헬라어 문장 검색 - ΦλαϝιύΑντιθυί16́

(플라비우스 요세푸스, Antiquitates Judaicae, Book 16)

Ἐν δὲ τῇ διοικήσει τῶν ὅλων πραγμάτων ἐσπουδακὼσ ὁ βασιλεὺσ τὰσ κατὰ μέροσ ἀδικίασ ἀναστεῖλαι τῶν περὶ τὴν πόλιν καὶ τὴν χώραν ἁμαρτανομένων τίθησι νόμον οὐδὲν ἐοικότα τοῖσ πρώτοισ, ὃν αὐτὸσ ἐβεβαίου, τοὺσ τοιχωρύχουσ ἀποδιδόμενοσ ἐπ’ ἐξαγωγῇ τῆσ βασιλείασ, ὅπερ ἦν οὐκ εἰσ τὴν τιμωρίαν μόνον τῶν πασχόντων φορτικόν, ἀλλὰ καὶ κατάλυσιν περιεῖχεν τῶν πατρίων ἐθῶν. τὸ γὰρ ἀλλοφύλοισ καὶ μὴ τὴν αὐτὴν δίαιταν ἔχουσιν τοῦ ζῆν δουλεύειν καὶ βιάζεσθαι πάνθ’ ὅσα προσέταττον ἐξ ἀνάγκησ ἐκεῖνοι ποιεῖν ἁμαρτία πρὸσ τὴν θρησκείαν ἦν, οὐ κόλασισ τῶν ἁλισκομένων, πεφυλαγμένησ ἐν τοῖσ πρώτοισ τῆσ τοιαύτησ τιμωρίασ·

ἐκέλευον γὰρ οἱ νόμοι τετραπλᾶ καταβάλλειν τὸν κλέπτην, οὐκ ἔχοντα δὲ πιπράσκεσθαι μέν, ἀλλ’ οὔτι γε τοῖσ ἀλλοφύλοισ οὐδ’ ὥστε διηνεκῆ τὴν δουλείαν ὑπομένειν·

ἔδει γὰρ ἀφεῖσθαι μετὰ ἑξαετίαν. τὸ δ’ ὥσπερ ὡρίσθη τότε χαλεπὴν καὶ παράνομον γενέσθαι τὴν κόλασιν ὑπερηφανίασ ἐδόκει μέροσ, οὐ βασιλικῶσ ἀλλὰ τυραννικῶσ αὐτοῦ καὶ πρὸσ τὰ κοινὰ τῶν ἀρχομένων ὀλιγώρωσ θεῖναι τὴν τιμωρίαν νενοηκότοσ.

ταῦτα μὲν οὖν καθ’ ὁμοιότητα τοῦ λοιποῦ τρόπου γιγνόμενα μέροσ ἦν τῶν διαβολῶν καὶ τῆσ ἐπ’ αὐτῷ δυσνοίασ.

Ἐν δὲ τούτῳ τῷ καιρῷ καὶ τὸν εἰσ τὴν Ἰταλίαν πλοῦν ἐποιήσατο Καίσαρί τε συντυχεῖν ὁρμηθεὶσ καὶ θεάσασθαι τοὺσ παῖδασ ἐν τῇ Ῥώμῃ διατρίβοντασ.

Καῖσαρ δὲ τά τε ἄλλα φιλοφρόνωσ αὐτὸν ἐξεδέξατο καὶ τοὺσ παῖδασ ὡσ ἤδη τελειωθέντασ ἐν τοῖσ μαθήμασιν ἀπέδωκεν ἄγειν εἰσ τὴν οἰκείαν. ὡσ δ’ ἧκον ἀπὸ τῆσ Ἰταλίασ, σπουδὴ περὶ τὰ μειράκια τῶν ὄχλων ἦν, καὶ περίοπτοι πᾶσιν ἐγεγόνεισαν τῷ τε μεγέθει τῆσ περὶ αὐτοὺσ τύχησ κοσμούμενοι καὶ βασιλικοῦ κατὰ τὰσ μορφὰσ ἀξιώματοσ οὐκ ἀποδέοντεσ.

ἐπίφθονοί τε εὐθέωσ ἐδόκουν Σαλώμῃ τε τῇ τοῦ βασιλέωσ ἀδελφῇ καὶ τοῖσ Μαριάμμην ταῖσ διαβολαῖσ κατηγωνισμένοισ·

οὗτοι γὰρ ᾤοντο δυναστευόντων αὐτῶν δίκην δώσειν τῶν εἰσ τὴν μητέρα τὴν ἐκείνων παρανομηθέντων. τὴν αὐτὴν οὖν ταύτην ὑπόθεσιν τοῦ δέουσ εἰσ τὴν κατ’ ἐκείνων διαβολὴν μετέφερον λογοποιοῦντεσ οὐ καθ’ ἡδονὰσ συνεῖναι τῷ πατρὶ διὰ τὸν τῆσ μητρὸσ θάνατον, ὡσ μηδὲ ὅσιον εἶναι δοκεῖν ἐπὶ ταὐτὸν συνιέναι τῷ τῆσ τεκούσησ φονεῖ·

ταῦτα γὰρ ἀπὸ τῆσ ἀληθείασ ἐπὶ τὸ πιθανὸν τῆσ αἰτίασ φέροντεσ κακοῦν ἐδύναντο καὶ τῆσ εὐνοίασ ἧσ εἶχεν εἰσ τοὺσ παῖδασ ἀφαιρεῖν·

οὐδὲ γὰρ πρὸσ αὐτὸν ἄντικρυσ ἔλεγον, ἀλλ’ εἰσ τὸ λοιπὸν πλῆθοσ ἐσκόρπιζον τοὺσ τοιούτουσ λόγουσ· ἐξ οὗ πρὸσ τὸν Ἡρώδην ἀναφερομένων ὑποκατεσκευάζετο μῖσοσ οὐδ’ αὐτῇ τῇ φύσει χρόνῳ νικώμενον. ἐν μέντοι τῷ τότε πάσησ ὑποψίασ καὶ διαβολῆσ μείζονι χρώμενοσ ὁ βασιλεὺσ τῇ τοῦ γεγεννηκέναι φιλοστοργίᾳ καὶ τιμῆσ ἧσ ἔδει μετεδίδου καὶ γυναῖκασ ἐν ἡλικίᾳ γεγονόσιν ἐζεύγνυεν, Ἀριστοβούλῳ μὲν τὴν Σαλώμησ θυγατέρα Βερενίκην, Ἀλεξάνδρῳ δὲ τὴν Ἀρχελάου τοῦ Καππαδόκων βασιλέωσ Γλαφύραν.

Ταῦτα διοικήσασ, ἐπειδὴ καὶ Μᾶρκον Ἀγρίππαν ἐπύθετο καταπεπλευκέναι πάλιν ἐκ τῆσ Ἰταλίασ εἰσ τὴν Ἀσίαν, ἐπειχθεὶσ πρὸσ αὐτὸν ἠξίωσεν εἴσ τε τὴν βασιλείαν αὐτοῦ παρελθεῖν καὶ τυχεῖν ὧν ἔδει παρὰ ἀνδρὸσ ξένου καὶ φίλου.

κἀκεῖνοσ μὲν εἴξασ λιπαρῶσ ἐγκειμένου ἧκεν εἰσ τὴν Ιοὐδαίαν, Ἡρώδησ δὲ οὐδὲν ἀρεσκείασ ἀπέλιπεν ἔν τε ταῖσ νεοκτίστοισ πόλεσιν ὑποδεχόμενοσ αὐτὸν καὶ μετὰ τοῦ τὰσ κατασκευὰσ ἐπιδεικνύναι πᾶσαν ἀπόλαυσιν διαίτησ καὶ πολυτελείασ ἐξαλλάττων αὐτῷ καὶ τοῖσ φίλοισ ἔν τε τῇ Σεβαστῇ καὶ Καισαρείᾳ περὶ τὸν λιμένα τὸν ὑπ’ αὐτοῦ κατεσκευασμένον κἀν τοῖσ ἐρύμασιν, ἃ πολλαῖσ δαπάναισ ἐξῳκοδόμησεν, τό τε Ἀλεξάνδρειον καὶ Ἡρώδειον καὶ τὴν Ὑρκανίαν.

ἦγεν δὲ καὶ εἰσ τὴν πόλιν τῶν Ιἑροσολυμιτῶν ὑπαντῶντόσ τε τοῦ δήμου παντὸσ ἐν ἑορτώδει στολῇ καὶ δεχομένου τὸν ἄνδρα σὺν εὐφημίαισ.

Ἀγρίππασ δὲ τῷ θεῷ μὲν ἑκατόμβην κατέθυσεν, ἑστιᾷ δὲ τὸν δῆμον οὐδενὸσ τῶν μεγίστων πλήθει λειπόμενον. αὐτὸσ δὲ ὅσον ἐπὶ τῷ καθ’ ἡδονὴν κἂν ἔτι πλείουσ ἐπιμείνασ ἡμέρασ διὰ τὸν καιρὸν ἠπείγετο·

τὸν γὰρ πλοῦν ἐπιβαίνοντοσ τοῦ χειμῶνοσ οὐκ ἐνόμιζεν ἀσφαλῆ κομιζομένῳ πάλιν ἐξ ἀνάγκησ εἰσ τὴν Ιὠνίαν. Ἐκεῖνοσ μὲν οὖν ἀπέπλει πολλαῖσ αὐτὸν δωρεαῖσ τετιμηκότοσ Ἡρώδου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ τοὺσ ἐπισημοτάτουσ.

ὁ δὲ βασιλεὺσ χειμάσασ ἐν τοῖσ οἰκείοισ ἐάροσ ἠπείγετο συντυχεῖν αὐτῷ τὴν εἰσ Βόσπορον εἰδὼσ στρατείαν προηγούμενον. καὶ πλεύσασ διὰ Ῥόδου καὶ Κῶ προσέσχεν, περὶ Λέσβον οἰόμενοσ ἐπικαταλήψεσθαι τὸν Ἀγρίππαν.

ἐκεῖ δ’ αὐτὸν ἀπολαμβάνει πνεῦμα βόρειον εἶργον τὴν ἀναγωγὴν τῶν νεῶν. χρήματα δοὺσ ὅσα μὴ μόνον ἐπαρκεῖν, ἀλλὰ καὶ περιττεύειν ἐδύνατο πρὸσ τὴν συντέλειαν τοῦ κατασκευάσματοσ, ἐνετέλλετο μὴ περιορᾶν, ἀλλὰ θᾶττον ἐγείρειν ἀποκαθιστάντασ τῇ πόλει τὸν ἴδιον κόσμον.

αὐτὸσ δὲ λήξαντοσ τοῦ πνεύματοσ εἰσ Μιτυλήνην κἀκεῖθεν εἰσ Βυζάντιον παρακομισθείσ, ὡσ ἤκουσεν ἐντὸσ Κυανέων ἤδη πεπλευκέναι τὸν Ἀγρίππαν, μετέσπευδεν ὡσ ἐνῆν.

καὶ περὶ Σινώπην τὴν ἐν Πόντῳ καταλαβὼν ἀπροσδόκητοσ μὲν ὤφθη ταῖσ ναυσὶ προσπλέων, ἄσμενοσ δὲ ἐφάνη πολλαί τε φιλοφρονήσεισ ἦσαν, ἅτε καὶ μεγίστην πίστιν εἰληφέναι δοκοῦντοσ εὐνοίασ καὶ φιλοστοργίασ τῆσ εἰσ αὐτὸν Ἀγρίππου, τοσοῦτον μὲν πλοῦν ἀνύσαντοσ τοῦ βασιλέωσ, οὐκ ἀπολειφθέντοσ δὲ τῆσ ἐκείνου χρείασ, ἣν μετὰ τοῦ καταλιπεῖν ἀρχὴν καὶ διοίκησιν οἰκείων πραγμάτων προυργιαιτέραν ἔθετο.

πᾶν γοῦν ἦν αὐτῷ κατὰ τὴν στρατείαν Ἡρώδησ, ἔν τε τοῖσ πραγματικοῖσ συναγωνιστὴσ κἀν τοῖσ κατὰ μέροσ σύμβουλοσ, ἡδὺσ δὲ κἀν ταῖσ ἀνέσεσι καὶ μόνοσ ἁπάντων κοινωνὸσ ὀχληρῶν μὲν διὰ τὴν εὔνοιαν, ἡδέων δὲ διὰ τὴν τιμήν.

ὡσ δ’ αὐτοῖσ κατείργαστο καὶ τὰ περὶ τὸν Πόντον, ὧν ἕνεκεν Ἀγρίππασ ἐστάλη, τὴν ἀνακομιδὴν οὐκέτ’ ἐδόκει ποιεῖσθαι πλέουσιν, ἀλλὰ διαμειψάμενοι τήν τε Παφλαγονίαν καὶ Καππαδοκίαν κἀκεῖθεν ἐπὶ τῆσ μεγάλησ Φρυγίασ ὁδεύσαντεσ εἰσ Ἔφεσον ἀφίκοντο, πάλιν δὲ ἐξ Ἐφέσου διέπλευσαν εἰσ Σάμον.

πολλαὶ μὲν οὖν καὶ κατὰ πόλιν ἑκάστην εὐεργεσίαι τῷ βασιλεῖ κατὰ τὰσ χρείασ τῶν ἐντυγχανόντων ἐγένοντο·

καὶ γὰρ αὐτὸσ ὅσα διὰ χρημάτων ἦν ηπίξεωσ οὐ παρέλειπεν ἐξ αὐτοῦ τὰσ δαπάνασ ποιούμενοσ καὶ τῶν παρὰ Ἀγρίππα τισὶν ἐπιζητουμένων μεσίτησ ἦν καὶ διεπράττετο μηδενὸσ ἀτυχῆσαι τοὺσ δεομένουσ. ὄντοσ δὲ κἀκείνου χρηστοῦ καὶ μεγαλοψύχου πρὸσ τὸ παρέχειν ὅσα τοῖσ ἠξιωκόσιν ὠφέλιμα ὄντα μηδένα τῶν ἄλλων ἐλύπει, πλεῖστον ἡ τοῦ βασιλέωσ ἐποίει ῥοπὴ προτρέπουσα πρὸσ τὰσ εὐεργεσίασ οὐ βραδύνοντα τὸν Ἀγρίππαν.

Ἰλιεῦσι μέν γε αὐτὸν διήλλαξεν, διέλυσεν δὲ Χίοισ τὰ πρὸσ τοὺσ Καίσαροσ ἐπιτρόπουσ χρήματα καὶ τῶν εἰσφορῶν ἀπήλλαξεν, τοῖσ δὲ ἄλλοισ καθὸ δεηθεῖεν ἕκαστοι παρίστατο.

καὶ τῶν εἰσ Ιἑροσόλυμα χρημάτων ἀνατιθεμένων ἀφαιροῖντο στρατειῶν καὶ λειτουργιῶν ἀναγκαζόμενοι κοινωνεῖν καὶ πρὸσ ταῦτα δαπανᾶν τῶν ἱερῶν χρημάτων, ὧν ἀφείθησαν αἰεὶ Ῥωμαίων αὐτοῖσ ἐπιτρεψάντων κατὰ τοὺσ οἰκείουσ ζῆν νόμουσ.

τοιαῦτα καταβοώντων παρεστήσατο μὲν ὁ βασιλεὺσ ἀκοῦσαι τὸν Ἀγρίππαν αὐτῶν δικαιολογουμένων, Νικόλαον δέ τινα τῶν αὐτοῦ φίλων ἔδωκεν εἰπεῖν ὑπὲρ αὐτῶν τὰ δίκαια.

τοῦ δὲ Ἀγρίππου Ῥωμαίων τε τοὺσ ἐν τέλει καὶ βασιλέων καὶ δυναστῶν τοὺσ παρόντασ αὐτῷ συνέδρουσ ποιησαμένου καταστὰσ ὁ Νικόλαοσ ὑπὲρ τῶν Ιοὐδαίων ἔλεξεν·

"Ἅπασι μὲν, ὦ μέγιστε Ἀγρίππα, τοῖσ ἐν χρείᾳ γεγενημένοισ ἀνάγκη καταφεύγειν ἐπὶ τοὺσ ἀφελέσθαι τὰσ ἐπηρείασ αὐτῶν δυνησομένουσ, τοῖσ δὲ νῦν ἐντυγχάνουσιν καὶ παρρησία·

τυχόντεσ γὰρ πρότερον ὑμῶν οἱούσ ηὔξαντο πολλάκισ, τὸ μὴ τὰσ χάριτασ ἀφαιρεῖσθαι δι’ ὑμῶν αἰτοῦνται τῶν δεδωκότων, καὶ ταῦτα εἰληφότεσ μὲν αὐτὰσ παρὰ τούτων, οἷσ μόνοισ διδόναι δύναμισ, ἀφαιρούμενοι δ’ ὑπ’ οὐδενὸσ κρείττονοσ, ἀλλ’ οὓσ ἴσον ἔχειν αὐτοῖσ ἀρχομένουσ ὁμοίωσ ὑμῶν ἴσασιν.

καίτοι γε εἴτε μεγάλων ἠξιώθησαν, ἔπαινόσ ἐστιν τῶν τετυχηκότων ὅτι τοσούτων παρέσχον αὑτοὺσ ἀξίουσ, εἴτε μικρῶν, αἰσχρὸν μὴ καὶ ταῦτα βεβαιοῦν δεδωκότασ.

οἵ γε μὴν ἐμποδὼν ὄντεσ καὶ πρὸσ ἐπήρειαν χρώμενοι Ιοὐδαίοισ εὔδηλον ὡσ ἄμφω ἀδικοῦσιν, τοὺσ εἰληφότασ, εἰ μὴ νομίζοιεν ἀγαθοὺσ οἷσ οἱ κρατοῦντεσ ἐμαρτύρησαν ἐν τῷ καὶ τοιαῦτα δεδωκέναι, καὶ τοὺσ δεδωκότασ, εἰ τὰσ χάριτασ αὐτῶν ἀβεβαίουσ ἀξιοῦσιν γενέσθαι.

εἰ δέ τισ αὐτοὺσ ἔροιτο δύο τούτων θάτερον ἐθέλοιεν ἂν ἀφαιρεθῆναι, τὸ ζῆν ἢ τὰ πάτρια ἔθη τὰσ πομπὰσ τὰσ θυσίασ τὰσ ἑορτάσ, ἃσ τοῖσ νομιζομένοισ προσάγουσι θεοῖσ, εὖ οἶδ’, ὅτι πάντα μᾶλλον αἱρήσονται παθεῖν ἢ καταλῦσαί τι τῶν πατρίων·

καὶ γὰρ τοὺσ πολέμουσ οἱ πολλοὶ διὰ ταῦτα αἱροῦνται φυλαττόμενοι μὴ παραβαίνειν αὐτά, καὶ τὴν εὐδαιμονίαν, ἣν νῦν τὸ σύμπαν τῶν ἀνθρώπων γένοσ δι’ ὑμᾶσ ἔχει, τούτῳ μετροῦμεν τῷ ἐξεῖναι κατὰ χώραν ἑκάστοισ τὰ οἰκεῖα τιμῶσιν αὔξειν καὶ διαζῆν.

τοῦτο μὲν οὖν οὐκ ἂν αὐτοὶ παθεῖν ἑλόμενοι βιάζονται δρᾶν κατ’ ἄλλων ὥσπερ οὐχ ὁμοίωσ ἀσεβοῦντεσ, εἴτε τῶν οἰκείων εἰσ θεοὺσ ὁσίων ἀμελοῖεν, εἴτε τὰ οἰκεῖα τισὶν ἀνοσίωσ καταλύοιεν.

τόδ’ ἕτερον δ’ ἤδη σκοπήσομεν·

ἔστι τισ δῆμοσ ἢ πόλισ ἢ κοινὸν ἔθνοσ ἀνθρώπων, οἷσ οὐ μέγιστον ἀγαθῶν πέφυκε προστασία τῆσ ὑμετέρασ ἀρχῆσ καὶ τὸ Ῥωμαϊκὸν κράτοσ; ἐθέλοι δ’ ἄν τισ ἀκύρουσ τὰσ ἐντεῦθεν εἶναι χάριτασ; οὐδεὶσ οὐδὲ μαινόμενοσ·

οὐδὲ γὰρ εἰσὶν οἱ μὴ μετέχοντεσ αὐτῶν ἰδίᾳ καὶ κοινῇ. καὶ μὴν οἱ τινὰσ ὧν ὑμεῖσ ἔδοτε παραιρούμενοι βέβαιον οὐδ’ αὐτοῖσ οὐδὲν ὧν δι’ ὑμᾶσ ἔχουσιν ὑπολείπονται. καίτοι τὰσ μὲν τούτων χάριτασ οὐδὲ μετρῆσαι δυνατόν ἐστιν·

εἰ γὰρ ἐκλογίσαιντο τὴν πάλαι βασιλείαν καὶ τὴν νῦν ἀρχήν, πολλῶν ὄντων ὅσα πρὸσ εὐδαιμονίαν αὐτοῖσ ἐπέδωκεν, ἔτι κατὰ πάντων ἀρκεῖ τὸ μηκέτι δούλουσ ἀλλ’ ἐλευθέρουσ φαίνεσθαι. τὰ δ’ ἡμέτερα καὶ λαμπρῶσ πραττόντων οὐκ ἔστιν ἐπίφθονα·

δι’ ὑμᾶσ γὰρ καὶ μετὰ πάντων εὐτυχοῦμεν καὶ τούτου μόνου μετέχειν ἠξιώσαμεν, ἀκωλύτωσ τὴν πάτριον εὐσέβειαν διαφυλάττειν, ὃ καὶ καθ’ αὑτὸ δόξειεν οὐκ ἐπίφθονον καὶ πρὸσ τῶν συγχωρούντων εἶναι· τὸ γὰρ θεῖον, εἰ χαίρει τιμώμενον, χαίρει τοῖσ ἐπιτρέπουσι τιμᾶν, ἐθῶν τε τῶν ἡμετέρων ἀπάνθρωπον μὲν οὐδέν ἐστιν, εὐσεβῆ δὲ πάντα καὶ τῇ συνήθει δικαιοσύνῃ συγκαθωσιωμένα.

καὶ οὔτε ἀποκρυπτόμεθα τὰ παραγγέλματα, οἷσ χρώμεθα πρὸσ τὸν βίον ὑπομνήμασιν τῆσ εὐσεβείασ καὶ τῶν ἀνθρωπίνων ἐπιτηδευμάτων, τήν τε ἑβδόμην τῶν ἡμερῶν ἀνίεμεν τῇ μαθήσει τῶν ἡμετέρων ἐθῶν καὶ νόμου, μελέτην ὥσπερ ἄλλου τινὸσ καὶ τούτων ἀξιοῦντεσ εἶναι δι’ ὧν οὐχ ἁμαρτησόμεθα.

καλὰ μὲν οὖν, ἐὰν ἐξετάζῃ τισ καὶ καθ’ αὑτὰ τὰ ἔθη, παλαιὰ δ’ ἡμῖν, κἂν μή τισιν δοκῇ, ὥστ’ αὐτῶν καὶ τὸ τοῦ χρόνου τιμητὸν δυσαποδίδακτον εἶναι τοῖσ ὁσίωσ παρειληφόσιν καὶ διαφυλάττουσιν.

τούτων ἡμᾶσ ἀφαιροῦνται κατ’ ἐπήρειαν, χρήματα μὲν ἃ τῷ θεῷ συμφέρομεν ἐπώνυμα διαφθείροντεσ καὶ φανερῶσ ἱεροσυλοῦντεσ, τέλη δ’ ἐπιτιθέντεσ κἀν ταῖσ ἑορταῖσ ἄγοντεσ ἐπὶ δικαστήρια καὶ πραγματείασ ἄλλασ, οὐ κατὰ χρείαν τῶν συναλλαγμάτων, ἀλλὰ κατ’ ἐπήρειαν τῆσ θρησκείασ, ἣν συνίσασιν ἡμῖν, μῖσοσ οὐ δίκαιον οὐδ’ αὐτεξούσιον αὐτοῖσ πεπονθότεσ.

ἡ γὰρ ὑμετέρα κατὰ πάντων ἀρχὴ γενομένη μία τὴν μὲν εὔνοιαν ἐνεργὸν τὴν δὲ δύσνοιαν ἄνεργον ποιεῖ τοῖσ τὸ τοιοῦτον ἀντ’ ἐκείνου προαιρουμένοισ.

ταῦτ’ οὖν ἀξιοῦμεν, ὦ μέγιστε Ἀγρίππα, μὴ κακῶσ πάσχειν μηδ’ ἐπηρεάζεσθαι μηδὲ κωλύεσθαι τοῖσ ἔθεσι χρῆσθαι τοῖσ ἡμετέροισ μηδ’ ἀφαιρεῖσθαι τῶν ὄντων μηδ’ ἃ μὴ βιαζόμεθα τούτουσ ὑπὸ τούτων βιάζεσθαι·

καὶ γὰρ οὐ δίκαια μόνον ἐστίν, ἀλλὰ καὶ ὑφ’ ὑμῶν δεδομένα πρότερον. ἔτι καὶ δυναίμεθ’ ἂν πολλὰ δόγματα τῆσ συγκλήτου καὶ τὰσ ἐν τῷ Καπετωλίῳ κειμένασ δέλτουσ ὑπὲρ τούτων ἀναγινώσκειν, ἃ δῆλον μὲν ὡσ μετὰ πεῖραν τῆσ ἡμετέρασ εἰσ ὑμᾶσ πίστεωσ ἐδόθη, κύρια δὲ κἂν εἰ μηδενὸσ ὕπαρξιν ἐχαρίσασθε.

σχεδὸν γὰρ οὐ μόνοισ ἡμῖν ἀλλὰ πᾶσιν ἀνθρώποισ τὰ μὲν ὄντα φυλάξαντεσ, μείζω δὲ τῶν ἐλπισθέντων προσθέντεσ εὐεργετεῖτε τῷ κρατεῖν, καὶ δύναιτ’ ἄν τισ ἐπεξιὼν τὰσ ἑκάστων εὐτυχίασ, ἃσ δι’ ὑμῶν ἔχουσιν, ἀπερίληπτον ποιῆσαι τὸν λόγον.

ἵνα μέντοι καὶ δικαίωσ ἁπάντων αὐτῶν τυγχάνοντασ ἑαυτοὺσ ἐπιδείξωμεν, ἀρκεῖ πρὸσ παρρησίαν ἡμῖν τὰ πρότερον σιωπήσασιν τὸν βασιλεύοντα νῦν ἡμῶν καὶ σοὶ παρακαθεζόμενον εἰπεῖν.

ᾧ ποία μὲν εὔνοια πρὸσ τὸν ὑμέτερον οἶκον παραλέλειπται;

ποία δὲ πίστισ ἐνδεήσ ἐστιν; τίσ δὲ οὐ νενόηται τιμή; ποία δὲ χρεία μὴ εἰσ πρῶτον ὁρᾷ; τί δὴ κωλύει καὶ τὰσ ἡμετέρασ χάριτασ τῶν εἰσ τοσούτων εὐεργεσιῶν ἀριθμὸν εἶναι; καλὸν δ’ ἴσωσ μηδὲ τὴν τοῦ πατρὸσ Ἀντιπάτρου παραλιπεῖν ἀνδραγαθίαν ἀμνημόνευτον, ὃσ εἰσ Αἴγυπτον εἰσβεβληκότοσ Καίσαροσ δισχιλίοισ ὁπλίταισ βοηθήσασ οὔτ’ ἐν τοῖσ κατὰ γῆν ἀγῶσιν οὔθ’ ὅτε νεῶν ἔδει δεύτεροσ ἐξητάζετο.

καὶ τί δεῖ λέγειν, ὅσην ἐκεῖνοι παρέσχον ῥοπὴν τῷ τότε καιρῷ καὶ πόσων καὶ τίνων δωρεῶν ὑπὸ Καίσαροσ ἠξιώθησαν καθ’ ἕνα, δέον ἀναμνῆσαι τῶν ἐπιστολῶν, ἃσ ἔγραψεν τότε Καῖσαρ τῇ συγκλήτῳ, καὶ ὡσ δημοσίᾳ τιμὰσ καὶ πολιτείαν ἔλαβεν Ἀντίπατροσ;

ἀρκέσει γὰρ ταῦτα τὰ τεκμήρια τοῦ καὶ τὰσ χάριτασ ἡμᾶσ κατ’ ἀξίαν ἔχειν καὶ παρὰ σοῦ τὸ βέβαιον αὐτῶν αἰτεῖν, παρ’ οὗ καὶ μὴ πρότερον δοθείσασ ἦν ἐλπίσαι τὴν τοῦ βασιλέωσ πρὸσ ὑμᾶσ διάθεσιν καὶ τὴν ὑμετέραν πρὸσ αὐτὸν ὁρῶσιν.

ἀπαγγέλλεται δ’ ἡμῖν ὑπὸ τῶν ἐκεῖ Ιοὐδαίων, ὡσ μὲν ἐπέβησ τῆσ χώρασ εὐμενήσ, ὡσ δὲ ἀπέδωκασ τῷ θεῷ τέλεια θύματα τιμῶν αὐτὸν ἐπὶ τελείαισ εὐχαῖσ, ὡσ δὲ τὸν δῆμον εἱστίασασ καὶ τὰ παρ’ ἐκείνου ξένια προσήκω.

ταῦτα γὰρ πάντα καὶ ἔθνει καὶ πόλει πρὸσ ἄνδρα τοσούτων ἐπιστατοῦντα πραγμάτων δεξιώματα καὶ σύμβολα φιλίασ χρὴ δοκεῖν, ἣν ἀπέδωκασ τῷ Ιοὐδαίων ἔθνει τῆσ Ἡρώδου προξενούσησ αὐτὴν ἑστίασ.

τούτων ὑπομιμνήσκοντέσ σε καὶ αὐτοῦ τοῦ παρόντοσ καὶ συγκαθεζομένου βασιλέωσ ἠξιώκαμεν περιττὸν οὐδέν, ἃ δ’ αὐτοὶ δεδώκατε ταῦθ’ ὑπ’ ἄλλων μὴ περιιδεῖν ἀφαιρουμένουσ.

Τοιαῦτα μὲν τοῦ Νικολάου διελθόντοσ ἐγένετο οὐδεμία τῶν Ἑλλήνων ἀντικατάστασισ·

οὐδὲ γὰρ ὡσ ἐν δικαστηρίῳ περὶ τῶν προκειμένων διελάμβανον, ἀλλ’ ἦν ἔντευξισ ὧν ἐβιάζοντο. κἀκείνων ἀπολογία μὲν οὐδεμία τοῦ μὴ ταῦτα ποιεῖν, πρόφασισ δέ, ὡσ τὴν χώραν αὐτῶν νεμόμενοι πάντα νῦν ἀδικοῖεν.

οἱ δὲ ἐγγενεῖσ τε αὑτοὺσ ἐδείκνυσαν κἀν τῷ τὰ οἰκεῖα τιμᾶν μηδὲν λυποῦντεσ οἰκεῖν. συνιδὼν οὖν Ἀγρίππασ βιαζομένουσ ἀπεκρίνατο ταῦτα·

διὰ μὲν τὴν Ἡρώδου πρὸσ αὐτὸν εὔνοιάν τε καὶ φιλίαν ἕτοιμοσ εἶναι πᾶν ὁτιοῦν χαρίζεσθαι Ιοὐδαίοισ, ἃ δὲ ἀξιοῦσιν καὶ καθ’ αὑτὰ δίκαια δοκεῖν· ὥστ’, εἰ μὲν ἐδέοντο καὶ πλειόνων, οὐκ ἂν ὀκνῆσαι τά γε μὴ λυποῦντα τὴν Ῥωμαίων ἀρχὴν παρασχεῖν. ἐπεὶ δὲ ἃ καὶ πρότερον εἰλήφασιν ἄκυρα μὴ γενέσθαι, βεβαιοῦν αὐτοῖσ ἀνεπηρεάστοισ ἐν τοῖσ οἰκείοισ διατελεῖν ἔθεσιν. τοιαῦτα εἰπὼν διέλυε τὸν σύλλογον.

Ἡρώδησ δὲ προσεστὼσ κατησπάζετο καὶ τῆσ εἰσ αὐτὸν διαθέσεωσ ὡμολόγει χάριν. ὁ δὲ καὶ εἰσ ταῦτα φιλοφρονούμενοσ ἴσον αὑτὸν παρεῖχεν ἀντεμπλεκόμενοσ καὶ κατασπαζόμενοσ. καὶ τότε μὲν ἀνεχώρησεν·

ἀπὸ δὲ Σάμου πλεῖν ὁ βασιλεὺσ ἐπ’ οἴκου διέγνω καὶ τὸν Ἀγρίππαν παραιτησάμενοσ ἀνήχθη, κατάγεται δ’ εἰσ Καισάρειαν οὐ πολλαῖσ ὕστερον ἡμέραισ πνευμάτων ἐπιτηδείων τυχών. κἀκεῖθεν ἐλθὼν εἰσ Ιἑροσόλυμα συνήγαγεν ἐκκλησίαν πάνδημον· ἦν δὲ πολὺσ κἀκ τῆσ χώρασ ὄχλοσ. ὁ δὲ παρελθὼν ἀπολογισμόν τε τῆσ ὅλησ ἐκδημίασ ἐποιήσατο καὶ τὰ περὶ τοὺσ Ιοὐδαίουσ, ὅσοι κατὰ τὴν Ἀσίαν ἦσαν, ὡσ δι’ αὐτὸν ἀνεπηρεάστωσ εἰσ τὸ λοιπὸν ἕξουσιν διηγήσατο.

τό τε σύμπαν ἐπὶ ταῖσ εὐτυχίαισ καὶ τῇ διοικήσει τῆσ ἀρχῆσ [ὡσ] οὐδενὸσ παραλείποιτο τῶν ἐκείνοισ συμφερόντων, ἀγαλλόμενοσ τὸ τέταρτον τῶν φόρων ἀφίησιν αὐτοῖσ τοῦ παρεληλυθότοσ ἔτουσ.

οἱ δὲ καὶ τῷ λόγῳ καὶ τῇ χάριτι δεδημαγωγημένοι μετὰ πλείστησ χαρᾶσ ἀπῄεσαν πολλὰ ἀγαθὰ συνευχόμενοι τῷ βασιλεῖ.

ἐχόντων δέ τι καὶ τῶν νεανίσκων θρασὺ καὶ δύσνουν εἰσ τὸν γεγεννηκότα μνήμῃ τε τῆσ μητρὸσ οἱᾶ πάθοι παρὰ τὴν ἀξίαν καὶ τῇ τοῦ κρατεῖν ἐπιθυμίᾳ.

πάλιν τε τὸ κακὸν ὅμοιον ἐγεγόνει τοῖσ πρώτοισ, βλασφημίαι μὲν ἐξ ἐκείνων εἴσ τε τὴν Σαλώμην καὶ τὸν Φερώραν, κακοήθειαι δὲ τούτων εἰσ τὰ μειράκια καὶ μετὰ πραγματείασ ἐπιβουλή·

τὸ μὲν γὰρ μῖσοσ ἴσον ἦν ἐξ ἀλλήλων, ὁ δὲ τρόποσ τοῦ μισεῖν οὐχ ὅμοιοσ·

ἀλλ’ οἱ μὲν ἐν τῷ φανερῷ λοιδορηθῆναι καὶ προσονειδίσαι προπετεῖσ εὐγενὲσ ὑπὸ τῆσ ἀπειρίασ οἰόμενοι τὸ τῆσ ὀργῆσ ἀνυπόστολον, οἱ δ’ οὐ τὸν αὐτὸν τρόπον, ἀλλὰ πραγματικῶσ καὶ κακοήθωσ ἐχρῶντο ταῖσ διαβολαῖσ, προέλκοντεσ ἀεὶ τὰ μειράκια καὶ τὸ θρασὺ καταλογιζόμενοι βίαιον ἔσεσθαι πρὸσ τὸν γεγεννηκότα. τὸ γὰρ οὐκ αἰδεῖσθαι ταῖσ τῆσ μητρὸσ ἁμαρτίαισ οὐδ’ οἰέσθαι δίκαια παθεῖν ἐκείνην ἄσχετον εἶναι πρὸσ τὸ μὴ τὸν αἴτιον δοκοῦντα τιμωρήσεσθαι καὶ δι’ αὐτοχειρίασ.

τέλοσ οὖν ἀνεπλήσθη πᾶσα ἡ πόλισ τῶν τοιούτων λόγων καὶ καθάπερ ἐν τοῖσ ἀγωνίσμασιν ἠλεεῖτο μὲν ἡ τῶν μειρακίων ἀπειρία, κατίσχυεν δὲ ἡ τῆσ Σαλώμησ ἐπιμέλεια καὶ παρ’ αὐτῶν ἐκείνων τὰσ ἀφορμὰσ τοῦ μὴ ψευδῆ λέγειν ἐλάμβανεν.

οἱ γὰρ οὕτωσ ἀχθόμενοι τῷ θανάτῳ τῆσ μητρόσ, ἐπειδὴ κἀκείνην καὶ σφᾶσ αὐτοὺσ κακῶσ ἔλεγεν, ἐφιλονείκουν ἐλεεινὴν μέν, ὥσπερ ἦν, ἀποφαίνειν τὴν καταστροφὴν τῆσ μητρόσ, ἐλεεινοὺσ δὲ αὐτούσ, οἳ τοῖσ ἐκείνησ φονεῦσιν ἀναγκάζονται συζῆν καὶ τῶν αὐτῶν μεταλαμβάνειν.

Ταῦτα προῄει μειζόνωσ καιρὸν ἐχούσησ τῆσ στάσεωσ ἐν ἀποδημίᾳ τοῦ βασιλέωσ.

ὡσ δ’ ἐπανῆλθεν Ἡρώδησ καὶ τῷ πλήθει διελέξατο, καθὼσ προειρήκαμεν, προσέπιπτον εὐθὺσ οἱ λόγοι παρά τε τοῦ Φερώρα καὶ τῆσ Σαλώμησ μέγαν αὐτῷ τὸν κίνδυνον εἶναι τὸν παρὰ τῶν νεανίσκων ἀνάφανδα διαπειλουμένων, ὡσ οὐκ ἀνέξονται μὴ τισάμενοι τῆσ μητρὸσ τὸν φόνον. προσετίθεσαν δ’ ἔτι καὶ ὡσ ταῖσ παρ’ Ἀρχελάου τοῦ Καππάδοκοσ ἐλπίσιν ἐπανέχοιεν, ὡσ δι’ ἐκείνου πρόσ τε Καίσαρα ἀφιξόμενοι καὶ κατηγορήσοντεσ τοῦ πατρόσ.

Ἡρώδησ δὲ ἐτετάρακτο μὲν εὐθὺσ ἀκούσασ τοιούτων, ἐξεπέπληκτο δὲ μᾶλλον, ὅτι καὶ τῶν ἄλλων τινὲσ ἀπήγγελλον, ἀνέκαμπτε τῇ συμφορᾷ τά τε πρῶτα καταλογιζόμενοσ ὡσ οὔτε τῶν φιλτάτων οὔτε τῆσ στεργομένησ αὐτῷ γυναικὸσ ὤνατο διὰ τὰσ ἐγγινομένασ ταραχὰσ κατὰ τὴν οἰκίαν, τό τε μᾶλλον τοῦ προσπεπτωκότοσ ἤδη βαρὺ καὶ μεῖζον ἐκείνων ὑπολαμβάνων ἐν συγχύσει τῆσ ψυχῆσ ἦν.

δέον τὴν τοσαύτην εὐτυχίαν τῶν ἔξωθεν πραγμάτων ἀλλάξασθαι τῶν οἴκοι κακῶν, ἢ τοιοῦτο μέγεθοσ τῶν περὶ τοὺσ οἰκείουσ συμφορῶν διαφυγεῖν ἐν τῷ μηδὲ τὰ τῆσ βασιλείασ θαυμαζόμενα κεκτῆσθαι.

οἰόμενοσ δὲ παραιρήσεσθαι τοῦ θράσουσ τοὺσ ἐκ Μαριάμμησ καὶ μᾶλλον εἰσ νουθεσίαν τὴν ἐκείνων οἰκονομῶν αὐτό.

τὸ γὰρ αὔθαδεσ οὐκ ἂν [εἰή] παρ’ αὐτοῖσ, εἰ τοῦτο πεισθεῖεν, ὅτι μὴ μόνοισ μηδ’ ἐξ ἀνάγκησ ἡ διαδοχὴ τῆσ βασιλείασ ὀφείλεται. διὸ καὶ καθάπερ ἔφεδρόν τινα τὸν Ἀντίπατρον εἰσῆγεν οἰόμενοσ ὀρθῶσ προνοεῖν καὶ κατασταλέντων τῶν μειρακίων ἐξεῖναι εὐκαίρωσ χρῆσθαι βελτίοσιν.

τὸ δ’ οὐχ ὥσπερ ἐνόησεν ἀπέβη·

τοῖσ τε γὰρ παισὶν οὐ μετρίωσ ἐδόκει κεχρῆσθαι τῇ πρὸσ αὐτοὺσ ἐπηρείᾳ, καὶ δεινὸσ ὢν τὸν τρόπον Ἀντίπατροσ, ἐπειδὴ παρρησίασ τινὸσ τῆσ οὐ πρότερον οὔσησ ἐλπίδοσ ἀντεποιήσατο, μίαν ἔσχεν ὑπόθεσιν κακοῦ τοὺσ ἀδελφοὺσ μὴ παραχωρεῖν τῶν πρωτείων, ἀλλ’ ἔχεσθαι τοῦ πατρόσ, ἤδη μὲν ἠλλοτριωμένου ταῖσ διαβολαῖσ, εὐμεταχειρίστου δ’ ὄντοσ εἰσ ὅπερ ἐσπουδάκει, πολὺ χαλεπώτερον ἀεὶ γενέσθαι τοῖσ διαβεβλημένοισ. ἦσαν οὖν οὐ παρ’ αὐτοῦ μόνου οἱ λόγοι φυλαττομένου δι’ αὑτοῦ δόξαι τὰ τοιαῦτα καταμηνύειν, ἀλλὰ μᾶλλον ἐχρῆτο συνεργοῖσ τοῖσ ἀνυπόπτοισ καὶ διὰ τὴν εὔνοιαν τὴν πρὸσ τὸν βασιλέα πιστευθησομένοισ αὐτὸ ποιεῖν.

ἤδη δὲ πλείουσ ἐγεγόνεισαν οἱ κἀκεῖνον ἐφ’ οἷσ ἠλπίκει θεραπεύοντεσ καὶ τὸν Ἡρώδην ἐκ τοῦ δοκεῖν κατ’ εὔνοιαν τὰ τοιαῦτα λέγειν ὑπαγόμενοι.

καὶ τούτων πολυπροσώπωσ καὶ πιστῶσ ἀλλήλοισ συναγωνιζομένων ἔτι καὶ μᾶλλον αἱ παρὰ τῶν μειρακίων ἀφορμαὶ προσεγίνοντο· καὶ γὰρ καὶ δάκρυα πολλάκισ ἦν κατ’ ἐπήρειαν ὧν ἠτιμάζοντο καὶ τῆσ μητρὸσ ἀνάκλησισ καὶ τὸν πατέρα φανερῶσ ἤδη πρὸσ τοὺσ φίλουσ οὐ δίκαιον ἐλέγχειν ἐπετήδευον, ἅπερ ἅπαντα κακοήθωσ ὑπὸ τῶν περὶ τὸν Ἀντίπατρον καιροφυλακούμενα καὶ μειζόνωσ πρὸσ τὸν Ἡρώδην ἐξαγγελλόμενα προύβαινεν οὐ μικρὰν ἀπεργαζόμενα τὴν τῆσ οἰκίασ στάσιν.

ἀχθόμενοσ γὰρ ὁ βασιλεὺσ ταῖσ διαβολαῖσ καὶ ταπεινῶσαι βουλόμενοσ τοὺσ ἐκ τῆσ Μαριάμμησ μείζονα ἀεὶ πρὸσ τιμὴν Ἀντιπάτρῳ παρεῖχεν, καὶ τέλοσ ἡττηθεὶσ ἐπεισήγαγε μὲν τὴν ἐκείνου μητέρα, Καίσαρι δὲ πολλάκισ γράφων ὑπὲρ αὐτοῦ καὶ ἰδίᾳ συνίστη σπουδαιότερον.

Ἀγρίππου γε μὴν ἀνιόντοσ εἰσ τὴν Ῥώμην μετὰ τὴν διοίκησιν τῶν ἐπὶ τῆσ Ἀσίασ δεκαετῆ γεγενημένην, πλεύσασ ἀπὸ τῆσ Ιοὐδαίασ καὶ συντυγχάνων μόνον τε τὸν Ἀντίπατρον ἐπήγετο καὶ παρέδωκεν εἰσ Ῥώμην ἀνάγειν μετὰ πολλῶν δώρων Καίσαρι φίλον ἐσόμενον, ὥστε ἤδη πάντα δοκεῖν ἐπ’ ἐκείνῳ καὶ παρεῶσθαι παντάπασιν ἐκ τῆσ ἀρχῆσ τὰ μειράκια.

Πρὸσ μὲν οὖν τιμὴν καὶ τὸ πρῶτον εἶναι δοκεῖν Ἀντιπάτρῳ προυχώρει τὰ κατὰ τὴν ἀποδημίαν·

καὶ γὰρ ἐν τῇ Ῥώμῃ πᾶσιν ἐπεσταλκότοσ Ἡρώδου τοῖσ φίλοισ διάσημοσ ἦν· ἤχθετο δὲ τῷ μὴ παρεῖναι μηδὲ ἔχειν ἐξ εὐκαίρου διαβάλλειν ἀεὶ τοὺσ ἀδελφούσ, καὶ μᾶλλον ἐδεδοίκει μεταβολὴν τοῦ πατρόσ, εἴ τι καὶ καθ’ αὑτὸν ἀξιώσει ἐπιεικέστερον εἰσ τοὺσ ἐκ τῆσ Μαριάμμησ φρονεῖν.

ἑώσ εἰσ τοῦτο προήγαγεν τὸν Ἡρώδην ὀργῆσ καὶ δυσφημίασ, ὡσ ἤδη μὲν ἔχων δυσμενῶσ τοῖσ μειρακίοισ, ἐν δὲ κατοκνεῖν εἰσ τοιοῦτον ἐμβῆναι πάθοσ, ὡσ μήτ’ ἀμελῶν μήτ’ ἐκ προπετείασ ἁμαρτάνοι, κρεῖττον ἡγήσατο πλεύσασ εἰσ Ῥώμην ἐκεῖ τῶν παίδων κατηγορεῖν παρὰ Καίσαρι, καὶ μηδὲν αὑτῷ τοιοῦτον ἐπιτρέπειν, ὃ καὶ διὰ μέγεθοσ τῆσ ἀσεβείασ ὕποπτον ἦν.

ὡσ δὲ ἀνῆλθεν εἰσ τὴν Ῥώμην, ἐγένετο μὲν μέχρι τῆσ Ἀκυληίασ πόλεωσ Καίσαρι συντυχεῖν ἐπειγόμενοσ, ἐλθὼν δ’ εἰσ λόγουσ καὶ καιρὸν αἰτησάμενοσ ἐπὶ μεγάλοισ οἷσ ἐδόκει δυστυχεῖν παρεστήσατο μὲν τοὺσ παῖδασ, ᾐτιᾶτο δὲ τῆσ ἀπονοίασ καὶ τῆσ ἐπιχειρήσεωσ, ὡσ ἐχθρῶσ ἔχουσιν ἅπαντα τρόπον ἐσπουδακότεσ [μισεῖν] τὸν ἑαυτῶν πατέρα μεταχειρίσασθαι καὶ τὴν βασιλείαν ὠμοτάτῳ τρόπῳ παραλαβεῖν·

ὁ δ’ οὐδὲ θνήσκων ἐξ ἀνάγκησ μᾶλλον ἢ κρίσει παραδοῦναι τῷ διαμείναντι πρὸσ αὐτὸν εὐσεβεστέρῳ παρὰ Καίσαροσ ἐξουσίαν ἔχοι.

τοῖσ δ’ οὐχ ὑπὲρ τῆσ ἀρχῆσ τὸ πλέον, ἀλλ’ εἰ καὶ ταύτησ στεροῖντο καὶ τοῦ ζῆν ἐλάττων λόγοσ, εἰ μόνον ἀποκτεῖναι τὸν πατέρα δυνηθεῖεν·

οὕτωσ ἄγριόν τι καὶ μιαρὸν ἐντετηκέναι ταῖσ ψυχαῖσ αὐτῶν μῖσοσ. καὶ ταύτην τὴν ἀτυχίαν αὐτὸσ ἐκ μακροῦ φέρων ἀναγκασθῆναι νῦν ἐξηγεῖσθαι Καίσαρι καὶ μιαίνειν αὐτοῦ τὰσ ἀκοὰσ τοιούτοισ λόγοισ. καίτοι τί μὲν εἰήσαν παθόντεσ ἐξ αὐτοῦ δυσχερέσ;

ἐπὶ τίνι δὲ μέμφονται βαρὺν ὄντα; πῶσ δ’ οἱο͂́ν τε καὶ δίκαιον ἣν αὐτὸσ ἐκτήσατο πολλοῖσ πόνοισ καὶ κινδύνοισ ἀρχήν, ταύτησ οὐκ ἐᾶν κύριον εἶναι κρατεῖν τε καὶ διδόναι τῷ κατ’ ἀξίαν; ὡσ τοῦτό γε μετὰ τῶν ἄλλων ἆθλον εὐσεβείασ ἐκτίθεται τῷ μέλλοντι πρὸσ τὸν ποτὲ γενήσεσθαι τοιούτῳ τὴν ἐπιμέλειαν, ἅτε καὶ τῆσ ἀμοιβῆσ τοσῆσδε οὔσησ ἐπιτυγχάνειν.

ὅτι δὲ μηδὲ εὐσεβὲσ αὐτοῖσ ὑπὲρ τούτου πολυπραγμονεῖν, εὔδηλον·

ὁ γὰρ ἀεί τι περὶ τῆσ βασιλείασ ἐνθυμούμενοσ συγκαταλογίζεται τὸν θάνατον τοῦ γεγεννηκότοσ, μεθ’ ὃν ἄλλωσ οὐκ ἔστιν τὴν ἀρχὴν παραλαβεῖν. τὸ δὲ μέγιστον οὐδ’ ἐπὶ τοιούτοισ ἣν εἶχεν ἐξουσίαν ταύτῃ κατ’ αὐτῶν χρησάμενοσ ἀγαγεῖν ἐπὶ τὸν κοινὸν εὐεργέτην Καίσαρα, καὶ παρελόμενον αὑτοῦ πᾶν, ὅσον ἢ πατὴρ ἀσεβούμενοσ ἢ βασιλεὺσ ἐπιβουλευόμενοσ δύναται, κρίσεωσ ἰσοτιμίᾳ παρεστακέναι·

δεήσει μέντοι μὴ παντάπασιν αὐτὸν ἀτιμώρητον γενέσθαι μηδ’ ἐν τοῖσ μεγίστοισ φόβοισ καταζῆν, οὐδ’ ἐκείνοισ λυσιτελοῦντοσ ἐφ’ οἷσ ἐνεθυμήθησαν ὁρᾶν τὸν ἥλιον, εἰ νῦν διαφύγοιεν, ἔργῳ μέγιστα τῶν ἀνθρωπείων καὶ δράσαντασ καὶ πεισομένουσ.

Ταῦτα μὲν Ἡρώδησ ἐμπαθῶσ ᾐτιάσατο παρὰ Καίσαρι τοὺσ αὐτοῦ παῖδασ.

τῶν δὲ νεανίσκων ἤδη μὲν καὶ λέγοντοσ δάκρυα καὶ σύγχυσισ ἦν· τὸ δ’ ἐκ τοῦ πατρὸσ ἐπιφέρεσθαι τὰσ διαβολὰσ δυσαπολόγητον ὥσπερ ἦν ᾔδεσαν, οὐκ εὐσχημονοῦντοσ οὐδὲ τοῦ κατὰ παρρησίαν λόγου πρὸσ τὸν καιρόν, εἰ μέλλοιεν ἐκ βίασ ἀεὶ καὶ κατὰ σπουδὴν ἐλέγχειν πεπλανημένον.

ἦν οὖν ἀπορία τοῦ δύνασθαι λέγειν καὶ δάκρυα καὶ τέλοσ οἰμωγὴ συμπαθεστέρα, δεδοικότων μέν, εἰ δόξουσιν ἐκ τοῦ συνειδότοσ ἠπορῆσθαι, ῥᾳδίαν δ’ οὐχ εὑρισκομένων τὴν ἀπολογίαν ὑπό τε νεότητοσ καὶ ταραχῆσ, ἣν ἐπεπόνθεισαν.

οὐ μὴν ὅ γε Καῖσαρ ἐπιβλέπων αὐτοὺσ ὡσ εἶχον ἀσύνετον ἐποιεῖτο τὸ μὴ κατὰ συνείδησιν ἀτοπωτέραν, ἀλλ’ ἐξ ἀπειρίασ καὶ μετριότητοσ ὀκνεῖν, ἐλεεινοί τ’ ἐγεγόνεισαν τοῖσ παροῦσιν ἰδίᾳ καὶ τὸν πατέρα διεκίνησαν ἀληθινῷ τῷ πάθει συνεχόμενον.

Ἐπεὶ δὲ συνεῖδον εὐμένειάν τινα καὶ παρ’ ἐκείνου καὶ παρὰ τοῦ Καίσαροσ, καὶ τῶν ἄλλων δὲ ἕκαστον τοὺσ μὲν συνδακρύοντασ, ἅπαντασ δὲ συναλγοῦντασ, ἅτεροσ αὐτῶν Ἀλέξανδροσ ἐπικαλεσάμενοσ αὐτὸν ἐπεχείρει διαλύειν τὰσ αἰτίασ καί, "πάτερ, εἶπεν, ἡ μὲν σὴ πρὸσ ἡμᾶσ εὔνοια δήλη καὶ παρ’ αὐτὴν τὴν κρίσιν·

οὐκ ἂν γάρ, εἴ τι δυσχερὲσ ἐνενόεισ ἐφ’ ἡμῖν, ἐπὶ τὸν πάντασ σώζοντα προήγαγεσ·

καὶ γὰρ παρούσησ μὲν ἐξουσίασ ὡσ βασιλεῖ, παρούσησ δὲ ὡσ πατρὶ τοὺσ ἀδικοῦντασ ἐπεξιέναι, τὸ εἰσ Ῥώμην ἄγειν καὶ τοῦτον ποιεῖσθαι μάρτυρα σώζοντοσ ἦν·

οὐδεὶσ γὰρ ἀποκτεῖναί τινα προαιρούμενοσ εἰσ ἱερὰ καὶ ναοὺσ ἄγει. τὸ δ’ ἡμέτερον ἤδη χεῖρον·

οὐ γὰρ ἂν ὑπομείναιμεν ἔτι ζῆν, εἰ τοιοῦτον ἠδικηκέναι πατέρα πεπιστεύμεθα. καὶ μήποτε τοῦτ’ ἐκείνου χεῖρον ἀντὶ τοῦ τεθνάναι μηδὲν ἀδικοῦντασ τὸ ζῆν ἀδικεῖν ὑποπτευομένουσ. εἰ μὲν οὖν εὑρ́οι λόγον τῆσ ἀληθείασ ἡ παρρησία, μακάριον καὶ σὲ πεῖσαι καὶ τὸν κίνδυνον διαφυγεῖν, εἰ δ’ οὕτωσ ἡ διαβολὴ κρατεῖ, περιττὸσ ἡμῖν ὁ νῦν ἥλιοσ, ὃν τί δεῖ βλέπειν μετὰ τῆσ ὑποψίασ;

τὸ μὲν οὖν φάναι βασιλείασ ἐπιθυμεῖν, εὔκαιροσ εἰσ νέουσ αἰτία, καὶ τὸ προστιθέναι τὴν τῆσ ἀθλίασ μητρόσ, ἱκανὸν ἐκ τῆσ πρώτησ τὴν νῦν ἀτυχίαν ἐξεργάζεσθαι.

βλέψον δέ, εἰ μὴ κοινὰ ταῦτα καὶ πᾶσιν ὁμοίωσ λέγεσθαι δυνησόμενα·

κωλύσει γὰρ οὐδέν, τῷ βασιλεύοντι παῖδεσ εἰ εἰσὶν νέοι καὶ μήτηρ αὐτῶν ἀποθανοῦσα, πάντασ ὑπόπτουσ εἶναι τοῦ πατρὸσ ἐπιβούλουσ δοκεῖν. ἀλλ’ οὐ τὸ ὕποπτον πρὸσ τοιαύτην ἀσέβειαν ἀρκετόν. εἰπάτω δέ τισ, ἡμῖν εἰ τετόλμηται τοιοῦτον, ᾧ καὶ τὰ μὴ πιστὰ πίστιν εἰώθεν ὑπ’ ἐνεργείασ λαμβάνειν.

φαρμάκου παρασκευὴν ἐλέγχειν δύναταί τισ ἢ συνωμοσίαν ἡλικιωτῶν ἢ διαφθορὰν οἰκετῶν ἢ γράμματα κατὰ σοῦ γεγραμμένα; καίτοι τούτων ἕκαστον ἔσθ’ ὅπη καὶ μὴ γενόμενον ἐκ διαβολῆσ ἐπλάσθη·

χαλεπὸν γὰρ οὐχ ὁμονοῶν οἶκοσ ἐν βασιλείᾳ· καὶ τὴν ἀρχήν, ἣν σὺ φῂσ ἔπαθλον εὐσεβείασ, συμβαίνει πολλάκισ αἰτίαν γενέσθαι τοῖσ πονηροτάτοισ ἐλπίδων, δι’ ἃσ οὐδεμίαν ὑποστολὴν ποιοῦνται κακοηθείασ. ἀδίκημα μὲν οὖν οὐδεὶσ ἐρεῖ καθ’ ἡμῶν·

τὰσ δὲ διαβολὰσ πῶσ ἂν λύσειεν ὁ ἀκοῦσαι μὴ θέλων; ἐλαλήσαμέν τι μετὰ παρρησίασ. οὐκ εἰσ σέ· τοῦτο γὰρ ἦν ἄδικον· ἀλλ’ εἰσ τοὺσ οὐδ’ ὅ τι λελάλητο μὴ σιωπῶντασ. τὴν μητέρα τισ ἡμῶν ἔκλαυσεν.

οὐχ ὅτι τέθνηκεν, ἀλλ’ ὅτι καὶ νεκρὰ κακῶσ ἤκουσεν ὑπὸ τῶν οὐκ ἀξίων. ἀρχῆσ ἐπιθυμοῦμεν ἧσ ἴσμεν ἔχοντα τὸν πατέρα; τί καὶ θέλοντεσ; εἰ μὲν εἰσὶν ἡμῖν τιμαὶ βασιλέων, ὥσπερ εἰσίν, οὐ κενοσπουδοῦμεν; εἰ δ’ οὐκ εἰσίν, οὐκ ἐλπίζομεν;

ἢ σὲ διαχειρισάμενοι κρατήσειν τὴν βασιλείαν προσεδοκήσαμεν, οἷσ οὔτε γῆ βάσιμοσ οὔτε πλωτὴ θάλαττα μετὰ τοιοῦτον ἔργον; ἡ δὲ τῶν ἀρχομένων εὐσέβεια καὶ θρησκεία τοῦ παντὸσ ἔθνουσ ἠνέσχετο ἂν πατροκτόνουσ ἐπὶ τῶν πραγμάτων εἶναι καὶ εἰσ τὸν ἁγιώτατον ὑπὸ σοῦ κατασκευασθέντα ναὸν εἰσιέναι. τί δ’ εἰ καὶ τῶν ἄλλων κατεφρονήσαμεν, ἐδύνατό τισ φονεύσασ ἀτιμώρητοσ μένειν ζῶντοσ Καίσαροσ;

οὔτ’ ἀσεβεῖσ οὕτωσ ἐγέννησασ οὔτ’ ἀλογίστουσ, ἀτυχεστέρουσ δ’ ἴσωσ ἢ σοὶ καλῶσ εἶχεν. εἰ δὲ μήτ’ αἰτίασ ἔχεισ μήτ’ ἐπιβουλὰσ εὑρίσκεισ, τί σοι πρὸσ πίστιν αὔταρκεσ τοιαύτησ δυσσεβείασ;

ἡ μήτηρ τέθνηκεν· ἀλλά τοι τὰ κατ’ ἐκείνην οὐδὲ παροξύνειν ἡμᾶσ ἀλλὰ νουθετεῖν ἠδύνατο. πλείω μὲν ἀπολογεῖσθαι δυνάμεθα, λόγον δ’ οὐκ ἐπιδέχεται τὰ μὴ γενόμενα.

διόπερ ἐπὶ τῷ πάντων δεσπότῃ Καίσαρι μεσιτεύοντι τὸν παρόντα καιρὸν συντιθέμεθα ταύτην τὴν συνθήκην· εἰ μὲν ἀνύποπτον ἐξ αὐτῆσ τῆσ ἀληθείασ τὴν πρὸσ ἡμᾶσ διάθεσιν ἀπολαμβάνεισ, ὦ πάτερ, ζήσομεν, οὐδ’ οὕτωσ μὲν εὐτυχῶσ·

δεινὸν γὰρ τῶν μεγάλων κακῶν καὶ ψευδὴσ αἰτία. παρούσησ δέ τινοσ ὀρρωδίασ σὺ μὲν ἐν τῇ κατὰ σαυτὸν εὐσεβείᾳ μένε, δώσομεν δὲ λόγον ἡμεῖσ ἑαυτοῖσ.

οὐχ οὕτωσ ὁ βίοσ ἡμῖν τίμιοσ, ὡσ ἔχειν αὐτὸν ἐπ’ ἀδικίᾳ τοῦ δεδωκότοσ. Τοιαῦτα δὲ λέγοντοσ ὅ τε Καῖσαρ οὐδὲ πρότερον πιστεύων τῷ μεγέθει τῆσ διαβολῆσ ἔτι μᾶλλον ἐξηλλάττετο καὶ συνεχὲσ εἰσ τὸν Ἡρώδην ἀπέβλεπεν ὁρῶν κἀκεῖνον ὑποσυγχυνόμενον, ἀγωνία τε τοῖσ παροῦσιν ἐνεπεπτώκει καὶ περὶ τὴν αὐλὴν ὁ λόγοσ διαδοθεὶσ ἐπίφθονον ἐποίει τὸν βασιλέα.

τὸ γὰρ ἄπιστον τῆσ διαβολῆσ καὶ τὸ περὶ τοὺσ νεανίσκουσ ἐν ἀκμῇ καὶ κάλλει σωμάτων ἐλεεινὸν ἐπεσπᾶτο βοήθειαν·

ἡ δ’ ἐλπὶσ ἀμείνων ὑπεφαίνετο, καὶ δόξασ ὁ βασιλεὺσ ἐξ ὧν αὐτὸν ἔπειθεν εὔλογα κατηγορηκέναι διὰ τὸ μηδὲν ἔχειν [ἐξελέγχειν] ἀπολογίασ τινὸσ ἐδεῖτο.

Καῖσαρ δὲ μικρὸν ἐπισχὼν τοὺσ μὲν νεανίσκουσ, εἰ καὶ πόρρω τῆσ ἐπ’ αὐτοῖσ διαβολῆσ δοκοῦσιν, αὐτό γε τοῦτο ἁμαρτεῖν ἔφη τὸ μὴ τοιούτουσ αὐτοὺσ παρασχεῖν τῷ πατρί, ὡσ μηδὲ γενέσθαι τὸν ἐπ’ αὐτοῖσ λόγον.

Ἡρώδην δὲ παρεκάλει πᾶσαν ὑπόνοιαν ἐκβαλόντα διαλλάττεσθαι τοῖσ παισίν·

οὐ γὰρ εἶναι δίκαιον οὐδὲ πιστεύειν τὰ τοιαῦτα κατὰ τῶν ἐξ αὐτοῦ. δύνασθαι δὲ τὴν μετάνοιαν ἀμφοτέροισ οὐ μόνον ἰάσασθαι τὰ συμβεβηκότα, παροξῦναι δὲ τὴν εὔνοιαν, ἐν ᾧ τὸ προπετὲσ ἑκάτεροι τῆσ ὑποψίασ ἀπολογούμενοι σπουδῇ πλείονι περὶ ἀλλήλουσ ἀξιώσουσι κεχρῆσθαι. τοιαῦτα νουθετῶν ἔνευσε τοῖσ νεανίσκοισ.

ἐκείνων δὲ βουλομένων ὑποπεσεῖν ἐπὶ δεήσει προαναλαβὼν αὐτοὺσ ὁ πατὴρ δακρύοντασ ἠσπάζετο παρ’ ἕκαστον ἐν μέρει περιπτύσσων, ὡσ μηδένα τῶν παρατυγχανόντων ἐλεύθερον ἢ δοῦλον ἀπαθῆ γενέσθαι. Τότε μὲν οὖν εὐχαριστήσαντεσ Καίσαρι μετ’ ἀλλήλων ἀπῄεσαν καὶ σὺν αὐτοῖσ Ἀντίπατροσ ὑποκρινόμενοσ ἐφήδεσθαι ταῖσ διαλλαγαῖσ.

ἐν δὲ ταῖσ ὑστέραισ ἡμέραισ Ἡρώδησ μὲν ἐδωρεῖτο Καίσαρα τριακοσίοισ ταλάντοισ θέασ τε καὶ διανομὰσ ποιούμενον τῷ Ῥωμαίων δήμῳ, Καῖσαρ δὲ αὐτῷ τοῦ μετάλλου τοῦ Κυπρίων χαλκοῦ τὴν ἡμίσειαν πρόσοδον καὶ τῆσ ἡμισείασ τὴν ἐπιμέλειαν ἔδωκεν καὶ τἆλλα ξενίαισ καὶ καταγωγαῖσ ἐτίμησεν, καὶ περὶ τῆσ βασιλείασ αὐτῷ τὴν ἐξουσίαν ἐφῆκεν ὃν ἂν αἱρῆται τῶν παίδων διάδοχον καθιστάνειν ἢ καὶ διανέμειν μέροσ ἑκάστῳ τῆσ τιμῆσ εἰσ πάντασ ἐλευσομένησ.

ἐκείνου δὲ ἤδη θέλοντοσ αὐτὸ ποιεῖν οὐκ ἐπιτρέψειν ἔφη ζῶντι μὴ καὶ τῆσ βασιλείασ καὶ τῶν παίδων κρατεῖν.

Ἐπὶ τούτοισ ἐπανῄει πάλιν εἰσ τὴν Ιοὐδαίαν.

ἀποδημοῦντοσ δὲ οὐ μικρὸν μέροσ ἀπέστη τῆσ ἀρχῆσ τὸ περὶ τὸν Τράχωνα, καὶ τούτουσ οἱ καταλειφθέντεσ στρατηγοὶ χειρωσάμενοι πάλιν ὑπακούειν ἠνάγκασαν. Ἡρώδησ δὲ πλέων σὺν τοῖσ παισὶν ὡσ ἐγένετο κατὰ Κιλικίαν ἐν Ἐλαιούσῃ τῇ μετωνομασμένῃ νῦν Σεβαστῇ καταλαμβάνει τὸν βασιλέα τῆσ Καππαδοκίασ Ἀρχέλαον, ὃσ αὐτὸν ἐκδέχεται φιλοφρόνωσ ἡδόμενοσ ἐπὶ ταῖσ τῶν παίδων διαλλαγαῖσ καὶ τῷ τὸν Ἀλέξανδρον, ὃσ εἶχεν αὐτοῦ τὴν θυγατέρα, τῆσ αἰτίασ ἀπολελύσθαι, δωρεάσ τε ἀντέδοσαν ἀλλήλοισ ἃσ εἰκὸσ βασιλεῖσ.

ἐντεῦθεν Ἡρώδησ ἐπὶ Ιοὐδαίασ ἐλθὼν καὶ γενόμενοσ ἐν τῷ ἱερῷ περὶ τῶν πεπραγμένων κατὰ τὴν ἀποδημίαν διελέγετο, τὴν Καίσαροσ εἰσ αὐτὸν φιλοφροσύνην καὶ τἆλλα διεξιὼν ὅσα κατὰ μέροσ αὐτῷ πραχθέντα συμφέρειν ἡγεῖτο καὶ τοὺσ ἄλλουσ εἰδέναι.

τέλοσ ἐπὶ νουθεσίᾳ τῶν παίδων κατέστρεφε τὸν λόγον τοὺσ περὶ τὴν αὐλὴν καὶ τὸ λοιπὸν πλῆθοσ εἰσ ὁμόνοιαν παρακαλῶν καὶ τοὺσ υἱοὺσ μετ’ αὐτὸν ἀποδεικνύων βασιλέασ γενέσθαι, πρῶτον μὲν Ἀντίπατρον, εἶτα καὶ τοὺσ ἐκ Μαριάμμησ Ἀλέξανδρον καὶ Ἀριστόβουλον.

ἐν δὲ τῷ τότε πάντασ ἀποβλέπειν εἰσ αὐτὸν ἀξιῶν καὶ βασιλέα καὶ δεσπότην ἁπάντων δοκεῖν μήτε γήρᾳ παραποδιζόμενον, ἐν ᾧ τοῦ χρόνου τὸ πρὸσ ἀρχὴν ἐμπειρότατον ἔχειν, οὔτε τοῖσ ἄλλοισ ἐπιτηδεύμασιν ἐλαττούμενον, ἃ δύναται καὶ βασιλείασ κρατεῖν καὶ παίδων ἄρχειν, τούσ τε ἡγεμόνασ καὶ τὸ στρατιωτικὸν εἰ πρὸσ ἕνα βλέποιεν αὐτὸν ἀτάραχον ἔφη τὸν βίον ἕξειν καὶ πᾶσαν ἀφορμὴν εὐδαιμονίασ ἐξ ἀλλήλων ἔσεσθαι.

ταῦτ’ εἰπὼν ἀφίησιν τὴν ἐκκλησίαν, τοῖσ πλείστοισ μὲν ἀρεστὰ διειλεγμένοσ, ἐνίοισ δ’ οὐχ ὁμοίωσ·

Περὶ δὲ τὸν χρόνον τοῦτον συντέλειαν ἔλαβεν ἡ Καισάρεια Σεβαστή, ἣν ᾠκοδόμει δεκάτῳ μὲν ἔτει πρὸσ τέλοσ ἐλθούσησ αὐτῷ τῆσ ὅλησ κατασκευῆσ, ἐκπεσούσησ δὲ τῆσ προθεσμίασ εἰσ ὄγδοον καὶ εἰκοστὸν ἔτοσ τῆσ ἀρχῆσ ἐπ’ ὀλυμπιάδοσ δευτέρασ καὶ ἐνενηκοστῆσ πρὸσ ταῖσ ἑκατόν.

ἦν οὖν εὐθὺσ ἐν καθιερώσει μείζονεσ ἑορταὶ καὶ παρασκευαὶ πολυτελέσταται·

κατηγγέλκει μὲν γὰρ ἀγῶνα μουσικῆσ καὶ γυμνικῶν ἀθλημάτων, παρεσκευάκει δὲ πολὺ πλῆθοσ μονομάχων καὶ θηρίων ἵππων τε δρόμον καὶ τὰ πολυτελέστερα τῶν ἔν τε τῇ Ῥώμῃ καὶ παρ’ ἄλλοισ τισὶν ἐπιτηδευμάτων. ἀνετίθει δὲ καὶ τοῦτον τὸν ἀγῶνα Καίσαρι κατὰ πενταετηρίδα παρεσκευασμένοσ ἄγειν αὐτόν·

ὁ δ’ αὐτῷ πᾶσαν τὴν εἰσ τὰ τοιαῦτα παρασκευὴν ἀπὸ τῶν οἰκείων διεπέμπετο τὴν φιλοτιμίαν ἐπικοσμῶν. ἰδίᾳ δὲ καὶ ἡ γυνὴ Καίσαροσ Ιοὐλία πολλὰ τῶν ἐκεῖ πολυτελεστάτων ἀπέστειλεν, ὡσ μηδὲν ὑστερεῖν τὰ πάντα συντιμώμενα ταλάντων πεντακοσίων.

συνελθόντοσ δ’ εἰσ τὴν πόλιν ὄχλου πλείονοσ κατὰ θεωρίαν καὶ πρεσβείασ, ἃσ ἔπεμπον οἱ δῆμοι δι’ ἃσ ἐπεπόνθεισαν εὐεργεσίασ, ἅπαντασ ἐξεδέξατο καὶ καταγωγαῖσ καὶ τραπέζαισ καὶ διηνεκέσιν ἑορταῖσ, τῆσ πανηγύρεωσ ἐν μὲν ταῖσ ἡμέραισ ἐχούσησ τὰσ ἀπὸ τῶν θεαμάτων ψυχαγωγίασ, ἐν δὲ ταῖσ νυξὶ τὰσ εὐφροσύνασ καὶ τὴν εἰσ τοῦτο πολυτέλειαν, ὡσ ἐπίσημον γενέσθαι τὴν μεγαλοψυχίαν αὐτοῦ·

εἰσ πάντα γὰρ ἅπερ [ἂν] ἐπιτηδεύσειεν ἐφιλονείκει τὴν τῶν ἤδη γεγενημένων ἐπίδειξιν ὑπερβαλέσθαι, καί φασιν αὐτόν τε Καίσαρα καὶ Ἀγρίππαν πολλάκισ εἰπεῖν, ὡσ ἀποδέοι τὰ τῆσ ἀρχῆσ Ἡρώδῃ τῆσ οὔσησ ἐν αὐτῷ μεγαλοψυχίασ·

ἄξιον γὰρ εἶναι καὶ Συρίασ ἁπάσησ καὶ Αἰγύπτου τὴν βασιλείαν ἔχειν. Μετὰ δὲ τὴν πανήγυριν ταύτην καὶ τὰσ ἑορτὰσ πόλιν ἄλλην ἀνήγειρεν ἐν τῷ πεδίῳ τῷ λεγομένῳ Καφαρσαβᾶ τόπον ἔνυδρον καὶ χώραν ἀρίστην φυτοῖσ ἐκλέξασ, ποταμοῦ τε περιρρέοντοσ τὴν πόλιν αὐτὴν καὶ καλλίστου κατὰ μέγεθοσ τῶν φυτῶν περιειληφότοσ ἄλσουσ.

ταύτην ἀπὸ Ἀντιπάτρου τοῦ πατρὸσ Ἀντιπατρίδα προσηγόρευσεν.

ἐπώνυμον δὲ καὶ τῇ μητρὶ χωρίον ὑπὲρ Ιἑριχοῦν οἰκοδομήσασ ἀσφαλείᾳ τε διάφορον καὶ καταγωγαῖσ ἥδιστον ἐκάλεσεν Κύπρον. Φασαήλῳ τε τῷ ἀδελφῷ μνημεῖα διὰ τὴν γεγενημένην εἰσ αὐτὸν φιλοστοργίαν ἀνετίθει τὰ κάλλιστα, πύργον ἐπ’ αὐτῆσ τῆσ πόλεωσ ἀναστήσασ οὐδὲν ἐλάττω τοῦ κατὰ τὴν Φάρον, ὃν προσηγόρευσεν Φασάηλον, ἀσφαλείασ τε τῇ πόλει μέροσ ὄντα καὶ μνήμησ τῷ τετελευτηκότι διὰ τὴν προσηγορίαν.

ὁμώνυμον δὲ αὐτῷ καὶ πόλιν περὶ τὸν αὐλῶνα τῆσ Ιἑριχοῦντοσ ἔκτισεν ἀπιόντων κατὰ βορρᾶν ἄνεμον, δι’ ἧσ καὶ τὴν πέριξ χώραν ἔρημον οὖσαν ἐνεργοτέραν ἐποίησεν ταῖσ ἐπιμελείαισ τῶν οἰκητόρων.

Φασαηλίδα καὶ ταύτην ἐκάλει. Τὰσ δὲ ἄλλασ εὐεργεσίασ ἄπορον εἰπεῖν ὅσασ ἀπέδωκεν ταῖσ πόλεσιν ἔν τε Συρίᾳ καὶ κατὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ παρ’ οἷσ ποτ’ ἂν ἀποδημήσασ τύχοι·

καὶ γὰρ πλείουσ λειτουργίασ καὶ δημοσίων ἔργων κατασκευὰσ καὶ χρήματα τοῖσ δεομένοισ [ἔργοισ] εἰσ ἐπιμέλειαν τῶν προτέρων ἔργων ἐκλελοιπότων ἄφθονα χαρίσασθαι δοκεῖ. τὰ δὲ μέγιστα καὶ διασημότατα τῶν πεπραγμένων αὐτῷ Ῥοδίοισ μὲν τό τε Πύθιον ἀνέστησεν οἰκείοισ ἀναλώμασιν καὶ παρέσχεν ἀργυρίου πολλὰ τάλαντα πρὸσ ναυπηγίαν.

Νικοπολίταισ δὲ τοῖσ ἐπ’ Ἀκτίῳ κτισθεῖσιν ὑπὸ Καίσαροσ τὰ πλεῖστα τῶν δημοσίων συγκατεσκεύασεν. Ἀντιοχεῦσι δὲ τοῖσ ἐν Συρίᾳ μεγίστην πόλιν οἰκοῦσιν, ἣν κατὰ μῆκοσ τέμνει πλατεῖα, ταύτην αὐτὴν στοαῖσ παρ’ ἑκάτερα καὶ λίθῳ τὴν ὕπαιθρον ὁδὸν ξεστῷ καταστορέσασ πλεῖστον εἰσ κόσμον καὶ τὴν τῶν οἰκούντων εὐχρηστίαν ὠφέλησεν.

τόν γε μὴν Ὀλυμπίασιν ἀγῶνα πολὺ τῆσ προσηγορίασ ἀδοξότερον ὑπ’ ἀχρηματίασ διατεθειμένον τιμιώτερον ἐποίει χρημάτων προσόδουσ καταστήσασ καὶ πρὸσ θυσίασ καὶ τὸν ἄλλον κόσμον ἐσεμνοποίησεν τὴν πανήγυριν.

διὰ δὴ ταύτην τὴν φιλοτιμίαν διηνεκὴσ ἀγωνοθέτησ παρὰ τοῖσ Ἠλείοισ ἀνεγράφη. Τοῖσ μὲν οὖν ἄλλοισ ἐπέρχεται θαυμάζειν τὸ διεστὸσ τῆσ ἐν τῇ φύσει προαιρέσεωσ·

ὅταν μὲν γὰρ εἰσ τὰσ φιλοτιμίασ καὶ τὰσ εὐεργεσίασ ἀπίδωμεν, αἷσ ἐκέχρητο πρὸσ ἅπαντασ ἀνθρώπουσ, οὐκ ἔστιν ὅπωσ οὐκ ἄν τισ αὐτὸν καὶ τῶν ἔλαττον τετιμημένων ἠρνήθη μὴ συνομολογεῖν εὐεργετικωτάτῃ κεχρῆσθαι τῇ φύσει. ὅταν δὲ εἰσ τὰσ τιμωρίασ καὶ ἀδικίασ, ἃσ εἰσ τοὺσ ἀρχομένουσ καὶ τοὺσ οἰκειοτάτουσ ἐπεδείξατο βλέψῃ καὶ καταμάθῃ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ δυσπαράκλητον τοῦ τρόπου, νικηθήσεται θηριώδη δοκεῖν καὶ πάσησ μετριότητοσ ἀλλότριον.

ἔνθεν καὶ διάφορόν τινα καὶ μαχομένην ἐπ’ αὐτῷ νομίζουσιν γενέσθαι τὴν προαίρεσιν.

ἐγὼ δ’ οὐχ οὕτωσ ἔχων μίαν αἰτίαν ἀμφοτέρων τούτων ὑπολαμβάνω· φιλότιμοσ γὰρ ὢν καὶ τούτου τοῦ πάθουσ ἡττημένοσ ἰσχυρῶσ, προήγετο μὲν εἰσ μεγαλοψυχίαν, εἴ που μνήμησ εἰσ αὖθισ ἢ κατὰ τὸ παρὸν εὐφημίασ ἐλπὶσ ἐμπέσοι.

ταῖσ δὲ δαπάναισ ὑπὲρ δύναμιν χρώμενοσ ἠναγκάζετο χαλεπὸσ εἶναι τοῖσ ὑποτεταγμένοισ·

τὰ γὰρ εἰσ οὓσ ἐδαπάνα πολλὰ γενόμενα κακῶν ποριστὴν ἐξ ὧν ἐλάμβανεν ἐποίει. καὶ συνειδὼσ ἐφ’ οἷσ ἠδίκει τοὺσ ὑποτεταγμένουσ μισούμενον ἑαυτὸν τὸ μὲν ἐπανορθοῦσθαι τὰσ ἁμαρτίασ οὐ ῥᾴδιον ἐνόμιζεν·

οὐδὲ γὰρ εἰσ τὰσ προσόδουσ λυσιτελὲσ ἦν. ἀντεφιλονείκει δὲ τὴν δύσνοιαν αὐτὴν εὐπορίασ ἀφορμὴν ποιούμενοσ. περί γε μὴν τοὺσ οἰκείουσ, εἴ τισ ἢ λόγῳ μὴ θεραπεύοι τὸ δοῦλον ἐξομολογούμενοσ ἢ δόξειεν εἰσ τὴν ἀρχήν τι παρακινεῖν, οὐχ ἱκανὸσ ἑαυτοῦ κρατεῖν ἐγίνετο καὶ διεξῆλθεν ὁμοῦ συγγενεῖσ καὶ φίλουσ ἴσα πολεμίοισ τιμωρούμενοσ ἐκ τοῦ μόνοσ ἐθέλειν τετιμῆσθαι τὰσ τοιαύτασ ἁμαρτίασ ἀναλαμβάνων.

μαρτύριον δέ μοι τούτου τοῦ πάθουσ, ὅτι μέγιστον περὶ αὐτὸν ἦν, καὶ τὰ γινόμενα κατὰ τὰσ Καίσαροσ καὶ Ἀγρίππα καὶ τῶν ἄλλων φίλων τιμάσ·

οἷσ γὰρ ἐθεράπευεν τοὺσ κρείττονασ, τούτοισ καὶ αὐτὸσ ἠξίου θεραπεύεσθαι καὶ τὸ κάλλιστον ὧν ᾤετο παρέχων ἐν τῷ διδόναι τὴν τοῦ τυχεῖν τῶν ὁμοίων ἐπιθυμίαν ἐδήλου. τό γε μὴν Ιοὐδαίων ἔθνοσ ἠλλοτρίωται νόμῳ πρὸσ πάντα τὰ τοιαῦτα καὶ συνείθισται τὸ δίκαιον ἀντὶ τοῦ πρὸσ δόξαν ἠγαπηκέναι.

διόπερ οὐκ ἦν αὐτῷ κεχαρισμένον, ὅτι μὴ δυνατὸν εἰκόσιν ἢ ναοῖσ ἢ τοιούτοισ ἐπιτηδεύμασιν κολακεύειν τοῦ βασιλέωσ τὸ φιλότιμον. αἰτία μὲν αὕτη μοι δοκεῖ τῆσ Ἡρώδου περὶ μὲν τοὺσ οἰκείουσ καὶ συμβούλουσ ἁμαρτίασ, περὶ δὲ τοὺσ ἔξω καὶ μὴ προσήκοντασ εὐεργεσίασ.

Τοὺσ δὲ κατὰ τὴν Ἀσίαν Ιοὐδαίουσ καὶ ὅσουσ ἡ πρὸσ Κυρήνῃ Λιβύη κατέσχεν ἐκάκουν αἱ πόλεισ, τῶν μὲν πρότερον βασιλέων ἰσονομίαν αὐτοῖσ παρεσχημένων, ἐν δὲ τῷ τότε δι’ ἐπηρείασ ἐχόντων τῶν Ἑλλήνων αὐτούσ, ὡσ καὶ χρημάτων ἱερῶν ἀφαίρεσιν ποιεῖσθαι καὶ καταβλάπτειν ἐν τοῖσ ἐπὶ μέρουσ.

πάσχοντεσ δὲ κακῶσ καὶ πέρασ οὐδὲν εὑρίσκοντεσ τῆσ τῶν Ἑλλήνων ἀπανθρωπίασ ἐπρεσβεύσαντο παρὰ Καίσαρα καὶ περὶ τούτων.

ὁ δ’ αὐτοῖσ τὴν αὐτὴν ἰσοτέλειαν ἔδωκεν γράψασ τοῖσ κατὰ τὰσ ἐπαρχίασ, ὧν ὑπετάξαμεν τὰ ἀντίγραφα μαρτύρια τῆσ διαθέσεωσ, ἣν ἔσχον ὑπὲρ ἡμῶν ἄνωθεν οἱ κρατοῦντεσ. "Καῖσαρ Σεβαστὸσ ἀρχιερεὺσ δημαρχικῆσ ἐξουσίασ λέγει.

ἔδοξέ μοι καὶ τῷ ἐμῷ συμβουλίῳ μετὰ ὁρκωμοσίασ γνώμῃ δήμου Ῥωμαίων τοὺσ Ιοὐδαίουσ χρῆσθαι τοῖσ ἰδίοισ θεσμοῖσ κατὰ τὸν πάτριον αὐτῶν νόμον, καθὼσ ἐχρῶντο ἐπὶ Ὑρκανοῦ ἀρχιερέωσ θεοῦ ὑψίστου, τά τε ἱερὰ εἶναι ἐν ἀσυλίᾳ καὶ ἀναπέμπεσθαι εἰσ Ιἑροσόλυμα καὶ ἀποδίδοσθαι τοῖσ ἀποδοχεῦσιν Ιἑροσολύμων, ἐγγύασ τε μὴ ὁμολογεῖν αὐτοὺσ ἐν σάββασιν ἢ τῇ πρὸ αὐτῆσ παρασκευῇ ἀπὸ ὡρ́ασ ἐνάτησ.

ἐὰν δέ τισ φωραθῇ κλέπτων τὰσ ἱερὰσ βίβλουσ αὐτῶν ἢ τὰ ἱερὰ χρήματα ἔκ τε σαββατείου ἔκ τε ἀνδρῶνοσ, εἶναι αὐτὸν ἱερόσυλον καὶ τὸν βίον αὐτοῦ ἐνεχθῆναι εἰσ τὸ δημόσιον τῶν Ῥωμαίων.

τό τε ψήφισμα τὸ δοθέν μοι ὑπ’ αὐτῶν ὑπὲρ τῆσ ἐμῆσ εὐσεβείασ ἧσ ἔχω πρὸσ πάντασ ἀνθρώπουσ καὶ ὑπὲρ Γαί̈ου Μαρκίου Κηνσωρίνου καὶ τοῦτο τὸ διάταγμα κελεύω ἀνατεθῆναι ἐν ἐπισημοτάτῳ τόπῳ τῷ γενηθέντι μοι ὑπὸ τοῦ κοινοῦ τῆσ Ἀσίασ ἐν Ἀγκύρῃ.

ἐὰν δέ τισ παραβῇ τι τῶν προειρημένων, δώσει δίκην οὐ μετρίαν. ἐστηλογραφήθη ἐν τῷ Καίσαροσ ναῷ. "Καῖσαρ Νωρβανῷ Φλάκκῳ χαίρειν.

Ιοὐδαῖοι ὅσοι ποτ’ οὖν εἰσίν, [οἳ] δι’ ἀρχαίαν συνήθειαν εἰώθασιν χρήματά τε ἱερὰ φέροντεσ ἀναπέμπειν ἀκωλύτωσ τοῦτο ποιείτωσαν εἰσ Ιἑροσόλυμα. " καὶ ταῦτα μὲν Καῖσαρ. Ἀγρίππασ δὲ καὶ αὐτὸσ ἔγραψεν ὑπὲρ τῶν Ιοὐδαίων τὸν τρόπον τοῦτον·

"Ἀγρίππασ Ἐφεσίων ἄρχουσι βουλῇ δήμῳ χαίρειν. τῶν εἰσ τὸ ἱερὸν τὸ ἐν Ιἑροσολύμοισ ἀναφερομένων ἱερῶν χρημάτων τὴν ἐπιμέλειαν καὶ φυλακὴν βούλομαι τοὺσ ἐν Ἀσίᾳ Ιοὐδαίουσ ποιεῖσθαι κατὰ τὰ πάτρια. τούσ τε κλέπτοντασ ἱερὰ γράμματα τῶν Ιοὐδαίων καταφεύγοντάσ τε εἰσ τὰσ ἀσυλίασ βούλομαι ἀποσπᾶσθαι καὶ παραδίδοσθαι τοῖσ Ιοὐδαίοισ, ᾧ δικαίῳ ἀποσπῶνται οἱ ἱερόσυλοι.

ἔγραψα δὲ καὶ Σιλανῷ τῷ στρατηγῷ, ἵνα σάββασιν μηδεὶσ ἀναγκάζῃ Ιοὐδαῖον ἐγγύασ ὁμολογεῖν. "Μᾶρκοσ Ἀγρίππασ Κυρηναίων ἄρχουσιν βουλῇ δήμῳ χαίρειν.

οἱ ἐν Κυρήνῃ Ιοὐδαῖοι, ὑπὲρ ὧν ἤδη ὁ Σεβαστὸσ ἔπεμψεν πρὸσ τὸν ἐν Λιβύῃ στρατηγὸν τόντε ὄντα Φλάβιον καὶ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ τοὺσ τῆσ ἐπαρχίασ ἐπιμελουμένουσ, ἵνα ἀνεπικωλύτωσ ἀναπέμπηται τὰ ἱερὰ χρήματα εἰσ Ιἑροσόλυμα, ὡσ ἔστιν αὐτοῖσ πάτριον, ἐνέτυχόν μοι νῦν, ὡσ ὑπό τινων συκοφαντῶν ἐπηρεαζόμενοι καὶ ὡσ ἐν προφάσει τελῶν μὴ ὀφειλομένων κωλύοιντο· οἷσ ἀποκαθιστάνειν κατὰ μηδένα τρόπον ἐνοχλουμένοισ, καὶ εἴ τινων ἱερὰ χρήματα ἀφῄρηνται τῶν πόλεων τοὺσ εἰσ ταῦτα ἀποκεκριμένουσ καὶ ταῦτα διορθώσασθαι τοῖσ ἐκεῖ Ιοὐδαίοισ κελεύω.

"Γάιοσ Νωρβανὸσ Φλάκκοσ ἀνθύπατοσ Σαρδιανῶν ἄρχουσι χαίρειν.

Καῖσάρ μοι ἔγραψεν κελεύων μὴ κωλύεσθαι τοὺσ Ιοὐδαίουσ ὅσα ἂν ὦσιν κατὰ τὸ πάτριον αὐτοῖσ ἔθοσ συναγαγόντεσ χρήματα ἀναπέμπειν εἰσ Ιἑροσόλυμα. ἔγραψα οὖν ὑμῖν, ἵν’ εἰδῆτε, ὅτι Καῖσαρ κἀγὼ οὕτωσ θέλομεν γίνεσθαι. Οὐδὲν ἧττον καὶ Ιοὔλιοσ Ἀντώνιοσ ἀνθύπατοσ ἔγραψεν "Ἐφεσίων ἄρχουσιν βουλῇ δήμῳ χαίρειν.

οἱ ἐν τῇ Ἀσίᾳ κατοικοῦντεσ Ιοὐδαῖοι εἰδοῖσ Φεβρουαρίοισ δικαιοδοτοῦντί μοι ἐν Ἐφέσῳ ὑπέδειξαν Καίσαρα τὸν Σεβαστὸν καὶ Ἀγρίππαν συγκεχωρηκέναι αὐτοῖσ χρῆσθαι τοῖσ ἰδίοισ νόμοισ καὶ ἔθεσιν, ἀπαρχάσ τε, ἃσ ἕκαστοσ αὐτῶν ἐκ τῆσ ἰδίασ προαιρέσεωσ εὐσεβείασ ἕνεκα τῆσ πρὸσ τὸ θεῖον ἀνακομιδῆσ συμπορευομένουσ ποιεῖν ἀνεμποδίστωσ. ᾔτουν τε, ὅπωσ κἀγὼ ὁμοίωσ τοῖσ ὑπὸ τοῦ Σεβαστοῦ καὶ Ἀγρίππα δοθεῖσιν τὴν ἐμὴν γνώμην βεβαιώσω.

ὑμᾶσ οὖν βούλομαι εἰδέναι ἐν τοῖσ τοῦ Σεβαστοῦ καὶ Ἀγρίππα βουλήμασιν συνεπιτρέπειν αὐτοῖσ χρῆσθαι καὶ ποιεῖν κατὰ τὰ πάτρια χωρὶσ ἐμποδισμοῦ. Ταῦτα μὲν οὖν παρεθέμην ἐξ ἀνάγκησ, ἐπειδὴ μέλλουσιν αἱ τῶν ἡμετέρων πράξεων ἀναγραφαὶ τὸ πλέον εἰσ τοὺσ Ἕλληνασ ἰέναι, δεικνὺσ αὐτοῖσ ὅτι πάσησ τιμῆσ ἄνωθεν ἐπιτυγχάνοντεσ οὐδὲν τῶν πατρίων ἐκωλύθημεν ὑπὸ τῶν ἀρχόντων πράττειν, ἀλλὰ καὶ συνεργούμεθα τὰ τῆσ θρησκείασ ἔχοντεσ καὶ τῶν εἰσ τὸν θεὸν τιμῶν.

ποιοῦμαι δὲ πολλάκισ αὐτῶν τὴν μνήμην ἐπιδιαλλάττων τὰ γένη καὶ τὰσ ἐμπεφυκυίασ τοῖσ ἀλογίστοισ ἡμῶν τε κἀκείνων μίσουσ αἰτίασ ὑπεξαιρούμενοσ.

ἔθεσιν μὲν γὰρ οὐδέν ἐστιν γένοσ ὃ τοῖσ αὐτοῖσ ἀεὶ χρῆται καὶ κατὰ πόλεισ ἔσθ’ ὅπη πολλῆσ ἐγγιγνομένησ τῆσ διαφορᾶσ·

οὗ πλεῖστον οἱ παρ’ ἡμῖν νόμοι λόγον ἔχοντεσ ἅπασιν ἡμᾶσ, εἰ καθαρῶσ ἐμμένοιμεν αὐτοῖσ, εὔνουσ καὶ φίλουσ ἀπεργάζονται.

διὸ καὶ ταῦτα παρ’ ἐκείνων ἡμῖν ἀπαιτητέον καὶ δέον οὐκ ἐν τῇ διαφορᾷ τῶν ἐπιτηδευμάτων οἰέσθαι τὸ ἀλλότριον, ἀλλ’ ἐν τῷ πρὸσ καλοκαγαθίαν ἐπιτηδείωσ ἔχειν·

τοῦτο γὰρ κοινὸν ἅπασιν καὶ μόνον ἱκανὸν διασώζειν τὸν τῶν ἀνθρώπων βίον. ἐπάνειμι δὲ πάλιν ἐπὶ τὰ συνεχῆ τῆσ ἱστορίασ. ἐν δὲ τῷ τότε νυκτὸσ ἀνοίξασ τὸν τάφον εἰσέρχεται πραγματευσάμενοσ ἥκιστα μὲν τῇ πόλει φανερὸσ εἶναι, παρειληφὼσ δὲ τοὺσ πιστοτάτουσ τῶν φίλων.

ἀποθέσιμα μὲν οὖν χρήματα καθάπερ Ὑρκανὸσ οὐχ εὑρ͂εν, κόσμον δὲ χρυσοῦν καὶ κειμηλίων πολύν, ὃν ἀνείλετο πάντα.

σπουδὴν δ’ εἶχεν ἐπιμελεστέραν ποιούμενοσ τὴν ἔρευναν ἐνδοτέρω τε χωρεῖν καὶ κατὰ τὰσ θήκασ, ἐν αἷσ ἦν τοῦ Δαυί̈δου καὶ τοῦ Σολομῶνοσ τὰ σώματα. καὶ δύο μὲν αὐτῷ τῶν δορυφόρων διεφθάρησαν φλογὸσ ἔνδοθεν εἰσιοῦσιν ἀπαντώσησ, ὡσ ἐλέγετο, περίφοβοσ δ’ αὐτὸσ ἐξῄει, καὶ τοῦ δέουσ ἱλαστήριον μνῆμα λευκῆσ πέτρασ ἐπὶ τῷ στομίῳ κατεσκευάσατο πολυτελὲσ τῇ δαπάνῃ.

τούτου καὶ Νικόλαοσ ὁ κατ’ αὐτὸν ἱστοριογράφοσ μέμνηται τοῦ κατασκευάσματοσ, οὐ μὴν ὅτι καὶ κατῆλθεν, οὐκ εὐπρεπῆ τὴν πρᾶξιν ἐπιστάμενοσ.

διατελεῖ δὲ καὶ τἆλλα τοῦτον τὸν τρόπον χρώμενοσ τῇ γραφῇ· ὅσ γε καὶ τὸν Μαριάμμησ θάνατον καὶ τῶν παίδων αὐτῆσ οὕτωσ ὠμῶσ τῷ βασιλεῖ πεπραγμένον εἰσ εὐπρέπειαν ἀνάγειν βουλόμενοσ ἐκείνησ τε ἀσέλγειαν καὶ τῶν νεανίσκων ἐπιβουλὰσ καταψεύδεται, καὶ διατετέλεκεν τῇ γραφῇ τὰ μὲν πεπραγμένα δικαίωσ τῷ βασιλεῖ περιττότερον ἐγκωμιάζων, ὑπὲρ δὲ τῶν παρανομηθέντων ἐσπουδασμένωσ ἀπολογούμενοσ.

ἐκείνῳ μὲν οὖν πολλὴν ἄν τισ, ὡσ ἔφην, ἔχοι τὴν συγγνώμην·

οὐ γὰρ ἱστορίαν τοῖσ ἄλλοισ, ἀλλὰ ὑπουργίαν τῷ βασιλεῖ ταύτην ἐποιεῖτο. ἡμεῖσ δὲ καὶ γένουσ ὄντεσ ἀγχοῦ τῶν ἐξ Ἀσαμωναίου βασιλέων καὶ διὰ τοῦτο σὺν τιμῇ τὴν ἱερωσύνην ἔχοντεσ τὸ ψεύσασθαί τι περὶ αὐτῶν οὐκ εὐπρεπὲσ ὑπειληφότεσ καθαρῶσ καὶ δικαίωσ ἐκτίθεμεν τὰσ πράξεισ, πολλοὺσ μὲν τῶν ἐγγόνων τῶν ἐκείνου καὶ βασιλεύοντασ ἔτι δι’ ἐντροπῆσ ἔχοντεσ, τὴν δ’ ἀλήθειαν πρὸ ἐκείνων τετιμηκότεσ, ἣν ὅτε δικαίωσ ἐγίνετο συνέβη τε παρ’ αὐτοῖσ ἐκείνοισ ὀργῆ τυγχάνειν.

Ἡρώδησ δὲ διὰ τὴν ἐπιχείρησιν, ἣν ἐποιήσατο τῷ τάφῳ, χεῖρον ἐδόκει πράττειν ἐν τοῖσ κατὰ τὴν οἰκίαν, εἴτε δὴ τοῦ μηνίματοσ ἐπιδόντοσ εἰσ ἃ μάλιστα καὶ πρότερον ἐνόσει πλείω γενέσθαι πρὸσ ἀνηκέστουσ ἐξελθεῖν συμφοράσ, εἴτε καὶ τῆσ τύχησ ἐν ἐκείνῳ τὴν ἐπίθεσιν ποιουμένησ ἐν οἷσ τὸ κατὰ τὴν αἰτίαν εὔκαιρον οὐ μικρὰν πίστιν παρεῖχεν τοῦ διὰ τὴν ἀσέβειαν αὐτῷ τὰσ συμφορὰσ ἀπηντηκέναι.

στάσισ γὰρ ἦν ὥσπερ ἐμφυλίου πολέμου κατὰ τὴν αὐλὴν καὶ μίση πρὸσ ἀλλήλουσ ἀνθυπερβαλλομένων ταῖσ διαβολαῖσ.

ἐστρατήγει δ’ ἀεὶ κατὰ τῶν ἀδελφῶν Ἀντίπατροσ δεινὸσ ὢν ἔξωθεν μὲν περιβάλλειν αὐτοὺσ ταῖσ αἰτίαισ, αὐτὸσ δὲ πολλάκισ ἀπολογουμένου τόπον λαμβάνων, ἵν’ ᾖ τὸ δοκοῦν εὔνουν πιστὸν αὐτῷ πρὸσ τὰσ ἐπιχειρήσεισ ὧν ἐδόκει.

καὶ τούτῳ τῷ τρόπῳ ποικίλωσ ἐκπεριεληλύθει τὸν πατέρα μόνοσ ὑπὲρ τῆσ ἐκείνου σωτηρίασ ἅπαντα πράττειν αὐτὸσ πεπιστευκώσ. ὁ δὲ καὶ Πτολεμαῖον, ὃσ ἦν αὐτῷ διοικητὴσ τῶν τῆσ βασιλείασ πραγμάτων, Ἀντιπάτρῳ συνίστη καὶ μετὰ τῆσ ἐκείνου μητρὸσ ὑπὲρ τῶν ἐπειγόντων ἐβουλεύετο.

καὶ καθόλου τὰ πάντα ἦσαν οὗτοι καὶ πράττειν ὅσα θέλοιεν καὶ πρὸσ δύσνοιαν ἄγειν τὸν βασιλέα τῶν ἔξωθεν οἷσ ἐδόκει συμφέρειν. οἱ δ’ ἐκ τῆσ Μαριάμμησ χαλεπώτερον ἀεὶ διετίθεντο, καὶ τὴν αἰτίαν ὑπ’ εὐγενείασ οὐκ ἔφερον παρεωσμένοι καὶ τάξιν ἀτιμοτέραν ἔχοντεσ.

αἵ γε μὴν γυναῖκεσ, ἡ μὲν Ἀλεξάνδρῳ συνοικοῦσα θυγάτηρ Ἀρχελάου Γλαφύρα μῖσοσ εἶχεν εἰσ τὴν Σαλώμην κατά τε τὴν πρὸσ τὸν ἄνδρα διάθεσιν κἀκ τοῦ πρὸσ τὴν ἐκείνησ θυγατέρα δοκεῖν ὑπερηφανώτερον διακεῖσθαι·

συνῴκει μὲν γὰρ Ἀριστοβούλῳ, τὴν δὲ ἰσοτιμίαν αὐτῆσ ἀναξιοπάθει Γλαφύρα. Δευτέρασ οὖν ταύτησ ἔριδοσ ἐμπεπτωκυίασ οὐδ’ ὁ τοῦ βασιλέωσ ἀδελφὸσ Φερώρασ ἔξω ταραχῆσ ἦν, ἰδίαν δὲ ὑπόθεσιν ὑποψίασ καὶ μίσουσ εἶχεν·

ἐμπεπτώκει μὲν γὰρ εἰσ ἔρωτα δουλευούσησ αὐτῷ γυναικόσ, ἥττητο δὲ τῆσ ἀνθρώπου μεμηνότωσ ἐπὶ τοσοῦτον κρατούμενοσ, ὥστ’ αὐτῷ καὶ τῆσ τοῦ βασιλέωσ ἐγγυηθείσησ θυγατρὸσ τὴν μὲν ὑπερηφανῆσαι, πρὸσ δὲ τῇ δούλῃ τὸν νοῦν εἶχεν. ἤχθετο δὲ ἀτιμασθεὶσ Ἡρώδησ τῷ πολλὰ μὲν εὐεργετῆσαι τὸν ἀδελφόν, δυνάμει δὲ καὶ κοινωνὸν ἔχειν τῆσ βασιλείασ, οὐχ ὅμοιον εἰσ τὰσ ἀμοιβὰσ ὁρῶν, κἀν τῷ προσώπῳ δυστυχεῖν ᾤετο.

καὶ τὴν μὲν κόρην μὴ τυχὼν Φερώρα δικαίου παιδὶ Φασαήλου δίδωσιν, αὐτὸσ δὲ χρόνου διελθόντοσ οἰόμενοσ ἤδη παρηκμακέναι τὴν ἐπιθυμίαν τἀδελφῷ περί τε τῶν πρώτων ᾐτιᾶτο καὶ τὴν δευτέραν ἠξίου λαμβάνειν, Κύπροσ ἐκαλεῖτο.

Φερώρᾳ δὲ συμβουλεύει Πτολεμαῖοσ ἤδη ποτὲ παυσαμένῳ τῆσ εἰσ τὸν ἀδελφὸν ἀτιμίασ καταβαλεῖν τὸν ἔρωτα·

καὶ γὰρ αἰσχρὸν εἶναι δούλησ ἡττώμενον ἀποστερεῖν μὲν αὑτὸν τῆσ εὐνοίασ τῆσ παρὰ βασιλέωσ, αἴτιον δὲ κἀκείνῳ ταραχῆσ καὶ μίσουσ πρὸσ αὐτὸν καθίστασθαι. ταῦτ’ ἐκεῖνοσ ἰδὼν λυσιτελήσοντα τῷ καὶ πρότερον ἐν διαβολαῖσ γενόμενοσ συνεγνῶσθαι, τὴν μὲν ἄνθρωπον ἤδη καὶ παῖδα ἐξ αὐτῆσ ἔχων ἀποπέμπεται, βασιλεῖ δ’ ὡμολόγει λήψεσθαι τὴν δευτέραν αὐτοῦ θυγατέρα καὶ τριακοστὴν ἡμέραν συνέθετο τοῦ γάμου, συνεπομνύμενοσ ὡσ οὐδὲν ἔτι κοινώνημα πρὸσ τὴν ἀποπεμφθεῖσαν ἔσται.

διελθουσῶν δὲ τῶν τριάκοντα ἡμερῶν τοσοῦτον ἦν ἥττων τοῦ ἔρωτοσ, ὥστε μηδὲν μὲν ἔτι ποιῆσαι τῶν ὡμολογημένων, πάλιν δὲ διατελεῖν ἐπὶ τῇ πρώτῃ.

ταῦτα φανερῶσ ἤδη τὸν Ἡρώδην ἐλύπει καὶ πρὸσ ὀργὴν ἦγεν.

ἦσαν οὖν λόγοι τινὲσ ἀεὶ παραπίπτοντεσ παρ’ αὐτοῦ, καὶ πολλοὶ τὴν ὀργὴν τοῦ βασιλέωσ ἀφορμὴν τῶν κατὰ Φερώρου διαβολῶν ἐποιοῦντο. διέλειπεν δὲ οὐκ ἔσθ’ ἥτισ ἡμέρα οὐδ’ ὡρ́α, καθ’ ἣν ἀτρεμεῖν αὐτῷ συνέβαινεν, ἀλλ’ ἀεί τι προσέπιπτεν καινῶν ἀγωνισμάτων συγγενῶν καὶ φιλτάτων εἰσ ἀλλήλουσ πεποιημένων. τοῦτο μὲν γὰρ ἡ Σαλώμη χαλεπὴ καὶ δύσνουσ οὖσα τοῖσ ἐκ Μαριάμμησ οὐδὲ τὴν ἑαυτῆσ θυγατέρα συνοικοῦσαν Ἀριστοβούλῳ θατέρῳ τῶν νεανίσκων εἰά τῇ τοῦ γάμου πρὸσ ἐκεῖνον εὐνοίᾳ χρῆσθαι, λέγειν τε εἴ τι λαλήσειεν κατ’ ἰδίαν ἀναπείθουσα καὶ μηνύειν ἑαυτῇ κἀν τοῖσ προσκρούμασιν, οἱᾶ συμβαίνει, πολλὰσ ὑποψίασ εἰσάγουσα.

δι’ ὧν αὐτὴ μὲν ἅπαντα τὰ κατ’ ἐκείνουσ ἐμάνθανεν, δύσνουν δὲ τὴν παῖδα τῷ νεανίσκῳ πεποιήκει.

χαριζομένη δ’ ἐκείνη τῇ μητρὶ πολλάκισ ἔλεγεν, ὡσ μέμνηνται μὲν ἰδιάζοντεσ ἐκεῖνοι τῆσ Μαριάμμησ, ἐστυγήκασι δὲ τὸν πατέρα, συνεχὲσ δὲ διαπειλοῦσιν, εἰ τύχοιεν αὐτοί ποτε τῆσ ἀρχῆσ, τοὺσ μὲν ἐκ τῶν ἄλλων γυναικῶν παῖδασ Ἡρώδῃ γεγενημένουσ κωμογραμματεῖσ καταστήσειν·

ἁρμόσειν γὰρ εἰσ τοιαύτην χρείαν τὸ νῦν ἐπιμελὲσ αὐτῶν καὶ πρὸσ παιδείαν ἐσπουδασμένον. τὰσ δὲ γυναῖκασ, εἴ ποτε καὶ ταύτασ ἴδοιεν τοῦ μητρῴου κόσμου μετειληφυίασ, ἀντὶ τῆσ παρούσησ ἁβρότητοσ ἀπειλεῖν, ὡσ τρύχεσιν ἠμφιεσμέναι καθειργοῦνται μηδὲ τὸν ἥλιον βλέπουσαι.

ταῦτ’ εὐθὺσ ἀπηγγέλλετο διὰ τῆσ Σαλώμησ τῷ βασιλεῖ·

κἀκεῖνοσ ἤκουεν μὲν ἀλγεινῶσ, ἐπειρᾶτο δὲ διορθοῦν, ἐκακοῦτο δὲ ταῖσ ὑποψίαισ καὶ χείρων ἀεὶ γινόμενοσ ἅπασιν κατὰ πάντων ἐπίστευεν. οὐ μὴν ἀλλὰ τότε μὲν ἐπιπλήξασ τοῖσ παισὶν ἀπολογησαμένων ῥᾴων εἰσ τὸν καιρὸν ἐγίνετο, ταῖσ δ’ ἑξῆσ πολὺ χείρω προσέπεσεν. Ὁ γὰρ Φερώρασ ἐλθὼν παρὰ τὸν Ἀλέξανδρον ἔχοντα τὴν Ἀρχελάου θυγατέρα Γλαφύραν, ὡσ ἐδηλώσαμεν, Σαλώμησ ἔφη λεγούσησ ἀκηκοέναι τὸν Ἡρώδην ἡττῆσθαι τοῦ τῆσ Γλαφύρασ ἔρωτοσ καὶ δυσπαρηγόρητον αὐτῷ τὴν ἐπιθυμίαν εἶναι.

τοῦτο οὖν ἐκεῖνοσ ἀκούσασ ὑπό τε νεότητοσ καὶ ζηλοτυπίασ ἐξεκαίετο καὶ τὰ κατὰ τιμὴν εἰσ τὴν παῖδα γινόμενα παρ’ Ἡρώδου, πολλάκισ δ’ ἦσαν αἱ τοιαῦται φιλοφρονήσεισ, ἐπὶ τὸ χεῖρον ἐλάμβανεν ἐξ ὑπονοιῶν διὰ τὸν ἐκπεσόντα λόγον.

οὐκ ἐκαρτέρησέν τε τὴν ὀδύνην τοῦ πράγματοσ, ἀλλὰ ἐλθὼν πρὸσ τὸν πατέρα καταμηνύει τὰ ὑπὸ τοῦ Φερώρα ῥηθέντα μετὰ δακρύων.

Ἡρώδησ δὲ πολὺ μᾶλλον ἐκπαθὴσ γενόμενοσ καὶ τὸ σὺν αἰσχύνῃ τῆσ διαβολῆσ ἐψευσμένον οὐ φέρων ἐτετάρακτο. καὶ πολλάκισ μὲν ὠδύρετο τὴν πονηρίαν τῶν οἰκείων οἱο͂σ εἰσ αὐτοὺσ γενόμενοσ οἱών τυγχάνοι, μεταπέμπεται δὲ τὸν Φερώραν καὶ προσονειδίσασ "κάκιστε πάντων, εἶπεν, εἰσ τοῦτο τῆσ ἀμέτρου καὶ περιττῆσ ἦλθεσ ἀχαριστίασ, ὡσ τοιαῦτα μὲν περὶ ἡμῶν νοῆσαι, τοιαῦτα δὲ λαλεῖν;

ἆρ’ οὐχ ὁρῶ τὴν σὴν προαίρεσιν, ὡσ οὐ βλασφημίασ ἐστοχασμένοσ τοὺσ τοιούτουσ λόγουσ τῷ παιδὶ προσήνεγκασ, ἐπιβουλὴν δὲ καὶ φάρμακον αὐτοὺσ ποιούμενοσ τῆσ ἐμῆσ ἀπωλείασ;

τίσ γὰρ ἄν, εἰ μὴ δαιμόνων ἀγαθῶν ἔτυχεν, ὥσπερ οὗτοσ ὁ παῖσ, ἠνέσχετο τὸν πατέρα μὴ τίσασθαι διὰ τοιαύτην ὑποψίαν; πότερον δὲ λόγον εἰσ τὴν ψυχὴν ἢ ξίφοσ εἰσ τὴν δεξιὰν ἐμβαλεῖν αὐτῷ δοκεῖσ κατὰ τοῦ γεγεννηκότοσ;

τί δέ σοι βούλεται τὸ μισοῦντά τε αὐτὸν καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ πρὸσ μόνην τὴν κατ’ ἐμοῦ βλασφημίαν εὔνοιαν ὑποκρίνασθαι καὶ περὶ τούτων λέγειν, ἃ τῆσ σῆσ ἀσεβείασ ἦν καὶ νοῆσαι καὶ διαβαλεῖν; ἔρρε κάκιστοσ εἰσ εὐεργέτην καὶ ἀδελφὸν γενόμενοσ.

καὶ σοὶ μὲν ἡ συνείδησισ αὕτη συζήσειεν, ἐγὼ δὲ νικῴην ἀεὶ τοὺσ ἐμοὺσ μήτε ἀμυνόμενοσ κατ’ ἀξίαν καὶ μειζόνωσ εὐεργετῶν ἢ τυχεῖν εἰσι δίκαιοι. Τοιαῦτα μὲν οὖν ὁ βασιλεύσ.

Φερώρασ δ’ ἐπ’ αὐτοφώρῳ τῇ μοχθηρίᾳ Σαλώμην ἔφη ταῦτα συμπείσειν καὶ παρ’ ἐκείνησ εἶναι τοὺσ λόγουσ. ὡσ οὐδὲν εἰή παρ’ αὐτῆσ τοιοῦτον, καὶ ὅτι διὰ σπουδῆσ ἐστιν ἅπασιν εἰσ μῖσοσ ἀγαγεῖν αὐτὴν τοῦ βασιλέωσ καὶ πάντα τρόπον ἐνέχειν διὰ τὴν εὔνοιαν, ἣν ἔχοι περὶ τὸν Ἡρώδην ἀεὶ προγινώσκουσα τοὺσ κινδύνουσ.

ἐν δὲ τῷ παρόντι καὶ μᾶλλον ἐπιβουλεύεσθαι·

μόνη γὰρ ἀναπείθουσα τὸν ἀδελφὸν ἐκβάλλειν ἣν εἶχε γυναῖκα, λαμβάνειν δὲ θυγατέρα τὴν βασιλέωσ εἰκότωσ ὑπ’ ἐκείνου μεμισῆσθαι. τοιαῦτα λεγούσησ καὶ πολλάκισ μὲν ἐπιδραττομένησ τῶν τριχῶν, πολλάκισ δὲ τυπτούσησ τὰ στέρνα, ἡ μὲν ὄψισ εἶχέ τι πρὸσ τὴν ἄρνησιν πιθανόν, ἡ δὲ κακοήθεια τοῦ τρόπου τὴν ἐν τοῖσ γινομένοισ ὑπόκρισιν ἀπεσήμαινεν.

ὁ δὲ Φερώρασ εἰσ μέσον ἀπείληπτο μηδὲν εὔσχημον εἰσ ἀπολογίαν ἔχων, εἰπεῖν μὲν ὡμολογηκώσ, ἀκοῦσαι δ’ οὐ πιστευόμενοσ.

ἐγένετο δ’ ἐπὶ πλεῖον ἥ τε σύγχυσισ καὶ ἡ τῶν λόγων εἰσ ἀλλήλουσ ἅμιλλα. τέλοσ δὲ ὁ βασιλεὺσ τόν τε ἀδελφὸν καὶ τὴν ἀδελφὴν μεμισηκὼσ ἀπεπέμπετο καὶ τὸν υἱὸν ἐπαινέσασ τῆσ ἐγκρατείασ καὶ τοῦ πρὸσ αὐτὸν ἀνενεγκεῖν τοὺσ λόγουσ ὀψὲ τῆσ ὡρ́ασ περὶ θεραπείαν τοῦ σώματοσ ἐγένετο.

τοιαύτησ δὲ τῆσ μάχησ ἐμπεσούσησ κακῶσ ἤκουσεν ἡ Σαλώμη·

παρ’ αὐτῆσ γὰρ ἐδόκει κεκινῆσθαι τὰ περὶ τὴν διαβολήν· αἵ τε τοῦ βασιλέωσ γυναῖκεσ ἤχθοντο φύσει δυσχερεστάτην εἰδυῖαι καὶ γινομένην ἄλλοτ’ ἄλλην κατὰ καιροὺσ ἐχθρὰν καὶ φίλην. ἔλεγον οὖν ἀεί τι πρὸσ τὸν Ἡρώδην κατ’ αὐτῆσ καί τι συμπεσὸν ἐπὶ μεῖζον ἤγαγεν τὴν εἰσ τοῦτο παρρησίαν. Ἦν μὲν γὰρ ὁ τῆσ Ἀραβίασ βασιλεὺσ Ὀβόδασ ἀπράγμων καὶ νωθὴσ τὴν φύσιν, Σύλλαιοσ δ’ αὐτῷ διῴκει τὰ πολλὰ δεινὸσ ἀνὴρ καὶ τὴν ἡλικίαν νέοσ ἔτι καὶ καλόσ.

ὑπὸ χρείασ οὖν τινοσ ἐλθὼν ὡσ τὸν Ἡρώδην συνδειπνῶν εἶδεν τὴν Σαλώμην, καὶ τὸν νοῦν ἔσχεν πρὸσ αὐτήν, γινώσκων δ’ ὅτι καὶ χήρα τυγχάνοι διελέγετο.

Σαλώμη δὲ καὶ χεῖρον ἢ πάλαι φερομένη παρὰ τἀδελφῷ καὶ τὸν νεανίσκον οὐκ ἀπαθῶσ ὁρῶσα πρὸσ τὸν γάμον ὡρ́μητο, ταῖσ τε μεταξὺ φοιτώντων ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἐνεφαίνετο πλείω τε καὶ μὴ μέτρια τῆσ ἐκείνων πρὸσ ἀλλήλουσ ὁμολογίασ.

ταῦτα δὲ αἱ γυναῖκεσ ἀνέφερον τῷ βασιλεῖ διαγελῶσαι τὴν ἀσχημοσύνην, Ἡρώδησ δὲ καὶ παρὰ τοῦ Φερώρα προσεπυνθάνετο καὶ τηρεῖν ἠξίου παρὰ τὸ δεῖπνον, πῶσ τὰ πρὸσ ἀλλήλουσ ἐσχήκασιν.

ἐκεῖνοσ δὲ ἀπήγγελλεν, ὅτι καὶ νεύμασιν καὶ βλέμμασιν οὐκ ἄδηλοι τῆσ ὁρμῆσ εἰσιν ἀμφότεροι. μετὰ τοῦτο ὁ μὲν Ἄραψ ὕποπτοσ ὢν ἀπῄει·

διαλιπὼν δὲ δύο μῆνασ ἢ τρεῖσ ἔρχεται πάλιν ὡσ ἐπ’ αὐτῷ τούτῳ καὶ λόγουσ Ἡρώδῃ προσέφερεν, ἀξιῶν αὐτῷ τὴν Σαλώμην δοθῆναι πρὸσ γάμον· ἔσεσθαι γὰρ οὐκ ἀλυσιτελὲσ τὸ κῆδοσ ἐπιμιξίᾳ τῆσ τῶν Ἀράβων ἀρχῆσ, ἣν αὐτῷ καὶ νῦν ἤδη παρεῖναι δυνάμει καὶ μᾶλλον ὀφείλεσθαι. τοῦ δὲ Ἡρώδου τὸν λόγον ἀναφέροντοσ καὶ πυνθανομένου τῆσ ἀδελφῆσ, εἰ πρὸσ τὸν γάμον ἑτοίμωσ ἔχει, ταχέωσ μὲν ἐκείνη προσήκατο, Σύλλαιοσ δὲ ἀξιούντων αὐτὸν ἐγγραφῆναι τοῖσ τῶν Ιοὐδαίων ἔθεσι καὶ τότε γαμεῖν, ἄλλωσ γὰρ οὐκ εἶναι δυνατόν, οὐχ ὑπομείνασ, ἀλλὰ καὶ καταλευσθήσεσθαι πρὸσ τῶν Ἀράβων εἰπών, εἰ τοῦτο πράξειεν, ἀπαλλάττεται.

Σαλώμην οὖν ὅ τε Φερώρασ ἤδη διέβαλλεν εἰσ ἀκρασίαν καὶ μᾶλλον αἱ γυναῖκεσ, λέγουσαι κοινωνίαν αὐτῇ γενέσθαι πρὸσ τὸν Ἄραβα.

τήν τε κόρην, ἣν τἀδελφῷ κατενεγύησεν ὁ βασιλεύσ, ἣν ὁ μὲν Φερώρασ οὐκ ἔλαβεν, ὡσ προεῖπον, ἡττημένοσ τῆσ γυναικόσ, αἰτούσησ Σαλώμησ εἰσ τὸν υἱὸν τὸν ἐκ Κοστοβάρου γενόμενον ὡρ́μητο μὲν ἐκείνῳ συνοικίσαι, μεταπείθεται δὲ ὑπὸ τοῦ Φερώρα τόν τε νεανίσκον οὐκ εὔνουν ἔσεσθαι λέγοντοσ διὰ τὴν ἀπώλειαν τοῦ πατρὸσ καὶ δικαιότερον εἶναι λαβεῖν τὸν αὐτοῦ παῖδα τῆσ τετραρχίασ ὄντα διάδοχον.

οὕτω δὲ συγγνώμην ᾐτεῖτο καὶ μὴ πείσασ οὕτωσ.

ἐκείνη μὲν οὖν ἀντιμετατεθείσησ τῆσ ἐγγύησ ἐγαμεῖτο τῷ Φερώρα μειρακίῳ φερνὴν ἐπιδόντοσ ἑκατὸν τάλαντα τοῦ βασιλέωσ. Οὐκ ἀνεῖτο δὲ τὰ κατὰ τὴν οἰκίαν ἀεὶ καὶ μείζουσ τὰσ ταραχὰσ λαμβάνοντα, καὶ συμπίπτει τι τοιοῦτον ἐξ αἰτίασ μὲν οὐκ εὐπρεποῦσ, χωρῆσαν δὲ πρόσω κατὰ δυσχέρειαν·

ἦσαν εὐνοῦχοι τῷ βασιλεῖ διὰ κάλλοσ οὐ μετρίωσ ἐσπουδασμένοι.

τούτων ὁ μὲν οἰνοχοεῖν, ὁ δὲ δεῖπνον προσφέρειν, ὁ δὲ κατακοιμίζειν βασιλέα πεπίστευτο καὶ τὰ μέγιστα τῶν ἐν ταῖσ ἀρχαῖσ. καί τισ ἀγγέλλει τῷ βασιλεῖ διαφθαρῆναι τούτουσ ὑπὸ Ἀλεξάνδρου τοῦ παιδὸσ ἐπὶ πολλοῖσ χρήμασιν.

ἀνακρίναντι δὲ περὶ μὲν τῆσ γεγενημένησ πρὸσ αὐτὸν κοινωνίασ καὶ μίξεωσ ὡμολόγουν, ἄλλο δὲ οὐδὲν δυσχερὲσ εἰσ τὸν πατέρα συνειδέναι. βασανιζόμενοι δὲ μᾶλλον κἀν ταῖσ ἀνάγκαισ ὄντεσ ἐπιτεινόντων ἀεὶ τῶν ὑπηρετῶν καὶ χαριζομένων τῷ Ἀντιπάτρῳ τὸ τοιοῦτον, ἔλεγον ὡσ εἰή δυσμένεια πρὸσ τὸν πατέρα καὶ μῖσοσ ἔμφυτον Ἀλεξάνδρῳ.

παραινοίη δ’ αὐτοῖσ Ἡρώδην μὲν ἀπεγνωκέναι περιττὸν ἤδη τετυχηκότα καὶ τῷ γήρᾳ παρακάλυμμα τοῦ χρόνου ποιούμενον, μελαίνοντα τὰσ τρίχασ καὶ κλέπτοντα τὸν ἔλεγχον τῆσ ἡλικίασ·

εἰ δ’ αὐτῷ προσέχοιεν τὸν νοῦν, περιγενομένησ τῆσ βασιλείασ, ἣν καὶ μὴ βουλομένου τοῦ πατρὸσ οὐκ ἄλλου τινὸσ εἶναι, ταχὺ τὸν πρῶτον ἕξειν ἐν αὐτῇ τόπον· οὐ γὰρ μόνον διὰ τὸ γένοσ, ἀλλ’ ἤδη καὶ ταῖσ παρασκευαῖσ ἕτοιμον αὐτῷ τὸ κρατεῖν εἶναι·

πολλοὶ μὲν γὰρ τῶν ἡγεμόνων, πολλοὶ δὲ τῶν φίλων συνεστᾶσιν οὐχὶ πονηροὶ πᾶν ὁτιοῦν καὶ δρᾶν καὶ πάσχειν. Τούτων τῶν λόγων ἀκούσασ Ἡρώδησ ὅλοσ ἐγένετο τῆσ ἐπηρείασ καὶ τοῦ δέουσ, τὰ μὲν εἰσ ὕβριν ῥηθέντα χαλεπῶσ, τὰ δ’ εἰσ ὑπόνοιαν οὐκ ἀκινδύνωσ ἐκλαβών, ὥστε καὶ μᾶλλον ἐξ ἀμφοτέρων ἠρεθίζετο καὶ πικρὸσ ὢν ἐδεδοίκει, μὴ καί τι ταῖσ ἀληθείαισ συνέστηκεν ἐπ’ αὐτὸν ἰσχυρότερον ἢ φυλάξασθαι πρὸσ ἐκεῖνον τὸν καιρόν.

ἔνθεν οὐδ’ ἐκ φανεροῦ τὴν ἔρευναν ἐποιεῖτο, κατασκόπουσ δὲ τῶν ὑπονοουμένων διέπεμψεν.

ὑποψία τε καὶ μίση πρὸσ ἅπαντασ ἦν, καὶ τὴν ὑπόνοιαν ἐπ’ ἀσφαλείᾳ λαμβάνων πολλὴν καὶ κατὰ τῶν οὐκ ἀξίων αὐτῇ χρώμενοσ διετέλει. πέρασ τε οὐδὲν ἦν, ἀλλὰ μένειν οἱ νομιζόμενοι μᾶλλον ὡσ ἂν καὶ μᾶλλον ἰσχύοντεσ ἐδόκουν αὐτῷ φοβεροί·

τοῖσ δ’ οἷσ οὐκ ἦν συνήθεια πλείων ὀνομάσαι μόνον ἐδόκει, καὶ μέροσ εὐθὺσ ἀσφαλείασ ἐδόκουν ἀπολλύμενοι. τέλοσ τε οἱ περὶ αὐτὸν ἐν τῷ μηδὲν ἔχειν βέβαιον εἰσ ἐλπίδα σωτηρίασ ἐπ’ ἀλλήλουσ ἐτράπησαν, νομίζοντεσ μέν, εἰ φθάσασ ἕτεροσ τὸν ἕτερον διαβάλοι, τοῦτ’ αὐτῷ πρὸσ σωτηρίαν φέρειν, ἐπίφθονοι δ’ εἴ ποτε τύχοιεν ὧν ἠξίουν γενόμενοι καὶ τὸ δικαίωσ αὐτοὶ παθεῖν ἐφ’ οἷσ ἄλλουσ ἠδίκησαν προσλαμβάνοντεσ μόνον.

ἤδη γοῦν οἰκείασ τινὲσ ἔχθρασ ἐπεξῄεσαν τῷ τοιούτῳ τρόπῳ καὶ καταφωραθέντεσ ἐν τοῖσ ὁμοίοισ ἐγένοντο, τὸν καιρὸν ὥσπερ ὄργανον καὶ πάγην ἐπὶ τοὺσ ἐχθροὺσ νοοῦντεσ καὶ συναλισκόμενοι τῇ πείρᾳ, καθ’ ἣν ἑτέροισ ἐπεβούλευον.

ἥ τε γὰρ μετάνοια τῷ βασιλεῖ ταχὺ διὰ τὸ μὴ προφανῶσ ἁμαρτάνοντασ ἀναιρεῖν ἐπεγίνετο καὶ ταύτησ τὸ χαλεπὸν οὐκ εἰσ τὸ παύσασθαι τὰ ὅμοια δρᾶν, ἀλλ’ εἰσ τὸ τιμωρήσασθαι τοῖσ ἴσοισ τοὺσ ἐνδειξαμένουσ ἀπηρτίζετο.

Τοιαύτη μὲν ἦν τῶν περὶ τὴν αὐλὴν ταραχή.

πολλοῖσ δὲ τῶν φίλων ἤδη καὶ τοῦτ’ αὐτὸ προεῖπεν, ὡσ οὔτ’ ἐμφανίζεσθαι δέον αὐτῷ λοιπὸν οὔτ’ εἰσ τὸ βασίλειον εἰσιέναι. ταύτην δὲ τὴν παραγγελίαν ἐποιεῖτο καθ’ ὧν ἡ παρρησία ἐλάττονοσ ἢ πλείονοσ ἐντροπῆσ μετειλήφει· καὶ γὰρ Ἀνδρόμαχον καὶ Γέμελλον ἄνδρασ ἄνωθεν φίλουσ αὐτῷ, καὶ πολλὰ μὲν περὶ τὰσ βασιλικὰσ χρείασ ἔν τε πρεσβείαισ καὶ συμβουλίαισ ὀνήσαντασ αὐτοῦ τὸν οἶκον, συμπαιδεύσαντασ δὲ τοὺσ υἱοὺσ καὶ τί γὰρ ἢ πρῶτον παρρησίασ τόπον ἐσχηκότασ παρῃτήσατο τότε, τὸν μὲν, ὅτι Δημήτριοσ ὁ παῖσ αὐτοῦ συνήθησ ἦν Ἀλεξάνδρῳ, Γέμελλον δὲ εὔνουν ἐπιστάμενοσ ἐκείνῳ·

καὶ γὰρ ἐν ταῖσ τροφαῖσ κἀν τῇ παιδείᾳ παραγεγόνει καὶ τὴν ἐν τῇ Ῥώμῃ συνδιέτριβεν ἀποδημίαν.

Ἦν δὲ τούτων ἁπάντων αἴτιοσ Ἀντίπατροσ, ὃσ ἐπειδὴ τὸ νενοσηκὸσ τῆσ τοῦ πατρὸσ παρρησίασ κατέμαθεν, ἔκπαλαι μὲν συνεδρεύων αὐτῷ προσέκειτο καὶ μᾶλλον ἐδόκει τι περαίνειν, τῶν ἀντέχειν δυναμένων ἕκαστοσ εἰ ὑπεξαιρεθείη.

τότε γοῦν τῶν περὶ τὸν Ἀνδρόμαχον ἀπελαθέντων λόγου καὶ παρρησίασ πρῶτον μὲν ὁ βασιλεὺσ ὅσουσ ᾤετο πιστοὺσ Ἀλεξάνδρῳ βασάνοισ ἀνέκρινεν, εἴ τι κατ’ αὐτοῦ τολμηθὲν εἰδείησαν·

οἱ δὲ ἀπέθνησκον οὐδὲν ἔχοντεσ λέγειν. τῷ δ’ ἦν φιλονεικίασ αἴτιον, εἰ μή τι τοιοῦτον οἱο͂ν ἐδόκει κακῶσ εὑρίσκοιτο, καὶ δεινὸσ Ἀντίπατροσ τὸν μὲν ὑπ’ αὐτῆσ τῆσ ἀληθείασ ἀναίτιον εἰσ ἐγκράτειαν καὶ πίστιν διαβαλεῖν, ἐπιπαροξῦναι δὲ ζητεῖν ἐκ πλειόνων τὸ λανθάνον τῆσ ἐπιχειρήσεωσ.

καί τισ ἐν πολλοῖσ τοῖσ βασανιζομένοισ εἶπεν, ὡσ εἰδείη τὸν νεανίσκον λέγοντα πολλάκισ, ὅταν ἐπαινούμενοσ αὐτὸσ τύχῃ τό τε σῶμα ὡσ εἰή μέγασ καὶ τὴν τοξικὴν εὔστοχοσ καὶ τἆλλα τὰ πρὸσ ἀρετὴν ὑπὲρ ἅπαντασ, ὅτι ταῦτ’ αὐτῷ κακὰ μᾶλλον ἤπερ ἀγαθὰ παρὰ τῆσ φύσεώσ ἐστιν·

ἄχθεσθαι γὰρ ἐπ’ αὐτοῖσ τὸν πατέρα καὶ φθονεῖν, αὐτόσ τε ὅταν μὲν ἅμα περιπατῶν συστέλλειν αὑτὸν καὶ καθαιρεῖν ὡσ μὴ μείζων ὁρᾶσθαι, τοξεύων δὲ ἐν τοῖσ κυνηγεσίοισ ἐκείνου παρόντοσ ἀπὸ σκοποῦ ῥίπτειν· τὴν γὰρ φιλοτιμίαν εἰδέναι τοῦ γεγεννηκότοσ τούτων εὐδοκιμούντων.

βασανιζομένῳ τῷ τε λόγῳ καὶ προσγινομένησ ἀνέσεωσ τῷ σώματι προσετίθει δ’ ὅτι καὶ συνεργὸν ἔχων τὸν ἀδελφὸν Ἀριστόβουλον ἐν κυνηγεσίῳ λοχήσασ φεύγειν εἰσ Ῥώμην, ἐπειδὰν τοῦτ’ αὐτῷ πραχθῇ, τὴν βασιλείαν αἰτησόμενοσ.

εὑρέθη δὲ καὶ γράμματα τοῦ νεανίσκου πρὸσ τὸν ἀδελφόν, ἐν οἷσ ἐμέμφετο τὸν πατέρα μὴ δίκαια ποιεῖν, Ἀντιπάτρῳ χώραν ἀπονέμοντα πρόσοδον διακοσίων ταλάντων φέρουσαν.

ἐπὶ τούτοισ εὐθὺσ μὲν ἔδοξέν τι πιστὸν ἔχειν Ἡρώδησ, ὡσ ᾤετο, κατὰ τῆσ τῶν παίδων ὑποψίασ καὶ συλλαβὼν ἔδησεν τὸν Ἀλέξανδρον.

αὖθισ δὲ οὐκ ἀνίει χαλεπὸσ ὤν, τὰ μὲν οὐδ’ οἷσ ἤκουσεν ἄγαν πεπιστευκώσ· ἀναλογιζομένῳ γὰρ ἄξιον μὲν ἐπιβουλῆσ ἐξ αὐτῶν οὐδὲν ἐφαίνετο, μέμψεισ δὲ καὶ νεανικαὶ φιλοτιμίαι, καὶ τὸ κτείναντα φανερῶσ εἰσ τὴν Ῥώμην ὁρμᾶν ἀπίθανον. ἠξίου δὲ καὶ μεῖζόν τι λαβεῖν τῆσ περὶ τὸν υἱὸν παρανομίασ τεκμήριον καὶ φιλόνεικοσ ἦν μὴ δόξαι προπετῶσ τὰ δεσμὰ κατεγνωκέναι.

τῶν τε φίλων τῶν Ἀλεξάνδρου βασανίζων τοὺσ ἐν τέλει διέφθειρεν αὐτῶν οὐκ ὀλίγουσ οὐδὲν εἰπόντασ ὧν ἐκεῖνοσ ᾤετο. πολλῆσ δὲ τῆσ εἰσ τὸ τοιοῦτον ἑτοιμότητοσ οὔσησ καὶ φόβου καὶ ταραχῆσ περὶ τὸ βασίλειον, εἷσ τισ τῶν νεωτέρων ὡσ ἐν ταῖσ ἀνάγκαισ ἐγένετο, διαπέμπειν ἔφη τοῖσ ἐν Ῥώμῃ φίλοισ τὸν Ἀλέξανδρον ἀξιοῦντα κληθῆναι θᾶττον ὑπὸ Καίσαροσ·

ἔχειν γὰρ αὐτῷ πρᾶξιν ἐπ’ αὐτὸν συνισταμένην μηνῦσαι Μιθριδάτην τὸν βασιλέα Πάρθων τοῦ πατρὸσ ᾑρημένου κατὰ Ῥωμαίων φίλον· εἶναι δ’ αὐτῷ καὶ φάρμακον ἐν Ἀσκάλωνι παρεσκευασμένον. Τούτοισ ἐπίστευσεν Ἡρώδησ καί τινα παραμυθίαν τῆσ προπετείασ εἴληφεν ἐν τοῖσ κακοῖσ ὑπὸ τῶν χειρόνων κολακευόμενοσ.

καὶ τὸ μὲν φάρμακον εὐθὺσ ἐσπουδακότι ζητεῖν οὐχ εὑρέθη. τὴν δ’ ὑπερβολὴν τῶν κακῶν Ἀλέξανδροσ ἐκ φιλονεικίασ ἐπιρρῶσαι θέλων εἰσ μὲν ἄρνησιν οὐκ ἐτράπετο, μετῄει δὲ τὴν προπέτειαν τοῦ πατρὸσ ἁμαρτίᾳ μείζονι, τάχα δὲ καὶ διὰ τούτου βουλόμενοσ δυσωπῆσαι τὸ πρὸσ τὰσ διαβολὰσ ἕτοιμον, οὐχ ἥκιστα δὲ εἰ καὶ ἔτυχεν πιστευθεὶσ κακοῦν αὐτόν τε καὶ πᾶσαν τὴν βασιλείαν προῃρημένοσ.

γράμματα γὰρ γράψασ ἐν βιβλίοισ τέσσαρσιν ἀπέστειλεν, ὡσ οὐδὲν δεῖ βασανίζειν οὐδὲ περαιτέρω χωρεῖν·

γενέσθαι γὰρ τὴν ἐπιβουλὴν καὶ ταύτησ συλλαμβάνειν τόν τε Φερώραν καὶ τοὺσ πιστοτάτουσ αὐτῷ τῶν φίλων, Σαλώμην δὲ καὶ νύκτωρ ἐπεισελθοῦσαν ἄκοντι μιγῆναι· καὶ πάντασ ἐπὶ ταὐτὸν ἥκειν τοὺσ θᾶττον ἐκεῖνον ἐκποδὼν ποιησαμένουσ ἄδειαν τῆσ ἀεὶ προσδοκίασ ἔχειν.

ἐν τούτοισ καὶ Πτολεμαῖοσ διεβέβλητο καὶ Σαπίννιοσ οἱ πιστότατοι τῷ βασιλεῖ. καὶ τί γὰρ ἢ καθάπερ λύττησ τινὸσ ἐμπεσούσησ κατ’ ἀλλήλων οἱ πάλαι φίλτατοι τεθηρίωντο, μήτ’ ἀπολογίασ μήτ’ ἐλέγχου τόπον ἑώσ ἀληθείασ ἐχόντων, ἀλλ’ ἀεὶ γινομένησ ἀκρίτου τινὸσ εἰσ ἅπαντασ ἀπωλείασ, καὶ τῶν μὲν δεσμά, τῶν δὲ θανάτουσ, τῶν δὲ τὸ ταῦτα μέλλειν ἐπ’ αὐτοῖσ ὀδυρομένων, ἡσυχία τε καὶ κατήφεια τὸ βασίλειον ἀπεκόσμει τῆσ πρώτησ εὐδαιμονίασ.

καὶ χαλεπὸσ ἦν Ἡρώδῃ πᾶσ ὁ βίοσ ἐκτεταραγμένῳ καὶ τὸ μηδενὶ πιστεύειν μέγα τῆσ προσδοκίασ κολαστήριον ἔχοντι·

πολλάκισ γοῦν ὡσ ἐπανιστάμενον αὐτῷ τὸν υἱὸν ἢ καὶ ξιφήρη παρεστῶτα διὰ φαντασίασ ἐλάμβανεν. οὕτωσ ἡ ψυχὴ καὶ νύκτα καὶ ἡμέραν πρὸσ τούτῳ γινομένη πάθοσ ἀνεμάξατο μανίασ οὐχ ἧττον δὲ καὶ ἀνοίασ.

καὶ τὰ περὶ ἐκεῖνον εἶχεν οὕτωσ. Ἀρχέλαοσ δὲ ὁ τῶν Καππαδόκων βασιλεύσ, ὡσ ἐπύθετο τὰ κατὰ τὸν Ἡρώδην, ἀγωνιῶν τε ὑπὲρ τῆσ θυγατρὸσ καὶ τοῦ νεανίσκου καὶ συναλγῶν ἀνδρὶ φίλῳ τῆσ ἐπὶ τοσόνδε ταραχῆσ, ἧκεν οὐκ ἐν παρέργῳ θέμενοσ τὰ πράγματα.

καὶ καταλαβὼν οὕτωσ ἔχοντα τὸ μὲν ἐπιτιμᾶν ἢ φάναι γενέσθαι τι προπετὲσ αὐτῷ τελέωσ ἀνοίκειον εἰσ τὸν καιρὸν ἡγήσατο·

φιλονεικήσειν γὰρ κεκακωμένον καὶ μᾶλλον ἀπολογεῖσθαι σπεύδοντα πλείονοσ ὀργῆσ ἀναπλησθήσεσθαι· μετῄει δὲ τάξιν ἑτέραν τὴν ἐπανόρθωσιν τῶν ἠτυχημένων, ὀργιζόμενοσ τῷ νεανίσκῳ κἀκεῖνον ἐπιεικῆ λέγων τῷ μηδὲν ἐκ προπετείασ ἐργάσασθαι, τόν τε γάμον διαλύσειν ἔφη πρὸσ τὸν Ἀλέξανδρον, καὶ μηδ’ ἂν τῆσ θυγατρὸσ φείσασθαι, εἴ τι συνειδυῖα τούτῳ οὐ κατεμήνυσεν.

τοιούτου δ’ ὄντοσ οὐ κατὰ προσδοκίαν ὧν Ἡρώδησ ᾤετο, τὸ δὲ πλέον ὑπὲρ αὐτοῦ τὴν ὀργὴν ἐπιδεικνυμένου, μετέπιπτεν ὁ βασιλεὺσ τῆσ χαλεπότητοσ καὶ λαβὼν ἐκ τοῦ δικαίου δοκεῖν τὰ πεπραγμένα πεποιηκέναι κατὰ μικρὸν εἰσ τὸ τοῦ πατρὸσ ἀντιμεθίστατο πάθοσ.

οἰκτρὸσ δ’ ἦν ἐν ἀμφοτέροισ, ὅτε μὲν ἀπελύοντό τινεσ τὰσ τοῦ νεανίσκου διαβολὰσ εἰσ ὀργὴν ἐκταραττόμενοσ, ἐπειδὴ δὲ Ἀρχέλαοσ συγκατηγόρει, πρὸσ δάκρυα καὶ λύπην οὐκ ἀπαθῆ μεθιστάμενοσ·

ἐδεῖτο γοῦν ἐκείνου μήτε διαλύειν τὸν γάμον ὀργῆσ τε ἔλαττον ἔχειν ἐφ’ οἷσ ὁ νεανίσκοσ ἠδίκησεν. Ἀρχέλαοσ δὲ παραλαβὼν ἐπιεικέστερον εἴσ τε τοὺσ φίλουσ μετέφερεν τὰσ διαβολάσ, ἐκείνων εἶναι λέγων νέον ὄντα καὶ κακοηθείασ ἀναίσθητον διαφθεῖραι, τόν τε ἀδελφὸν αὐτῷ μᾶλλον εἰσ ὑποψίαν καθίστη·

τοῦ γὰρ Ἡρώδου χαλεπῶσ καὶ πρὸσ τὸν Φερώραν ἔχοντοσ ὁ μὲν ἀπορίᾳ τοῦ διαλλάξοντοσ Ἀρχέλαον ὁρῶν μάλιστα δυνάμενον αὐτὸσ τυχὼν πρὸσ ἐκεῖνον ἐτράπετο μελανείμων καὶ πάντα τὰ σημεῖα τῆσ μετὰ μικρὸν ἀπωλείασ ἔχων, Ἀρχέλαοσ δὲ οὔτε ὑπερεῖδεν τὴν ἔντευξιν οὔτ’ ἔφη δυνατὸσ εἶναι ταχὺ μεταπείθειν οὕτωσ ἔχοντα τὸν βασιλέα·

βέλτιον δὲ εἶναι αὐτῷ προσιέναι καὶ δεῖσθαι, τῶν πάντων αἴτιον αὑτὸν ὁμολογοῦντα·

ὠφελήσειν γὰρ οὕτωσ τοῦ θυμοῦ τὸ περιττόν, αὐτὸσ δὲ συλλήψεσθαι παρών. ταῦτα δὲ πεισθέντοσ αὐτοῦ συναμφότερον ἦν διαπεπραγμένον, αἵ τε διαβολαὶ παρὰ δόξαν ἀφῄρηντο τοῦ νεανίσκου καὶ Φερώραν Ἀρχέλαοσ διαλλάξασ οὕτωσ εἰσ Καππαδοκίαν ἀπῄει, κεχαρισμένοσ ὡσ οὐκ ἄλλοσ ἐν τῇ τότε περιστάσει τῶν καιρῶν Ἡρώδῃ γενόμενοσ.

ὅθεν καὶ δώροισ αὐτὸν ἐτίμησεν πολυτελεστάτοισ κἀν τοῖσ ἄλλοισ μεγαλοπρεπῶσ ἐν τοῖσ μάλιστα φίλτατον ἡγησάμενοσ. ἐποιήσατο δὲ καὶ συνθήκασ εἰσ Ῥώμην ἐλθεῖν, ἐπειδὴ περὶ τούτων ἐγέγραπτο Καίσαρι, καὶ μέχρισ Ἀντιοχείασ ἐπὶ τὸ αὐτὸ παρῆλθον.

ἐκεῖ καὶ τὸν ἡγεμόνα Συρίασ Τίτιον ἐκ διαφορᾶσ Ἀρχελάῳ κακῶσ ἔχοντα διήλλαξεν Ἡρώδησ καὶ πάλιν εἰσ Ιοὐδαίαν ὑποστρέφει. Γενομένῳ δὲ ἐν τῇ Ῥώμῃ κἀκεῖθεν ἐπανήκοντι συνέστη πόλεμοσ πρὸσ τοὺσ Ἄραβασ ἐξ αἰτίασ τοιαύτησ·

οἱ κατοικοῦντεσ τὸν Τράχωνα Καίσαροσ ἀφελομένου Ζηνόδωρον καὶ προσθέντοσ Ἡρώδῃ τὴν χώραν λῃστεύειν μὲν οὐκ εἶχον ἐξουσίαν ἔτι, γεωργεῖν δὲ καὶ ζῆν ἡμέρωσ ἠναγκάζοντο. τόδ’ ἦν ἐκείνοισ οὐχ αἱρετὸν οὐδὲ λυσιτέλειαν ἔφερεν ἡ γῆ πονούντων.

ὅμωσ δὲ κατ’ ἀρχὰσ μὲν οὐκ ἐπιτρέποντοσ τοῦ βασιλέωσ ἀπείχοντο τῶν εἰσ τοὺσ περιοίκουσ ἀδικημάτων, καὶ πολλὴ διὰ τοῦτο ἦν εὐδοξία τῆσ ἐπιμελείασ Ἡρώδῃ. πλεύσαντοσ δ’ εἰσ τὴν Ῥώμην, ὅτε καὶ τοῦ παιδὸσ Ἀλεξάνδρου κατηγόρει καὶ παραθησόμενοσ Ἀντίπατρον τὸν υἱὸν παρεληλύθει Καίσαρι, λόγον ὡσ ἀπολωλὼσ εἰή διασπείροντεσ οἱ τὸν Τράχωνα νεμόμενοι τῆσ τε ἀρχῆσ ἀπέστησαν καὶ πάλιν ἐπὶ τὰ συνήθη τοὺσ πλησιοχώρουσ ἀδικεῖν ἐτρέποντο.

τότε μὲν οὖν αὐτοὺσ οἱ στρατηγοὶ τοῦ βασιλέωσ ἀπόντοσ ἐχειρώσαντο.

εἰσ δὲ τὴν Ἀραβίαν ἀφορμήσαντεσ Συλλαίου δεξαμένου μετὰ τὴν ἀποτυχίαν τοῦ Σαλώμησ γάμου, τόπον τε ἐρυμνὸν ἐκείνου δόντοσ ᾤκησαν καὶ κατατρέχοντεσ οὐ μόνον τὴν Ιοὐδαίαν ἀλλὰ καὶ τὴν κοίλην Συρίαν ἅπασαν ἐλῄζοντο, παρέχοντοσ ὀρμητήρια τοῦ Συλλαίου καὶ κακῶσ ποιοῦσιν ἄδειαν.

Ἡρώδησ δὲ ἐπανελθὼν ἀπὸ τῆσ Ῥώμησ ἔγνω πολλὰ τῶν οἰκείων αὐτῷ κεκακωμένα, καὶ τῶν μὲν λῃστῶν ἐγκρατὴσ γενέσθαι οὐκ ἠδυνήθη διὰ τὴν ἀσφάλειαν, ἣν ἐκ τῆσ τῶν Ἀράβων προστασίασ ἐπορίσαντο, χαλεπῶσ δὲ ἔχων αὐτὸσ τῶν ἀδικημάτων περιελθὼν τὸν Τράχωνα τοὺσ οἰκείουσ αὐτῶν ἀπέσφαξεν.

ἐντεῦθεν ἐκεῖνοι καὶ μᾶλλον πρὸσ ὀργὰσ ὧν ἐπεπόνθεισαν ὄντοσ αὐτοῖσ καὶ νόμου πάντα τρόπον ἐπεξιέναι τοὺσ τῶν οἰκείων φονεῖσ ἀνυποτιμήτωσ τὴν Ἡρώδου πᾶσαν ἄγοντεσ καὶ φέροντεσ διετέλουν.

ἐκεῖνοσ δὲ διελέγετο περὶ τούτων τοῖσ Καίσαροσ ἡγεμόσιν Σατορνίνῳ τε καὶ Οὐολομνίῳ ἐπὶ κολάσει τοὺσ λῃστὰσ ἐξαιτούμενοσ. ὅθεν ἔτι καὶ μᾶλλον ἰσχυρῶσ ἐχόντων πλείουσ μὲν ἐγίνοντο, πάντα δὲ ἐτάραττον ἐπ’ ἀναστάσει τῆσ Ἡρώδου βασιλείασ χωρία καὶ κώμασ πορθοῦντεσ καὶ τοὺσ λαμβανομένουσ τῶν ἀνθρώπων ἀπέσφαττον, ὡσ εἶναι πολέμῳ τὴν ἀδικίαν ἐοικυῖαν·

ἐγεγόνεισαν γὰρ ἤδη περὶ χιλίουσ. ἐφ’ οἷσ ἀχθόμενοσ Ἡρώδησ τούσ τε λῃστὰσ ἐξῄτει καὶ χρέοσ ὃ διὰ Συλλαίου δανείσασ ἔτυχεν Ὀβάδᾳ τάλαντα ἑξήκοντα, παρηκούσησ αὐτῷ τῆσ προθεσμίασ ἀπολαβεῖν ἠξίου.

Σύλλαιοσ δὲ τὸν μὲν Ὀβάδαν παρεωσμένοσ αὐτὸσ δὲ ἅπαντα διοικῶν τούσ τε λῃστὰσ ἔξαρνοσ ἦν μὴ κατὰ τὴν Ἀραβίαν εἶναι καὶ περὶ τῶν χρημάτων ἀνεβάλλετο, περὶ ὧν ἐπί τε Σατορνίνου καὶ Οὐολομνίου τῶν Συρίασ ἐπιστατούντων ἐγίνοντο λόγοι.

τέλοσ δὲ συνέθεντο δι’ ἐκείνων ἐντὸσ ἡμερῶν τριάκοντα τά τε χρήματα τὸν Ἡρώδην ἀπολαβεῖν καὶ τοὺσ ἀλλήλων ἐν ἑκατέρᾳ τῇ βασιλείᾳ καὶ παρὰ μὲν Ἡρώδῃ τῶν Ἀράβων οὐδεὶσ εὑρέθη τὸ σύνολον οὔτε ἐπ’ ἀδικίασ οὔτε κατ’ ἄλλον τρόπον, οἱ δ’ Ἄραβεσ ἠλέγχοντο τοὺσ λῃστὰσ παρ’ αὐτοῖσ ἔχειν.

Διελθούσησ δὲ τῆσ προθεσμίασ Σύλλαιοσ οὐδὲν τῶν δικαίων πεποιηκὼσ εἰσ Ῥώμην ἀνέρχεται.

ῥύσια δὲ τῶν χρημάτων καὶ τῶν παρ’ ἐκείνοισ λῃστῶν Ἡρώδησ ἐποιεῖτο, καὶ τῶν περὶ τὸν Σατορνῖνον καὶ Οὐολόμνιον ἐπιτρεπόντων ἀγνωμονοῦντασ ἐπεξιέναι στρατιάν τε ἔχων προήγαγεν εἰσ τὴν Ἀραβίαν τρισὶν ἡμέραισ ἑπτὰ σταθμοὺσ διανύσασ, καὶ γενόμενοσ ἐπὶ τοῦ φρουρίου τοῦ τοὺσ λῃστὰσ ἔχοντοσ αἱρεῖ μὲν ἐξ ἐφόδου πάντασ αὐτούσ, κατασκάπτει δὲ τὸ χωρίον Ῥάεπτα καλούμενον· τῶν δὲ ἄλλων οὐδὲν ἐλύπησεν.

ἐκβοηθησάντων δὲ τῶν Ἀράβων ἡγουμένου Νακέβου μάχη γίνεται, καθ’ ἣν ὀλίγοι μὲν τῶν Ἡρώδου, Νάκεβοσ δὲ ὁ τῶν Ἀράβων στρατηγὸσ καὶ περὶ εἰκοσιπέντε τῶν σὺν αὐτῷ πίπτουσιν, οἱ δὲ ἄλλοι πρὸσ φυγὴν ἐτράποντο.

τισάμενοσ δὲ τούτουσ τρισχιλίουσ Ἰδουμαίων ἐπὶ τῇ Τραχωνίτιδι κατοικίσασ ἦγεν λῃστὰσ τοὺσ ἐκεῖ, καὶ περὶ τούτων τοῖσ ἡγεμόσιν ἔπεμπεν περὶ Φοινίκην οὖσιν, ἀποδεικνὺσ ὅτι μηδὲν πλέον ὧν ἀγνωμονοῦντασ ἐπεξελθεῖν ἔδει τοὺσ Ἄραβασ αὐτῷ πέπρακται.

ταῦτα μὲν οὖν ἐκεῖνοι πολυπραγμονοῦντεσ εὑρ́ισκον οὐ ψευδόμενον. Ἄγγελοι δὲ Συλλαίῳ καταταχήσαντεσ εἰσ Ῥώμην τὰ πεπραγμένα διεσάφουν εἰσ μεῖζον, ὡσ εἰκόσ, ἕκαστον τῶν γεγονότων αἴροντεσ.

ὁ δὲ ἤδη μὲν ἐπεπραγμάτευτο γνώριμοσ εἶναι Καίσαρι, τότε δὲ περὶ τὴν αὐλὴν ἀναστρεφόμενοσ ὡσ ἤκουσεν εὐθὺσ μεταμφιέννυται μέλαιναν ἐσθῆτα καὶ παρελθὼν ἔλεγεν ὡσ αὐτόν, ὅτι πολέμῳ τὰ περὶ τὴν Ἀραβίαν εἰή κεκακωμένα καὶ πᾶσα ἀνάστατοσ ἡ βασιλεία στρατιᾷ πορθήσαντοσ αὐτὴν Ἡρώδου.

δακρύων δὲ πεντακοσίουσ μὲν ἐπὶ δισχιλίοισ Ἀράβων ἀπολωλέναι τοὺσ πρώτουσ ἔλεγεν, ἀνῃρῆσθαι δὲ καὶ τὸν στρατηγὸν αὐτῶν Νάκεβον οἰκεῖον αὐτῷ καὶ συγγενῆ, πλοῦτον δὲ διηρπάσθαι τὸν ἐν Ῥαέπτοισ, καταπεφρονῆσθαι δὲ τὸν Ὀβόδαν ὑπὸ ἀσθενείασ οὐκ ἀρκέσαντα τῷ πολέμῳ διὰ τὸ μήτ’ αὐτὸν μήτε τὴν Ἀραβικὴν δύναμιν παρεῖναι.

τοιαῦτα τοῦ Συλλαίου λέγοντοσ καὶ προστιθέντοσ ἐπιφθόνωσ, ὡσ οὐδ’ ἂν αὐτὸσ ἀπέλθοι τῆσ χώρασ μὴ πεπιστευκὼσ ὅτι Καίσαρι μέλοι τὴν εἰρήνην ἅπασιν εἶναι πρὸσ ἀλλήλουσ, μηδ’ εἰ παρὼν ἐτύγχανεν ἐκεῖ λυσιτελῆ ποιῆσαι τὸν πόλεμον Ἡρώδῃ, παροξυνθεὶσ ἐπὶ τοῖσ λεγομένοισ ὁ Καῖσαρ ἀνέκρινε τῶν Ἡρώδου τοὺσ παρόντασ καὶ τῶν ἰδίων τοὺσ ἀπὸ Συρίασ ἥκοντασ αὐτὸ μόνον, εἰ τὴν στρατιὰν Ἡρώδησ ἐξαγάγοι.

τῶν δὲ τοῦτο μὲν αὐτὸ λέγειν ἀνάγκην ἐχόντων, τὸ δὲ ἐφ’ ὅτῳ καὶ πῶσ οὐκ ἀκούοντοσ, ὀργή τε μείζων ἐγίνετο τῷ Καίσαρι καὶ γράφει πρὸσ τὸν Ἡρώδην τά τε ἄλλα χαλεπῶσ καὶ τοῦτο τῆσ ἐπιστολῆσ τὸ κεφάλαιον, ὅτι πάλαι χρώμενοσ αὐτῷ φίλῳ νῦν ὑπηκόῳ χρήσεται.

γράφει δὲ καὶ Σύλλαιοσ ὑπὲρ τούτων τοῖσ Ἄραψιν.

οἱ δ’ ἐπαρθέντεσ οὔτε τῶν λῃστῶν ὅσοι διέφυγον ἐξεδίδοσαν οὔτε τὰ χρήματα διευλύτουν, νομάσ τε ἃσ ἐκείνου μισθωσάμενοι διακατεῖχον ἀμισθὶ ταύταισ ἐχρῶντο, τεταπεινωμένου τοῦ τῶν Ιοὐδαίων βασιλέωσ διὰ τὴν ὀργὴν τοῦ Καίσαροσ. ἐπιτίθενται δὲ τῷ καιρῷ καὶ οἱ τὴν Τραχωνῖτιν ἔχοντεσ τῆσ τῶν Ἰδουμαίων φρουρᾶσ κατεξαναστάντεσ καὶ λῃστηρίοισ χρώμενοι μετὰ τῶν Ἀράβων, οἳ ἐλεηλάτουν τὴν ἐκείνων χώραν οὐκ ἀπὸ ὠφελείασ μόνον, ἀλλὰ καὶ μνησικακίασ χαλεπώτεροι τὰσ ἀδικίασ ὄντεσ.

Ἡρώδησ δὲ ταῦτα πάντα φέρων ἠνείχετο μεταβεβληκυίασ αὐτῷ τῆσ παρρησίασ, ἣν εἶχε διὰ Καίσαρα, καὶ τὸ μεῖζον ἀφῄρητο τοῦ φρονήματοσ·

οὐδὲ γὰρ πέμψαντοσ αὐτοῦ πρεσβείαν ἀπολογησομένην ὁ Καῖσαρ ἠνέσχετο, πάλιν δὲ τοὺσ συνελθόντασ ἀπράκτουσ ἀνέπεμψεν. ἦν δ’ οὖν ἐπὶ τούτοισ ἀθυμία καὶ δέοσ, ὅ τε Σύλλαιοσ οὐ μετρίωσ ἐλύπει πιστευθείσ τε καὶ παρὼν ἐν τῇ Ῥώμῃ, τότε δὲ καὶ μειζόνων ἁπτόμενοσ·

ὁ μὲν γὰρ Ὀβόδασ ἐτεθνήκει, παραλαμβάνει δὲ τὴν τῶν Ἀράβων ἀρχὴν Αἰνείασ ὁ μετονομασθεὶσ αὖθισ Ἀρέτασ. τοῦτον γὰρ ἐπεχείρει διαβολαῖσ παρωσάμενοσ αὐτὸσ ἀναλαμβάνειν τὴν ἀρχήν, χρήματα μὲν πολλὰ διδοὺσ τοῖσ περὶ τὴν αὐλήν, πολλὰ δὲ Καίσαρι δώσειν ὑπισχνούμενοσ.

ὁ δὲ τῷ μὴ τὸν Ἀρέταν ἐπιστείλαντα πρότερον αὐτῷ βασιλεύειν ὠργίζετο. πέμπει δὲ κἀκεῖνοσ ἐπιστολὴν καὶ δῶρα τῷ Καίσαρι στέφανόν τε χρυσοῦν ἀπὸ πολλῶν ταλάντων·

ἡ δὲ ἐπιστολὴ κατηγόρει Σύλλαιον ὄντα πονηρὸν δοῦλον Ὀβόδαν τε φαρμάκοισ διαφθεῖραι καὶ ζῶντοσ ἔτι κρατεῖν αὐτὸν τάσ τε τῶν Ἀράβων μοιχεύοντα καὶ χρήματα δανειζόμενον, ὥστ’ ἐξιδιώσασθαι τὴν ἀρχήν. προσέσχεν δὲ οὐδὲ τούτοισ ὁ Καῖσαρ, ἀλλ’ ἀποπέμπει μηδὲν τῶν δώρων λαβών.

τὰ δὲ περὶ τὴν Ιοὐδαίαν καὶ Ἀραβίαν ἀεὶ καὶ μᾶλλον ἐπεδίδου τὰ μὲν εἰσ ἀταξίαν τὰ δ’ ὡσ καταφθειρομένων μηδένα προεστάναι· τῶν γὰρ βασιλέων ὁ μὲν οὐδέπω τὴν ἀρχὴν βεβαίαν ἔχων οὐχ ἱκανὸσ ἦν κωλύειν τοὺσ ἀδικοῦντασ, Ἡρώδησ δὲ ἐφ’ οἷσ ἠμύνατο τάχιον ὀργισθέντοσ αὐτῷ Καίσαροσ ἁπάσασ τὰσ εἰσ αὐτὸν παρανομίασ φέρειν ἠναγκάζετο.

πέρασ δ’ οὐδὲν ὁρῶν τῶν περιεστώτων κακῶν ἔγνω πάλιν εἰσ Ῥώμην ἀποστέλλειν, εἴ τι δύναιτο μετριώτερον εὑρεῖν διά τε τῶν φίλων καὶ πρὸσ αὐτὸν Καίσαρα τὴν ἐντυχίαν ποιησάμενοσ.

κἀκεῖ μὲν ὁ Δαμασκηνὸσ ἀπῄει Νικόλαοσ. Ἐξετετάρακτο δὲ τὰ περὶ τὴν οἰκίαν καὶ τοὺσ παῖδασ αὐτῷ πολὺ χεῖρον ἐσχηκότα περὶ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον.

ὅλωσ μὲν γὰρ οὐδὲ τὸν ἔμπροσθε χρόνον ἀσύνοπτον ἦν, ὡσ τὸ μέγιστον καὶ δυσχερέστατον τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν ἀπειλεῖται τῇ βασιλείᾳ διὰ τῆσ τύχησ, ἐπέβαινεν δὲ καὶ μᾶλλον ηὐξήθη τότε παρὰ τοιαύτην αἰτίαν. Εὐρυκλῆσ ἀπὸ Λακεδαίμονοσ οὐκ ἄσημοσ τῶν ἐκεῖ κακὸσ δὲ τὴν ψυχὴν ἄνθρωποσ καὶ περὶ τρυφὴν καὶ κολακείαν δεινὸσ ἑκάτερον αὐτῶν ἔχειν τε καὶ μὴ δοκεῖν, ἐπιδημήσασ ὡσ τὸν Ἡρώδην δῶρά τε δίδωσιν αὐτῷ καὶ πλείω παρ’ ἐκείνου λαβὼν ταῖσ εὐκαιρίαισ τῶν ἐντεύξεων ἐπραγματεύσατο φίλοσ ἐν τοῖσ μάλιστα γενέσθαι βασιλέωσ.

ἦν δ’ αὐτῷ καταγωγὴ μὲν ἐν τοῖσ Ἀντιπάτρου, πρόσοδοσ δὲ καὶ συνήθεια πρὸσ τὸν Ἀλέξανδρον·

Ἀρχελάῳ γὰρ ἔλεγεν εἶναι τῷ Καππάδοκι διὰ σπουδῆσ. ὅθεν καὶ τὴν Γλαφύραν ὑπεκρίνατο τιμᾶν, καὶ πολὺσ ἦν ἀφανῶσ μὲν ἐκθεραπεύων ἅπαντασ ἀεὶ δὲ τοῖσ λαλουμένοισ ἢ γινομένοισ προσέχων, ὡσ ἐξ αὐτῶν ἀντιχαρίζεσθαι τὰσ διαβολάσ.

τέλοσ δὲ τοιοῦτοσ ἑκάστῳ κατὰ τὰσ συντυχίασ ἀπέβαινεν, ὡσ ἐκείνῳ μὲν εἶναι φίλοσ τοῖσ δὲ ἄλλοισ δοκεῖν κατὰ τὸ συμφέρον ἐκείνῳ προσεῖναι.

οὗτοσ Ἀλέξανδρον παράγει νέον ὄντα καὶ περὶ ὧν ἐπεπόνθει μηδενὶ μὲν πρὸσ ἐκεῖνον δὲ μόνον ἀδεῶσ πεπεισμένον ἐξεῖναι λέγειν· ἐνέφαινεν οὖν ἀχθόμενοσ, ὡσ ὁ πατὴρ ἠλλοτρίωτο, καὶ τὰ περὶ τὴν μητέρα διηγεῖτο καὶ τὸν Ἀντίπατρον, ὅτι παρωθούμενοσ αὐτοὺσ τῆσ τιμῆσ τὰ πάντα ἤδη δύναται.

τούτων δὲ ἀνεκτὸν οὐδὲν ἔφη κατεσκευασμένου πρὸσ μῖσοσ ἤδη τοῦ πατρόσ, ὡσ μηδὲ συμποσίοισ ἢ συλλόγοισ ἀνέχεσθαι λέγων. τοιαῦτα μὲν ἐκεῖνοσ, ὡσ εἰκόσ, ἐφ’ οἷσ ἤλγει·

τοὺσ δὲ λόγουσ Εὐρυκλῆσ Ἀντιπάτρῳ τούτουσ ἀνέφερεν, λέγων μὲν ὡσ οὐχ ἕνεκα σοῦ τοῦτ’ αὐτὸν ποιεῖν, νικᾶσθαι δὲ ὑπὸ σοῦ τιμώμενοσ τῷ μεγέθει τοῦ πράγματοσ καὶ φυλάττεσθαι παρακελευόμενοσ τὸν Ἀλέξανδρον· οὐ γὰρ ἀπαθῶσ τούτων ἕκαστον λέγειν, ἀλλὰ τοῖσ ῥήμασιν αὐτοῖσ εἶναι τὴν αὐτοχειρίαν. Ἀντίπατροσ μὲν οὖν εὔνουν ὑπολαμβάνων ἐκ τούτων μεγάλασ αὐτῷ παρ’ ἕκαστα δωρεὰσ ἐδίδου καὶ τέλοσ ἤδη πείθει πρὸσ τὸν Ἡρώδην ἀναφέρειν τὸν λόγον.

ὁ δ’ οὐκ ἦν τὴν Ἀλεξάνδρου δύσνοιαν ἐξ ὧν ἔλεγεν ἀκηκοέναι διηγούμενοσ ἀπίθανοσ, ἀλλ’ οὕτω διέθηκε τὸν βασιλέα περιάγων ἀεὶ τοῖσ ῥήμασι καὶ παροξύνων, ὡσ ἀμετάγνωστον ποιῆσαι τὸ μῖσοσ.

ἐδήλωσεν δὲ καὶ πρὸσ αὐτὸν τὸν καιρόν· εὐθὺσ γὰρ Εὐρυκλεῖ δίδωσιν πεντήκοντα τάλαντα δωρεάν.

ὁ δὲ ταῦτα λαβὼν καὶ πρὸσ Ἀρχέλαον ἀναβὰσ τὸν βασιλέα τῶν Καππαδόκων τὸν Ἀλέξανδρον ἐπῄνει καὶ χρήσιμοσ ἔλεγεν αὐτῷ πολλὰ πρὸσ τὰσ διαλλαγὰσ τὰσ πρὸσ τὸν πατέρα γεγενῆσθαι. χρηματισάμενοσ δὲ καὶ παρ’ ἐκείνου πρὶν καταφωραθῆναι τῆσ κακοηθείασ ἀπῄει.

Εὐρυκλῆσ μὲν οὖν οὐδὲ ἐν τῇ Λακεδαίμονι παυσάμενοσ εἶναι μοχθηρὸσ ἐπὶ πολλοῖσ ἀδικήμασιν ἀπεστερήθη τῆσ πατρίδοσ. Ὁ δὲ τῶν Ιοὐδαίων βασιλεὺσ οὐχ ὥσπερ πρότερον εἶχεν πρόσ τε τὸν Ἀλέξανδρον καὶ τὸν Ἀριστόβουλον ἀκούειν μόνον τὰσ κατ’ αὐτῶν διαβολάσ, ἀλλ’ ἤδη διὰ μίσουσ οἰκείου γεγενημένοσ αὐτὸσ εἰ καὶ μὴ λέγοι τισ ἐξειργάζετο, παρατηρῶν ἕκαστα καὶ πυνθανόμενοσ καὶ πᾶσιν ἐνδιδοὺσ τοῖσ βουλομένοισ, εἴ τισ ἔχοι τι κατ’ ἐκείνων εἰπεῖν, Εὐάρατόν τε Κῷον Ἀλεξάνδρῳ συνειδέναι.

καὶ τοῦτο μὲν οὖν καθ’ ἡδονὴν τὸ πάντων ἥδιστον Ἡρώδησ ἐλάμβανεν.

Ἐπιγίνεται δὲ κατὰ τῶν νεανίσκων μεῖζόν τι σκευωρουμένησ ἀεὶ τῆσ κατ’ αὐτῶν διαβολῆσ καὶ πᾶσιν, ὡσ εἰπεῖν, ἄθλου τούτου προκειμένου λέγειν τι περὶ ἐκείνων δυσχερὲσ πρὸσ τῆσ τοῦ βασιλεύοντοσ ἐδόκει σωτηρίασ.

σωματοφύλακεσ ἦσαν Ἡρώδῃ δύο κατ’ ἰσχὺν καὶ μέγεθοσ τιμώμενοι Ιοὔκουνδοσ καὶ Τύραννοσ.

οὗτοι προσκρούσαντοσ αὐτοῖσ τοῦ βασιλέωσ ἀπεωσμένοι περὶ Ἀλέξανδρον ἦσαν συνιππαζόμενοι καὶ κατὰ τὰ γυμνάσια τιμώμενοι καί τι χρυσίον καὶ δωρεὰσ ἄλλασ ἔλαβον. εὐθὺσ οὖν καὶ τούτουσ ὁ βασιλεὺσ ἐν ὑποψίαισ ἔχων ἐβασάνιζεν, οἱ δὲ διακαρτερήσαντεσ πολὺν χρόνον ὕστερον ἔλεγον, ὅτι πείθοι φονεύειν αὐτοὺσ Ἡρώδην Ἀλέξανδροσ, ἐπεὶ περὶ κυνηγέσιον θηρίων διώκων προλάβοι·

δυνατὸν γὰρ εἶναι λέγειν ὡσ ἀπὸ τοῦ ἵππου κατενεχθεὶσ ἐμπαρείη ταῖσ αὐτοῦ λόγχαισ· καὶ γὰρ πρότερον αὐτῷ τοιοῦτον γενέσθαι πάθοσ.

ἐπέδειξαν δὲ καὶ τὸ χρυσίον ἐν ἱππῶνι κατορωρυγμένον καὶ τὸν ἀρχικύνηγον ἐξήλεγχον, ὅτι καὶ λόγχασ αὐτοῖσ δοίη βασιλικὰσ καὶ τοῖσ Ἀλέξανδρον θεραπεύουσιν ὅπλα κελεύοντοσ ἐκείνου. Μετὰ τούτουσ ὁ φρούραρχοσ Ἀλεξανδρείου συλληφθεὶσ ἐβασανίζετο·

καὶ γὰρ ἐκεῖνοσ αἰτίαν εἶχεν δέξεσθαι τῇ φρουρᾷ καὶ παρέξειν χρήματα τοῖσ νεανίσκοισ ὑπεσχῆσθαι τὰ κείμενα τῶν βασιλικῶν κατ’ ἐκεῖνο τὸ φρούριον. αὐτὸσ μὲν οὖν οὐδὲν ὡμολόγησεν, υἱὸσ δὲ αὐτοῦ παρελθὼν ταῦτ’ ἔφη γενέσθαι, καὶ γράμματα ἐπέδωκεν ὡσ εἰκάσαι τῆσ Ἀλεξάνδρου χειρόσ·

"τελέσαντεσ σὺν θεῷ εἰπεῖν ἃ προεθέμεθα πάντα ἥξομεν πρὸσ ὑμᾶσ· ἀλλὰ πειράθητε, καθὼσ ὑπέσχησθε, δέξασθαι ἡμᾶσ τῷ φρουρίῳ. " μετὰ τοῦτο τὸ γραμματεῖον ὁ μὲν Ἡρώδησ οὐκ ἐνδοιασίμωσ εἶχεν περὶ τῆσ τῶν παίδων εἰσ αὐτὸν ἐπιβουλῆσ, Ἀλέξανδροσ δὲ Διόφαντον ἔφη τὸν γραμματέα μιμήσασθαι τὸν τύπον καὶ δι’ Ἀντιπάτρου κακουργηθῆναι τὸ γραμματίδιον· ὁ γάρ τοι Διόφαντοσ ἐδόκει τὰ τοιαῦτα δεινὸσ ἐν ὑστέρῳ τε διελεγχθεὶσ ἐπ’ ἄλλοισ οὕτωσ ἀπέθανεν.

Τοὺσ δὲ βασανισθέντασ ὁ βασιλεὺσ καὶ εἰσ τὸ πλῆθοσ προήγαγεν ἐν Ιἑριχοῦντι κατηγοροῦντασ τῶν παίδων·

καὶ τούτουσ μὲν ἐκ χειρὸσ οἱ πολλοὶ βάλλοντεσ ἀπέκτειναν. ὡρμημένων δὲ καὶ τοὺσ περὶ τὸν Ἀλέξανδρον ὁμοίωσ κτεῖναι, τοῦτο μὲν ὁ βασιλεὺσ παρῃτήσατο διὰ Πτολεμαίου καὶ Φερώρα τὸ πλῆθοσ ἀναστείλασ, ἦν δὲ φυλακὴ καὶ τήρησισ αὐτῶν καὶ προσῄει μὲν οὐδείσ, πάντα δ’ ἐπεσκοπεῖτο τὰ γινόμενα καὶ λαλούμενα, καὶ τί γὰρ ἢ καταδίκων εἶχον ἀδοξίαν καὶ δέοσ.

ἕτεροσ δ’ αὐτῶν Ἀριστόβουλοσ ἐκ βαρυθυμίασ ὑπαγόμενοσ καὶ τὴν ἑαυτοῦ τηθίδα καὶ πενθερὰν συναλγεῖν αὐτῷ ταῖσ συμφοραῖσ καὶ μισεῖν τὸν τοιαῦτα πειθόμενον "οὐ γάρ, ἔφη, καὶ σοὶ κίνδυνοσ ἀπωλείασ διαβεβλημένῃ Συλλαίῳ κατ’ ἐλπίδα γάμων ἅπαντα τἀνθάδε προμηνύειν;

τούτουσ ἐκείνη ταχὺ μάλα τἀδελφῷ προσφέρει τοὺσ λόγουσ.

ὁ δ’ οὐκέτι κατασχὼν αὑτὸν δῆσαί τε κελεύει καὶ διαστήσαντασ ἀπ’ ἀλλήλων ὅσα κακῶσ ἐποίησαν ἐπὶ τῷ πατρὶ ταῦτα γραψαμένουσ ἀποφέρειν. οἱ δ’ ἐπεὶ τοῦτο προσετέτακτο αὐτοῖσ, ἐγγράφουσιν ἐπιβουλὴν μὲν οὔτε νοῆσαι κατὰ τοῦ γεγεννηκότοσ οὔτε συσκευάσασθαι, δρασμῷ δὲ ἐπιβαλέσθαι καὶ τοῦτο δι’ ἀνάγκην ὑπόπτου καὶ δυσχεροῦσ ὄντοσ αὐτοῖσ τοῦ βίου.

Κατὰ δὲ τὸν χρόνον ἥκοντοσ ἐκ Καππαδοκίασ πρεσβευτοῦ παρὰ Ἀρχελάου Μήλα τινόσ, ὃσ ἦν δυνάστησ τῶν ἐκείνου, βουλόμενοσ Ἡρώδησ ἐνδείξασθαι τὴν δύσνοιαν Ἀρχελάου πρὸσ αὐτὸν ἐκάλει τὸν Ἀλέξανδρον ὡσ ἦν ἐν τοῖσ δεσμοῖσ καὶ πάλιν ἠρώτα περὶ τῆσ φυγῆσ, ὅπου καὶ πῶσ ἐγνώκασιν ἀποχωρεῖν.

ὁ δὲ Ἀλέξανδροσ πρὸσ Ἀρχέλαον ἔφη κἀκεῖθεν εἰσ Ῥώμην ὁμολογήσαντα διαπέμψειν·

ἄλλο δ’ οὐδὲν οὔτ’ ἄτοπον οὔτε δυσχερὲσ ἐντεθυμῆσθαι κατὰ τοῦ πατρὸσ οὐδ’ ὅσα συνεσκεύασται κακοηθείᾳ τῶν ἐναντίων ἀληθὲσ εἶναί τι τούτων. βούλεσθαι δ’ ἂν ἔτι ζῆν καὶ τοὺσ περὶ Τύραννον εἰσ ἐξέτασιν ἀσφαλεστέραν, ἀλλὰ καὶ τούτουσ ἀπολέσθαι θᾶττον Ἀντιπάτρου τῷ πλήθει τοὺσ ἰδίουσ ἐγκαθιστάντοσ φίλουσ.

Τοιαῦτα λέγοντοσ ἐκέλευσεν ἅμα τόν τε Μήλαν καὶ τὸν Ἀλέξανδρον ἄγειν ὡσ Γλαφύραν τὴν Ἀρχελάου καὶ πυνθάνεσθαι παρ’ αὐτῆσ, εἰ μηδὲν ἠγνόει τῶν εἰσ ἐπιβουλὴν Ἡρώδου γιγνομένων.

ὡσ δὲ ἧκον, εὐθὺσ μὲν Γλαφύρα δεσμώτην ἰδοῦσα τὸν Ἀλέξανδρον ἔπληξε τὴν κεφαλὴν καὶ καταπληξαμένη μέγα καὶ συμπαθὲσ ἀνῴμωξεν.

ἦν δὲ καὶ τοῦ νεανίσκου δάκρυα καὶ τῶν παρόντων ὀδυνηρά τισ θέα, μέχρι πλείονοσ οὐδὲ ἐφ’ οἷσ ἧκον εἰπεῖν ἢ πράττειν δυναμένων. ὀψὲ δὲ τοῦ Πτολεμαίου, τούτῳ γὰρ ἄγειν αὐτὸν ἐπετέτακτο, φράζειν κελεύοντοσ εἴ τι τῶν πραττομένων ἡ γυνὴ σύνοιδεν αὐτῷ, "τί δ’ οὐκ ἄν, ἔφη, συνέγνω τῆσ ψυχῆσ ἐμοὶ στεργο μένη πλέον καὶ κοινωνοῦσα τέκνων;

ἡ δὲ πρὸσ ταῦτα μὲν ἀνεβόησεν, ὡσ συνειδείη μὲν οὐδὲν ἄτοπον, εἰ δὲ φέροι πρὸσ τὴν σωτηρίαν τὴν ἐκείνου τὸ καὶ καθ’ αὑτῆσ τι ψεύσασθαι, πάνθ’ ὁμολογεῖν.

ὁ δὲ Ἀλέξανδροσ "ἀσεβὲσ μὲν οὐδέν, εἶπεν, οὐδ’ ὧν ὑπονοοῦσιν οὓσ ἥκιστα ἐχρῆν οὔτ’ αὐτὸσ ἐνόησα σύ τε οὐδὲν οἶσθα, ἀλλ’ ὅτι παρ’ Ἀρχέλαον ἀποχωρεῖν ἐγνώκειμεν κἀκεῖθεν εἰσ Ῥώμην. " ταῦτ’ ἐκείνησ ὁμολογούσησ ὁ μὲν Ἡρώδησ Ἀρχέλαον ἐξεληλέγχθαι τῆσ πρὸσ αὐτὸν δυσνοίασ ὑπολαβὼν δίδωσιν Ὀλύμπῳ καὶ Οὐολομνίῳ γράμματα κελεύσασ ἐν παράπλῳ μὲν Ἐλαιούσῃ τῆσ Κιλικίασ προσσχόντασ Ἀρχελάῳ τε περὶ τούτων ἀποδοῦναι καὶ μεμψαμένουσ ὅτι τῆσ ἐπιβουλῆσ ἐφάψαιτο τοῖσ παισὶν ἐκεῖθεν εἰσ Ῥώμην πλεῖν.

κἂν εὑρ́ωσιν ἀνύσαντά τι Νικόλαον, ὡσ μηκέτ’ αὐτῷ δυσχεραίνειν Καίσαρα, διδόναι τὰσ ἐπιστολὰσ καὶ τοὺσ ἐλέγχουσ τοὺσ κατὰ τῶν νεανίσκων συνεσκευασμένωσ ἐπέστειλεν.

Ἀρχέλαοσ μὲν οὖν ἀπελογεῖτο δέξασθαι μὲν τοὺσ νεανίσκουσ ὁμολογήσασ διὰ τὸ συμφέρειν αὐτοῖσ τε ἐκείνοισ καὶ τῷ πατρὶ μὴ χαλεπώτερόν τι προστεθῆναι κατ’ ὀργὴν ὧν ὑπόπτωσ ἔχοντεσ ἐστασίαζον·

οὐ μὴν καὶ πρὸσ Καίσαρα πέμψειν οὐδ’ ἄλλο τι κατὰ δύσνοιαν τὴν πρὸσ ἐκεῖνον ὁμολογῆσαι τοῖσ νεανίσκοισ. Εἰσ δὲ τὴν Ῥώμην ἀποκομισθέντεσ ἔσχον καιρὸν ἐπιδοῦναι τὰ γράμματα τῷ Καίσαρα διηλλαγμένον εὑρεῖν Ἡρώδῃ·

τὰ γὰρ περὶ τὴν Νικολάου πρεσβείαν ἀπέβη τοῦτον τὸν τρόπον· ὡσ ἀνῆλθεν εἰσ τὴν Ῥώμην καὶ περὶ τὴν αὐλὴν ἐγένετο, πρῶτον μὲν οὐκ ἐφ’ οἷσ ἐληλύθει μόνον ἀλλὰ καὶ Συλλαίου κατηγορεῖν ἠξίου, καὶ δῆλοι πρὸ τῆσ ἐντυχίασ ἦσαν ἀλλήλουσ πολεμοῦντεσ.

οἱ δὲ Ἄραβεσ ὑπονοήσαντεσ ἐξ αὐτοῦ καὶ τῷ Νικολάῳ προσελθόντεσ τὰσ ἀδικίασ ἁπάσασ ἐμήνυον καὶ τῶν Ὀβόδου ὡσ διαφθαρέντων πάντων ἐμφανῆ τεκμήρια παρέχοντεσ, ἦν γὰρ καὶ τῶν γραμμάτων αὐτοῦ ὃ κατὰ τὴν ἀπόστασιν ὑφῃρημένοι διὰ τούτων ἤλεγχον.

ὁ δὲ Νικόλαοσ εὐτυχίαν τινὰ ταύτην ὁρῶν αὐτῷ προσγεγενημένην δι’ αὐτῆσ ἐπραγματεύετο τὸ μέλλον, ἐπείγων εἰσ διαλλαγὰσ ἐλθεῖν Ἡρώδῃ Καίσαρα·

σαφῶσ γὰρ ἠπίστατο βουλομένῳ μὲν ἀπολογεῖσθαι περὶ ὧν ἔπραξεν οὐκ ἔσεσθαι παρρησίαν, ἐθέλοντι δὲ κατηγορεῖν Συλλαίου γενήσεσθαι καιρὸν ὑπὲρ Ἡρώδου λέγειν. συνεστώτων οὖν ἐπ’ ἀλλήλουσ καὶ δοθείσησ ἡμέρασ ὁ Νικόλαοσ παρόντων αὐτῷ τῶν Ἀρέτα πρέσβεων τά τε ἄλλα κατηγόρει τοῦ Συλλαίου, τήν τε τοῦ βασιλέωσ ἀπώλειαν λέγων καὶ πολλῶν Ἀράβων, χρήματά τε ὡσ εἰή δεδανεισμένοσ ἐπ’ οὐδὲν ὑγιέσ, καὶ μοιχείασ ἐξελέγχων οὐ τῶν ἐν Ἀραβίᾳ μόνον ἀλλὰ καὶ τῶν ἐν Ῥώμῃ γυναικῶν·

προσετίθει δὲ τὸ μέγιστον, ὡσ ἐξαπατήσειεν Καίσαρα μηδὲν ἀληθὲσ διδάξασ ὑπὲρ τῶν Ἡρώδῃ πεπραγμένων.

ὡσ δ’ ἧκεν ἐπὶ τοῦτον τὸν τόπον, ὁ μὲν Καῖσαρ ἐξεῖργεν αὐτὸν τοῦτο μόνον ἀξιῶν ὑπὲρ Ἡρώδου λέγειν, εἰ μὴ στρατιὰν ἤγαγεν εἰσ Ἀραβίαν μηδὲ δισχιλίουσ πεντακοσίουσ ἀποκτείνειεν τῶν ἐκεῖ μηδ’ αἰχμαλώτουσ λάβοι τὴν χώραν διαρπάσασ.

πρὸσ ταῦτα ὁ Νικόλαοσ ὑπὲρ τούτων ἔφη καὶ μάλιστα διδάξειν, ὅτι μηδὲν ἢ τὰ πλεῖστά γε αὐτῶν οὐ γέγονεν, ὡσ σὺ ἀκήκοασ καὶ δίκαιον ἦν ἐπ’ αὐτοῖσ χαλεπώτερον φέρειν.

πρὸσ δὲ τὸ παράδοξον Καίσαροσ ἐνδόντοσ αὑτὸν ἀκροατήν, τὸ δάνειον εἰπὼν τῶν πεντακοσίων ταλάντων καὶ τὴν συγγραφήν, ἐν ᾗ καὶ τοῦτο ἦν προσγεγραμμένον ἐξεῖναι τῆσ προθεσμίασ παρελθούσησ ῥύσια λαμβάνειν ἐξ ἁπάσησ τῆσ χώρασ, τὴν μὲν στρατείαν οὐ στρατείαν ἔλεγεν, ἀλλ’ ἐπὶ δικαίαν τῶν ἰδίων ἀπαίτησιν χρημάτων·

καὶ μηδὲ ταύτην ταχὺ μηδ’ ὡσ ἐπέτρεπον αἱ συγγραφαί, πολλάκισ μὲν ἐπὶ Σατορνῖνον ἐλθόντα καὶ Οὐολόμνιον τοὺσ τῆσ Συρίασ ἡγεμόνασ, τελευταῖον δὲ ἐν Βηρυτῷ τούτων ἐναντίον Συλλαίου τὴν σὴν τύχην ἐπομόσαντοσ, ἦ μὴν ἐντὸσ ἡμερῶν τριάκοντα παρέξειν τὰ χρήματα καὶ τοὺσ ἐκ τῆσ ἀρχῆσ τῆσ Ἡρώδου πεφευγότασ.

ὧν οὐδὲν ποιήσαντοσ Συλλαίου πάλιν ἐπὶ τοὺσ ἡγεμόνασ ἐλθεῖν Ἡρώδην κἀκείνων ἐφέντων αὐτῷ λαμβάνειν τὰ ῥύσια μόγισ οὕτωσ ἐξελθεῖν σὺν τοῖσ περὶ αὐτόν.

ὁ μὲν δὴ πόλεμοσ, ὡσ οὗτοι τραγῳδοῦντεσ ἔλεγον, καὶ τὰ τῆσ ἐπιστρατείασ τοιαῦτα.

καίτοι πῶσ ἂν εἰή πόλεμοσ, ἐπιτρεψάντων μὲν τῶν σῶν ἡγεμόνων, δεδωκυίασ δὲ τῆσ συνθήκησ, ἠσεβημένου δὲ μετὰ τῶν ἄλλων θεῶν καὶ τοῦ σοῦ, Καῖσαρ, ὀνόματοσ; τὰ δὲ περὶ τοὺσ αἰχμαλώτουσ ἑξῆσ ἤδη λεκτέον.

λῃσταὶ τῶν τὸν Τράχωνα κατοικούντων τετταράκοντα τὸ πρῶτον εἶτ’ αὖθισ πλείονεσ τὰσ Ἡρώδου κολάσεισ διαφεύγοντεσ ὁρμητήριον ἐποιήσαντο τὴν Ἀραβίαν. τούτουσ ὑπεδέξατο Σύλλαιοσ ἐπὶ πάντασ ἀνθρώπουσ τρέφων καὶ χώραν ἔδωκε νέμεσθαι καὶ τὰ κέρδη τῶν λῃστῶν αὐτὸσ ἐλάμβανεν. ὡμολόγησε δὲ καὶ τούτουσ ἐπὶ τοῖσ αὐτοῖσ ὁρ́κοισ ἀποδώσειν κατὰ τὴν αὐτὴν τοῦ δανείου προθεσμίαν.

καὶ δύναιτ’ ἂν οὐκ ἐπιδεῖξαι κατὰ τὸ παρὸν οὔτ’ ἄλλον τινὰ τῆσ Ἀράβων χώρασ ἢ τούτουσ ἐξῃρημένουσ οὔτε πάντασ, ἀλλ’ ὅσοι μὴ λαθεῖν ἴσχυσαν. οὕτωσ οὖν καὶ τοῦ τῆσ αἰχμαλωσίασ ἐπιφθόνου συκοφαντήματοσ πεφηνότοσ μέγιστον, ὦ Καῖσαρ, κατάμαθε πλάσμα καὶ ψεῦσμα πρὸσ τὴν σὴν ὀργὴν αὐτῷ ποιηθέν.

φημὶ γὰρ ἐπελθούσησ ἡμῖν τῆσ τῶν Ἀράβων δυνάμεωσ καὶ τῶν περὶ Ἡρώδην πεσόντοσ ἑνὸσ καὶ δευτέρου, τότε μόλισ ἀμυνομένου Νάκεβον τὸν στρατηγὸν αὐτῶν καὶ περὶ πέντε καὶ εἴκοσι τοὺσ πάντασ ὧν ἕκαστον αὐτὸσ εἰσ ἑκατὸν ἀναφέρων δισχιλίουσ καὶ πεντακοσίουσ τοὺσ ἀπολωλότασ ἔλεγεν.

Ταῦτα μᾶλλον ἐκίνει τὸν Καίσαρα καὶ πρὸσ τὸν Σύλλαιον ἐπιστραφεὶσ ὀργῆσ μεστὸσ ἀνέκρινεν, ὁπόσοι τεθνήκασιν Ἀράβων.

καὶ πέρασ εἰσ τοῦτο μετέστη Καῖσαρ, ὡσ τοῦ μὲν Συλλαίου καταγνῶναι θάνατον, Ἡρώδῃ δὲ διαλλάττεσθαι μετάνοιαν ἐφ’ οἷσ ἐκ διαβολῆσ πικρότερον ἔγραψεν αὐτῷ πεπονθώσ, καί τι τοιοῦτον εἰπεῖν εἰσ τὸν Σύλλαιον, ὡσ ἀναγκάσειεν αὐτὸν ψευδεῖ λόγῳ πρὸσ ἄνδρα φίλον ἀγνωμονῆσαι.

τὸ δὲ σύμπαν ὁ μὲν Σύλλαιοσ ἀνεπέμπετο τὰσ δίκασ καὶ τὰ χρέα τοῖσ δεδανεικόσιν ἀποδώσων εἶθ’ οὕτω κολασθησόμενοσ.

Ἀρέτᾳ δ’ οὐκ εὐμενὴσ ἦν Καῖσαρ, ὅτι τὴν ἀρχὴν μὴ δι’ ἐκείνου καθ’ αὑτὸν δὲ ἔλαβεν. ἐγνώκει δὲ καὶ τὴν Ἀραβίαν Ἡρώδῃ διδόναι, διεκώλυσεν δὲ τὰ παρ’ ἐκείνου πεμφθέντα γράμματα. τοῖσ γὰρ περὶ τὸν Ὄλυμπον καὶ Οὐολόμνιον εὐμενῆ Καίσαρα πυνθανομένοισ εὐθὺσ ἔδοξεν ἐξ ἐντολῆσ Ἡρώδου τὰ περὶ τῶν παίδων γράμματα καὶ τοὺσ ἐλέγχουσ ἀναδιδόναι.

Καῖσαρ δὲ ἀναγνοὺσ τὸ μὲν ἀρχὴν ἄλλην προσθεῖναι γέροντι καὶ κακῶσ πράττοντι τὰ περὶ τοὺσ παῖδασ οὐκ ᾠήθη καλῶσ ἔχειν, δεξάμενοσ δὲ τοὺσ παρὰ Ἀρέτα καὶ τοῦτο μόνον ἐπιτιμήσασ, ὡσ προπετείᾳ χρήσαιτο τῷ μὴ παρ’ αὐτοῦ τὴν βασιλείαν ἀναμεῖναι λαβεῖν, τά τε δῶρα προσήκατο καὶ τὴν ἀρχὴν ἐβεβαίωσεν.

Ἡρώδῃ δὲ γράφει διηλλαγμένοσ ἐπί τε τοῖσ παισὶν ἄχθεσθαι λέγων καὶ δέον, εἰ μὲν ἀνοσιώτερόν τι τετολμήκασιν, ἐπεξιέναι πατραλόασ ὄντασ·

αὐτῷ γὰρ ἐφεῖναι ταύτην τὴν ἐξουσίαν· εἰ δὲ δρασμὸν ἐνόησαν, ἄλλωσ νουθετήσαντα μηδὲν ἀνήκεστον διαπράττεσθαι. συμβουλεύειν δὲ ἔχειν αὐτῷ συνέδριον ἀποδείξαντα περὶ Βηρυτόν, ἐν ᾗ κατοικοῦσιν Ῥωμαῖοι, καὶ παραλαβόντα τούσ τε ἡγεμόνασ καὶ τὸν βασιλέα τῶν Καππαδόκων Ἀρχέλαον ὅσουσ τε τῶν ἄλλων οἰέται φιλίᾳ τε καὶ ἀξιώματι ἐπιφανεῖσ μετὰ τῆσ ἐκείνων γνώμησ ὅ τι χρὴ διαλαμβάνειν.

Καῖσαρ μὲν τοιαῦτα ἐπέστελλεν.

ὁ δὲ Ἡρώδησ τῶν γραμμάτων ὡσ αὐτὸν ἀπενεχθέντων περιχαρὴσ μὲν εὐθὺσ ἐπὶ ταῖσ διαλλαγαῖσ ἐγεγόνει, περιχαρὴσ δὲ καὶ τῷ πάντ’ ἐξεῖναι κατὰ τῶν παίδων αὐτῷ. καί πωσ τὸ μὲν οὐκ εὖ πράττειν ἐν τῷ προτέρῳ χαλεπὸν μὲν ἀλλ’ οὔτε θρασὺν οὔτε προπετῆ πρὸσ τὴν ἀπώλειαν τῶν τέκνων παρεῖχεν αὐτόν, ἐν δὲ τῷ τότε μεταβολῆσ ἀμείνονοσ καὶ παρρησίασ ἐπιλαβόμενοσ τὸ μῖσοσ ἐκενοδόξει τὴν ἐξουσίαν.

διέπεμπεν οὖν ὅσουσ ἐδόκει καλεῖν εἰσ τὸ συνέδριον Ἀρχελάου χωρίσ·

ἐκεῖνον δὲ δι’ ἔχθοσ οὐκ ἠξίου παρατυγχάνειν ἢ καὶ τῇ προαιρέσει νομίζων ἐμποδὼν ἔσεσθαι. Γενομένων δὲ ἐν Βηρυτῷ τῶν ἡγεμόνων καὶ τῶν ἄλλων ὅσουσ τῶν πόλεων ἐκάλεσεν, τοὺσ μὲν παῖδασ, οὐ γὰρ ἠξίου παράγειν εἰσ τὸ συνέδριον, ἐν κώμῃ τινὶ Σιδωνίων εἶχεν Παλαεστῶ καλουμένῃ πλησίον τῆσ πόλεωσ, ὡσ ἔχειν εἰ κληθεῖεν παραστῆσαι.

μόνοσ δὲ καὶ κατ’ αὐτὸν εἰσελθὼν ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα συγκαθημένων ἀνδρῶν κατηγόρει κατηγορίαν οὐκ ὀδυνηρὰν ὡσ πρὸσ ἀνάγκην ὧν ἠτύχει, πλεῖστον δὲ ἀπεοικυῖαν ᾗ πατὴρ ἐπὶ παισὶν εἴποι·

βίαιοσ γὰρ ἦν καὶ περὶ τὴν ἀπόδειξιν τῆσ αἰτίασ ἐτετάρακτο καὶ μέγιστα θυμοῦ καὶ ἀγριότητοσ ἐνεδίδου σημεῖα, τούσ τε ἐλέγχουσ οὐκ ἐκείνοισ ἐπιτρέπων καταμαθεῖν, ἀλλὰ συνηγορίαν αὐτοῖσ προτιθεὶσ πατρὶ κατὰ παίδων ἀσχήμονα, καὶ τὰ γραφέντα δι’ αὐτῶν ἐκείνων ἀναγινώσκων, ἐν οἷσ ἐπιβουλὴ μὲν ἤ τισ ἐπίνοια δυσσεβείασ οὐκ ἐγέγραπτο, μόνον δὲ ὡσ φυγεῖν βουλεύοιντο καὶ λοιδορίαι τινὲσ εἰσ αὐτὸν ὀνείδη περιέχουσαι διὰ τὴν δύσνοιαν.

ἐφ’ αἷσ ἐκεῖνοσ ὡσ ἐγένετο μᾶλλόν τε ἐξεβόα καὶ τὸ περιὸν εἰσ ὁμολογίαν τῆσ ἐπιβουλῆσ δι’ ἐκείνων ηὔξανεν ἐπομνύμενοσ, ὡσ ἥδιον ἂν στέροιτο τοῦ ζῆν ἢ τοιούτων ἀκούειν λόγων.

τὸ δὲ τελευταῖον εἰπών, ὅτι καὶ τῇ φύσει καὶ τῇ Καίσαροσ δόσει τὴν ἐξουσίαν αὐτὸσ ἔχοι, προσέθηκεν αὐτῷ καὶ πάτριον νόμον κελεύειν, εἴ του κατηγορήσαντεσ οἱ γονεῖσ ἐπιθοῖεν τῇ κεφαλῇ τὰσ χεῖρασ, ἐπάναγκεσ εἶναι τοῖσ περιεστῶσιν βάλλειν καὶ τοῦτον ἀποκτείνειν τὸν τρόπον.

ὅπερ ἕτοιμοσ ὢν αὐτὸσ ἐν τῇ πατρίδι καὶ τῇ βασιλείᾳ ποιεῖν ὅμωσ ἀναμεῖναι τὴν ἐκείνων κρίσιν, ἥκειν μέντοι δικαστὰσ μὲν οὐχ οὕτωσ ἐπὶ φανεροῖσ οἷσ ἐκ τῶν παίδων ὀλίγου πάθοι, συνοργισθῆναι δὲ καιρὸν ἔχοντασ, ὡσ οὐδενὶ καὶ τῶν πόρρω γεγονότων ἀμελῆσαι τοιαύτησ ἐπιβουλῆσ ἄξιον.

Ταῦτα τοῦ βασιλέωσ εἰπόντοσ καὶ τῶν νεανίσκων οὐδὲ ἑώσ ἀπολογίασ παρηγμένων συμφρονήσαντεσ οἱ κατὰ τὸ συνέδριον, ὡσ ἐπιεικείασ καὶ διαλλαγῶν χεῖρον ἔχοι, τὴν ἐξουσίαν ἐβεβαίουν αὐτῷ.

καὶ πρῶτον μὲν Σατορνῖνοσ ἀνὴρ ὑπατικὸσ καὶ τῶν ἐπ’ ἀξιώματοσ ἀπεφήνατο γνώμην ἀηδεστάτῃ περιστάσει χρώμενοσ·

ἔφη γὰρ καταδικάζειν μὲν τῶν Ἡρώδου παίδων, κτείνειν δ’ οὐκ οἰέσθαι δικαιοῦν αὐτὸσ παῖδασ ἔχων καὶ τοῦ πάθουσ μείζονοσ ὄντοσ, εἰ καὶ πάντα δι’ αὐτοὺσ δεδυστύχηκεν. μετ’ ἐκεῖνον οἱ Σατορνίνου παῖδεσ, εἵποντο γὰρ αὐτῷ πρεσβευταὶ τρεῖσ ὄντεσ, τὴν αὐτὴν γνώμην ἀπεφήναντο, Οὐολόμνιοσ δὲ ἄντικρυσ ἔφη κολάζειν θανάτῳ τοὺσ οὕτωσ ἀσεβήσαντασ εἰσ τὸν πατέρα.

τὰ δ’ αὐτὰ καὶ τῶν ἑξῆσ οἱ πλείουσ, ὥστε καὶ μηκέτι ἄλλο τι δοκεῖν ἢ καταδεδικάσθαι τὴν ἐπὶ θανάτῳ τοὺσ νεανίσκουσ. κἀκεῖνοσ εἶπεν, ὅτι δοκεῖ μὲν ἀσεβῆ εἶναι τὰ ἐκείνοισ περὶ σὲ ἐγνωσμένα, χρῆναι μέντοι αὐτοὺσ καθείρξαντα δεσμώτασ φυλάττειν, καὶ εἰ μὲν ἑτέρωσ σοι δοκοίη κολάζειν αὐτούσ, μὴ φαίνοιο ὀργῇ τὸ πλεῖον ἢ γνώμῃ κεχρῆσθαι, εἰ δὲ τἀναντία ἀπολύειν, μὴ ἀνεπανόρθωτον εἰή σοι τὸ ἀτύχημα.

ταῦτα δοκεῖ καὶ ἐν Ῥώμη τοῖσ πλείστοισ τῶν σῶν φίλων.

" καὶ ὃσ σιωπήσασ ἐν πολλῇ ἐγένετο συννοίᾳ κἀκεῖνον ἐκέλευσεν συμπλεῖν αὐτῷ. Ὡσ δ’ ἦλθεν εἰσ Καισάρειαν γίνεται λόγοσ οὖν ἦν εὐθὺσ ἅπασιν τῶν παίδων καὶ μετέωροσ ἡ βασιλεία, ποῖ ποτε χωρήσειεν τὰ κατ’ αὐτοὺσ ἐκδεχομένων·

δεινὸν γὰρ ὑπῄει πάντασ δέοσ ἐκ παλαιοῦ καταστασιαζομένουσ εἰσ αὐτὸ τὸ πέρασ ἐλθεῖν, καὶ τοῖσ μὲν πάθεσιν ἐδυσχέραινον, οὐκ ἦν δ’ οὔτε εἰπεῖν τι προπετὲσ οὔτ’ ἄλλου λέγοντοσ ἀκούειν ἀκίνδυνον, ἀλλ’ ἐγκεκλεισμένοι τὸν ἔλεον ὀδυνηρῶσ μὲν ἀναύδωσ δὲ τὴν ὑπερβολὴν τοῦ πάθουσ ἔφερον.

ὡσ ἀπόλοιτο μὲν ἡ ἀλήθεια, τὸ δὲ δίκαιον ἐκ τῶν ἀνθρώπων ἀνῃρημένον εἰή, κρατοίη δὲ τὰ ψεύσματα καὶ ἡ κακοήθεια καὶ τοσοῦτο νέφοσ ἐπάγοι τοῖσ πράγμασιν, ὡσ μηδὲ τὰ μέγιστα τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν ὁρᾶσθαι τοῖσ ἁμαρτάνουσιν.

τοιοῦτοσ ὢν ἐδόκει μὲν οὐκ ἀκινδύνωσ παρρησιάζεσθαι, τὸ δ’ εὔλογον ἐκίνει πάντασ οὐκ ἀνάνδρωσ αὐτοῦ πρὸσ τὸν καιρὸν ἱσταμένου.

διὸ καὶ πάνθ’ ἅπερ αὐτὸσ ἕκαστοσ εἴποιεν ἡδέωσ ἤκουον ὑπ’ ἐκείνου λεγόμενα καὶ τὸ καθ’ αὑτοὺσ ἀσφαλὲσ ἐν τῷ σιγᾶν προορώμενοι τὴν ἐκείνου παρρησίαν ὅμωσ ἀπεδέχοντο·

τὸ γὰρ προσδοκώμενον πάθοσ ἐβιάζετο πάνθ’ ὁντινοῦν ὑπὲρ αὐτοῦ λαλεῖν. Ὁ δὲ καὶ πρὸσ τὸν βασιλέα μετὰ πάσησ παρρησίασ ὠσάμενοσ μόνοσ μόνῳ λέγειν ἠξίου, καὶ συγχωρήσαντοσ "οὐ δυνάμενοσ, εἶπεν, ὦ βασιλεῦ, διακαρτερεῖν ἐπὶ τοιούτῳ πάθει τὴν τολμηρὰν ταύτην παρρησίαν, ἀναγκαίαν δὲ σοὶ καὶ συμφέρουσαν, εἰ λάβοισ τι χρήσιμον ἐξ αὐτῆσ, προύκρινα τῆσ ἐμῆσ ἀσφαλείασ.

ποῖ ποτε οἴχονταί σου καὶ πεπτώκασιν ἐκ τῆσ ψυχῆσ αἱ φρένεσ;

ποῖ δὲ καὶ ὁ περιττὸσ ἐκεῖνοσ νοῦσ, ᾧ πολλὰ καὶ μεγάλα κατώρθουσ; τίσ δὲ ἡ τῶν φίλων καὶ συγγενῶν ἐρημία; κρίνω δὲ οὐδὲ παρόντασ αὐτοὺσ συγγενεῖσ εἶναι ἢ φίλουσ, οἳ περιορῶσι τοιοῦτο μῦσοσ ἐπὶ τῇ μακαριζομένῃ ποτὲ βασιλείᾳ.

σὺ δ’ οὐ σκέψει τί τὸ πραττόμενόν ἐστιν; δύο νεανίσκουσ ἐκ βασιλίδοσ γυναικὸσ γενομένουσ εἰσ πᾶσαν ἀρετὴν ἄκρουσ ἀναιρήσεισ σεαυτὸν ἐν γήρᾳ καταλιπὼν ἐφ’ ἑνὶ παιδὶ κακῶσ οἰκονομήσαντι τὴν εἰσ αὐτὸν ἐλπίδα καὶ συγγενέσιν, ὧν αὐτὸσ τοσαυτάκισ ἤδη κατέγνωκασ θάνατον;

οὐκ ἐννοεῖσ, ὅτι καὶ τῶν ὄχλων ἡ σιωπὴ τὴν αμογίαν ὅμωσ ὁρᾷ καὶ μισεῖ τὸ πάθοσ, ἥ τε στρατιὰ πᾶσα καὶ ταύτησ οἱ πρωτεύοντεσ ἔλεον μὲν τῶν ἀτυχούντων, μῖσοσ δὲ τῶν ταῦτα διαπραττομένων ἐσχήκασιν;

ἤκουεν τούτων ὁ βασιλεὺσ ἐν ἀρχῇ μὲν οὐ παντάπασιν ἀγνωμόνωσ, ἀλλὰ τί δεῖ καὶ λέγειν, διεκίνησεν αὐτὸν ἁψαμένου τοῦ Τίρωνοσ ἐναργῶσ τοῦ τε πάθουσ καὶ τῆσ περὶ τοὺσ οἰκείουσ ἀπιστίασ.

αὖθισ δὲ ὁ μὲν ἐπεδίδου κατὰ μικρὸν ἀμέτρῳ καὶ στρατιωτικῇ χρώμενοσ παρρησίᾳ·

καὶ μᾶλλον ὀνειδίζεσθαι δοκῶν ἢ πρὸσ τὸ συμφέρον ἀκούειν τῶν λόγων, ἐπειδὴ καὶ τοὺσ διακειμένουσ στρατιώτασ καὶ τοὺσ ἀγανακτοῦντασ ἡγεμόνασ ἐπύθετο, προστάττει τῷ τε ὀνόματι δηλωθέντων ἁπάντων καὶ τὸν Τίρωνα δήσαντασ ἔχειν ἐν φυλακῇ.

Τούτου γενηθέντοσ ἐπιτίθεται τῷ καιρῷ καὶ Τρύφων τισ κουρεὺσ τοῦ βασιλέωσ, ὃσ ἔφη προσελθὼν ὡσ πείθοι πολλάκισ αὐτὸν ὁ Τίρων, ὁπόταν θεραπεύῃ βασιλέωσ ξυρῷ τὸν λαιμὸν ἀποτέμνειν·

ἔσεσθαι γὰρ ἐν πρώτοισ περὶ Ἀλέξανδρον καὶ μεγάλασ λήψεσθαι δωρεάσ. ταῦτ’ εἰπόντα συλλαμβάνειν κελεύει, καὶ μετὰ ταῦτα βάσανοσ ἦν τοῦ τε Τίρωνοσ καὶ τοῦ παιδὸσ αὐτοῦ καὶ τοῦ κουρέωσ.

διακαρτεροῦντόσ τε τοῦ Τίρωνοσ ὁρῶν ὁ νεανίσκοσ τὸν πατέρα χαλεπῶσ μὲν ἤδη διακείμενον, ἔχοντα δὲ οὐδεμίαν ἐλπίδα σωτηρίασ αὑτῷ τε τὸ μέλλον ἐκ τῆσ περὶ τὸν πάσχοντα δυσχερείασ προῦπτον, ἔφη μηνύσειν τῷ βασιλεῖ τὴν ἀλήθειαν, εἰ παραιτήσεται διὰ τοῦ φράσαι τῆσ βασάνου καὶ τῆσ αἰκίασ αὐτόν τε καὶ τὸν πατέρα.

δόντοσ δὲ πίστιν ἐπὶ τούτοισ ἔλεγεν ὡσ εἰή τισ συνθήκη ἐπιθέσθαι δι’ αὐτοχειρίασ βασιλεῖ τὸν Τίρωνα, προσελθεῖν γὰρ εὔπορον εἶναι μόνον μόνῳ καὶ δράσαντα παθεῖν τι τῶν εἰκότων οὐκ ἀγεννὲσ Ἀλεξάνδρῳ χαριζόμενον.

ταῦτα μὲν οὖν ἐκεῖνοσ εἰπὼν ἐξαιρεῖται τὸν πατέρα τῆσ ἀνάγκησ, ἄδηλον εἴτε τὴν ἀλήθειαν ἐκβιασθεὶσ φράζειν, εἴτε κἂν παραγραφὴν νοήσασ τινὰ ταύτην τῶν κακῶν αὐτῷ καὶ τῷ γεγεννηκότι.

Ὁ δὲ Ἡρώδησ οὐδ’ εἴ τι πρότερον ἦν αὐτῷ ἐνδοιάσιμον περὶ τὴν τεκνοκτονίαν τούτῳ τόπον ἢ χώραν ἐν τῇ ψυχῇ καταλελοιπώσ, ἀλλὰ πᾶν ἐξῃρημένοσ τὸ δυνησόμενον αὐτῷ μετάνοιαν ἀμείνονοσ λογισμοῦ παρασχεῖν ἔσπευσεν ἤδη τέλοσ ἐπιθεῖναι τῇ προαιρέσει.

καὶ προαγαγὼν εἰσ ἐκκλησίαν τριακοσίουσ τε τῶν ἡγεμόνων τοὺσ ἐν αἰτίᾳ γενομένουσ καὶ τὸν Τίρωνα σὺν τῷ παιδὶ καὶ τῷ πρὸ ἐκείνου διελέγχοντι κουρεῖ κατηγορίαν ἁπάντων αὐτῶν ἐποιήσατο.

κἀκείνουσ μὲν τὸ πλῆθοσ ἀεὶ τοῖσ παρατυχοῦσιν βάλλοντεσ ἀπέκτειναν.

Ἀλέξανδροσ δὲ καὶ Ἀριστόβουλοσ ἀχθέντεσ εἰσ Σεβαστὴν ἐπιτάξαντοσ τοῦ πατρὸσ στραγγάλῃ κτείνονται. τὰ δὲ σώματα νύκτωρ εἰσ Ἀλεξάνδρειον ἀπέθεντο τοῦ τε μητροπάτοροσ ἐκεῖ καὶ τῶν πλείστων αὐτοῖσ προγόνων κειμένων. Ἴσωσ μὲν οὖν οὐκ ἄλογον ἐνίοισ καταφαίνεται τρεφόμενον ἐκ πολλοῦ τὸ μῖσοσ οὕτωσ αὐξηθῆναι καὶ περαιτέρω προελθὸν ἀπονικῆσαι τὴν φύσιν.

ἢ καὶ τὴν τύχην παντὸσ εὐγνώμονοσ λογισμοῦ μείζω τὴν δύναμιν ἐσχηκυῖαν, ὅθεν καὶ πειθόμεθα τὰσ ἀνθρωπίνασ πράξεισ ὑπ’ ἐκείνησ προκαθωσιῶσθαι τῇ τοῦ γενέσθαι πάντωσ ἀνάγκῃ καὶ καλοῦμεν αὐτὴν εἱμαρμένην, ὡσ οὐδενὸσ ὄντοσ, ὃ μὴ δι’ αὐτὴν γίνεται.

τοῦτον μὲν οὖν τὸν λόγον ὡσ μείζω πρὸσ ἐκεῖνον ἀρκέσει κινεῖν ἡμῖν τε αὐτοῖσ ἀποδιδόντασ τι καὶ τὰσ διαφορὰσ τῶν ἐπιτηδευμάτων οὐκ ἀνυπευθύνουσ ποιοῦντασ, ἃ πρὸ ἡμῶν ἤδη πεφιλοσόφηται καὶ τῷ νόμῳ.

τῶν δὲ ἄλλων δύο τὸν μὲν ἀπὸ τῶν παίδων μέμψαιτ’ ἄν τισ αἰτίαν ὑπό τε αὐθαδείασ νεωτερικῆσ καὶ βασιλικῆσ οἰήσεωσ, ὅτι καὶ διαβολῶν ἠνείχοντο κατὰ τοῦ πατρὸσ καὶ τῶν πραττομένων αὐτῷ περὶ τὸν βίον οὐκ εὐμενεῖσ ἦσαν ἐξετασταί, καὶ κακοήθεισ μὲν ὑπονοεῖν, ἀκρατεῖσ δὲ λέγειν, εὐάλωται δὲ δι’ ἀμφότερα τοῖσ ἐπιτηροῦσιν αὐτοὺσ καὶ πρὸσ χάριν καταμηνύουσιν.

ὁ μέντοι πατὴρ οὐδ’ ἐντροπῆσ ἄξιοσ ἐοίκεν φαίνεσθαι τοῦ περὶ ἐκείνουσ ἀσεβήματοσ, ὃσ οὔτε πίστιν ἐπιβουλῆσ ἐναργῆ λαβὼν οὔτε παρασκευὴν ἐπιχειρήσεωσ ἐλέγχειν ἔχων ἐτόλμησεν ἀποκτεῖναι τοὺσ ἐξ αὐτοῦ φύντασ, ἀρίστουσ μὲν τὰ σώματα καὶ περιποθήτουσ πᾶσιν τοῖσ ἀλλοτρίοισ, οὐκ ἀποδέοντασ δὲ ἐν τοῖσ ἐπιτηδεύμασιν, εἴ που θηρᾶν ἢ γυμνάζεσθαι τὰ πολέμων ἢ λέγειν ὑπὲρ τῶν ἐμπεσόντων ἔδει.

τούτων γὰρ ἁπάντων μετεῖχον, Ἀλέξανδροσ δὲ καὶ μᾶλλον ὁ πρεσβύτεροσ·

ἤρκει γάρ, εἰ καὶ κατέγνω, καὶ ζῶντασ ὅμωσ ἐν δεσμοῖσ ἢ ξενιτεύοντασ ἀπὸ τῆσ ἀρχῆσ ἔχειν μεγάλην ἀσφάλειαν αὐτῷ περιβεβλημένῳ τὴν Ῥωμαίων δύναμιν, δι’ ἣν οὐδὲν οὐδ’ ἐξ ἐφόδου καὶ βίασ παθεῖν ἐδύνατο. τὸ δ’ ἀποκτεῖναι ταχὺ καὶ πρὸσ ἡδονὴν τοῦ νικῶντοσ αὐτὸν πάθουσ ἀσεβείασ τεκμήριον ἀνυποτιμήτου καὶ τῆσ ἡλικίασ οὔσησ ἐν γήρᾳ τοσοῦτον ἐξήμαρτεν.

ἥ γε μὴν παρολκὴ καὶ τὸ χρονίζον οὐκ ἂν αὐτῷ συγγνώμην τινὰ φέροι·

ταχὺ μὲν γὰρ ἐκπλαγέντα καὶ κεκινημένον χωρῆσαι πρόσ τι τῶν ἀτόπων, εἰ καὶ δυσχερέσ, ἀλλ’ ἀεὶ συμβαῖνον, ἐν ἐπιστάσει δὲ καὶ μήκει πολλάκισ μὲν ὁρμηθέντα πολλάκισ δὲ μελλήσαντα τὸ τελευταῖον ὑποστῆναι καὶ διαπράξασθαι, φονώσησ καὶ δυσμετακινήτου ψυχῆσ ἀπὸ τῶν χειρόνων. ἐδήλωσεν δὲ καὶ τοῖσ αὖθισ οὐκ ἀποσχόμενοσ οὐδὲ τῶν περιλοίπων ὅσουσ ἐδόκει φιλτάτουσ, ἐφ’ οἷσ τὸ μὲν δίκαιον ἔλαττον ἐποίει συμπαθεῖσθαι τοὺσ ἀπολλυμένουσ, τὸ δ’ ὠμὸν ὅμοιον ἦν τὸ μηδὲ ἐκείνων φεισάμενον.

διέξιμεν δὲ ὑπὲρ αὐτῶν ἑξῆσ ἀφηγούμενοι.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Flavius Josephus, Antiquitates Judaicae, Book 16

(플라비우스 요세푸스, Antiquitates Judaicae, Book 16)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION