헬라어 문장 검색 - ΔιοΞηρ́Ορατιον́10́

(디오, 크리소토모스, 연설, ΤΡΩΙΚΟΣ ΥΠΕΡ τοῦ ΙΛΙΟΝ ΜΗ ΑΛΩΝΑΙ.)

οἶδα μὲν ἔγωγε σχεδὸν ὅτι διδάσκειν μὲν ἀνθρώπουσ ἅπαντασ χαλεπόν ἐστιν, ἐξαπατᾶν δὲ ῥᾴδιον. καὶ μανθάνουσι μὲν μόγισ, ἐάν τι καὶ μάθωσι, παρ’ ὀλίγων τῶν εἰδότων, ἐξαπατῶνται δὲ τάχιστα ὑπὸ πολλῶν τῶν οὐκ εἰδότων, καὶ οὐ μόνον γε ὑπὸ τῶν ἄλλων, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ὑφ’ αὑτῶν. τὸ μὲν γὰρ ἀληθὲσ πικρόν ἐστι καὶ ἀηδὲσ τοῖσ ἀνοήτοισ, τὸ δὲ ψεῦδοσ γλυκὺ καὶ προσηνέσ. ὥσπερ οἶμαι καὶ τοῖσ νοσοῦσι τὰ ὄμματα τὸ μὲν φῶσ ἀνιαρὸν ὁρᾶν, τὸ δὲ σκότοσ ἄλυπον καὶ φίλον, οὐκ ἐῶν βλέπειν.

ἢ πῶσ ἂν ἴσχυε τὰ ψεύδη πολλάκισ πλέον τῶν ἀληθῶν, εἰ μὴ δι’ ἡδονὴν ἐνίκα; χαλεποῦ δέ, ὡσ ἔφην, ὄντοσ τοῦ διδάσκειν, τῷ παντὶ χαλεπώτερον τὸ μεταδιδάσκειν, ἄλλωσ τε ὅταν πολύν τινεσ χρόνον ὦσι τὰ ψευδῆ ἀκηκοότεσ καὶ μὴ μόνον αὐτοὶ ἐξηπατημένοι, ἀλλὰ καὶ οἱ πατέρεσ αὐτῶν καὶ οἱ πάπποι καὶ σχεδὸν πάντεσ οἱ πρότερον.

οὐ γάρ ἐστι ῥᾴδιον τούτων ἀφελέσθαι τὴν δόξαν, οὐδ’ ἂν πάνυ τισ ἐξελέγχῃ.

καθάπερ οἶμαι τῶν τὰ ὑποβολιμαῖα παιδάρια θρεψάντων χαλεπὸν ὕστερον ἀφελέσθαι τἀληθῆ λέγοντα ἅ γε ἐν ἀρχῇ, εἴ τισ αὐτοῖσ ἔφρασεν, οὐκ ἄν ποτε ἀνείλοντο. οὕτω δὲ τοῦτο ἰσχυρόν ἐστιν ὥστε πολλοὶ τὰ κακὰ μᾶλλον προσποιοῦνται καὶὁμολογοῦσι καθ’ αὑτῶν, ἂν ὦσι πεπεισμένοι πρότερον, ἢ τἀγαθὰ μετὰ χρόνον ἀκούοντεσ. οὐκ ἂν οὖν θαυμάσαιμι καὶ ὑμᾶσ, ἄνδρεσ Ἰλιεῖσ, εἰ πιστότερον ἡγήσασθαι Ὅμηρον τὰ χαλεπώτατα ψευσάμενον καθ’ ὑμῶν ἢ ἐμὲ τἀληθῆ λέγοντα, κἀκεῖνον μὲν ὑπολαβεῖν θεῖον ἄνδρα καὶ σοφόν,καὶ τοὺσ παῖδασ εὐθὺσ ἐξ ἀρχῆσ τὰ ἔπη διδάσκειν οὐθὲν ἄλλο ἢ κατάρασ ἔχοντα κατὰ τῆσ πόλεωσ, καὶ ταύτασ οὐκ ἀληθεῖσ, ἐμοῦ δὲ μὴ ἀνέχοισθε τὰ ὄντα καὶ γενόμενα λέγοντοσ, ὅτι πολλοῖσ ἔτεσιν ὕστερον Ὁμήρου γέγονα.

καίτοι φασὶ μὲν οἱ πολλοὶ τὸν χρόνον τῶν πραγμάτων καὶ κριτὴν ἄριστον εἶναι, ὅτι δ’ ἂν ἀκούωσι μετὰπολὺν χρόνον, διὰ τοῦτο ἄπιστον νομίζουσιν.

εἰ μὲν οὖν παρ’ Ἀργείοισ ἐτόλμων ἀντιλέγειν Ὁμήρῳ, καὶ τὴν ποίησιν αὐτοῦ δεικνύναι ψευδῆ περὶ τὰ μέγιστα, τυχὸν ἂν εἰκότωσ ἤχθοντό μοι καὶ τῆσ πόλεωσ ἐξέβαλλον εἰ τὴν παρ’ ἐκείνων δόξαν ἐφαινόμην ἀφανίζων καὶ καθαιρῶν· ὑμᾶσ δὲ δίκαιόν ἐστί μοι χάριν εἰδέναι καὶἀκροᾶσθαι προθύμωσ· ὑπὲρ γὰρ τῶν ὑμετέρων προγόνων ἐσπούδακα. προλέγω δὲ ὑμῖν ὅτι τοὺσ λόγουσ τούτουσ ἀνάγκη καὶ παρ’ ἑτέροισ ῥηθῆναι καὶ πολλοὺσ πυθέσθαι·

τούτων δὲ οἱ μέν τινεσ οὐ συνήσουσιν, οἱ δὲ προσποιήσονται καταφρονεῖν, οὐ καταφρονοῦντεσ αὐτῶν, οἱ δέ τινεσ ἐπιχειρήσουσιν ἐξελέγχειν, ἐγὼ δὲ ἐπίσταμαι σαφῶσ ὅτι οὐδὲ ὑμῖν πρὸσ ἡδονὴν ἔσονται.

οἱ γὰρ πλεῖστοι τῶν ἀνθρώπων οὕτωσ ἄγαν εἰσὶν ὑπὸ δόξησ διεφθαρμένοι τὰσ ψυχὰσ ὥστε μᾶλλον ἐπιθυμοῦσι περιβόητοι εἶναι ἐπὶ τοῖσ μεγίστοισ ἀτυχήμασιν ἢ μηδὲν κακὸν ἔχοντεσ ἀγνοεῖσθαι. αὐτοὺσ γὰρ οἶμαι τοὺσ Ἀργείουσ μὴ ἂν ἐθέλειν ἄλλωσ γεγονέναι τὰ περὶ τὸν Θυέστην καὶ τὸν Ἀτρέα καὶ τοὺσ Πελοπίδασ, ἀλλ’ ἄχθεσθαι σφόδρα, ἐάν τισ ἐξελέγχῃ τοὺσ μύθουσ τῶν τραγῳδῶν, λέγων ὅτι οὔτε Θυέστησ ἐμοίχευσε τὴν τοῦ Ἀτρέωσ οὔτε ἐκεῖνοσ ἀπέκτεινε τοὺσ τοῦ ἀδελφοῦ παῖδασ οὐδὲ κατακόψασ εἱστίασε τὸν Θυέστην οὔτε Ὀρέστησ αὐτόχειρ ἐγένετο τῆσ μητρόσ.

ἅπαντα ταῦτα εἰ λέγοι τισ, χαλεπῶσ ἂν φέροιεν ὡσ λοιδορούμενοι. τὸ δὲ αὐτὸ τοῦτο κἂν Θηβαίουσ οἶμαι παθεῖν, εἴ τισ τὰ παρ’ αὐτοῖσ ἀτυχήματα ψευδῆ ἀποφαίνοι, καὶ οὔτε τὸν πατέρα Οἰδίπουν ἀποκτείναντα οὔτε τῇ μητρὶ συγγενόμενον οὔθ’ ἑαυτὸν τυφλώσαντα οὔτε τοὺσ παῖδασ αὐτοῦ πρὸ τοῦ τείχουσ ἀποθανόντασ ὑπ’ ἀλλήλων, οὔθ’ ὡσ ἡ Σφὶγξ ἀφικομένη κατεσθίοι τὰ τέκνα αὐτῶν, ἀλλὰ τοὐναντίον ἥδονται ἀκούοντεσ καὶ τὴν Σφίγγα ἐπιπεμφθεῖσαν αὐτοῖσ διὰ χόλον Ἥρασ καὶ τὸν Λάιον ὑπὸ τοῦ υἱέοσ ἀναιρεθέντα καὶ τὸν Οἰδίπουν ταῦτα ποιήσαντα καὶ παθόντα τυφλὸν ἀλᾶσθαι, καὶ πρότερον ἄλλου βασιλέωσ αὐτῶν καὶ τῆσ πόλεωσ οἰκιστοῦ, Ἀμφίονοσ, τοὺσ παῖδασ, ἀνθρώπων καλλίστουσ γενομένουσ, κατατοξευθῆναι ὑπὸ Ἀπόλλωνοσ καὶ Ἀρτέμιδοσ·

καὶ ταῦτα καὶ αὐλούντων καὶ ᾀδόντων ἀνέχονται παρ’ αὑτοῖσ ἐν τῷ θεάτρῳ, καὶ τιθέασιν ἆθλα περὶ τούτων, ὃσ ἂν οἰκτρότατα εἴπῃ περὶ αὐτῶν ἢ αὐλήσῃ·

τὸν δὲ εἰπόντα ὡσ οὐ γέγονεν οὐδὲν αἰτῶν ἐκβάλλουσιν. εἰσ τοῦτο μανίασ οἱ πολλοὶ ἐληλύθασι καὶ οὕτω πάνυ ὁ τῦφοσ αὐτῶν κεκράτηκεν.

ἐπιθυμοῦσι γὰρ ὡσ πλεῖστον ὑπὲρ αὐτῶν γίγνεσθαι λόγον·

ὁποῖον δέ τινα, οὐθὲν μέλει αὐτοῖσ. ὅλωσ δὲ πάσχειν μὲν οὐ θέλουσι τὰ δεινὰ διὰ δειλίαν, φοβούμενοι τούσ τε θανάτουσ καὶ τὰσ ἀλγηδόνασ· ὡσ δὲ παθόντεσ μνημονεύεσθαι περὶ πολλοῦ ποιοῦνται. ἐγὼ δὲ οὔθ’ ὑμῖν χαριζόμενοσ οὔθ’ Ὁμήρῳ διαφερόμενοσ οὐδὲ τῆσ δόξησ φθονῶν ἐκείνῳ, πειράσομαι δεικνύειν ὅσα μοι δοκεῖ ψευδῆ εἰρηκέναι περὶ τῶν ἐνθάδε πραγμάτων, οὐκ ἄλλοθέν ποθεν,ἀλλ’ ἐξ αὐτῆσ τῆσ ποιήσεωσ ἐλέγχων, τῷ τε ἀληθεῖ βοηθῶν καὶ μάλιστα διὰ τὴν Ἀθηνᾶν, ὅπωσ μὴ δοκῇ ἀδίκωσ διαφθεῖραι τὴν αὑτῆσ πόλιν μηδὲ ἐναντία βούλεσθαι τῷ αὑτῆσ πατρί, οὐχ ἧττον δὲ διὰ τὴν Ἥραν καὶ τὴν Ἀφροδίτην.

δεινὸν γὰρ τὴν μὲν τῷ Διὶ συνοῦσαν μὴ νομίσαι αὐτὸν κριτὴν ἱκανὸν τοῦ αὑτῆσ εἴδουσ, εἰ μὴἀρέσει καὶ τῶν ἐν Ἴδῃ βουκόλων ἑνί, τὴν δὲ ἀρχὴν ὑπὲρ κάλλουσ ἐρίζειν τῇ Ἀφροδίτῃ, πρεσβυτάτην φάσκουσαν εἶναι τῶν Κρόνου παίδων, ὡσ αὐτὸσ Ὅμηροσ ἀπήγγειλε ποιήσασ, καί με πρεσβυτάτην τέκετο Κρόνοσ ἀγκυλομήτησ, ἔτι δὲ οὕτω χαλεπῶσ διατεθῆναι πρὸσ τὸν Πάριν, αὐτὴν ἐπιτρέψασαντὴν κρίσιν·

καίτοι οὐδὲ τῶν ἀνθρώπων ὃσ ἂν ἐπιτρέψῃ δίαιταν, ἐχθρὸν ἡγεῖται τὸν διαιτητήν, ἐὰν μὴ δικάσῃ καθ’ ἑαυτόν·

τὴν δέ γε Ἀφροδίτην οὕτωσ αἰσχρὰν καὶ ἄδικον καὶ ἀσύμφορον δοῦναι δωρεάν, καὶ μηδένα ποιήσασθαι λόγονμήτε τῆσ Ἑλένησ ἀδελφῆσ οὔσησ μήτε τοῦ Ἀλεξάνδρου τοῦ προκρίναντοσ αὐτήν, ἀλλὰ χαρίζεσθαιτοιοῦτον γάμον δι’ ὃν αὐτόσ τε ἔμελλεν ἀπόλλυσθαι καὶ οἱ γονεῖσ αὐτοῦ καὶ ἡ πόλισ. ἔτι δὲ οὐκ ἄξιον οἶμαι παριδεῖν οὐδὲ τὸ τῆσ Ἑλένησ, ἣ τοῦ Διὸσ λεγομένη θυγάτηρ διὰ μὲν τὴν ἄδικον φήμην περιβόητοσ ἐπ’ αἰσχύνῃ γέγονε, διὰ δὲ τὴν αὑτῆσ ἰσχὺν θεὸσ ἐνομίσθη παρὰ τοῖσ Ἕλλησιν.

ὧν ἐμοὶ ἐλάττων λόγοσ ἐστὶν ἢ πιθήκων.

πρῶτον μὲν οὖν φασι τὸν Ὅμηρον ὑπὸ πενίασ τε καὶ ἀπορίασ προσαιτεῖν ἐν τῇ Ἑλλάδι·

τὸν δὲ τοιοῦτον ἀδύνατον ἡγοῦνται ψεύσασθαιπρὸσ χάριν τῶν διδόντων, οὐδ’ ἂν τὰ τοιαῦτα λέγειν ὁποῖα ἔμελλεν ἐκείνοισ καθ’ ἡδονὴν ἔσεσθαι· τοὺσ δὲ νῦν πτωχοὺσ οὐδέν φασιν ὑγιὲσ λέγειν, οὐδὲ μάρτυρα οὐδεὶσ ἂν ἐκείνων οὐδένα ποιήσαιτο ὑπὲρ οὐδενόσ, οὐδὲ τοὺσ ἐπαίνουσ τοὺσ παρ’ αὐτῶν ἀποδέχονται ὡσ ἀληθεῖσ. ἴσασι γὰρ ὅτι πάντα θωπεύοντεσ ὑπ’ ἀνάγκησ λέγουσιν.

ἔπειτα δὲ εἰρήκασι τοὺσ μὲν ὡσ πτωχῷ, τοὺσ δὲ ὡσ μαινομένῳ ἀπάρχεσθαι, καὶ μᾶλλον οἰόνται τοὺσ τότε καταγνῶναι αὐτοῦ μανίαν τἀληθῆ λέγοντοσ ἢ ψευδομένου. οὐ μὴν ὅσον γε ἐπὶ τούτοισ ψέγω Ὅμηρον· κωλύει γὰρ οὐθὲν ἄνδρα σοφὸν πτωχεύειν οὐδὲ μαίνεσθαι δοκεῖν· ἀλλ’ ὅτι κατὰ τὴν ἐκείνων δόξαν, ἣν ἔχουσι περὶ Ὁμήρου καὶ περὶ τῶν τοιούτων, εἰκόσ ἐστι μηθὲν ὑγιὲσ εἶναι τῶν εἰρημένων ὑπ’ αὐτοῦ. οὐ τοίνυν οὐδὲ τόδε νομίζουσιν, οὐκ εἶναι ἐν τῇ Ὁμήρου φύσει τὸ ψεῦδοσ οὐδὲ ἀποδέχεσθαι αὐτὸν τοιοῦτον·

πλεῖστα γοῦν τὸν Ὀδυσσέα πεποίηκε ψευδόμενον, ὃν μάλιστα ἐπῄνει, τὸν δὲ Αὐτόλυκον καὶ ἐπιορκεῖν φησι, καὶ τοῦτ’ αὐτῷ παρὰ τοῦ Ἑρμοῦ δεδόσθαι. περὶ δὲ θεῶν πάντεσ, ὡσ ἔποσ εἰπεῖν, ὁμολογοῦσι μηθὲν ἀληθὲσ λέγειν Ὅμηρον καὶ οἱ πάνυ ἐπαινοῦντεσ αὐτόν, καὶ τοιαύτασ ἀπολογίασ πειρῶνται πορίζειν, ὅτι οὐ φρονῶν ταῦτ’ ἔλεγεν, ἀλλ’ αἰνιττόμενοσ καὶ μεταφέρων. τί οὖν κωλύει καὶ περὶ τῶν ἀνθρώπων αὐτὸν οὕτωσ εἰρηκέναι;

ὅστισ γὰρ περὶ θεᾶν οὐ φανερῶσ τἀληθῆ φησιν, ἀλλὰ τοὐναντίον οὕτωσ ὥστε τὰ ψευδῆ μᾶλλον ὑπολαμβάνειν τοὺσ ἐντυγχάνοντασ, καὶ ταῦτα μηδὲν ὠφελούμενοσ, πῶσ ἂν περί γε ἀνθρώπων ὀκνήσειεν ὁτιοῦν ψεῦδοσ εἰπεῖν; καὶ ὅτι μὲν πεποίηκεν ἀλγοῦντασ τοὺσ θεοὺσ καὶ στένοντασ καὶ τιτρωσκομένουσ καὶ ἀποθνῄσκοντασ σχεδόν, ἔτι δὲ μοιχείασ καὶ δεσμὰ καὶ διεγγυήσεισ θεῶν, οὐ λέγω, πρότερον εἰρημένα πολλοῖσ. οὐδὲ γὰρ βούλομαι κατηγορεῖν Ὁμήρου, μόνον δὲ ἐπιδεῖξαι τἀληθὲσ ὡσ γέγονεν· ἐπεί τοι καὶ ἀπολογήσομαι περὶ αὐτοῦ τὰ ἐμοὶ δοκοῦντα.

ὅτι δὲ τὸ ψεῦδοσ οὐκ ὤκνει πάντων μάλιστα οὐδὲ αἰσχρὸν ἐνόμιζε, τοῦτο λέγω·

πότερον δὲ ὀρθῶσ ἢ μὴ παρίημι νῦν σκοπεῖν. ἀφεὶσ οὖν ὅσα δοκεῖ δεινὰ πεποιηκέναι περὶ θεῶν καὶ οὐ πρέποντα ἐκείνοισ, τοσοῦτό φημι μόνον, ὅτι λόγουσ οὐκ ὤκνει τῶν θεῶν ἀπαγγέλλειν, οὕσ φησιν αὐτοὺσ διαλέγεσθαι πρὸσ αὑτούσ, καὶ οὐ μόνον γε τοὺσ ἐν κοινῷ γενομένουσ καὶ παρατυγχανόντων ἁπάντων τῶν θεῶν, ἀλλὰ καὶ οὓσ ἰδίᾳ τινὲσ διαλέγονται ἀλλήλοισ, οἱο͂ν ὁ Ζεὺσ τεθυμωμένοσ τῇ Ἥρᾳ διὰ τὴν ἀπάτην καὶ τὴν ἧτταν τῶν Τρώων, καὶ πρότερον Ἥρα πρὸσ τὴν Ἀφροδίτην, παρακαλοῦσα φαρμάξαι τὸν πατέρα καὶ δοῦναι τὸ φίλτρον αἰτῇ, τὸν κεστὸν ἱμάντα, ὡσ εἰκόσ, ἐν ἀπορρήτῳ τοῦτο ἀξιοῦσα. οὐδὲ γὰρ τῶν ἀνθρώπων εἰκὸσ ἄλλον τινὰ εἰδέναι τὰ τοιαῦτα, ἀνδρὸσ καὶ γυναικὸσ διαφερομένων καὶ λοιδορούντων ἐνίοτε ἀλλήλουσ.

καὶ τὸν Ὀδυσσέα πεποίηκεν ἐπανορθούμενον τὸ τοιοῦτο, μὴ δόξῃ ἀλαζὼν διηγούμενοσ τοὺσ παρὰ τοῖσ θεοῖσ γενομένουσ ὑπὲρ αὑτοῦ λόγουσ. ἔφη γὰρ ἀκοῦσαι τῆσ Καλυψοῦσ, ἐκείνην δὲπαρά του πυθέσθαι· περὶ αὑτοῦ δὲ οὐδὲν τοιοῦτον εἴρηκεν ὅτι πύθοιτο παρὰ θεοῦ τινοσ. οὕτω πάνυ κατεφρόνει τῶν ἀνθρώπων, καὶ οὐθὲν αὐτῷ ἔμελεν, εἰ δόξει μηθὲν λέγειν ἀληθέσ.

