헬라어 문장 검색 - ΦλαϝιύΑντιθυί17́

(플라비우스 요세푸스, Antiquitates Judaicae, Book 17)

Ἀντιπάτρῳ δὲ ἀραμένῳ τοὺσ ἀδελφοὺσ ἀσεβείᾳ τε τῇ ὑστάτῃ καὶ ἀλαστορίᾳ τῇ ἐπ’ αὐτοῖσ τὸν πατέρα περιβεβληκότι οὔτι κατὰ γνώμασ ἡ ἐλπὶσ τοῦ αὖθισ βίου ἦν· ἀπαλλαγεὶσ γὰρ φόβου τοῦ ἐπὶ τῇ ἀρχῇ διὰ τὸ τῶν ἀδελφῶν μὴ ἐπικοινωνῆσον, ἐργωδέστερον καὶ ἄπορον αὐτῷ εὑρ́ισκεν τὸ τῆσ βασιλείασ περιγενέσθαι· τοσόνδ’ ἐφύη τῷ ἔθνει μῖσοσ πρὸσ αὐτόν. ὄντοσ δὲ αὐτῷ καὶ τοῦδε χαλεποῦ πλειόνωσ παρελύπει τὸ στρατιωτικὸν ἀλλοτρίωσ ἔχον τῇ γνώμῃ πρὸσ αὐτόν, εἰσ οὓσ τὰ πάντα ἦν τοῖσ βασιλεῦσιν ἀνακείμενα τοῦ οἰκείου ἀσφαλοῦσ, ὁπότε τύχοι τὸ ἔθνοσ νεωτέρων ὀριγνώμενον πραγμάτων·

τοσόνδε κίνδυνον ἐμνήστευσεν αὐτῷ ὁ ὄλεθροσ τῶν ἀδελφῶν. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ συνῆρχέν γε τῷ πατρὶ οὐδὲν ἄλλο ἢ ὡσ βασιλεὺσ ὢν καὶ ἐπιστεύετο παρ’ αὐτῷ μειζόνωσ, ἐξ ὧν ἀπολωλέναι καλῶσ εἶχεν εὐνοίασ βεβαιώματα εὑρημένοσ, ὡσ ἐπ’ ἀσφαλείᾳ σωτηρίασ τῆσ Ἡρώδου τοὺσ ἀδελφοὺσ ἐνδεδειχώσ, ἀλλ’ οὐκ ἔχθρᾳ τῇ πρὸσ ἐκείνουσ καὶ πρὸ αὐτῶν πρὸσ τὸν πατέρα τοιαίδε αὐτὸν περιεσπένδον ἀραί.

ἅπερ δὴ πάντα μηχαναὶ τῆσ ἐπὶ τὸν Ἡρώδην ὁδοῦ ἵσταντο Ἀντιπάτρῳ, ἐρημοῦντι αὐτὸν μὲν κατηγόρων ἐφ’ οἷσ πράττειν διενοεῖτο, Ἡρώδην δὲ καταφυγῆσ οἳ βοηθοῖεν αὐτῷ τοῦ Ἀντιπάτρου φανερῶσ πολεμίου καταστάντοσ·

ὥστε μίσει μὲν τῷ πρὸσ τὸν πατέρα ἔπρασσεν τὴν ἐπιβουλὴν τῶν ἀδελφῶν, τὸ δὲ ἥπτετο μειζόνωσ τοῦ ἐγχειρῶν μὴ ἀφίεσθαι τῆσ πράξεωσ·

ἀποθνήσκοντοσ μὲν γὰρ Ἡρώδου, βεβαίωσ αὐτῷ περιγενομένησ τῆσ ἀρχῆσ, ἐξικνουμένου δὲ εἰσ τὸ πλέον ἔτι ζῆν, κινδύνων ἀντιπεριστάντων ἐξαγγέλτου γενομένησ τῆσ πράξεωσ, ἧσ συνθέτησ γεγονὼσ πολέμιον ἠνάγκαζε τὸν πατέρα καταστῆναι. καὶ διὰ τοῦ χαρίζεσθαι πολυτελὴσ ἦν τοὺσ περὶ τὸν πατέρα, κέρδεσι μεγάλοισ ἐκπλήσσων τὸ τῶν ἀνθρώπων μῖσοσ πρὸσ αὐτὸν καὶ μάλιστα τοὺσ ἐπὶ Ῥώμησ φίλουσ πομπαῖσ μεγάλων δωρεῶν εὔνουσ καθιστάμενοσ, πρὸ πάντων δὲ Σατορνῖνον τὸν τῆσ Συρίασ ἐπιμελητήν.

ὑπάξεσθαί τε ἦν ἐλπὶσ αὐτῷ καὶ τὸν Σατορνίνου ἀδελφὸν μεγέθει δώρων, ἃ ἐδίδου, καὶ τὴν ἀδελφὴν τοῦ βασιλέωσ ἀνδρὶ πρώτῳ τῶν περὶ τὸν Ἡρώδην συνοικοῦσαν τῷ αὐτῷ τρόπῳ χρώμενοσ.

ψευσάμενόσ τε φιλίαν πρὸσ τοὺσ ὁμιλοῦντασ δεινότατόσ τισ ἦν πεπιστεῦσθαι καὶ μῖσοσ ἀράμενοσ ἐφ’ οὕστινασ ἐπικρύψασθαι συνετώτατοσ. οὐ μὴν ἠπάτα γε τὴν τηθίδα προκατανενοηκυῖαν ἐκ πλείονοσ αὐτὸν καὶ μηκέθ’ οἱᾶν οὖσαν παραλογισθῆναι καὶ διὰ τὸ ἤδη παρασκευῇ τῇ πάσῃ ἀντιτετάχθαι αὐτοῦ πρὸσ τὸ κακότροπον.

καίτοι θυγατρὶ αὐτῆσ συνῴκει θεῖοσ πρὸσ μητρὸσ Ἀντιπάτρου προνοίᾳ τῇ ἐκείνου καὶ διαπράξει παραλαβὼν τὴν κόρην πρότερον Ἀριστοβούλῳ γεγαμημένην·

τὴν δὲ ἑτέραν ὁ ἐκ τοῦ ἀνδρὸσ αὐτῆσ Καλλέα παῖσ γυναῖκα εἶχεν. ἀλλ’ οὐδὲν ἐπὶ τῷ μὴ κατανοεῖσθαι πονηρὸν ὄντα ἦν ἡ ἐπιγαμία τεῖχοσ, ὥσπερ οὐδ’ ἡ πρότερον συγγένεια πρὸσ τὸ οὐ μεμισῆσθαι. τὴν δὲ Σαλώμην Ἡρώδησ ἐσπουδακυῖαν Συλλαίῳ τῷ Ἄραβι γαμηθῆναι κατ’ ἐρωτικὴν ἐπιθυμίαν βιάζεται τῷ Ἀλεξᾷ συνοικεῖν συμπρασσούσησ αὐτῷ Ιοὐλίασ καὶ πειθούσησ τὴν Σαλώμην μὴ ἀνήνασθαι τὸν γάμον, μὴ καὶ ἔχθρα καθίσταιτο αὐτοῖσ προύπτωσ ὀμωμοκότοσ Ἡρώδου μὴ ἂν εὐνοήσειν Σαλώμῃ μὴ ὑποδεξαμένῃ τὸν Ἀλεξᾶ γάμον.

καὶ ἐπείθετο Καίσαρόσ τε οὔσῃ γυναικὶ τῇ Ιοὐλίᾳ καὶ ἄλλωσ συμβουλευούσῃ πάνυ συμφέροντα. ἐν τούτῳ δὲ καὶ τὴν Ἀρχελάου θυγατέρα τοῦ βασιλέωσ Ἡρώδησ ὡσ τὸν αὐτῆσ πατέρα ἐξέπεμψεν Ἀλεξάνδρῳ συνῳκηκυῖαν ἐκ τῶν αὐτοῦ τὴν προῖκα ἀποδούσ, ὥστε ἀμφισβήτημα αὐτοῖσ μηδὲν εἶναι.

Ἀνέτρεφεν δὲ αὐτὸσ τῶν παίδων τὰ τέκνα πάνυ ἐπιμελῶσ·

ἦσαν γὰρ τῷ μὲν Ἀλεξάνδρῳ ἐκ Γλαφύρασ ἄρσενεσ δύο, Ἀριστοβούλῳ δὲ ἐκ Βερενίκησ τῆσ Σαλώμησ θυγατρὸσ ἄρσενέσ τε τρεῖσ καὶ θήλειαι δύο. καί ποτε παρόντων αὐτῷ τῶν φίλων παραστησάμενοσ τὰ παιδάρια καὶ τῶν υἱέων ἀνακλαύσασ τὴν τύχην ηὔχετο μηδὲν τοιόνδε παισὶν τοῖσ ἐκείνων συνελθεῖν, αὐξηθέντασ δὲ ἀρετῇ καὶ συμφορᾷ τοῦ δικαίου τὰσ τροφὰσ ἀμείψασθαι, ἃσ ποιοῖτο.

ἐγγεγύητό τε εἰσ γάμον, ὁπότε ἀφικοίατο εἰσ ὡρ́αν τὴν ἐπ’ αὐτῷ, τῷ μὲν πρεσβυτέρῳ τῶν Ἀλεξάνδρου παίδων Φερώρου θυγατέρα, τῷ δὲ Ἀριστοβούλου τὴν Ἀντιπάτρου, καὶ θυγατέρα τὴν Ἀριστοβούλου ἐπωνόμαζε παιδὶ τῷ Ἀντιπάτρου, τὴν δὲ ἑτέραν τῶν Ἀριστοβούλου θυγατέρων Ἡρώδῃ παιδὶ τῷ αὑτοῦ·

γίνεται δὲ τῷ βασιλεῖ οὗτοσ ἐκ τῆσ τοῦ ἀρχιερέωσ θυγατρόσ· πάτριον γὰρ πλείοσιν ἐν ταὐτῷ ἡμῖν συνοικεῖν. ἔπρασσε δὲ τὰσ μνηστείασ τῶν παίδων ὁ βασιλεὺσ ἐλέῳ τῶν ὀρφανῶν εἰσ εὔνοιαν αὐτῶν διὰ τὴν ἐπιγαμίαν τὸν Ἀντίπατρον προκαλούμενοσ.

Ἀντίπατροσ δὲ γνώμῃ τῇ πρὸσ τοὺσ ἀδελφοὺσ πολιτεύειν οὐκ ἐνέλιπεν καὶ πρὸσ τοὺσ παῖδασ αὐτοῖσ γεγονότασ, ἥ τε τοῦ πατρὸσ σπουδὴ περὶ αὐτοὺσ ἠρέθιζεν αὐτὸν μείζονασ ἔσεσθαι τῶν ἀδελφῶν προσδεχόμενον, καὶ μάλιστα ὁπότε ἀνδρωθεῖεν, Ἀρχελάου προσληψομένου τοῖσ θυγατριδοῖσ βασιλέωσ ἀνδρὸσ καὶ Φερώρου τῷ ληψομένῳ τὴν θυγατέρα·

τετράρχησ δὲ καὶ οὗτοσ ἦν. ἐπήγειρε δ’ αὐτὸν καὶ τὸ πᾶν πλῆθοσ ἐλέῳ μὲν τὰ πρὸσ τοὺσ ὀρφανοὺσ χρώμενον, μίσει δὲ πρὸσ αὐτὸν τὰ πάντα ἐξαγαγεῖν οὐκ ἀπηλλαγμένον κακοτροπίᾳ τῇ ἐπὶ τοῖσ ἀδελφοῖσ.

ἐμηχανᾶτο οὖν διάλυσιν τῶν τῷ πατρὶ ἐγνωσμένων, ἐν δεινῷ τιθέμενοσ προσλήψει τοσῆσδε αὐτοὺσ ὁμιλῆσαι δυνάμεωσ. καὶ μετέπιπτεν Ἡρώδησ εἴκων δεήσει τῇ Ἀντιπάτρου, ὥστε αὐτὸν μὲν τὴν Ἀριστοβούλου θυγατέρα γαμεῖν καὶ τὴν Φερώρου τὸν υἱὸν αὐτοῦ.

καὶ τὰ μὲν τῶν ὁμολογιῶν τοῦ γάμου τοῦτον κινεῖται τὸν τρόπον ἄκοντοσ τοῦ βασιλέωσ. Ἡρώδῃ δὲ τῷ βασιλεῖ κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον συνῴκουν ἐννέα γυναῖκεσ, ἥ τε Ἀντιπάτρου μήτηρ καὶ ἡ θυγάτηρ τοῦ ἀρχιερέωσ, ἐξ ἧσ δὴ καὶ ὁμώνυμοσ αὐτῷ παῖσ γεγόνει·

ἦν δὲ καὶ ἀδελφοῦ παῖσ αὐτῷ μία γεγαμημένη καὶ ἀνεψιὰ σὺν αὐτῇ. καὶ ταῖσδε μὲν τέκνον οὐδὲν ἐφύη. ἦν δ’ ἐν ταῖσ γυναιξὶν κἀκ τοῦ Σαμαρέων ἔθνουσ μία καὶ παῖδεσ αὐτῆσ Ἀντίπασ καὶ Ἀρχέλαοσ καὶ θυγάτηρ Ὀλυμπιάσ.

καὶ ταύτην μὲν ὕστερον Ιὤσηποσ γαμεῖ βασιλέωσ ἀδελφιδοῦσ ὤν, Ἀρχέλαοσ δὲ καὶ Ἀντίπασ ἐπὶ Ῥώμησ παρά τινι ἰδίῳ τροφὰσ εἶχον. Κλεοπάτρα δὲ Ιἑροσολυμῖτισ γεγάμητο αὐτῷ καὶ παῖδεσ ἐξ αὐτῆσ Ἡρώδησ τε ἐγεγόνεισαν καὶ Φίλιπποσ, ὃσ καὶ αὐτὸσ ἐν Ῥώμῃ τροφὰσ εἶχεν.

καὶ Παλλὰσ δὲ ἐν ταῖσ γαμεταῖσ Φασάηλον πεποιημένη παῖδα αὐτῷ, πρόσ γε μὴν ταύταισ Φαῖδρα καὶ Ἐλπίσ, ἐξ ὧν θυγατέρεσ δύο ἦσαν Ῥωξάνη καὶ Σαλώμη. τὰσ δὲ πρεσβυτέρασ αὐτοῦ θυγατέρασ ὁμομητρίασ τῶν περὶ Ἀλέξανδρον, ὧν περιεώρα Φερώρασ τὸν γάμον, συνῴκουν ἡ μὲν Ἀντιπάτρῳ τοῦ βασιλέωσ ἀδελφῆσ παιδὶ ὄντι, Φασαήλῳ δὲ ἡ ἑτέρα·

καὶ οὗτοσ Ἡρώδου ἀδελφοῦ παῖσ ἐγεγόνει. καὶ τοῦτο μὲν Ἡρώδου τὸ γένοσ ἦν. Τότε δὲ βουλόμενοσ πρὸσ Τραχωνίτασ ἀσφαλὴσ εἶναι, κώμην πόλεωσ μέγεθοσ οὐκ ἀποδέουσαν ἔγνω Ιοὐδαίων κτίσαι ἐν μέσῳ, δυσέμβολόν τε ποιεῖν τὴν αὐτοῦ καὶ τοῖσ πολεμίοισ ἐξ ἐγγίονοσ ὁρμώμενοσ ἐκ τοῦ ὀξέοσ κακουργεῖν.

Οὐλαθὰ ὄνομα αὐτῷ, μετεπέμπετο τοῦτον σὺν τῷ πλήθει τῶν ἑπομένων, παρέξειν ὑπισχνούμενοσ γῆν ἐν τοπαρχίᾳ τῇ λεγομένῃ Βαταναίᾳ, ὡρίζετο δὲ αὕτη τῇ Τραχωνίτιδι, βουλόμενοσ πρόβλημα τὴν κατοίκησιν αὐτοῦ κτᾶσθαι, ἀτελῆ τε τὴν χώραν ἐπηγγέλλετο καὶ αὐτοὺσ εἰσφορῶν ἀπηλλαγμένουσ ἁπασῶν, αἳ εἰωθυῖαι ἐγκατοικεῖν τὴν γῆν ἄπρακτον παρασχόμενοσ.

Τούτοισ πεισθεὶσ ὁ Βαβυλώνιοσ ἀφικνεῖται καὶ λαβὼν τὴν γῆν φρούρια ᾠκοδομήσατο καὶ κώμην, Βαρθύραν ὄνομα αὐτῇ θέμενοσ.

πρόβλημά τε ἦν οὗτοσ ὁ ἀνὴρ καὶ τοῖσ ἐγχωρίοισ τὰ πρὸσ τοὺσ Τραχωνίτασ καὶ Ιοὐδαίων τοῖσ ἐκ Βαβυλῶνοσ ἀφικνουμένοισ κατὰ θυσίαν ἐπὶ Ιἑροσολύμων τοῦ μὴ λῃστείαισ ὑπὸ τῶν Τραχωνιτῶν κακουργεῖσθαι, πολλοί τε ὡσ αὐτὸν ἀφίκοντο καὶ ἁπανταχόθεν, οἷσ τὰ Ιοὐδαίων θεραπεύεται πάτρια. καὶ ἐγένετο ἡ χώρα σφόδρα πολυάνθρωποσ ἀδείᾳ τοῦ ἐπὶ πᾶσιν ἀτελοῦσ, ἃ παρέμεινεν αὐτοῖσ Ἡρώδου ζῶντοσ.

Φίλιπποσ δὲ υἱὸσ ἐκείνου παραλαβὼν τὴν ἀρχὴν ὀλίγα τε καὶ ἐπ’ ὀλίγοισ αὐτοὺσ ἐπράξατο, Ἀγρίππασ μέντοι γε ὁ μέγασ καὶ ὁ παῖσ αὐτοῦ καὶ ὁμώνυμοσ καὶ πάνυ ἐξετρύχωσαν αὐτούσ, οὐ μέντοι τὰ τῆσ ἐλευθερίασ κινεῖν ἠθέλησαν. παρ’ ὧν Ῥωμαῖοι δεξάμενοι τὴν ἀρχὴν τοῦ μὲν ἐλευθέρου καὶ αὐτοὶ τηροῦσιν τὴν ἀξίωσιν, ἐπιβολαῖσ δὲ τῶν φόρων εἰσ τὸ πάμπαν ἐπίεσαν αὐτούσ.

καὶ τάδε μὲν ᾗ καιρὸσ ἀκριβώσομαι προϊόντοσ τοῦ λόγου. Τελευτᾷ δὲ Ζάμαρισ ὁ Βαβυλώνιοσ, ὃσ ἐπὶ κτήσει τῆσδε τῆσ χώρασ Ἡρώδῃ προσποιεῖται, ζήσασ τε μετὰ ἀρετῆσ καὶ παῖδασ λειπόμενοσ ἀγαθούσ, Ιἄκειμον μέν, ὃσ ἀνδρείᾳ γενόμενοσ ἐπιφανὴσ ἱππεύειν συνεκρότησε τὸ ὑφ’ αὑτῷ Βαβυλώνιον, καὶ ἴλη τῶνδε τῶν ἀνδρῶν ἐδορυφόρει τούσδε τοὺσ βασιλέασ.

καὶ Ιἄκειμοσ δὲ ἐν γήρᾳ τελευτῶν Φίλιππον τὸν υἱὸν κατέλιπεν ἄνδρα κατὰ χεῖρασ ἀγαθὸν καὶ τὰ ἄλλα ἀρετῇ χρῆσθαι παρ’ ὁντινοῦν ἀξιόλογον.

τε πιστὴ καὶ εὔνοια ἀσφαλὴσ αὐτῷ πρὸσ Ἀγρίππαν γίνεται τὸν βασιλέα, στρατιάν τε ὁπόσην ὁ βασιλεὺσ ἔτρεφεν οὗτοσ ἀσκῶν διετέλει καὶ ὅπη ἐξοδεύειν δεήσειεν ἡγούμενοσ.

Ἡρώδου δ’ ἐν οἷσ εἶπον ὄντοσ ἀφεώρα τὰ πάντα πράγματα εἰσ Ἀντίπατρον, κἀφ’ οἷσ ὠφελήσειεν κυροῦν οὐκ ἀπήλλακτο ἐξουσίασ ἐπικεχωρηκότοσ τε τοῦ πατρὸσ ἐλπίδι εὐνοίασ καὶ πίστεωσ, καὶ περαιτέρω κτᾶσθαι τὴν ἐπ’ αὐτοῖσ ἐξουσίαν τολμηρὸσ καθιστάμενοσ διὰ τὸ ἄδηλοσ τῷ πατρὶ εἶναι κακουργῶν κἀφ’ οἷσ εἴπειεν πιστότατοσ.

ἦν τε πᾶσιν φοβερὸσ οὐχ οὕτωσ ἰσχύι τῆσ ἐξουσίασ, ὡσ τοῦ κακοτρόπου τῷ προμηθεῖ·

μάλιστα δ’ αὐτὸν Φερώρασ ἐθεράπευεν καὶ ἀντεθεραπεύετο δεινῶσ, πάνυ τοῦ Ἀντιπάτρου περιστοιχίσαντοσ αὐτὸν καὶ τὴν γυναικωνῖτιν συνισταμένου τὰ πρὸσ αὐτόν· ἐδεδούλωτο γὰρ Φερώρασ γαμετῇ τε καὶ μητρὶ ταύτησ καὶ ἀδελφῇ καὶ ταῦτα μισῶν τὰσ ἀνθρώπουσ ὕβρει θυγατέρων αὐτοῦ παρθένων·

ἀλλ’ ὅμωσ ἠνείχετο, πράσσειν τε οὐδὲν ἦν δίχα τῶν γυναικῶν ἐκπεριωδευκυιῶν τὸν ἄνθρωπον καὶ ἀλλήλαισ εὐνοίᾳ συμπράσσειν τὰ πάντα μὴ ἀπηλλαγμένων, ὥστε παντοίωσ ὁ Ἀντίπατροσ ὑπῆκτο αὐτὰσ καὶ δι’ αὐτοῦ καὶ διὰ τῆσ μητρόσ· ταὐτὸν γὰρ αἵδε αἱ τέσσαρεσ γυναῖκεσ ἔλεγον.

καὶ Φερώρᾳ δὲ πρὸσ Ἀντίπατρον ἐπ’ οὐδαμινοῖσ τισιν αἱ γνῶμαι διήλλασσον. ἀντίσπασμα δ’ ἦν αὐτοῖσ βασιλέωσ ἡ ἀδελφὴ περισκοποῦσά τε ἐκ πλείονοσ τὰ πάντα καὶ τὴν εὔνοιαν αὐτῶν ἐπὶ κακοῖσ τοῖσ Ἡρώδου πρασσομένην εἰδυῖά τε καὶ μηνύειν οὐκ ἀποτετραμμένη.

καὶ γνόντεσ ἐν ἀπεχθείᾳ βασιλεῖ τὴν εὔνοιαν αὐτῶν οὖσαν ἐπινοοῦσιν ὥστε φανερὰν μὲν μὴ εἶναι τὴν πρὸσ ἀλλήλουσ αὐτῶν σύνοδον, μίσουσ δὲ καὶ λοιδοριῶν ᾗ καιρὸσ προσποίησιν, καὶ μάλιστα Ἡρώδου παρατυγχάνοντοσ ἢ οἳ πρὸσ αὐτὸν ἀπαγγέλλειν ἔμελλον, κρυπτῶσ δὲ τὰ τῆσ εὐνοίασ ὀχυρώτερα καθίστασθαι.

καὶ ἔπρασσον οὕτωσ.

ἐλάνθανεν δὲ τὴν Σαλώμην οὔτε πρῶτον ἡ διάνοια αὐτῶν ἐπὶ τοιοῖσδε ὡρμημένων οὔτε ἐπειδὴ χρῆσθαι οὐκ ἀπήλλακτο αὐτή· πάντα δὲ ἀνίχνευέν τε καὶ πρὸσ τὸν ἀδελφὸν μειζόνωσ ἐκδεινοῦσα ἀπεσήμαινεν συνόδουσ τε κρυπτὰσ καὶ πότουσ βουλευτήριά τε ἀφανῶσ κατεσκευασμένα, ὧν μὴ ἐπ’ ὀλέθρῳ τῷ ἐκείνου συντιθεμένων κἂν πεφανερῶσθαι μὴ κεκωλῦσθαι. νῦν δὲ τοὺσ μὲν ἐκ τοῦ προὔπτου διαφόρουσ καὶ τὰ πάντα ἐπὶ βλάβῃ τῇ ἀλλήλων λέγοντασ, εἰσ δὲ τὸ ἀφανὲσ τοῖσ πολλοῖσ τὴν εὔνοιαν ἀνατιθεμένουσ καὶ ὁπότε ἀλλήλοισ συμμονωθεῖεν φίλια πράσσειν μὴ ἀπηλλαγμένουσ, ὁμολογεῖν πολεμεῖν πρὸσ οὓσ λανθάνειν χρώμενοι εὐνοίᾳ τῇ ἀλλήλων ἐσπουδάκοιεν.

καὶ ἡ μὲν ταῦτ’ ἀνίχνευέν τε καὶ ἀκριβῶν τυγχάνουσα τῷ ἀδελφῷ ἀνέφερεν συνιέντι μὲν ἤδη τὰ πολλὰ καὶ δι’ ἑαυτοῦ, εἰσ δὲ τὸ θαρσεῖν οὐ διακενῆσ ὑπονοῶν καθισταμένῳ διαβολαῖσ τῆσ ἀδελφῆσ.

καὶ ἦν γὰρ μόριόν τι Ιοὐδαϊκὸν ἀνθρώπων ἐπ’ ἐξακριβώσει μέγα φρονοῦν τοῦ πατρίου καὶ νόμων οἷσ χαίρει τὸ θεῖον προσποιουμένων, οἷσ ὑπῆκτο ἡ γυναικωνῖτισ, Φαρισαῖοι καλοῦνται, βασιλεῖ δυναμένῳ μάλιστα πράσσειν προμηθεῖσ κἀκ τοῦ προὔπτου εἰσ τὸ πολεμεῖν τε καὶ βλάπτειν ἐπηρμένοι.

παντὸσ γοῦν τοῦ Ιοὐδαϊκοῦ βεβαιώσαντοσ δι’ ὁρ́κων ἦ μὴν εὐνοήσειν Καίσαρι καὶ τοῖσ βασιλέωσ πράγμασιν, οἵδε οἱ ἄνδρεσ οὐκ ὤμοσαν ὄντεσ ὑπὲρ ἑξακισχίλιοι, καὶ αὐτοὺσ βασιλέωσ ζημιώσαντοσ χρήμασιν ἡ Φερώρου γυνὴ τὴν ζημίαν ὑπὲρ αὐτῶν εἰσφέρει.

οἱ δὲ ἀμειβόμενοι τὴν εὔνοιαν αὐτῆσ, πρόγνωσιν δὲ ἐπεπίστευντο ἐπιφοιτήσει τοῦ θεοῦ, προύλεγον, ὡσ Ἡρώδῃ μὲν καταπαύσεωσ ἀρχῆσ ὑπὸ θεοῦ ἐψηφισμένησ αὐτῷ τε καὶ γένει τῷ ἀπ’ αὐτοῦ, τῆσ δὲ βασιλείασ εἴσ τε ἐκείνην περιηξούσησ καὶ Φερώραν παῖδάσ τε οἳ εἰε͂ν αὐτοῖσ.

καὶ τάδε, οὐ γὰρ ἐλάνθανεν τὴν Σαλώμην, ἐξάγγελτα βασιλεῖ ἦν, καὶ ὅτι τῶν περὶ τὴν αὐλὴν διαφθείροιέν τινασ.

καὶ βασιλεὺσ τῶν τε Φαρισαίων τοὺσ αἰτιωτάτουσ ἀναιρεῖ καὶ Βαγώαν τὸν εὐνοῦχον Κᾶρόν τέ τινα τῶν τότε προύχοντα ἀρετῇ τοῦ εὐπρεποῦσ καὶ παιδικὰ ὄντα αὐτοῦ. κτείνει δὲ καὶ πᾶν ὅ τι τοῦ οἰκείου συνειστήκει οἷσ ὁ Φαρισαῖοσ ἔλεγεν. ἦρτο δὲ ὁ Βαγώασ ὑπ’ αὐτῶν ὡσ πατήρ τε καὶ εὐεργέτησ ὀνομασθησόμενοσ τοῦ ἐπικατασταθησομένου προρρήσει βασιλέωσ·

κατὰ χεῖρα γὰρ ἐκείνῳ τὰ πάντ’ εἶναι, παρέξοντοσ αὐτῷ γάμου τε ἰσχὺν καὶ παιδώσεωσ τέκνων γνησίων. ὥστε ἀγωνοθετῶν στάσιν αὐτῷ πρὸσ τὸν ἀδελφὸν πόλεμον ἐκ φύσεωσ αὐτοῖσ καὶ λόγῳ καὶ δι’ ἔργων ὁπόσα δύναιτο, τήν τε διάλυσιν τῆσ ζημίασ τῆσ ὑπ’ αὐτοῦ ἐπιβληθείσησ τέλεσι διαφευχθείσησ τοῖσ ἐκείνησ, τῶν τε νῦν πεπραγμένων οὐδὲν ὅ τι οὐ μετ’ αὐτῆσ.

ἀνθ’ ὧν, ὦ Φερώρα, καλῶσ εἶχεν οὐ δεήσει οὐδὲ γνωμῶν εἰσηγήσεωσ τῶν ἐμῶν αὐτοκέλευστον ἀποπέμπεσθαι γυναῖκα ταύτην ὡσ πολέμου τοῦ πρόσ μέ σοι αἰτίαν ἐσομένην·

καὶ νῦν, εἴπερ ἀντιποιῇ συγγενείασ τῆσ ἐμῆσ, ἀπείπασθαι τήνδε τὴν γαμετήν· μενεῖσ γὰρ οὕτωσ ἀδελφόσ τε καὶ στέργειν οὐκ ἀπηλλαγμένοσ. " Φερώρασ δὲ καίπερ λόγων ἀρετῇ περιωθούμενοσ οὔτε συγγενείασ τῆσ πρὸσ τὸν ἀδελφὸν ἔλεγε κινήσειν δίκαιον οὐδὲν οὔτε τῶν πρὸσ τὴν γαμετὴν εὐνοιῶν, αἱρεῖσθαί τε πρότερον θανεῖν ἢ ζῶν τολμᾶν ἀπεστερῆσθαι γυναικὸσ αὐτῷ κεχαρισμένησ.

Ἡρώδησ δὲ Φερώρᾳ μὲν ὑπερεβάλλετο τὴν ἐπὶ τούτοισ ὀργὴν καίπερ ἀνήδονον τιμωρίαν εἰσπεπραγμένοσ, Ἀντιπάτρῳ δὲ ἀπεῖπε καὶ μητρὶ τῇ ἐκείνου Φερώρᾳ τε μὴ ὁμιλεῖν καὶ τῶν γυναικῶν φυλάσσεσθαι τὸ εἰσ ταὐτὸν συνεσόμενον.

οἱ δ’ ὡμολόγουν μέν, συνῄεσαν δὲ ᾗ καιρὸσ καὶ συνεκώμαζον Φερώρασ καὶ Ἀντίπατροσ.

ἐφοίτα δὲ λόγοσ ὁμιλεῖν καὶ Ἀντιπάτρῳ τὴν Φερώρου γυναῖκα συμπρασσούσησ αὐτοῖσ τὰ εἰσ τὴν σύνοδον τῆσ Ἀντιπάτρου μητρόσ. Ὑφορώμενοσ δὲ τὸν πατέρα καὶ δεδιώσ, μὴ εἰσ πλεῖον προχωροίη τὰ τοῦ μίσουσ ἐπ’ αὐτῷ, γράφει πρὸσ τοὺσ ἐν Ῥώμῃ φίλουσ κελεύων ἐπιστέλλειν Ἡρώδῃ πέμπειν ᾗ τάχοσ Ἀντίπατρον ὡσ Καίσαρα.

οὗ γενομένου ἔπεμπεν Ἡρώδησ Ἀντίπατρον δῶρα συμπέμψασ ἀξιολογώτατα καὶ διαθήκην, ἐν ᾗ μετ’ αὐτὸν Ἀντίπατρον ἀπεδείκνυε βασιλέα, ἢ φθάντοσ τελευτῆσαι Ἡρώδην τὸν ἐκ τῆσ τοῦ ἀρχιερέωσ θυγατρὸσ υἱὸν αὐτῷ γεγενημένον.

συνεξορμᾷ δ’ Ἀντιπάτρῳ καὶ Σύλλαιοσ ὁ Ἄραψ μηδὲν ὧν προσέταξε Καῖσαρ διαπεπραγμένοσ, καὶ Ἀντίπατροσ αὐτοῦ κατηγορεῖ ἐπὶ Καίσαροσ περὶ ὧν πρότερον Νικόλαοσ.

κατηγορεῖτο δὲ καὶ ὑπὸ Ἀρέτα Σύλλαιοσ, ὡσ πολλοὺσ ἀπεκτονὼσ τῶν ἐν Πέτρᾳ ἀξιολόγων παρὰ γνώμην τὴν αὐτοῦ καὶ μάλιστα Σόαιμον ἄνδρα τῇ ἐσ πάντα ἀρετῇ τιμᾶσθαι δικαιότατον, ἀνῃρηκέναι δὲ καὶ Φάβατον Καίσαροσ δοῦλον. καὶ Σύλλαιοσ αἰτίαν εἶχεν ἐκ τοιῶνδε ἐγκλημάτων·

Κόρινθοσ ἦν Ἡρώδου σωματοφύλαξ τοῦ βασιλέωσ μάλιστα πιστευόμενοσ ὑπ’ αὐτοῦ. τοῦτον πείθει Σύλλαιοσ ἐπὶ χρήμασι μεγάλοισ Ἡρώδην ἀποκτεῖναι, καὶ ὑπέσχετο. μαθὼν οὖν Φάβατοσ Συλλαίου πρὸσ αὐτὸν εἰρηκότοσ διηγεῖται πρὸσ τὸν βασιλέα. ὁ δὲ τόν τε Κόρινθον βασανίζει συλλαβὼν καὶ πάντα ἀνάπυστα ἦν αὐτῷ.

συλλαμβάνει δὲ καὶ δευτέρουσ Ἄραβασ καταγορεύσει τῇ Κορίνθου πειθόμενοσ τὸν μὲν φύλαρχον ὄντα τὸν δὲ Συλλαίου φίλον. οἳ καὐτοί, βασανίζει γὰρ αὐτοὺσ ὁ βασιλεύσ, ὡμολόγουν ὅτι παρεῖεν ἐξοτρύνοντεσ μὴ μαλακίζεσθαι Κόρινθον καὶ εἴ που δεήσειεν καὶ συγχειρουργήσοντεσ αὐτῷ τὸν φόνον.

καὶ Σατορνῖνοσ δηλώσεωσ αὐτῷ πάντων ὑπὸ Ἡρώδου γενομένησ εἰσ Ῥώμην ἐξέπεμψεν αὐτούσ. Φερώραν δὲ ἰσχυρῶσ ἐμμένοντα εὐνοίᾳ τῆσ γυναικὸσ ἀναχωρεῖν εἰσ τὴν αὑτοῦ Ἡρώδησ κελεύει.

ὁ δὲ ἀσμένωσ ἐπὶ τὴν τετραρχίαν ἀπῆρεν, πολλὰ ὀμόσασ οὐ πρότερον ἥξειν ἢ πύθοιτο Ἡρώδην τετελευτηκότα, ὥστε καὶ νοσήσαντοσ τοῦ βασιλέωσ ἀξιωθεὶσ ἥκειν ἐπί τινων πίστεσιν ἐντολῶν, εἰ μέλλοι τελευτᾶν, οὐχ ὑπήκουσεν ἐπὶ τιμῇ τοῦ ὁρ́κου. οὐ μὴν Ἡρώδησ γε μιμεῖται τὸ ἐπὶ τοιοῖσδε ἐκείνου γνώμην προαποφηνάμενον ἣν ἔχει, ἀλλ’ ἧκεν ὡσ τὸν Φερώραν, ἐπειδὴ ὕστερον ἄρχεται νοσεῖν, καὶ μετακλήσεωσ αὐτῷ μὴ γενομένησ, θανόντα δὲ περιστείλασ ἐπὶ Ιἑροσολύμων ἀγόμενοσ ταφῆσ ἠξίου καὶ πένθοσ μέγα ἐπ’ αὐτῷ προέθετο.

τοῦτο Ἀντιπάτρῳ καίτοι γε ἐπὶ Ῥώμησ πεπλευκότι κακῶν ἐγένετο ἀρχὴ τῆσ ἀδελφοκτονίασ αὐτὸν τινυμένου θεοῦ.

διηγήσομαι δὲ τὸν πάντα περὶ αὐτοῦ λόγον παράδειγμα τῷ ἀνθρωπείῳ γενησόμενον τοῦ ἀρετῇ πολιτεύσοντοσ ἐπὶ πᾶσιν. Ἐπειδὴ Φερώρασ τελευτᾷ ταφνίται ἐγεγόνεισαν αὐτοῦ ἀπελεύθεροι δύο τῶν Φερώρᾳ τιμίων οὗτοι προσελθόντεσ Ἡρώδῃ ἠξίουν μὴ ἀνεκδίκητον καταλιπεῖν τοῦ ἀδελφοῦ τὸν νεκρόν, ἀλλὰ ζήτησιν ποιεῖσθαι τῆσ ἀλόγου τε καὶ δυστυχοῦσ μεταστάσεωσ.

τοῦ δ’ ἐπιστραφέντοσ τοῖσ λόγοισ, πιστὰ γὰρ ἐδόκει, δειπνῆσαι μὲν αὐτὸν ἔλεγον παρὰ τῇ γυναικὶ τῇ προτέρᾳ τῆσ νόσου, φάρμακον δὲ προσκομισθὲν ἐν βρώματι μὴ πρότερον εἰωθότι ἐμφαγόντα ὑπὸ τούτου τελευτῆσαι·

κομιστὸν μέντοι γενέσθαι τὸ φάρμακον ὑπὸ γυναικὸσ ἐκ τῆσ Ἀραβίασ λόγῳ μὲν ἐπὶ προσποιήσεσιν ἐρώτων, φίλτρον γὰρ δὴ ὄνομα αὐτῷ εἶναι, τὸ δ’ ἀληθὲσ ἐπὶ τῇ Φερώρου τελευτῇ. φαρμακιστόταται δέ εἰσι γυναικῶν αἱ ἐκ τῆσ Ἀραβίασ·

ᾗ δὲ ταῦτα ἐπεκάλουν καὶ τῆσ Συλλαίου ἐρωμένησ ἐν ταῖσ μάλιστα ὡμολόγητο εἶναι φίλη, πείσουσαί τε αὐτὴν ἐπὶ πράσει τοῦ φαρμάκου εἰσ τοὺσ τόπουσ ἐληλύθεσαν ἥ τε μήτηρ τῆσ τοῦ Φερώρου γυναικὸσ καὶ ἡ ἀδελφὴ καὶ ἐπανῆκον αὐτὴν ἀγόμεναι τοῦ δείπνου πρότερον ἡμέρᾳ μιᾷ. ὑπὸ τούτων ὁ βασιλεὺσ τῶν λόγων παροξυνθεὶσ δούλασ τε ἐβασάνιζε τῶν γυναικῶν καί τινασ καὶ ἐλευθέρασ, καὶ ὄντοσ ἀφανοῦσ τοῦ πράγματοσ διὰ τὸ μηδεμίαν ἐξειπεῖν τελευταία τισ περιουσῶν αὐτῆσ τῶν ἀλγηδόνων ἄλλο μὲν ἔφη οὐδέν, θεὸν δ’ ἐπικαλεῖσθαι τοιαῖσδε αἰκίαισ δώσειν περιβαλεῖν τὴν Ἀντιπάτρου μητέρα κακῶν τῶν ἐπεχόντων αἰτίαν πᾶσιν γενομένην.

ταῦτα εἰσ ἐπίστασιν Ἡρώδην ἄγει, καὶ τὰ πάντα βασάνοισ τῶν γυναικῶν ἀνάπυστα ἦν, οἵ τε κῶμοι καὶ κρυπταὶ σύνοδοι καὶ δὴ καὶ λόγων πρὸσ μόνον τὸν υἱὸν εἰρημένων ἐξοίσεισ πρὸσ τὰσ Φερώρου γυναῖκασ·

ἦν δὲ ταλάντων ἑκατὸν δωρεὰσ ἐπικρύπτεσθαι φράζειν πρὸσ Φερώραν τῷ Ἀντιπάτρῳ κέλευσισ ὑπὸ τοῦ πατρόσ· μῖσόσ τε πρὸσ τὸν πατέρα καὶ ὀλοφυρμοὶ πρὸσ τὴν μητέρα, ὡσ ἐπὶ μήκιστον τοῦ πατρὸσ βιοῦν ἐξηγμένου καὶ αὐτῷ μηδὲν ἐλάσσονοσ τοῦ γήρωσ ἐπικειμένου, ὡσ μηδ’ ἂν ἐλθοῦσαν τὴν βασιλείαν ὁμοίωσ εὐφρᾶναί ποτ’ αὐτόν·

παρατρέφεσθαί τε πολλοὺσ ἐπὶ τῇ βασιλείᾳ καὶ ἀδελφοὺσ καὶ ἀδελφῶν παῖδασ οὐδαμῶσ ἀδεῆ τὴν ἐλπίδα παρεχομένουσ τἀσφαλοῦσ· καὶ γὰρ δὴ καὶ νῦν, εἴ τι πάσχειν, αὐτὸν ἀδελφῷ μᾶλλον ἢ παιδὶ τῷ αὐτοῦ κελεύειν τὴν ἀρχὴν δίδοσθαι.

ὠμότητά τε πολλὴν κατηγόρει τοῦ βασιλέωσ καὶ τὰσ σφαγὰσ τῶν υἱέων, φόβῳ τε μὴ καὶ αὐτῶν ἅπτοιτο ἤδη τὸν μὲν ἐπὶ Ῥώμησ ἄρασθαι τέχνην ἐπινοῆσαι, Φερώραν δὲ ἐπὶ τῆσ αὐτοῦ τετραρχίασ. Ταῦτα συνῇδεν γὰρ τοῖσ λόγοισ τῆσ ἀδελφῆσ, καὶ πολὺ τοῦ μὴ ἀπιστίαν ἔτι ὑποπτεύεσθαι συνῆγεν αὐτοῖσ, ὁ βασιλεὺσ κρατυνάμενοσ ἐπὶ κακίᾳ τῇ Ἀντιπάτρου τὴν Δῶριν τὴν μητέρα αὐτοῦ πάντα τὸν περὶ αὐτὴν κόσμον ταλάντων πολλῶν ὄντα ἀφελόμενοσ ἔπειτα αὐτὴν ἀποπέμπεται καὶ ταῖσ Φερώρου γυναιξὶν φιλίαν ἐσπείσατο.

μάλιστα δ’ ἐξώτρυνεν εἰσ ὀργὴν κατὰ τοῦ παιδὸσ τὸν βασιλέα Σαμαρείτησ ἀνὴρ Ἀντίπατροσ ἐπιτροπεύων τὸν υἱὸν τοῦ βασιλέωσ Ἀντίπατρον, ἄλλα τε αὐτοῦ ἐν ταῖσ βασάνοισ κατειπὼν καὶ ὅτι παρασκευασάμενοσ φάρμακον θανάσιμον δοίη Φερώρᾳ κελεύσασ παρὰ τὴν ἀποδημίαν αὐτοῦ, ἵν’ ὡσ πλεῖστον ἀφεστήκοι τῶν ἐν τοιούτοισ ὑποτοπασμῶν, τῷ πατρὶ δοῦναι.

καὶ κομίσαι μὲν Ἀντίφιλον ἐξ Αἰγύπτου τὸ φάρμακον ἕνα τῶν Ἀντιπάτρου φίλων, σταλῆναι δὲ ὡσ Φερώραν διὰ Θευδίωνοσ μητρὸσ Ἀντιπάτρου ἀδελφοῦ τοῦ βασιλέωσ παιδόσ, καὶ οὕτωσ ἐλθεῖν τὸ φάρμακον εἰσ τὴν γυναῖκα τὴν Φερώρου δόντοσ φυλάσσειν τοῦ ἀνδρὸσ αὐτῆσ.

ἡ δὲ ὡμολόγει μὲν ἀνακρίναντοσ τοῦ βασιλέωσ, καὶ δραμοῦσα ὡσ κομίσειεν ῥίπτει κατὰ τέγουσ ἑαυτήν, οὐ μὴν τελευτᾷ ἐπὶ πόδασ τῆσ πτώσεωσ γενομένησ.

καὶ οὕτωσ ἐπεὶ ἀνεκτήσατο αὐτὴν ἄδειάν τε αὐτῇ ὑπισχνούμενοσ καὶ τοῖσ οἰκείοισ μηδὲν ἐπ’ ἀφανισμῷ τἀληθοῦσ τρεπομένῃ, τρίψειν γε μὴν κακοῖσ τοῖσ ὑστάτοισ ἀγνωμονεῖν προθεμένην, ὑπισχνεῖται καὶ ὤμοσεν ἦ μὴν ἐρεῖν τὰ πάντα ὃν ἐπράχθη τρόπον, λέγουσα μὲν, ὡσ ἔφασαν οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων ἀληθῆ τὰ πάντα.

"κεκόμισται γὰρ ἐκ τῆσ Αἰγύπτου τὸ φάρμακον ὑπ’ Ἀντιφίλου, ἀδελφὸσ δ’ ἐκείνῳ ἰατρὸσ ὢν ἐπόρισεν, καὶ Θευδίωνοσ ὡσ ἡμᾶσ κομίσαντοσ ἐφύλασσον αὐτὴ παρὰ Φερώρου λαβοῦσα ἐπὶ σὲ ἡτοιμασμένον ὑπὸ Ἀντιπάτρου.

ἐπεὶ οὖν ἐνόσει Φερώρασ καὶ ἐθεράπευεσ αὐτὸν ἀφικόμενοσ, ὁρῶν σου τὴν εὔνοιαν, ᾗ περὶ αὐτὸν ἐχρῶ, ἐπεκλάσθη τε τῇ διανοίᾳ καὶ μετακαλέσασ με, "ὦ γύναι, φησίν, περιώδευσέ με Ἀντίπατροσ ἐπὶ πατρὶ μὲν τῷ αὐτοῦ, ἀδελφῷ δὲ τῷ ’μῷ, θανάσιμόν τε γνώμην συνθεὶσ καὶ φάρμακον ᾧ διακονήσοιτο αὐτῇ πεπορισμένοσ.

δρὸσ τὰσ ἐπιστολάσ.

" καὶ τὸ μὲν πλεῖστον καύσασαν τοῦ φαρμάκου τυχεῖν, ὑπολιπέσθαι δὲ ὀλίγον, ἵνα εἰ Φερώρου μεταστάντοσ περιέποι κακῶσ αὐτὴν ὁ βασιλεύσ, μεθίσταιτο αὐτῷ διάδρασιν ποιουμένη τῶν ἀναγκῶν. ταῦτα εἰποῦσα τό τε φάρμακον καὶ τὴν πυξίδα εἰσ τὸ μέσον παρῆγεν.

καὶ ἀδελφὸσ δὲ Ἀντιφίλου ἕτεροσ καὶ μήτηρ αὐτοῦ ἀνάγκαισ τε καὶ βασάνων σφοδρότητι ταὐτὰ ἔλεγον καὶ ἐγνώριζον τὴν πυξίδα. κατηγορεῖτο δὲ καὶ τοῦ ἀρχιερέωσ ἡ θυγάτηρ, γυνὴ δὲ τοῦ βασιλέωσ, ὡσ πάντων ἵστωρ τούτων γενομένη κρύπτειν προθυμηθεῖσα αὐτά.

καὶ διὰ τάδε Ἡρώδησ ἐκείνην τε ἐξέβαλεν καὶ τὸν υἱὸν αὐτῆσ ἐξήλειψε τῶν διαθηκῶν εἰσ ὃ βασιλεύσοι μενουσῶν, καὶ τὸν πενθερὸν τὴν ἀρχιερωσύνην ἀφείλετο Σίμωνα τὸν τοῦ Βοηθοῦ, καθίσταται δὲ Ματθίαν τὸν Θεοφίλου Ιἑροσολυμίτην γένοσ. Ἐν τούτῳ δὲ καὶ Βάθυλλοσ ἐκ Ῥώμησ ἀπελεύθεροσ Ἀντιπάτρου παρῆν καὶ βασανισθεὶσ εὑρίσκεται φάρμακον κομίζων δώσειν τε τῇ ἑαυτοῦ μητρὶ καὶ Φερώρᾳ, ὡσ εἰ τὸ πρότερον μὴ ἅπτοιτο τοῦ βασιλέωσ, τούτῳ γοῦν μεταχειρίζοιντο αὐτόν.

ἀφίκετο δὲ γράμματα παρὰ τῶν ἐν Ῥώμῃ φίλων τῷ Ἡρώδῃ γνώμῃ καὶ ὑπαγορεύσει Ἀντιπάτρου ἐπὶ κατηγορίᾳ Ἀρχελάου καὶ Φιλίππου συγκείμενα, ὡσ δῆθεν διαβάλλοιέν τε τὸν πατέρα ἐπὶ σφαγῇ τῶν περὶ Ἀριστόβουλον καὶ Ἀλέξανδρον, δι’ οἴκτου δὲ καὶ αὑτοὺσ λαμβάνοιεν·

ἤδη γὰρ καὶ ἐκαλοῦντο ὑπὸ τοῦ πατρόσ, οὐχ ὡσ ἐφ’ ἑτέροισ, ἀλλ’ ἐπὶ τοῖσ κἀκείνουσ προσαπολωλεκόσι κατακλήσεωσ αὐτῶν γινομένησ. ταῦτα δὲ μεγάλων μισθῶν οἱ φίλοι τῷ Ἀντιπάτρῳ συνέπρασσον.

γράφει δὲ καὐτὸσ Ἀντίπατροσ τῷ πατρὶ περὶ αὐτῶν ἐπὶ μεγίσταισ τῶν αἰτιῶν καὶ παντελὲσ ἀπαλλάσσειν φάσκων τὰ μειράκια, τῶν δὲ τῇ ἡλικίᾳ τὴν ἀνάθεσιν ποιούμενοσ. αὐτὸσ δὲ τὰ περὶ Σύλλαιον ἠγωνίζετο καὶ θεραπεία τῶν πρώτων ἀνδρῶν ἐγεγόνει κόσμοσ τε ἀξιοπρεπὴσ ταλάντων ἐώνητο διακοσίων. θαυμάσειε δ’ ἄν τισ, ὅτι τοσούτων ἐν Ιοὐδαίᾳ κατ’ αὐτοῦ κεκινημένων μησὶ πρότερον ἑπτὰ οὐδὲν αὐτῷ δῆλον γένοιτο·

αἴτιον δ’ ἦν ἥ τε ἀκρίβεια καὶ φυλακὴ τῶν ὁδῶν καὶ μῖσοσ τῶν ἀνθρώπων τὰ πρὸσ Ἀντίπατρον· οὐδεὶσ γὰρ ἦν, ὃσ προθύμωσ κινδύνῳ τῷ αὐτοῦ ποριστὴσ τῶν ἐκείνου ἀσφαλειῶν καθίστατο. ὁπότε ἐκεῖνοσ ἀφίκοιτο, παντί τε τρόπῳ φιλότητα τὴν πρὸσ αὐτὸν ἐνεδείκνυτο, δεδιὼσ μὴ καί τι ὑποτοπηθεὶσ ὑπερβάλλοιτο μὲν ὁδοὺσ τὰσ πρὸσ αὐτόν, τῇ δὲ Ῥώμῃ ἐνδιαιτώμενοσ κτήσεισ ἐφεδρεύοι τῇ βασιλείᾳ καὶ δὴ καὶ διαπράσσοι τι αὐτῇ.

τούτοισ ἐν Κιλικίᾳ τοῖσ γράμμασιν ἐπιτυγχάνει, τοῖσ δὲ τὴν Φερώρου τελευτὴν διασαφοῦσιν ἐν Τάραντι πρότερον, δεινῶσ τε ἤνεγκεν οὐκ εὐνοίᾳ τῇ Φερώρου, διότι δὲ τοῦ πατρὸσ τὴν ἀναίρεσιν οὐ διαπραξάμενοσ ὥσπερ ὑπέσχετο ἀπέθανε.

περὶ δὲ Κελένδεριν τῆσ Κιλικίασ γενόμενοσ ἐνεδοίαζεν ἤδη περὶ τοῦ οἴκαδε πλοῦ δεινῶσ τῇ ἐκβολῇ τῆσ μητρὸσ λελυπημένοσ, καὶ τῶν φίλων οἱ μὲν ἐκέλευον αὐτὸν ταῦτά πῃ καραδοκοῦντα ἀνέχειν, οἱ δὲ μὴ διαμέλλειν τὸν οἴκαδε πλοῦν·

λύσειν γὰρ παραγενόμενον αἰτίαν πᾶσαν, ὡσ καὶ νῦν οὔτι ἑτέρωθεν, ἀλλὰ διὰ τὴν ἐκείνου ἀπουσίαν ἰσχὺν τοῖσ κατηγόροισ ὑπογενέσθαι. τούτοισ πεισθεὶσ ἔπλει τε καὶ προσέσχε τῷ Σεβαστῷ λιμένι λεγομένῳ, ὃν κατασκευάσασ Ἡρώδησ πολλῶν χρημάτων ἐπὶ τιμῇ τῇ Καίσαροσ καλεῖ Σεβαστόν.

ἐν προύπτοισ δ’ ἦν Ἀντίπατροσ ἤδη τοῖσ κακοῖσ μήτε προσιόντοσ αὐτῷ μηδενὸσ μήτε προσαγορεύοντοσ ὥσπερ ὅτ’ ἐξῄει μετ’ εὐχῶν καὶ ἀγαθῶν ἐπιφημισμάτων ταῖσ ἐναντιωτάταισ ἀραῖσ οὐκ ἐκωλύοντο αὐτὸν δέχεσθαι ποινὴν τοῖσ ἀδελφοῖσ ἀποτίνειν ὑπειληφότεσ.

Ἐτύγχανεν δ’ ἐν Ιἑροσολύμοισ κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν Οὐάροσ Κοϊντίλιοσ, διάδοχοσ μὲν Σατορνίνῳ τῆσ ἐν Συρίᾳ ἀρχῆσ ἀπεσταλμένοσ, ἥκων δὲ αὐτόσ τε σύμβουλοσ Ἡρώδῃ περὶ τῶν ἐνεστηκότων αὐτῷ δεηθέντι.

καὶ αὐτῶν συνεδρευόντων παρῆν ὁ Ἀντίπατροσ οὐδενὸσ αὐτῷ ἐκπύστου γεγονότοσ.

εἴσεισιν δὲ εἰσ τὸ βασίλειον ἔτι πορφυρίδασ ἀμπεχόμενοσ, καὶ αὐτὸν μὲν δέχονται οἱ ἐπὶ θύραισ, ἀνείργουσι δὲ τοὺσ φίλουσ. ἐθορυβεῖτο δὲ ἤδη σαφῶσ οἷ ἐληλύθει κατανοῶν, ἐπειδὴ καὶ ὁ πατὴρ προσιόντα αὐτὸν ὡσ ἀσπάσαιτο ἀπεώσατο, ἀδελφοκτονίαν τε ἐπικαλῶν καὶ βούλευσιν ὀλέθρου τοῦ ἐπ’ αὐτῷ, πάντων τε ἀκροατὴν καὶ δικαστὴν ἔσεσθαι Οὐάρον τῇ αὔριον.

καὶ ὁ μὲν τοιούτου κακοῦ ἅμα τε ἀκροαθέντοσ καὶ παρόντοσ τῷ μεγέθει περιφερόμενοσ ᾤχετο, ὑπαντιάζουσιν δ’ αὐτὸν ἥ τε μήτηρ καὶ γυνή, αὕτη δὲ ἦν ήδη Ἀντιγόνῳ παῖσ τῷ πρὸ Ἡρώδου Ιοὐδαίων βεβασιλευκότι, παρ’ ὧν τὰ πάντα ἐκμαθὼν ἐν παρασκευαῖσ τοῦ ἀγῶνοσ ἦν.

Τῇ δ’ ἑξῆσ συνήδρευεν μὲν Οὐάρόσ τε καὶ ὁ βασιλεύσ, εἰσεκλήθησαν δὲ καὶ οἱ ἀμφοῖν φίλοι καὶ οἱ συγγενεῖσ βασιλέωσ Σαλώμη τε ἡ ἀδελφή, εἶτ’ εἴ τινεσ μηνύσειν ἔμελλον καὶ ὧν βάσανοι γεγόνασιν, δοῦλοί τε μητρῷοι τοῦ Ἀντιπάτρου μικρῷ πρότερον συνειλημμένοι ἢ ’κεῖνον ἥκειν, ἐπιστολὴν φέροντεσ, ἧσ τὸ κεφάλαιον τῶν γεγραμμένων ἦν μὴ ἐπανιέναι ὡσ πάντων τῷ πατρὶ ἡκόντων εἰσ πύστιν, μόνην τε ἂν καταφυγὴν αὐτῷ λείπεσθαι Καίσαρα καὶ σὺν αὐτῇ τὸ μὴ πατρὶ ὑποχείριον γενέσθαι.

Ἀντιπάτρου δὲ προσπεσόντοσ τῷ πατρὶ πρὸσ τὰ γόνατα καὶ ἱκετεύοντοσ μὴ προδιεγνωσμένην καταστῆναι δίκην, ἀλλ’ ἀκροάσεωσ αὐτοῦ γενομένησ παρὰ τῷ πατρὶ ἀκεραίωσ μένειν δυναμένῳ, τοῦτον κελεύσασ Ἡρώδησ ἀπάγειν εἰσ μέσον αὐτὸσ ὠλοφύρατο τῶν παίδων τῆσ ποιήσεωσ, ἣν ἐπὶ τοιαύταισ αὐτῷ τύχαισ γενομένην πρότερον ἢ τῆσ δυσμενείασ ἀνασπάσασθαι τῶν πρότερον εἰσ Ἀντίπατρον ἐμβαλεῖν αὐτοῦ τὸ γῆρασ, τροφάσ τε καὶ παιδεύσεισ ἃσ ποιήσαιτο αὐτῶν ἐξηγούμενοσ καὶ πλούτου εὐπορίαν ἐν καιροῖσ ὡσ θελήσειαν προτεθεῖσαν εἰσ πάντα·

ὧν οὐδὲν ἐπ’ ἐμποδίσματι γενέσθαι τοῦ μὴ οὐκ ἐπιβουλῇ τῇ ἐκείνων κινδυνεῦσαι τελευτᾶν ὑπὲρ τοῦ θᾶσσον δυσσεβῶσ τὴν βασιλείαν παραλαβεῖν ἢ φύσεωσ νόμῳ μεταστάντοσ εὐχῇ τε τοῦ πατρὸσ καὶ δίκῃ.

τόν τε Ἀντίπατρον θαυμάζειν, τίνων ἐλπίδι ἐπαρθεὶσ θαρσήσειεν ἐπὶ τοιαῦτα χωρεῖν μὴ ἀποτραπῆναι·

διάδοχον μὲν γὰρ ἀποφήνασθαι διὰ γραμμάτων τῆσ ἀρχῆσ, ζῶντοσ δὲ ἐπ’ οὐδενὶ μειονεκτεῖν ἀξιώματόσ τε ἐπιφανείᾳ καὶ δυνάμει ἐξουσίασ, πεντήκοντα μὲν τάλαντα ἐπέτειον πρόσοδον κομισάμενον, δωρεὰν δ’ εἰληφότα ὁδοῦ τῆσ εἰσ Ῥώμην τριακοσίων ταλάντων ἀριθμόν. ἐπεκάλει δὲ καὶ τῶν ἀδελφῶν εἰ μὲν πονηρῶν γεγονότων κατηγορίαν προθεμένῳ μιμητῇ γεγονότι, διακενῆσ δὲ τοιῶνδε ἐπαγωγὰσ ἐπάγοντι αὐτῇ τῶν συγγενῶν·

τὰ γὰρ πάντα οὐδαμόθεν ἀλλὰ μηνύσει τῇ ἐκείνου μεμαθηκότα πρᾶξαι τὰ ἐπ’ αὐτοῖσ πεπραγμένα γνώμῃ τῇ ἐκείνου, οὓσ ἀπολύειν κακοῦ παντὸσ κληρονόμον τῆσ πατροκτονίασ αὐτοῖσ καθιστάμενον.

Ταῦθ’ ἅμα λέγων εἰσ δάκρυα τρέπεται λέγειν τε ἄποροσ ἦν.

καὶ Νικόλαοσ ὁ Δαμασκηνόσ, φίλοσ τε ὢν τοῦ βασιλέωσ καὶ τὰ πάντα συνδιαιτώμενοσ ἐκείνῳ καὶ τοῖσ πράγμασιν ὃν πραχθεῖεν τρόπον παρατετευχώσ, δεηθέντι τῷ βασιλεῖ τὰ λοιπὰ εἰπεῖν ὁπόσα ἀποδείξεών τε καὶ ἐλέγχων ἐχόμενα ἦν. καὶ τοῦ Ἀντιπάτρου κατὰ δικαιολογίαν πρὸσ τὸν πατέρα τετραμμένου καὶ ὁπόσα παραδείγματα τῆσ εὐνοίασ πρὸσ αὐτὸν διεξιόντοσ, τὰσ τιμὰσ αἳ ὑπῆρχον αὐτῷ προφερόμενοσ, ἃσ μὴ ἄν ποτε γενέσθαι μὴ οὐκ ἀρετῆσ ἀξίῳ περὶ αὐτὸν γεγονότι·

καὶ γὰρ ὁπόσα προϊδεῖν δεήσειε πάντων προβεβουλευκέναι σωφρόνωσ, εἴ τέ τινα ἐδεῖτο χειρῶν, πόνῳ τῷ αὐτοῦ ἐκπεπρᾶχθαι τὰ πάντα, εἰκόσ τε οὐκ εἶναι τῶν ἀλλαχόθεν ἐπιβουλῶν τὸν πατέρα ἐξελόμενον αὐτὸν ἐπιβουλευτὴν καταστῆναι ἀφανίζοντα ἀρετήν, ἣ ἐπ’ ἐκείνοισ ἐμαρτυρεῖτο αὐτῷ, κακίᾳ τῇ ἐπὶ τοῖσδε μελλούσῃ συνεῖναι.

καίτοι γε τοῦ μέλλοντοσ διάδοχον προαποδεδεῖχθαι καὶ τοῦ συναπολαυσομένου τιμῶν, αἳ εἰσ τὸ παρὸν περιῆσαν, οὐκ ἐπικεκωλῦσθαι·

εἰκόσ τε οὐκ εἶναι τὸν ἁπάντων ἀκινδύνωσ καὶ μετ’ ἀρετῆσ ἔχοντα τὴν ἡμίσειαν μετὰ ψόγων καὶ κινδύνου ἐφίεσθαι τοῦ ὅλου ἄδηλον εἰ δυναμένου περιγενέσθαι, καὶ ταῦτα τεθεαμένον τὴν ζημίαν τῶν ἀδελφῶν καὶ μηνυτὴν μὲν καὶ κατηγορητὴν γενόμενον λανθάνειν δυναμένων, κολαστὴν δ’ ἐπεὶ φανεροὶ κατέστησαν πονηροὶ τὰ πρὸσ τὸν πατέρα ὄντεσ. καὶ τάδε μὲν αὐτῷ τῶν ἐνταῦθα ἠγωνισμένων παραδείγματα εἶναι τῶν ἀκράτῳ εὐνοίᾳ πρὸσ τὸν πατέρα πεπολιτευμένων·

τῶν δ’ ἐπὶ Ῥώμησ μάρτυρα εἶναι Καίσαρα ἐπίσησ τῷ θεῷ ἀπατηθῆναι μὴ οἱο͂́ν τε ὄντα. ὧν πίστιν εἶναι τὰ ὑπ’ ἐκείνου γράμματα ἐπεσταλμένα, ὧν οὐ καλῶσ ἔχειν ἰσχυροτέρασ εἶναι τὰσ διαβολὰσ τῶν στασιάζειν αὐτοὺσ προθεμένων τὰσ πλείουσ ἀποδημίᾳ τῇ αὐτοῦ συντεθῆναι σχολῆσ τοῖσ ἐχθροῖσ ἐγγενομένησ, ἣν οὐκ ἂν αὐτοῖσ ἐπιδημοῦντοσ παραγενέσθαι.

καὶ παρέχοντοσ αὑτὸν εἰσ βάσανον, ἐπὶ τούτοισ τροπῆσ τοῦ συνεδρίου γενομένησ, σφόδρα γὰρ ᾤκτειραν τὸν Ἀντίπατρον δάκρυσίν τε καὶ αἰκίαισ τοῦ προσώπου χρώμενον, ὥστε καὶ τοῖσ ἐχθροῖσ δι’ οἴκτου καταστῆναι φανερὸν δὲ ἤδη καὶ Ἡρώδην εἶναι καμπτόμενόν τι τῇ γνώμῃ καίπερ μὴ βουλόμενον ἔκδηλον εἶναι, Νικόλαοσ ἀρξάμενοσ οἷσ τε ὁ βασιλεὺσ κατήρξατο λόγοισ παλιλλογεῖ μειζόνωσ ἐκδεινῶν καὶ ὁπόσα ἐκ βασάνων ἢ μαρτυριῶν συνῆγεν τὴν ἀπόδειξιν τοῦ ἐγκλήματοσ.

μάλιστα δὲ τὴν ἀρετὴν ἐπιπολὺ ἐξηγεῖτο τοῦ βασιλέωσ, ᾗ περί τε τροφὰσ καὶ παιδεύματα χρησάμενοσ τῶν υἱέων οὐδαμόθεν εὑρ́οιτο ὀνησιφόρον αὐτὴν περιπταίων ἑτέροισ ἀφ’ ἑτέρων.

Ἀντιπάτρου δ’ ἂν δικαίωσ τὴν μανίαν καταπλαγῆναι μὴ μόνον οἷσ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ εὐεργετηθείη τὸν λογισμὸν ὥσπερ τὰ ἰοβολώτατα τῶν ἑρπετῶν μὴ μαλαχθέντοσ, καίτοι γε κἀκείνοισ τινὸσ ἐγγινομένησ μαλακίασ τοῦ ἀδικεῖν τοὺσ εὐεργέτασ, ἀλλὰ μηδὲ τὰσ τύχασ τῶν ἀδελφῶν πρὸσ τὸ οὐ μιμητὴν αὐτῶν καταστῆναι τῆσ ὠμότητοσ ἐμποδὼν στάντοσ.

καίτοι γε, ὦ Ἀντίπατρε, τῶν ἀδελφῶν μηνυτήσ τε ὧν τολμήσειαν αὐτὸσ ἦσ καὶ ἐρευνητὴσ τῶν ἐλέγχων καὶ κολαστὴσ πεφωραμένων.

καὶ οὐ τοῦ ἐπ’ ἐκείνοισ ἐγκαλοῦμεν θυμῷ χρῆσθαι μὴ ἐλλιπόντοσ, ἀλλὰ τοῦ μιμεῖσθαι τὴν ἀσέλγειαν αὐτῶν σπουδάσαντοσ ἐκπεπλήγμεθα, εὑρίσκοντεσ κἀκεῖνά σοι οὐκ ἐπ’ ἀσφαλείᾳ τοῦ πατρόσ, ἀλλ’ ἐπ’ ὀλέθρῳ τῶν ἀδελφῶν πεπραγμένα, ὅπωσ μισοπονηρίᾳ τῇ κατ’ αὐτῶν φιλοπάτωρ εἶναι πεπιστευμένοσ ἀδεεστέραν ἐπ’ αὐτῷ κακουργεῖν παραλάβοισ δύναμιν, ὃ δὴ καὶ τοῖσ ἔργοισ παρέστησασ. ἵνα θᾶσσον ὡσ ἐκείνων τε ἐπικαταψεύσαιο μὴ ἐλεγχθῇσ καὶ ὧν αὐτὸσ δίκασ παρασχεῖν ἄξιοσ γένοιο ταύτην παρὰ τοῦ δυστυχοῦσ εἰσπράξαιο πατρόσ, ἐπινοῶν πατροκτονίαν οὐ κοινήν, ἀλλ’ οἱάν μέχρι νῦν οὐχ ἱστόρησεν ὁ βίοσ.

οὐχ υἱὸσ γὰρ μόνον πατρὶ ἐπεβούλευεσ, ἀλλὰ καὶ φιλοῦντι καὶ εὐεργετηκότι, κοινωνὸσ τῆσ βασιλείασ ὢν τοῖσ ἔργοισ καὶ διάδοχοσ προφανθεὶσ καὶ τὴν μὲν ἡδονὴν τῆσ ἐξουσίασ ἤδη προλαμβάνειν μὴ ἐπικεκωλυμένοσ, ἐλπίδα δὲ τὴν εἰσαῦθισ γνώμῃ τοῦ πατρὸσ καὶ γράμμασιν προησφαλισμένοσ.

καὶ μὴ μόνον αὐτὸσ πονηρὸσ καθιστάμενοσ, ἀλλὰ καὶ τὴν μητέρα ὧν ἐπενόεισ πιμπλὰσ καὶ στασιοποιῶν τὴν εὔνοιαν τοῖσ ἀδελφοῖσ καὶ τολμῶν θηρίον ἀποκαλεῖν τὸν πατέρα, παντὸσ ἑρπετοῦ χαλεπωτέραν τὴν διάνοιαν κατεσκευασμένοσ, ᾗ τὸν ἐκείνων ἰὸν ἐπὶ τοὺσ συγγενεστάτουσ καὶ τοὺσ ἐπὶ τοσούτοισ εὐεργέτασ παρεκάλεισ ἐπὶ συμμαχίαισ φυλάκων καὶ τέχναισ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν φρασσόμενοσ κατὰ τοῦ γέροντοσ, ὥσπερ οὐκ ἀρκούσησ τῆσ διανοίασ μῖσοσ τὸ ὑποικουροῦν παραστῆσαι.

οὕτωσ ἄρα τῇ ἀναιδείᾳ πέποιθασ, ὥστε καὶ βασανίζεσθαι ἀξιοῖσ, καὶ ψευδεῖσ λέγων τὰσ βασάνουσ τῶν προβεβασανισμένων, ἵν’ οἱ μὲν ῥυόμενοί σου τὸν πατέρα ἐκκρουσθῶσιν τοῦ ἠληθευκέναι, αἱ δὲ σαὶ βάσανοι δοκῶσι πισταί;

οὐ ῥύσῃ Οὐάρε τὸν βασιλέα τῆσ ἐπηρείασ τῶν συγγενῶν;

οὐδὲ πονηρὸν θηρίον, ἐπ’ ὀλέθρῳ μὲν τῶν ἀδελφῶν εὔνοιαν προσποιούμενον τοῦ πατρόσ, ἔνθα δὲ μέλλοι καταμόνασ ταχέωσ ἀποίσεσθαι τὴν βασιλείαν πάντων αὐτῷ θανασιμώτατον ἀναφαινόμενον; γνοὺσ ὅτι πατροκτονία κοινόν ἐστιν ἀδίκημα καὶ τῆσ φύσεωσ καὶ τοῦ βίου τὴν πεφηνυῖαν ὡσ οὐδὲν ἡσσόνωσ τοῦ βεβουλευμένου καὶ ὁ μὴ κολάζων ἀδικεῖ τὴν φύσιν. Προσετίθει δὲ ἤδη τὰ τῆσ μητρὸσ Ἀντιπάτρου ὁπόσα πρόσ τινασ ἦν κουφολογίᾳ γυναικείῳ εἰρημένα, μαντείασ τε καὶ θυσίασ ἐπὶ τῷ βασιλεῖ γεγονυίασ καὶ ὁπόσα μετὰ τῶν Φερώρου γυναικῶν Ἀντιπάτρῳ ἠσέλγητο μετὰ οἴνου καὶ λύμησ ἐρωτικῆσ, τῶν τε βασάνων ἀνακρίσεισ καὶ ὁπόσα μαρτυριῶν ἐχόμενα·

πολλὰ δὲ καὶ παντοῖα ἦν τὰ μὲν προητοιμασμένα, τὰ δὲ πρὸ τοῦ ὀξέωσ ἀπαγγέλλεσθαί τε καὶ βεβαιοῦσθαι ἐφευρημένα· οἱ γὰρ ἄνθρωποι κἂν εἴ τι κατὰ φόβον τοῦ Ἀντιπάτρου, μὴ διαδρὰσ ἀμύνοιτο αὐτούσ, σιγῇ παρεδίδοσαν, ὁρῶντεσ αὐτὸν ἐπιβατὸν ταῖσ κατηγορίαισ τῶν ἀρξάντων γεγονότα καὶ τὴν ποτὲ πολλὴν αὐτῷ συστᾶσαν τύχην προφανῶσ αὐτὸν τοῖσ ἐχθροῖσ παραδεδωκυῖαν, οἳ καὶ ἀπλήστωσ μίσουσ τοῦ πρὸσ αὐτὸν ἐνεφοροῦντο·

κατέσπευδε δὲ τότε οὔτι τῇ ἔχθρᾳ τῶν ἐπικεχειρηκότων κατηγορεῖν, ὡσ μεγέθει τόλμησ ὧν ἐπενόησεν κακιῶν καὶ δυσμενείασ τῆσ πρὸσ τὸν πατέρα καὶ τοὺσ ἀδελφούσ, στάσεωσ καὶ ἀλληλοφθοριῶν ἀναπεπληκὼσ τὸν οἶκον καὶ μήτε μίσει κατὰ δίκην μήτε φιλίᾳ δι’ εὔνοιαν χρώμενοσ, ἀλλ’ ὡσ μελλήσοι αὐτῷ συμφέρειν·

ὧν ἁπάντων ἐκ πλέονοσ αὐτοῖσ οἱ πολλοὶ προανεσκοπημένων, οἵπερ δὴ μάλιστα ἀρετῇ κρίνειν πεφύκασιν ἐπὶ τοῖσ πράγμασιν διὰ τὸ καὶ ὀργῆσ ἀπηλλαγμένωσ ἐπιψηφίζειν τοῖσ γινομένοισ, καταβοὰσ ἐν τοῖσ πρὶν εἱρχθέντεσ ποιεῖσθαι παραγενομένησ ἀδείασ ἐξέφερον εἰσ μέσον ὁπόσα εἰδεῖεν.

πολύτροποί τε κακιῶν ἀποδείξεισ ἦσαν οὐδαμόθεν ψεύδουσ αἰτίαν ἐγκαλεῖσθαι δυνάμεναι διὰ τὸ μήτ’ εὐνοίᾳ τῇ πρὸσ Ἡρώδην λέγειν τοὺσ πολλοὺσ μήτε ὑποψίᾳ κινδύνων σιγῆσ ἐφ’ οἷσ ἔχοιεν εἰπεῖν ἐγκαλουμένησ, ἀλλὰ τῷ πονηρά τε ἡγεῖσθαι τὰ πράγματα, καὶ τὸν Ἀντίπατρον οὐκ ἀσφαλείᾳ τῇ Ἡρώδου, πονηρίᾳ δὲ τῇ αὐτοῦ πάσησ ἄξιον τιμωρίασ.

πολλά τε ἦν καὶ παρὰ πολλῶν οἷσ μὴ παρήγγελτο εἰπεῖν ἀγορευόμενα, ὥστε τὸν Ἀντίπατρον καίπερ ἐπὶ πλεῖστον πάντα δεινότατον ὄντα ψεύσασθαι καὶ ἀπερυθριάσαι μηδὲ ὅσον ἀπὸ φωνῆσ ἐπ’ ἀντιλέξει τὴν ἰσχὺν εἰσφέρεσθαι.

Νικολάου τε παυσαμένου τῶν τε λόγων καὶ τῶν ἐλέγχων Οὐάροσ ἐκέλευσεν Ἀντίπατρον ἐπ’ ἀπολογίᾳ τῶν ἐγκλημάτων χωρεῖν, εἴ τινεσ αὐτῷ παρασκευαὶ τοῦ μὴ ἐνόχῳ τοῖσ ἐπιφερομένοισ εἶναι, καὶ γὰρ αὐτὸσ εὔχεσθαι τὸν πατέρα εἰδέναι τῶν ὁμοίων εὐχόμενον μηδὲν αὐτὸν ἀδικοῦντα φωρᾶν.

εἰωθότεσ μὲν καὶ πάντεσ οἷσ ἐπιλείπει ἀρετῆσ, ὁπότε μὲν ἐγχειρηταί τινα κακῶν εἰε͂ν τοῦ θείου τὸ πᾶσιν παρατυγχάνειν ἀφορίσαντεσ γνώμῃ τῇ αὐτῶν ἐπὶ τὰ ἔργα χωρεῖν, ὁπότε δὲ φωρώμενοι κινδυνεύοιεν δίκην ὑποσχεῖν, κατ’ ἐπίκλησιν αὐτοῦ μαρτυρῶν τὰ πάντα ἐκτρέπειν.

ὃ δὴ καὶ τῷ Ἀντιπάτρῳ συμβεβήκει·

τὰ πάντα γὰρ ὡσ ἐν ἐρημίᾳ τοῦ θείου διαπεπραγμένοσ, κατειργούσησ αὐτὸν πανταχόθεν τῆσ δίκησ ἀπορίᾳ τῶν ἀλλαχόθεν δικαιωμάτων, οἷσ ἀπολύσαιτο τὰ ἐγκεκλημένα, αὖθισ ἐνεπαροίνει τῇ ἀρετῇ τοῦ θείου, μαρτυρίαν ἐπισκήπτων αὐτῷ περὶ ἰσχύι τῇ ἐκείνου περιτο ἑώσ εἰσ μέσουσ παραγαγόντοσ ὁπόσα ἐπὶ τῷ πατρὶ πράσσειν τολμᾶν οὐκ ἐνέλιπεν. Ὁ δὲ Οὐάροσ ἐπειδὴ πολλάκισ ἀνακρίνων τὸν Ἀντίπατρον οὐδὲν εὑρίσκετο πλέον τῆσ ἀνακλήσεωσ τοῦ θεοῦ, ὁρῶν ἀπέραντον ὂν τὸ γινόμενον ἐκέλευσε τὸ φάρμακον εἰσ μέσουσ ἐνεγκεῖν, ἵν’ εἰδῇ τὴν περιοῦσαν αὐτῷ δύναμιν.

καὶ κομισθέντοσ τῶν ἐπὶ θανάτῳ τισ ἑαλωκότων πίνει κελεύσαντοσ Οὐάρου καὶ παραχρῆμα ἔθανεν.

τότε δὲ ἐξαναστὰσ ἀπῄει τοῦ συνεδρίου καὶ τῇ ἑξῆσ ἐπ’ Ἀντιοχείασ, ᾗπερ δὴ καὶ τὸ πλεῖστον ἦσαν αὐτῷ διατριβαὶ διὰ τὸ Σύροισ τοῦτο βασίλειον εἶναι. Ἡρώδησ δὲ παραχρῆμα μὲν ἔδησε τὸν υἱόν. ἄδηλοι δὲ τοῖσ πολλοῖσ ἦσαν αἱ Οὐάρου πρὸσ αὐτὸν ὁμιλίαι καὶ τί εἰπὼν ἀπεληλύθει.

εἰκάζετο δὲ τοῖσ πολλοῖσ γνώμῃ τῇ ἐκείνου πράσσειν ὁπόσα περὶ τὸν Ἀντίπατρον ἔπραξεν. δήσασ δὲ αὐτὸν εἰσ Ῥώμην ὡσ Καίσαρα ἐκπέμπει γράμματα περὶ αὐτοῦ καὶ τοὺσ ἀπὸ γλώσσησ διδάξοντασ τὸν Καίσαρα τὴν κακίαν τοῦ Ἀντιπάτρου καὶ Κωπωνίου γνώμη τὴν Καίσαροσ. ἁλίσκεται δὲ ὑπὸ τὰσ αὐτὰσ ἡμέρασ καὶ ἐπιστολὴ ὑπὸ Ἀντιφίλου πρὸσ Ἀντίπατρον γεγραμμένη, ἐν Αἰγύπτῳ δὲ αὐτὸσ διέτριβεν, καὶ λυθεῖσα ὑπὸ τοῦ βασιλέωσ τάδε ἐδήλου·

"ἔπεμψά σοι τὴν παρ’ Ἀκμῆσ ἐπιστολὴν μὴ φεισάμενοσ τῆσ ἐμῆσ ψυχῆσ· οἶσθα γὰρ, ὅτι αὖθισ κινδυνεύω ὑπὸ δύο οἰκιῶν, εἰ γνωσθείην. σὺ δ’ εὐτυχοίησ περὶ τὸ πρᾶγμα.

" καὶ ἡ μὲν ἐπιστολὴ τάδε ἐδήλου. ἐζήτει δὲ ὁ βασιλεὺσ καὶ τὴν ἑτέραν ἐπιστολήν, οὐ μὴν φανερά γε ἦν, καὶ τοῦ Ἀντιφίλου δοῦλοσ ὃσ τὴν ἀναγνωσθεῖσαν ἔφερεν ἠρνεῖτο ἑτέραν παραλαβεῖν. ἀπορίασ οὖν ἐχούσησ τὸν βασιλέα τῶν φίλων τισ τῶν τοῦ Ἡρώδου θεώμενοσ ὑπερραμμένον τοῦ δούλου τὸν ἐντὸσ χιτῶνα, ἐνεδεδύκει γὰρ δύο, εἴκασεν ἐντὸσ τῆσ ἐπιπτυχῆσ κρύπτεσθαι τὰ γράμματα·

καὶ ἦν δὲ οὕτωσ. λαμβάνουσιν οὖν τὴν ἐπιστολὴν ἐγγεγραμμένα τε ἦν ἐν αὐτῇ τάδε·

"Ἀκμὴ Ἀντιπάτρῳ. ἔγραψα τῷ πατρί σου οἱάν ἤθελεσ ἐπιστολὴν καὶ ἀντίγραφον ποιήσασα τῇ πρὸσ τὴν ἐμὴν κυρίαν ὡσ παρὰ Σαλώμησ ἔγραψα, ἣν ἀναγνοὺσ οἶδ’ ὅτι τιμω ρήσεται Σαλώμην ὡσ ἐπίβουλον. " ἦν δὲ ἡ παρὰ τῆσ Σαλώμησ δοκοῦσα εἶναι πρὸσ τὴν δέσποιναν αὐτῆσ ὑπ’ Ἀντιπάτρου ἐπ’ ὀνόματι τῷ Σαλώμησ ὅσα γοῦν ἡ διάνοια θέλοι ὑπηγορευμένη, λέξει δὲ συνέκειτο αὐτῆσ.

τὰ δὲ γεγραμμένα ἦν τοιάδε·

"Ἀκμὴ βασιλεῖ Ἡρώδῃ. ἐγὼ ἔργον ποιουμένη μηδέν σε λανθάνειν τῶν κατὰ σοῦ γινομένων, εὑροῦσα ἐπιστολὴν Σαλώμησ πρὸσ τὴν ἐμὴν κυρίαν κατὰ σοῦ γεγραμμένην ἐπικινδύνωσ ἐμαυτῇ σοὶ δὲ ὠφελίμωσ ἐξεγραψάμην καὶ ἀπέστειλά σοι. ταύτην δὲ ἐκείνη ἔγραψεν γήμασθαι θέλουσα Συλλαίῳ. κατάσχισον οὖν τὴν ἐπιστολήν, ἵνα μὴ κἀγὼ τῷ ζῆν κιν δυνεύσω. " πρὸσ δὲ αὐτὸν ἐγέγραπτο Ἀντίπατρον διασαφούσησ, ὅτι διακονουμένη κελεύσματι τῷ ἐκείνου αὐτή τε γράψειε πρὸσ Ἡρώδην, ὡσ Σαλώμησ ἐπιβούλωσ αὐτῷ πράσσειν ἐπειγομένησ τὰ πάντα, καὶ ἀντίγραφον τῆσ ὡσ πρὸσ δέσποιναν τὴν αὐτῆσ πεμφθείσησ ἐπιστολῆσ ὑπὸ Σαλώμησ ἀποπέμψειεν αὐτῷ.

ἦν δὲ ἡ Ἀκμὴ Ιοὐδαία μὲν τὸ γένοσ, ἐδούλευε δὲ Ιοὐλίᾳ τῇ Καίσαροσ γυναικὶ καὶ ἔπρασσε ταῦτα φιλίᾳ τῇ Ἀντιπάτρου ὠνηθεῖσα ὑπ’ αὐτοῦ μεγάλῃ δόσει χρημάτων συγκακουργεῖν κατά τε τοῦ πατρὸσ καὶ κατὰ τῆσ τηθίδοσ.

Ἡρώδησ δὲ ἐκπλαγεὶσ μεγέθει τῆσ Ἀντιπάτρου κακίασ ὡρ́μησεν μὲν καὶ παραχρῆμα αὐτὸν ἀνελεῖν ὡσ κύκηθρον μεγάλων γεγονότα πραγμάτων καὶ μὴ μόνον αὐτῷ ἀλλὰ καὶ τῇ ἀδελφῇ ἐπιβεβουλευκότα καὶ τοῦ Καίσαροσ διεφθαρκότα τὴν οἰκίαν, ἐξώτρυνεν δ’ αὐτὸν καὶ ἡ Σαλώμη στερνοτυπουμένη καὶ κτείνειν αὐτὴν κελεύουσα, εἴ τινοσ ἐπὶ τοιοῖσδε πίστεωσ αἰτίαν ἀξιόχρεων οἱά τε παρασχεῖν γένοιτο.

Ἡρώδησ δὲ μεταπέμψασ ἀνέκρινεν τὸν υἱὸν κελεύων εἴ τι ἀντειπεῖν ἔχοι λέγειν μηδὲν ὑπιδόμενον, ἐπεὶ δὲ ἀχανὴσ ἦν, ἤρετο αὐτόν, ἐπειδὴ τὰ πάντα πανταχοῦ πεφώραται πονηρὸσ ὤν, τοὺσ γοῦν συγκακουργήσαντασ αὐτῷ τὰ πράγματα μὴ μελλῆσαι κατειπεῖν.

ὁ δὲ Ἀντιφίλῳ τὴν πάντων αἰτίαν ἀνετίθει, ἕτερον δ’ οὐδένα προυτίθει.

ἔπειτα δείσασ, μὴ καὶ βοηθείᾳ φίλων εὑρίσκοιτο τοῦ κινδύνου διαφυγάσ, αὐτὸν μὲν δέσμιον ὡσ καὶ πρότερον ἐφύλασσεν, αὖθισ δὲ πρέσβεισ ἐξέπεμπε καὶ γράμματα ἐπὶ κατηγορίᾳ τοῦ υἱέοσ ὁπόσα τε Ἀκμὴ συγκακουργήσειεν αὐτῷ καὶ ἀντίγραφα τῶν ἐπιστολῶν.

Καὶ οἱ μὲν πρέσβεισ ἐπὶ τῆσ Ῥώμησ ἠπείγοντο ὁπόσα τε ἀνακρινομένουσ δεήσοι λέγειν προσεκδιδαχθέντεσ καὶ τὰ γράμματα φέροντεσ·

εἰσ νόσον δὲ ὁ βασιλεὺσ ἐμπεσὼν διαθήκασ γράφει τῷ νεωτάτῳ τῶν υἱῶν τὴν βασιλείαν διδοὺσ μίσει τῷ τε πρὸσ τὸν Ἀρχέλαον καὶ Φίλιππον ἐκ τῶν Ἀντιπάτρου διαβολῶν, Καίσαρί τε ταλάντων χιλίων καὶ γυναικὶ Ιοὐλίᾳ τῇ Καίσαροσ καὶ τέκνοισ καὶ φίλοισ καὶ ἀπελευθέροισ Καίσαροσ πεντακοσίων. ἔνεμε δὲ καὶ τοῖσ υἱέσιν χρήματα καὶ προσόδουσ καὶ ἀγροὺσ καὶ υἱέσι τοῖσ ἐκείνων, Σαλώμην δὲ ἐπὶ μέγα ἐπλούτιζεν τὴν ἀδελφὴν εὔνουν τε αὐτῷ ἐπὶ πᾶσιν διαμεμενηκυῖαν καὶ μηδαμόθι θρασυνομένην κακουργεῖν.

ἀπεγνωκὼσ δὲ περιοίσειν, καὶ γὰρ περὶ ἔτοσ ἑβδομηκοστὸν ἦν, ἐξηγρίωσεν ἀκράτῳ τῇ ὀργῇ καὶ πικρίᾳ εἰσ πάντα χρώμενοσ·

αἴτιον δὲ ἦν δόξα τοῦ καταφρονεῖσθαι καὶ ἡδονῇ τὰσ τύχασ αὐτοῦ τὸ ἔθνοσ φέρειν· ἄλλωσ τ’ ἐπειδή τινεσ τῶν δημοτικωτέρων ἀνθρώπων καὶ ἐπανέστησαν αὐτῷ διὰ τοιαύτην αἰτίαν. Ἦν Ιοὔδασ ὁ Σαριφαίου καὶ Ματθίασ ὁ Μεργαλώθου Ιοὐδαίων λογιώτατοι καὶ παρ’ οὕστινασ ἐξηγηταὶ τῶν πατρίων νόμων, ἄνδρεσ καὶ δήμῳ προσφιλεῖσ διὰ παιδείαν τοῦ νεωτέρου·

ὁσημέραι γὰρ διημέρευον αὐτοῖσ πάντεσ οἷσ προσποίησισ ἀρετῆσ ἐπετετήδευτο. οἵ τε πυνθανόμενοι τοῦ βασιλέωσ τὴν νόσον θεραπεύειν ἄπορον οὖσαν ἐξῆραν τὸ νεώτερον, ὥστε ὁπόσα παρὰ νόμον τοῦ πατρίου κατεσκεύαστο ἔργα ὑπὸ τοῦ βασιλέωσ ταῦτα καθελόντεσ εὐσεβείασ ἀγωνίσματα παρὰ τῶν νόμων φέρεσθαι·

καὶ γὰρ δὴ διὰ τὴν τόλμαν αὐτῶν παρ’ ὃ διηγόρευεν ὁ νόμοσ τῆσ ποιήσεωσ τά τε ἄλλα αὐτῷ συντυχεῖν, οἷσ παρὰ τὸ εἰωθὸσ τοῦ ἀνθρώπου διετρίβη, καὶ δὴ καὶ τὴν νόσον. ἦν γὰρ τῷ Ἡρώδῃ τινὰ πραγματευθέντα παρὰ τὸν νόμον, ἃ δὴ ἐπεκάλουν οἱ περὶ τὸν Ιοὔδαν καὶ Ματθίαν.

κατεσκευάκει δὲ ὁ βασιλεὺσ ὑπὲρ τοῦ μεγάλου πυλῶνοσ τοῦ ναοῦ ἀνάθημα καὶ λίαν πολυτελέσ, ἀετὸν χρύσεον μέγαν· κωλύει δὲ ὁ νόμοσ εἰκόνων τε ἀναστάσεισ ἐπινοεῖν καί τινων ζῴων ἀναθέσεισ ἐπιτηδεύεσθαι τοῖσ βιοῦν κατ’ αὐτὸν προῃρημένοισ. ὥστε ἐκέλευον οἱ σοφισταὶ τὸν ἀετὸν κατασπᾶν·

καὶ γὰρ εἴ τισ γένοιτο κίνδυνοσ τῷ εἰσ θάνατον ἀνακειμένῳ, πολὺ τῆσ ἐν τῷ ζῆν ἡδονῆσ λυσιτελεστέραν φαίνεσθαι τὴν προστιθεμένην ἀρετὴν ὑπ’ αὐτοῦ τοῖσ ἐπὶ σωτηρίᾳ καὶ φυλακῇ τοῦ πατρίου μελλήσουσι τελευτᾶν διὰ τὸ ἀίδιον τοῦ ἐπαινεῖσθαι φήμην κατασκευασαμένουσ ἔν τε τοῖσ νῦν ἐπαινεθήσεσθαι καὶ τοῖσ ἐσομένοισ ἀειμνημόνευτον καταλείπειν τὸν βίον. καίτοι γε καὶ τοῖσ ἀκινδύνωσ διαιτωμένοισ ἄφυκτον εἶναι τὴν συμφοράν, ὥστε καλῶσ ἔχειν τοῖσ ἀρετῆσ ὀριγνωμένοισ τὸ κατεψηφισμένον αὐτοῦ μετ’ ἐπαίνων καὶ τιμῶν δεχομένοισ ἀπιέναι τοῦ βίου.

φέρειν γὰρ κούφισιν πολλὴν τὸ ἐπὶ καλοῖσ ἔργοισ ὧν μνηστῆρα τὸν κίνδυνον εἶναι τελευτᾶν, καὶ ἅμα υἱέσι τῶν αὐτῶν καὶ ὁπόσοι τοῦ συγγενοῦσ καταλείποιντο ἄνδρεσ γυναῖκεσ καὶ τοῖσδε περιποιῆσαι ὄφελοσ εὐκλείᾳ τῇ ἀπ’ αὐτῶν.

Καὶ οἱ μὲν τοιούτοισ λόγοισ ἐξῆραν τοὺσ νέουσ.

ἀφικνεῖται δὲ λόγοσ εἰσ αὐτοὺσ τεθνάναι φράζων τὸν βασιλέα καὶ συνέπραττε τοῖσ σοφισταῖσ. καὶ μέσησ ἡμέρασ ἀνελθόντεσ κατέσπων τε καὶ πελέκεσιν ἐξέκοψαν τὸν ἀετὸν πολλῶν ἐν τῷ ἱερῷ διατριβόντων. τῶν τε νέων οὐκ ἐλάσσουσ τεσσαράκοντα ἀνδρῶν, οἳ θάρσει ἔμενον ἐπιόντα ἐσ φυγὴν τοῦ λοιποῦ πλήθουσ καταστάντοσ, λαμβάνει καὶ τοὺσ εἰσηγητὰσ τοῦ τολμήματοσ Ιοὔδαν καὶ Ματθίαν ἄδοξον ἡγουμένουσ ὑποχωρεῖν τὴν ἔφοδον αὐτοῦ, καὶ ἀνήγαγεν ἐπὶ τὸν βασιλέα.

ἐρομένου δὲ ἐπεὶ ἀφίκοντο ἐπ’ αὐτὸν τοῦ βασιλέωσ, εἰ τολμήσειαν αὐτοῦ τὸ ἀνάθημα καθελεῖν, "ἀλλὰ καὶ πεφρόνηταί γε ἡμῖν τὰ φρονηθέντα καὶ πέπρακται τὰ πεπραγμένα μετ’ ἀρετῆσ ἀνδράσι πρεπωδεστάτησ·

τοῦ τε γὰρ θείου τῇ ἀξιώσει βεβοήθηται ὑφ’ ἡμῶν καὶ τοῦ νόμου ἠκρόατο τὸ σῶφρον, θαυμαστόν τε οὐδέν, εἰ τῶν σῶν δογμάτων ἀξιωτέρουσ τετηρῆσθαι ἡγησάμεθα νόμουσ, οὓσ Μωσῆσ ὑπαγορεύσει καὶ διδαχῇ τοῦ θεοῦ γραψάμενοσ κατέλιπεν. ἡδονῇ τε τὸν θάνατον οἴσομεν καὶ τιμωρίαν ἥντινα ἐπιβάλοισ διὰ τὸ μὴ ἐπ’ ἀδίκοισ ἔργοισ, ἀλλὰ φιλίᾳ τοῦ εὐσεβοῦσ μέλλειν συνείσεσθαι τὸ ἐφομιλῆσον αὐτοῦ.

" καὶ οἱ μὲν ταῦτα πάντεσ ἔλεγον οὐδὲν ἐλλιπεστέρᾳ τῇ τόλμῃ τοῦ λόγου χρώμενοι, ᾗ θαρσήσαντεσ τὸ ἔργον πράττειν οὐκ ἀπετράποντο. καὶ τοῦ ναοῦ τὴν κατασκευὴν ὡσ μεγάλοισ τέλεσι τοῖσ αὐτοῦ γένοιτο μὴ δυνηθέντων ἔτεσιν ἑκατὸν εἰκοσιπέντε τῶν Ἀσαμωναίου ἐν οἷσ ἐβασίλευον τοιόνδε τι ἐπὶ τιμῇ πρᾶξαι τοῦ θεοῦ, κοσμῆσαι δὲ καὶ ἀναθήμασιν ἀξιολόγοισ.

ἀνθ’ ὧν ἐλπίδα μὲν αὐτῷ γενέσθαι κἂν μεθὸ θάνοι καταλελείψεσθαι μνήμην τε αὐτοῦ καὶ εὔκλειαν.

κατεβόα τε ἤδη, διότι μηδὲ ζῶντα ὑβρίζειν ἀπόσχοιντο εἰσ αὐτόν, ἀλλ’ ἡμέρασ τε καὶ ἐν ὄψει τῆσ πληθύοσ ὕβρει χρωμένουσ ἅψασθαι τῶν ὑπ’ αὐτοῦ ἀνακειμένων καὶ καθαίρεσιν ὑβρίζοντάσ τε ποιεῖσθαι, λόγῳ μὲν εἰσ αὐτόν, ἀλήθειαν δὲ εἴ τισ ἐξετάζοι τοῦ γεγονότοσ ἱεροσυλοῦντασ. Οἱ δὲ διὰ τὴν ὠμότητα αὐτοῦ, μὴ δὴ καὶ κατ’ αὐτῶν ἐξαγριώσασ εἰσπράττοιτο τιμωρίαν, οὔτε γνώμῃ ἔφασαν αὐτὰ πεπρᾶχθαι τῇ αὐτῶν, φαίνεσθαί τε αὐτοῖσ οὐκ ἀπηλλαγμένα κολάσεωσ αὐτὰ εἶναι.

ὁ δὲ τοῖσ μὲν ἄλλοισ πραϋτέρωσ ἔσχεν, Ματθίαν δὲ τὸν ἀρχιερέα παύσασ ἱερᾶσθαι ὡσ αἴτιον τοῦ μέρουσ τούτων γεγονότα καθίστα Ιωἄζαρον ἀρχιερέα, ἀδελφὸν γυναικὸσ τῆσ αὐτοῦ. ἐπὶ δὲ τοῦ Μαθθίου τούτου ἱερωμένου συμβαίνει καὶ ἕτερον ἀρχιερέα καταστῆναι πρὸσ μίαν ἡμέραν, ἣν Ιοὐδαῖοι νηστείαν ἄγουσιν.

αἰτία δ’ ἐστὶν ἥδε·

ὁ Ματθίασ ἱερώμενοσ ἐν νυκτὶ τῇ φερούσῃ εἰσ ἡμέραν, ᾗ ἡ νηστεία ἐνίστατο, ἔδοξεν ἐν ὀνείρατι ὡμιληκέναι [γυναικί], καὶ διὰ τόδε οὐ δυναμένου ἱερουργεῖν Ιὤσηποσ ὁ τοῦ Ἐλλήμου συνιεράσατο αὐτῷ συγγενὴσ ὤν. Ἡρώδησ δὲ τόν τε Ματθίαν ἐπεπαύκει τῆσ ἀρχιερωσύνησ καὶ τὸν ἕτερον Ματθίαν, ὃσ ἐγηγέρκει τὴν στάσιν, καὶ ἄνδρασ ἐκ τῶν ἑταίρων αὐτοῦ ἔκαυσεν ζώουσ.

καὶ ἡ σελήνη δὲ τῇ αὐτῇ νυκτὶ ἐξέλιπεν. Ἡρώδῃ δὲ μειζόνωσ ἡ νόσοσ ἐνεπικραίνετο δίκην ὧν παρανομήσειεν ἐκπρασσομένου τοῦ θεοῦ·

πῦρ μὲν γὰρ μαλακὸν ἦν οὐχ ὧδε πολλὴν ἀποσημαῖνον τοῖσ ἐπαφωμένοισ τὴν φλόγωσιν ὁπόσην τοῖσ ἐντὸσ προσετίθει τὴν κάκωσιν. ἐπιθυμία δὲ δεινὴ τοῦ δέξασθαί τι ἀπ’ αὐτοῦ, οὐ γὰρ ἦν μὴ οὐχ ὑπουργεῖν, καὶ ἕλκωσισ τῶν τε ἐντέρων καὶ μάλιστα τοῦ κόλου δειναὶ ἀλγηδόνεσ, καὶ φλέγμα ὑγρὸν περὶ τοὺσ πόδασ καὶ διαυγέσ·

παραπλησία δὲ καὶ περὶ τὸ ἦτρον κάκωσισ ἦν, ναὶ μὴν καὶ τοῦ αἰδοίου σῆψισ σκώληκασ ἐμποιοῦσα, πνεύματόσ τε ὀρθία ἔντασισ καὶ αὐτὴ λίαν ἀηδὴσ ἀχθηδόνι τε τῆσ ἀποφορᾶσ καὶ τῷ πυκνῷ τοῦ ἄσθματοσ, ἐσπασμένοσ τε περὶ πᾶν ἦν μέροσ ἰσχὺν οὐχ ὑπομενητὴν προστιθέμενοσ. ἐλέγετο οὖν ὑπὸ τῶν θειαζόντων καὶ οἷσ ταῦτα προαποφθέγγεσθαι σοφίᾳ πρόκειται, ποινὴν τοῦ πολλοῦ δυσσεβοῦσ ταύτην ὁ θεὸσ εἰσπράσσεσθαι παρὰ τοῦ βασιλέωσ.

καίπερ δὲ μειζόνωσ ἢ ἀντίσχοι ἄν τισ ταλαιπωρούμενοσ ἐν ἐλπίδι τοῦ ἀνασφαλοῦντοσ ἦν, ἰατρούσ τε μεταπέμπων καὶ ὁπόσα ἀρωγὰ ὑπαγορεύσειαν χρῆσθαι μὴ ἀποτετραμμένοσ, ποταμόν τε περάσασ Ιὀρδάνην θερμοῖσ τοῖσ κατὰ Καλλιρρόην αὑτὸν παρεδίδου, ἅπερ σὺν τῇ ἐσ πάντα ἀρετῇ καὶ πότιμά ἐστιν·

ἔξεισιν δὲ τὸ ὕδωρ τοῦτο εἰσ λίμνην τὴν ἀσφαλτοφόρον λεγομένην. κἀνταῦθα τοῖσ ἰατροῖσ δοκῆσαν ὥστε ἀναθάλπειν αὐτόν, καθεθεὶσ εἰσ πύελον πλέων ἐλαίου δόξαν μεταστάσεωσ ἐνεποίησεν αὐτοῖσ.

τῶν δὲ οἰκετῶν οἰμωγῇ χρωμένων περιενεγκὼν καὶ μηδ’ ἥντινα ἀμφὶ τοῦ σωθησομένου ἐλπίδα ἔχων τοῖσ στρατιώταισ ἀνὰ πεντήκοντα δραχμὰσ ἑκάστῳ κελεύει νεμηθῆναι· πολλὰ δὲ καὶ τοῖσ ἡγεμόσιν αὐτῶν καὶ φίλοισ τοῖσ αὐτοῦ ἐδωρεῖτο.

καὶ παρῆν αὖθισ ἐπὶ Ιἑριχοῦντοσ μέλαινά τε αὐτὸν ᾕρει χολὴ ἐπὶ πᾶσιν ἐξαγριαίνουσα, ὥστε δὴ τελευτῶν πρᾶξιν τοιάνδε ἐπινοεῖ· ἀφικομένων προστάγματι τῷ αὐτοῦ Ιοὐδαίων ἀνδρῶν παντὸσ τοῦ ἔθνουσ ὁποίποτε ἀξιολόγων·

πολλοὶ δὲ ἐγένοντο ὡσ τοῦ παντὸσ ἔθνουσ κατακεκλημένου καὶ πάντων ἀκροασαμένων τοῦ διατάγματοσ, εἰσ γὰρ θάνατον ἦν ἀνακείμενα τοῖσ ἀλογήσασι τῶν ἐπιστολῶν ἐμμαινομένου πᾶσιν τοῦ βασιλέωσ ὁμοίωσ τοῖσ τε ἀναιτίοισ καὶ παρεσχηκόσιν αἰτίαν· συγκλείσασ αὐτοὺσ πάντασ ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ τήν τε ἀδελφὴν αὐτοῦ Σαλώμην καὶ τὸν ἄνδρα αὐτῆσ Ἀλεξᾶν μεταπέμψασ τεθνήξεσθαι μὲν οὐ πόρρω ἔλεγεν ἐπὶ τοσόνδε τῶν ἀλγηδόνων αὐτὸν περιεπουσῶν·

καὶ τόδε μὲν οἰστόν τε καὶ πᾶσι φίλον παρατυγχάνειν, τὸ δὲ ὀλοφυρμῶν τε ἄπορον καὶ πένθουσ ἐνδεᾶ ὁποῖον ἐπὶ βασιλεῖ πράσσοιτο ἂν μάλιστα αὐτῷ λυπηρὸν εἶναι· οὐ γὰρ ἀποσκοποῦν τὴν Ιοὐδαίων διάνοιαν, ὡσ εὐκτὸσ αὐτοῖσ καὶ πάνυ κεχαρισμένοσ ὁ θάνατοσ αὐτοῦ διὰ τὸ καὶ ζῶντοσ ἐπὶ ἀποστάσει ἐπείγεσθαι καὶ ὕβρει τῶν ὑπ’ αὐτοῦ προτιθεμένων·

ἔργον δ’ ἄρα ἐκείνων εἶναι κούφισίν τινα αὐτῷ ψηφίσασθαι τοῦ ἐπὶ τοιοῖσδε ἀλγεινοῦ·

τὰ αὐτὰ γὰρ δὴ φρονῆσαι δόξῃ τῇ αὐτοῦ μὴ ἀπειπαμένων μέγαν τε αὐτοῦ τὸν ἐπιτάφιον γενέσθαι καὶ ὁποῖοσ οὐδ’ ἄλλοισ βασιλέων καὶ πένθοσ διὰ τοῦ ἔθνουσ ἅπαντοσ ἐκ ψυχῆσ ὀλοφυραμένων ἐπὶ παιδιᾷ καὶ γέλωτι αὐτοῦ. ἐπὰν οὖν θεάσωνται τὴν ψυχὴν ἀφέντα αὐτόν, περιστήσαντασ τῷ ἱπποδρόμῳ τὸ στρατιωτικὸν ἀγνοοῦν ἔτι τὸν θάνατον αὐτοῦ, μὴ γὰρ πρότερον εἰσ τοὺσ πολλοὺσ ἐξενεγκεῖν ἢ τάδε πρᾶξαι κελεύειν, ἀκοντίσαι τοὺσ ἐγκαθειργμένουσ, καὶ πάντασ τοῦτον ἀνελόντασ τὸν τρόπον διχόθεν αὐτὸν οὐχ ἁμαρτήσαντασ τοῦ εὐφρανοῦντοσ, κυρώσει τε ὧν ἐπιστείλειεν αὐτοῖσ μέλλων τελευτᾶν καὶ τῷ πένθει ἀξιολόγῳ τετιμῆσθαι.

καὶ ὁ μὲν μετὰ δακρύων ποτνιώμενοσ καὶ τοῦ συγγενοῦσ τὴν εὔνοιαν καὶ πίστιν τοῦ θείου προσκαλῶν ἐπέσκηπτε μὴ ἠτιμῶσθαι ἀξιῶν, κἀκεῖνοι ὡμολόγουν οὐ παραβήσεσθαι.

εἴγε καὶ ἀπιὼν τοῦ βίου πρόνοιαν εἶχεν, ὡσ ἐν πένθει καὶ ἐρημίᾳ τῶν φιλτάτων τὸ πᾶν καταστήσειεν ἔθνοσ, ἕνα ἀπὸ ἑκάστου οἴκου κελεύων μεταχειρίσαι μηδὲν ἄδικον μήτε εἰσ αὐτὸν δεδρακότασ μήτε ἐφ’ ἑτέροισ ἐγκλήμασιν κατηγορίασ αὐτῶν γενομένησ, εἰωθότων οἷσ προσποίησισ ἀρετῆσ καὶ πρὸσ τοὺσ δίκῃ ἐχθροὺσ γεγονότασ ἐν τοιοῖσδε καιροῖσ τὰ μίση κατατίθεσθαι.

Ταῦτα δὲ ἐπιστέλλοντοσ αὐτοῦ πρὸσ τοὺσ συγγενεῖσ γράμματα παρῆν ὑπὸ τῶν εἰσ Ῥώμην πρέσβεων ἀπεσταλμένων πρὸσ Καίσαρα.

καὶ ἀναγνωσθέντων τὸ κεφάλαιον ἦν, ὡσ τῆσ τε Ἀκμῆσ ὀργῇ τῇ Καίσαροσ ἀνῃρημένησ ἐφ’ οἷσ Ἀντιπάτρῳ συγκακουργήσειεν, αὐτόν τε Ἀντίπατρον ὡσ ἐπὶ γνώμῃ τῇ ἐκείνου ποιοῖτο ὡσ πατρὸσ καὶ βασιλέωσ, εἴτε φυγάδα ἐλαύνειν ἐθελήσειεν, εἴτε καὶ κτιννύειν. τούτων ἀκροώμενοσ Ἡρώδησ βραχὺ μὲν ἀνήνεγκεν ἡδονῇ τῶν γεγραμμένων θανάτῳ τε τῆσ Ἀκμῆσ ἐπαιρόμενοσ καὶ ἐξουσίᾳ τῆσ ἐπὶ τῷ παιδὶ τιμωρίασ, περιουσῶν δὲ εἰσ μέγα τῶν ἀλγηδόνων παρίετο τεταλαιπωρημένοσ σιτίων·

καὶ ᾔτησε μῆλον καὶ μαχαίριον· ἦν γὰρ ἐν ἔθει καὶ πρότερον αὐτῷ περιλέψαντι αὐτὸ δι’ αὐτοῦ καὶ κατ’ ὀλίγον τεμόντι ἐσθίειν. λαβὼν δὲ καὶ περισκεψάμενοσ γνώμην εἶχεν παίσων ἑαυτόν, κἂν ἐπεπράχει μὴ φθάσαντοσ αὐτοῦ καταλαβεῖν τὴν δεξιὰν Ἀχιάβου·

ἀνεψιὸσ ἦν αὐτοῦ. καὶ μέγα ἀνακραγόντοσ οἰμωγή τε αὖθισ ἀνὰ τὸ βασίλειον ἦν καὶ θόρυβοσ μέγασ ὡσ οἰχομένου τοῦ βασιλέωσ. καὶ ὁ Ἀντίπατροσ, πιστεύει γὰρ τέλοσ ἀληθῶσ τὸν πατέρα ἔχειν, θάρσει τε ἐχρῆτο ἐπὶ τοῖσ λόγοισ ὅλοσ ὡσ ἤδη τῶν δεσμῶν ἀφησόμενοσ καὶ τὴν βασιλείαν ἀκονιτὶ δεξόμενοσ εἰσ χεῖρασ, καὶ τῷ εἱρκτοφύλακι περὶ ἀφέσεωσ ἦν αὐτοῦ διάλογοσ μεγάλα ὑπισχνουμένου εἰσ τὸ παρὸν καὶ ταὖθισ, ὡσ ἂν περὶ τοιῶνδε τοῦ ἀγῶνοσ ἐνεστηκότοσ.

ὁ δὲ οὐ μόνον ἀπειθὴσ ἦν πράσσειν ἐφ’ οἷσ ἠξίου Ἀντίπατροσ, ἀλλὰ καὶ τῷ βασιλεῖ ἀποσημαίνει διάνοιαν τὴν ἐκείνου πολλῇ καὶ προσεισφορᾷ παρ’ αὑτοῦ χρώμενοσ.

ὁ δὲ Ἡρώδησ καὶ πρότερον οὐχ ἡσσώμενοσ οὐδ’ εὐνοίᾳ τοῦ υἱέοσ ἐπεὶ ἤκουσε τοῦ εἱρκτοφύλακοσ ταῦτα εἰρηκότοσ, ἀνεβόησέν τε ἀνατυψάμενοσ τὴν κεφαλὴν καίπερ ἐν τῷ ὑστάτῳ ὢν καὶ ἐπὶ τὸν ἀγκῶνα περιάρασ ἑαυτὸν κελεύει πέμψασ τινὰ τῶν δορυφόρων μηδὲν εἰσ ἀναβολὰσ ἀλλ’ ἐκ τοῦ ὀξέοσ κτείνασιν αὐτὸν ἐν Ὑρκανίᾳ ταφὰσ ἀσήμουσ ποιεῖσθαι.

τὴν δὲ Γαυλωνῖτιν καὶ Τραχωνῖτιν καὶ Βαταναίαν καὶ Πανιάδα Φιλίππῳ παιδὶ μὲν τῷ αὐτοῦ Ἀρχελάου δὲ ἀδελφῷ γνησίῳ τετραρχίαν εἶναι, Ιἄμνειαν δὲ καὶ Ἄζωτον καὶ Φασαηλίδα Σαλώμῃ τῇ ἀδελφῇ κατανέμει καὶ ἀργυρίου ἐπισήμου μυριάδασ πεντήκοντα.

προυνόησε δὲ καὶ τῶν λοιπῶν, ὁπόσοι συγγενεῖσ ἦσαν αὐτῷ, χρημάτων τε δόσεσι καὶ προσόδων ἀναφοραῖσ ἑκάστουσ ἐν εὐπορίᾳ καθιστάμενοσ.

Καίσαρι δὲ ἀργυρίου μὲν ἐπισήμου μυριάδασ χιλίασ, χωρὶσ δὲ σκεύη τὰ μὲν χρυσοῦ τὰ δ’ ἀργύρου καὶ ἐσθῆτα πάνυ πολλοῦ τέλουσ, Ιοὐλίᾳ δὲ τῇ Καίσαροσ γυναικὶ καί τισιν ἑτέροισ πεντακοσίασ μυριάδασ. ταῦτα πράξασ ἡμέρᾳ πέμπτῃ μεθ’ ὃ Ἀντίπατρον κτείνει τὸν υἱὸν τελευτᾷ, βασιλεύσασ μεθ’ ὃ μὲν ἀνεῖλεν Ἀντίγονον ἔτη τέσσαρα καὶ τριάκοντα, μεθ’ ὃ δὲ ὑπὸ Ῥωμαίων ἀπεδέδεικτο ἑπτὰ καὶ τριάκοντα, ἀνὴρ ὠμὸσ εἰσ πάντασ ὁμοίωσ καὶ ὀργῆσ μὲν ἥσσων κρείσσων δὲ τοῦ δικαίου, τύχῃ δὲ εἰ καί τισ ἕτεροσ κεχρημένοσ εὐμενεῖ.

ἔκ τε γὰρ ἰδιώτου βασιλεὺσ καταστὰσ καὶ κινδύνοισ περιστοιχιζόμενοσ μυρίοισ πάντων ποιεῖται διάδρασιν καὶ τοῦ ζῆν ἐπὶ μήκιστον ἐξίκετο.

ὁπόσα δὲ τὰ κατ’ οἶκον περὶ υἱεῖσ τοὺσ αὐτοῦ, ὅσα μὲν γνώμῃ τῇ ἐκείνου καὶ πάνυ δεξιᾷ κεχρημένοσ διὰ τὸ κρίνασ ἐχθροὺσ κρατεῖν οὐχ ὑστερῆσαι, δοκεῖν δ’ ἐμοὶ καὶ πάνυ δυστυχήσ. Σαλώμη δὲ καὶ Ἀλεξᾶσ πρὶν ἔκπυστον γενέσθαι τὸν θάνατον τοῦ βασιλέωσ τοὺσ ἐπὶ τὸν ἱππόδρομον κατακεκλημένουσ ἐκπέμπονται ἐπὶ τὰ αὐτῶν, φάμενοι βασιλέα κελεύειν ἀπιοῦσιν αὐτοῖσ ἐπὶ τοὺσ ἀγροὺσ νέμεσθαι τὰ οἰκεῖα, πράσσεταί τε αὐτοῖσ ἥδε εὐεργεσία μεγίστη εἰσ τὸ ἔθνοσ.

ἐφανεροῦτο δ’ ἤδη ὁ θάνατοσ τοῦ βασιλέωσ, καὶ Σαλώμη καὶ Ἀλεξᾶσ συναγαγόντεσ τὸ στρατιωτικὸν εἰσ τὸ ἀμφιθέατρον τὸ ἐν Ιἑριχοῦντι πρῶτον μὲν ἐπιστολὴν ἀνέγνωσαν πρὸσ τοὺσ στρατιώτασ γεγραμμένην ἐπὶ πίστεωσ εὐχαριστίᾳ καὶ εὐνοίασ τῆσ εἰσ αὐτὸν καὶ παρακλήσει τῶν ὁμοίων παροκωχῆσ Ἀρχελάῳ τῷ παιδὶ αὐτοῦ, ὃν βασιλέα καθίσταιτο.

εἶτα μέντοι Πτολεμαῖοσ τὸν σημαντῆρα τοῦ βασιλέωσ πεπιστευμένοσ τὰσ διαθήκασ ἀνέλεγεν, αἳ λήψεσθαι κύρωσιν οὐκ ἄλλωσ ἔμελλον ἢ Καίσαροσ ἐντυχόντοσ αὐταῖσ.

βοὴ οὖν εὐθὺσ ἦν ἐκτιμώντων Ἀρχέλαον βασιλέα, καὶ οἱ στρατιῶται κατὰ στίφη τε αὐτοὶ καὶ οἱ ἡγεμόνεσ εὔνοιάν τε ὑπισχνοῦνται καὶ προθυμίαν τὴν αὐτῶν καὶ συλλήπτορα τὸν θεὸν παρεκάλουν. Ἐντεῦθεν δὲ τάφον ἡτοίμαζον τῷ βασιλεῖ μελῆσαν Ἀρχελάῳ πολυτελεστάτην γενέσθαι τὴν ἐκκομιδὴν τοῦ πατρὸσ καὶ πάντα τὸν κόσμον προκομίσαντοσ εἰσ ὃ συμπομπεύσειε τῷ νεκρῷ.

ἐφέρετο δὲ ἐπὶ κλίνησ χρυσέασ λίθοισ πολυτελέσιν καὶ ποικίλοισ διαπεπασμένησ, στρωμνή τε ἦν ἁλουργὴσ καὶ ἠμπέσχετο πορφυρίσιν ὁ νεκρὸσ διαδήματι ἠσκημένοσ ὑπερκειμένου στεφάνου χρυσέου σκῆπτρόν τε τῇ δεξιᾷ παρακείμενον.

περί τε τὴν κλίνην οἵ τε υἱεῖσ καὶ τὸ πλῆθοσ ἦν τῶν συγγενῶν, ἐπὶ δὲ τούτοισ τὸ στρατιωτικὸν κατὰ οἰκεῖα ἔθνη ἢ προσηγορίασ διέκειντο αὐτοῖσ νεμηθέντεσ, πρῶτοι μὲν οἱ δορυφόροι, μετὰ δὲ τὸ Θρᾴκιον, ἐπὶ δὲ τούτοισ ὁπόσοι Γερμανῶν, καὶ τὸ Γαλατικὸν μετ’ αὐτούσ, ἐν τῷ κόσμῳ πάντεσ τῷ πολεμιστηρίῳ.

τούτων δὲ κατόπιν ἤδη πᾶσ ὁ στρατὸσ ὥσπερ ἐσ πόλεμον ἐξοδεύοντεσ [ὥσπερ] ὑπὸ λοχαγῶν ἀγόμενοι καὶ τοῖσ ταξιαρχοῦσιν αὐτῶν.

τούτοισ ἐπετετάχατο πεντακόσιοι τῶν οἰκετῶν ἀρωματοφόροι. ᾔεσαν δὲ ἐπὶ Ἡρωδίου στάδια ὀκτώ· τῇδε γὰρ αὐτῷ ἐγένοντο αἱ ταφαὶ κελεύσματι τῷ αὐτοῦ. Ἡρώδησ μὲν δὴ τοῦτον ἐτελεύτα τὸν τρόπον. Ἀρχέλαοσ δὲ ἐπὶ μὲν ἑβδόμην ἡμέραν πένθοσ τὸ ἐπὶ τῷ πατρὶ τιμῶν διετέλει·

τόσασ γὰρ διαγορεύει τὸ νόμιμον τοῦ πατρίου. ἑστιάσασ δὲ τοὺσ ὁμίλουσ καὶ καταλύσασ τὸ πένθοσ ἄνεισιν εἰσ τὸ ἱερόν. ἦσάν τε εὐφημίαι καὶ ἔπαινοι καθ’ οὕστινασ ἰοί ἑκάστων τὰ πρὸσ ἀλλήλουσ φιλοτιμουμένων εἰσ τὸ δοκεῖν μείζοσι χρῆσθαι ταῖσ εὐφημίαισ. ὁ δὲ ἐπὶ ὑψηλὸν βῆμα πεποιημένον ἀνελθὼν καὶ ἱδρυθεὶσ εἰσ θρόνον χρυσοῦν [πεποιημένον] ἀντεδεξιοῦτο τοὺσ ὁμίλουσ χάρματι τῶν εὐφημιῶν τὴν εὔνοιαν αὐτῶν ἡδονῇ φέρων, χάριν τε ὡμολόγει, διότι μηδὲν αὐτῷ μνησικακοῖεν ἀνθ’ ὧν ὁ πατὴρ εἰσ αὐτοὺσ ὑβρίσειεν καὶ πειράσεσθαι μὴ ἐλλείψειν ἀμειβόμενον τὸ πρόθυμον αὐτῶν.

ἄρτι μέντοι φειδὼ ποιεῖσθαι τοῦ βασιλείου ὀνόματοσ, τετιμῆσθαι γὰρ αὐτὸν τῇ ἀξιώσει ὅπερ βεβαίωσ Καῖσαρ ἐπικυρώσειε τὰσ διαθήκασ, αἳ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἐγράφησαν αὐτοῦ·

δι’ ἣν αἰτίαν οὐδὲ τοῦ στρατεύματοσ ἐν Ιἑριχοῦντι τὸ διάδημα αὐτῷ περιθέσθαι προθυμουμένου δέξασθαι τὸ περιμάχητον τῆσ ἐνθένδε τιμῆσ διὰ τὸ μηδέπω τὸν κυρίωσ ἀποδώσοντα φανερὸν εἶναι παρασχόμενον. περιιόντων μέν γε εἰσ αὐτὸν τῶν πραγμάτων οὐ λείψειν ἀρετῆσ τοῦ ἀμειψομένου τὴν εὔνοιαν αὐτῶν·

σπουδάσειν γὰρ ἐν πᾶσιν τὰ πρὸσ αὐτοὺσ φανεῖσθαι τοῦ πατρὸσ ἀμείνων τὰ πάντα. οἱ δὲ οἱο͂ν ὄχλοσ εἰώθεν, φιλεῖν οἰόμενοι τὰσ πρώτασ εἶναι τῶν ἡμερῶν τὰσ διανοίασ ἐμφανίζειν τῶν παριόντων ἐπὶ τοιάσδε ἀρχάσ, ὅσῳ πρᾴωσ καὶ θεραπευτικῶσ ὁ Ἀρχέλαοσ διελέγετο αὐτοῖσ, τοσῷδε μειζόνωσ τε ἐχρῶντο τοῖσ ἐπαίνοισ καὶ κατὰ αἰτήσεισ δωρεῶν ἐτετράφατο, οἱ μὲν εἰσφορὰσ ἃσ ἐνιαυσίουσ φέροιεν ἐπικουφίζειν βοῇ χρώμενοι, οἱ δὲ αὖ δεσμωτῶν, οἳ ὑφ’ Ἡρώδου ἐδέδεντο, πολλοὶ δὲ ἦσαν κἀκ πολλῶν χρόνων, ἀπόλυσιν.

εἰσὶν δὲ οἳ ἄρσεισ τῶν τελῶν ἃ ἐπὶ πράσεσιν ἢ ὠναῖσ ἐπεβάλλετο πρασσόμενα πικρῶσ ᾐτοῦντο.

ἀντέλεγέν τε οὐδαμῶσ Ἀρχέλαοσ ἐπειρᾶτο ὁμίλουσ σπουδαῖοσ ὢν ποιεῖν πάντα διὰ τὸ νομίζειν μέγα πρᾶγμα εἰσ τήρησιν τῆσ ἀρχῆσ γενήσεσθαι τὴν εὔνοιαν αὐτῷ τῆσ πληθύοσ. ἐντεῦθεν δὲ θύσασ τῷ θεῷ κατ’ εὐωχίαν τρέπεται μετὰ τῶν φίλων. Ἐν τούτῳ δέ τινεσ τῶν Ιοὐδαίων συνελθόντεσ νεωτέρων ἐπιθυμίᾳ πραγμάτων Ματθίαν καὶ τοὺσ σὺν αὐτῷ ὑφ’ Ἡρώδου ἀποθανόντασ, οἳ παραχρῆμα τῆσ εἰσ τὸ πενθεῖσθαι τιμῆσ φόβῳ τῷ ἐκείνου ἀπεστέρηντο, ἦσαν δὲ οἱ τῶν ἐπὶ καθαιρέσει τοῦ χρυσοῦ ἀετοῦ δεδικαιωμένων, ἐπὶ μέγα τε τῇ βοῇ καὶ οἰμωγῇ χρώμενοι καί τινα ὡσ κούφισιν φέροντα τοῖσ τεθνεῶσιν ἀπερρίπτουν εἰσ τὸν βασιλέα.

συνόδου τε αὐτοῖσ γενομένησ ἠξίουν τιμωρίαν αὐτοῖσ ὑπ’ Ἀρχελάου γενέσθαι κολάσεσιν τῶν ὑπὸ Ἡρώδου τιμωμένων, καὶ πάντων γε καὶ πρῶτον καὶ ἐκδηλότατα τὸν ὑπ’ αὐτοῦ ἀρχιερέα καθεστῶτα παύσαντα νομιμώτερόν τε ἅμα καὶ καθαρὸν ἀρχιερᾶσθαι ἄνδρα αἱρεῖσθαι.

τούτοισ Ἀρχέλαοσ καίπερ δεινῶσ φέρων ἐπένευεν τὴν ὁρμὴν αὐτῶν διὰ τὴν ἐπὶ Ῥώμησ ὁδὸν ἀνύεσθαι προκείμενον αὐτῷ τάχοσ ἐπὶ περισκοπήσει τῶν δοξάντων Καίσαρι.

πέμψασ δὲ τὸν στρατηγὸν πειθοῖ χρῆσθαι, καὶ τῆσ ἐπὶ τοιούτοισ μωρίασ ἀποστάντασ σκοπεῖν, θάνατόν τε, ὃσ τοῖσ φίλοισ αὐτῶν συνέλθοι, μετὰ νόμων γεγονότα, καὶ τὰσ αἰτήσεισ ὡσ ἐπὶ μέγα τοῦ ὑβρίζειν προί̈οιεν, τούσ τε καιροὺσ οὐκ ἐν τοιοῖσδε εἶναι, μᾶλλον δὲ τοῦ ὁμονοεῖν ἑώσ καταστησάμενοσ τὴν ἀρχὴν ἐπινεύσει τῇ Καίσαροσ ἀφίκοιτο ὡσ αὐτούσ·

τότε γὰρ κοινῇ βουλεύσειν περὶ ὧν ἀξιοῖεν σὺν αὐτοῖσ· ἄρτι δὲ ἀνέχειν, μὴ καὶ στασιάζειν δοκοῖεν. Καὶ ὁ μὲν ταῦτα ὑπειπὼν καὶ διδάξασ τὸν στρατηγὸν ἐκπέμπει πρὸσ αὐτούσ.

δεινὸν ἡγούμενοι, εἰ ζῶντόσ τε Ἡρώδου στερηθεῖεν τῶν φιλτάτων καὶ τελευτῆσ αὐτῷ γενομένησ τιμωριῶν τῶν ἐπ’ αὐτοῖσ, ὠργηκότεσ ταῖσ γνώμαισ καὶ νόμιμόν τε καὶ δίκαιον ἡγούμενοι ὅ τι μελλήσοι ἡδονὴν αὐτοῖσ φέρειν, κίνδυνον δὲ τὸν ἀπ’ αὐτοῦ προϊδέσθαι τε ἀμαθεῖσ καὶ εἴ τῳ ὑποπτευθείη, ὑπερβολῆσ αὐτῷ γενομένησ τῆσ παραχρῆμα ἡδονῆσ ἐκ τοῦ τιμωρήσασθαι τοὺσ ἐχθίστουσ δοκοῦντασ αὐτοῖσ.

πολλῶν δὲ ὑπὸ Ἀρχελάου πεμπομένων, οἳ διαλέξοιντο αὐτοῖσ, τῶν τε ἐνεστώτων μὲν ὑπ’ ἐκείνου γνώμῃ δὲ τῇ αὐτῶν δοκεῖν παριόντων, ὅπωσ εἰσ τὸ πραύ̈τερον καταστήσονται αὐτούσ, οὐδενὸσ ἠνείχοντο εἰπεῖν ἀνάστασίσ τε ἦν δεύειν ὀργῇ χρωμένων, φανεροί τε ἦσαν ἐπὶ μέγα αὐξήσοντεσ τὴν στάσιν πλήθουσ ἐπισυρρυέντοσ αὐτοῖσ.

Ἐνστάσησ δὲ κατὰ τόνδε τὸν καιρὸν ἑορτῆσ, ἐν ᾗ Ιοὐδαίοισ ἄζυμα προτίθεσθαι πάτριον·

φάσκα δ’ ἡ ἑορτὴ καλεῖται ὑπόμνημα οὖσα τῆσ ἐξ Αἰγύπτου ἀπάρσεωσ αὐτῶν γενομένησ, καὶ θύουσιν αὐτὴν προθύμωσ πλῆθόσ τε ἱερείων ὡσ οὐκ ἐν ἄλλῃ κατακόπτειν ἐστὶν αὐτοῖσ νόμιμον· κάτεισιν δὲ πληθὺσ ἀναρίθμητοσ ἐκ τῆσ χώρασ ἤδη δὲ καὶ ἐκ τῆσ ὑπερορίασ ἐπὶ θρησκείᾳ τοῦ θεοῦ, καὶ οἱ νεωτερισταὶ τοὺσ περὶ τὸν Ιοὔδαν τε καὶ Ματθίαν ἐξηγητὰσ τῶν νόμων ὀδυρόμενοι συστάντεσ ἐν τῷ ἱερῷ τροφῆσ ηὐποροῦντο τοῖσ στασιασταῖσ οὐκ ὂν ἐν αἰσχύνῃ μεταιτεῖν αὐτούσ.

καὶ δείσασ Ἀρχέλαοσ, μὴ καί τι δεινὸν βλαστήσειεν αὐτῶν τῇ ἀπονοίᾳ, πέμπει σπεῖράν τε ὁπλιτῶν χιλίαρχόν τε τὴν ὁρμὴν τῶν ἐνεστηκότων πρότερον τὸν πάντα ὅμιλον τοῦ μανιώδουσ αὐτῶν πλέω καταστῆναι, καὶ εἴ τινεσ διάδηλοι πολὺ τῶν ἄλλων καθίσταιντο προθυμίᾳ τοῦ στασιάζειν ἐπ’ αὐτὸν ἀγαγεῖν.

ἐπὶ τούτῳ οἱ στασιῶται τῶν ἐξηγητῶν καὶ τὸ πλῆθοσ ἐξηγρίωσε βοῇ καὶ διακελευσμῷ χρώμενοι ὡρ́μησάν τε ἐπὶ τοὺσ στρατιώτασ καὶ περιστάντεσ λεύουσιν τοὺσ πλείστουσ αὐτῶν.

ὀλίγοι δέ τινεσ καὶ ὁ χιλίαρχοσ τραυματίαι διέφυγον. καὶ τοῖσ μὲν ταῦτα πράξασιν διὰ χειρῶν αὖθισ ἡ θυσία ἦν· Ἀρχελάῳ δὲ ἄπορον ἐδόκει σώζεσθαι τὰ πάντα μὴ οὐκ ἀνακόψειν τὴν ἐπὶ τοιοῖσδε ὁρμὴν τῆσ πληθύοσ, ἐκπέμπει δὲ πᾶν τὸ στρατόπεδον οἳ τούσ τε αὐτόθι ἐσκηνωκότασ κωλύοιεν τοῖσ κατὰ τὸ ἱερὸν βοηθεῖν καὶ τοὺσ ἐκπίπτοντασ ὑπὸ τῶν πεζῶν δέχοιντο ἀντειλῆφθαι τἀσφαλοῦσ ἤδη πεπιστευκότασ.

καὶ εἰσ μὲν τρισχιλίουσ ἄνδρασ ἔκτειναν οἱ ἱππεῖσ·

τὸ δὲ λοιπὸν ᾤχετο ἐπὶ ὄρη τὰ πλησίον ἰόντεσ. ἐκήρυσσε δ’ Ἀρχέλαοσ ἀναχωρεῖν ἐπὶ τὰ αὑτῶν πᾶσιν. οἱ δὲ ἀπῄεσαν τὴν ἑορτὴν καταλιπόντεσ φόβῳ κακοῦ μείζονοσ καίπερ θρασεῖσ ὄντεσ διὰ τὸ ἀπαίδευτον. Ἀρχέλαοσ δ’ ἐπὶ θαλάσσησ κατῄει μετὰ τῆσ μητρὸσ Νικόλαον καὶ Πτολεμαῖον καὶ Πτόλλαν τῶν φίλων ἐπαγόμενοσ, Φιλίππῳ τἀδελφῷ τὰ πάντα ἐφεὶσ καθίστασθαι τοῦ οἴκου καὶ τῆσ ἀρχῆσ.

συνεξῄει δ’ αὐτῷ καὶ Σαλώμη ἡ Ἡρώδου ἀδελφὴ γενεὰν ἀγομένη τὴν αὐτῆσ, πολλοί τε τῶν συγγενῶν, λόγῳ μὲν ὡσ συναγωνιούμενοι τῷ Ἀρχελάῳ ἐπὶ κτήσει τῆσ βασιλείασ, ἔργῳ δὲ ἀντιπράξοντεσ καὶ μάλιστα περὶ τῶν πεπραγμένων ἐν τῷ ἱερῷ ποιησόμενοι καταβοάσ.

ὑπαντιάζει δ’ ἐν Καισαρείᾳ τὸν Ἀρχέλαον Σαβῖνοσ Καίσαροσ ἐπίτροποσ τῶν ἐν Συρίᾳ πραγμάτων εἰσ Ιοὐδαίαν ὡρμημένοσ ἐπὶ φυλακῇ τῶν Ἡρώδου χρημάτων.

καὶ αὐτὸν τῆσ ἐπὶ τοῖσδε ὁρμῆσ ἔσχεν ὁ Οὐάροσ παρελθών· διὰ γὰρ Πτολεμαίου μετάπεμπτοσ ὑπ’ Ἀρχελάου παρῆν. καὶ Οὐάρῳ Σαβῖνοσ χαριζόμενοσ οὔτε τὰσ ἄκρασ, ὅσαι ἐν τοῖσ Ιοὐδαίοισ ἦσαν, παρέλαβεν οὔτε τοὺσ θησαυροὺσ κατεσημήνατο, εἰά δ’ ἔχειν Ἀρχέλαον μέχρι Καίσαρι δόξειέν τι περὶ αὐτῶν, καὶ ἔμενεν ἐν τῇ Καισαρείᾳ τοῦθ’ ὑποσχόμενοσ.

ἐπεὶ δ’ ἐκπλεῖ μὲν ἐπὶ τῆσ Ῥώμησ Ἀρχέλαοσ, Οὐάρῳ δ’ ἐπ’ Ἀντιοχείασ ἐγένοντο κομιδαί, Σαβῖνοσ ἐπὶ Ιἑροσολύμων χωρήσασ παραλαμβάνει τὰ βασίλεια. μεταπέμψασ δὲ τοὺσ φρουράρχουσ καὶ ὁπόσοι διοικηταὶ τῶν πραγμάτων ἦσαν λόγουσ τε ἀπαιτεῖν πρόδηλοσ ἦν καὶ τὰσ ἄκρασ καθίστατο ᾗ αὐτῷ δοκοῖ.

οὐ μὴν οἱ φύλακεσ ἐν ὀλίγῳ τὰσ Ἀρχελάου ἐπιστολὰσ ἐποιοῦντο, ἀλλ’ ἔμενον σώζοντεσ τὰ πάντα ᾗ προσετέτακτο αὐτοῖσ. Καίσαρι δὲ φυλάσσειν ἕκαστ’ ἦν προσποίησισ αὐτοῖσ. Πλεῖ δὲ κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν ἐπὶ Ῥώμησ καὶ Ἀντίπασ Ἡρώδου μὲν παῖσ, ἐπὶ δ’ ἀντιποιήσει τῆσ ἀρχῆσ ὑποσχέσεσι Σαλώμησ ἠρμένοσ ἐπὶ τῷ ἄρχειν καὶ πολὺ δικαιότερον Ἀρχελάου παραλήψεσθαι τὰ πράγματα ἠξιωκὼσ τῷ κατὰ τὰσ προτέρασ διαθήκασ βασιλεὺσ ἀποπεφάνθαι, ἃσ ἀσφαλεστέρασ εἶναι τῶν ἐπιγραφεισῶν.

ἐπήγετο δὲ οὗτοσ τήν τε μητέρα καὶ τὸν ἀδελφὸν τὸν Νικολάου Πτολεμαῖον φίλον τε Ἡρώδῃ τιμιώτατον γεγενημένον καὶ αὐτῷ προσκείμενον.

μάλιστα δὲ αὐτὸν ἐνῆγεν ἐπ’ ἀντιποιήσει τῆσ βασιλείασ φρονεῖν Εἰρηναῖοσ ῥήτωρ ἀνὴρ καὶ δόξῃ δεινότητοσ τῆσ περὶ αὐτῷ τὴν βασιλείαν πεπιστευμένοσ.

διὸ δὴ καὶ τῶν κελευόντων εἴκειν Ἀρχελάῳ πρεσβυτέρῳ τε ὄντι κἀν ταῖσ ἐπιδιαθήκαισ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἐγγεγραμμένῳ βασιλεῖ οὐκ ἠνείχετο. ἐπεὶ δ’ εἰσ τὴν Ῥώμην ἀφίκετο, καὶ πάντων τῶν συγγενῶν ἀπόστασισ ἦν πρὸσ αὐτόν, οὐκ εὐνοίᾳ τῇ ἐκείνου, μίσει δὲ τῷ πρὸσ Ἀρχέλαον, μάλιστα μὲν ἐπιθυμοῦντεσ ἐλευθερίασ καὶ ὑπὸ Ῥωμαίων στρατηγῷ τετάχθαι, εἰ δ’ ἄρα τι ἀντισταίη, λυσιτελέστερον Ἀρχελάου τὸν Ἀντίπαν λογιζόμενοι, συνέπραττον Ἀντίπᾳ τὴν βασιλείαν.

καὶ Σαβῖνοσ κατηγόρει παρὰ Καίσαρι τοῦ Ἀρχελάου διὰ γραμμάτων. Καῖσαρ δὲ Ἀρχελάου τε εἰσπέμψαντοσ ὡσ αὐτὸν γράμματα, ἐν οἷσ τὰ δικαιώματα προετίθει τε αὐτοῦ καὶ τὴν διαθήκην τοῦ πατρὸσ καὶ τοὺσ λογισμοὺσ τῶν Ἡρώδου χρημάτων σὺν τῷ σημαντῆρι κομίζοντα Πτολεμαῖον, ἐκαραδόκει τὸ μέλλον.

ὁ δὲ ταῦτά τε ἀναγνοὺσ τὰ γράμματα καὶ τὰσ Οὐάρου καὶ Σαβίνου ἐπιστολὰσ ὁπόσα τε χρήματα ἦν καὶ τί ἐπ’ ἔτοσ ἐφοίτα καὶ ὅσα Ἀντίπασ ἐπ’ οἰκειώσει τῆσ βασιλείασ ἐπεπόμφει γράμματα συνῆγεν ἐπὶ παροκωχῇ γνωμῶν τοὺσ φίλουσ, σὺν οἷσ καὶ Γάιον τὸν Ἀγρίππου μὲν καὶ Ιοὐλίασ τῆσ αὐτοῦ θυγατρὸσ υἱὸν ποιητὸν δὲ αὐτῷ γεγονότα πρῶτόν τε καθεδούμενον παρέλαβε, καὶ κελεύει λέγειν τοῖσ βουλομένοισ περὶ τῶν ἐνεστηκότων.

καὶ πρῶτοσ ὁ Σαλώμησ υἱὸσ Ἀντίπατροσ δεινότατόσ τε ὢν εἰπεῖν καὶ τῷ Ἀρχελάῳ ἐναντιώτατοσ ἔλεγεν Ἀρχελάῳ παιδιὰν τὸν περὶ τῆσ ἀρχῆσ εἶναι λόγον ἔργῳ τὴν δύναμιν αὐτῆσ πρότερον ἢ Καίσαρα συγχωρῆσαι παρειληφότι, ἐπικαλῶν τὰ τετολμημένα ἐπὶ τοῖσ ἀπολωλόσι κατὰ τὴν ἑορτήν·

ὧν καὶ ἀδικούντων ἄλλωσ ἔσχεν τὴν τιμωρίαν εἰσ τοὺσ ἔξω χρῆσθαι δυναμένουσ ἀνακειμένην εἶναι, καὶ μὴ ὑπ’ ἀνδρὸσ πεπρᾶχθαι, εἰ μὲν βασιλέωσ, ἀδικοῦντοσ τὸ Καίσαροσ διαγνοίᾳ περὶ αὐτοῦ ἔτι χρώμενον, εἰ δὲ ἰδιώτου, πολὺ χειρόνωσ, διὰ τὸ μὴ βασιλείασ ἀντιποιουμένῳ καλῶσ ἂν συγκεχωρῆσθαι, διὰ τὸ Καίσαρα τῆσ ἐπ’ αὐτοῖσ ἐξουσίασ ἀφαιρεῖσθαι.

καθήπτετο δὲ αὐτοῦ ἡγεμόνων τινῶν ἐν τῷ στρατιωτικῷ μετάστασιν ἐπικαλῶν καὶ προκάθισιν ἐπὶ θρόνου βασιλείου καὶ δικῶν διάλυσιν ὡσ ὑπὸ βασιλέωσ γενομένην κατανεύσεισ τε αἰτήσεων τοῖσ δημοσίᾳ αἰτουμένοισ καὶ πάντων διάπραξιν, ὧν οὐδὲν ἂν μειζόνωσ ἐπινοῆσαι καθεσταμένον ὑπὸ τοῦ Καίσαροσ εἰσ τὴν ἀρχήν.

ἐφ’ οἷσ δὴ καὶ τὴν πληθὺν ἀρχὴν τοῦ στασιάζειν λαβεῖν, εἰ τοιαῦτα εὐεργετήσαντοσ αὐτὸ τοῦ πατρὸσ καὶ οὕτωσ μεγάλων ἠξιωκότοσ τοιοῖσδε ἀμείβεσθαι τὸν νέκυν, ὥσπερ ἐπὶ σκηνῆσ δακρύειν μὲν προσποιούμενον τὰσ ἡμέρασ, ἀπολαύοντα δὲ ἡδονῇ τῇ ἐπὶ τῆσ ἀρχῆσ ὅσαι νύκτεσ.

φανεῖσθαί τε καὶ περὶ τὸν Καίσαρα τοιόνδε ὄντα Ἀρχέλαον συγχωροῦντα τὴν βασιλείαν, ὁποῖοσ γένοιτο καὶ περὶ τὸν πατέρα·

χορεύειν γὰρ καὶ ᾄδειν ὥσπερ ἐχθροῦ πεσόντοσ, ἀλλ’ οὐκ ἀνδρὸσ οὕτωσ μὲν συγγενοῦσ, τηλικαῦτα δ’ εὐεργετεῖν ἐξηγμένου. δεινότατόν τε πάντων ἀπέφηνε τὸ νῦν ἥκειν ἐπὶ Καίσαροσ κατανεύσει τῇ ἐκείνου χρησόμενον τῇ βασιλείᾳ πάντων αὐτῷ προπεποιημένων, ὁπόσα γένοιτο ἂν ὑπὸ σοῦ βεβαίωσ ἤδη τοῦ αὐτοκράτοροσ παρεσχηκότοσ πρασσόμενα.

μάλιστα δὲ τὴν σφαγὴν τῶν περὶ τὸ ἱερὸν ἐδείνου τῷ λόγῳ καὶ τὴν δυσσέβειαν, ὡσ ἑορτῆσ τε ἐνεστηκυίασ καὶ ἱερείων ἐν τρόπῳ σφαχθεῖεν ἔνιοι μὲν ξένοι οἱ δὲ ἐγχώριοι, πλησθείη δὲ τὸ ἱερὸν νεκρῶν οὐχ ὑπ’ ἀλλοφύλου, ἀλλὰ τοῦ καὶ μετὰ νομίμων ὀνομάτων τῆσ βασιλείασ ἐφιεμένου τῆσ πράξεωσ, ὅπωσ δυνηθείη πληρῶσαι τῆσ φύσει τυραννίδοσ τὴν πᾶσιν ἀνθρώποισ μεμισημένην ἀδικίαν.

δι’ ἣν μηδὲ ὄναρ ποτὲ ἑωρᾶσθαι βασιλείασ αὐτῷ τὴν διαδοχὴν ἀρετῇ τοῦ πατρόσ·

ἐπίστασθαι γὰρ αὐτοῦ τὸν τρόπον καί τοι ἐχθρὸν αὐτῷ [ἐκ] τῶν διαθηκῶν ἰσχυρότερον Ἀντιπάτρῳ καθίστασθαι· κληθῆναι γὰρ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἐπὶ τὴν βασιλείαν οὐχὶ νοσοῦντοσ πρὸσ τῷ σώματι καὶ τὴν ψυχήν, ἀλλὰ ἀκραιφνεῖ μὲν τῷ λογισμῷ χρωμένου, ἀλκῇ δὲ σώματοσ τοῖσ πράγμασιν ἐφεστηκότοσ. εἰ δὲ καὶ πρότερον εἰσ αὐτὸν ἐπίσησ τοῖσ νῦν διατεθεῖσθαι τὸν πατέρα, ἀποπεφάνθαι ποταπὸσ ἂν γένοιτο βασιλεὺσ τὸν μὲν κύριον παρασχεῖν τὴν βασιλείαν Καίσαρα ἀφῃρημένον τοῦ δοῦναι τὴν ἐξουσίαν, τοὺσ δὲ πολίτασ ἰδιώτην ὄντα ἀκμὴν σφάζειν ἐν ἱερῷ μὴ ἀποτετραμμένον.

Καὶ Ἀντίπατροσ μὲν τοιάδε εἰπὼν καὶ μαρτύρων παραστάσεσιν τὰ εἰρημένα κρατυνάμενοσ πολλοῖσ τῶν συγγενῶν παύεται τοῦ λέγειν.

ἀνίσταται δὲ Νικόλαοσ ὑπὲρ Ἀρχελάου καὶ ἔλεγεν τὰ μὲν ἐν τῷ ἱερῷ γνώμῃ τῶν πεπονθότων ἀναθεὶσ μᾶλλον ἢ ἐξουσίᾳ τῇ Ἀρχελάου· τοὺσ γὰρ ἐπὶ τοιοῖσδε ἄρχοντασ οὐ μόνον τῷ καθ’ αὑτοὺσ ὑβρίζοντι εἶναι πονηρούσ, ἀλλὰ καὶ τῷ ἀναγκάζοντι εἰσ τὴν ἄμυναν τῶν εὐγνωμονεῖν προαιρουμένων. ὡσ δὲ πολέμια ἔδρων λόγῳ μὲν κατ’ Ἀρχελάου τὸ δὲ ἀληθὲσ εἰσ Καίσαρα φανερὸν εἶναι·

τοὺσ γὰρ ὑβριοῦντασ κωλυτὰσ παραγενομένουσ ἢ ὑπ’ Ἀρχελάου πεπομφότοσ κτεῖναι ἐπιθεμένουσ οὔτε τοῦ θεοῦ οὔτε τοῦ νόμου τῆσ ἑορτῆσ ἐν φροντίδι γενομένουσ, ὧν Ἀντίπατρον οὐκ αἰσχύνεσθαι ἐκδικητὴν καθιστάμενον ἐπὶ θεραπείᾳ ἔχθρασ τῆσ αὐτοῦ πρὸσ Ἀρχέλαον ἢ φύσει τοῦ ἀρετῇ δικαίου. οἱ παρελθόντεσ καὶ μὴ πρὸσ διανοουμένουσ ἄρχοντεσ ἀδίκων ἔργων, οἵδε εἰσὶν οἱ βιαζόμενοι καὶ μὴ θέλοντασ τοὺσ ἀμυνομένουσ ἐφ’ ὅπλα χωρεῖν.

ἀνετίθει δὲ καὶ τὰ λοιπὰ πᾶσι τοῖσ ἐν βουλῇ τῶν κατηγόρων·

οὐδὲν γὰρ ὅ τι μὴ οὐ μετὰ γνώμησ τῆσ αὐτῶν γεγενημένον αἰτίᾳ τοῦ ἀδικεῖν ὑπάγεσθαι, οὐ τῇ φύσει τῇ οὕτωσ αὐτὰ γεγονότα πονηρὰ εἶναι, ἀλλὰ τῷ βλάψειν ἂν δοκεῖν Ἀρχέλαον. τοσήνδε αὐτοῖσ εἶναι βουλὴν τοῦ ὑβριοῦντοσ εἰσ ἄνδρα συγγενῆ, καὶ πατρὸσ μὲν εὐεργέτου, συνήθη δὲ αὐτοῖσ καὶ διὰ παντὸσ οἰκείωσ πεπολιτευμένον. τάσ γε μὴν διαθήκασ ὑπό τε σωφρονοῦντοσ γεγράφθαι τοῦ βασιλέωσ καὶ κυριωτέρασ τῶν γεγραμμένων πρότερον διὰ τὸ Καίσαρι δεσπότῃ τῶν ὅλων καταλελεῖφθαι τὴν κρίσιν τῶν ἐν αὐταῖσ γεγραμμένων.

μιμήσεσθαί τε οὐδαμῶσ Καίσαρα τὴν ὕβριν αὐτῶν, οἳ τῆσ Ἡρώδου παντοίωσ ἀπολαύσαντεσ παρ’ ὃν ἔζη καιρὸν δυνάμεωσ τὰ πάντα ἐπὶ ὕβρει γνώμησ ἐπείγοιντο αὐτοῦ, οὐδ’ αὐτῶν περὶ τὸν συγγενῆ τοιούτων γεγονότων.

οὔκουν Καίσαρά γε ἀνδρὸσ ἐπ’ αὐτῷ πεποιημένου τὰ πάντα καὶ φίλου καὶ συμμάχου καταλύσειν τὰσ διαθήκασ ἐπὶ πίστει τῇ αὐτοῦ γεγραμμένασ, οὐδὲ μιμήσεσθαι κακίαν τὴν ἐκείνων τὴν Καίσαροσ ἀρετὴν καὶ πίστιν πρὸσ ἅπασαν τὴν οἰκουμένην ἀνενδοίαστον γενομένην, καὶ μανίαν καὶ λογισμῶν ἔκστασιν κατακρίνειν ἀνδρὸσ βασιλέωσ, υἱεῖ μὲν ἀγαθῷ τὴν διαδοχὴν καταλελοιπότοσ, πίστει δὲ τῇ αὐτοῦ προσπεφευγότοσ·

οὔτ’ ἁμαρτάνειν Ἡρώδην ποτὲ περὶ κρίσιν τοῦ διαδόχου σωφροσύνῃ κεχρημένον ἐπὶ τῇ Καίσαροσ γνώμῃ τὰ πάντα ποιεῖσθαι.

Καὶ Νικόλαοσ μὲν τοιάδε διελθὼν καταπαύει τὸν λόγον·

Καῖσαρ δὲ Ἀρχέλαον προσπεσόντα αὐτῷ πρὸσ τὰ γόνατα φιλοφρόνωσ τε ἀνίστη φάμενοσ ἀξιώτατον εἶναι τῆσ βασιλείασ πολλήν τε ἀπέφαινε τροπὴν γνώμησ τῆσ αὐτοῦ οὐκ ἄλλα πράξειν, ἀλλ’ ὁπόσα αἵ τε διαθῆκαι ὑπηγόρευον καὶ Ἀρχελάῳ συνέφερεν. οὐ μέντοι γε ἐκεκύρωτο οὐδέν, ὡσ ἂν ἐχεγγύῳ παραδείγματι χρώμενον ἐπ’ ἀδείασ Ἀρχέλαον εἶναι.

καὶ διαλύσεωσ τῶν ἀνδρῶν γενομένησ ἐσκοπεῖτο καθ’ αὑτόν, εἴτε Ἀρχελάῳ τὴν βασιλείαν ἐπικυρωτέον, εἴτε νομὴν αὐτῆσ ποιεῖσθαι παντὶ τῷ Ἡρώδου γένει καὶ ταῦτα πάντων πολλῆσ ἐπικουρίασ δεομένων. Πρότερον δὲ ἢ κύρωσίν τινα τούτων γενέσθαι Μαλθάκη τε ἡ Ἀρχελάου μήτηρ νόσῳ τελευτᾷ καὶ παρὰ Οὐάρου τοῦ Συρίασ στρατηγοῦ παρῆν γράμματα τὴν Ιοὐδαίων ἀπόστασιν διασαφοῦντα·

τοῦ γὰρ Ἀρχελάου μετὰ τὸν ἔκπλουν ἐθορυβήθη τὸ πᾶν ἔθνοσ.

καὶ Οὐάροσ αὐτὸσ ἐπεὶ παρὼν ὡσ τοὺσ αἰτίουσ τῆσ κινήσεωσ τιμωρίᾳ περιβαλὼν καὶ τοῦ πολλοῦ τῆσ στάσεωσ ἐπίσχεσιν ποιησάμενοσ πολλῆσ γενομένησ ἐπ’ Ἀντιοχείασ τὴν ἀναζυγὴν ἐποιεῖτο, τάγμα ἓν τῆσ στρατιᾶσ ἐν Ιἑροσολύμοισ λειπόμενοσ τὴν Ιοὐδαίων νεωτεροποιίαν ἐπιστομιοῦντασ. οὐ μὴν ἐπεραίνετό γε οὐδὲν ἐπὶ παύλῃ τοῦ μὴ οὐ στασιάσοντοσ αὐτῶν.

ὅτε γὰρ Οὐάροσ ἀπῄει καὶ Σαβῖνοσ ὁ ἐπίτροποσ τοῦ Καίσαροσ ὑπομείνασ αὐτόθι μεγάλωσ τοὺσ στασιώτασ κατεπόνει, στρατιᾷ τε τῇ καταλελειμμένῃ πιστεύων, ὡσ καὶ περιέσοιτο αὐτῶν, καὶ τῷ πλήθει· πολλοὺσ δὲ ὄντασ ὁπλίσασ δορυφόροισ ἐχρῆτο αὐτοῖσ ἐπείγων τοὺσ Ιοὐδαίουσ καὶ ἐκταράσσων ἐπὶ ἀποστάσει·

τάσ τε γὰρ ἄκρασ ἐβιάζετο παραλαμβάνειν καὶ τῶν βασιλικῶν χρημάτων ἐπ’ ἐρεύνῃ προθύμωσ ὡρ́μητο βίᾳ διὰ κέρδη καὶ πλεονεξιῶν ἐπιθυμίασ. Ἐνστάσησ δὲ τῆσ πεντηκοστῆσ, ἑορτὴ δὲ ἡμῶν ἐστιν πάτριοσ τοῦτο κεκλημένη, οὔτι κατὰ τὴν θρησκείαν μόνον παρῆσαν, ἀλλ’ ὀργῇ φέροντεσ τὴν παροινίαν τῆσ Σαβίνου ὕβρεωσ μυριάδεσ συνηθροίσθησαν ἀνθρώπων καὶ πάνυ πολλαὶ Γαλιλαίων τε καὶ Ἰδουμαίων, Ιἑριχουντίων τε ἦν πληθὺσ καὶ ὁπόσοι περάσαντι Ιὀρδάνην ποταμὸν οἰκοῦσιν, αὐτῶν τε Ιοὐδαίων πλῆθοσ πρὸσ πάντασ συνειλέχατο καὶ πολὺ προθυμότεροι τῶν ἄλλων ἐπὶ τιμωρίᾳ τῇ Σαβίνου ὡρμήκεσαν.

καὶ τρία μέρη νεμηθέντεσ ἐπὶ τοσῶνδε στρατοπεδεύονται χωρίων, οἱ μὲν τὸν ἱππόδρομον ἀπολαβόντεσ, καὶ τῶν δὲ λοιπῶν δύο μερῶν οἱ μὲν τῷ βορείῳ τοῦ ἱεροῦ πρὸσ μεσημβρίαν τετραμμένοι, οἱ δὲ ἑῴαν μοῖραν εἶχον, μοῖρα δὲ αὐτῶν ἡ τρίτη τὰ πρὸσ δυόμενον ἥλιον, ἔνθα καὶ τὸ βασίλειον ἦν.

ἐπράσσετο δὲ τὰ πάντα αὐτοῖσ ἐπὶ πολιορκίᾳ τῶν Ῥωμαίων ἁπανταχόθεν αὐτοῖσ ἀποκεκλεισμένων. καὶ Σαβῖνοσ, ἔδεισε γὰρ τό τε πλῆθοσ αὐτῶν καὶ τὰ φρονήματα ἀνδρῶν ἐν ὀλίγῳ τὸ θανεῖν ποιουμένων ὑπὸ τοῦ ἡττᾶσθαι μὴ ἐθέλειν ἐφ’ οἷσ ἀρετὴν κρίνειαν τὸ νικᾶν, παραχρῆμά τε ὡσ τὸν Οὐάρον ἔπεμπε γράμματα καὶ τὸ σύνηθεσ οὐκ ἀνίει κελεύων ἐκ τοῦ ὀξέοσ βοηθεῖν, ὡσ κινδύνου μεγίστου τὸ ἐγκαταλειφθὲν στράτευμα περιεσχηκότοσ διὰ τὸ μὴ ἐσ μακρὰν ἐλπίζειν κατακοπήσεσθαι ληφθέντασ αὐτούσ.

αὐτὸσ δὲ τοῦ φρουρίου τὸν ὑψηλότατον τῶν πύργων καταλαβόμενοσ Φασάηλον ἐπὶ τιμῇ τοῦ Ἡρώδου ἀδελφοῦ Φασαήλου ᾠκοδομημένον τε καὶ οὕτωσ εἰρημένον τελευτῆσ ὑπὸ Παρθυαίων αὐτῷ γενομένησ, κατέσειε τοῖσ Ῥωμαίοισ ἐπεξιέναι τοῖσ Ιοὐδαίοισ, αὐτὸσ μὲν οὐδ’ εἰσ τοὺσ φίλουσ τολμῶν κατιέναι, τοὺσ δ’ ἄλλουσ προαποθνήσκειν αὐτοῦ τῆσ πλεονεξίασ δικαιῶν.

περιοδεύσαντεσ δ’ ἀνίασιν ἐπὶ τὰσ στοάσ, αἵπερ ἦσαν τοῦ ἱεροῦ τὸν ἔξω περίβολον περιέχουσαι, καὶ πολλοῖσ ἀμάχου γενομένησ λίθουσ τε ἠφίεσαν τοὺσ μὲν ἐκ χειρὸσ ὑπάραντεσ, οὓσ δὲ σφενδονῶν, ἀθληταὶ τρόπου τοιαύτησ μάχησ ὄντεσ.

καὶ οἱ τοξόται πάντεσ παρατεταγμένοι μεγάλα ἔβλαπτον τοὺσ Ῥωμαίουσ διὰ τὸ ὑπερδέξιοί τε εἶναι καὶ ἐπιχειρεῖσθαι μὲν ἄποροι διὰ τὸ ἀνέφικτον τοῖσ εἰσακοντίζειν πειρωμένοισ εἶναι, ῥᾴουσ δὲ κρατεῖσθαι τοὺσ πολεμίουσ ἔχοντεσ.

καὶ πολὺν μὲν χρόνον ἡ μάχη συνέστη τοιάδε οὖσα. ἔπειτα Ῥωμαῖοι δεινῶσ φέροντεσ τοῖσ δρωμένοισ πῦρ ἐνιᾶσιν ταῖσ στοαῖσ λαθόντεσ Ιοὐδαίων τοὺσ ἀναβεβηκότασ ἐπ’ αὐταῖσ.

καὶ τὸ πῦρ ὑπό τε πολλῶν προστεθειμένον καὶ μετὰ τῶν ἐγείρειν φλόγα δυναμένων ἥπτετο τοῦ ὀρόφου ᾗ τάχοσ. ὁ δὲ ξύλωσιν παρέχων πίσσησ τε καὶ κηροῦ πλέον ἔτι δὲ χρυσὸν ἐπαληλιμμένον εὐθέωσ ήκειν, ἔργα τε μεγάλα ἐκεῖνα καὶ ἀξιολογώτατα ἠφανίζετο.

καὶ τοὺσ ὑπὲρ τῶν στοῶν ὄλεθροσ οὗτοσ ἀπροσδόκητοσ κατέλαβεν· οἱ μὲν γὰρ τοῦ ὀρόφου καταρραγέντοσ συγκατεφέροντο αὐτῷ, τοὺσ δὲ περισταδὸν ἔβαλλον οἱ πολέμιοι· πολλοὶ δὲ ἀπορίᾳ σωτηρίασ τε καὶ ἐκπλήξει κακοῦ τοῦ περιεστηκότοσ, οἱ μὲν εἰσ τὸ πῦρ ἱέσαν αὑτούσ, οἱ δὲ καὶ τοῖσ ξίφεσι χρώμενοι διάδρασιν αὐτοῦ ἐποιοῦντο, ὁπόσοι δὲ εἰσ τὸ κατόπιν χωρήσαντεσ ὁδῷ ᾗ ἀναβεβήκεσαν ἐσώζοντο, οἱ Ῥωμαῖοι πάντασ ἔκτεινον γυμνούσ τε ὄντασ καὶ τὰ φρονήματα ἐκλελυμένουσ, οὐδὲν τῆσ ἀπονοίασ διὰ τὸ ἄνοπλον βοηθεῖν δυναμένησ.

ἐσώθη τε τῶν ἀνελθόντων ἐπὶ τὸ τέγοσ οὐδ’ ὁστισοῦν.

καὶ οἱ Ῥωμαῖοι διὰ τοῦ πυρὸσ ᾗ παρείκοι ὠσθέντεσ ἐκράτουν τοῦ θησαυροῦ, καθ’ ὃν ἱερὰ ἦν χρήματα. καὶ διεκλάπη μὲν πολλὰ ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν, Σαβῖνοσ δὲ περιεποίησεν εἰσ τὸ φανερὸν τετρακόσια τάλαντα. Ιοὐδαίουσ δὲ ἐλύπει μὲν τὸ πάθοσ τῶν φίλων, οἳ ἐν τῇδε ἔπεσον τῇ μάχῃ, ἐλύπει δὲ καὶ τῶν ἀναθημάτων ἡ ἀφαίρεσισ, οὐ μὴν ἀλλ’ ὅπερ αὐτῶν ἐτύγχανεν συνεστραμμένον καὶ μαχιμώτατον τούτῳ ἐμπεριέχοντεσ τὸ βασίλειον ἠπείλουν πῦρ τε ἐνήσειν αὐτῷ καὶ πάντασ κτείνειν, κελεύοντεσ ᾗ τάχοσ ἀπιέναι καὶ πειθομένοισ ὑπισχνούμενοι ἄδειαν καὶ Σαβίνῳ σὺν αὐτοῖσ.

καὶ τῶν βασιλικῶν τὸ πλεῖστον ηὐτομολήκεσαν σὺν αὐτοῖσ, Ῥοῦφοσ δὲ καὶ Γρᾶτοσ τρισχιλίουσ τὸ μαχιμώτατον τοῦ Ἡρώδου στρατεύματοσ ἔχοντεσ ἄνδρασ τοῖσ σώμασι δραστηρίουσ Ῥωμαίοισ προστίθενται.

καί τι καὶ ἱππικὸν ἦν τῶν ὑπὸ τῷ Ῥούφῳ τεταγμένων, ὃ καὶ αὐτὸ προσθήκη τῶν Ῥωμαίων ἐγεγόνει. Ιοὐδαίοισ δὲ οὐκ ἠμέλητο ἡ πολιορκία, ἀλλὰ καὶ τὰ τείχη μετήλλευον καὶ τοῖσ μεταβαλλομένοισ ἐκέλευον μὴ ἐμποδισταῖσ εἶναι τοῦ ἀποληψομένου χρόνῳ παροῦσαν αὐτοῖσ ἐλευθερίαν τὴν πάτριον.

Σαβίνῳ μὲν οὖν εὐκτὸν ἀπιέναι μετὰ τῶν στρατιωτῶν, πιστεύειν δ’ οὐχ οἱο͂́σ τε ἦν διὰ τὰ πεπραγμένα καὶ τὸ λίαν εὔγνωμον τῶν πολεμίων ἐπ’ ἀποτροπῇ τοῦ κατασταθησομένου εἶχεν, ἅμα δὲ καὶ τὸν Οὐάρον ἥξειν προσδοκῶν ὑπέμενε τὴν πολιορκίαν.

Ἐν τούτῳ δὲ καὶ ἕτερα μυρία θορύβων ἐχόμενα τὴν Ιοὐδαίαν κατελάμβανεν πολλῶν πολλαχόσε οἳ κατ’ οἰκείων ἐλπίδασ κερδῶν καὶ Ιοὐδαίων ἔχθρασ ἐπὶ τὸ πολεμεῖν ὡρμημένων·

δισχίλιοι μὲν τῶν ὑφ’ Ἡρώδῃ ποτὲ στρατευσαμένων καὶ ἤδη καταλελυκότεσ ἐν αὐτῇ Ιοὐδαίᾳ συστάντεσ προσεπολέμουν τοῖσ βασιλικοῖσ ἀντιστατοῦντοσ αὐτοῖσ Ἀχιάβου τοῦ Ἡρώδου ἀνεψιοῦ, καὶ τῶν μὲν πεδίων εἰσ τὰ μετέωρα ἀνεωσμένου δι’ ἐμπειρίαν τὴν εἰσ τὰ πολεμικὰ τῶν ἀνδρῶν, ταῖσ δὲ δυσχωρίαισ σώζοντοσ ὁπόσα δυνατά.

Ιοὔδασ δὲ ἦν Ἐζεκίου τοῦ ἀρχιλῃστοῦ υἱὸσ ἐπὶ μέγα δυνηθέντοσ ὑφ’ Ἡρώδου δὲ μεγάλοισ ληφθέντοσ πόνοισ.

φοβερόσ τε ἅπασιν ἦν ἄγων καὶ φέρων τοὺσ προστυγχάνοντασ ἐπιθυμίᾳ μειζόνων πραγμάτων καὶ ζηλώσει βασιλείου τιμῆσ, οὐκ ἀρετῆσ ἐμπειρίᾳ τοῦ δὲ ὑβρίζειν περιουσίᾳ κτήσεσθαι προσδοκῶν τὸ ἐντεῦθεν γέρασ.

Ἦν δὲ καὶ Σίμων δοῦλοσ μὲν Ἡρώδου τοῦ βασιλέωσ, ἄλλωσ δὲ ἀνὴρ εὐπρεπὴσ καὶ μεγέθει καὶ ῥώμῃ σώματοσ ἐπὶ μέγα προύχων τε καὶ πεπιστευμένοσ.

καί τινοσ πλήθουσ συστάντοσ καὶ αὐτὸσ βασιλεὺσ ἀναγγελθεὶσ μανίᾳ τῇ ἐκείνων καὶ εἶναι ἄξιοσ ἐλπίσασ παρ’ ὁντινοῦν τό τε ἐν Ιἑριχοῦντι βασίλειον πίμπρησιν δι’ ἁρπαγῆσ ἄγων τὰ ἐγκατειλημμένα, πολλάσ τε καὶ ἄλλασ τῶν βασιλικῶν οἰκήσεων πολλαχοῦ τῆσ χώρασ πῦρ ἐνιεὶσ ἠφάνιζεν, τοῖσ συνεστηκόσιν λείαν ἄγειν τὰ ἐγκαταλελειμμένα ἐπιτρέπων.

ἐπέπρακτο δ’ ἄν τι μεῖζον ὑπ’ αὐτοῦ μὴ ταχείασ ἐπιστροφῆσ γενομένησ·

καὶ μάχησ αὐτοῖσ μεγάλησ ἐπὶ πολὺ γενομένησ τό τε πολὺ τῶν Περαίων ἀσύντακτοι ὄντεσ καὶ τόλμῃ μᾶλλον ἢ ἐπιστήμῃ μαχόμενοι ἐφθάρησαν, καὶ αὐτοῦ Σίμωνοσ διά τινοσ φάραγγοσ σώζοντοσ αὑτὸν Γρᾶτοσ ἐντυχὼν τὴν κεφαλὴν ἀποτέμνει.

κατεπρήσθη δὲ καὶ τὰ ἐπ’ Ιὀρδάνῃ ποταμῷ ἐν Ἀμμάθοισ βασίλεια ὑπό τινων συστάντων ἀνδρῶν Σίμωνι παραπλησίων.

οὕτωσ πολλὴ ἀφροσύνη ἐνεπολίτευσε τῷ ἔθνει διὰ τὸ βασιλέα μὲν οἰκεῖον οὐκ εἶναι τὸν καθέξοντα τὸ πλῆθοσ ἀρετῇ, τοὺσ δ’ ἀλλοφύλουσ ἐπελθόντασ σωφρονιστὰσ τοῦ μὴ στασιάσοντοσ τῶν ἀνθρώπων ὑπέκκαυμα αὐτῶν διά τε τοῦ ὑβρίζειν καὶ πλεονεκτεῖν γενέσθαι. Ἐπεὶ καὶ Ἀθρόγγησ ἀνὴρ οὔτε προγόνων ἐπιφανὴσ ἀξιώματι οὔτε ἀρετῆσ περιουσίᾳ ἤ τινων πλήθει χρημάτων, ποιμὴν δὲ καὶ ἀνεπιφανὴσ τοῖσ πᾶσιν εἰσ τὰ πάντα ὤν, ἄλλωσ δὲ μεγέθει σώματοσ καὶ τῇ κατὰ χεῖρασ ἀλκῇ διαπρέπων, ἐτόλμησεν ἐπὶ βασιλείᾳ φρονῆσαι τῷ κτώμενόν τε αὐτὴν ἡδονῆσ πλέον ὑβρίσαι καὶ θνήσκων οὐκ ἐν μεγάλοισ τίθεσθαι τῆσ ψυχῆσ τὸ ἐπὶ τοιοῖσδε ἀνάλωμα γενησόμενον.

ἦσαν δὲ αὐτῷ καὶ ἀδελφοὶ τέσσαρεσ μεγάλοι τε καὶ αὐτοὶ καὶ ἐπὶ μέγα προύχειν τῇ κατὰ χεῖρασ ἀρετῇ πεπιστευμένοι, πρόεχμα εἶναι τῆσ καθέξεωσ τῆσ βασιλείασ δοκοῦντεσ, λόχου τε αὐτῶν ἦρχεν ἕκαστοσ·

συλλέγεται γὰρ μεγάλη πληθὺσ πρὸσ αὐτούσ. καὶ οἵδε μὲν στρατηγοὶ ἦσαν καὶ ὑπεστράτευον αὐτῷ ὁπόσα εἰσ τὰσ μάχασ φοιτῶντεσ δι’ αὐτῶν, ὁ δὲ διάδημα περιθέμενοσ βουλευτήριόν τε ἦγεν ἐπὶ τοῖσ ποιητέοισ καὶ τὰ πάντα γνώμῃ ἀνακείμενα εἶχεν τῇ αὐτοῦ.

διέμενέ τε ἐπὶ πολὺ τῷδε τῷ ἀνδρὶ ἡ ἰσχὺσ βασιλεῖ τε κεκλημένῳ καὶ ἃ πράσσειν ἐθέλοι μὴ ἀποστερουμένῳ, φόνῳ τε καὶ αὐτὸσ καὶ οἱ ἀδελφοὶ ἦσαν ἐπὶ μέγα προσκείμενοι Ῥωμαίων τε καὶ βασιλικῶν μίσει πολιτεύοντεσ ὁμοίωσ πρὸσ ἀμφοτέρουσ, τοῦτο μὲν ὕβρει ᾗ χρήσαιντο ἐπὶ τῆσ Ἡρώδου ἀρχῆσ, Ῥωμαίουσ δὲ ὧν τὸ παρὸν ἔδοξαν ἀδικεῖν.

προϊόντοσ δὲ χρόνου καὶ ἐπὶ πλέον ὁμοίωσ ἐξηγριώθησαν διάφευξίσ τε οὐκ ἦν τοῖσ πᾶσιν ἐμπεσεῖν, τὰ μὲν κέρδουσ ἐλπίδι, τὰ δὲ καὶ συνηθείᾳ τοῦ φονεύειν.

ἐπιτίθενται δέ ποτε καὶ Ῥωμαίων λόχῳ κατὰ Ἐμμαοῦντα, οἳ σῖτόν τε καὶ ὅπλα τῆσ στρατιᾶσ ἔφερον. καὶ περιστάντεσ Ἄρειον μὲν τὸν ἑκατόνταρχον, ὃσ ἡγεῖτο τοῦ παντὸσ καὶ τεσσαράκοντα τῶν περὶ αὐτὸν πεζῶν τοὺσ κρατίστουσ κατηκόντισαν. οἱ δὲ λοιποὶ δείσαντεσ πρὸσ τὸ πάθοσ αὐτῶν Γράτου σὺν τοῖσ βασιλικοῖσ, οἳ περὶ αὐτὸν ἦσαν, σκέπησ αὐτοῖσ γενομένησ σώζονται τοὺσ νεκροὺσ καταλιπόντεσ.

καὶ πολὺν μὲν τοιουτοτρόποισ χρώμενοι χρόνον μάχαισ Ῥωμαίουσ τε παρελύπησαν οὐκ εἰσ ὀλίγα καὶ τὸ ἔθνοσ ἐκάκωσαν ἐπὶ μέγα. χειροῦται δὲ αὐτῶν χρόνῳ ὕστερον ὁ μὲν Γράτῳ συμβαλὼν ὁ δὲ Πτολεμαίῳ, καὶ τὸν πρεσβύτατον Ἀρχελάου λαβόντοσ ὁ τελευταῖοσ πάθει τε τῷ ἐκείνου λελυπημένοσ καὶ ἄπορον ἐπὶ πλέον ὁρῶν τὴν σωτηρίαν ὑπὸ μονώσεωσ καὶ καμάτου πολλοῦ ψιλωθεὶσ τῆσ δυνάμεωσ ἐπὶ δεξιαῖσ καὶ πίστει τοῦ θείου Ἀρχελάῳ παραδίδωσιν αὑτόν.

καὶ τάδε μὲν ὕστερον γίνεται. Λῃστηρίων δὲ ἡ Ιοὐδαία πλέωσ ἦν, καὶ ὃσ παρατύχοι τινῶν οἳ συστασιάσοιεν αὐτῷ βασιλεὺσ προϊστάμενοσ ἐπ’ ὀλέθρῳ τοῦ κοινοῦ ἠπείγετο, ὀλίγα μὲν καὶ ἐπ’ ὀλίγοισ Ῥωμαίοισ λυπηροὶ καθιστάμενοι, τοῦ δὲ ὁμοφύλου φόνον ἐπὶ μήκιστον ἐμποιοῦντεσ.

Οὐάροσ δὲ ἐπειδὴ τὸ πρῶτον πυνθάνεται [τὰ πεπραγμένα] Σαβίνου γράψαντοσ πρὸσ αὐτόν, δείσασ περὶ τοῦ τάγματοσ δύο τὰ λοιπὰ ἀναλαβών, τρία γὰρ ἐπὶ Συρίασ τὰ πάντα ἦν, καὶ ἴλασ ἱππέων τέσσαρασ ὁπόσα τε ἐπικουρικὰ καὶ οἱ βασιλεῖσ οἵ τινεσ τετράρχαι τότε παρεῖχον, ἠπείγετο βοηθεῖν τοῖσ ἐν Ιοὐδαίᾳ τότε πολιορκουμένοισ.

εἴρητο δὲ πᾶσιν εἰσ Πτολεμαί̈δα ἐπείγεσθαι ὁπόσοι προεξεπέμποντο.

διδόασί τε αὐτῷ καὶ Βηρύτιοι διιόντι αὐτῶν τὴν πόλιν ἐπικούρουσ πεντακοσίουσ καὶ χιλίουσ, πέμπει δὲ καὶ Ἀρέτασ ὁ Πετραῖοσ ἔχθει τῷ Ἡρώδου φιλίαν τῶν Ῥωμαίων κτώμενοσ οὐκ ὀλίγην χεῖρα πεζῶν καὶ ἱππέων. σταθείσησ δ’ ἐν Πτολεμαί̈δι πάσησ ἤδη τῆσ δυνάμεωσ μέροσ τι ταύτησ τῷ υἱῷ παραδοὺσ [καὶ] ἑνὶ τῶν αὐτοῦ φίλων Γαλιλαίουσ ἐξέπεμπεν πολεμεῖν, οἳ ὑπὲρ τῆσ Πτολεμαί̈δοσ ἐχόμενοι κατοικοῦσιν.

ὃσ ἐμβαλὼν τούσ τε ἀντικαταστάντασ εἰσ μάχην τρέπεται καὶ Σέπφωριν ἑλὼν τοὺσ μὲν οἰκήτορασ ἠνδραποδίσατο, τὴν δὲ πόλιν ἐνέπρησεν.

αὐτὸσ δὲ Οὐάροσ ἐπὶ Σαμαρείασ τῷ παντὶ στρατῷ προιὼν τῆσ μὲν πόλεωσ ἀπέσχετο διὰ τὸ ἀνέγκλητον ἐπὶ τοῖσ νεωτερισμοῖσ εἶναι, στρατοπεδεύεται δὲ ἔν τινι κώμῃ Πτολεμαίου κτήματι, Ἀροὺσ ὄνομα αὐτῇ. καὶ οἱ Ἄραβεσ μίσει τῷ Ἡρώδου ἐμπιπρᾶσιν αὐτὴν ἐχθρῶσ καὶ πρὸσ φίλουσ τοὺσ ἐκείνου ἔχοντεσ.

ἀλλὰ πυρὸσ καὶ φόνου τὰ πάντα μεστὰ ἦν.

πίμπραται δὲ καὶ Ἐμμαοῦσ Οὐάρου κελεύσαντοσ ἐπ’ ἐκδικίᾳ τῶν συντετελευτηκότων προεκλειφθεῖσα ὑπὸ τῶν οἰκητόρων. ἐντεῦθεν δὲ καὶ Ιἑροσολύμοισ ἤδη συνῆπτε, καὶ Ιοὐδαίων οἱ κατὰ πολιορκίαν τοῦ τάγματοσ τῇδε στρατοπεδευόμενοι τὴν ὄψιν τῆσ προσόδου τῶν στρατευμάτων οὐχ ὑπομείναντεσ ᾤχοντο ἡμίεργον τὴν πολιορκίαν καταλιπόντεσ.

οἱ δ’ ἐν τοῖσ Ιἑροσολύμοισ Ιοὐδαῖοι δεινῶσ τοῦ Οὐάρου σφίσιν ἐγκαλοῦντοσ ἀπελύοντο τὰσ αἰτίασ, ὡσ τῆσ μὲν συνόδου τῆσ πληθύοσ διὰ τὴν ἑορτὴν γενομένησ, τοῦ δὲ πολέμου μηδαμὰ γνώμῃ τῇ αὐτῶν, τόλμῃ δὲ τῶν ἐπηλύδων συνελθόντεσ αὐτοῖσ καὶ συμπολιορκηθέντεσ Ῥωμαίοισ μᾶλλον ἢ πολιορκεῖν προθυμίαν σχόντεσ.

προαπηντήκασιν δὲ τῷ Οὐάρῳ Ιὤσηπόσ τε ἀνεψιὸσ Ἡρώδου βασιλέωσ Γρᾶτοσ τε καὶ Ῥοῦφοσ τοὺσ ὑπ’ αὐτοῖσ τῶν στρατιωτῶν ἄγοντεσ καὶ τῶν Ῥωμαίων οἱ πολιορκούμενοι.

Σαβῖνοσ δὲ οὐκ ἀφίκετο Οὐάρῳ εἰσ ὄψιν, ἀλλ’ ὑπεξῆλθεν τῆσ πόλεωσ ἐπὶ θάλασσαν. Οὐάροσ δὲ κατὰ τὴν χώραν πέμψασ τοῦ στρατοῦ μέροσ ἐπεζήτει τοὺσ αἰτίουσ τῆσ ἀποστάσεωσ.

καὶ σημαινομένων τοὺσ μὲν ἐκόλασεν ὡσ αἰτιωτάτουσ, εἰσὶ δ’ οὓσ καὶ ἀφῆκεν· ἐγίνοντο δὲ οἱ διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν σταυρωθέντεσ δισχίλιοι. μετὰ δὲ τοῦτο τὴν μὲν αὐτοῦ στρατιὰν ἀποπέμπεται, χρήσιμον μὲν ὁρῶν ἐπ’ οὐδαμοῖσ οὖσαν πράγμασιν·

πολλὰ δὲ ἠτάκτητο αὐτοῖσ καὶ παρήκουστο τῶν δογμάτων καὶ ὧν ἠξίου Οὐάροσ ἐφέσει κερδῶν, ἃ ἐκ τοῦ κακουργεῖν περιεγίνοντο αὐτοῖσ. αὐτὸσ δὲ μυρίουσ Ιοὐδαίουσ συνεστηκέναι πυνθανόμενοσ ἠπείγετο εἰσ κατάληψιν αὐτῶν.

οἱ δὲ οὐδ’ ἧκον εἰσ χεῖρασ, ἀλλὰ παρέδοσαν αὑτοὺσ γνώμῃ τῇ Ἀχιάβου συνελθόντεσ. καὶ Οὐάροσ τῷ πλήθει συγχωρῶν τὰσ αἰτίασ τῆσ ἀποστάσεωσ ἔπεμπεν ἐπὶ Καίσαρα ὁπόσοι ἡγεμόνεσ ἦσαν αὐτῶν. Καῖσαρ δὲ τοὺσ μὲν αὐτῶν πολλοὺσ διῆκεν, ὁπόσοι δὲ συγγενεῖσ ὄντεσ Ἡρώδου συνεστράτευον αὐτοῖσ τούσδε ἐκόλασεν μόνουσ, εἰ μηδὲν φροντίσαντεσ τοῦ δικαίου κατὰ τῶν οἰκείων ἐστράτευον.

Οὐάροσ μὲν δὴ ταῦτα καταστησάμενοσ καὶ φρουρὰν Ιἑροσολύμων τὸ καὶ πρότερον καταλιπὼν τάγμα ἐπ’ Ἀντιοχείασ ἠπείγετο.

Ἀρχελάῳ δ’ ἐπὶ Ῥώμησ ἑτέρων πραγμάτων ἐφύοντο ἀρχαὶ κατὰ τοιαύτασ αἰτίασ. ἀφίκετο εἰσ τὴν Ῥώμην πρεσβεία Ιοὐδαίων Οὐάρου τὸν ἀπόστολον αὐτῶν τῷ ἔθνει ἐπικεχωρηκότοσ ὑπὲρ αἰτήσεωσ αὐτονομίασ.

καὶ ἦσαν οἱ μὲν πρέσβεισ οἱ ἀποσταλέντεσ γνώμῃ τοῦ ἔθνουσ πεντήκοντα, συνίσταντο δὲ αὐτοῖσ τῶν ἐπὶ Ῥώμησ Ιοὐδαίων ὑπὲρ ὀκτακισχίλιοι. Καίσαρόσ τε συνέδριον φίλων τε τῶν αὐτοῦ καὶ Ῥωμαίων τῶν πρώτων συνάγοντοσ ἐν ἱερῷ Ἀπόλλωνοσ μεγάλοισ τέλεσιν ὑπ’ αὐτοῦ ἱδρυμένῳ, οἱ μὲν πρέσβεισ μετὰ τοῦ πλήθουσ τῶν αὐτόθι Ιοὐδαίων ἀφικνοῦνται, Ἀρχέλαοσ δὲ μετὰ τῶν φίλων.

ὁπόσοι δὲ συγγενεῖσ τοῦ βασιλέωσ ἦσαν Ἀρχελάῳ μὲν συντετάχθαι διὰ μῖσοσ τὸ πρὸσ αὐτὸν ὑστέρουν, τοῖσ δὲ πρέσβεσιν ὁμοψηφεῖν κατ’ αὐτοῦ δεινὸν ἡγοῦντο ἐν αἰσχύνῃ τῇ αὐτῶν οἰόμενοι γενήσεσθαι παρὰ Καίσαρι κατ’ ἀνδρὸσ οἰκείου τοιάδε πράσσειν προθυμεῖσθαι.

παρῆν δὲ ἤδη καὶ Φίλιπποσ ἀπὸ Συρίασ ἐξοτρύναντοσ αὐτὸν Οὐάρου τὸ μὲν κεφάλαιον ἐπὶ συνηγορίᾳ τοῦ ἀδελφοῦ, πάνυ γὰρ εὐνόει Οὐάροσ αὐτῷ, γινομένησ δὲ τῇ βασιλείᾳ μεταπτώσεωσ, καὶ τάδε ὑπώπτευεν Οὐάροσ νέμησιν αὐτῆσ γενήσεσθαι διὰ τὸ πολλοὺσ εἶναι τοὺσ αὐτονομίασ γλιχομένουσ, οὐχ ὑστεριῶν τοῦ κἂν αὐτὸσ μοῖραν αὐτῆσ τινα φέρεσθαι.

Λόγου οὖν τοῖσ Ιοὐδαίων πρέσβεσι δοθέντοσ, οἳ ἐπὶ καταλύσει τῆσ βασιλείασ ἤλπιζον λέγειν, ἐπὶ κατηγορίᾳ τῶν Ἡρώδου παρανομιῶν τρέπονται, βασιλέα μὲν ὀνόματι ἀποφαίνοντεσ αὐτόν, τῶν δ’ ἐν ταῖσ τυραννίσιν ἑκάστησ τὸ ἀνήκεστον ἀναδεξάμενον εἰσ ταὐτὸν ἐπ’ ὀλέθρῳ τῶν Ιοὐδαίων συνθέντα χρῆσθαι τὰ πολλὰ καὶ φύσει τῇ αὐτοῦ προσκαινουργεῖν οὐκ ἀπηλλαγμένον.

πολλῶν γοῦν ὄντων, οἳ ὀλέθροισ ἀπολώλοιεν οὐχ ἱστορήσειν πω πρότερον, πολλῷ δὲ δυστυχεστέρουσ πάθουσ ἐκείνων τοὺσ ζῶντασ εἶναι, οὐ μόνον ὧν ὄψει καὶ διανοίᾳ ἐπ’ αὐτοῖσ ἀνιαθεῖεν, ἀλλὰ καὶ ὧν ταῖσ οὐσίαισ.

πόλεισ τε τὰσ μὲν περιοικίδασ καὶ ὑπὸ ἀλλοφύλων οἰκουμένασ κοσμοῦντα ῶν ἐκ παύσασθαι καὶ καταλύσεώσ τε καὶ ἀφανισμῷ τῶν ἐν τῇ ἀρχῇ αὐτοῦ κατῳκημένων.

πενίασ δὲ ἀπόρου τὸ ἔθνοσ ἀναπεπληκέναι σὺν ὀλίγοισ εὔδαιμον παρειληφότα, τῶν τε εὐπατριδῶν ὁπότε κτείνειεν αὐτοὺσ ἐπ’ ἀλόγοισ αἰτίαισ τὰσ οὐσίασ ἀποφερόμενον καὶ οἷσ συγχωρήσειε τὴν ἀηδίαν τοῦ ζῆν ψίλωσιν χρημάτων καταδικάζοντα.

καὶ χωρὶσ μὲν πράσσεσθαι φόρουσ ἐπιβαλλομένουσ ἑκάστοισ τὸ ἐπ’ ἔτοσ, χωρὶσ δὲ εὐπορίασ εἶναι παρακαταβολὰσ αὐτῷ τε καὶ οἰκείοισ καὶ φίλοισ καὶ τῶν δούλων οἳ ἐπ’ ἐκπράξει τῶν φόρων ἐξίοιεν διὰ τὸ μὴ εἶναι κτήσει τοῦ ἀνυβρίστωσ μηδ’ ὅπωσ μηδ’ ἀργυρίων διδομένων.

παρθένων μέντοι φθορὰσ καὶ γυναικῶν αἰσχύνασ, ὁπόσασ ἐπὶ παροινίᾳ καὶ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου δρώμενα σιγᾶν διὰ τὸ ἡδονὴν ἴσην εἶναι τοῖσ πεπονθόσι τοῦ μὴ γεγονέναι τὴν ἐκ τοῦ ἀνέκπυστα αὐτὰ εἶναι·

τοσήνδε Ἡρώδην ἐπεισάγεσθαι τὴν ὕβριν αὐτοῖσ, ὁπόσην οὐδ’ ἂν θηρίον ἀνθρώπων ἐπιστατεῖν δυνάμεωσ αὐτῷ παραγενομένησ. πολλῶν γοῦν ἀναστάσεων καὶ μεταστάσεων παραλαβουσῶν τὸ ἔθνοσ οὐδεμίαν ἱστορεῖσθαι πώποτε τοιάνδε δυστυχίαν ἐπελθοῦσαν αὐτῷ, παράδειγμά τε κακώσεωσ ἣν αὐτῷ Ἡρώδησ ἐπετίθει τὸ ἔθνοσ·

καὶ ταῦτ’ εἰκότωσ ἂν γενέσθαι τὸ ἀσμένωσ Ἀρχέλαον βασιλέα προσειπεῖν οἰήσει τοῦ πάντ’ ὅντιν’ οὖν τὸν ἐπὶ τὴν βασιλείαν ἐσόμενον Ἡρώδου μετριώτερον φαίνεσθαι, καὶ τόν τε πατέρα συνολοφύρεσθαι αὐτῷ θεραπεύοντασ, εἴ γε μετρίου τυγχάνειν δυνηθεῖεν, καὶ τἆλλα οἰκειουμένουσ.

τοῦ δὲ δείσαντοσ μὴ οὐχὶ Ἡρώδου γνήσιοσ πιστεύοιτο υἱόσ, οὐδὲν εἰσ ἀναβολὰσ ἀλλ’ ἐκ τοῦ ὀξέοσ ἐπάξειν ἂν τῷ ἔθνει τὴν διάνοιαν αὐτοῦ καὶ ταῦτα μηδέπω τέλεον κρατυνάμενον ἡγεμονίαν διὰ τὸ ἐπὶ Καίσαρι δοῦναι καὶ μὴ τὴν ἐξουσίαν εἶναι, καὶ παράδειγμα τὴν τῆσ εἰσ αὖθισ ἀρετῆσ τιθέναι τοῖσ ἀρχθησομένοισ μετριότητοσ καὶ εὐνομίασ, ᾗ χρήσαιτο ἂν πρὸσ αὐτούσ, ἀπὸ τῆσ ἐν πρώτοισ ἀποδειχθείσησ πράξεωσ ἐπί τε τοῖσ πολίταισ καὶ τῷ θεῷ τρισχιλίων ὁμοφύλων ἀνδρῶν σφαγὴν ἐν τῷ τεμένει ποιησάμενον.

πῶσ οὐκ ἂν ἤδη καὶ δικαίῳ μίσει χρῆσθαι κατ’ αὐτῶν πρὸσ τῇ λοιπῇ ὠμότητι καὶ ἔγκλημα τῆσ ἀντιστάσεωσ καὶ ἀντιλογίασ ἐπὶ τῇ ἀρχῇ προφερόμενον;

ἦν δὲ κεφάλαιον αὐτοῖσ τῆσ ἀξιώσεωσ βασιλείασ μὲν καὶ τοιῶνδε ἀρχῶν ἀπηλλάχθαι, προσθήκη δὲ Συρίασ γεγονότεσ ὑποτάσσεσθαι τοῖσ ἐκεῖσε πεμπομένοισ στρατηγοῖσ·

φανερωθήσεσθαι γὰρ οὕτωσ, εἴτε ἀληθῶσ στασιώδεισ εἰε͂ν καὶ νεωτερισμοῖσ τὰ πολλὰ προσησκημένοι εἴτε καὶ οὔ, μετριωτέρων τυχόντεσ οἳ ἐπιστήσονται αὐτοῖσ. Τοιαῦτα δὲ τῶν Ιοὐδαίων εἰρηκότων Νικόλαοσ τούσ τε βασιλεῖσ ἀπήλλασσε τῶν ἐγκλημάτων, Ἡρώδην μὲν διὰ τὸ παρ’ ὃν ἔζη χρόνον τυχεῖν ἀκατηγόρητον·

οὐ γὰρ δὴ τοὺσ ἐγκαλεῖν ἔχοντασ ἐπὶ μετρίοισ παρὰ τοῦ ζῶντοσ τιμωρίαν λαβεῖν δυναμένουσ ἐπὶ νεκρῷ κατηγορίαν συντιθέναι· τὰ δὲ ὑπ’ Ἀρχελάου πραχθέντα ὕβρει τῇ ἐκείνων ἀνετίθει, οἳ ὀριγνώμενοι πραγμάτων παρὰ τοὺσ νόμουσ καὶ σφαγῆσ ἄρξαντεσ τῶν κωλύειν ὑβρίζοντασ προμηθουμένων ἀμύνησ γενομένησ ἐγκαλοῖεν.

ἐνεκάλει δὲ νεωτεροποιίασ αὐτοῖσ καὶ τοῦ στασιάζειν ἡδονὴν ἀπαιδευσίᾳ τοῦ πείθεσθαι δίκῃ καὶ νομίμοισ ὑπὸ τοῦ θέλειν τὰ πάντα νικᾶν. ταῦτα μὲν οὖν Νικόλαοσ. Καῖσαρ δ’ ἀκούσασ διαλύει μὲν τὸ συνέδριον, ὀλίγων δ’ ἡμερῶν ὕστερον Ἀρχέλαον βασιλέα μὲν οὐκ ἀποφαίνεται, τῆσ δ’ ἡμίσεωσ χώρασ ἥπερ Ἡρώδῃ ὑπετέλει ἐθνάρχην καθίσταται, τιμήσειν ἀξιώματι βασιλείασ ὑπισχνούμενοσ, εἴπερ τὴν εἰσ αὐτὴν ἀρετὴν προσφέροιτο.

τὴν δ’ ἑτέραν ἡμίσειαν νείμασ διχῇ δυσὶν Ἡρώδου παισὶν ἑτέροισ παρεδίδου Φιλίππῳ καὶ Ἀντίπᾳ τῷ πρὸσ Ἀρχέλαον τὸν ἀδελφὸν ἀμφισβητήσαντι περὶ τῆσ ὅλησ ἀρχῆσ.

καὶ τούτῳ μὲν ἥ τε Περαία καὶ τὸ Γαλιλαῖον ὑπετέλουν, φορά τε ἦν τάλαντα διακόσια τὸ ἐπ’ ἔτοσ. Βαταναία δὲ σὺν Τράχωνι καὶ Αὐρανῖτισ σύν τινι μέρει οἴκου τοῦ Ζηνοδώρου λεγομένου Φιλίππῳ τάλαντα ἑκατὸν προσέφερεν·

τὰ δ’ Ἀρχελάῳ συντελοῦντα Ἰδουμαῖοί τε καὶ Ιοὐδαία τό τε Σαμαρειτικόν. τετάρτην μοῖραν οὗτοι τῶν φόρων παραλέλυντο Καίσαροσ αὐτοῖσ κούφισιν ψηφισαμένου διὰ τὸ μὴ συναποστῆναι τῇ λοιπῇ πληθύι. καὶ ἦσαν πόλεισ αἳ Ἀρχελάῳ ὑπετέλουν Στράτωνόσ τε πύργοσ καὶ Σεβαστὴ σὺν Ιὄππῃ καὶ Ιἑροσολύμοισ·

Γάζαν γὰρ καὶ Γάδαρα καὶ Ἵππον, Ἑλληνίδεσ εἰσὶν πόλεισ, ἀπορρήξασ αὐτοῦ τῆσ ἀκροάσεωσ Συρίασ προσθήκην ποιεῖται. προσῄει δὲ Ἀρχελάῳ φορὰ χρημάτων τὸ κατ’ ἐνιαυτὸν εἰσ τάλαντα ἑξακόσια ἐξ ἧσ παρέλαβεν ἀρχῆσ. Καὶ τάδε μὲν τοῖσ Ἡρώδου υἱέσιν τῶν πατρῴων παρῆν.

Σαλώμῃ δὲ πρὸσ οἷσ ὁ ἀδελφὸσ ἐν ταῖσ διαθήκαισ ἀπονέμει, Ιἄμνεια δὲ ἦν ταῦτα καὶ Ἄζωτοσ καὶ Φασαηλὶσ καὶ ἀργυρίου ἐπισήμου μυριάδεσ πεντήκοντα, Καῖσαρ χαρίζεται καὶ τὴν ἐν Ἀσκάλωνι βασίλειον οἴκησιν. ἦν δὲ καὶ ταύτῃ πρόσοδοσ ἐκ πάντων ταλάντων ἑξήκοντα τὸ ἐπ’ ἔτοσ· καὶ αὐτῆσ ὁ οἶκοσ ἦν ἐν τῇ Ἀρχελάου ἀρχῇ. κομίζονται δὲ καὶ οἱ λοιποὶ τοῦ βασιλέωσ συγγενεῖσ ὁπόσα αἱ διαθῆκαι διηγόρευον.

δυοῖν δ’ αὐτοῦ θυγατράσιν παρθένοισ χωρὶσ ὧν ὁ πατὴρ κατέλιπεν Καῖσαρ ἑκατέρᾳ δωρεὰν ἐπετίθει μυριάδων ἀνὰ πέντε καὶ εἴκοσι ἀργυρίου ἐπισήμου καὶ συνῴκισεν αὐτὰσ τοῖσ Φερώρου υἱέσιν. χαρίζεται δὲ καὶ ὁπόσα αὐτῷ καταλέλειπτο τοῖσ παισὶν τοῦ βασιλέωσ ὄντα πεντακοσίων ταλάντων καὶ χιλίων, ὀλίγα τῶν σκευῶν ὑπεξελόμενοσ οὐχ οὕτωσ μεγέθει τέλουσ ὡσ μνήμῃ τοῦ βασιλέωσ αὐτῷ κεχαρισμένα.

Τούτων δὲ ταύτῃ διαπεπραγμένων ὑπὸ Καίσαροσ νεανίασ Ιοὐδαῖοσ μὲν τὸ γένοσ, ἐπὶ δὲ τῆσ Σιδωνίων τεθραμμένοσ πόλεωσ παρά τινι τῶν Ῥωμαϊκῶν ἀπελευθέρων εἰσῴκισεν αὑτὸν εἰσ τὴν Ἡρώδου συγγένειαν ὁμοιότητι μορφῆσ, ἣ πρὸσ Ἀλέξανδρον αὐτῷ τὸν ἀνῃρημένον Ἡρώδου υἱὸν ἐμαρτυρεῖτο παρὰ τοῖσ θεωροῦσιν.

καὶ τοῦτο παρόρμημα ἦν αὐτῷ εἰσ τὸ μεταποιεῖσθαι τῆσ ἡγεμονίασ.

καὶ ὁμοπράγμονα παραλαβὼν ὁμόφυλον ἄνδρα, ἔμπειρον δὲ τῶν ἀμφὶ τὸ βασίλειον πονηρόν τε ἄλλωσ καὶ ταράξαι μεγάλα πράγματα φύσιν ἔχοντα καὶ τοιαύτησ κακίασ διδάσκαλον αὐτῷ γενόμενον, ἀπέφαινεν αὑτὸν Ἀλέξανδρον καὶ Ἡρώδου παῖδα ὄντα διακεκλεμμένον ὑπὸ τῶν ἀνελεῖν αὐτὸν ἐσταλμένων· κτείναντα γὰρ ἑτέρουσ, οἳ ἀπατήσειν ἔμελλον τοὺσ θεωροῦντασ, αὐτόν τε περιποιῆσαι καὶ τὸν ἀδελφὸν Ἀριστόβουλον.

καὶ τούτοισ αὐτόσ τε ἀνεπτέρωτο, καὶ τοὺσ ἐντυγχάνοντασ οὐκ ἀπήλλακτο ἀπατᾶν, ἀλλὰ Κρήτῃ προσενεχθεὶσ Ιοὐδαίων ὁπόσοισ εἰσ ὁμιλίαν ἀφίκετο ἐπηγάγετο εἰσ πίστιν, καὶ χρημάτων εὐπορηθεὶσ δόσει τῇ ἐκείνων ἐπὶ Μήλου διῆρεν.

πολὺ πλέονα δὲ ἦν ἐντεῦθεν ὁπόσα αὐτῷ προσῄει χρήματα πίστει τῆσ βασιλείου συγγενείασ καὶ ἐλπίδι τοῦ ἀπολαβεῖν τὴν πάτριον ἀρχὴν καὶ ἀμείψασθαι τοὺσ εὐεργέτασ. ἐπὶ Ῥώμησ ἠπείγετο παραπομπῇ τῶν ἰδιοξένων, καὶ Δικαιαρχείᾳ προσβαλὼν οὐκ ἠτύχει καὶ τοὺσ τῇδε Ιοὐδαίουσ ἀφ’ ὁμοίασ ἀπάτησ προσαγαγέσθαι, προσῄεσάν τε ὥσπερ βασιλεῖ οἵ τε ἄλλοι καὶ ὁπόσοισ ξενία πρὸσ Ἡρώδην καὶ εὔνοια ἦν.

αἴτιον δὲ ἦν τῶν ἀνθρώπων τὸ ἡδονῇ δεχόμενον τοὺσ λόγουσ σὺν τῷ φερεγγύῳ τῆσ μορφῆσ·

ὥστε καὶ προελθόντοσ εἰσ τὴν Ῥώμην λόγου τοῦ περὶ αὐτοῦ πᾶν τὸ τῇδε Ιοὐδαίων ἔθνοσ ὑπαντιάζοντεσ ἐξῄεσαν τῷ παρὰ δόξαν τῆσ σωτηρίασ θειάζοντεσ τὸ ἔργον καὶ χάρμα ποιούμενοι διὰ τὸ μητρῷον αὐτῶν γένοσ, ὁπότε χωροίη κατὰ τοῦ στενωποῦ διφροφορούμενοσ·

καὶ πάντα βασίλειον περὶ αὐτὸν σχῆμα ἦν ἀναλώμασιν τῶν ἰδιοξένων, μεγάλαι περιστάσεισ ἐγίνοντο τῆσ πληθύοσ ἐπιβοήσεισ τε εὔφημοι ὁπόσα εἰκὸσ τοῖσ οὕτω παρ’ ἐλπίδα σωθεῖσιν συντυγχάνειν οὐδὲν ὅ τι οὐκ ἐπράσσετο.

Καίσαρι δὲ ὡσ ἀφίκετο ἀγγελία ἡ περὶ αὐτοῦ, ἠπίστει μὲν διὰ τὸ μὴ ἂν ῥᾳδίωσ ἀπατηθῆναι Ἡρώδην ἐν πράγμασιν ἐπὶ μέγα ἀνήκουσιν αὐτῷ, διδοὺσ δὲ τῇ ἐλπίδι Κέλαδον τῶν αὐτοῦ τινὰ ἐξελευθέρων ὡμιληκότα τοῖσ μειρακίοισ πέμπει κελεύσασ ἀγαγεῖν εἰσ ὄψιν αὐτῷ τὸν Ἀλέξανδρον.

ὁ δὲ ἀνῆγεν οὐδέν τι βελτίων ἐπὶ τῇ κρίσει τῶν πολλῶν γενόμενοσ. οὐ μὴν Καῖσάρ γε ἠπατᾶτο, ἀλλ’ ἦν μὲν ἐμφερήσ, οὐ μὴν ὥστε ἀπατῆσαι τοὺσ σωφρόνωσ ἐκλογίζεσθαι δυναμένουσ·

αὐτουργίᾳ τε γὰρ ἐτέτρυτο ὁ ψευδαλέξανδροσ καὶ παρὰ τὸ ἐκείνῳ ῥαδαλὸν τοῦ σώματοσ ὑπὸ τρυφῆσ καὶ γενναιότητοσ συνερχόμενον διὰ τὰ ἐναντία τῷδε ἐπισκληρότερον ἐξεβεβήκει τὸ σῶμα. θεασάμενοσ οὖν συμπνευσμὸν ἐπὶ ψευδολογίᾳ διδασκάλου καὶ μαθητοῦ καὶ λόγων τολμηρῶν συγκρότησιν, ἐξήταζε περὶ Ἀριστοβούλου, τί καὶ γεγόνοι συνεκκλαπεὶσ αὐτῷ, καὶ δι’ ἣν αἰτίαν οὐ παραγεγόνοι μεταποιούμενοσ τῆσ ἀξίασ, ἧσ προσῆκε τυγχάνειν τοὺσ οὕτω γεγονότασ;

φαμένου δ’ ἐπὶ νήσου τῆσ Κυπρίων καταλελεῖφθαι κινδύνων ὑφοράσει τῶν κατὰ θάλασσαν, εἰ περὶ αὐτῷ συσταίη τι δεινόν, μὴ παντελὲσ ἐξαλείφοιτο τὸ Μαριάμμησ γένοσ ἀλλὰ περιὼν Ἀριστόβουλοσ μένοι τοὺσ ἐπιβεβουλευκότασ, ταῦτα διισχυριζομένου καὶ συνεστῶτοσ αὐτῷ τοῦ μηχανοποιοῦ τῆσ πράξεωσ Καῖσαρ καταμόνασ ἀπολαβὼν τὸ μειράκιον "ἀλλὰ σοὶ μισθόσ, ἔφη, προκείσεται τοῦ μὴ καὶ πρὸσ ἐμὲ ἀπάτῃ χρησομένου τὸ μὴ ἀπολούμενον τῆσ σωτηρίασ·

φάθι δή μοι αὐτόν τε ὃσ ὢν τυγχάνεισ καὶ ὅσ σε τοιάδε ᾖξε τολμῆσαι διανοεῖσθαι·

μεῖζον γὰρ τὸ ἐπιβού λευμα κακίασ ἐγκεχείρηκασ χρόνων οὓσ γεγονὼσ τυγχάνεισ. " καὶ δή, οὐ γὰρ ἦν ἄλλωσ πράσσειν, φράζει πρὸσ τὸν Καίσαρα τὸ ἐπιβούλευμα, ὅν τε τρόπον καὶ ὑφ’ οὗ τυγχάνοι συγκείμενον.

καὶ ὁ Καῖσαρ τὸν μὲν ψευδαλέξανδρον, οὐ γὰρ ἐψεύσατο ὁμολογίαν τὴν πρὸσ αὐτόν, δραστήριον ὁρῶν αὐτουργῆσαι τῷ σώματι ἐρέσσειν ἐν τοῖσ ναύταισ καταλέγει, τὸν δὲ ἀναπείσαντα κτείνει. καταδίκη δ’ ἤρκει Μηλίοισ ὁπόσα ἐτετελέκεσαν εἰσ τὸν Ψευδαλέξανδρον διακενῆσ ἀναλωκέναι.

καὶ τὰ μὲν περὶ τὸν ψευδαλέξανδρον τολμηρῶσ συντεθέντα οὕτωσ ἀκλεῶσ ἔσχεν. Ἀρχέλαοσ δὲ τὴν ἐθναρχίαν παραλαβὼν ἐπεὶ εἰσ Ιοὐδαίαν ἀφικνεῖται, Ιωἄζαρον τὸν Βοηθοῦ ἀφελόμενοσ τὴν ἀρχιερωσύνην ἐπικαλῶν αὐτῷ συστάντι τοῖσ στασιώταισ Ἐλεάζαρον τὸν ἐκείνου ἐπικαθίσταται ἀδελφόν.

ἀνοικοδομεῖ δὲ καὶ τὸ ἐν Ιἑριχοῦντι βασίλειον ἐκπρεπῶσ, τῶν τε ὑδάτων ὁπόσα Νεαρὰν τὴν κώμην ὠφελεῖ ἐπιρρέοντα ἐξ ἡμισείασ ἀπέστρεψεν ἐπαγωγὴν αὐτῷ ποιούμενοσ τῷ πεδίῳ φοίνιξιν ὑπ’ αὐτοῦ πεφυτευμένῳ, κώμην τε κτίσασ Ἀρχελαί̈δα ὄνομα αὐτῇ τίθεται.

καὶ τοῦ πατρίου παράβασιν ποιησάμενοσ Γλαφύραν τὴν Ἀρχελάου μὲν θυγατέρα, Ἀλεξάνδρου δὲ τοῦ ἀδελφοῦ γαμετὴν γενομένην, ἐξ οὗ καὶ τέκνα ἦν αὐτῇ, ἀπώμοτον ὂν Ιοὐδαίοισ γαμετὰσ ἀδελφῶν ἄγεσθαι, γαμεῖ.

διατρίβει δὲ οὐδὲ ὁ Ἑλεάζαροσ ἐν τῇ ἱερωσύνῃ ἐπικατασταθέντοσ αὐτῷ ζῶντι Ιἠσοῦ τοῦ Σεὲ παιδόσ. Δεκάτῳ δὲ ἔτει τῆσ ἀρχῆσ Ἀρχελάου οἱ πρῶτοι τῶν ἀνδρῶν ἔν τε Ιοὐδαίοισ καὶ Σαμαρεῦσι μὴ φέροντεσ τὴν ὠμότητα αὐτοῦ καὶ τυραννίδα κατηγοροῦσιν αὐτοῦ ἐπὶ Καίσαροσ, καὶ μάλιστα ἐπεὶ ἔγνωσαν αὐτὸν παραβεβηκότα τὰσ ἐντολὰσ αὐτοῦ, ἵνα ἐπιεικῶσ ἀναστραφῇ τὰ πρὸσ αὐτούσ.

ὁ τοίνυν Καῖσαρ ὡσ ἤκουσεν, ὀργῇ φέρων τὸν ἐπίτροπον τὸν Ἀρχελάου τῶν ἐν Ῥώμῃ πραγμάτων, Ἀρχέλαοσ δὲ καὶ τούτῳ ὄνομα ἦν, μετακαλέσασ γράφειν μὲν Ἀρχελάῳ ταπεινὸν ἡγεῖται, "σὺ δὲ παραχρῆμα, φησίν, πλέων μηδὲν εἰσ ἀναβολὰσ ἐπαναγαγεῖν αὐτὸν πρὸσ ἡμᾶσ.

" καὶ ὃσ ἔκπλουν ἐκ τοῦ ὀξέοσ ποιησάμενοσ καὶ ἀφικόμενοσ εἰσ Ιοὐδαίαν λαμβάνει τὸν Ἀρχέλαον ἐν εὐωχίαισ ὄντα μετὰ τῶν φίλων, τήν τε διάνοιαν ἀποσημαίνει τὴν Καίσαροσ καὶ ὡρ́μησεν αὐτὸν εἰσ τὴν ἔξοδον. καὶ ὁ Καῖσαρ ἀφικομένου ἐπί τινων κατηγόρων ἀκροᾶται καὶ αὐτοῦ λέγοντοσ ἐκεῖνον μὲν φυγάδα ἐλαύνει δοὺσ οἰκητήριον αὐτῷ Βίενναν πόλιν τῆσ Γαλατίασ, τὰ δὲ χρήματα ἀπηνέγκατο.

Πρότερον δὲ ἢ κληθεὶσ ἐπὶ Ῥώμησ ἀνελθεῖν Ἀρχέλαοσ ὄναρ τοιόνδε ἐκδιηγεῖται τοῖσ φίλοισ θεασάμενοσ·

ἀστάχυασ δέκα τὸν ἀριθμὸν πλέουσ πυροῦ τὴν ἰδίαν ἀκμὴν ἀπειληφότασ δόξα ἦν αὐτῷ βιβρωσκομένουσ ὑπὸ βοῶν θεωρεῖν. καὶ περιεγρόμενοσ φέρειν εἰσ μέγα δόξαν τὴν ὄψιν αὐτῷ μεταστέλλεται τοὺσ μάντεισ, οἷσ περὶ ὀνειράτων ἦσαν αἱ ἀναστροφαί. σκιδναμένων δὲ ἑτέρων ἐφ’ ἑτέροισ, οὐ γὰρ εἰσ ἕνα ἔκειτο πᾶσιν ἀφήγησισ, Σίμων ἀνὴρ γένοσ Ἐσσαῖοσ ἀσφάλειαν αἰτησάμενοσ, μεταβολὴν πραγμάτων ἔλεγεν Ἀρχελάῳ φέρειν τὴν ὄψιν οὐκ ἐπ’ ἀγαθοῖσ πράγμασιν·

βόασ μὲν γὰρ κακοπαθείασ τε ἀποσαφεῖν διὰ τὸ ἔργοισ ἐπιταλαιπωρεῖν τὸ ζῷον, μεταβολὰσ δὲ αὖ πραγμάτων διὰ τὸ τὴν γῆν πόνῳ τῷ ἐκείνων ἀρουμένην ἐν ταὐτῷ μένειν οὐ δύνασθαι·

τοὺσ δὲ ἀστάχυασ δέκα ὄντασ τοσῶνδε ἀριθμὸν ἐνιαυτῶν ὁρίζειν, περιόδῳ γὰρ ἑνὸσ παραγίνεσθαι θέροσ, καὶ τὸν χρόνον ἐξήκειν Ἀρχελάῳ τῆσ ἡγεμονίασ. καὶ ὁ μὲν ταύτῃ ἐξηγήσατο τὸν ὄνειρον.

πέμπτῃ δὲ ἡμέρᾳ μεθ’ ὃ τὸ πρῶτον αὐτοῦ ἡ ὄψισ Ἀρχελάῳ συνῆλθεν ὁ ἀνακαλούμενοσ Ἀρχέλαοσ πεμπτὸσ εἰσ Ιοὐδαίαν ἀφίκετο. Παραπλήσια δὲ καὶ Γλαφύρᾳ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ συντυγχάνει βασιλέωσ Ἀρχελάου θυγατρὶ οὔσῃ, ᾗ καὶ πρότερον εἶπον συνῴκει παρθένον λαβὼν Ἀλέξανδροσ Ἡρώδου μὲν υἱὸσ Ἀρχελάου δ’ ἀδελφόσ.

ἐπεὶ δὲ συμβαίνει τὸν Ἀλέξανδρον ὑπὸ τοῦ πατρὸσ τελευτῆσαι, Ιὄβᾳ τῷ Λιβύων βασιλεῖ γαμεῖται, μεταστάντοσ δὲ τοῦ Λίβυοσ χηρεύουσαν ἐν Καππαδοκίᾳ παρὰ τῷ πατρὶ Ἀρχέλαοσ ἄγεται τὴν συνοῦσαν αὐτῷ Μαριάμμην ἐκβαλών· τοσόσδε τῆσ Γλαφύρασ ἀνέστρεψεν ἔρωσ.

καὶ συνοικοῦσα τῷ Ἀρχελάῳ τοιόνδε ὄναρ θεᾶται·

ἐδόκει τὸν Ἀλέξανδρον ἐπιστάντα θεασαμένη χαίρειν καὶ περιβάλλειν προθύμωσ, τὸν δὲ κατάμεμψίν τε αὐτῆσ ποιεῖσθαι καὶ φάναι· "Γλαφύρα, συνηγορεῖσ ἄρα λόγῳ, ὃσ ἄπιστα ἔλεγεν εἶναι γυναιξίν, εἰ συνομόσασά τέ μοι καὶ συγκατοικισθεῖσα παρθένοσ παίδων ἡμῖν γεγονότων λήθῃ παραδίδωσ ἔρωτασ τοὺσ ἐμοὺσ δευτέρων ἐπιθυμίᾳ γάμων.

πληθώρα δέ σοι οὐδ’ οὕτωσ ὕβρεωσ, ἀλλὰ καὶ τρίτον ἐτόλμησασ σαυτῇ παρακατακλῖναι νυμφίον ἀπρεπῶσ καὶ ἀναισχύντωσ ἐπεισιοῦσα οἴκῳ τῷ ἐμῷ, καὶ γάμον συντιθεμένη πρὸσ Ἀρχέλαον ἄνδρα μὲν σεαυτῆσ ἀδελφὸν δὲ ἡμέτερον. ἀλλ’ οὐκ ἔγωγε λήθην ποιήσομαι εὐνοίασ τῆσ σῆσ, ἀπαλλάξω δέ σε παντὸσ τοῦ ὀνειδιοῦντοσ ἐμὴν ὥσπερ ἦν κατασκευασάμενοσ.

" ταῦτα διηγησαμένη πρὸσ τὰσ συνήθεισ τῶν γυναικῶν μετ’ ὀλίγασ ἡμέρασ τελευτᾷ τὸν βίον. Ἐγὼ δὲ οὐκ ἀλλότρια νομίσασ αὐτὰ τῷδε τῷ λόγῳ εἶναι διὰ τὸ περὶ τῶν βασιλέων αὐτὸν ἐνεστηκέναι καὶ ἄλλωσ ἐπὶ παραδείγματι φέρειν τοῦ τε ἀμφὶ τὰσ ψυχὰσ ἀθανασίασ ἐμφεροῦσ καὶ τοῦ θείου προμηθείᾳ τὰ ἀνθρώπεια περιειληφότοσ τῇ αὐτοῦ, καλῶσ ἔχειν ἐνόμισα εἰπεῖν.

ὅτῳ δὲ ἀπιστεῖται τὰ τοιάδε γνώμησ ὀνινάμενοσ τῆσ ἑαυτοῦ κώλυμα οὐκ ἂν γένοιτο τῷ ἐπ’ ἀρετὴν αὐτῷ προστιθεμένῳ. τῆσ δ’ Ἀρχελάου χώρασ ὑποτελοῦσ προσνεμηθείσησ τῇ Σύρων πέμπεται Κυρίνιοσ ὑπὸ Καίσαροσ ἀνὴρ ὑπατικὸσ ἀποτιμησόμενόσ τε τὰ ἐν Συρίᾳ καὶ τὸν Ἀρχελάου ἀποδωσόμενοσ οἶκον.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Flavius Josephus, Antiquitates Judaicae, Book 17

(플라비우스 요세푸스, Antiquitates Judaicae, Book 17)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION