατηθῆναι Ἡρώδην ἐν πράγμασιν ἐπὶ μέγα ἀνήκουσιν αὐτῷ, διδοὺσ δὲ τῇ ἐλπίδι Κέλαδον τῶν αὐτοῦ τινὰ ἐξελευθέρων ὡμιληκότα τοῖσ μειρακίοισ πέμπει κελεύσασ ἀγαγεῖν εἰσ ὄψιν αὐτῷ τὸν Ἀλέξανδρον.
ὁ δὲ ἀνῆγεν οὐδέν τι βελτίων ἐπὶ τῇ κρίσει τῶν πολλῶν γενόμενοσ. οὐ μὴν Καῖσάρ γε ἠπατᾶτο, ἀλλ’ ἦν μὲν ἐμφερήσ, οὐ μὴν ὥστε ἀπατῆσαι τοὺσ σωφρόνωσ ἐκλογίζεσθαι δυναμένουσ·
αὐτουργίᾳ τε γὰρ ἐτέτρυτο ὁ ψευδαλέξανδροσ καὶ παρὰ τὸ ἐκείνῳ ῥαδαλὸν τοῦ σώματοσ ὑπὸ τρυφῆσ καὶ γενναιότητοσ συνερχόμενον διὰ τὰ ἐναντία τῷδε ἐπισκληρότερον ἐξεβεβήκει τὸ σῶμα. θεασάμενοσ οὖν συμπνευσμὸν ἐπὶ ψευδολογίᾳ διδασκάλου καὶ μαθητοῦ καὶ λόγων τολμηρῶν συγκρότησιν, ἐξήταζε περὶ Ἀριστοβούλου, τί καὶ γεγόνοι συνεκκλαπεὶσ αὐτῷ, καὶ δι’ ἣν αἰτίαν οὐ παραγεγόνοι μεταποιούμενοσ τῆσ ἀξίασ, ἧσ προσῆκε τυγχάνειν τοὺσ οὕτω γεγονότασ;
φαμένου δ’ ἐπὶ νήσου τῆσ Κυπρίων καταλελεῖφθαι κινδύνων ὑφοράσει τῶν κατὰ θάλασσαν, εἰ περὶ αὐτῷ συσταίη τι δεινόν, μὴ παντελὲσ ἐξαλείφοιτο τὸ Μαριάμμησ γένοσ ἀλλὰ περιὼν Ἀριστόβουλοσ μένοι τοὺσ ἐπιβεβουλευκότασ, ταῦτα διισχυριζομένου καὶ συνεστῶτοσ αὐτῷ τοῦ μηχανοποιοῦ τῆσ πράξεωσ Καῖσαρ καταμόνασ ἀπολαβὼν τὸ μειράκιον "ἀλλὰ σοὶ μισθόσ, ἔφη, προκείσεται τοῦ μὴ καὶ πρὸσ ἐμὲ ἀπάτῃ χρησομένου τὸ μὴ ἀπολούμενον τῆσ σωτηρίασ·
φάθι δή μοι αὐτόν τε ὃσ ὢν τυγχάνεισ καὶ ὅσ σε τοιάδε ᾖξε τολμῆσαι διανοεῖσθαι·
μεῖζον γὰρ τὸ ἐπιβού λευμα κακίασ ἐγκεχείρηκασ χρόνων οὓσ γεγονὼσ τυγχάνεισ. " καὶ δή, οὐ γὰρ ἦν ἄλλωσ πράσσειν, φράζει πρὸσ τὸν Καίσαρα τὸ ἐπιβούλευμα, ὅν τε τρόπον καὶ ὑφ’ οὗ τυγχάνοι συγκείμενον.
καὶ ὁ Καῖσαρ τὸν μὲν ψευδαλέξανδρον, οὐ γὰρ ἐψεύσατο ὁμολογίαν τὴν πρὸσ αὐτόν, δραστήριον ὁρῶν αὐτουργῆσαι τῷ σώματι ἐρέσσειν ἐν τοῖσ ναύταισ καταλέγει, τὸν δὲ ἀναπείσαντα κτείνει. καταδίκη δ’ ἤρκει Μηλίοισ ὁπόσα ἐτετελέκεσαν εἰσ τὸν Ψευδαλέξανδρον διακενῆσ ἀναλωκέναι.
καὶ τὰ μὲν περὶ τὸν ψευδαλέξανδρον τολμηρῶσ συντεθέντα οὕτωσ ἀκλεῶσ ἔσχεν. Ἀρχέλαοσ δὲ τὴν ἐθναρχίαν παραλαβὼν ἐπεὶ εἰσ Ιοὐδαίαν ἀφικνεῖται, Ιωἄζαρον τὸν Βοηθοῦ ἀφελόμενοσ τὴν ἀρχιερωσύνην ἐπικαλῶν αὐτῷ συστάντι τοῖσ στασιώταισ Ἐλεάζαρον τὸν ἐκείνου ἐπικαθίσταται ἀδελφόν.
ἀνοικοδομεῖ δὲ καὶ τὸ ἐν Ιἑριχοῦντι βασίλειον ἐκπρεπῶσ, τῶν τε ὑδάτων ὁπόσα Νεαρὰν τὴν κώμην ὠφελεῖ ἐπιρρέοντα ἐξ ἡμισείασ ἀπέστρεψεν ἐπαγωγὴν αὐτῷ ποιούμενοσ τῷ πεδίῳ φοίνιξιν ὑπ’ αὐτοῦ πεφυτευμένῳ, κώμην τε κτίσασ Ἀρχελαί̈δα ὄνομα αὐτῇ τίθεται.
καὶ τοῦ πατρίου παράβασιν ποιησάμενοσ Γλαφύραν τὴν Ἀρχελάου μὲν θυγατέρα, Ἀλεξάνδρου δὲ τοῦ ἀδελφοῦ γαμετὴν γενομένην, ἐξ οὗ καὶ τέκνα ἦν αὐτῇ, ἀπώμοτον ὂν Ιοὐδαίοισ γαμετὰσ ἀδελφῶν ἄγεσθαι, γαμεῖ.
διατρίβει δὲ οὐδὲ ὁ Ἑλεάζαροσ ἐν τῇ ἱερωσύνῃ ἐπικατασταθέντοσ αὐτῷ ζῶντι Ιἠσοῦ τοῦ Σεὲ παιδόσ. Δεκάτῳ δὲ ἔτει τῆσ ἀρχῆσ Ἀρχελάου οἱ πρῶτοι τῶν ἀνδρῶν ἔν τε Ιοὐδαίοισ καὶ Σαμαρεῦσι μὴ φέροντεσ τὴν ὠμότητα αὐτοῦ καὶ τυραννίδα κατηγοροῦσιν αὐτοῦ ἐπὶ Καίσαροσ, καὶ μάλιστα ἐπεὶ ἔγνωσαν αὐτὸν παραβεβηκότα τὰσ ἐντολὰσ αὐτοῦ, ἵνα ἐπιεικῶσ ἀναστραφῇ τὰ πρὸσ αὐτούσ.
ὁ τοίνυν Καῖσαρ ὡσ ἤκουσεν, ὀργῇ φέρων τὸν ἐπίτροπον τὸν Ἀρχελάου τῶν ἐν Ῥώμῃ πραγμάτων, Ἀρχέλαοσ δὲ καὶ τούτῳ ὄνομα ἦν, μετακαλέσασ γράφειν μὲν Ἀρχελάῳ ταπεινὸν ἡγεῖται, "σὺ δὲ παραχρῆμα, φησίν, πλέων μηδὲν εἰσ ἀναβολὰσ ἐπαναγαγεῖν αὐτὸν πρὸσ ἡμᾶσ.
" καὶ ὃσ ἔκπλουν ἐκ τοῦ ὀξέοσ ποιησάμενοσ καὶ ἀφικόμενοσ εἰσ Ιοὐδαίαν λαμβάνει τὸν Ἀρχέλαον ἐν εὐωχίαισ ὄντα μετὰ τῶν φίλων, τήν τε διάνοιαν ἀποσημαίνει τὴν Καίσαροσ καὶ ὡρ́μησεν αὐτὸν εἰσ τὴν ἔξοδον. καὶ ὁ Καῖσαρ ἀφικομένου ἐπί τινων κατηγόρων ἀκροᾶται καὶ αὐτοῦ λέγοντοσ ἐκεῖνον μὲν φυγάδα ἐλαύνει δοὺσ οἰκητήριον αὐτῷ Βίενναν πόλιν τῆσ Γαλατίασ, τὰ δὲ χρήματα ἀπηνέγκατο.
Πρότερον δὲ ἢ κληθεὶσ ἐπὶ Ῥώμησ ἀνελθεῖν Ἀρχέλαοσ ὄναρ τοιόνδε ἐκδιηγεῖται τοῖσ φίλοισ θεασάμενοσ·
ἀστάχυασ δέκα τὸν ἀριθμὸν πλέουσ πυροῦ τὴν ἰδίαν ἀκμὴν ἀπειληφότασ δόξα ἦν αὐτῷ βιβρωσκομένουσ ὑπὸ βοῶν θεωρεῖν. καὶ περιεγρόμενοσ φέρειν εἰσ μέγα δόξαν τὴν ὄψιν αὐτῷ μεταστέλλεται τοὺσ μάντεισ, οἷσ περὶ ὀνειράτων ἦσαν αἱ ἀναστροφαί. σκιδναμένων δὲ ἑτέρων ἐφ’ ἑτέροισ, οὐ γὰρ εἰσ ἕνα ἔκειτο πᾶσιν ἀφήγησισ, Σίμων ἀνὴρ γένοσ Ἐσσαῖοσ ἀσφάλειαν αἰτησάμενοσ, μεταβολὴν πραγμάτων ἔλεγεν Ἀρχελάῳ φέρειν τὴν ὄψιν οὐκ ἐπ’ ἀγαθοῖσ πράγμασιν·
βόασ μὲν γὰρ κακοπαθείασ τε ἀποσαφεῖν διὰ τὸ ἔργοισ ἐπιταλαιπωρεῖν τὸ ζῷον, μεταβολὰσ δὲ αὖ πραγμάτων διὰ τὸ τὴν γῆν πόνῳ τῷ ἐκείνων ἀρουμένην ἐν ταὐτῷ μένειν οὐ δύνασθαι·
τοὺσ δὲ ἀστάχυασ δέκα ὄντασ τοσῶνδε ἀριθμὸν ἐνιαυτῶν ὁρίζειν, περιόδῳ γὰρ ἑνὸσ παραγίνεσθαι θέροσ, καὶ τὸν χρόνον ἐξήκειν Ἀρχελάῳ τῆσ ἡγεμονίασ. καὶ ὁ μὲν ταύτῃ ἐξηγήσατο τὸν ὄνειρον.
πέμπτῃ δὲ ἡμέρᾳ μεθ’ ὃ τὸ πρῶτον αὐτοῦ ἡ ὄψισ Ἀρχελάῳ συνῆλθεν ὁ ἀνακαλούμενοσ Ἀρχέλαοσ πεμπτὸσ εἰσ Ιοὐδαίαν ἀφίκετο. Παραπλήσια δὲ καὶ Γλαφύρᾳ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ συντυγχάνει βασιλέωσ Ἀρχελάου θυγατρὶ οὔσῃ, ᾗ καὶ πρότερον εἶπον συνῴκει παρθένον λαβὼν Ἀλέξανδροσ Ἡρώδου μὲν υἱὸσ Ἀρχελάου δ’ ἀδελφόσ.
ἐπεὶ δὲ συμβαίνει τὸν Ἀλέξανδρον ὑπὸ τοῦ πατρὸσ τελευτῆσαι, Ιὄβᾳ τῷ Λιβύων βασιλεῖ γαμεῖται, μεταστάντοσ δὲ τοῦ Λίβυοσ χηρεύουσαν ἐν Καππαδοκίᾳ παρὰ τῷ πατρὶ Ἀρχέλαοσ ἄγεται τὴν συνοῦσαν αὐτῷ Μαριάμμην ἐκβαλών· τοσόσδε τῆσ Γλαφύρασ ἀνέστρεψεν ἔρωσ.
καὶ συνοικοῦσα τῷ Ἀρχελάῳ τοιόνδε ὄναρ θεᾶται·
ἐδόκει τὸν Ἀλέξανδρον ἐπιστάντα θεασαμένη χαίρειν καὶ περιβάλλειν προθύμωσ, τὸν δὲ κατάμεμψίν τε αὐτῆσ ποιεῖσθαι καὶ φάναι· "Γλαφύρα, συνηγορεῖσ ἄρα λόγῳ, ὃσ ἄπιστα ἔλεγεν εἶναι γυναιξίν, εἰ συνομόσασά τέ μοι καὶ συγκατοικισθεῖσα παρθένοσ παίδων ἡμῖν γεγονότων λήθῃ παραδίδωσ ἔρωτασ τοὺσ ἐμοὺσ δευτέρων ἐπιθυμίᾳ γάμων.
πληθώρα δέ σοι οὐδ’ οὕτωσ ὕβρεωσ, ἀλλὰ καὶ τρίτον ἐτόλμησασ σαυτῇ παρακατακλῖναι νυμφίον ἀπρεπῶσ καὶ ἀναισχύντωσ ἐπεισιοῦσα οἴκῳ τῷ ἐμῷ, καὶ γάμον συντιθεμένη πρὸσ Ἀρχέλαον ἄνδρα μὲν σεαυτῆσ ἀδελφὸν δὲ ἡμέτερον. ἀλλ’ οὐκ ἔγωγε λήθην ποιήσομαι εὐνοίασ τῆσ σῆσ, ἀπαλλάξω δέ σε παντὸσ τοῦ ὀνειδιοῦντοσ ἐμὴν ὥσπερ ἦν κατασκευασάμενοσ.
" ταῦτα διηγησαμένη πρὸσ τὰσ συνήθεισ τῶν γυναικῶν μετ’ ὀλίγασ ἡμέρασ τελευτᾷ τὸν βίον. Ἐγὼ δὲ οὐκ ἀλλότρια νομίσασ αὐτὰ τῷδε τῷ λόγῳ εἶναι διὰ τὸ περὶ τῶν βασιλέων αὐτὸν ἐνεστηκέναι καὶ ἄλλωσ ἐπὶ παραδείγματι φέρειν τοῦ τε ἀμφὶ τὰσ ψυχὰσ ἀθανασίασ ἐμφεροῦσ καὶ τοῦ θείου προμηθείᾳ τὰ ἀνθρώπεια περιειληφότοσ τῇ αὐτοῦ, καλῶσ ἔχειν ἐνόμισα εἰπεῖν.
ὅτῳ δὲ ἀπιστεῖται τὰ τοιάδε γνώμησ ὀνινάμενοσ τῆσ ἑαυτοῦ κώλυμα οὐκ ἂν γένοιτο τῷ ἐπ’ ἀρετὴν αὐτῷ προστιθεμένῳ. τῆσ δ’ Ἀρχελάου χώρασ ὑποτελοῦσ προσνεμηθείσησ τῇ Σύρων πέμπεται Κυρίνιοσ ὑπὸ Καίσαροσ ἀνὴρ ὑπατικὸσ ἀποτιμησόμενόσ τε τὰ ἐν Συρίᾳ καὶ τὸν Ἀρχελάου ἀποδωσόμενοσ οἶκον.
이 저작물은 크리에이티브 커먼즈 저작자표시-비영리 4.0 국제 라이선스에 따라 이용할 수 있습니다.
bab2min@gmail.com
호흡부호 보기
강세부호 보기
장단부호 보기
작은 Iota 보기
모든 부호 보기