οὐ γὰρ δὴ πείσειν γε ἐνόμιζέ τινα ὡσ ἐπίσταιτο τοὺσ παρὰ τοῖσ θεοῖσ γενομένουσ ὑπὲρ αὑτοῦ λόγουσ. διηγεῖται δὲ καὶ τὴν συνουσίαν τὴν τοῦ Διὸσ πρὸσ τὴν Ἥραν ἐν τῇ Ἴδῃ γενομένην καὶ τοὺσ λόγουσ οὓσ εἶπε πρὸ τῆσ συνουσίασ, ὡσ αὐτὸσ ἑωρακώσ τε καὶ ἀκηκοώσ, καὶ οὐδὲν αὐτὸν ἐκώλυσεν, ὡσ ἐοίκε, τὸ νέφοσ, ὅ περιεκάλυψεν ὁ Ζεὺσ τοῦ μὴ φανερὸσ γενέσθαι. τούτοισ δὲ ἐπέθηκε τὸν κολοφῶνα σχεδόν·

ἵνα γὰρ μὴ ἀπορῶμεν ὅπωσ ξυνίει τῶν θεῶν, οὕτωσ διαλέγεται ἡμῖν σχεδὸν ὡσ ἔμπειροσ τῆσ τῶν θεῶν γλώττησ, καὶ ὅτι οὐχ ἡ αὐτή ἐστι τῇ ἡμετέρᾳ οὐδὲ τὰ αὐτὰ ὀνόματα ἐφ’ ἑκάστῳ λέγουσιν ἅπερ καὶ ἡμεῖσ. ἐνδείκνυται δὲ ταῦτα ἐπὶ ὀρνέου τινόσ, ὅ φησι τοὺσ μὲν θεοὺσ χαλκίδα καλεῖν, τοὺσ δὲ ἀνθρώπουσ κύμινδιν, καὶ ἐπὶ τόπου τινὸσ πρὸ τῆσ πόλεωσ, ὃν τοὺσ μὲν ἀνθρώπουσ Βατίειαν ὀνο‐ μάζειν, τοὺσ δὲ θεοὺσ Σῆμα Μυρίνησ. περὶ δὲ τοῦ ποταμοῦ φράσασ ἡμῖν ὅτι οὐ Σκάμανδροσ ἀλλὰ Ξάνθοσ λέγοιτο παρὰ τοῖσ θεοῖσ, αὐτὸσ οὕτωσ ἤδη ἐν τοῖσ ἔπεσιν ὀνομάζει, ὡσ οὐ μόνον ἐξὸν αὐτῷ τὰσ ἄλλασ γλώττασ μιγνύειν τὰσ τῶν Ἑλλήνων, καὶ ποτὲ μὲν αἰολίζειν, ποτὲ δὲ δωρίζειν, ποτὲ δὲ ἰάζειν, ἀλλὰ καὶ διαστὶ διαλέγεσθαι.

ταῦτα δέ μοι εἴρηται, ὥσπερ δὴ ἔφην, οὐ κατηγορίασ ἕνεκεν, ἀλλ’ ὅτι ἀνδρειότατοσ ἀνθρώπων ἦν πρὸσ τὸ ψεῦδοσ Ὅμηροσ καὶ οὐθὲν ἧττον ἐθάρρει καὶ ἐσεμνύνετο ἐπὶ τῷ ψεύδεσθαι ἢ τῷ τἀληθῆ λέγειν. οὕτω μὲν γὰρ σκοποῦσι πάνυ σμικρὰ καὶ ὀλίγου ἄξια φαίνεται, ἃ ἐγώ φημι αὐτὸν ἐψεῦσθαι. τῷ γὰρ ὄντι ἀνθρώπινα ψεύσματα καὶ λίαν πιθανὰ πρὸσ θείαν καὶ ἀμήχανον φύσιν. πέρασ δὴ ἐπιτέθεικεν· ὥσπερ γὰρ τοῖσ βαρβάροισ διαλέγονται οἱ δίγλωττοι καλούμενοι καὶ ἑρμηνεύοντεσ αὐτοῖσ τὰ παρ’ ἡμῶν, οὕτωσ Ὅμηροσ ἡμῖν διαλέγεται, τὰ παρὰ τῶν θεῶν ἑρμηνεύων, ὥσπερ ἐπιστάμενοσ τὴν θείαν διάλεκτον· πρῶτον μὲν ὅτι οὐχ ἡ αὐτή ἐστι τῇ ἡμετέρᾳ οὐδὲ τὰ αὐτὰ παρά τε ἡμῖν καὶ παρ’ ἐκείνοισ ὀνόματα, ἔπειτα ἐξηγούμενοσ περί τινων, ὅπωσ οἱ θεοὶ νομίζουσιν, οἱο͂ν ὅτι τὴν χαλκίδα κύμινδιν οἱ θεοὶ καλοῦσι· τόπον δέ τινα πρὸ τῆσ πόλεωσ, Βατίειαν ὀνομαζόμενον σῆμα Μυρίνησ. τὸ δὲ μῶλυ εἰπὼν ὅπωσ οἱ θεοὶ λέγουσιν, οὐκέτι προστίθησι τὸ παρὰ τοῖσ ἀνθρώποισ ὄνομα· καὶ τὸν ποταμὸν εἰπὼν ὅτι οὐ Σκάμανδροσ ἀλλὰ Ξάνθοσ ὀνομάζοιτο παρ’ αὐτοῖσ, οὕτωσ ἤδη ἐν τοῖσ ἔπεσι χρῆται, ὡσ ἐξὸν αὐτῷ, μὴ μόνον τὰσ τῶν Ἑλλήνων φωνὰσ μιγνύειν, μηδὲ τοῖσ σφόδρα ἀρχαίοισ μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖσ δαιμονίοισ χρῆσθαι ὀνόμασι, καὶ ποτὲ μὲν αἰολίζοντα ποτὲ δὲ δωρίζοντα, πάλιν δὲ ἰάζοντα διαλέγεσθαι, ταῦτα δέ μοι εἴρηται, ὥσπερ ἤδη ἔφην, οὐ κατηγορίασ ἕνεκεν, ἀλλ’ ὅτι ἀνδρειότατοσ ἦν ἀνθρώπων πρὸσ τό ψεῦδοσ Ὅμηροσ καὶ οὐχ ἧττον ἐθάρρει καὶ ἐσεμνύνετο ἐπὶ τῷ ψεύδεσθαι ἢ τῷ τἀληθῆ λέγειν. οὕτω γὰρ σκοποῦσιν οὐδὲν ἔτι φαίνεται παράδοξον οὐδὲ ἄπιστον τῶν ὑπ’ ἐμοῦ δεικνυμένων, ἀλλὰ σμικρὰ καὶ ἀνθρώπεια ψεύσματα πρὸσ θεῖα καὶ μεγάλα. ἐπιχειρήσασ γὰρ τὸν πόλεμον εἰπεῖν τὸν γενόμενον τοῖσ Ἀχαιοῖσ πρὸσ τοὺσ Τρῶασ, οὐκ εὐθὺσ ἤρξατο ἀπὸ τῆσ ἀρχῆσ, ἀλλ’ ὅθεν ἔτυχεν· ὃ ποιοῦσι πάντεσ οἱ ψευδόμενοι σχεδόν, ἐμπλέκοντεσ καὶ περιπλέκοντεσ καὶ οὐθὲν βουλόμενοι λέγειν ἐφεξῆσ· ἧττον γὰρ κατάδηλοί εἰσιν· εἰ δὲ μή, ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ πράγματοσ ἐξελέγχονται. τοῦτο δὲ ἰδεῖν ἔστι καὶ ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ καὶ παρ’ ἄλλοισ γιγνόμενον, οἳ μετὰ τέχνησ ψεύδονται.

οἱ δὲ βουλόμενοι τὰ γενόμενα ἐπιδεῖξαι, ὡσ ξυνέβη ἕκαστον, οὕτωσ ἀπαγγέλλουσι, τὸ πρῶτον πρῶτον καὶ τὸ δεύτερον δεύτερον καὶ τἄλλα ἐφεξῆσ ὁμοίωσ. ἓν μὲν τοῦτο αἴτιον τοῦ μὴ κατὰ φύσιν ἄρξασθαι τῆσ ποιήσεωσ· ἕτερον δέ, ὅτι τὴν ἀρχὴν αὐτῆσ καὶ τὸ τέλοσ μάλιστα ἐπεβούλευσεν ἀφανίσαι καὶ ποιῆσαι τὴν ἐναντίαν δόξαν ὑπὲρ αὐτῶν. ὅθεν οὔτε τὴν ἀρχὴν οὔτε τὸ τέλοσ ἐτόλμησεν εἰπεῖν ἐκ τοῦ εὐθέοσ, οὐδὲ ὑπέσχετο ὑπὲρ τούτων οὐδὲν ἐρεῖν, ἀλλ’ εἴ που καὶ μέμνηται, παρέργωσ καὶ βραχέωσ, καὶ δῆλόσ ἐστιν ἐπιταράττων· οὐ γὰρἐθάρρει πρὸσ αὐτὰ οὐδὲ ἐδύνατο εἰπεῖν ἑτοίμωσ.

συμβαίνει δὲ καὶ τοῦτο τοῖσ ψευδομένοισ ὡσ τὸ πολύ γε, ἄλλα μέν τινα λέγειν τοῦ πράγματοσ καὶ διατρίβειν ἐπ’ αὐτοῖσ, ὃ δ’ ἂν μάλιστα κρύψαι θέλωσιν, οὐ προτιθέμενοι λέγουσιν οὐδὲ προσέχοντι τῷ ἀκροατῇ, οὐδ’ ἐν τῇ αὑτοῦ χώρᾳ τιθέντεσ, ἀλλ’ ὡσ ἂν λάθοι μάλιστα,καὶ διὰ τοῦτο καὶ ὅτι αἰσχύνεσθαι ποιεῖ τὸ ψεῦδοσ καὶ ἀποκνεῖν προσιέναι πρὸσ αὑτό, ἄλλωσ τε ὅταν ᾖ περὶ τῶν μεγίστων. ὅθεν οὐδὲ τῇ φωνῇ μέγα λέγουσιν οἱ ψευδόμενοι, ὅταν ἐπὶ τοῦτο ἔλθωσιν·

οἱ δέ τινεσ αὐτῶν βατταρίζουσι καὶ ἀσαφῶσ λέγουσιν· οἱ δὲ οὐχ ὡσ αὐτοί τι εἰδότεσ, ἀλλ’ ὡσ ἑτέρων ἀκούσαντεσ. ὃσ δ’ ἂνἀληθὲσ λέγῃ τι, θαρρῶν καὶ οὐδὲν ὑποστελλόμενοσ λέγει. οὔτε οὖν τὰ περὶ τὴν ἁρπαγὴν τῆσ Ἑλένησ Ὅμηροσ εἴρηκεν ἐκ τοῦ εὐθέοσ οὐδὲ παρρησίαν ἄγων ἐπ’ αὐτοῖσ οὔτε τὰ περὶ τῆσ ἁλώσεωσ τῆσ πόλεωσ. καίτοι γάρ, ὡσ ἔφην, ἀνδρειότατοσ ὢν ὑποκατεκλίνετο καὶ ἡττᾶτο, ὅτι ᾔδει τἀναντία λέγων τοῖσ οὖσι καὶ τὸ κεφάλαιον αὐτὸ τοῦ πράγματοσ ψευδόμενοσ. ἢ πόθεν μᾶλλον ἄρξασθαι ἔπρεπεν ἢ ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ ἀδικήματοσ καὶ τῆσ ὕβρεωσ τοῦ Ἀλεξάνδρου, δἰ ἣν συνέστη ὁ πόλεμοσ, ἐπειδὴ συνωργίζοντο ἂν πάντεσ οἱ τῇ ποιήσει ἐντυγχάνοντεσ καὶ συνεφιλονίκουν ὑπὲρ τοῦ τέλουσ καὶ μηδεὶσ ἠλέει τοὺσ Τρῶασ ἐφ’ οἷσ ἔπασχον·

εἰ δ’ αὖ ἐβούλετο τὰ μέγιστα καὶ φοβερώτατα εἰπεῖν καὶ πάθη παντοδαπὰ καὶ συμφοράσ, ἔτι δὲ ὃ πάντων μάλιστα ἕκαστοσ ἐπόθει ἀκοῦσαι, τί μεῖζον ἢ δεινότερον εἶχεν εἰπεῖν τῆσ ἁλώσεωσ;

οὔτε ἀνθρώπουσ πλείουσ ἀποθνήσκοντασ οὐδὲ οἰκτρότερον τοὺσ μὲν ἐπὶ τοὺσ βωμοὺσ τῶν θεῶν καταφεύγοντασ, τοὺσ δὲ ἀμυνομένουσ ὑπὲρ τῶν τέκνων καὶ τῶν γυναικῶν, οὔτε γυναῖκασ ἢ παρθένουσ ἀγομένασ ἐπὶ δουλείᾳ τε καὶ αἰσχύνῃ, τὰσ μὲν ἀνδρῶν, τὰσ δὲ πατέρων, τὰσ δὲ ἀδελφῶν ἀποσπωμένασ, τὰσ δέ τινασ αὐτῶν τῶν ἀγαλμάτων, ὁρώσασ μὲν τοὺσ φιλτάτουσ ἐν φόνῳ κειμένουσ καὶ μὴ δυναμένασ ἀσπάσασθαι μηδὲ καθελεῖν τοὺσ ὀφθαλμούσ, ὁρώσασ δὲ τὰ νήπια βρέφη πρὸσ τῇ γῇ παιόμενα ὠμῶσ, οὔτε ἱερὰ πορθούμενα θεῶν οὔτε χρημάτων πλῆθοσ ἁρπαζόμενον οὔτε κατ’ ἄκρασ ὅλην ἐμπιμπρα μένην πόλιν οὔτε μείζονα βοὴν ἢ κτύπον χαλκοῦ τε καὶ πυρὸσ τῶν μὲν φθειρομένων, τῶν δὲ ῥιπτουμένων·

ἃ τὸν Πρίαμον πεποίηκε λέγοντα ἐπ’ ὀλίγον ὡσ ἐσόμενα, ἃ τυχὸν αὐτῷ ὡσ γιγνόμενα διελθεῖν, ὅπωσ ἐβούλετο καὶ μεθ’ ὅσου τἄλλα εἰώθει δείματοσ, ἐκπλήττων τε καὶ αὔξων τὰ μικρότατα.

εἰ δέ γε ἤθελεν ἀνδρῶν ἐπισήμων εἰπεῖν θάνατον, πῶσ ἀπέλιπε τὸν τοῦ Ἀχιλλέωσ καὶ τὸν τοῦ Μέμνονοσ καὶ Ἀντιλόχου καὶ Αἰάντοσ καὶ αὐτοῦ τοῦ Ἀλεξάνδρου;

πῶσ δὲ τὴν Ἀμαζόνων στρατείαν καὶ τὴν μάχην ἐκείνην τὴν λεγομένην τοῦ Ἀχιλλέωσ καὶ τῆσ Ἀμαζόνοσ γενέσθαι καλὴν οὕτωσ καὶ παράδοξον; ὁπότε τὸν ποταμὸν αὐτῷ πεποίηκε μαχόμενον ὑπὲρ τοῦ λέγειν τι θαυμαστόν, ἔτι δὲ τοῦ Ἡφαίστου καὶ τοῦ Σκαμάνδρου μάχην καὶ τῶν ἄλλων θεῶν πρὸσ ἀλλήλουσ, τροπάσ τε καὶ ἥττασ καὶ τραύματα , ὑπὸ ἀπορίασ πραγμάτων τοσούτων ἔτι καὶ τηλικούτων ἀπολειπομένων.

ἀνάγκη οὖν ἐκ τούτων ὁμολογεῖν ἢ ἀγνώμονα Ὅμηρον καὶ φαῦλον κριτὴν τῶν πραγμάτων, ὥστε τὰ ἐλάττω καὶ ταπεινότερα αἱρεῖσθαι, καταλιπόντα ἄλλοισ τὰ μέγιστά τε καὶ σπουδαιότατα, ἢ μὴ δύνασθαι αὐτόν, ὅπερ εἶπον, ἰσχυρίζεσθαι τὰ ψευδῆ, μηδ’ ἐν τούτοισ ἐπιδεικνύναι τὴν ποίησιν ἃ ἐβούλετο κρύψαι ὅπωσ γέγονεν.

οὕτωσ γὰρ καὶ ἐν Ὀδυσσείᾳ τὰ μὲν περὶ τὴν Ἰθάκην καὶ τὸν θάνατον τῶν μνηστήρων αὐτὸσ λέγει, τὰ δὲ μέγιστα τῶν ψευσμάτων οὐχ ὑπέμεινεν εἰπεῖν, τὰ περὶ τὴν Σκύλλαν καὶ τὸν Κύκλωπα καὶ τὰ φάρμακα τῆσ Κίρκησ, ἔτι δὲ τὴν εἰσ ᾅδου κατάβασιν τοῦ Ὀδυσσέωσ, ἀλλὰ τὸν Ὀδυσσέα ἐποίησε διηγούμενον τοῖσπερὶ τὸν Ἀλκίνοον·

ἐκεῖ δὲ καὶ τὰ περὶ τὸν ἵππον καὶ τὴν ἅλωσιν τῆσ Τροίασ διεξιόντα τὸν Δημόδοκον ἐν ᾠδῇ δι’ ὀλίγων ἐπῶν. δοκεῖ δέ μοι μηδὲ προθέσθαι ταῦτα τὴν ἀρχήν, ἅτε οὐ γενόμενα, προϊούσησ δὲ τῆσ ποιήσεωσ, ἐπεὶ ἑώρα τοὺσ ἀνθρώπουσ ῥᾳδίωσ πάντα πειθομένουσ, καταφρονήσασ αὐτῶν καὶ ἅμα χαριζόμενοστοῖσ Ἕλλησι καὶ τοῖσ Ἀτρείδαισ πάντα συγχέαι καὶ μεταστῆσαι τὰ πράγματα εἰσ τοὐναντίον.

λέγει δὲ ἀρχόμενοσ, μῆνιν ἀείδε, θεά, Πηληιάδεω Ἀχιλῆοσ οὐλομένην, ἣ μυρί’ Ἀχαιοῖσ ἄλγἐ ἔθηκε, πολλὰσ δ’ ἰφθίμουσ ψυχὰσ ἀί̈δι προϊάψεν ἡρώων· αὐτοὺσ δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν οἰωνοῖσί τε πᾶσι·

Διὸσ δ’ ἐτελείετο βουλή. ἐνταῦθά φησι περὶ μόνησ ἐρεῖν τῆσ τοῦ Ἀχιλλέωσ μήνιδοσ καὶ τὰσ συμφορὰσ καὶ τὸν ὄλεθρον τῶν Ἀχαιῶν, ὅτι πολλὰ καὶ δεινὰ ἔπαθον καὶ πολλοὶ ἀπώλοντο καὶ ἄταφοι ἔμειναν, ὡσ ταῦτα μέγιστα τῶν γενομένων καὶ ἄξια τῆσ ποιήσεωσ, καὶ τὴν τοῦ Διὸσ βουλὴν ἐν τούτοισ φησὶ τελεσθῆναι, ὥσπερ οὖν καὶ συνέβη·

τὴν δὲ ὕστερον μεταβολὴν τῶν πραγμάτων καὶ τὸν τοῦ Ἕκτοροσ θάνατον, ἃ ἔμελλε χαριεῖσθαι, οὐ φαίνεται ὑποθέμενοσ, οὐδὲ ὅτι ὕστερον ἑάλω τὸ Ἴλιον· ἴσωσ γὰρ οὐκ ἦν πω βεβουλευμένοσ ἀναστρέφειν ἅπαντα. ἔπειτα βουλόμενοσ τὴν αἰτίαν εἰπεῖν τῶν κακῶν, ἀφεὶσ τὸν Ἀλέξανδρον καὶ τὴν Ἑλένην περὶ Χρύσου φλυαρεῖ καὶ τῆσ ἐκείνου θυγατρόσ.

ἐγὼ οὖν ὡσ ἐπυθόμην παρὰ τῶν ἐν Αἰγύπτῳ ἱερέων ἑνὸσ εὖ μάλα γέροντοσ ἐν τῇ Ὀνούφι, ἄλλα τε πολλὰ τῶν Ἑλλήνων καταγελῶντοσ ὡσ οὐθὲν εἰδότων ἀληθὲσ περὶ τῶν πλείστων, καὶ μάλιστα δὴ τεκμηρίῳ τούτῳ χρωμένου ὅτι Τροίαν τέ εἰσι πεπεισμένοι ὡσ ἀλοῦσαν ὑπὸ Ἀγαμέμνονοσ καὶ ὅτι Ἑλένη συνοικοῦσα Μενελάῳ ἠράσθη Ἀλεξάνδρου· καὶ ταῦτα οὕτωσ ἄγαν πεπεισμένοι εἰσὶν ὑφ’ ἑνὸσ ἀνδρὸσ ἐξαπατηθέντεσ ὥστε καὶ ὀμόσαι ἕκαστοσ. ἔφη δὲ πᾶσαν τὴν πρότερον ἱστορίαν γεγράφθαι παρ’ αὐτοῖσ, τὴν μὲν ἐν τοῖσ ἱεροῖσ, τὴν δ’ ἐν στήλαισ τισί, τὰ δὲ μνημονεύεσθαι μόνον ὑπ’ ὀλίγων, τῶν στηλῶν διαφθαρεισῶν, πολλὰ δὲ καὶ ἀγνοεῖσθαι τῶν ἐν ταῖσ στήλαισ γεγραμμένων διὰ τὴν ἀμαθίαν τε καὶ ἀμέλειαν τῶν ἐπιγιγνομένων·

εἶναι δὲ καὶ ταῦτα ἐν τοῖσ νεωτάτοισ τὰ περὶ τὴν Τροίαν· τὸν γὰρ Μενέλαον ἀφικέσθαι παρ’ αὐτοὺσ καὶ διηγήσασθαι ἅπαντα ὡσ ἐγένετο. δεομένου δέ μου διηγήσασθαι, τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἐβούλετο, λέγων ὅτι ἀλαζόνεσ εἰσὶν οἱ Ἕλληνεσ καὶ ἀμαθέστατοι ὄντεσ πολυμαθεστάτουσ ἑαυτοὺσ νομίζουσι·

τούτου δὲ μηθὲν εἶναι νόσημα χαλεπώτερον μήτε ἑνὶ μήτε πολλοῖσ ἢ ὅταν τισ ἀμαθὴσ ὢν σοφώτατον ἑαυτὸν νομίζῃ.

τοὺσ γὰρ τοιούτουσ τῶν ἀνθρώπων μηδέποτε δύνασθαι τῆσ ἀγνοίασ ἀπολυθῆναι. οὕτωσ δέ, ἔφη, γελοίωσ ἀπὸ τούτων διάκεισθε ὑμεῖσ ὥστε ποιητὴν ἕτερον Ὁμήρῳ πεισθέντα καὶ ταὐτὰ πάντα ποιήσαντα περὶ Ἑλένησ, Στησίχορον, ὡσ οἶμαι, τυφλωθῆναί φατε ὑπὸ τῆσ Ἑλένησ, ὡσ ψευσάμενον, αὖθισ δὲ ἀναβλέψαι τἀναντία ποιήσαντα.

οὐδὲν ἧττον ἀληθῆ φασιν εἶναι τὴν Ὁμήρου ποίησιν καὶ ἀκούοντεσ τὸν μὲν Στησίχορον ἐν τῇ ὕστερον ᾠδῇ λέγειν ὅτι τὸ παράπαν οὐδὲ πλεύσειεν ἡ Ἑλένη οὐδαμόσε, ἄλλουσ δέ τινασ ὡσ ἁρπασθείη μὲν Ἑλένη ὑπὸ τοῦ Ἀλεξάνδρου, δεῦρο δὲ παρ’ ἡμᾶσ εἰσ Αἴγυπτον ἀφίκοιτο καὶ τοῦ πράγματοσ οὕτωσ ἀμφισβητουμένουκαὶ πολλὴν ἄγνοιαν ἔχοντοσ, οὐδὲ οὕτωσ ὑποπτεῦσαι δύνανται τὴν ἀπάτην.

τούτου δὲ αἴτιον ἔφη εἶναι ὅτι φιλήκοοί εἰσιν οἱ Ἕλληνεσ·

ἃ δ’ ἂν ἀκούσωσιν ἡδέωσ τινὸσ λέγοντοσ, ταῦτα καὶ ἀληθῆ νομίζουσι, καὶ τοῖσ μὲν ποιηταῖσ ἐπιτρέπουσιν ὅ,τι ἂν θέλωσι ψεύδεσθαι καί φασιν ἐξεῖναι αὐτοῖσ, ὅμωσ δὲ πιστεύουσινοἷσ ἂν ἐκεῖνοι λέγωσι, καὶ μάρτυρασ αὐτοὺσ ἐπάγονται ἐνίοτε περὶ ὧν ἀμφισβητοῦσι· παρὰ δὲ Αἰγυπτίοισ μὴ ἐξεῖναι μηδὲν ἐμμέτρωσ λέγεσθαι μηδὲ εἶναι ποίησιν τὸ παράπαν· ἐπίστασθαι γὰρ ὅτι φάρμακον τοῦτο ἡδονῆσ ἐστι πρὸσ τὴν ἀκοήν. ὥσπερ οὖν οἱ διψῶντεσ οὐδὲν δέονται οἴνου, ἀλλ’ ἀπόχρη αὐτοῖσ ὕδατοσ πιεῖν,οὕτωσ οἱ τἀληθῆ εἰδέναι θέλοντεσ οὐδὲν δέονται μέτρων, ἀλλ’ ἐξαρκεῖ αὐτοῖσ ἁπλῶσ ἀκοῦσαι. ἡ δὲ ποίησισ ἀναπείθει τὰ ψευδῆ ἀκούειν ὥσπερ ὁ οἶνοσ πίνειν μάτην.

ὡσ οὖν ἤκουσα παρ’ ἐκείνου, πειράσομαι εἰπεῖν, προστιθεὶσ ἐξ ὧν ἐδόκει μοι ἀληθῆ τὰ λεγόμενα. καὶ Ἑλένην, καὶ δύο ἄρρενασ παῖδασ διδύμουσ καλοὺσ καὶ μεγάλουσ καὶ πολὺ τῶν Ἑλλήνων ἀρίστουσ.

εἶναι δὲ τὴν Ἑλένην ἐπὶ κάλλει περιβόητον καὶ πολλοὺσ μνηστῆρασ αὐτῆσ ἔτι σμικρᾶσπαιδὸσ οὔσησ γενέσθαι καὶ ἁρπαγὴν ὑπὸ Θησέωσ βασιλέωσ ὄντοσ Ἀθηνῶν.

τοὺσ οὖν ἀδελφοὺσ τῆσ Ἑλένησ εὐθέωσ ἐλθεῖν εἰσ τὴν τοῦ Θησέωσ χώραν καὶ πορθῆσαι τὴν πόλιν καὶ κομίσασθαι τὴν ἀδελφήν. τὰσ μὲν οὖν ἄλλασ γυναῖκασ ἀφιέναι λαβόντασ· τὴν δὲ τοῦ Θησέωσ μητέρα αἰχμάλωτον ἄγειν, τιμωρουμένουσ αὐτόν· εἶναιγὰρ αὐτοὺσ ἀξιομάχουσ πρὸσ ἅπασαν τὴν Ἑλλάδα, καὶ καταστρέψασθαι ῥᾳδίωσ ἄν, εἰ ἐβούλοντο. εἶπον οὖν ὅτι καὶ παρ’ ἡμῖν ταῦτα λέγεται, καὶ προσέτι ὡσ αὐτὸσ ἑορακὼσ εἰήν ἐν Ὀλυμπίᾳ ἐν τῷ ὀπισθοδόμῳ τοῦ νεὼ τῆσ Ἥρασ ὑπόμνημα τῆσ ἁρπαγῆσ ἐκείνησ ἐν τῇ ξυλίνῃ κιβωτῷ τῇ ἀνατεθείσῃ ὑπὸ Κυψέλου, τοὺσ Διοσκόρουσ ἔχοντασ τὴν Ἑλένην ἐπιβεβηκυῖαν τῇ κεφαλῇ τῆσ Αἴθρασ καὶ τῆσ κόμησ ἕλκουσαν, καὶ ἐπίγραμμα ἐπιγεγραμμένον ἀρχαίοισ γράμμασι.

μετὰ δὲ ταῦτα, ἔφη, φοβούμενοσ τοὺσ Τυνδαρίδασ ὁ Ἀγαμέμνων·

ἠπίστατο γὰρ ὅτι ξένοσ ὢν καὶ ἔπηλυσ ἄρχοι τῶν Ἀργείων· ἐβούλετο προσλαβεῖν αὐτοὺσ κηδεύσασ, καὶ διὰ τοῦτο ἔγημε Κλυταιμνήστραν· τὴν δὲ Ἑλένην ἐμνήστευε μὲν τῷ ἀδελφῷ, οὐδεὶσ δὲ ἔφασκε τῶν Ἑλλήνων ἐπιτρέψειν, καὶ γὰρ προσήκειν ἕκαστοσ αὑτῷ τοῦ γένουσ μᾶλλον ἢ Μενελάῳ, Πελοπίδῃ ὄντι. ἧκον δὲ καὶ ἔξωθεν πολλοὶ μνηστῆρεσ διά τε τὴν δόξαν τὴν περὶ τοῦ κάλλουσ καὶ τὴν δύναμιν τῶν ἀδελφῶν καὶ τοῦ πατρόσ. ἐδόκει οὖν μοι καὶ τοῦτο ἀληθὲσ λέγειν, ὅπου τὴν Κλεισθένουσ θυγατέρα τοῦ Σικυωνίων τυράννου καὶ τῶν ἀπὸ Ἰταλίασ τινὰ μνηστεῦσαί φασιν·

ἔτι δὲ Ἱπποδάμειαν τὴν Οἰνομάου Πέλοψ ἔγημεν ἐκ τῆσ Ἀσίασ ἀφικόμενοσ, Θησεὺσ δὲ ἀπὸ τοῦ Θερμώδοντοσ ποταμοῦ μίαν τῶν Ἀμαζόνων· ὡσ δὲ ἐκεῖνοσ ἔφη, καὶ τὴν Ιὢ ἀφικέσθαι ἐκδοθεῖσαν εἰσ Αἴγυπτον, ἀλλὰ μὴ βοῦν γενομένην οὕτωσ οἰστρήσασαν ἐλθεῖν.

γυναῖκασ παρ’ ἀλλήλων καὶ τοὺσ πλεῖστον ἀπέχοντασ τοῖσ ἐνδοξοτάτοισ, καὶ τὸν Ἀλέξανδρον ἀφικέσθαι κατὰ μνηστείαν ἔφη, πιστεύοντα τῇ δυνάμει τοῦ πατρόσ, σχεδόν τι βασιλεύοντοσ τῆσ Ἀσίασ ἁπάσησ, καὶ οὐδὲ πολὺ τῆσ Τροίασ ἀπεχούσησ, ἄλλωσ τε καὶ τῶν Πελοπιδῶν ἤδη δυναστευόντων ἐν τῇ Ἑλλάδι καὶ πολλῆσ ἐπιμιξίασ γενομένησ.

ἐλθόντα δὲ μετὰ πολλοῦ πλούτου καὶ παρασκευῆσ ὡσ ἐπὶ μνηστείαν, καὶ διαφέροντα κάλλει, εἰσ λόγουσ αὐτὸν καταστῆναι Τυνδάρεῴ τε καὶ τοῖσ ἀδελφοῖσ τῆσ Ἑλένησ, λέγοντα περὶ τῆσ ἀρχῆσ τῆσ Πριάμου καὶ τῶν χρημάτων τοῦ πλήθουσ καὶ τῆσ ἄλλησ δυνάμεωσ, καὶ ὅτι αὑτοῦ γίγνοιτο ἡ βασιλεία·

τὸν δὲ Μενέλαον ἰδιώτην ἔφη εἶναι· τοῖσ γὰρ Ἀγαμέμνονοσ παισίν, ἀλλ’ οὐκ ἐκείνῳ τὴν ἀρχὴν προσήκειν· καὶ ὡσ θεοφιλὴσ εἰή καὶ ὡσ ἡ Ἀφροδίτη αὐτῷ ὑπόσχοιτο τὸν ἄριστον γάμον τῶν ἐν ἀνθρώποισ· αὐτὸσ οὖν προκρῖναι τῆν ἐκείνου θυγατέρα, ἐξὸν αὐτῷ λαβεῖν ἐκ τῆσ Ἀσίασ τινά, εἰ βούλοιτο, εἴτε τοῦ Αἰγυπτίων βασιλέωσ εἴτε τοῦ Ἰνδῶν. τῶν μὲν γὰρ ἄλλων ἁπάντων ἔλεγεν αὐτὸσ ἄρχειν ἀρξάμενοσ ἀπὸ Τροίασ μέχρι Αἰθιοπίασ· καὶ γὰρ Αἰθιόπων βασιλεύειν τὸν αὑτοῦ ἀνεψιὸν Μέμνονα, ἐκ Τιθωνοῦ ὄντα τοῦ Πριάμου ἀδελφοῦ.

ἐλθεῖν γὰρ αὐτὸν εἰσ Τροίαν μνηστῆρα , ἄγειν δὲ καὶ τὸν Ἡρακλέα φίλον ὄντα καὶ ξένον Λαομέδοντι. καὶ ἄλλα πολλὰ ἔλεγεν ἐπαγωγά, καὶ δῶρα ἐδίδου τῇ τε Λήδᾳ καὶ τοῖσ ἄλλοισ τοῖσ προσήκουσιν, ὅσα οὐδὲ ξύμπαντεσοἱ Ἕλληνεσ ἐδύναντο. ἔφη δὲ καὶ ξυγγενὴσ εἶναι τῆσ Ἑλένησ καὶ αὐτόσ· ἀπὸ γὰρ Διὸσ εἶναι τὸν Πρίαμον· πυνθάνεσθαι δὲ κἀκείνουσ καὶ τὴν ἀδελφὴν αὐτῶν Διὸσ ὄντασ. τῷ δὲ Ἀγαμέμνονι καὶ τῷ Μενελάῳ μὴ προσήκειν ὀνειδίζειν αὐτῷ τὴν πατρίδα· καὶ γὰρ αὐτοὺσ εἶναι Φρύγασ ἀπὸ Σιπύλου. πολὺ δὴ κρεῖττον τοῖσβασιλεῦσι κηδεύειν τῆσ Ἀσίασ ἢ τοῖσ ἐκεῖθεν μετανάσταισ. καὶ γὰρ Λαομέδοντα Τελαμῶνι δοῦναι τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα Ἡσιόνην· πρὸσ οὖν ταῦτα ὁ Τυνδάρεωσ ἐβουλεύετο μετὰ τῶν παίδων.

καὶ ἐδόκει αὐτοῖσ σκοποῦσιν οὐ χεῖρον εἶναι προσλαβεῖν τοὺσ ἐκ τῆσ Ἀσίασ βασιλέασ. τὴν μὲν γὰρ Πελοπιδῶν οἰκίαν ἔχειν Κλυταιμνήστραν συνοικοῦσαν Ἀγαμέμνονι·

λοιπὸν δέ, εἰ Πριάμῳ κηδεύσειαν, καὶ τῶν ἐκεῖ πραγμάτων κρατεῖν καὶ μηδένα αὐτοὺσ κωλύειν τῆσ Ἀσίασ καὶ τῆσ Εὐρώπησ ἄρχειν ἁπάσησ. πρὸσ δὲ ταῦτα ἠγωνίζετο μὲν ὁ Ἀγαμέμνων, ἡττᾶτο δὲ τοῖσ δικαίοισ. ἔφη γὰρ ὁ Τυνδάρεωσ ἱκανὸν εἶναι αὐτῷ κηδεύσαντι·

καὶ ἅμα ἐδίδασκεν ὅτι οὐδὲ συμφέροι τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τυγχάνειν τῶν· οὕτω γὰρ μᾶλλον ἐπιβουλεύσειν· οὐδὲ γὰρ Ἀτρεῖ Θυέστην εὔνουν γενέσθαι. μάλιστα δ’ ἔπειθε λέγων ὅτι οὐκ ἀνέξονται οἱ ἄλλοι μνηστῆρεσ τῶνἙλλήνων ἀποτυχόντεσ, οὔτε Διομήδησ οὔτε Ἀντίλοχοσ οὔτε Ἀχιλλεύσ, ἀλλὰ πολεμήσουσι· καὶ ὅτι κινδυνεύσει τοὺσ δυνατωτάτουσ ποιῆσαι τῶν Ἑλλήνων πολεμίουσ. κρεῖττον οὖν εἶναι μὴ καταλιπεῖν ἀρχὴν πολέμου καὶ στάσεωσ ἐν τοῖσ Ἕλλησι.

τὸν δὲ ἄχθεσθαι μέν, οὐκ ἔχειν δὲ ὅπωσ κωλύσῃ τὸν Τυνδάρεων· κύριον γὰρ εἶναι τῆσ αὑτοῦ θυγατρόσ· καὶ ἅμα φοβεῖσθαι τοὺσ παῖδασ αὐτοῦ. καὶ οὕτωσ δὴ λαβεῖν Ἀλέξανδρον τὴν Ἑλένην ἐκ τοῦ δικαίου, πείσαντα τοὺσ γονεῖσ αὐτῆσ καὶ τοὺσ ἀδελφούσ, καὶ ἀφικέσθαι ἄγοντα μετὰ πολλοῦ ζήλου καὶ χαρᾶσ· καὶ τόν τε Πρίαμον καὶ τὸν Ἕκτορα καὶ τοὺσ ἄλλουσ ἅπαντασ ἥδεσθαι τῷ γάμῳ, καὶ τὴν Ἑλένην ὑποδέχεσθαι μετὰ θυσιῶν καὶ εὐχῶν. σκόπει δέ, ἔφη, τὴν εὐήθειαν τοῦ ἐναντίου λόγου, εἴ σοι δοκεῖ δυνατὸν εἶναι πρῶτον μὲν ἐρασθῆναί τινα γυναικόσ, ἣν οὐπώποτε εἶδεν·

ἔπειτα καὶ πεῖσαι καταλιποῦσαν τὸν ἄνδρα καὶ τὴν πατρίδα καὶ πάντασ τοὺσ ἀναγκαίουσ, ἔτι δὲ οἶμαι θυγατρίου γεγονυῖαν μητέρα, συνακολουθῆσαι ἀνδρὶ ἀλλοφύλῳ. διὰ ταύτην γὰρ τὴν ἀλογίαν συνέπλασαν τὸν περὶ τῆσ Ἀφροδίτησ μῦθον πολὺ τούτων ἀποπληκτότερον. εἰ δὲ ὁ Ἀλέξανδροσ ἐνεθυμήθη, πῶσ ὅ τε πατὴρ ἐπέτρεψεν οὐκ ὢν ἀνόητοσ, ἀλλὰ καὶ σφόδρα δοκῶν νοῦν ἔχειν, ἥ τε μήτηρ;

πῶσ δὲ εἰκὸσ τὸν Ἕκτορα ὕστερον μὲν ὀνειδίζειν καὶ λοιδορεῖσθαι αὐτῷ περὶ τῆσ ἁρπαγῆσ, ὥσ φησιν Ὅμηροσ·

λέγει γὰρ οὕτωσ· Δύσπαρι, εἶδοσ ἄριστε, γυναιμανέσ, ἠπεροπευτά, αἴθ’ ὄφελεσ ἄγονόσ τ’ ἔμεναι ἄγαμόσ τ’ ἀπολέσθαι. οὐ γάρ τοι χραίσμῃ κίθαρισ τά τε δῶρ’ Ἀφροδίτησ ἥ τε κόμη τό τε εἶδοσ, ὅτ’ ἐν κονίῃσι μιγείησ· ἐξ ἀρχῆσ δὲ πράττοντι συγχωρῆσαι ταῦτα;

ὅ τε Ἕλενοσ πῶσ οὐ προέλεγε μάντισ ὤν, ἥ τε Κασσάνδρα θεοφορουμένη, πρὸσ δὲ τούτοισ ὁ Ἀντήνωρ δοκῶν φρονεῖν, ἀλλ’ ὕστερον ἠγανάκτουν καὶ ἐπέπληττον ἐπὶ πεπραγμένοισ, ἐξὸν ἀφ’ ἑστίασ κωλύειν; ἵνα δὲ εἰδῇσ τὴν ὑπερβολὴν τῆσ ἠλιθιότητοσ καὶ ὡσ τὰ ψευδῆ ἀλλήλοισ μάχεται· λέγουσι γὰρ ὡσ πρὸ ὀλίγων ἐτῶν Ἡρακλῆσ πεπορθήκει τὴν πόλιν διὰ μικρὰν πρόφασιν, ὀργισθεὶσ ὑπὲρ ἵππων, ὅτι ὑποσχόμενοσ αὐτῷ δώσειν ὁ Λαομέδων ψεύσαιτο. καὶ ἐγὼ ἀνεμνήσθην τῶν ἐπῶν, ἐν οἷσ ταῦτά φησιν·

ὅσ ποτε δεῦρ’ ἐλθὼν ἕνεχ’ ἵππων Λαομέδοντοσ ἓξ οἰῄσ σὺν νηυσὶ καὶ ἀνδράσι παυροτέροισιν Ἰλίου ἐξαλάπαξε πόλιν, χήρωσε δ’ ἀγυιάσ. οὔκουν, εἶπεν, οὐδὲ τοῦτο ἀληθὲσ λέγουσι. πῶσ γὰρ ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ πόλισ ἁλοῦσα καὶ ἐρημωθεῖσα τοσαύτην ἐπίδοσιν ἔσχενὡσ μεγίστην γενέσθαι τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν; πῶσ δὲ ὁ μὲν Ἡρακλῆσ σὺν ἓξ ναυσὶν εἷλεν ἐκ πολλοῦ ἀπόρθητον οὖσαν, οἱ δὲ Ἀχαιοὶ μετὰ νεῶν χιλίων καὶ διακοσίων ἐλθόντεσ οὐκ ἐδύναντο ἑλεῖν; ἢ πῶσ τὸν Πρίαμον εἰάσε βασιλεύειν ὁ Ἡρακλῆσ, ἀποκτείνασ αὐτοῦ τὸν πατέρα, ὡσ πάντων ἐχθρότατον, ἀλλ’ οὐκ ἄλλον τινὰ ἀπέδειξεν ἄρχοντα τῆσ χώρασ;

εἰ δ’ ἦν οὕτωσ ὥσ φασι, πῶσ οὐκ ἔφριττον οἱ Τρῶεσ καὶ ὁ Πρίαμοσ τὴν πρὸσ τοὺσ Ἕλληνασ ἔχθραν, εἰδότεσ ὅτι καὶ πρότερον οὐδὲν τηλικοῦτον ἐξαμαρτόντεσ ἀπώλοντο καὶ ἀνάστατοι ἐγένοντο, καὶ πολλοὶ μνημονεύοντεσ τὴν ἅλωσιν μηδὲν τούτων ἐννοῆσαι μηδὲ κωλῦσαι τὸν Ἀλέξανδρον μηδένα αὐτῶν;

τίνα δὲ τρόπον ἀφικόμενοσ εἰσ τὴν Ἑλλάδα συνῆν τῇ Ἑλένῃ καὶ διελέγετο καὶ τελευτῶν ἀνέπεισεν αὐτήν φυγεῖν, μήτε γονέων μήτε πατρίδοσ μήτε ἀνδρὸσ ἢ θυγατρὸσ μήτε τῆσ παρὰ τοῖσ Ἕλλησι φήμησ φροντίσασαν, ἀλλὰ μηδὲ τοὺσ ἀδελφοὺσ φοβηθεῖσαν περιόντασ, οἳ πρότερον αὐτὴν ἀφείλοντο Θησέωσ καὶ οὐ περιεῖδον ἁρπασθεῖσαν; τοῦτο μὲν γὰρ παρόντα τὸν Μενέλαον πῶσ ταῦτα ἔλαθε γιγνόμενα;

τοῦτο δὲ ἀπόντοσ ἀνδρὸσ γυναῖκα εἰσ ὁμιλίαν ἀφικνεῖσθαι ξένῳ ἀνδρὶ πῶσ εἰκόσ μηδὲ τῶν ἄλλων μηδένα αἰσθέσθαι τὴν ἐπιβουλὴν ἢ αἰσθομένουσ κρύψαι, προσέτι δὲ τὴν Αἴθραν τὴν τοῦ Θησέωσ μητέρα συναπᾶραι αὐτῇ αἰχμάλωτονοὖσαν; ‐ οὐ γὰρ ἱκανὸν ἦν Πιτθέωσ θυγατέρα οὖσαν ἐν Σπάρτῃ δουλεύειν, ἀλλ’ ᾑρεῖτο ἀκολουθεῖν εἰσ Τροίαν, ὁ δὲ Ἀλέξανδροσ ἀδεῶσ καὶ μετὰ τοσαύτησ ἐξουσίασ ἔπραττε τὸ πρᾶγμα, ὥστε οὐκ ἦν ἱκανὸν αὐτῷ τῆν γυναῖκα ἀπαγαγεῖν, ἀλλὰ καὶ τὰ χρήματα προσεπέθετο ‐ καὶ μηδὲ ἐπαναχθῆναι μηδένα αὐτῷ, μήτε τῶν τοῦ Μενελάου μήτε τῶν τοῦ Τυνδάρεω μήτε τοὺσ ἀδελφοὺσ τῆσ Ἑλένησ, καὶ ταῦτα νεῶν οὐσῶν ἐν τῇ Λακωνικῇ, ἔτι δὲ πρότερον πεζῇ ἀπὸ Σπάρτησ ἐπὶ θάλατταν κατιόντων, παραχρῆμα, ὡσ εἰκόσ, περιβοήτου γενομένησ τῆσ ἁρπαγῆσ; καὶ οὕτω μὲν οἰ δυνατὸν ἐλθεῖν Ἑλένην μετὰ Ἀλεξάνδρου·

γάμῳ δὲ παρ’ ἑκόντων δοθεῖσαν τῶν οἰκείων.

οὕτω γὰρ εὔλογον ἦν τήν τε Αἴθραν ἀφικέσθαι μετ’ αὐτῆσ καὶ τὰ χρήματα κομισθῆναι.

οὐδὲν γὰρ τούτων ἁρπαγῆσ, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον γάμου σημεῖόν ἐστιν. ἐπεὶ δέ, ὡσ ἔφην, γαμήσασ ὁ Ἀλέξανδροσ ἀπηλλάγη μετ’ αὐτῆσ, ὅ τε Μενέλαοσ ἠνιᾶτο τῆσ μνηστείασ ἀποτυχὼν καὶ τὸν ἀδελφὸν ᾐτιᾶτο, καὶ ἔφη προδοθῆναι ὑπ’ αὐτοῦ, ὅ τε Ἀγαμέμνων ἐκείνου μὲν ἧττον ἐφρόντιζε, τὸν Ἀλέξανδρον δὲ ἐφοβεῖτο καὶ ὑπώπτευε μήποτε ἀντιποιήσηται τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι πραγμάτων, προσηκόντων αὐτῷ διὰ τὸν γάμον. οὕτω δὴ καὶ τοὺσ ἄλλουσ συγκαλεῖ τοὺσ μνηστῆρασ τῆσ Ἑλένησ, καὶ ἔφη ὑβρισθῆναι αὐτοὺσ ἅπαντασ, καὶ τὴν Ἑλλάδα καταφρονηθῆναι, καὶ τὴν ἀρίστην γυναῖκα οἴχεσθαι εἰσ τοὺσ βαρβάρουσ ἐκδοθεῖσαν, ὡσ οὐδενὸσ ὄντοσ ἀξίου παρ’ αὐτοῖσ.

ταῦτα λέγων τὸν μὲν Τυνδάρεων παρῃτεῖτο καὶ συγγνώμην ἔχειν ἐκέλευε· παραλογισθῆναι γὰρ αὐτὸν ὑπὸ δώρων·

τὸν δὲ Ἀλέξανδρον αἴτιον ἁπάντων ἀπέφαινε καὶ τὸν Πρίαμον· καὶ παρεκάλει συστρατεύειν ἐπὶ τὴν Τροίαν· πολλὰσ γὰρ ἐλπίδασ ἔχειν αἱρήσειν αὐτὴν συναραμένων ἁπάντων. γενομένου δὲ τούτου πολλὰ χρήματα διαρπάσειν αὐτοὺσ καὶ χώρασ κρατήσειν τῆσ ἀρίστησ. εἶναι γὰρ τὴν μὲν πόλιν πλουσιωτάτην ἁπασῶν, τοὺσ δὲ ἀνθρώπουσ ὑπὸ τρυφῆσ διεφθαρμένουσ· ἔχειν δὲ καὶ συγγενεῖσ πολλοὺσ ἐν τῇ Ἀσίᾳ τοὺσ ἀπὸ Πέλοποσ, οἳ συμπράξουσιν αὐτῷ, μισοῦντεσ τὸν Πρίαμον. ταῦτα δὴ ἀκούοντεσ, οἱ μέν τινεσ ὠργίζοντο καὶ ἀτιμίαν τῷ ὄντι ἐνόμιζον τῆσ Ἑλλάδοσ τὸ γεγονόσ, οἱ δέ τινεσ ἤλπιζον ὠφεληθήσεσθαι ἀπὸ τῆσ στρατείασ·

δόξα γὰρ ἦν τῶν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πραγμάτων ὡσ μεγάλων καὶ πλούτου ὑπερβάλλοντοσ. εἰ μὲν οὖν ἡττήθησαν ὑπὸ τοῦ Μενελάου μνηστεύοντεσ τὴν Ἑλένην, οὐκ ἂν ἐφρόντισαν, ἀλλὰ τοὐναντίον ἐφήδεσθαι ἔμελλον αὐτῷ· νῦν δὲ τὸν Ἀλέξανδρον ἐμίσουν ἅπαντεσ, αὐτὸσ ἕκαστοσ ἡγούμενοσ ἀφῃρῆσθαι τοῦ γάμου. οὕτω δὲ τῆσ στρατείασ γενομένησ, πέμψασ ὁ Ἀγαμέμνων ἀπῄτει τὴν Ἑλένην·

προσήκειν γὰρ αὐτὴν Ἑλληνίδα οὖσαν γαμηθῆναί τινι τῶν Ἑλλήνων. ταῦτα δὲ ἀκούσαντεσ οἱ Τρῶεσ ἠγανάκτουν καὶ ὁ Πρίαμοσ καὶ πάντων μάλιστα ὁ Ἕκτωρ,ὅτι νόμῳ τοῦ Ἀλεξάνδρου λαβόντοσ παρὰ τοῦ πατρόσ, καὶ τῆσ Ἑλένησ βουλομένησ ἐκείνῳ συνοικεῖν, οἱ δὲ οὕτωσ ἀναίσχυντον ἐτόλμων λέγειν λόγον·

καὶ ἔφασαν γιγνώσκειν ὅτι ζητοῖεν πολέμου πρόφασιν· αὐτοὶ δὲ μὴ ἄρχειν πολέμου, κρείττουσ ὄντεσ, ἀμύνεσθαι δὲ ἐπιχειροῦντασ. καὶ διὰ ταῦτα ὑπέμενον οἱ Τρῶεσπολὺν χρόνον πολεμούμενοι καὶ πολλὰ πάσχοντεσ, οὐχ ὅσα Ὅμηρόσ φησιν, ὅμωσ δὲ καὶ τῆσ γῆσ αὐτῶν φθειρομένησ καὶ πολλῶν ἀποθνῃσκόντων ἀνθρώπων, ὅτι ἠπίσταντο ἀδικοῦντασ τοὺσ Ἀχαιοὺσ καὶ τὸν Ἀλέξανδρον οὐθὲν ἄτοπον πράξαντα. εἰ δὲ μή, τίσ ἂν ἠνέσχετο αὐτῶν ἢ τῶν ἀδελφῶν ἢ ὁ πατὴρ τῶν ἄλλων πολιτῶνἀπολλυμένων καὶ πάσησ κινδυνευούσησ ἀναστάτου γενέσθαι τῆσ πόλεωσ διὰ τὴν ἐκείνου παρανομίαν, ἐξὸν ἀποδόντασ τὴν Ἑλένην σῶσαι αὑτούσ;

οἱ δὲ καὶ ὕστερον, ὥσ φασιν, Ἀλεξάνδρου ἀποθανόντοσ, κατεῖχον αὐτὴν καὶ Δηιφόβῳ συνῴκιζον, ὡσ μέγιστον ἀγαθὸν ἔχοντεσ ἐν τῇ πόλει καὶ φοβούμενοι μὴ καταλίποι αὑτούσ. καίτοιεἰ πρότερον ἐρῶσα τοῦ Ἀλεξάνδρου ἔμενεν, πῶσ ἔτι ἐβούλετο μένειν, εἰ μὴ καὶ Δηιφόβου αὐτὴν ἐρασθῆναι λέγουσιν;

εἰκὸσ γὰρ ἦν πεῖσαι τοὺσ Τρῶασ, ἀποδοῦναι αὐτὴν ἑτοίμουσ ὄντασ. εἰ δὲ ἐφοβεῖτο τοὺσ Ἀχαιούσ, διαλύσεισ πρότερον εὑρέσθαι χρῆν· καὶ γὰρ ἐκεῖνοι ἀγαπητῶσ ἂν ἀπηλλάγησαν τοῦ πολέμου, πλείστωνκαὶ ἀρίστων τεθνηκότων. ἀλλ’ οὐ γὰρ ἦν ἀληθὲσ τὸ τῆσ ἁρπαγῆσ οὐδὲ παρέσχον αἰτίαν τοῦ πολέμου οἱ Τρῶεσ, ὅθεν εὐέλπιδεσ ἦσαν περιγενέσθαι. οἱ γὰρ ἄνθρωποι, ἐν οἷσ ἂν ἀδικῶνται, μέχρι ἐσχάτου ὑπομένουσιν ἀμυνόμενοι. ταῦτα μὲν οὖν μὴ ἄλλωσ νόμιζε πραχθῆναι ἢ ὡσ ἐγὼ λέγω.

πολὺ γὰρ πιστότερον ἑκόντα Τυνδάρεων κηδεῦσαι τοῖσ βασιλεῦσι τῆσ Ἀσίασ, καὶ Μενέλἁ̣ ̣

̓ν τῆσ μνηστείασ ἀπελπίσαντα βαρέωσ ἐνεγκεῖν, καὶ Ἀγαμέμνονα φοβηθῆναι τοὺσ Πριαμίδασ μὴ κατάσχωσι τὴν Ἑλλάδα, ἀκούοντα καὶ Πέλοπα τὸν αὑτοῦ πρόγονον, ἐκ τῆσ αὐτῆσ ὄντα χώρασ, διὰ τὸ κῆδοσ τὸ Οἰνομάου τὴν Πελοπόννησον κατασχεῖν, καὶ τοὺσ ἄλλουσ ἡγεμόνασ συνάρασθαι τοῦ πολέμου, μνησικακοῦντασ, ὅτι αὐτὸσ ἕκαστοσ οὐκ ἔγημεν, ἢ ἐρασθῆναι μὲν Ἀλέξανδρον ἧσ ἠγνόει γυναικόσ, ἐπιτρέψαι δὲ αὐτῷ τὸν πατέρα πλεῦσαι τοιαύτησ ἕνεκα πράξεωσ, καὶ ταῦτα, ὥσ φασιν, οὐ πάλαι τῆσ Τροίασ ἁλούσησ ὑπὸ Ἑλλήνων καὶ τοῦ πατρὸσ αὐτοῦ Λαομέδοντοσ ἀποθανόντοσ· ὕστερον δὲ πολεμουμένουσ καὶ τοσαῦτα κακὰ πάσχοντασ μὴ θέλειν ἐκδοῦναι μήτε ζῶντοσ Ἀλεξάνδρου μήτε ἀποθανόντοσ, οὐδεμίαν ἐλπίδα ἔχοντασ τῆσ σωτηρίασ·

τὴν δὲ Ἑλένην ἐρασθῆναι μὲν ξένου ἀνδρόσ, ᾧ τὴν ἀρχὴν οὐκ εἰκὸσ αὐτὴν ἐν ὁμιλίᾳ γενέσθαι, καταλιποῦσαν δὲ τὴν πατρίδα καὶ τοὺσ οἰκείουσ καὶ τὸν ἄνδρα μετ’ αἰσχύνησ ἐλθεῖν εἰσ ἀνθρώπουσ μισοῦντασ· ὕστερον δὲ Ἀλεξάνδρου τελευτήσαντοσ, οὗ λέγεται ἐρᾶν, Δηιφόβῳ συνεῖναι, καθάπερ οἶμαι κἀκείνῳ τῆσ Ἀφροδίτησ ὑποσχομένησ, καὶ μήτε αὐτὴν ἐθέλειν ἀπιέναι παρὰ τὸν αὑτῆσ ἄνδρα μήτε τοὺσ Τρῶασ ἀποδοῦναι .

τούτων οὐθὲν εἰκὸσ οὐδὲ δυνατόν. ἔτι δὲ καὶ τόδε πρὸσ τοῖσ εἰρημένοισ. τοὺσ μὲν ἄλλουσ ἅπαντασ Ἀχαιούσ φησιν Ὅμηροσ κοινωνῆσαι, οἷσ ἧττον ἔμελε, τῆσ δυνάμεωσ· Κάστορα δὲ καὶ Πολυδεύκην μόνουσ μὴ ἀφικέσθαι, τοὺσ μάλιστα ὑβρισμένουσ. ταύτην δὲ τὴν ἀλογίαν κρύπτων Ὅμηροσ πεποίηκε θαυμάζουσαν τὴν Ἑλένην·

ἔπειτα αὐτὸσ ἀπελογήσατο, εἰπὼν ὅτι τεθνήκεσαν πρότερον. οὐκοῦν τό γε ζώντων αὐτὴν ἁρπασθῆναι δῆλόν ἐστιν. ἔπειταπῶσ Ἀγαμέμνονα περιέμενον δέκα ἔτη διατρίβοντα καὶ συνάγοντα στρατιάν, ἀλλ’ οὐκ εὐθὺσ ἐδίωξαν τὴν ἀδελφήν, μάλιστα μὲν εἰ κατὰ πλοῦν ἕλοιεν· εἰ δ’ οὖν, ὡσ πολεμήσοντεσ μετὰ τῆσ αὑτῶν δυνάμεωσ;

οὐ γὰρ ἐπὶ Θησέα μὲν ἦλθον εὐθύσ, ἄνδρα Ἕλληνα καὶ τῶν ἄλλων ἄριστον, ἔτι δὲ αὐτόν τε πολλῶν ἄρχοντα καὶ Ἡρακλέουσ ἑταῖρον καὶ Πειρίθου καὶ Θετταλοὺσ καὶ Βοιωτοὺσ ἔχοντα συμμάχουσ· ἐπὶ δὲ Ἀλέξανδρον οὐκ ἂν ἦλθον, ἀλλὰ τοὺσ Ἀτρείδασ περιέμενον δέκα ἔτη συλλέγοντασ τὴν δύναμιν. ἴσωσ γὰρ εἰκὸσ ἦν καὶ αὐτὸν ἀφικέσθαι τὸν Τυνδάρεων καὶ μηθὲν αὐτὸν κωλῦσαι τὴν ἡλικίαν. οὐ γὰρ δὴ Νέστοροσ παλαιότεροσ ἦν οὐδὲ Φοίνικοσ, οὐδὲ μᾶλλον ἐκείνουσ προσῆκον ἦν ἀγανακτεῖν ἢ τὸν πατέρα αὐτόν.

ἀλλ’ οὔτε αὐτὸσ οὔτε οἱ παῖδεσ ἧκον οὐδὲ ἦν αὐτοῖσ βουλομένοισ τὰ τῆσ στρατείασ. ἑκόντεσ γὰρ αὐτοὶ τὴν Ἑλένην ἐξέδωκαν, προκρίναντεστῶν ἄλλων μνηστήρων τὸν Ἀλέξανδρον διὰ μέγεθοσ τῆσ ἀρχῆσ καὶ ἀνδρείαν· οὐδενὸσ γὰρ ἦν χείρων τὴν ψυχήν. οὔτε οὖν ἐκεῖνοι ἀφίκοντο πολεμήσοντεσ οὔτε Λακεδαιμονίων οὐδείσ, ἀλλὰ καὶ τοῦτο ψεῦδόσ ἐστιν ὅτι Μενέλαοσ ἦγε Λακεδαιμονίουσ καὶ τῆσ Σπάρτησ ἐβασίλευε Τυνδάρεω ζῶντοσ ἔτι. καὶ γὰρ ἦν δεινόν, εἰ Νέστωρμὲν μήτε πρότερον μήτε ὕστερον ἐλθὼν ἀπ’ Ἰλίου παρεχώρησε τοῖσ υἱοῖσ τῆσ βασιλείασ καὶ τῆσ ἀρχῆσ διὰ γῆρασ, Τυνδάρεωσ δὲ Μενελάῳ ἐξέστη.

φαίνεται γὰρ καὶ ταῦτα πολλὴν ἀπορίαν ἔχοντα. ἐπεὶ δ’ οὖν ἦλθον οἱ Ἀχαιοί, τὸ μὲν πρῶτον εἴργοντο τῆσ γῆσ, καὶ Πρωτεσίλαόσ τε ἀποθνῄσκει βιαζόμενοσ ἀποβῆναι καὶ πολλοὶ τῶν ἄλλων, ὥστε διέπλευσαν εἰσ τὴν Χερρόνησον, ὑποσπόνδουσ τοὺσ νεκροὺσ ἀνελόμενοι, κἀκεῖ θάπτουσι τὸν Πρωτεσίλαον. ἔπειτα περιπλέοντεσ ἀπέβαινον εἰσ τὴν χώραν καὶ τῶν πολισμάτων τινὰ ἐπόρθουν.

ὁ δὲ Ἀλέξανδροσ μετὰ τοῦ Ἕκτοροσ τὸν μὲν ὄχλον συνῆγεν ἅπαντα τὸν ἐκ τῆσ χώρασ εἰσ τὸ ἄστυ, τὰσδὲ μικρὰσ πόλεισ εἰών τὰσ πρὸσ τῇ θαλάττῃ διὰ τὸ μὴ δύνασθαι πανταχοῦ βοηθεῖν.

πάλιν δὲ καταπλεύσαντεσ εἰσ τὸν Ἀχαιῶν λιμένα νυκτὸσ ἔλαθον ἀποβάντεσ, καὶ ναύσταθμον περιεβάλοντο καὶ τάφρον ὤρυξαν φοβούμενοι τὸν Ἕκτορα καὶ τοὺσ Τρῶασ, καὶ μᾶλλον ὡσ αὐτοὶ πολιορκησόμενοι παρεσκευάζοντο. οἱ δὲ τὰμὲν ἄλλα συγχωροῦσιν Ὁμήρῳ, τὸ δὲ τεῖχοσ οὔ φασιν αὐτὸν γενόμενον λέγειν, ὅτι πεποίηκεν ὕστερον Ἀπόλλωνα καὶ Ποσειδῶνα τοὺσ ποταμοὺσ ἐφιέντασ ἐπ’ αὐτὸ καὶ ἀφανίσαντασ·

ὃ πάντων πιθανώτατόν ἐστι, κατακλυσθῆναι τὰ θεμέλια τοῦ τείχουσ. ἔτι γὰρ καὶ νῦν οἱ ποταμοὶ λιμνάζουσι τὸν τόπον καὶ πολὺ τῆσ θαλάττησ προσκεχώκασι. τὸν δὲ λοιπὸν χρόνον τὰ μὲν ἐποίουν κακῶσ, τὰ δ’ ἔπασχον, καὶ μάχαι μὲν οὐ πολλαὶ ἐγένοντο ἐκ παρατάξεωσ·

οὐ γὰρ ἐθάρρουν προσιέναι πρὸσ τὴν πόλιν διὰ τὸ πλῆθοσ καὶ τὴν ἀνδρείαν τῶν ἔνδοθεν· ἀκροβολισμοὶ δὲ καὶ κλωπεῖαι τῶν Ἑλλήνων· καὶ Τρωίλοσ τε οὕτωσ ἀποθνῄσκει παῖσ ὢν ἔτι καὶ Μήστωρ καὶ ἄλλοι πλείουσ. ἦν γὰρ ὁ Ἀχιλλεὺσ ἐνεδρεῦσαι δεινότατοσ καὶ νυκτὸσ ἐπιθέσθαι. ὅθεν Αἰνείαν τε οὕτωσ ἐπελθὼν ὀλίγου ἀπέκτεινεν ἐν τῇ Ἴδῃ καὶ πολλοὺσ ἄλλουσ κατὰ τὴν χώραν, καὶ τῶν φρουρίων ᾕρει τὰ κακῶσ φυλαττόμενα·

οὐδὲ γὰρ τῆσ γῆσ ἐπεκράτουν οἱ Ἀχαιοὶ ἀλλ’ ἢ μόνον τοῦ στρατοπέδου. τεκμήριον δέ· ὡσ ὁμολογοῦσι πάντεσ, εἴπερ ἐκράτουν τῆσ Τρῳάδοσ, οὐδ’ ἂν ἐκ Λήμνου οἶνοσ ἐκομίζετο αὐτοῖσ.

κακῶσ δὲ φερομένων τῶν Ἀχαιῶν ἐν τῷ πολέμῳ καὶ μηδενὸσ ἀποβαίνοντοσ ὧν ἤλπισαν, ἀλλὰ συμμάχων ἐπιρρεόντων ἀεὶ τοῖσ Τρωσὶ πλειόνων, λοιμόσ τε καὶ λιμὸσ αὐτοὺσ ἐπίεζε καὶ στάσισ ἐγένετο τῶν ἡγεμόνων, ὅπερ εἰώθεν ὡσ τὸ πολὺ γίγνεσθαι τοῖσ κακῶσ πράττουσιν, οὐ τοῖσ κρατοῦσιν.

ὁμολογεῖ δὲ ταῦτα καὶ Ὅμηροσ·

οὐδὲ γὰρ ἐδύνατο πάντα τἀληθῆ ἀποκρύψασθαι· ἐν οἷσ φησι τὸν Ἀγαμέμνονα ἐκκλησίαν συναγαγεῖν τῶν Ἑλλήνων, ὡσ ἀπάξοντα τὸ στράτευμα, δῆλον ὅτι τοῦ πλήθουσ χαλεπῶσ φέροντοσ καὶ ἀπιέναι βουλομένου, καὶ τὸν ὄχλον ὁρμῆσαι πρὸσ τὰσ ναῦσ· τὸν δὲ Νέστορα καὶ τὸν Ὀδυσσέα κατασχεῖν μόλισ μαντείαν τινὰ προβαλλομένουσ καὶ ὀλίγον εἶναι χρόνον φάσκοντασ, ὃν ἐδέοντο αὐτῶν ὑπομεῖναι. τὸν δὲ μάντιν τούτων Ἀγαμέμνων ἐν τοῖσ ἄνω ἔπεσί φησι μηδὲν πώποτε ἀληθὲσ μαντεύεσθαι.

μέχρι μὲν οὖν τούτων ἐφεξῆσ οὐ πάνυ φαίνεται τῶν ἀνθρώπων καταφρονῶν Ὅμηροσ, ἀλλὰ τρόπον τινὰ ἔχεσθαι τἀληθοῦσ, εἰ μή γε τὰ περὶ τὴν ἁρπαγὴν οὐ γὰρ δυνάμενοσ εἰπεῖν ὡσ ἀπέκτεινε τὸν Ἀλέξανδρον ὁ Μενέλαοσ, κενὰσ αὐτῷ χαρίζεται χάριτασ καὶ νίκην γελοίαν, ὡσ τοῦ ξίφουσ καταχθέντοσ. οὐ γὰρ ἦν τῷ τοῦ Ἀλεξάνδρου χρήσασθαι,τοσοῦτόν γε κρείττονα ὄντα, ὡσ ἕλκειν αὐτὸν εἰσ τοὺσ Ἀχαιοὺσ ζῶντα μετὰ τῶν ὅπλων, ἀλλ’ ἀπάγχειν ἔδει τῷ ἱμάντι;

ψευδὴσ δὲ καὶ ἡ τοῦ Αἰάντοσ καὶ τοῦ Ἕκτοροσ μονομαχία καὶ πάνυ εὐήθησ ἡ διάλυσισ, πάλιν ἐκεῖ τοῦ Αἰάντοσ νικῶντοσ, πέρασ δὲ οὐδέν, καὶ δῶρα δόντων ἀλλήλοισ ὥσπερ φίλων.

λέγει, τὴν τῶν Ἀχαιῶν ἧτταν καὶ τροπὴν καὶ τὰσ τοῦ Ἕκτοροσ ἀριστείασ καὶ τὸ πλῆθοσ τῶν ἀπολλυμένων, ὥσπερ ὑπέσχετο ἐρεῖν, τρόπον τινὰ ἄκων καὶ ἀναφέρων εἰσ τιμὴν τοῦ Ἀχιλλέωσ.

ταῦτα γὰρ οὐ βουλόμενοσ εἰπεῖν οὕτωσ ἐναργῶσ, ὅμωσ ἐπεὶ ἀληθῆ ἦν, ἀρξάμενοσ αὐτῶν οὐ δύναται ἀποστῆναι ‐ τήν τε νύκτα ἐκείνην τὴν χαλεπὴν καὶ τὴν ἐν τῷ στρατοπέδῳ κατήφειαν καὶ τὴν τοῦ Ἀγαμέμνονοσ ἔκπληξιν καὶ τὰσ οἰμωγάσ, ἔτι δὲ τὴν νυκτερινὴν ἐκκλησίαν βουλευομένων ὅπωσ φύγοιεν, καὶ τὰσ δεήσεισ τὰσ τοῦ Ἀχιλλέωσ, εἴ τι δύναιτο ἐκεῖνοσ ἄρα ὠφελῆσαι.

τῇ δ’ ὑστεραίᾳ τῷ μὲν Ἀγαμέμνονι χαρίζεταί τινα ἀριστείαν ἀνόνητον καὶ τῷ Διομήδει καὶ τῷ Ὀδυσσεῖ , καὶ τὸν Αἰάντά φησι μάχεσθαι προθύμωσ, εὐθὺσ δὲ τοὺσ Τρῶασ ἐπικρατῆσαι καὶ τὸν Ἕκτορα ἐλαύνειν ἐπὶ τὸ τεῖχοσ τῶν Ἀχαιῶν καὶ τὰσ ναῦσ.

καὶ ταῦτα μὲν λέγων δῆλόσ ἐστιν ὅτι ἀληθῆ λέγει καὶ τὰ γενόμενα ὑπ’ αὐτῶν τῶν πραγμάτων προαγόμενοσ· ὅταν δὲ αὔξῃ τοὺσ Ἀχαιούσ, πολλῆσ ἀπορίασ μεστόσ ἐστι καὶ πᾶσι φανερὸσ ὅτι ψεύδεται· πάλιν δὲ τῷ λίθῳ, τὸν δὲ Διομήδην τοῦ Αἰνείου, μηδὲ τούτου μηδὲν πράξαντοσ, ἀλλὰ τοὺσ ἵππουσ μόνον λαβόντοσ, ὅπερ ἦν ἀνεξέλεγκτον.

οὐκ ἔχων δὲ ὅ, τι αὐτοῖσ χαρίσηται τὸν Ἄρην καὶ τὴν Ἀφροδίτην φησὶ τρωθῆναι ὑπὸ τοῦ Διομήδουσ.

ἐν οἷσ ἅπασι δῆλόσ ἐστιν εὔνουσ μὲν ὢν ἐκείνοισ καὶ βουλόμενοσ αὐτοὺσ θαυμάζειν, οὐκ ἔχων δὲ ὅ,τι εἴπῃ ἀληθέσ, διὰ τὴν ἀπορίαν εἰσ ἀδύνατα ἐμπίπτων καὶ ἀσεβῆ πράγματα, ὃ πάσχουσιν ὡσ τὸ πολὺ πάντεσ ὅσοι τῇ ἀληθείᾳ μάχονται. ἀλλ’ οὐ περὶ τοῦ Ἕκτοροσ ὁμοίωσ ἀπορεῖ ὅ,τι εἴπῃ μέγα καὶ θαυμαστόν, ὥσ γε οἶμαι τὰ γενόμενα διηγούμενοσ·

ἀλλὰ φεύγοντασ μὲν προτροπάδην ἅπαντασ καὶ κατ’ ὄνομα τοὺσ ἀρίστουσ, ὅταν φῇ μήτε Ἰδομενέα μένειν μήτε Ἀγαμέμνονα μήτε τοὺσ δύο Αἰάντασ, ἀλλὰ Νέστορα μόνον ὑπ’ ἀνάγκησ, καὶ τοῦτον ἁλῶναι παρ’ ὀλίγον· ἐπιβοηθήσαντα δὲ τὸν Διομήδην καὶ πρὸσ ὀλίγον θρασυνόμενον, ἔπειτα εὐθὺσ ἀποστραφέντα φεύγειν, ὡσ κεραυνῶν δῆθεν εἰργόντων αὐτόν· τέλοσ δὲ τὴν τάφρον διαβαινομένην καὶ τὸ ναύσταθμον πολιορκούμενον καὶ ῥηγνυμένασ ὑπὸ τοῦ Ἕκτοροσ τὰσ πύλασ καὶ τοὺσ Ἀχαιοὺσ εἰσ τὰσ ναῦσ ἤδη κατειλημένουσ καὶ περὶ τὰσ σκηνὰσ πάντα τὸν πόλεμον καὶ τὸν Αἰάντα ἄνωθεν μαχόμενον ἀπὸ τῶν νεῶν καὶ τέλοσ ἐκβληθέντα ὑπὸ τοῦ Ἕκτοροσ καὶ ἀναχωρήσαντα καὶ τῶν νεῶν τινασ ἐμπρησθείσασ.

ἐνταῦθα γὰρ οὐκ ἔστιν Αἰνείασ ὑπὸ Ἀφροδίτησ ἁρπαζόμενοσοὐδὲ Ἄρησ ὑπὸ ἀνδρὸσ τιτρωσκόμενοσ οὐδὲ ἄλλο τοιοῦτον οὐθὲν ἀπίθανον, ἀλλὰ πράγματα ἀληθῆ καὶ ὅμοια γεγονόσι.

μεθ’ ἣν ἧτταν οὐκέτι ἦν ἀναμάχεσθαι δυνατὸν οὐδὲ θαρρῆσαί ποτε τοὺσ οὕτωσ ἀπειρηκότασ ὡσ μήτε ὑπὸ τῆσ τάφρου μήτε ὑπὸ τοῦ ἐρύματοσ ὠφεληθῆναι μηθὲν μήτε αὐτὰσ διαφυλάξαι τὰσ ναῦσ. ποία γὰρ ἔτι τηλικαύτη δύναμισ ἢ τίσ οὕτωσ ἀνὴρ ἄμαχοσ καὶ θεοῦ ῥώμην ἔχων, ὃσ ἐπιφανεὶσ ἐδύνατο σῶσαι τοὺσ ἀπολωλότασ ἤδη;

τὸ γὰρ τῶν Μυρμιδόνων πλῆθοσ πόσον τι πρὸσ τὴν σύμπασαν ἦν στρατιάν; πρῶτον μέλλοντοσ μάχεσθαι, πολλάκισ δὲ ἐν πολλοῖσ τοῖσ ἔμπροσθενἔτεσιν εἰσ χεῖρασ ἐλθόντοσ, καὶ μήτε τὸν Ἕκτορα ἀποκτείναντοσ μήτε ἄλλο μηθὲν εἰργασμένου μέγα, εἰ μή γε Τρωίλον παῖδα ἔτι ὄντα τὴν ἡλικίαν ἑλόντοσ;

ἐνταῦθα δὲ γενόμενοσ Ὅμηροσ οὐδὲν ἔτι τἀληθοῦσ ἐφρόντισεν, ἀλλ’ εἰσ ἅπαν ἧκεν ἀναισχυντίασ καὶ πάντα τὰ πράγματα ἁπλῶσἀνέτρεψε καὶ μετέστησεν εἰσ τοὐναντίον, καταπεφρονηκὼσ μὲν τῶν ἀνθρώπων, ὅτι καὶ τἄλλα ἑώρα πάνυ ῥᾳδίωσ πειθομένουσ αὐτοὺσ καὶ περὶ τῶν θεῶν, οὐκ ὄντων δὲ ἑτέρων ποιητῶν οὐδὲ συγγραφέων, παρ’ οἷσ ἐλέγετο τἀληθέσ, ἀλλ’ αὐτὸσ πρῶτοσ ἐπιθέμενοσ ὑπὲρ τούτων γράφειν, γενεαῖσ δὲ ὕστερον ξυνθεὶσ πολλαῖσ, τῶν εἰδότωναὐτὰ ἠφανισμένων καὶ τῶν ἐξ ἐκείνων , ἀμαυρᾶσ δὲ καὶ ἀσθενοῦσ ἔτι φήμησ ἀπολειπομένησ, ὡσ εἰκὸσ περὶ τῶν σφόδρα παλαιῶν, ἔτι δὲ πρὸσ τοὺσ πολλοὺσ καὶ ἰδιώτασ μέλλων διηγεῖσθαι τὰ ἔπη, καὶ ταῦτα βελτίω ποιῶν τὰ τῶν Ἑλλήνων, ὡσ μηδὲ τοὺσ γιγνώσκοντασ ἐξελέγχειν.

οὕτωσ δὴ ἐτόλμησε τἀναντία τοῖσ γενομένοισ ποιῆσαι· Τοῦ γὰρ Ἀχιλλέωσ ἐπιβοηθήσαντοσ ἐν τῇ καταλήψει τῶν νεῶν ὑπ’ ἀνάγκησ τὸ πλέον καὶ τῆσ αὑτοῦ σωτηρίασ ἕνεκεν, τροπὴν μέν τινα γενέσθαι τῶν Τρώων καὶ ἀναχωρῆσαι παραχρῆμα ἀπὸ τῶν νεῶν αὐτοὺσ καὶ σβεσθῆναι τὸ πῦρ, ἅτε ἐξαπίνησ ἐπιπεσόντοσ τοῦ Ἀχιλλέωσ, καὶ τούσ τε ἄλλουσ ἀποχωρεῖν καὶ τὸν Ἕκτορα ὑπάγειν αὑτὸν ἔξω τῆσ τάφρου καὶ τῆσ περὶ τὸ στρατόπεδον στενοχωρίασ, σχέδην δὲ καὶ ἐφιστάμενον, ὥσπερ αὐτόσ φησιν Ὅμηροσ.

συμπεσόντων δὲ καὶ μαχομένων πάλιν, τὸν Ἀχιλλέα κάλλιστα ἀγωνίσασθαι μετὰ τῶν αὑτοῦ, καὶ πολλοὺσ ἀποκτεῖναι τῶν Τρώων καὶ τῶν ἐπικούρων, ἄλλουσ τε καὶ τὸν Σαρπηδόνα τὸν τοῦ Διὸσ υἱὸν λεγόμενον εἶναι, βασιλέα Λυκίων·

καὶ περὶ τὴν τοῦ ποταμοῦ διάβασιν ἀποχωρούντων γενέσθαι φόνον πολύν, οὐ μέντοι προτροπάδην φεύγειν αὐτούσ, ἀλλὰ πολλὰσ ἑκάστοτε ὑποστροφὰσ γίγνεσθαι. τὸν δὲ Ἕκτορα ἐν τούτῳ παραφυλάττειν, ἐμπειρότατον ὄντα καιρὸν μάχησ ξυνεῖναι, καὶ μέχρι μὲν ἤκμαζεν ὁ Ἀχιλλεὺσ καὶ νεαλὴσ ὢν ἐμάχετο, μὴ ξυμφέρεσθαι αὐτῷ, μόνον δὲ τοὺσ ἄλλουσ παρακαλεῖν·

ἐπεὶ δ’ ᾐσθάνετο κάμνοντα ἤδη καὶ πολὺ τῆσ πρότερον ὑφεικότα ὁρμῆσ, ἅτε οὐ ταμιευσάμενον ἐν τῷ ἀγῶνι, καὶ ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ κοπωθέντα μείζονοσ ἐρρυηκότοσ ἀπείρωσ διαβαίνοντα, καὶ ὑπό τε Ἀστεροπαίου τοῦ Παίονοσ τετρωμένον, Αἰνείαν τε συστάντα αὐτῷ καὶ μαχεσάμενον ἐπὶ πλέον, ὁπότε δὲ ἐβουλήθη ἀσφαλῶσ ἀποχωρήσαντα, Ἀγήνορα δὲ οὐ καταλαβόντα ὁρμήσαντα διώκειν·

καίτοι τούτῳ μάλιστα προεῖχεν ὁ Ἀχιλλεὺσ ὅτι ἐδόκει τάχιστοσ εἶναι· καταφανὴσ οὖν ἐγεγόνει αὐτῷ διὰ τούτων ἁπάντων εὐάλωτοσ ὤν, ἅτε δεινῷ τὴν πολεμικὴν τέχνην·

ὥστε θαρρῶν ἀπήντησεν αὐτῷ κατὰ μέσον τὸ πεδίον. καὶ τὸ μὲν πρῶτον ἐνέκλινεν ὡσ φεύγων, ἀποπειρώμενοσ αὐτοῦ, ἅμα δὲ κοπῶσαι βουλόμενοσ, ὁτὲ μὲν περιμένων, ὁτὲ δὲ ἀποφεύγων· ἐπεὶ δὲ ἑώρα βραδύνοντα καὶ ἀπολειπόμενον, οὕτωσ ὑποστρέψασ αὐτὸσ ἧκεν ἐπ’ αὐτὸν οὐδὲ τὰ ὅπλα φέρειν ἔτι δυνάμενον, καὶ συμβαλὼν ἀπέκτεινε καὶ τῶν ὅπλων ἐκράτησεν, ὡσ καὶ τοῦτο Ὅμηροσ εἴρηκε. τοὺσ δὲ ἵππουσ διῶξαι μέν φησι τὸν Ἕκτορα, οὐ λαβεῖν δέ, κἀκείνων ἁλόντων. τὸ μὲν οὖν σῶμα μόλισ διέσωσαν ἐπὶ τὰσ ναῦσ οἱ Αἰάντεσ.

οἱ γὰρ Τρῶεσ ἤδη θαρροῦντεσ καὶ νικᾶν νομίζοντεσ, μαλακώτερονἐφείποντο· ὁ δὲ Ἕκτωρ ἐνδυσάμενοσ τὰ τοῦ Ἀχιλλέωσ ὅπλα ἐπίσημα ὄντα ἔκτεινέ τε καὶ ἐδίωκε μέχρι τῆσ θαλάττησ, ὡσ ὁμολογεῖ ταῦτα Ὅμηροσ. νὺξ δὲ ἐπιγενομένη ἀφείλετο μὴ πάσασ ἐμπρῆσαι τὰσ ναῦσ. τούτων δὲ οὕτωσ γενομένων, οὐκ ἔχων ὅπωσ κρύψῃ τἀληθέσ, Πάτροκλον εἶναί φησι τὸν ἐπεξελθόντα μετὰ τῶν Μυρμιδόνων,ἀναλαβόντα τὰ τοῦ Ἀχιλλέωσ ὅπλα, καὶ τοῦτον ὑπὸ τοῦ Ἕκτοροσ ἀποθανεῖν, καὶ τὸν Ἕκτορα τῶν ὅπλων οὕτωσ κρατῆσαι. καίτοι πῶσ ἂν ὁ Ἀχιλλεὺσ ἐν τοσούτῳ κινδύνῳ τοῦ στρατοπέδου ὄντοσ καὶ τῶν νεῶν ἤδη καιομένων καὶ ὅσον οὔπω ἐπ’ αὐτὸν ἥκοντοσ τοῦ δεινοῦ, καὶ τὸν Ἕκτορα ἀκούων ὅτι φησὶ μηδένα αὑτῷἀξιόμαχον εἶναι καὶ τὸν Δία βοηθεῖν αὑτῷ καὶ δεξιὰ σημεῖα φαίνειν, εἴ γε ἐβούλετο σῶσαι τοὺσ Ἀχαιούσ, αὐτὸσ μὲν ἐν τῇ σκηνῇ ἔμενεν ἄριστοσ ὢν μάχεσθαι, τὸν δὲ πολὺ χείρονα αὑτοῦ ἔπεμπε;

καὶ ἅμα μὲν παρήγγελλεν ἐμπεσεῖν ἰσχυρῶσ καὶ ἀμύνεσθαι τοὺσ Τρῶασ, ἅμα δὲ τῷ Ἕκτορι μὴ μάχεσθαι;

οὐδὲ γὰρ ἐπ’ ἐκείνῳ ἦν οἶμαι προελθόντι γε ἅπαξ ὅτῳ ἐβούλετο μάχεσθαι. οὕτωσ δὲ ὑποκαταφρονῶν τοῦ Πατρόκλου καὶ ἀπιστῶν αὐτῷ, τὴν δύναμιν ἐπέτρεπεν ἐκείνῳ καὶ τὰ ὅπλα τὰ αὑτοῦ καὶ τοὺσ ἵππουσ, ὡσ ἂν κάκιστά τισ βουλεύσαιτο περὶ τῶν αὑτοῦ, πάντα ἀπολέσαι βουλόμενοσ·

ἔπειτα ηὔχετο τῷ Διὶ ὑποστρέψαι τὸν Πάτροκλον μετὰτῶν ὅπλων ἁπάντων καὶ τῶν ἑταίρων, οὕτωσ ἀνοήτωσ πέμπων αὐτὸν πρὸσ ἄνδρα κρείττονα, ᾧ προκαλουμένῳ τοὺσ ἀρίστουσ οὐδεὶσ ὑπακοῦσαι ἤθελεν, ὁ δὲ Ἀγαμέμνων ἄντικρυσ ἔφη καὶ τὸν Ἀχιλλέα φοβεῖσθαι καὶ μὴ βούλεσθαι συμβαλεῖν ἐκείνῳ; τοιγαροῦν οὕτω βουλευσάμενον αὐτὸν λέγει τοῦ τε ἑταίρου στερηθῆναι καὶ πολλῶνἑτέρων, ὀλίγου δὲ καὶ τῶν ἵππων καὶ ἀόπλον γενέσθαι.

ἃ οὐδέποτ’ ἂν ἐποίησεν Ἀχιλλεὺσ μὴ ἀπόπληκτοσ ὤν· εἰ δὲ μή, πάντωσ ἂν αὐτὸν ἐκώλυσε Φοῖνιξ. ἀλλ’ οὐ γὰρ ἐβούλετο, φησί, ταχέωσ ἀπαλλάξαι τοῦ κινδύνου τοὺσ Ἀχαιούσ, ἑώσ ἂν λάβῃ τὰ δῶρα, καὶ ἅμα οὐδέπω τῆσ ὀργῆσ ἐπέπαυτο. καὶ τί ἦν ἐμποδὼν αὐτὸν προελθόντα ἐφ’ ὅσον ἐβούλετο πάλιν μηνίειν;

ξυνεὶσ δὲ τῆσ τοιαύτησ ἀλογίασ αἰνίττεται διὰ πρόρρησίν τινα μένειν αὐτόν, ὡσ, εἰ ἐξῄει, πάντωσ ἀποθανούμενον, ἄντικρυσ αὐτοῦ κατηγορῶν δειλίαν· καίτοι ἐξῆν αὐτῷ διὰ ταύτην τὴν πρόρρησιν ἀποπλεῦσαι διενεχθέντα πρὸσ τὸν Ἀγαμέμνονα. ἐτύγχανεν ἀκηκοὼσ τῆσ μητρόσ, ὅν φησιν ἐν ἴσῳ τῇ ἑαυτοῦ κεφαλῇ τιμᾶν καὶ μηδὲ αὐτὸσ ἔτι βούλεσθαι ζῆν ἐκείνου ἀποθανόντοσ.

ἀλλὰ γὰρ εἴ τισ ἅπαντα ἐλέγχοι, πολὺ ἂν ἔργον εἰή.

τὸ γὰρ ψεῦδοσ ἐξ αὑτοῦ φανερόν ἐστι τοῖσ προσέχουσιν· ὥστε οὐδενὶ ἄδηλον καὶ τῶν ὀλίγον νοῦν ἐχόντων ὅτι σχεδὸν ὑπόβλητόσ ἐστιν ὁ Πάτροκλοσ καὶ τοῦτον ἀντήλλαξεν Ὅμηροσ τοῦ Ἀχιλλέωσ, βουλόμενοσ τὸ κατ’ ἐκεῖνον κρύψαι. ὑφορώμενοσ δὲ μή τισ ἄρα καὶ τοῦ Πατρόκλου ζητῇ τάφον·

ὥσπερ οἶμαι καὶ τῶν ἄλλων ἀριστέων τῶν ἀποθανόντων ἐν Τροίᾳ φανεροί εἰσιν οἱ τάφοι· διὰ τοῦτο προκαταλαμβάνων οὐκ ἔφη τάφον αὐτοῦ γενέσθαι καθ’ αὑτόν, ἀλλὰ μετὰ τοῦ Ἀχιλλέωσ τεθῆναι. μάλιστα μὲν οὖν ἐβούλετο Ὅμηροσ ἀφανίσαι τὴν τοῦ Ἀχιλλέωσ τελευτὴν ὡσ οὐκ ἀποθανόντοσ ἐν Ἰλίῳ. τοῦτο δὲ ἐπεὶ ἀδύνατον ἑώρα, τῆσ φήμησ ἐπικρατούσησ καὶ τοῦ τάφου δεικνυμένου, τό γε ὑφ’ Ἕκτοροσ αὐτὸν ἀποθανεῖν ἀφείλετο καὶ τοὐναντίον ἐκεῖνον ὑπὸ τοῦ Ἀχιλλέωσ ἀναιρεθῆναί φησιν, καὶ προσέτι αἰκισθῆναι τὸν νεκρὸν αὐτοῦ καὶ συρῆναι μέχρι τῶν τειχῶν.

πάλιν δὲ εἰδὼσ τάφον ὄντα τοῦ Ἕκτοροσ καὶ τιμώμενον αὐτὸν ὑπὸ τῶν πολιτῶν, ἀποδοθῆναι αὐτὸν λέγει κελεύσαντοσ τοῦ Διὸσ λύτρων δοθέντων, τέωσ δὲ τὴν Ἀφροδίτην ἐπιμεληθῆναι καὶ τὸν Ἀπόλλω τοῦ διαμεῖναι τὸν νεκρόν. οὐκ ἔχων δὲ ὅ,τι ποιήσῃ τὸν Ἀχιλλέα, ἐπεὶ ἔδει αὐτὸν ὑπὸ τῶν Τρώων τινὸσ ἀνῃρῆσθαι· οὐ γὰρ δὴ καὶ τοῦτον ἔμελλεν, ὥσπερ καὶ τὸν Αἰάντα, ὑφ’ ἑαυτοῦ ἀποθανόντα ποιεῖν, φθονῶν τῆσ δόξησ τῷ ἀνελόντι·

κάκιστον καὶ δειλότατον καὶ ὑπὸ τοῦ Μενελάου μικροῦ δεῖν ζωγρηθέντα, γρηθέντα, ὃν λοιδορούμενον ἀεὶ πεποίηκεν, ὡσ μαλθακὸν αἰχμητὴν καὶ ἐπονείδιστον ἐν τοῖσ Ἕλλησι.

ἵνα δὴ τοῦ Ἕκτοροσ τὴν δόξαν ἀφέλοιτο, καὶ τὸν Ἀχιλλέα φαίνεται καθῃρηκώσ, πολὺ χείρωκαὶ ἀδοξότερον αὐτοῦ ποιήσασ τὸν θάνατον.

τέλοσ δὲ προάγει ἤδη τεθνηκότα τὸν Ἀχιλλέα καὶ ποιεῖ μαχόμενον· οὐκ ὄντων δὲ ὅπλων, ἀλλὰ τοῦ Ἕκτοροσ ἔχοντοσ· ἐν τούτῳ γὰρ ἔλαθεν αὐτὸν ἕν τι τῶν ἀληθῶν ῥηθέν· ἐκ τοῦ οὐρανοῦ φησι κομίσαι τὴν Θέτιν ὑπὸ τοῦ Ἡφαίστου γενόμενα ὅπλα· καὶ οὕτωσ δὴ γελοίωσ τὸν Ἀχιλλέαμόνον τρεπόμενον τοὺσ Τρῶασ, τῶν δὲ ἄλλων Ἀχαιῶν, ὥσπερ οὐδενὸσ παρόντοσ, ἁπάντων ἐπελάθετο· ἅπαξ δὲ τολμήσασ τοῦτο ψεύσασθαι πάντα συνέχεε. καὶ τοὺσ θεοὺσ ἐνταῦθα ποιεῖ μαχομένουσ ἀλλήλοισ, σχεδὸν ὁμολογῶν ὅτι οὐδὲν αὐτῷ μέλει ἀληθείασ. πάνυ δὲ ἀσθενῶσ καὶ ἀπιθάνωσ τὴν ἀριστείαν διελθών, ὁτὲ μὲνποταμῷ μαχόμενον αὐτόν, ὁτὲ δὲ ἀπειλοῦντα Ἀπόλλωνι καὶ διώκοντα αὐτόν·

ἐξ ὧν ἁπάντων ἰδεῖν ἔστι τὴν ἀπορίαν αὐτοῦ σχεδόν· οὐ γάρ ἐστιν ἐν τοῖσ ἀληθέσιν οὕτωσ ἀπίθανοσ οὐδὲ ἀηδήσ· μόλισ ποτὲ τῶν Τρώων εἰσ τὴν πόλιν φευγόντων, τὸν Ἕκτορα πεποίηκε πρὸ τοῦ τείχουσ ἀνδρειότατα ὑπομένοντα αὐτὸν καὶ μήτε τῷ πατρὶδεομένῳ μήτε τῇ μητρὶ πειθόμενον, ἔπειτα φεύγοντα κύκλῳ τῆσ πόλεωσ, ἐξὸν εἰσελθεῖν, καὶ τὸν Ἀχιλλέα, τάχιστον ἀνθρώπων ἀεί ποτε ὑπ’ αὐτοῦ λεγόμενον, οὐ δυνάμενον καταλαβεῖν. τοὺσ δὲ Ἀχαιοὺσ ὁρᾶν ἅπαντασ ὥσπερ ἐπὶ θέαν παρόντασ καὶ μηδένα βοηθεῖν τῷ Ἀχιλλεῖ, τοιαῦτα πεπονθότασ ὑπὸ τοῦ Ἕκτοροσ καὶ μισοῦντασ αὐτόν, ὥστε καὶ νεκρὸν τιτρώσκειν.

ἔπειτα Δηίφοβον ἐξελθόντα τοῦ τείχουσ, μᾶλλον δὲ Ἀθηνᾶν παραλογίσασθαι αὐτόν, εἰκασθεῖσαν Δηιφόβῳ, καὶ τὸ δόρυ κλέψαι τὸ τοῦ Ἕκτοροσ ἐν τῇ μάχῃ, οὐδὲ ὅπωσ ἀποκτείνῃ τὸν Ἕκτορα εὑρίσκων, τρόπον τινὰ ἰλιγγιῶν περὶ τὸ ψεῦδοσ καὶ τῷ ὄντι ὡσ ἐν ὀνείρατι μάχην διηγούμενοσ. μάλιστα γοῦν προσέοικε τοῖσ ἀτόποισ ἐνυπνίοισ τὰ περὶ τὴν μάχην ἐκείνην.

εἰσ τοῦτο δὲ προελθὼν ἀπεῖπε λοιπόν, οὐκ ἔχων ὅ,τι χρήσηται τῇ ποιήσει καὶ τοῖσ ψεύσμασι δυσχεραίνων οὐδὲ γὰρ ὑπέμεινεν οἶμαι πάλαι τεθνηκότα τὸν Ἀχιλλέα ποιεῖν πάλιν ἀναιρούμενον, οὐδὲ νικῶντασ τοὺσ ἡττηθέντασ καὶ φεύγοντασ, οὐδὲ τὴν κρατήσασαν πόλιν, ταύτην πορθουμένην.

οἱ δὲ ὕστερον ἅτε ἐξηπατημένοι καὶ τοῦ ψεύδουσ ἰσχύοντοσ ἤδη θαρροῦντεσ ἔγραφον.

τὰ δὲ πράγματα οὕτωσ ἔσχεν. Ἀχιλλέωσ τελευτήσαντοσ ὑπὸ Ἕκτοροσ ἐν τῇ βοηθείᾳ τῶν νεῶν, οἱ μὲν Τρῶεσ, ὥσπερ καὶ πρότερον, ἐπηυλίσθησαν ἐγγὺσ τῶν νεῶν, ὡσ φυλάξοντεσ τοὺσ Ἀχαιούσ·

ὑπώπτευον γὰρ αὐτοὺσ ἀποδράσεσθαι τῆσ νυκτόσ· ὁ δὲ Ἕκτωρ ἀνεχώρησεν εἰσ τὴν πόλιν παρά τε τοὺσ γονέασ καὶ τὴν γυναῖκα, χαίρων τοῖσ πεπραγμένοισ, ἐπὶ τοῦ στρατεύματοσ καταλιπὼν Πάριν. ὁ δ’ αὐτόσ τε καὶ τῶν Τρώων τὸ πλῆθοσ ἐκάθευδεν, ὡσ εἰκὸσ ἦν κεκοπωμένουσ καὶ μηδὲν προσδεχομένουσ κακόν, ἔτι δὲ παντελοῦσ εὐπραγίασ οὔσησ.

ἐν τούτῳ δὴ Ἀγαμέμνων μετὰ Νέστοροσ καὶ Ὀδυσσέωσ καὶ Διομήδουσ βουλευσάμενοσ σιωπῇ καθείλκυσαν τῶν νεῶν τὰσ πολλάσ, ὁρῶντεσ ὅτι καὶ τῇ προτεραίᾳ μικροῦ διεφθάρησαν, ὡσ μηδὲ φυγὴν ἔτι εἶναι, καὶ μέροσ οὐκ ὀλίγον ἦν ἐμπεπρησμένον αὐτῶν, ἀλλ’ οὐ μία ναῦσ ἡ Πρωτεσιλάου· ταῦτα δὲ ποιήσαντεσ ἀπέπλευσαν εἰσ τὴν Χερρόνησον, τῶν αἰχμαλώτων πολλὰ καταλιπόντεσ καὶ τῶν ἄλλων οὐκ ὀλίγα κτημάτων. ἅμα δὲ τῆ ἡμέρᾳ φανεροῦ γενομένου τοῦ πράγματοσ, ὁ μὲν Ἕκτωρ ἠγανάκτει καὶ βαρέωσ ἔφερε καὶ τὸν Ἀλέξανδρον ἐλοιδόρει·

τοὺσ γὰρ πολεμίουσ αὐτὸν ἐκ τῶν χειρῶν ἀφεῖναι· τὰσ δὲ σκηνὰσ ἐνέπρησαν οἱ Τρῶεσ καὶ διήρπαζον τὰ καταλειφθέντα. τοῖσ δὲ Ἀχαιοῖσ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ βουλευομένοισ·

οὐ γὰρ εἶχον οἱ περὶ τὸν Ἕκτορα ναυτικὸν ἕτοιμον, ὥστε διαβαίνειν ἐπ’ αὐτούσ· ἐδόκει μὲν ἀπιέναι πᾶσι, πολλοῦ πλήθουσ ἀπολωλότοσ καὶ τῶν ἀρίστων ἀνδρῶν· κίνδυνοσ δὲ ἦν μὴ ναῦσ ποιησάμενοι παραχρῆμα ἐπιπλεύσωσιν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα. διὰ τοῦτο οὖν ἀναγκαῖον ἦν μένειν ὥσπερ κατ’ ἀρχὰσ λῃστεύοντασ, εἴ πωσ τῷ Πάριδι κάμνοντι διαλλάξειαν αὑτοὺσ καὶ πρὸσ φιλίαν πράξαντεσ ἀπελθεῖν.

ὡσ δὲ ἔκριναν ταῦτα, καὶ ἐποίουν πέραν μένοντεσ. κἀνταῦθα τοῖσ Τρωσὶν ἐπῆλθον ἐκ μὲν Αἰθιοπίασ Μέμνων, αἱ δὲ Ἀμαζόνεσ ἐκ τοῦ Πόντου βοηθοὶ καὶ ἄλλο πλῆθοσ ἐπικούρων, ὡσ εὐτυχοῦντασ ἐπυνθάνοντο τὸν Πρίαμον καὶ τὸν Ἕκτορα καὶ τοὺσ Ἀχαιοὺσ ὅσον οὔπω διεφθαρμένουσ πάντασ, οἱ μέν τινεσ κατ’ εὔνοιαν, οἱ δὲ καὶ φόβῳ τῆσ δυνάμεωσ· οὐ γὰρ τοῖσ ἡττημένοισ οὐδὲ τοῖσ κακῶσ πράττουσιν, ἀλλὰ τοῖσ νικῶσι καὶ τοῖσ περιγενομένοισ ἀπάντων πάντεσ ἐθέλουσι βοηθεῖν. μετεπέμψαντο δὲ καὶ οἱ Ἀχαιοὶ παρ’ αὑτῶν εἴ τινα ἐδύναντο ὠφέλειαν·

τῶν μὲν γὰρ ἔξωθεν οὐδὲν οὐδεὶσ ἔτι προσεῖχεν αὐτοῖσ· ἀλλὰ Νεοπτόλεμόν τε τὸν Ἀχιλλέωσ κομιδῇ νέον ὄντα καὶ Φιλοκτήτην ὑπεροφθέντα πρότερον διὰ τὴν νόσον, καὶ τοιαύτασ βοηθείασ οἴκοθεν ἀσθενεῖσ καὶ ἀπόρουσ. ὧν ἀφικομένων μικρὸν ἀναπνεύσαντεσ πάλιν διέπλευσαν εἰσ τὴν Τροίαν, καὶ περιεβάλοντο τεῖχοσ ἕτερον πολὺ ἔλαττον, οὐκ ἐν ᾧ πρότερον τόπῳ παρὰ τὸν αἰγιαλόν, ἀλλὰ τὸ ὑψηλὸν αὐτοῦ καταλαβόντεσ. τῶν δὲ νεῶν αἱ μέν τινεσ ὑφώρμουν ὑπὸ τὸ τεῖχοσ, αἱ δὲ ἐν τῷ πέραν ἔμενον·

ἅτε γὰρ οὐδεμίαν ἐλπίδα ἔχοντεσ κρατήσειν, ἀλλ’ ὁμολογιῶν δεόμενοι, καθάπερ εἶπον, οὐ βεβαίωσ ἐπολέμουν, ἀλλ’ ἀμφιβόλωσ τρόπον τινὰ καὶ πρὸσ ἀπόπλουν μᾶλλον τὴν γνώμην ἔχοντεσ. ἐνέδραισ οὖν ὡσ τὸ πολὺ καὶ καταδρομαῖσ ἐχρῶντο.

καὶ ποτε μάχησ ἰσχυροτέρασ γενομένησ, βιαζομένων αὐτῶν τὸ φρούριον ἐξελεῖν, Αἰάσ τε ὑπὸ Ἕκτοροσ ἀποθνήσκει καὶ Ἀντίλοχοσ ὑπὸ τοῦ Μέμνονοσ πρὸ τοῦ πατρόσ· ἐτρώθη δὲ καὶ αὐτὸσ ὁ Μέμνων ὑπὸ τοῦ Ἀντιλόχου, καὶ ἀποκομιζόμενοσ τραυματίασ τελευτᾷ κατὰ τὴν ὁδόν.

συνέβη δὲ καὶ τοῖσ Ἀχαιοῖσ εὐημερῆσαι τότε ὡσ οὐ πρότερον. ὅ τε γὰρ Μέμνων μέγα ἀξίωμα ἔχων ἐτρώθη καιρίωσ, τήν τε Ἀμαζόνα ἀπέκτεινε Νεοπτόλεμοσ καταδραμοῦσαν ἐπὶ τὰσ ναῦσ ἰταμώτερον καὶ πειρωμένην ἐμπρῆσαι, μαχόμενοσ ἐκ τῆσ νεὼσ ναυμάχῳ δόρατι, καὶ Ἀλέξανδροσ ἀποθνῄσκει Φιλοκτήτῃ διατοξευόμενοσ. ἦν οὖν ἀθυμία καὶ παρὰ τοῖσ Τρωσίν, εἰ μηδέποτε παύσονται τοῦ πολέμου μηδὲ ἔσται μηδὲν αὐτοῖσ πλέον νικῶσιν.

ὅ τε Πρίαμοσ ἄλλοσ ἐγεγόνει μετὰ τὴν Ἀλεξάνδρου τελευτήν, σφόδρα ἀνιαθεὶσ καὶ φοβούμενοσ ὑπὲρ τοῦ Ἕκτοροσ. πολὺ δὲ φαυλότερον ἔσχε τὰ τῶν Ἀχαιῶν Ἀντιλόχου τε καὶ Αἰάντοσ τεθνηκότων· ὥστε πέμπουσι περὶ συμβάσεων, φάσκοντεσ ἀπιέναι γενομένησ εἰρήνησ καὶ ὁρ́κων ὀμοσθέντων μηκέτι στρατεύσειν μήτε αὐτοὺσ εἰσ τὴν Ἀσίαν μήτε ἐκείνουσ ἐπὶ τὸ Ἄργοσ. μετὰ δὲ ταῦτα ὁ μὲν Ἕκτωρ ἀντέλεγε·

πολὺ γὰρ εἶναι κρείττουσ καὶ τὸ ἐπιτείχισμα ἔφη κατὰ κράτοσ αἱρήσειν· μάλιστα δὲ ἐχαλέπαινε τῇ Ἀλεξάνδρου τελευτῇ. δεομένου δὲ τοῦ πατρὸσ καὶ τὸ γῆρασ τὸ αὑτοῦ λέγοντοσ καὶ τῶν παίδων τὸν θάνατον, τοῦ τε ἄλλου πλήθουσ ἀπηλλάχθαι βουλομένου, τὰσ μὲν διαλύσεισ συνεχώρησεν· ἠξίου δὲ τοὺσ Ἀχαιοὺσ τά τε χρήματα διαλῦσαι τὰ δαπανηθέντα εἰσ τὸν πόλεμον καὶ δίκην τινὰ ὑποσχεῖν, ὅτι μηθὲν ἀδικηθέντεσ ἐστρατεύσαντο, καὶ τήν τε χώραν διέφθειραν πολλοῖσ ἔτεσι καὶ ἄνδρασ ἀγαθοὺσ ἄλλουσ τε καὶ Ἀλέξανδρον, οὐδὲν ὑπ’ αὐτοῦ παθόντεσ, ἀλλ’ ὅτι κρείττων ἐνομίσθη κατὰ μνηστείαν καὶ γυναῖκα ἔλαβεν ἐκ τῆσ Ἑλλάδοσ τῶν κυρίων διδόντων. ὁ δὲ Ὀδυσσεύσ, οὗτοσ γὰρ ἐπρέσβευε περὶ τῆσ εἰρήνησ, παρῃτεῖτο, ἐπιδεικνὺσ ὅτι οὐχ ἥττω δεδράκασιν ἢ πεπόνθασιν, καὶ τὴν αἰτίαν ἐκείνοισ ἀνετίθει τοῦ πολέμου·

μηδὲν γὰρ δεῖν Ἀλέξανδρον τοσούτων οὐσῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν γυναικῶν, τὸν δὲ εἰσ τὴνἙλλάδα ἐλθόντα μνηστεύειν καὶ ἀπελθεῖν καταγελάσαντα τῶν ἀρίστων παρ’ αὐτοῖσ, πλούτῳ νικήσαντα· συμβῆναι γὰρ οὐχ ἁπλῶσ τὴν μνηστείαν, ἀλλὰ ἐπιβουλεύειν αὐτὸν τοῖσ ἐκεῖ πράγμασι διὰ τούτου μὴ λανθάνειν αὐτούσ· ὥστε τὸ λοιπὸν ἠξίου παύσασθαι, τοσούτων κακῶν γεγονότων ἀμφοτέροισ, καὶ ταῦτα ἐπιγαμίασ τεοὔσησ καὶ συγγενείασ τοῖσ Ἀτρείδαισ πρὸσ αὐτοὺσ διὰ Πέλοπα. περὶ δὲ τῶν χρημάτων κατεγέλα·

μὴ γὰρ εἶναι χρήματα τοῖσ Ἕλλησιν, ἀλλὰ καὶ νῦν τοὺσ πολλοὺσ ἑκόντασ στρατεύεσθαι διὰ τὴν οἴκοι πενίαν. ταῦτα δὲ ἔλεγεν ἀποτρέπων αὐτοὺσ τῆσ ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα στρατείασ. εἰ δὲ δέοι τινα δίκην γενέσθαι τοῦ εὐπρεποῦσχάριν, αὐτὸσ εὑρεῖν. καταλείψειν γὰρ αὐτοὺσ ἀνάθημα κάλλιστον καὶ μέγιστον τῇ Ἀθηνᾷ καὶ ἐπιγράψειν, Ἱλαστήριον Ἀχαιοὶ τῇ Ἀθηνᾷ τῇ Ἰλιάδι. τοῦτο γὰρ φέρειν μεγάλην τιμὴν ἐκείνοισ· καθ’ ἑαυτῶν δὲ γίγνεσθαι μαρτύριον ὡσ ἡττημένων. παρεκάλει δὲ καὶ τὴν Ἑλένην ὑπὲρ τῆσ εἰρήνησ συλλαμβάνειν.

ἡ δὲ συνέπραττεπροθύμωσ· ἤχθετο γὰρ ὅτι δι’ αὐτὴν οἱ Τρῶεσ ἐδόκουν πολλὰ κακὰ πάσχειν. καὶ ποιοῦνται τὰσ διαλύσεισ, καὶ σπονδαὶ γίγνονται τοῖσ Τρωσὶ καὶ τοῖσ Ἀχαιοῖσ· Ὅμηροσ δὲ καὶ τοῦτο μετήνεγκεν ἐπὶ τὸ ψεῦδοσ, εἰδὼσ γενόμενον· ἀλλ’ ἔφη τοὺσ Τρῶασ συγχέαι τὰσ σπονδάσ· ὤμοσάν τε ἀλλήλοισ ὅ τε Ἕκτωρ καὶ Ἀγαμέμνων καὶτῶν ἄλλων οἱ δυνατοὶ μήτε τοὺσ Ἕλληνάσ ποτε στρατεύσειν εἰσ τὴν Ἀσίαν, ἑώσ ἂν ἄρχῃ τὸ Πριάμου γένοσ, μήτε τοὺσ Πριαμίδασ εἰσ Πελοπόννησον ἢ Βοιωτίαν ἢ Κρήτην ἢ Ἰθάκην ἢ Φθίαν ἢ Εὔβοιαν. ταύτασ γὰρ μόνασ ἐξαιρέτουσ ἐποίουν·

περὶ δὲ τῶν ἄλλων οὐκ ἐβούλοντο ὀμνύειν οἱ Τρῶεσ οὐδὲ τοῖσ Ἀτρείδαισ ἔμελε. τούτων δὲ ὀμοσθέντων, ὅ τε ἵπποσ ὑπὸ τῶν Ἀχαιῶν ἐτελέσθη, μέγα ἔργον, καὶ ἀνήγαγον αὐτὸν οἱ Τρῶεσ πρὸσ τὴν πόλιν καὶ τῶν πυλῶν οὐ δεχομένων, μέροσ τι τοῦ τείχουσ καθεῖλον·

ὅθεν γελοίωσ ἐλέχθη τὸ ἁλῶναι τὴν πόλιν ὑπὸ τοῦ ἵππου. καὶ τὸ στράτευμα ᾤχετο ὑπόσπονδον τούτῳ τῷ τρόπῳ. τὴν δὲ Ἑλένην ὁ Ἕκτωρ συνῴκισε Δηιφόβῳ, ὃσ ἦν μετ’ ἐκεῖνον τῶν ἀδελφῶν ἄριστοσ. ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ τελευτᾷ πάντων εὐδαιμονέστατοσ, πλὴν ὅσα λελύπητο περὶ τῶν παίδων τῶν τετελευτηκότων.

καὶ αὐτὸσ βασιλεύσασ συχνο ἔτη καὶ πλεῖστα τῆσ Ἀσίασ καταστρεψάμενοσ γηραιὸσ ἀποθνῄσκει, καὶ θάπτεται πρὸ τῆσ πόλεωσ. τὴν δὲ ἀρχὴν Σκαμανδρίῳ τῷ παιδὶ κατέλιπεν. ταῦτα δὲ ἔχοντα οὕτωσ ἐπίσταμαι σαφῶσ ὅτι οὐδεὶσ ἀποδέξεται, φήσουσι δὲ ψευδῆ πάντεσ εἶναι, πλὴν τῶν φρονούντων, οὐ μόνον οἱ Ἕλληνεσ, ἀλλὰ καὶ ὑμεῖσ. ἡ γὰρ διαβολὴ σφόδρα χαλεπόν ἐστι καὶ τὸ ἐξηπατῆσθαι πολὺν χρόνον. σκοπεῖτε δὲ τἀναντία πῶσ ἐστι γελοῖα, ἀφελόντεσ τὴν δόξαν καὶ τὸ προκατειλῆφθαι·

κρυφθῆναι μὲν ἐν τῷ ἵππῳ στράτευμα ὅλον, τῶν δὲ Τρώων μηθένα αἰσθάνεσθαι τοῦτο μηδὲ ὑποπτεῦσαι, καὶ ταῦτα μάντεωσ οὔσησ παρ’ αὐτοῖσ ἀψευδοῦσ, ἀλλὰ κομίσαι τοὺσ πολεμίουσ δι’ αὑτῶν εἰσ τὴν πόλιν· πρότερον δὲ ἕνα ἄνδρα πάντων ἡττωμένων ἱκανὸν γενέσθαι γυμνὸν ἐπιφανέντα τῇ φωνῇ τρέψασθαι τοσαύτασ μυριάδασ, καὶ μετὰ τοῦτο ὅπλα οὐκ ἔχοντα, ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λαβόντα νικῆσαι τοὺσ μιᾷ πρότερον ἡμέρᾳ κρατοῦντασ καὶ διώκειν ἅπαντασ ἕνα ὄντα. αὐτὸν δὲ ἐκεῖνον τοσοῦτον ὑπερέχοντα ἀποθανεῖν ὑπὸ τοῦ πάντων κακίστου τὴν ψυχήν, ὡσ αὐτοί φασιν, ἄλλου τε ἀποθανόντοσ ἄλλον σκυλευθῆναι, μόνῳ δὲ ἐκείνῳ τῶν ἡγεμόνων μὴ γενέσθαι τάφον.

ἄλλον δέ τινα τῶν ἀρίστων τοσαῦτα ἔτη πολεμοῦντα ὑπὸ μὲν τῶν πολεμίων μηδενὸσ ἀποθανεῖν· ἀποσφάξαι, καὶ ταῦτα δοκοῦντα σεμνότατον καὶ πρᾳότατον εἶναι τῶν συμμάχων.

τὸν δὲ ποιητὴν προθέμενον εἰπεῖν τὸν Τρωικὸν πόλεμον τὰ κάλλιστα καὶ μέγιστα τῶν γεγονότων ἐᾶσαι καὶ μηδὲ τὴν ἅλωσιν τῆσ πόλεωσ διελθεῖν.

ταῦτα γάρ ἐστιν ἐν τοῖσ πεποιημένοισ καὶ λεγομένοισ. ὁ μὲν Ἀχιλλεύσ, προηττημένων τῶν Ἀχαιῶν οὐκ εἰσ ἅπαξ οὐδὲ τῶν ἄλλων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῆσ ἑαυτοῦ στρατιᾶσ, μόνοσ περιγενόμενοσ καὶ τοσοῦτον τὰ πράγματα μεταβαλών, αὐτὸσ δὲ Ἕκτορα μὲν ἀποκτείνασ, ὑπὸ δὲ Ἀλεξάνδρου ἀποθνῄσκων, ὃσ ἦν ὕστατοσ τῶν Τρώων, ὡσ αὐτοὶ λέγουσι, Πατρόκλου δὲ ἀποθανόντοσ, σκυλευόμενοσ ὁ Ἀχιλλεὺσ καὶ τὰ ἐκείνου ληφθέντα ὅπλα, ὁ δὲ Πάτροκλοσ οὐ ταφείσ. ἐπειδὴδὲ Αἰάντοσ ἦν τάφοσ καὶ πάντεσ ᾔδεσαν αὐτὸν ἐν Τροίᾳ τελευτήσαντα, ἵνα δὴ μὴ ποιήσῃ τὸν ἀποκτείναντα ἔνδοξον, αὐτὸσ αὑτὸν ἀνελών.

οἱ δὲ Ἀχαιοὶ φεύγοντεσ μὲν ἐκ τῆσ Ἀσίασ σιωπῇ καὶ τὰσ σκηνὰσ κατακαύσαντεσ καὶ τὸ ναύσταθμον ἁφθὲν ὑπὸ τοῦ Ἕκτοροσ καὶ τὸ τεῖχοσ αὐτῶν ἑαλωκόσ, καὶ ἀνάθημα ἀναθέντεσ τῇἈθηνᾷ καὶ ἐπιγράψαντεσ, ὡσ ἔθοσ ἐστὶ τοὺσ ἡττημένουσ, οὐδὲν δὲ ἧττον τὴν Τροίαν ἑλόντεσ, ἐν δὲ τῷ ἵππῳ τῷ ξυλίνῳ στράτευμα ἀνθρώπων ἀποκρυφθέν. οἱ δὲ Τρῶεσ ὑποπτεύσαντεσ μὲν τὸ πρᾶγμα καὶ βουλευσάμενοι κατακαῦσαι τὸν ἵππον ἢ διατεμεῖν, μηθὲν δὲ τούτων ποιήσαντεσ, ἀλλὰ πίνοντεσ καὶ καθεύδοντεσ, καὶ ταῦτα προειπούσησ αὐτοῖσ τῆσ Κασσάνδρασ. ταῦτα οὐκ ἐνυπνίοισ ἐοικότα τῷ ὄντι καὶ ἀπιθάνοισ ψεύσμασιν;

ἐν γὰρ τοῖσ ὁρ́ῳ γεγραμμένοισ ὀνείρασιν οἱ ἄνθρωποι τοιαύτασ ὄψεισ ὁρῶσι, νῦν μὲν δοκοῦντεσ ἀποθνῄσκειν καὶ σκυλεύεσθαι, πάλιν δὲ ἀνίστασθαι καὶ μάχεσθαι γυμνοὶ ὄντεσ, ἐνίοτε δὲ οἰόμενοι διώκειν καὶ τοῖσ θεοῖσδιαλέγεσθαι καὶ αὑτοὺσ ἀποσφάττειν μηδενὸσ δεινοῦ ὄντοσ, καὶ οὕτωσ, εἰ τύχοι ποτέ, πέτεσθαι καὶ βαδίζειν ἐπὶ τῆσ θαλάττησ. ὥστε καὶ τὴν Ὁμήρου ποίησιν ὀρθῶσ ἄν τινα εἰπεῖν ἐνύπνιον, καὶ τοῦτο ἄκριτον καὶ ἀσαφέσ. ἄξιον δὲ κἀκεῖνο ἐνθυμηθῆναι πρὸσ τοῖσ ὁμολογουμένοισ.

ὁμολογοῦσι γὰρ ἅπαντεσ τοὺσ Ἀχαιοὺσ ἐκ τῆσ Ἀσίασ ἀναχθῆναι χειμῶνοσ ἤδη, καὶ διὰ τοῦτο ἀπολέσθαι τὸ πλέον τοῦ στόλου περὶ τὴν Εὔβοιαν·

ἔτι δὲ μὴ κατὰ ταὐτὸ πλεῖν ἅπαντασ, ἀλλὰ στασιάσαι τὸ στράτευμα καὶ τοὺσ Ἀτρείδασ, καὶ τοὺσ μὲν Ἀγαμέμνονι, τοὺσ δὲ Μενελάῳ προσθέσθαι, τοὺσ δὲ καθ’ αὑτοὺσ ἀπελθεῖν, ὧν καὶΌμηροσ ἐν Ὀδυσσείᾳ μέμνηται. τοὺσ μὲν γὰρ εὖ πράττοντασ ὁμονοεῖν εἰκὸσ καὶ τῷ βασιλεῖ τὸ πλεῖστον ὑποτάττεσθαι, καὶ τὸν Μενέλαον μὴ διαφέρεσθαι πρὸσ τὸν ἀδελφὸν παραχρῆμα τῆσ εὐεργεσίασ· τοῖσ δὲ ἡττημένοισ καὶ κακῶσ πράττουσιν ἅπαντα ταῦτα ἀνάγκη συμβαίνειν. ἔτι δὲ τοὺσ μὲν φοβουμένουσ καὶ φεύγοντασ ἐκ τῆσ πολεμίασ ἀπιέναι τὴν ταχίστην·

τοὺσ δὲ κρατοῦντασ καὶ πρὸσ τοῖσ αὑτῶν ἔχοντασ τοσοῦτον πλῆθοσ αἰχμαλώτων καὶ χρημάτων περιμένειν τὴν ἀσφαλεστάτην ὡρ́αν, ἅτε καὶ αὐτῆσ τῆσ γῆσ κρατοῦντασ καὶ πολλὴν ἁπάντων ἀφθονίαν ἔχοντασ, ἀλλὰ μὴ δέκα ἔτη περιμείναντασ διαφθαρῆναι παρ’ ὀλίγον. αἵ τε οἴκοι συμφοραὶ καταλαβοῦσαι τοὺσ ἀφικομένουσ οὐχ ἥκιστα δηλοῦσι τὸ πταῖσμα καὶ τὴν ἀσθένειαν αὐτῶν· οὐ πάνυ γὰρ εἰώθασιν ἐπιτίθεσθαι τοῖσ νικῶσιν οὐδὲ τοῖσ εὐτυχοῦσιν, ἀλλὰ τούτουσ μὲν θαυμάζουσι καὶ φοβοῦνται, τῶν δὲ ἀποτυχόντων καταφρονοῦσιν οἵ τε ἔξωθεν καί τινεσ τῶν ἀναγκαίων.

φαίνεται δὲ Ἀγαμέμνων ὑπὸ τῆσ γυναικὸσ ὑπεροφθεὶσ διὰ τὴν ἧτταν, ὅ τε Αἴγισθοσ ἐπιθέμενοσ αὐτῷ καὶ κρατήσασ ῥᾳδίωσ, οἵ τε Ἀργεῖοι καταλαβόντεσ τὸ πρᾶγμα καὶ τὸν Αἴγισθον βασιλέα ἀποδείξαντεσ, οὐκ ἄν εἰ μετὰ τοσαύτησ δόξησ καὶ δυνάμεωσ ἀφικόμενον τὸν Ἀγαμέμνονα ἀπέκτεινε, κρατήσαντα τῆσ Ἀσίασ. ὅ τε Διομήδησ ἐξέπεσεν οἴκοθεν, οὐθενὸσ ἔλαττον εὐδοκιμῶν ἐν τῷ πολέμῳ, καὶ Νεοπτόλεμοσ εἴτε ὑπὸ Ἑλλήνων εἴτε ὑπὸ ἄλλων τινῶν·

ξυμφοράν, οἱ δ’ Ἡρακλεῖδαι, πρότερον ἀσθενεῖσ ὄντεσ καὶ ἀτιμαζόμενοι, κατῆλθον μετὰ Δωριέων.

Ὀδυσσεὺσ δὲ ἐβράδυνεν ἑκών, τὰ μὲν αἰσχυνόμενοσ, τὰ δ’ ὑποπτεύων τὰ πράγματα.

καὶ διὰ τοῦτο ἐπὶ μνηστείαν ἐτράπησαν τῆσ Πηνελόπησ καὶ τῶν κτημάτων ἁρπαγὴν ἡ τῶν Κεφαλλήνων νεότησ. καὶ οὐδεὶσ ἐβοήθει τῶν φίλων τῶν Ὀδυσσέωσ οὐδὲ Νέστωρ οὕτωσ ἐγγύθεν. ἅπαντεσ γὰρ ἦσαν ταπεινοὶ καὶ φαύλωσ ἔπραττον οἱ τῆσ στρατείασ μετασχόντεσ. τοὐναντίον δὲ ἐχρῆν δεινοὺσ ἅπασι φαίνεσθαι τοὺσ νενικηκότασ καὶ μηδένα αὐτοῖσ ἐπιχειρεῖν. Μενέλαοσ δὲ τὸ παράπαν οὐχ ἧκεν εἰσ Πελοπόννησον, ἀλλ’ ἐν Αἰγύπτῳ κατέμεινεν.

καὶ σημεῖά γε ἔστιν ἄλλα τε τῆσ ἀφίξεωσ καὶ νομὸσ ἀπ’ αὐτοῦ καλούμενοσ, οὐκ ἂν εἰ πεπλανημένοσ καὶ πρὸσ ὀλίγον ἀφίκετο. γήμασ δὲ τὴν τοῦ βασιλέωσ θυγατέρα καὶ διηγήσατο τοῖσ ἱερεῦσι τὰ τῆσ στρατείασ οὐθὲν ἀποκρυπτόμενοσ. σχεδὸν δὲ καὶ Ὅμηροσ ἐπίσταται τοῦτο καὶ αἰνίττεται, φήσασ τὸν Μενέλαον μετὰ τὴν τελευτὴν ὑπὸ τῶν θεῶν εἰσ τὸ Ἠλύσιον πεδίον πεμφθῆναι, ὅπου μήτε νιφετὸσ γίγνεται μήτε χειμών, ἀλλ’ αἰθρία δἰ ἔτουσ καὶ πρᾷοσ ἀήρ·

ὁ γὰρ ἐπὶ τῆσ Αἰγύπτου τόποσ τοιοῦτόσ ἐστιν. δοκοῦσι δέ μοι καὶ τῶν ὕστερον ποιητῶν τινεσ ὑποπτεῦσαιτὰ πράγματα. τὴν γὰρ Ἑλένην ἐπιβουλευθῆναι μὲν ὑπὸ Ὀρέστου λέγει τισ τῶν τραγῳδοποιῶν εὐθὺσ ἐλθοῦσαν, γενέσθαι δὲ ἀφανῆ τῶν ἀδελφῶν ἐπιφανέντων. τοῦτο δὲ οὐκ ἄν ποτε ἐποίησεν, εἰ ἐφαίνετο ἡ Ἑλένη κατοικήσασα ὕστερον ἐν τῇ Ἑλλάδι καὶ τῷ Μενελάῳ συνοῦσα. τὰ μὲν δὴ τῶν Ἑλλήνων μετὰ τὸν πόλεμον εἰστοῦτο ἦλθε δυστυχίασ καὶ ταπεινότητοσ, τὰ δὲ τῶν Τρώων πολὺ κρείττονα καὶ ἐπικυδέστερα ἐγένετο.

τοῦτο μὲν γὰρ Αἰνείασ ὑπὸ Ἕκτοροσ πεμφθεὶσ μετὰ στόλου καὶ δυνάμεωσ πολλῆσ Ἰταλίαν κατέσχε τὴν εὐδαιμονεστάτην χώραν τῆσ Εὐρώπησ· τοῦτο δὲ Ἕλενοσ εἰσ μέσην ἀφικόμενοσ τὴν Ἑλλάδα Μολοττῶν ἐβασίλευσε καὶ τῆσ ἠπείρου πλησίον Θετταλίασ. καίτοι πότερον εἰκὸσ ἦν τοὺσ ἡττηθέντασ ἐπιπλεῖν ἐπὶ τὴν τῶν κρατησάντων χώραν καὶ βασιλεύειν παρ’ αὐτοῖσ ἢ τοὐναντίον τοὺσ κρατήσαντασ ἐπὶ τὴν τῶν ἡττημένων;

ἐξὸν αὐτοῖσ καὶ τὴν Ἑλλάδα κατασχεῖν;

ἀλλ’ ἀπείχοντο διὰ τοὺσ ὁρ́κουσ. ὅμωσ δὲ Ἕλενοσ οὐκ ὀλίγον αὐτῆσἀπετέμετο, τὴν Ἤπειρον· Ἀντήνωρ δὲ Ἑνετῶν ἐκράτησε καὶ γῆσ ἀρίστησ τῆσ περὶ τὸν Ἀδρίαν· Αἰνείασ δὲ πάσησ Ἰταλίασ ἐβασίλευσε καὶ πόλιν ᾤκισε τὴν μεγίστην πασῶν. ταῦτα δὲ οὐκ εἰκὸσ ἦν πρᾶξαι φυγάδασ ἀνθρώπουσ καὶ ταῖσ οἴκοθεν ξυμφοραῖσ καταβεβλημένουσ, ἀλλ’ ἀγαπᾶν, εἴ τισ αὐτοὺσ εἰά κατοικεῖν·

ἄλλωσ τε μετὰ ποίασ ἀφορμῆσ ἀφικομένουσ χρημάτων ἢ στρατιᾶσ διὰ μέσων τῶν πολεμίων φεύγοντασ, ἐμπεπρησμένησ τῆσ πόλεωσ, πάντων ἀπολωλότων, ὅπου χαλεπὸν ἦν τὰ σώματα αὐτὰ διασῶσαι τοὺσ ἰσχύοντασ καὶ νέουσ, ἀλλ’ οὐ μετὰ παίδων, γυναικῶν καὶ γονέων καὶ χρημάτων ἀπανίστασθαι, καὶ ταῦτα ἀδοκήτωσ τε καὶ παρ’ ἐλπίδασ ἁλούσησ τῆσ πόλεωσ, οὐχ ὥσπερ εἰώθασι κατὰ σπονδὰσ κατ’ ὀλίγον ἐκλείπειν; ἀλλὰ τὸ γενόμενον δυνατὸν γενέσθαι.

τὸν δὲ Ἕκτορά φασιν, ὡσ ἀπέπλευσαν οἱ Ἀχαιοί, πολλοῦ πλήθουσ εἰσ τὴν πόλιν συνεληλυθότοσ καὶ μηδὲ τῶν ἐπικούρων ἀπιέναι βουλομένων ἁπάντων, ἔτι δὲ ὁρῶντα τὸν Αἰνείαν οὐκ ἀνεχόμενον, εἰ μὴ μέροσ λάβοι τῆσ ἀρχῆσ· ταῦτα γὰρ ὑποσχέσθαι τὸν Πρίαμον αὐτῷ διαπολεμήσαντι τὸν πόλεμον καὶ ἐκβαλόντι τοὺσ Ἀχαιούσ· ἀποικίαν στεῖλαι χρημάτων τε οὐ φεισάμενον καὶ πλῆθοσ ὁπόσον αὐτὸσ ἐβούλετο πέμψαντα μετὰ πάσησ προθυμίασ.

λέγειν δὲ αὐτὸν ὡσ ἄξιοσ μὲν εἰή βασιλεύειν καὶ μηδὲν καταδεεστέραν ἀρχὴν ἔχειν τῆσ αὑτοῦ, προσήκειν δὲ μᾶλλον ἑτέραν κτήσασθαι γῆν·

εἶναι γὰρ οὐκ ἀδύνατον πάσησ κρατῆσαι τῆσ Εὐρώπησ· τούτων δὲ οὕτωσ γενομένων ἐλπίδασ ἔχειν τοὺσ ἀπ’ αὐτῶν ἄρχειν ἑκατέρασ τῆσ ἠπείρου, ἐφ’ ὅσον ἂν σώζηται τὸ γένοσ. ταῦτα δὴ ἀξιοῦντοσ Ἕκτοροσ ἑλέσθαι τὸν Αἰνείαν, τὰ μὲν ἐκείνῳ χαριζόμενον, τὰ δὲ ἐλπίζοντα μειζόνων τεύξεσθαι·

οὕτωσ δὴ τὴν ἀποικίαν γενέσθαι ἀπὸ ἰσχύοσ καὶ φρονήματοσ ὑπό τε ἀνθρώπων εὐτυχούντων παραχρῆμά τε δυνηθῆναι καὶ εἰσ αὖθισ. ὁρῶντα δὲ Ἀντήνορα Αἰνείαν στελλόμενον καὶ αὐτὸν ἐπιθυμῆσαι Εὐρώπησ ἐπάρξαι, καὶ γενέσθαι στόλον ἄλλον τοιοῦτον. πρὸσ δὲ τούτοισ ἐγκαλοῦντα Ἕλενον ὡσ ἐλαττούμενον Δηιφόβου δεηθῆναι τοῦ πατρόσ, καὶ λαβόντα ναῦσ καὶ στρατιὰν ὡσ ἐφ’ ἕτοιμον τὴν Ἑλλάδα πλεῦσαι καὶ κατασχεῖν ὅλην τὴν ἔκσπονδον. οὕτω δὴ καὶ Διομήδην φεύγοντα ἐξ Ἄργουσ, ἐπειδὴ τὸν Αἰνείου στόλον ἐπύθετο, ἐλθεῖν πρὸσ αὐτόν, εἰρήνησ καὶ φιλίασ αὐτοῖσ γενομένησ, δεηθῆναί τε βοηθείασ τυχεῖν, διηγησάμενον τάσ τε Ἀγαμέμνονοσ καὶ τὰσ αὑτοῦ συμφοράσ.

τὸν δὲ ἀναλαβεῖν αὐτὸν ἔχοντα ὀλίγασ ναῦσ καὶ μέροσ τι παραδοῦναι τῆσ στρατιᾶσ, ἐπειδὴ πᾶσαν ἔσχε τὴν χώραν. ὕστερον δὲ τῶν Ἀχαιῶν τοὺσ ἐκπεσόντασ ὑπὸ Δωριέων, ἀποροῦντασ ὅποι τράπωνται δἰἀσθένειαν, εἰσ τὴν Ἀσίαν ἐλθεῖν ὡσ παρὰ φίλουσ τε καὶ ἐνσπόνδουσ τοὺσ ἀπὸ Πριάμου τε καὶ Ἕκτοροσ, Λέσβον τε οἰκῆσαι κατὰ φιλίαν παρέντων καὶ ἄλλα οὐ μικρὰ χωρία.

ἀπὸ τοῦ ἀληθοῦσ.

τὸ γὰρ πιστεύεσθαι πολὺν χρόνον ὑπὸ ἀνθρώπων ἠλιθίων οὐδέν ἐστιν ἰσχυρὸν οὐδὲ ὅτι τὰ ψευδῆ ἐλέχθη παρὰ τοῖσ πρότερον· ἐπεί τοι καὶ περὶ ἄλλων πολλῶν διαφέρονται καὶ τἀναντία δοξάζουσιν.

οἱο͂ν εὐθὺσ περὶ τοῦ Περσικοῦ πολέμου, οἱ μέν φασιν ὑστέραν γενέσθαι τὴν περὶ Σαλαμῖνα ναυμαχίαν τῆσ ἐνΠλαταιαῖσ μάχησ, οἱ δὲ τῶν ἔργων τελευταῖον εἶναι τὸ ἐν Πλαταιαῖσ· καίτοι γε ἐγράφη παραχρῆμα τῶν ἔργων.

οὐ γὰρ ἴσασιν οἱ πολλοὶ τὸ ἀκριβέσ, ἀλλὰ φήμησ ἀκούουσι μόνον, καὶ ταῦτα οἱ γενόμενοι κατὰ τὸν χρόνον ἐκεῖνον· οἱ δέ δεύτεροι καὶ τρίτοι τελέωσ ἄπειροι καὶ ὅ, τι ἄν εἴπῃ τισ παραδέχονται ῥᾳδίωσ· ὁπότε τὸνΣκιρίτην μὲν λόχον ὀνομάζουσι Λακεδαιμονίων μηδεπώποτε γενόμενον, ὥσ φησι Θουκυδίδησ, Ἁρμόδιον δὲ καὶ Ἀριστογείτονα πάντων μάλιστα Ἀθηναῖοι τιμῶσιν, ὡσ ἐλευθερώσαντασ τὴν πόλιν καὶ ἀνελόντασ τὸν τύραννον. καὶ τί δεῖ τἀνθρώπεια λέγειν, ὅπου τὸν μὲν Οὐρανὸν τολμῶσι λέγειν καὶ πείθουσιν ὡσ ἐκτμηθένταὑπὸ τοῦ Κρόνου, τὸν Κρόνον δὲ ὑπὸ τοῦ Διόσ;

τοῦ γὰρ πρώτου καταλαβόντοσ, ὥσπερ εἰώθεν, ἄτοπον τὸ πεισθῆναί ἐστι. βούλομαι δὲ καὶ περὶ Ὁμήρου ἀπολογήσασθαι, ὡσ οὐκ ἀνάξιον ὁμολογεῖν αὐτῷ ψευδομένῳ. πρῶτον μὲν γὰρ πολὺ ἐλάττω τὰ ψεύσματά ἐστι τῶν περὶ τοὺσ θεούσ· ἔπειτα ὠφέλειάν τινα εἶχε τοῖσ τότε Ἕλλησιν, ὅπωσ μὴ θορυβηθῶσιν, ἐὰν γένηται πόλεμοσ αὐτοῖσ πρὸσ τοὺσ ἐκ τῆσ Ἀσίασ, ὥσπερ καὶ προσεδοκᾶτο. ἀνεμέσητον δὲ Ἕλληνα ὄντα τοὺσ ἑαυτοῦ πάντα τρόπον ὠφελεῖν. τοῦτο δὲ τὸ στρατήγημα παρὰ πολλοῖσ ἐστιν.

ἐγὼ γοῦν ἀνδρὸσ ἤκουσα Μήδου λέγοντοσ ὅτι οὐδὲν ὁμολογοῦσιν οἱ Πέρσαι τῶν παρὰ τοῖσ Ἕλλησιν, ἀλλὰ Δαρεῖον μέν φασιν ἐπὶ Νάξον καὶ Ἐρέτριαν πέμψαι τοὺσ περὶ Δᾶτιν καὶ Ἀρταφέρνην, κἀκείνουσ ἑλόντασ τὰσ πόλεισ ἀφικέσθαι παρὰ βασιλέα. εἴκοσι, καὶ γενέσθαι τινὰ μάχην τοῖσ ναύταισ πρὸσ τοὺσ αὐτόθεν ἐκ τοῦ τόπου.

μετὰ δὲ ταῦτα Ξέρξην ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα στρατεύσαντα Λακεδαιμονίουσ μὲν νικῆσαι περὶ Θερμοπύλασ καὶ τὸν βασιλέα αὐτῶν ἀποκτεῖναι Λεωνίδην, τὴν δὲ τῶν Ἀθηναίων πόλιν ἑλόντα κατασκάψαι, καὶ ὅσοι μὴ διέφυγον ἀνδραποδίσασθαι.

ταῦτα δὲ ποιήσαντα καὶ φόρουσ ἐπιθέντα τοῖσ Ἕλλησιν εἰσ τὴν Ἀσίαν ἀπελθεῖν. ὅτι μὲν οὖν ψευδῆ ταῦτά ἐστιν οὐκ ἄδηλον, ὅτι δὲ εἰκὸσ ἦν τὸν βασιλέα κελεῦσαι στρατεῦσαι τοῖσ ἄνω ἔθνεσιν οὐκ ἀδύνατον, ἵνα μὴ θορυβῶσιν. εἰ δὴ καὶ Ὅμηροσ ἐποίει τοῦτο, συγγιγνώσκειν ἄξιον. ἴσωσ ἂν οὖν εἴποι τισ ἀνήκοοσ, Οὐκ ὀρθῶσ Ἕλληνασ καθαιρεῖσ.

ἀλλ’ οὐδὲν ἔστιν ἔτι τοιοῦτον, οὐδὲ ἔστι δέοσ μή ποτε ἐπιστρατεύσωνται ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τῶν ἐκ τῆσ Ἀσίασ τινέσ· ἥ τε γὰρ Ἑλλὰσ ὑφ’ ἑτέροισ ἐστὶν ἥ τε Ἀσία. τὸ δὲ ἀληθὲσ οὐκ ὀλίγου ἄξιον. πρὸσ δὲ τούτοισ, εἰ ᾔδειν ὅτι πείσω ταῦτα λέγων, ἴσωσ ἂν ἐβουλευσάμην εἰπεῖν. ὅμωσ δὲ μείζω καὶ δυσχερέστερα ὀνείδη φημὶ τῶν Ἑλλήνων ἀφελεῖν. τὸ μὲν γὰρ μὴ ἑλεῖν τινα πόλιν οὐδὲν ἄτοπον, οὐδέ γε τὸ στρατεύσαντασ ἐπὶ χώραν μηδὲν αὐτοῖσ προσήκουσαν ἔπειτα εἰρήνην ποιησαμένουσ ἀπελθεῖν, οὐδέ γε ἄνδρα ἀγαθὸν ὄντα τὴν ψυχὴν ὑπὸ ἀνδρὸσ ὁμοίου τελευτῆσαι μαχόμενον, οὐδὲ τοῦτο ὄνειδοσ·

ἀλλὰ καὶ ἀποδέξαιτο ἄν τισ μέλλων ἀποθνῄσκειν, ὥσπερ ὅ γε Ἀχιλλεὺσ πεποίηται λέγων, ὥσ μ’ ὄφελ’ Ἕκτωρ κτεῖναι, ὅσ ἐνθάδε τέτραφ’ ἄριστοσ. τὸν δὲ ἄριστον ὄντα τῶν Ἑλλήνων ὑπὸ τοῦ φαυλοτάτου τῶν πολεμίων ἀποθανεῖν τῷ ὄντι μέγα ὄνειδοσ·

ὁμοίωσ δὲ τὸν νοῦν ἔχεινδοκοῦντα καὶ σωφρονέστατον εἶναι τῶν Ἑλλήνων πρῶτον μὲν τὰ πρόβατα καὶ τοὺσ βοῦσ ἀποσφάττειν, βουλόμενον ἀποκτεῖναι τοὺσ βασιλέασ, ὕστερον δὲ αὑτὸν ἀνελεῖν ὅπλων ἕνεκεν αἴσχιστον. πρὸσ δὲ τούτοισ Ἀστυάνακτα μὲν ἀνδρὸσ ἀγαθοῦ παῖδα οὕτωσ ὠμῶσ ἀνελεῖν ῥίψαντασ ἀπὸ τοῦ τείχουσ, καὶ ταῦτα κοινῇ δόξαν τῷστρατοπέδῳ καὶ τοῖσ βασιλεῦσι·

Πολυξένην δὲ παρθένον ἀποσφάττειν ἐπὶ τάφῳ καὶ τοιαύτασ χεῖσθαι χοὰσ τῷ τῆσ θεᾶσ υἱεῖ· Κασσάνδραν δέ, παναγῆ κόρην, ἱέρειαν τοῦ Ἀπόλλωνοσ, ἐν τῷ τεμένει φθαρῆναι τῆσ Ἀθηνᾶσ, ἐχομένην τοῦ ἀγάλματοσ, καὶ τοῦτο πρᾶξαι μηδένα τῶν φαύλων μηδὲ τῶν ἀναξίων, ἀλλ’ ὅσπερ ἦν ἐν τοῖσ ἀρίστοισ· Πρίαμον δὲ τὸν βασιλέα τῆσ Ἀσίασ ἐν ἐσχάτῳ γήρᾳ κατατρωθέντα παρὰ τὸν τοῦ Διὸσ βωμόν, ἀφ’ οὗ τὸ γένοσ ἦν, ἐπ’ αὐτῷ σφαγῆναι, καὶ μηδὲ τοῦτο εἰργάσθαι μηδένα τῶν ἀφανῶν, ἀλλὰ τὸν τοῦ Ἀχιλλέωσ υἱόν, καὶ ταῦτα ἑστιαθέντα ὑπὸ τοῦ πατρὸσ αὐτοῦ καὶ σωθέντα ὑπ’ ἐκείνου πρότερον·

Ἑκάβην δέ,δύστηνον τοσούτων μητέρα παίδων, Ὀδυσσεῖ δοθῆναι ἐπὶ ὕβρει, ὑπό τε τοῦ μεγέθουσ τῶν κακῶν πάνυ γελοίωσ κύνα γενέσθαι· τὸν δὲ βασιλέα τῶν Ἑλλήνων τὴν ἱερὰν κόρην τοῦ Ἀπόλλωνοσ, ἣν οὐδεὶσ ἐτόλμησε γῆμαι διὰ τὸν θεόν, αὐτὸν ἀγαγέσθαι γυναῖκα, ὅθεν ἔδοξε τεθνηκέναι δικαίωσ· πόσῳ κρείττω ταῦτα μὴ γενόμενατοῖσ Ἕλλησιν ἢ Τροίαν ἁλῶναι;

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Dio, Chrysostom, Orationes, ΤΡΩΙΚΟΣ ΥΠΕΡ τοῦ ΙΛΙΟΝ ΜΗ ΑΛΩΝΑΙ.

(디오, 크리소토모스, 연설, ΤΡΩΙΚΟΣ ΥΠΕΡ τοῦ ΙΛΙΟΝ ΜΗ ΑΛΩΝΑΙ.)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION