헬라어 문장 검색 - ΔιοΞηρ́Ορατιον́04́

(디오, 크리소토모스, 연설, περὶ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ δ.)

φασί ποτε Ἀλέξανδρον Διογένει συμβαλεῖν οὐ πάνυ τι σχολάζοντα πολλὴν ἄγοντι σχολήν. ἦν γὰρ ὁ μὲν βασιλεὺσ Μακεδόνων τε καὶ ἄλλων πολλῶν, ὁ δὲ φυγὰσ ἐκ Σινώπησ. ταῦτα δὲ λέγουσι καὶ γράφουσι πολλοί, τὸν Ἀλέξανδρον οὐχ ἧττον θαυμάζοντεσ καὶ ἐπαινοῦντεσ, ὅτι τοσούτων ἄρχων καὶ τῶν τότε μέγιστον δυνάμενοσοὐχ ὑπερεώρα πένητοσ ἀνθρώπου συνουσίαν νοῦν ἔχοντοσ καὶ δυναμένου καρτερεῖν. οἱ γὰρ ἄνθρωποι χαίρουσι φύσει πάντεσ τιμωμένην ὁρῶντεσ φρόνησιν ὑπὸ τῆσ μεγίστησ ἐξουσίασ τε καὶ δυνάμεωσ, ὥστε οὐ μόνον τἀληθῆ διηγοῦνται περὶ τῶν τοιούτων, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ πλάττουσιν ὑπερβάλλοντεσ, προσέτι καὶ τἄλλαἀφαιρούμενοι τῶν φρονίμων, οἱο͂ν χρήματα καὶ τιμὰσ καὶ τὴν τοῦ σώματοσ δύναμιν, ὅπωσ διὰ μόνην δόξωσι τιμᾶσθαι τὴν ξύνεσιν.

ὡσ δὲ εἰκὸσ ἐκείνοισ γενέσθαι τὴν ξυνουσίαν , εἴποιμ’ ἄν, ἐπειδὴ καὶ τυγχάνομεν σχολὴν ἄγοντεσ ἀπὸ τῶν ἄλλων πραγμάτων.

ἦν μὲν γάρ, ὥσ φασιν, ὁ Ἀλέξανδροσ ἀνθρώπων φιλοτιμότατοσ καὶ μάλιστα δόξησ ἐραστὴσ καὶ τοῦ καταλιπεῖν ὡσ μέγιστον αὑτοῦ ὄνομα ἐν πᾶσιν Ἕλλησι καὶ βαρβάροισ, καὶ ἐπεθύμει γε τιμᾶσθαι σχεδὸν οὐχ ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων μόνον πανταχοῦ, ἀλλ’ εἴ πωσ δυνατὸν ἦν, ὑπό τε τῶν ὀρνίθων καὶ τῶν ἐν τοῖσ ὄρεσι θηρίων.

τῶν μὲν οὖν ἄλλων πάντων κατεφρόνει καὶ οὐδένα ᾤετο ἀξιόμαχον αὑτῷ περὶ τούτου τοῦ πράγματοσ, οὔτε τὸν Πέρσην οὔτε τὸν Σκύθην οὔτε τὸν Ἰνδὸν οὔτε ἐν τοῖσ Ἕλλησιν οὐδένα οὔτε ἄνδρα οὔτε πόλιν.

ᾐσθάνετο γὰρ ὅτι μικροῦ διεφθαρμένοι πάντεσ εἰσὶ τὰσ ψυχὰσ ὑπὸ τρυφῆσ καὶ ἀργίασ καὶ τοῦ κερδαίνειν καὶ ἡδονῆσ ἥττονεσ.

πολλάκισ δὲ ἐθαύμαζε καὶ ἐζηλοτύπει τῆσ τε ἀνδρείασ τοῦτον καὶ τῆσ καρτερίασ, καὶ μάλιστα τῆσ δόξησ, ὅτι τοιοῦτοσ ὢν πᾶσι τοῖσ Ἕλλησι γιγνώσκοιτο καὶ θαυμάζοιτο, καὶ οὐδεὶσ ἠδύνατο τῶν ἄλλων οἱο͂σ ἐκεῖνοσ γενέσθαι τῇ φιλοτιμίᾳ·

καὶ ὅτι αὐτῷ μὲν ἔδει τῆσ Μακεδόνων φάλαγγοσ καὶ τοῦ Θετταλῶν ἱππικοῦ καὶ Θρᾳκῶν καὶ Παιόνων καὶ ἄλλων πολλῶν, εἰ μέλλοι βαδίζειν ὅποι βούλοιτο καὶ τυγχάνειν ὧν ἐπιθυμοῖ·

ὁ δὲ μόνοσ ἀπῄει πάνυ ἀσφαλῶσ οὐ μόνον ἡμέρασ, ἀλλὰ καὶ νυκτόσ, ἔνθα αὐτῷ ἐδόκει· καὶ ὅτι αὐτὸσ μὲν χρυσίου καὶ ἀργυρίου παμπόλλου ἐδεῖτο, ὥστε ἐπιτελέσαι τι ὧν ἐβούλετο·

ἔτι δὲ εἰ μέλλοι πειθομένουσ ἕξειν Μακεδόνασ καὶ τοὺσ ἄλλουσ Ἕλληνασ, θεραπευτέον αὐτῷ τούσ τε ἄρχοντασ καὶ τὸν ἄλλον ὄχλον λόγοισ τε καὶ δώροισ πολλάκισ· ὁ δὲ οὐδένα ἀνθρώπων ὑπῄει θωπεύων, ἀλλὰ τἀληθῆ πρὸσ ἅπαντασ λέγων καὶ οὐδεμίαν δραχμὴν κεκτημένοσ ὡσ ἐβούλετο ἔπραττε καὶ τῶν προκειμένων οὐδενὸσ ἀπετύγχανε καὶ τὸν βίον ἔζη μόνοσ, ὃν ἡγεῖτο ἄριστον καὶ εὐδαιμονέστατον, καὶ οὐκ ἂν ἠλλάξατο τὴν ἐκείνου βασιλείαν οὐδὲ τὸν τῶν Περσῶν τε καὶ Μήδων πλοῦτον ἀντὶ τῆσ ἑαυτοῦ πενίασ.

διὰ ταῦτα δὴ δακνόμενοσ, εἴ τισ αὐτοῦ διοίσει ῥᾳδίωσ οὕτωσ καὶ ἀπραγμόνωσ ζῶν, καὶ προσέτι οὐχ ἧττον ὀνομαστὸσ ἔσοιτο, τυχὸν δέ τι καὶ ὠφεληθήσεσθαι νομίζων ἀπὸ τῆσ συνουσίασ τἀνδρόσ, πάλαι μὲν ἐπεθύμει θεάσασθαι τὸν ἄνδρα καὶ συγγενέσθαι αὐτῷ·

ἐπεὶ δὲ ἧκεν εἰσ Κόρινθον καὶ τάσ τε πρεσβείασ ἀπεδέξατο τὰσ παρὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ τἄλλα τὰ τῶνξυμμάχων διῴκησεν, ἔφη τοῖσ περὶ αὐτὸν ὅτι σχολάσαι τι βούλοιτο, καὶ ᾤχετο, οὐκ ἐπὶ θύρασ τοῦ Διογένουσ·

ἑστίαν δὲ ἐνόμιζε τὴν γῆν ἅπασαν, ἥπερ ἐστὶ κοινὴ τῶν ἀνθρώπων ἑστία καὶ τροφόσ.

καὶ τότε ἐτύγχανεν ἐν τῷ Κρανείῳ διατρίβων μόνοσ·

οὐδὲ γὰρ μαθητάσ τινασ οὐδὲ τοιοῦτον ὄχλον περὶ αὑτὸν εἶχεν, ὥσπερ οἱ σοφισταὶ καὶ αὐληταὶ καὶ οἱ διδάσκαλοι τῶν χορῶν. προσῆλθεν οὖν αὐτῷ καθημένῳ καὶ ἠσπάσατο. καὶ ὃσ ἀνέβλεψεπρὸσ αὐτὸν γοργόν, ὥσπερ οἱ λέοντεσ, καὶ ἐκέλευσεν ἀποστῆναι σμικρόν· ἐτύγχανε γὰρ ἀλεαινόμενοσ πρὸσ τὸν ἥλιον. ὁ οὖν Ἀλέξανδροσ εὐθὺσ ἠγάσθη τοῦ ἀνδρὸσ τὸ θάρσοσ καὶ τὴν ἡσυχίαν, ὅτι οὐ κατεπλάγη ἐπιστάντοσ αὐτῷ.

καὶ γάρ πωσ πεφύκασιν οἱ μὲν θαρραλέοι τοὺσ θαρραλέουσ φιλεῖν, οἱ δὲ δειλοὶ τοὺσ μὲν ὑφορῶνταικαὶ μισοῦσιν ὡσ ἐχθρούσ, τοὺσ δὲ ἀγεννεῖσ προσίενται καὶ ἀγαπῶσιν. ὅθεν τοῖσ μὲν ἀλήθεια καὶ παρρησία πάντων ἐστὶν ἥδιστον, τοῖσ δὲ κολακεία καὶ ψεῦδοσ, καὶ ἀκούουσιν ἡδέωσ οἱ μὲν τῶν πρὸσ χάριν ὁμιλούντων, οἱ δὲ τῶν πρὸσ ἀλήθειαν. ὁ οὖν Διογένησ ὀλίγον ἐπισχὼν ἤρετο αὐτὸν ὅστισ εἰή καὶ τί βουλόμενοσ ἥκοι πρὸσ αὐτόν,ἤ, ἔφη, τῶν ἐμῶν τι ληψόμενοσ;

ἦ γάρ, ἔφη, χρήματα ἔστι σοι καὶ ἔχεισ ὅτου ἂν μεταδοίησ; πολλά γε, εἶπε, καὶ πολλοῦ ἄξια, ὧν σὺ οὐκ οἶδα εἴ ποτε δυνήσῃ μεταλαβεῖν. οὐ μέντοι ἁ̓όρασ οὐδὲ λέβητασ’ οὐδὲ κρατῆρασ οὐδὲ κλίνασ καὶ τραπέζασ τυγχάνω κεκτημένοσ, ὥσ τινέσ φασι κεκτῆσθαι Δαρεῖον ἐν Πέρσαισ. τί δέ, ἔφη, οὐκ οἶσθα Ἀλέξανδρον τὸν βασιλέα;

τό γε ὄνομα, εἶπεν, ἀκούω πολλῶν λεγόντων, ὡσ κολοιῶν περιπετομένων, αὐτὸν δὲ οὐ γιγνώσκω· οὐ γάρ εἰμι ἔμπειροσ αὐτοῦ τῆσ διανοίασ.

ἀλλὰ νῦν, ἔφη, γνώσῃ καὶ τὴν διάνοιαν· ἥκω γὰρ ἐπ’ αὐτὸ τοῦτο, ἐμαυτόν τε παρέξων σοι καταμαθεῖν καὶ σὲ ὀψόμενοσ. ἀλλὰ χαλεπῶσ, ἔφη, με ἂν ἴδοισ, ὥσπερ τὸ φῶσ οἱ τὰ ὄμματα ἀσθενεῖσ. τόδε δέ μοι εἰπέ, σὺ ἐκεῖνοσ εἶ Ἀλέξανδροσ, ὃν λέγουσιν ὑποβολιμαῖον; καὶ ὃσ ἀκούσασ ἠρυθρίασε μὲν καὶ ὠργίσθη, κατέσχε δ’ ἑαυτόν· μετενόει δέ, ὅτι εἰσ λόγουσ ἠξίωσεν ἐλθεῖν ἀνδρὶ σκαιῷ τε καὶ ἀλαζόνι, ὡσ αὐτὸσ ἐνόμιζεν.

ὁ οὖν Διογένησ καταμαθὼν αὐτὸν τεταραγμένον, ἐβουλήθη μεταβαλεῖν αὐτοῦ τὴν ψυχήν, ὥσπερ οἱ παῖδεσ τοὺσ ἀστραγάλουσ.

εἰπόντοσ δὲ αὐτοῦ, Πόθεν δέ σοι ἐπῆλθεν ἡμᾶσ ὑποβολιμαίουσ εἰπεῖν; ὁπόθεν, ἔφη, καὶ τὴν μητέρα σου ἀκούω ταῦτα περὶ σοῦ λέγειν. ἢ οὐκ Ὀλυμπιάσ ἐστιν ἡ εἰποῦσα ὅτι οὐκ ἐκ Φιλίππου τυγχάνεισ γεγονώσ, ἀλλ’ ἐκ δράκοντοσ ἢ Ἄμμωνοσ ἢ οὐκ οἶδα ὅτου ποτὲ θεῶν ἢ ἀνθρώπων ἢ θηρίων; καίτοι οὕτωσ ὑποβολιμαῖοσ ἂν εἰήσ. ἢ σὺ τοὺσ ἀλεκτρυόνασ οὐ καλεῖσ νόθουσ, οἳ ἂν ὦσιν ἐξ ἀνομοίων;

ἢ οὐ μείζων σοι δοκεῖ διαφορὰ θεοῦ πρὸσ γυναῖκα θνητὴν ἢ γενναίου ἀλεκτρυόνοσ; εἰ οὖν γέγονασ οὕτωσ καθάπερ φασί, καὶ σὺ νόθοσ ἂν εἰήσ ὥσπερ ἀλεκτρυών. τυχὸν δὲ καὶ μαχιμώτατοσ ἔσῃ τῶν ἄλλων διὰ ταύτην τὴν νοθείαν. ἐνταῦθα ὁ Ἀλέξανδροσ ἐμειδίασεν, καὶ ἥσθη ὡσ οὐδέποτε, καὶ ἔδοξεν αὐτῷ ὁ Διογένησ οὐ μόνον οὐ σκαιόσ, ἀλλὰ καὶ δεξιώτατοσ ἁπάντων καὶ μόνοσ εἰδὼσ χαρίζεσθαι.

τί οὖν, ἔφη, πότερον ἀληθὴσ ἢ ψευδὴσ εἶναι δοκεῖ σοι ὁ λόγοσ; ἄδηλον, ἔφη, ἐστίν· ἐὰν μὲν γὰρ ᾖσ σώφρων καὶ ἀνδρεῖοσ καὶ τὴν τοῦ Διὸσ ἐπιστάμενοσ τέχνην τὴν βασιλικήν, οὐθέν σε κωλύει τοῦ Διὸσ εἶναι υἱόν·

ἐπεὶ τοῦτό γε καὶ Ὅμηρόν φασι λέγειν, ὅτι πατήρ ἐστιν ὁ Ζεύσ, ὥσπερ τῶν θεῶν, καὶ τῶν ἀνδρῶν, ἀλλ’ οὐ τῶν ἀνδραπόδων οὐδὲ τῶν φαύλων τε καὶ ἀγεννῶν οὐδενόσ·

ἐὰν δὲ δειλὸσ ᾖσ καὶ τρυφερὸσ καὶ ἀνελεύθεροσ, οὔτε σοι θεῶν οὔτε ἀνθρώπων τῶν ἀγαθῶν προσήκει. ἀλλὰ τοῖσ μὲν ἐν Θήβαισ Σπαρτοῖσ ποτε λεγομένοισ σημεῖον λέγεται εἶναι τοῦ γένουσ λόγχη τισ οἶμαι ἐπὶ τοῦσώματοσ·

ὅστισ δὲ τοῦτο τὸ σημεῖον μὴ ἔχοι, οὐ δοκεῖν τῶν Σπαρτῶν εἶναι· τοῖσ δὲ τοῦ Διὸσ ἐκγόνοισ οὐκ οἰεί σημεῖον ἐνεῖναι τῇ ψυχῇ, ἐξ οὗ φανεροὶ ἔσονται τοῖσ δυναμένοισ γνωρίζειν εἴτε ἐξ ἐκείνου γεγονότεσ εἰσὶν εἴτε μή; πάνυ οὖν ἥσθη τούτῳ τῷ λόγῳ ὁ Ἀλέξανδροσ. μετὰ δὲ τοῦτο ἤρετο αὐτόν, Πῶσ ἄν, ἔφη, κάλλισταβασιλεύοι τισ;

καὶ ὃσ δεινὸν ὑποβλέψασ, Ἀλλ’ οὐδὲ ἔστιν, ἔφη, βασιλεύειν κακῶσ οὐ μᾶλλον ἢ κακῶσ ἀγαθὸν εἶναι. ὁ γὰρ βασιλεὺσ ἀνθρώπων ἄριστόσ ἐστιν, ἀνδρειότατοσ ὢν καὶ δικαιότατοσ καὶ φιλανθρωπότατοσ καὶ ἀνίκητοσ ὑπὸ παντὸσ πόνου καὶ πάσησ ἐπιθυμίασ. ἢ σὺ οἰεί τὸν ἀδύνατον ἡνιοχεῖν ἡνίοχον εἶναι τοῦτον;

ἢ τὸν ἄπειρον τοῦ κυβερνᾶν κυβερνήτην, ἢ τὸν οὐκ ἐπιστάμενον ἰᾶσθαι ἰατρόν;

οὐκ ἔστιν. καθάπερ οὖν οὐκ ἔστι κυβερνᾶν μὴ κυβερνητικῶσ, οὕτωσ οὐδὲ βασιλεύειν μὴ βασιλικῶσ, οὐδ’ ἂν πάντεσ φῶσιν Ἕλληνεσ καὶ βάρβαροι καὶ πολλὰ διαδήματα καὶ σκῆπτρα καὶ τιάρασ προσάψωσιν αὐτῷ, καθάπερ τὰ περιδέραια τοῖσ ἐκτιθεμένοισ παιδίοισ, ἵνα μὴ ἀγνοῆται. καὶ ὁ Ἀλέξανδροσ φοβηθεὶσ μὴ ἄρα ἄπειροσ ἀναφανῇ τῆσ βασιλικῆσ ἐπιστήμησ, Καὶ τίσ, ἔφη, σοι δοκεῖ τὴν τέχνην ταύτην παραδιδόναι;

ἢ ποῖ δεῖ πορευθέντα μαθεῖν;

ὁ οὖν Διογένησ εἶπεν, Ἀλλ’ ἐπίστασαι αὐτήν, εἴπερ ἀληθὴσ ὁ τῆσ Ὀλυμπιάδοσ λόγοσ καὶ γέγονασ ἐκ τοῦ Διόσ· ἐκεῖνοσγάρ ἐστιν ὁ τὴν ἐπιστήμην ταύτην πρῶτοσ καὶ μάλιστα ἔχων καὶ οἷσ ἐθέλει μεταδιδούσ· οἷσ δὲ ἂν μεταδῷ, πάντεσ οὗτοι Διὸσ παῖδέσ εἰσί τε καὶ λέγονται. ἢ σὺ οἰεί τοὺσ σοφιστὰσ εἶναι τοὺσ διδάσκοντασ βασιλεύειν;

ἀλλ’ ἐκείνων μὲν οἱ πολλοὶ οὐχ ὅπωσ βασιλεύειν, ἀλλ’ οὐδὲ ζῆν ἴσασιν. οὐκ οἶσθα, ἔφη, ὅτι διττή ἐστιν ἡ παιδεία, ἡ μέν τισ δαιμόνιοσ, ἡ δὲ ἀνθρωπίνη;

ἡ μὲν οὖν θεία μεγάλη καὶ ἰσχυρὰ καὶ ῥᾳδία, ἡ δὲ ἀνθρωπίνη μικρὰ καὶ ἀσθενὴσ καὶ πολλοὺσ ἔχουσα κινδύνουσ καὶ ἀπάτην οὐκ ὀλίγην· ὅμωσ δὲ ἀναγκαία προσγενέσθαι ἐκείνῃ, εἰ ὀρθῶσ γίγνοιτο. καλοῦσι δὲ οἱ πολλοὶ ταύτην μὲν παιδείαν, , καὶ νομίζουσι τὸν πλεῖστα γράμματα εἰδότα, Περσικά τε καὶ Ἑλληνικὰ καὶ τὰ Σύρων καὶ τὰ Φοινίκων, καὶ πλείστοισ ἐντυγχάνοντα βιβλίοισ, τοῦτον σοφώτατον καὶ μάλιστα πεπαιδευμένον·

πάλιν δὲ ὅταν ἐντύχωσι τῶν τοιούτων τισὶ μοχθηροῖσ καὶ δειλοῖσ καὶ φιλαργύροισ, ὀλίγου ἄξιόν φασι τὸ πρᾶγμα · τὴν δὲ ἑτέραν ἐνίοτε μὲν παιδείαν, ἐνίοτε δὲ ἀνδρείαν καὶ μεγαλοφροσύνην. καὶ οὕτω δὴ Διὸσ παῖδασ ἐκάλουν οἱ πρότερον τοὺσ τῆσ ἀγαθῆσ παιδείασ ἐπιτυγχάνοντασ καὶ τὰσ ψυχὰσ ἀνδρείουσ, πεπαιδευμένουσ ὡσ Ἡρακλέα ἐκεῖνον.

οὐκοῦν ὅστισ ἂν ἐκείνην τὴν παιδείαν ἔχῃ καλῶσ πεφυκώσ, ῥᾳδίωσ καὶ ταύτησ γίγνεται μέτοχοσ, ὀλίγα ἀκούσασ καὶ ὀλιγάκισ, αὐτὰ τὰ μέγιστα καὶ κυριώτατα, καὶ μεμύηται καὶ φυλάττει ἐν τῇ ψυχῇ.

καὶ οὐδεὶσ ἂν αὐτόν τι τούτων ἀφέλοιτο οὔτε καιρὸσ οὔτε ἄνθρωποσ σοφιστήσ, ἀλλ’ οὐδ’ ἂν πυρί τισ ἐκκαῦσαι βουλόμενοσ·

ἀλλὰ κἂν ἐμπρήσῃ τισ τὸν ἄνθρωπον, ὥσπερ τὸν Ἡρακλέα φασὶν αὑτὸν ἐμπρῆσαι, μένοι ἂν αὐτοῦ τὰ δόγματα ἐν τῇ ψυχῇ, καθάπερ οἶμαι τῶν κατακαιομένων νεκρῶν τοὺσ ὀδόντασ φασὶ διαμένειν, τοῦ ἄλλου σώματοσ δαπανηθέντοσ ὑπὸ τοῦ πυρόσ. προσέτι δέ, ἐὰν μὲν ἀνδρὶ περιπέσῃ ὥσπερ ὁδὸν ἐπισταμένῳ, ῥᾳδίωσ ἐκεῖνοσ ἐπέδειξεν αὐτῷ, καὶ μαθὼν εὐθὺσ ἄπεισιν·

ἐὰν δὲ ἀγνοοῦντι καὶ ἀλαζόνι κατατρίψει περιάγων αὐτόν, ὁτὲ μὲν πρὸσ ἀνατολάσ, ὁτὲ δὲ πρὸσ δύσιν, ὁτὲ δὲ πρὸσ μεσημβρίαν ἕλκων, οὐδὲν αὐτὸσ εἰδώσ, ἀλλὰ εἰκάζων, καὶ πολὺ πρότερον αὐτὸσ ὑπὸ τοιούτων ἀλαζόνων πεπλανημένοσ. ὥσπερ γὰρ αἱ ἀμαθεῖσ καὶ ἀκόλαστοι κύνεσ ἐν τῇ θήρᾳ μηδὲν ξυνεῖσαι μηδὲ γνωρίσασαι τὸ ἴχνοσ ἐξαπατῶσιν ἄλλασ τῇ φωνῇ καὶ τῷ σχήματι, ὡσεἰδυῖαί τε καὶ ὁρῶσαι, καὶ πολλαὶ συνέπονται ταύταισ, αἱ ἀφρονέσταται σχεδὸν ταῖσ μάτην φθεγγομέναισ, τούτων δ’ αἱ μὲν ἄφθογγοι καὶ σιωπῶσαι μόναι αὐταὶ ἐξαπατῶνται, αἱ δὲ προπετέσταται καὶ ἀνοητόταται μιμούμεναι τὰσ πρώτασ θορυβοῦσι καὶ φιλοτιμοῦνται ἄλλασ ἐξαπατᾶν, τοιοῦτον εὑρ́οισ ἂν καὶ περὶ τοὺσκαλουμένουσ σοφιστάσ πολὺν ὄχλον ἐνίοτε συνεπόμενον ἀνθρώπων ἠλιθίων·

καὶ γνώσῃ ὅτι οὐδὲν διαφέρει σοφιστὴσ ἄνθρωποσ εὐνούχου ἀκολάστου.

εὐνούχῳ παρέβαλεν, καὶ ἤρετο αὐτόν.

ἂν τάσ τε νύκτασ καὶ τὰσ ἡμέρασ συνῶσιν αὐταῖσ.

καὶ παρὰ τοῖσ σοφισταῖσ οὖν πολλοὺσ εὑρήσεισ γηράσκοντασ ἀμαθεῖσ, πλανωμένουσ ἐν τοῖσ λόγοισ πολὺ κάκιον ἢ τὸν Ὀδυσσέα φησὶν Ὅμηροσ ἐν τῇ θαλάττῃ, καὶ πρότερον εἰσ ᾅδου ἂν ἀφίκοιτο, ὥσπερ ἐκεῖνοσ, ἢ γένοιτο ἀνὴρ ἀγαθὸσ λέγων τε καὶ ἀκούων. καὶ σύ, ἐπείπερ οὕτω πέφυκασ, ἐὰν τύχῃσ ἐπισταμένου ἀνδρόσ, ἱκανή σοί ἐστι μία ἡμέρα πρὸσ τὸ συνιδεῖν τὸ πρᾶγμα καὶ τὴν τέχνην, καὶ οὐδὲν ἔτι δεήσῃ ποικίλων σοφισμάτων ἢ λόγων·

ἐὰν δὲ μὴ τύχῃσ διδασκάλου τοῦ Διὸσ ἢ ἄλλου τοιούτου, ταχὺ καὶ σαφῶσ φράζοντοσ ἃ δεῖ ποιεῖν,οὐδέν σοι πλέον, οὐδὲ ἂν ὅλον κατατρίψῃσ τὸν βίον ἀγρυπνῶν τε καὶ ἀσιτῶν παρὰ τοῖσ κακοδαίμοσι σοφισταῖσ. τοῦτο δὲ οὐκ ἐγὼ λέγω νῦν, ἀλλ’ Ὅμηροσ ἐμοῦ πρότεροσ.

ἢ οὐκ ἔμπειροσ εἶ τῶν Ὁμήρου ἐπῶν; ὁ δὲ Ἀλέξανδροσ μέγιστον ἐφρόνει, ὅτι ἠπίστατο μὲν τὸ ἕτερον ποίημα ὅλον, τὴν Ἰλιάδα, πολλὰ δὲ καὶ τῆσ Ὀδυσσείασ. θαυμάσασ οὖν ἔφη, Καὶ ποῦ διείλεκται περὶ τούτων Ὅμηροσ; ἐκεῖ, ἔφη, ὅπου τὸν Μίνω λέγει τοῦ Διὸσ ὀαριστήν. ἢ οὐ τὸ ὀαρίζειν ὁμιλεῖν ἐστιν; οὐκοῦν ὁμιλητὴν τοῦ Διόσ φησιν αὐτὸν εἶναι, ὥσπερ ἂν εἰ ἔφη μαθητήν.

ἆρ’ οὖν ὑπὲρ ἄλλων αὐτὸν οἰεί ὁμιλεῖν τῷ Διὶ πραγμάτων ἢ τῶν δικαίων καὶ βασιλικῶν; ἐπεί τοι καὶ λέγεται δικαιότατοσ ὁ Μίνωσ πάντων γενέσθαι. πάλιν δὲ ὅταν λέγῃ διοτρεφεῖσ τοὺσ βασιλέασ καὶ διιφίλουσ, ἄλλο τι οἰεί λέγειν αὐτὸν τὴν τροφὴν ταύτην, ἢ διδασκαλίαν καὶ μαθητείαν;

ἢ σὺ οἰεί λέγειν αὐτὸν ὑπὸ τοῦ Διὸσ τοὺσ βασιλέασ τρέφεσθαι ὥσπερ ὑπὸ τίτθησ γάλακτι καὶ οἴνῳ καὶ σιτίοισ, ἀλλ’ οὐκ ἐπιστήμῃ καὶ ἀληθείᾳ; ὁμοίωσ δὲ καὶ φιλίαν ἄλλην ἢ τὸ ταὐτὰ βούλεσθαι καὶ διανοεῖσθαι, ὁμόνοιάν τινα οὖσαν;

οὕτωσ γὰρ δήπου καὶ τοῖσ ἀνθρώποισ δοκοῦσιν οἱ φίλοι πάντων μάλιστα ὁμονοεῖν καὶ μὴ διαφέρεσθαι περὶ μηδενόσ. ὃσ ἂν οὖν τῷ Διὶ φίλοσ ᾖ καὶ ὁμονοῇ πρὸσ ἐκεῖνον, ἔσθ’ ὅπωσ ἀδίκου τινὸσ ἐπιθυμήσει πράγματοσ ἢ πονηρόν τι καὶ αἰσχρὸν διανοηθήσεται;

αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐοίκε δηλοῦν καὶ ὅταν ἐγκωμιάζων τινὰ λέγῃ τῶν βασιλέων ̔ποιμένα λαῶν’. τοῦ γὰρ ποιμένοσ οὐκ ἄλλο τι ἔργον ἢ πρόνοια καὶ σωτηρία καὶ φυλακὴ προβάτων.

καίτοι ἐνίοτε πολλὰ πρόβατα ἐλαύνει μάγειροσ εἷσ ὠνησάμενοσ ὥστε κατακόπτειν καὶ σφάττειν καὶ δέρειν. ἀλλὰ πλεῖστον διαφέρει μαγειρική τε καὶ ποιμενική, σχεδὸν ὅσον βασιλεία τε καὶ τυραννίσ. ὅτε γοῦν Ξέρξησ καὶ Δαρεῖοσ ἄνωθεν ἐκ Σούσων ἤλαυνον πολὺν ὄχλον Περσῶν τε καὶ Μήδων καὶ Σακῶν καὶ Ἀράβων καὶ Αἰγυπτίων δεῦρο εἰσ τὴν Ἑλλάδα ἀπολούμενον, πότερον βασιλικὸν ἢ μαγειρικὸν ἔπραττον ἔργον λείαν ἐλαύνοντεσ κατακοπησομένην;

καὶ ὁ Ἀλέξανδροσ, Σοί, ἔφη, ὡσ ἐοίκεν, οὐ δοκεῖ βασιλεὺσ εἶναι οὐδὲ ὁ μέγασ βασιλεύσ;

καὶ ὁ Διογένησ μειδιάσασ, Οὐ μᾶλλον, εἶπεν, ὦ Ἀλέξανδρε, ἢ ὁ σμικρὸσ δάκτυλοσ. οὐδ’ ἄρα ἐγώ, ἔφη, καταλύσασ ἐκεῖνον μέγασ βασιλεὺσ ἔσομαι; οἰ τούτου γε ἕνεκα, εἶπεν ὁ Διογένησ.

οὐδὲ γὰρ τῶν παίδων ὁ νικήσασ, ὅταν παίζωσιν, ὡσ αὐτοί φασι, βασιλέασ, τῷ ὄντι βασιλεύσ ἐστιν. οἱ μέντοι παῖδεσ ἴσασιν ὅτι ὁ νενικηκὼσ καὶ λεγόμενοσ βασιλεὺσ σκυτοτόμου υἱόσ ἐστιν ἢ τέκτονοσ, καὶ δεῖ μανθάνειν αὐτὸν τὴν τοῦπατρὸσ τέχνην· ἴσωσ οὖν καὶ ὑμεῖσ τοιοῦτόν τι ποιεῖτε, ἑκάτεροσ ὑμῶν παῖδασ ἔχοντεσ τοὺσ συμφιλονικοῦντασ, ὁ μὲν Πέρσασ καὶ τοὺσ ἄλλουσ τοὺσ κατὰ τὴν Ἀσίαν, σὺ δὲ Μακεδόνασ τε καὶ τοὺσ ἄλλουσ Ἕλληνασ2καὶ ὥσπερ ἐκεῖνοι τῇ σφαίρᾳ στοχάζονται ἀλλήλων, ὁ δὲ πληγεὶσ ἥττηται, καὶ σὺ νῦν Δαρείου στοχάζῃ καὶ σοῦ ἐκεῖνοσ, καὶ τυχὸν ἂν πλήξαισ τε καὶ ἐκβάλοισ αὐτόν·

ἐπισκοπώτεροσ γὰρ εἶναί μοι δοκεῖσ.

ἔπειτα οἱ μετ’ ἐκείνου πρότερον ὄντεσ μετὰ σοῦ ἔσονται καὶ ὑποκύψουσι, καὶ σὺ ὀνομασθήσῃ βασιλεὺσ ἁπάντων.

ὁ οὖν Ἀλέξανδροσπάλιν ἐλυπεῖτο καὶ ἤχθετο. οὐδὲ γὰρ ζῆν ἐβούλετο, εἰ μὴ βασιλεὺσ εἰή τῆσ Εὐρώπησ καὶ τῆσ Ἀσίασ καὶ τῆσ Λιβύησ καὶ εἴ πού τίσ ἐστι νῆσοσ ἐν τῷ Ὠκεανῷ κειμένη. ἐπεπόνθει γὰρ τοὐναντίον ἤ φησιν Ὅμηροσ τὸν Ἀχιλλέα νεκρὸν πεπονθέναι.

ἐκεῖνοσ μὲν γὰρ ἔλεγεν ὅτι ζῶν βούλοιτο θητεύειν ἀνδρὶ παρ’ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτοσ πολὺσ εἰή, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν· ὁ δὲ Ἀλέξανδροσ δοκεῖ μοι ἑλέσθαι ἂν καὶ τοῦ τρίτου μέρουσ τῶν νεκρῶν ἄρχειν ἀποθανὼν ἢ ζῆν τὸν ἅπαντα χρόνον θεὸσ γενόμενοσ, εἰ μὴ βασιλεὺσ γένοιτο τῶν ἄλλων θεῶν. μόνου δ’ ἴσωσοὐκ ἂν ὑπερεῖδε τοῦ Διόσ, ὅτι βασιλέα καλοῦσιν αὐτὸν · ὅθεν καὶ ἐκόλαζεν αὐτὸν ὁ Διογένησ πάντα τρόπον.

ἔφη οὖν, ὦ Διόγενεσ, σὺ μέν μοι παίζειν δοκεῖσ· ἐγὼ δὲ ἂν Δαρεῖον ἕλω καὶ ἔτι τὸν Ἰνδῶν βασιλέα, οὐδέν με κωλύσει τῶν πώποτε βασιλέων μέγιστον εἶναι. τί γὰρ ἐμοὶ λοιπόν ἐστι κρατήσαντι Βαβυλῶνοσ καὶ Σούσων καὶ Ἐκβατάνων καὶ τῶν ἐν Ἰνδοῖσ πραγμάτων; ἀποτείνασαι ἑαυτὰσ πέτονται, Ἀλλ’ οὐδὲν ἕξεισ, ἔφη, πλέον οὐδενὸσ οὐδὲ τῷ ὄντι βασιλεύσεισ ἀφ’ ἧσ ἔχεισ διανοίασ, οὐδὲ ἂν ὑπερβαλλόμενοσ τὸ ἐν Βαβυλῶνι τεῖχοσ οὕτωσ ἕλῃσ τὴν πόλιν, ἀλλὰ μὴ διορύττων ἔξωθεν καὶ ὑπορύττων, , οὐδ’ ἂν Κῦρον μιμησάμενοσ κατὰ τὸν ποταμὸν εἰσρυῇσ, ὥσπερ ὕδροσ, οὐδ’ ἂν ἑτέραν προσλάβῃσ μείζω τῆσ Ἀσίασ ἤπειρον, τὸν Ὠκεανὸν διανηξάμενοσ.

καὶ τίσ, εἶπεν, ἔτι μοι καταλείπεται πολέμιοσ, ἐὰν ἕλω τούτουσ οὓσ εἶπον;

ὁ πάντων, ἔφη, δυσμαχώτατοσ, οὐ περσίζων, οὐ μηδίζων τῇ φωνῇ, καθάπερ οἶμαι Δαρεῖοσ, ἀλλὰ μακεδονίζων τε καὶ ἑλληνίζων. καὶ ὃσ ἐταράχθη τε καὶ ἠγωνίασεν μή τινα ἐπίσταιτο ἐν Μακεδονίᾳ ἢ ἐν τῇ Ἑλλάδι παρασκευαζόμενον ὡσ πολεμήσοντα καὶ ἤρετο, τίσ οὗτόσ ἐστιν ἐμὸσ πολέμιοσ ἐν τῇ Ἑλλάδι ἢ Μακεδονίᾳ; σύ, ἔφη, ἀγνοεῖσ, πάντων μάλιστα γιγνώσκειν οἰόμενοσ;

ἔπειτα, ἔφη, οὐκ ἐρεῖσ αὐτόν, ἀλλὰ κρύψεισ; πάλαι γάρ, εἶπε, λέγω, σὺ δὲ οὐκ ἀκούεισ, ὅτι σὺ αὑτῷ μάλιστα ἔχθιστοσ εἶ καὶ πολεμιώτατοσ, μέχρι ἂν ᾖσ κακὸσ καὶ ἀνόητοσ. καὶ οὗτοσ, ἔφη, ἐστὶν ἁνήρ, ὃν σὺ ἀγνοεῖσ, ὡσ οὐδένα ἄλλον. οὐδεὶσ γὰρ τῶν ἀφρόνων καὶ πονηρῶν ἐπίσταται ἑαυτόν.

οὐ γὰρ ἂν τοῦτο πρῶτον προσέταττεν ὁ Ἀπόλλων ὡσ χαλεπώτατον ἑκάστῳ, γνῶναι ἑαυτόν. ἢ οὐ τὴν ἀφροσύνην ἡγῇ μεγίστην καὶ τελεωτάτην πασῶν νόσον καὶ βλάβην τοῖσ ἔχουσι καὶ τὸν ἄφρονα ἄνδρα αὐτὸν αὑτῷ βλαβερώτατον;

ἢ οὐ τὸν βλαβερώτατον ἑκάστῳ καὶ πλείστων κακῶν αἴτιον, τοῦτον ἔχθιστον καὶ πολεμιώτατον ἐκείνῳ ὁμολογεῖσ εἶναι; πρὸσ ταῦτα χαλέπαινε καὶ πήδα, ἔφη, καὶ μιαρώτατον ἀνθρώπων ἐμὲ νόμιζε καὶ λοιδόρει πρὸσ ἅπαντασ, ἐὰν δέ σοι δόξῃ, τῷ δορατίῳ διαπερόνησον·

ὡσ ἀκούσει παρὰ μόνου ἀνθρώπων ἐμοῦ τἀληθῆ, καὶ παρ’ οὐδενὸσ ἄλλου ἂν μάθοισ. πάντεσ γάρ εἰσι χείρουσ ἐμοῦ καὶ ἀνελευθερώτεροι.

ταῦτα δὲ ἔλεγεν ὁ Διογένησ, παρ’ οὐδὲν μὲν ἡγούμενοσ, εἰ καί τι πείσεται, πλὴν σαφῶσ γε εἰδὼσ ὅτι οὐδὲν ἔσοιτο.

ἠπίστατογὰρ τὸν Ἀλέξανδρον δοῦλον ὄντα τῆσ δόξησ καὶ οὐδέποτ’ ἂν ἁμαρτόντα περὶ ἐκείνην. ἔφη οὖν αὐτὸν μηδὲ τὸ σημεῖον τὸ βασιλικὸν ἔχειν.

καὶ ὁ Ἀλέξανδροσ θαυμάσασ, Οὐκ ἄρτι ἔλεγεσ, ἔφη, ὅτι οὐδὲν δεῖ σημείων τῷ βασιλεῖ; ναὶ μὰ Δί’, εἶπε, τῶν γε ἔξωθεν, οῖον τιάρασ καὶ πορφύρασ· τούτων γὰρ οὐδέν ἐστιν ὄφελοσ· τὸ δὲ ἐκ τῆσ φύσεωσ αὐτῷ δεῖ προσεῖναι πάντων μάλιστα. καὶ τί τοῦτό ἐστιν, ἔφη ὁ Ἀλέξανδροσ;

ὃ καὶ τῶν μελιττῶν, ἦ δ’ ὅσ, τῷ βασιλεῖ πρόσεστιν. ἢ οὐκ ἀκήκοασ ὅτι ἐστὶ βασιλεὺσ ἐν ταῖσ μελίτταισ φύσει γιγνόμενοσ, οὐκ ἐκ γένουσ τοῦτο ἔχων, ὥσπερ ὑμεῖσ φατε, ἀφ’ Ἡρακλέουσ ὄντεσ; τί οὖν τοῦτό ἐστιν, εἶπεν ὁ Ἀλέξανδροσ, τὸ σημεῖον; οὐκ ἀκήκοασ, εἶπε, τῶν γεωργῶν ὅτι μόνη ἐκείνη ἡ μέλιττα ἄνευ κέντρου ἐστίν, ὡσ οὐδὲν αὐτῇ δέον ὅπλου πρὸσ οὐδένα;

οὐδεμία γὰρ αὐτῇ τῶν ἄλλων μελιττῶν ἀμφισβητήσει περὶ τῆσ βασιλείασ οὐδὲ μαχήσεται τοῦτο ἐχούσῃ. σὺ δέ μοι δοκεῖσ οὐ μόνον περιπατεῖν, ἀλλὰ καὶ καθεύδειν ἐν τοῖσ ὅπλοισ. οὐκ οἶσθα,ἔφη, ὅτι φοβουμένου ἐστὶν ἀνθρώπου ὅπλα ἔχειν;

φοβούμενοσ δὲ οὐδέποτ’ ἂν οὐδεὶσ γένοιτο βασιλεύσ, οὐ μᾶλλον ἢ δοῦλοσ. ἀκούσασ δὲ ὁ Ἀλέξανδροσ ὀλίγου ἐκ τῆσ χειρὸσ ἀφῆκε τὸ δοράτιον. ταῦτα δὲ ἔλεγεν ὁ Διογένησ, προτρέπων αὐτὸν εὐεργεσίᾳ πιστεύειν καὶ τῷ δίκαιον παρέχειν αὑτόν, ἀλλὰ μὴ τοῖσ ὅπλοισ.

σὺ δέ, ἔφη, καὶτὸν θυμὸν ἐν τῇ ψυχῇ φορεῖσ ἠκονημένον, χαλεπὸν οὕτωσ καὶ βίαιον κέντρον. οὐκ ἀπορρίψασ ταῦτα ἃ νῦν ἔχεισ, ἐξωμίδα λαβὼν λατρεύσεισ τοῖσ αὑτοῦ κρείττοσιν, ἀλλὰ περιελεύσῃ διάδημα ἔχων καταγέλαστον;

μικρῷ δὲ ὕστερον ἴσωσ λόφον φύσεισ καὶ τιάραν, ὥσπερ οἱ ἀλεκτρυόνεσ; οὐκ ἐννενόηκασ τὴν τῶν Σακῶν ἑορτήν, ἣν Πέρσαι ἄγουσιν, οὗ νῦν ὡρ́μηκασ στρατεύεσθαι; καὶ ὃσ εὐθὺσ ἠρώτα, Ποίαν τινά; ἐβούλετο γὰρ πάντα εἰδέναι τὰ τῶν Περσῶν πράγματα.

λαβόντεσ, ἔφη, τῶν δεσμωτῶν ἕνα τῶν ἐπὶ θανάτῳ καθίζουσιν εἰσ τὸν θρόνον τὸν τοῦ βασιλέωσ, καὶ τὴν ἐσθῆτα διδόασιν αὐτῷ τὴν βασιλικήν, καὶ προστάττειν ἐῶσι καὶ πίνειν καὶ τρυφᾶν καὶ ταῖσ παλλακαῖσ χρῆσθαι τὰσ ἡμέρασ ἐκείνασ ταῖσ βασιλέωσ, καὶ οὐδεὶσ οὐδὲν αὐτὸν κωλύει ποιεῖν ὧν βούλεται.

μετὰ δὲ ταῦτα ἀποδύσαντεσ καὶ μαστιγώσαντεσ ἐκρέμασαν. τίνοσ οὖν ἡγῇ τοῦτο εἶναι σύμβολον καὶ διὰ τί γίγνεσθαι παρὰ τοῖσ Πέρσαισ;

οὐχ ὅτι πολλάκισ ἀνόητοι ἄνθρωποι καὶ πονηροὶ τῆσ ἐξουσίασ ταύτησ καὶ τοῦ ὀνόματοσ τυγχάνουσιν, ἔπειτα χρόνον τινὰ ὑβρίσαντεσ αἴσχιστα καὶ τάχιστα ἀπόλλυνται; οὐκοῦν τότε, ἐπειδὰν ἄρωσι τὸν ἄνθρωπον ἐκ τῶν δεσμῶν, εἰκόσ ἐστι τὸν μὲν ἀνόητον καὶ ἄπειρον τοῦ πράγματοσ χαίρειν καὶ μακαρίζειν ἑαυτὸν ἐπὶ τοῖσ γιγνομένοισ, τὸν δὲ εἰδότα ὀδύρεσθαι καὶ μὴ ἐθέλειν ἑκόντα συνακολουθεῖν, ἀλλὰ μᾶλλον, ὥσπερ εἶχε, μένειν ἐν ταῖσ πέδαισ.

μὴ οὖν πρότερον, ὦ μάταιε, βασιλεύειν ἐπιχείρει πρὶν ἢ φρονῆσαι.

τέωσ δέ, ἔφη, κρεῖττον μηδὲν προστάττειν, ἀλλὰ μόνον αὐτὸν ζῆν διφθέραν ἔχοντα. σύ, ἔφη, κελεύεισ ἐμὲ διφθέραν λαβεῖν τὸν ἀφ’ Ἡρακλέουσ γεγονότα καὶ τῶν Ἑλλήνων ἡγεμόνα καὶ Μακεδόνων βασιλέα; πάνυ γε, εἶπεν, ὥσπερ ὁ πρόγονόσ σου. ποῖοσ, ἔφη, πρόγονοσ;

Ἀρχέλαοσ. ἢ οὐκ αἰπόλοσ ἦν ὁ Ἀρχέλαοσ οὐδὲ ἦλθεν εἰσ Μακεδονίαν αἶγασ ἐλαύνων; πότερον οὖν αὐτὸν ἐν πορφύρᾳ μᾶλλον ἢ ἐν διφθέρᾳ οἰεί τοῦτο ποιεῖν; καὶ ὁ Ἀλέξανδροσ ἀνείθη τε καὶ ἐγέλασε καὶ ἔφη, Τὰ περὶ τὸν χρησμόν, ὦ Διόγενεσ, λέγεισ. ὁ δὲ στρυφνῷ τῷ προσώπῳ, Ποῖον, εἶπε, χρησμόν;

οὐκ οἶδα ἔγωγε, πλὴν ὅτι αἰπόλοσ ἦν ὁ Ἀρχέλαοσ. ἀλλ’ ἂν ἀπαλλαγῇσ τοῦ τύφου καὶ τῶν νῦν πραγμάτων, ἔσῃ βασιλεύσ, οὐ λόγῳ τυχόν, ἀλλ’ ἔργῳ· καὶ κρατήσεισ οὐ μόνον τῶν ἀνδρῶν ἁπάντων, ἀλλὰ καὶ τῶν γυναικῶν, ὥσπερ ὁ Ἡρακλῆσ, ὅν σου φῂσ πρόγονον εἶναι. καὶ ὅσ, Ποίων, ἔφη, γυναικῶν;

ἢ δῆλον, ἔφη, ὅτι τῶν Ἀμαζόνων λέγεισ; ἀλλ’ ἐκείνων, ἦ δ’ ὅσ, οὐδὲν ἦν κρατῆσαι χαλεπόν· ἑτέρου δέ τινοσ γένουσ, δεινοῦ καὶ ἀγρίου παντελῶσ.

ἢ οὐκ ἀκήκοασ τὸν Λιβυκὸν μῦθον; καὶ ὃσ οὐκ ἔφη ἀκηκοέναι.

διηγεῖτο δὴ μετὰ ταῦτα προθύμωσ καὶ ἡδέωσ, βουλόμενοσ αὐτὸν παραμυθήσασθαι, καθάπερ αἱ τίτθαι τὰ παιδία, ἐπειδὰν αὐτοῖσ πληγὰσ ἐμβάλωσι, παραμυθούμεναι καὶ χαριζόμεναι μῦθον αὐτοῖσ ὕστερον διηγήσαντο. εὖ δὲ ἴσθι, ἔφη, ὅτι οὐ πρότερον ἔσῃ βασιλεύσ, πρὶν ἂν ἱλάσῃ τὸν αὑτοῦ δαίμονα καὶ θεραπεύσασ ὡσ δεῖ ἀποδείξῃσ ἀρχικόν τε καὶ ἐλευθέριον καὶ βασιλικόν, ἀλλὰ μή, ὡσ νῦν ἔχεισ, δοῦλον καὶ ἀνελεύθερον καὶ πονηρόν.

ἐνταῦθα δὴ ὁ Ἀλέξανδροσ ἐκπεπληγμένοσ τοῦ ἀνθρώπουτὸ ἀνδρεῖον καὶ τὸ ἀδεέσ, νομίσασ πλέον τι τῶν ἄλλων ἐπίστασθαι αἰ τόν, παντοδαπὸσ ἦν ἱκετεύων μὴ φθονῆσαι μηδένα τρόπον, ἀλλὰ φράσαι τίσ ἔστιν ὁ δαίμων αὐτοῦ καὶ πῶσ χρὴ ἱλάσασθαι αὐτόν.

ἤλπιζε γὰρ ὄνομά τι ἀκούσεσθαι δαίμονοσ καὶ θυσίασ τινὰσ ἢ καθαρμούσ, οὓσ δεῖ ἐπιτελέσαι. κατιδὼν οὖν αὐτὸν ὁ Διογένηστεθορυβημένον καὶ σφόδρα τῇ ψυχῇ μετέωρον, προσέπαιζε καὶ περιεῖλκεν, εἴ πωσ δύναιτο κινηθεὶσ ἀπὸ τοῦ τύφου καὶ τῆσ δόξησ μικρόν τι ἀνανῆψαι.

καὶ γὰρ δὴ ᾐσθάνετο αὐτὸν νῦν μὲν ἡδόμενον, νῦν δὲ λυπούμενον ἐν τῷ αὐτῷ καὶ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἄκριτον οὖσαν, ὥσπερ τὸν ἀέρα ἐν ταῖσ τροπαῖσ, ὅταν ἐκ τοῦ αὐτοῦ νέφουσὑῄ τε καὶ λάμπῃ ὁ ἥλιοσ.

συνίει δὲ ὅτι καὶ τοῦ τρόπου κατεφρόνει, ἐν ᾧ διελέγετο πρὸσ αὐτόν, ἅτε οὐδέποτε ἀκηκοὼσ δεινοῦ λέγειν ἀνδρόσ, ἀλλὰ τοὺσ τῶν σοφιστῶν θαυμάζων λόγουσ, ὡσ ὑψηλούσ τε καὶ μεγαλοπρεπεῖσ. πονηρὸσ δὲ ὁ τοῦ πονηροῦ, ὡσαύτωσ δὲ ἐλεύθεροσ μὲν ὁ τοῦ ἐλευθέρου, δοῦλοσ δὲ ὁ τοῦ δούλου, καὶ βασιλικὸσ μὲν ὁ τοῦ βασιλικοῦ καὶ μεγαλόφρονοσ, ταπεινὸσ δὲ ὁ τοῦ ταπεινοῦ καὶ ἀγεννοῦσ.

ἵνα δέ, ἔφη, μὴ καθ’ ἓν ἕκαστον ἐπιὼν πολύ τι πλῆθοσ ἐπάγωμαι λόγων, ἐρῶ τοὺσ κοινοτάτουσ καὶ φανερωτάτουσ δαίμονασ, ὑφ’ ὧν ἅπαντεσ, ὡσ εἰπεῖν, ἐλαύνονται τύραννοι καὶ ἰδιῶται καὶ πλούσιοι καὶ πένητεσ καὶ ὅλα ἔθνη καὶ πόλεισ.

ἐνταῦθα δὴ πάντα ἀνεὶσ κάλων μάλα ὑψηλῶσ καὶ ἀδεῶσ τὸν ἑξῆσ διεπέραινε λόγον. πολλαὶ μέν, ὦ παῖ Φιλίππου, περὶ πάντα κακίαι τε καὶ διαφθοραὶ τῶν ἀθλίων ἀνθρώπων, καὶ τοσαῦται σχεδὸν ὅσασ οὐ δυνατὸν διελθεῖν.

τῷ ὄντι γὰρ κατὰ τὸν ποιητὴν οὐκ ἔστιν οὐδὲν δεινὸν ὧδ’ εἰπεῖν ἔποσ οὐδὲ πάθοσ οὐδὲ συμφορὰν θεήλατον, ἧσ οὐκ ἂν ἄραιτ’ ἄχθοσ ἀνθρώπου φύσισ. τριῶν δὲ ἐπικρατούντων, ὡσ ἔποσ εἰπεῖν, βίων, εἰσ οὓσ μάλιστα ἐμπίπτουσιν οἱ πολλοί, μὰ Δί’ οὐ μετὰ λογισμοῦ σκεψάμενοι καὶ δοκιμάσαντεσ, ἀλόγῳ δὲ ὁρμῇ καὶ τύχῃ προσενεχθέντεσ, τοσούτουσ φατέον εἶναι καὶ δαίμονασ, οἷσ συνέπονται καὶ λατρεύουσιν ὁ πολὺσ καὶ ἀμαθὴσ ὅμιλοσ, ἄλλοι ἄλλῳ, καθάπερ ἡγεμόνι πονηρῷ καὶ μαινομένῳ πονηρὸσ καὶ ἀσελγὴσ θίασοσ.

ἔστι δὲ τούτων ὧν ἔφην βίων ὁ μὲν ἡδυπαθὴσ καὶ τρυφερὸσ περὶ τὰσ τοῦ σώματοσ ἡδονάσ, ὁ δ’ αὖ φιλοχρήματοσ καὶ φιλόπλουτοσ, ὁ δὲ τρίτοσ ἀμφοτέρων ἐπιφανέστερόσ τε καὶ μᾶλλον τεταραγμένοσ, ὁ φιλότιμοσ καὶ φιλόδοξοσ, ἐκδηλοτέραν καὶ σφοδροτέραν ἐπιδεικνύμενοσ τὴν ταραχὴν καὶ τὴν μανίαν, ἐξαπατῶν αὑτόν, ὡσ καλοῦ δή τινοσ ἐραστήν.

κἀκεῖνοι φωνὰσ μὲν οὐκ ἔχουσι προσθεῖναι τοῖσ εἰδώλοισ, εἴδη δὲ οἰκεῖα καὶ σημεῖα ἀπὸ τῆσ φύσεωσ, οἱο͂ν τοὺσ ποταμοὺσ κατακειμένουσ γυμνοὺσ τὸ πλέον, γένειον πολὺ καθεικότασ, μυρίκην ἢ κάλαμον ἐστεφανωμένουσ·

οὐκοῦν καὶ ἡμεῖσ μὴ χείρουσ μηδὲ φαυλότεροι περὶ τοὺσ λόγουσ φανῶμεν ἢ ἐκεῖνοι περὶ τὰσ αὑτῶν τέχνασ, τῷ πλάττειν καὶ ἀφομοιοῦν τοὺσ τρόπουσ τοῦ τριπλοῦ δαίμονοσ τῶν τριῶν βίων, τὴν ἐναντίαν ἕξιν καὶ ἀντίστροφον ἐπιδεικνύμενοι τῆσ τῶν λεγομένων φυσιογνωμόνων ἐμπειρίασ καὶ μαντικῆσ.

οἱ μὲν γὰρ ἀπὸ τῆσ μορφῆσ καὶ τοῦ εἴδουσ τὸ ἦθοσ γιγνώσκουσι καὶ ἀπαγγέλλουσιν, ἡμεῖσδὲ ἀπὸ τῶν ἠθῶν καὶ τῶν ἔργων χαρακτῆρα καὶ μορφὴν ἀξίαν ἐκείνων σπάσωμεν, εἰ ἄρα μᾶλλον ἅψασθαι δυνησόμεθα τῶν πολλῶν καὶ φαυλοτέρων·

πρὸσ τὸ ἀποδεῖξαι τὴν τῶν βίων ἀτοπίαν οὐδὲν ἄσχημον ὂν οὐδὲ νεμεσητὸν καὶ ποιηταῖσ παραβαλλομένουσ καὶ χειροτέχναισ καὶ καθαρταῖσ ,σσσσ εἰ δέοι, σπεύδειν πανταχόθενεἰκόνασ καὶ παραδείγματα πορίζοντασ, ἄν πωσ ἰσχύσωμεν ἀποτρέψαι κακίασ καὶ ἀπάτησ καὶ πονηρῶν ἐπιθυμιῶν, εἰσ ἀρετῆσ δὲ φιλίαν προαγαγεῖν καὶ ἔρωτα ζωῆσ ἀμείνονοσ·

ἢ ὡσ εἰώθασιν ἔνιοι τῶν περὶ τὰσ τελετὰσ καὶ τὰ καθάρσια, μῆνιν Ἑκάτησ ἱλασκόμενοί τε καὶ ἐξάντη φάσκοντεσ ποιήσειν, ἔπειτα οἶμαι φάσματαπολλὰ καὶ ποικίλα πρὸ τῶν καθαρμῶν ἐξηγούμενοι καὶ ἐπιδεικνύντεσ, ἅ φασιν ἐπιπέμπειν χολουμένην τὴν θεόν.

εἰε͂ν·

ὁ μὲν δὴ φιλοχρήματοσ δαίμων χρυσοῦ καὶ ἀργύρου καὶ γῆσ καὶ βοσκημάτων καὶ συνοικιῶν καὶ πάσησ κτήσεωσ ἐραστήσ. ἆρα οὐκ ἂν σκυθρωπόσ τε καὶ συννεφὴσ ἰδεῖν ἐν σχήματι ταπεινῷ καὶ ἀγεννεῖ πλάττοιτο ὑπὸ δημιουργοῦ μὴ φαύλου τὴν τέχνην; τὸ δὲ τῆσ ἀπεχθείασ καὶ τὸ τοῦ μίσουσ καὶ τῶν βλασφημιῶν οὐδαμῇ λογιζόμενοσ, ἔτι δὲ τῇ μὲν ἄλλῃ κτήσει καλλωπισμόν τινα προσεῖναι καὶ διατριβὴν ἡγούμενοσ, τὸ δὲ ἀργύριον ὡσ ἐν βραχυτάτῳ συνειληφέναι τὴν τοῦ πλούτου δύναμιν.

τοῦτο οὖν διώκει καὶ ζητεῖ πανταχόθεν, οὐδέν τι μεταστρεφόμενοσ, οὔτ’ εἰ μετ’ αἰσχύνησ οὔτ’ εἰ μετ’ ἀδικίασ γίγνοιτο, πλὴν ὅσον τὰσ κολάσεισ ὑφορώμενοσ ὁδοιδόκων δειλίᾳ κρατηθείσ, κυνὸσ ἀχρήστου ψυχὴν ἔχων, τὰ μὲν ἁρπάζοντοσ, ἐὰν ἐλπίσῃ λήσεσθαι, τοῖσ δὲ ἐπεμβλέποντοσ καὶ ἄκοντοσ ἀπεχομένου διὰ τοὺσ ἐφεστηκότασ φύλακασ.

μᾶλλον δὲ δούλουσ καὶ ὑπηρέτασ λωβώμενοσ καὶ καταισχύνων πάντα τρόπον, ἐάν τε ἐν ἰδιώτου σχήματι λάβῃ τινὰσ ἐάν τε ἐν βασιλέωσ.

ἢ οὐ πολλοὺσ τῶν καλουμένων βασιλέων ἰδεῖν ἔστι καπήλουσ καὶ τελώνασ καὶ πορνοβοσκούσ;

ἀλλὰ Δρόμωνα μὲν καὶ Σάραμβον, ὅτι ἐν Ἀθήναισ καπηλεύουσι καὶ ὑπὸ Ἀθηναίων τοῦτο ἀκούουσι τὸ ὄνομα, δικαίωσ φαμὲν ἀκούειν, Δαρεῖον δὲ τὸν πρότερον, ὅτι ἐν Βαβυλῶνι καὶ Σούσοισ ἐκαπήλευε, καὶ Πέρσαι αὐτὸν ἔτι καὶ νῦν καλοῦσι κάπηλον, οὐ δικαίωσ κεκλῆσθαι; ἴδιόν γε μὴν τούτῳσυμβέβηκε παρὰ τοὺσ ἄλλουσ δαίμονασ· ἐνίοτε μὲν γὰρ ἄρχει καὶ κρατεῖ τῆσ ψυχῆσ, ἐνίοτε δὲ ἐκείνοισ συνέπεται διὰ τὸ πάσησ ἐπιθυμίασ καὶ σπουδῆσ ὑπηρέτην τε καὶ διάκονον ἀπροφάσιστον εἶναι τὸν πλοῦτον.

ἀλλ’ ἐγὼ λέγω νῦν τὸν αὐτὸν ἡγούμενον καὶ προεστηκότα τῆσ τοῦ δυστυχοῦσ ἀνθρώπου διανοίασ, οὔτε ἐφ’ ἡδονήντινα οὔτε εἰσ δόξαν ἀναφέροντα τὴν τῶν χρημάτων κτῆσιν, οὐδὲ ὡσ ἀναλώσοντα καὶ χρησόμενον ξυνάγοντα, ἀνέξοδον δὲ καὶ ἀχρεῖον φυλάττοντα τὸν πλοῦτον τῷ ὄντι, κατάκλειστον ἔν τισι κρυπτοῖσ καὶ ἀφεγγέσι θαλάμοισ.

εἰε͂ν·

καὶ κατακλίσεισ ἠσκημένασ καὶ διακονίασ ἀκριβεῖσ καθ’ ἑκάστην ἐπιθυμίαν τε καὶ χρείαν, περὶ ταῦτα πάντα δεινῶσ ἐπτοημένοσ, μάλιστα μέντοι καὶ ἀκρατέστατα περὶ τὴν τῶν ἀφροδισίων ὀξεῖανκαὶ διάπυρον μανίαν θηλυκῶν τε καὶ ἀρρενικῶν μίξεων καὶ ἔτι πλειόνων ἀρρήτων καὶ ἀνωνύμων αἰσχρουργιῶν, ἐπὶ πάντα ὁμοίωσ τὰ τοιαῦτα φερόμενοσ καὶ ἄγων, οὐδὲν ἀπώμοτον οὐδὲ ἄπρακτον ποιούμενοσ.

νῦν γὰρ δὴ ἕνα τοῦτον τίθεμεν τὸν ἁπάσασ τὰσ τοιαύτασ παρειληφότα νόσουσ καὶ ἀκρασίασ τῆσ ψυχῆσ, ἵνα μὴ πολύν τινα ἀθροίσωμεν ἑσμὸν μοιχικῶν τινων δαιμονίων καὶ φιλόψων καὶ φιλοίνων καὶ ἄλλων δὴ μυρίων, ἀλλ’ ἁπλῶσ ἕνα δαίμονα τιθῶμεν τὸν ἀκόλαστον καὶ δεδουλωμένον ὑφ’ ἡδονῆσ, ἐὰν μὲν ἐπιρρέῃ ποθὲν ἀνελλιπὲσ τὸ τῆσ χορηγίασ, χρημάτων βασιλικῶν ἤ τινοσ μεγάλησ ἰδιωτικῆσ ὑπούσησ οὐσίασ, ἐν πολλῇ καὶ ἀφθόνῳ κυλινδούμενον ἀσελγείᾳ μέχρι γήρωσ·

εἰ δὲ μή, ταχὺ μάλα ἐξαναλώσαντα τὰ παρόντα, πένητα ἀκρατῆ καὶ ἀκόλαστον ἐν σπάνει καὶ ἱμέρῳ δεινῶσ τῶν ἐπιθυμιῶν λειπόμενον.

ἔτι δέ τινασ οὗτοσ τῶν ὑπ’ αὐτοῦ κρατουμένων εἰσ γυναικεῖον μετέβαλε βίον τε καὶ σχῆμα, ὥσπερ οἱ μῦθοί φασι τοὺσ μεταβαλόντασ ἐξ ἀνθρώπων εἰσ ὄρνιθασ ἢ θηρία, ἐὰν τύχωσι τοιαύτησ ἡττηθέντεσ ἡδονῆσ·

πάλιν δὲ κἀνταῦθα διττὴ χορηγία πέφηνεν.

ὁ μὲν γὰρ ἀσθενήσ τε καὶ ἄτολμοσ ἐκ τούτου τοῦ γένουσ δαίμων ἐπί τε τὰσ γυναικείασ νόσουσ καὶ ἄλλασ αἰσχύνασ, ὁπόσαισ πρόσεστι ζημία καὶ ὀνείδη, προσάγει ῥᾳδίωσ· ὅπου δὲ τιμωρίαι πρόσεισι, θανάτοισ ἢ δεσμοῖσ κολάζουσαι τοὺσ ἐξαμαρτάνοντασ ἢ χρημάτων πολλῶν ἐκτίσεσιν, οὐ πάνυ τι πρὸσ ταῦτα ἐφίησιν. καὶ τὰ θεῖα.

καὶ ὁ μὲν ἀσθενήσ τε καὶ ἄτολμοσ ἔνθα προσθέμενοσ τὴν τοιαύτην αἰσχύνην ὁμολογεῖ οὐδενὸσ ἀνδρείου πράγματοσ ἁπτόμενοσ, ἀλλὰ παραχωρῶν τῶν κοινῶν καὶ πολιτικῶν τοῖσ ἄμεινον βεβιωκόσιν· ὁ δὲ ἰταμὸσ καὶ ἄτρεστοσ, πολλὰσ ὕβρεισ τε καὶ αἰσχύνασ ὑπομείνασ, ὀστράκου, φασί, μεταπεσόντοσ, στρατηγὸσ ἢ δημαγωγὸσ πέφηνεν ὀξὺ καὶ διάτορον βοῶν, ὥσπερ οἱ τῶν δραμάτων ὑποκριταί ἀπορρίψασ μεταξὺ τὴν γυναικείαν στολήν, ἔπειτα στρατιώτου τινὸσ ἢ ῥήτοροσ στολὴν ἁρπάσασ περιέρχεται συκοφάντησ καὶ φοβερόσ, ἀντίον πᾶσι βλέπων.

ἆρ’ οὖν ἀρρενωπόν τι καὶ σεμνὸν εἶδοσ τῷ τοιούτῳ δαίμονι πρέπει ἢ μᾶλλον ὑγρόν τε καὶ μαλθακόν ;

οὐκοῦν τὸ οἰκεῖον αὐτῷ σχῆμαπροσθήσομεν, οὐχ ὃ πλαττόμενοσ ἐνδύεται πολλάκισ · προΐτω γε μὴν νὴ Δία τρυφῶν τε καὶ μύρου καὶ οἴνου ἀποπνέων ἐν κροκωτῷ μετὰ πολλοῦ καὶ ἀτάκτου γέλωτοσ, μεθύοντι προσεοικώσ κωμάζοντι μεθ’ ἡμέραν ἀσελγῆ κῶμον, στεφάνουσ τινὰσ ἐστεφανωμένοσ ἑώλουσ τήν τε κεφαλὴν καὶ περὶ τῷ τραχήλῳ , καὶπλάγιοσ φερόμενοσ, ὀρχούμενόσ τε καὶ ᾅδων θῆλυ καὶ ἄμουσον μέλοσ.

ἀγέσθω δὲ ὑπὸ γυναικῶν ἀναισχύντων καὶ ἀκολάστων, ἄλλων ἐπ’ ἄλλα ἑλκουσῶν, μηδεμίαν αὐτῶν ἀπωθούμενοσ μηδὲ ἀντιλέγων, ἀλλὰ ἑτοίμωσ δὴ καὶ προθύμωσ συνεπόμενοσ.

αἱ δὲ μετὰ πολλοῦ πατάγου κυμβάλων τε καὶαὐλῶν φέρουσαι μαινόμενον αὐτὸν σπουδῇ προΐτωσαν. ὁ δ’ ἐκ μέσων ἀναβοάτω τῶν γυναικῶν ὀξύτερον καὶ ἀκρατέστερον, λευκὸσ ἰδεῖν καὶ τρυφερόσ, αἰθρίασ καὶ πόνων ἄπειροσ, ἀποκλίνων τὸν τράχηλον, ὑγροῖσ τοῖσ ὄμμασι μάχλον ὑποβλέπων, ἀεί ποτε τὸ σῶμα καταθεώμενοσ, τῇ ψυχῇ δὲ οὐδὲν προσέχων οὐδὲ τοῖσ ὑπ’ αὐτῆσ προσταττομένοισ.

τοῦτον ἀγαλματοποιὸσ ἢ γραφεὺσ ἀναγκαζόμενοσ εἰκάζειν οὐκ ἂν ὁμοιότερον ἄλλῳ ἐργάσαιτο ἢ τῷ Σύρων βασιλεῖ μετ’ εὐνούχων καὶ παλλακῶν ἔνδον διαβιοῦντι, στρατοπέδου δὲ καὶ πολέμου καὶ ἀγορᾶσ ἀθεάτῳ τὸ παράπαν.

δὲ καὶ τούτου ἀπάτη, πάνυ ὡραία καὶ πιθανή, κεκοσμημένη κόσμοισπορνικοῖσ, μειδιῶσα καὶ ὑπισχνουμένη πλῆθοσ ἀγαθῶν, ὡσ ἐπ’ αὐτὴν ἄγουσα τὴν εὐδαιμονίαν, ἑώσ ἂν εἰσ τὸ βάραθρον καταβάλῃ λαθοῦσα, εἰσ πολύν τε καὶ ῥυπαρὸν βόρβορον, ἔπειτα ἐάσῃ κυλινδεῖσθαι μετὰ τῶν στεφάνων καὶ τοῦ κροκωτοῦ.

τοιούτῳ δεσπότῃ λατρεύουσαι καὶ τοιαῦτα πάσχουσαι πλανῶνται κατὰ τὸν βίον ὅσαι ψυχαὶ πρὸσ μὲν πόνουσ δειλαὶ καὶ ἀδύνατοι, δεδουλωμέναι δὲ ἡδοναῖσ, φιλήδονοι καὶ φιλοσώματοι, βίον αἰσχρὸν καὶ ἐπονείδιστον οὐχ ἑλόμεναι ζῶσιν, ἀλλὰ ἐνεχθεῖσαι πρὸσ αὐτόν.

οὐκοῦν μετὰ τοῦτον ὁ λόγοσ ὥσπερ ἐν ἀγῶνι σφύττει τρίτον εἰσάγειν, ὡσ ἐκεῖ χορόν, τὸν φιλότιμον, οὐ πάνυ προθύμωσ τὰ νῦν ἀγωνιούμενον, καίτοι φιλόνικον ὄντα τῇ φύσει περὶ πάντα καὶ πρωτεύειν ἀξιοῦντα·

πλὴν οὐ περὶ δόξησ ἢ τιμῆσ ἡ κρίσισ αὐτῷ τὰ νῦν ἐνέστηκεν, ὑπὲρ δὲ πολλῆσ καὶ δικαίασ ἀδοξίασ. φέρε δὴ ποῖόν τι πλάττωμεν τό τε σχῆμα καὶ εἶδοσ τοῦ φιλοτίμου δαίμονοσ;

ἢ δῆλον ὅτι πτερωτόν τε καὶ ὑπηνέμιον κατὰ τὸ ἦθοσ αὐτοῦ καὶ τὴν ἐπιθυμίαν ἅμα τοῖσ πνεύμασι φερόμενον, ὁποίουσ τοὺσ Βορεάδασ ἐνεθυμήθησάν τε καὶ ἔγραψαν οἱ γραφεῖσ, ἐλαφρούσ τε καὶ μεταρσίουσ, ταῖσ τοῦ πατρὸσ αὔραισ συνθέοντασ. ἀλλ’ ἐκεῖνοι μέν, ὁπότε βουληθεῖεν, ἐπεδείκνυντο τὴν αὑτῶν δύναμιν, τέωσ δὲ μετὰ τῶν ἄλλων ἡρώων ἐν τῇ Ἀργοῖ συνέπλεον ναυτιλλόμενοι καὶ τἄλλα πράττοντεσ οὐδενὸσ ἧττον.

ὅταν μὲν αἰθρίασ τύχῃ καὶ γαλήνησ ἢ ζεφύρου τινὸσ ἐπιεικῶσ πνέοντοσ, ἀεὶ μᾶλλον ἀγαλλόμενόσ τε καὶ ἀνιὼν εἰσ αὐτὸν τὸν αἰθέρα, πολλάκισ δ’ ἐν σκοτεινῷ νέφει κρυπτόμενοσ, ἀδοξίασ τινὸσ συντρεχούσησ καὶ ψόγου παρὰ τῶν πολλῶν ἀνθρώπων, οὕσ ἐκεῖνοσ θεραπεύει καὶ τιμᾷ καὶ τῆσ εὐδαιμονίασ τῆσ αὑτοῦ κυρίουσ ἀπέδειξεν.

οὐδέν γε μὴν προσέοικεν ἀσφαλείασ ἕνεκεν οὔτε ἀετοῖσ οὔτε γεράνοισ οὔτε ἄλλῳ τινὶ πτηνῷ γένει τὴν φύσιν, ἀλλὰ μᾶλλον ἄν τισ αὐτὸν προσεικάσειε τῇ Ἰκαρίου βιαίῳ καὶ παρὰ φύσιν φορᾷ, οὐ δυνατὸν τέχνημα ἐπιχειρήσαντοσ Δαιδάλου τεχνήσασθαι.

τοιγαροῦν ὑπὸ νεότητοσ καὶ ἀλαζονείασ ἐπιθυμῶν ὑψηλότεροσ τῶν ἄστρων φέρεσθαι χρόνον μέν τινα ἐσῴζετο βραχύν, χαλωμένων δὲ τῶν δεσμῶν καὶ τοῦ κηροῦ ῥέοντοσ, ἐπωνυμίαν ἀπὸ τοῦδε τῷ πελάγει παρέσχεν, οὗπερ ἠφανίσθη πεσών·

κἀκεῖνοσ ἀσθενέσι καὶ κούφοισ τῷ ὄντι πιστεύσασ πτεροῖσ, λέγω δὲ τιμαῖσ τε καὶ ἐπαίνοισ ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων τῶν πολλῶν ὡσ ἔτυχε γιγνομένοισ, ἐπισφαλῶσ καὶ ἀσταθμήτωσ φέρεται καὶφέρει τὸν ἄνδρα τὸν αὑτοῦ ζηλωτήν τε καὶ ὑπηρέτην, νῦν μὲν ὑψηλὸν καὶ μακάριον πολλοῖσ φαινόμενον, πάλιν δὲ αὖ ταπεινόν τε καὶ ἄθλιον τοῖσ τε ἄλλοισ καὶ πρώτῳ καὶ μάλιστα αὑτῷ δοκοῦντα.

εἰ δέ τῳ οὐ φίλον πτηνὸν αὐτὸν διανοεῖσθαι καὶ ποιεῖν, ὁ δὲ ἀφομοιούτω αὐτὸν τῇ τοῦ Ἰξίονοσ χαλεπῇ καὶ βιαίῳ φορᾷ τε καὶἀνάγκῃ, τροχοῦ τινοσ ῥύμῃ κύκλῳ κινουμένου τε καὶ φερομένου.

οὐ γὰρ ἀπεοικὸσ οὐδὲ μακρὰν δὴ τῶν σοφῶν τε καὶ κομψῶν εἰκασμάτων εἰή ἂν ὁ τροχὸσ δόξῃ παραβαλλόμενοσ, τῇ τε κινήσει καὶ μεταβολῇ πάνυ ῥᾳδίωσ περιθέων, ἐν δὲ τῇ περιφορᾷ παντοῖα σχήματα τὴν ψυχὴν ἀναγκάζων λαμβάνειν μᾶλλον ἢ ὁ τῶν κεραμέων τὰ ἐπ’ αὐτῷ πλαττόμενα. ἄνδρα δὴ τοιοῦτον εἱλούμενον ἀεὶ καὶ περιφερόμενον, κόλακα δήμων τε καὶ ὄχλων ἐν ἐκκλησίαισ ἢ ἐπιδείξεσιν ἢ βασιλέων ἢ τυράννων λεγομέναισ δὴ φιλίαισ καὶ θεραπείαισ, τίσ οὐκ ἂν ἐλεήσειε τῆσ φύσεωσ καὶ τοῦ βίου;

λέγω δὲ οὐχ ὃσ ἂν ἀπὸ τοῦ βελτίστου προεστηκὼσ πολύ τι πλῆθοσ ἀνθρώπων πειθοῖκαὶ λόγῳ μετ’ εὐνοίασ καὶ δικαιοσύνησ πειρᾶται ῥυθμίζειν τε καὶ ἄγειν ἐπὶ τὰ βελτίω. ἐχέτω δὴ καὶ οὗτοσ ἡμῖν ὁ δαίμων τέλοσ, ἵνα μὴ νῦν στολάσ τε καὶ μορφὰσ προστιθέντεσ αὐτῷ καὶ τἄλλα τὰ προσήκοντα πολὺν καὶ ἄπειρον εἰσφερώμεθα λόγων ὄχλον.

εἰή δ’ ἂν αὐτοῦ τὸ ἦθοσ, ὡσ ἐν βραχεῖ περιλαβεῖν, φιλόνικον,ἀνόητον, χαῦνον, ἀλαζονείᾳ καὶ ζηλοτυπίᾳ καὶ πᾶσι τοῖσ τοιούτοισ ἔγγιστα χαλεποῖσ καὶ ἀγρίοισ πάθεσιν.

ἅπαντα γὰρ ταῦτα φιλοτίμῳ τρόπῳ ψυχῆσ ἀκοινώνητα καὶ ἄγρια καὶ χαλεπὰ ἀνάγκη πᾶσα συνέπεσθαι, ἔτι δὲ αὐτὸν πολὺ μεταλλάττειν καὶ ἀνώμαλον ἔχειν τὴν διάνοιαν, ἅτε ἀνωμάλῳ δουλεύοντα καὶ προσέχοντα πράγματι, πυκνότερον καὶ συνεχέστερον ἢ τοὺσ κυνηγέτασ φασὶ χαίροντα καὶ λυπούμενον· ἐκείνοισ γὰρ δὴ μάλιστα τοῦτο πλεῖστον καὶ συνεχέστατον συμβαίνειν λέγουσι, φαινομένησ τε καὶ ἀπολλυμένησ τῆσ ἄγρασ·

ὅταν μὲν γὰρ εὐδοκιμήσεισ τε καὶ ἔπαινοι συμβαίνωσιν αὐτοῖσ, ἡ ψυχὴ τοῦ τοιούτου ἀνδρὸσ αὔξει καί βλαστάνει καὶ θαυμαστὸν ἴσχει μέγεθοσ, καθάπερ Ἀθήνησί φασι τὸν ἱερὸν τῆσ ἐλαίασ θαλλὸν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ βλαστῆσαι καὶ τέλειον γενέσθαι·

ταχὺ δὲ αὖ πάλιν συστέλλεται καὶ ταπεινοῦται καὶ φθίνει, ψόγου τινὸσ προσπεσόντοσ ἢ δυσφημίασ. ἀπάτη δὲ καὶ τούτῳ παρέπεται τῷ δαίμονι ἁπασῶν πιθανωτάτη.

οὐ γὰρ ὡσ ἡ τοῦ φιλαργύρου καὶ φιληδόνου λαμπρὸν μὲν οὐδὲν λόγῳ ἐδύναντο ὑποσχέσθαι, οὐδ’ ὡσ ἐπὶ σεμνὰ καὶ λαμπρὰ προήγαγον τοὺσ ἀπατωμένουσ ὑπ’ αὐτῶν, ἀλλὰ μόνον τὸ τῶν ἀγαθῶν αὐτοῖσ ὄνομα ἐπεφήμιζον καὶ προσετίθεσαν, οὕτωσ ἡ τοῦδε ἀπάτη, ἀλλ’ ἐπᾴδουσα καὶ γοητεύουσά φησι φιλόκαλον αὐτὸν εἶναι καὶ ὡσ ἐπ’ ἀρετήν τινα ἢ εὔκλειαν ἄγει τὴν δόξαν. πάλιν οὖν ἐνθάδε κινδυνεύσω τὸ δεύτερον εἰσ τὸν αὐτὸν πεσεῖν μῦθον τὸν Ἰξίονοσ.

καὶ γὰρ ἐκεῖνόν φασιν ἐπιθυμήσαντα τῶν Ἥρασ μακαρίων γάμων νεφέλῃ τινὶ συγγενόμενον σκοτεινῇ καὶ ἀχλυώδει ἄχρηστα καὶ ἀλλόκοτα γεννῆσαι τέκνα, τὸ τῶν Κενταύρων γένοσ ποικίλον καὶ συμπεφορημένον. λέληθεν ἀντὶ τῆσ θείασ καὶ σεμνῆσ ὁμιλίασ συνών.

ἐκ δὲ τῶν τοιούτων συνουσιῶν ἢ γάμων ὠφέλιμον μὲν ἢ χρήσιμον οὐδὲν ἂν γένοιτο, θαυμαστὰ δὲ καὶ ἄλογα, προσεοικότα τοῖσ Κενταύροισ, δημαγωγῶν τινων πολιτεύματα καὶ ξυγγράμματα σοφιστῶν. ξεναγοὶ γὰρ καὶ σοφισταὶ καὶ δημαγωγοί· λέγω δὲ διακρίνων στρατηγούσ τε καὶ παιδευτὰσ καὶ πολιτικοὺσ ἄνδρασ ἀπὸ τῶν νῦν εἰρημένων·

οὗτοι πάντεσ ἐκείνῳ τῷ δαίμονι προσνέμεσθαι ἄξιοι καὶ τῆσ ἐκείνου μερίδοσ τε καὶ ἑταιρείασ ἀριθμεῖσθαι. καὶ δὴ νῦν μὲν ἐπεξῆλθον τοὺσ ὑφ’ ἑνὸσ ἑκάστου τῶν εἰρημένωνδαιμόνων ἐλαυνομένουσ·

εἰ μὴ πείθοιτο, μεγάλαισ τισὶ περιβαλεῖν ζημίαισ, ὁ μὲν φιλήδονοσ ἀναλίσκειν εἰσ τὰσ ἡδονὰσ κελεύων, καὶ μήτε χρυσοῦ μήτε ἀργύρου μήτε ἄλλου κτήματοσ φείδεσθαι μηδενόσ, ὁ δ’ αὖ φιλοχρήματοσκαὶ μικρολόγοσ οὐκ ἐῶν, ἀλλὰ κατέχων τε καὶ ἀπειλῶν, εἰ πείσεται ἐκείνῳ, λιμῷ τε καὶ δίψῃ καὶ ἁπάσῃ πενίᾳ τε καὶ ἀπορίᾳ διολλύειν αὐτόν.

πάλιν δὲ ὁ μὲν φιλόδοξοσ συμβουλεύει καὶ παρακαλεῖ προϊέσθαι τὰ ὄντα τιμῆσ ἕνεκεν·

ὁ δὲ καὶ πρὸσ τοῦτον ἀπομάχεται καὶ ἀντιβαίνει. καὶ μὴν ὅ γε τῆσ ἡδονῆσ φίλοσκαὶ ὁ τῆσ δόξησ οὔποτε δύνανται συνᾷσαι οὐδὲ τὸ αὐτὸ εἰπεῖν. ὁ μὲν γὰρ καταφρονεῖ τῆσ δόξησ καὶ λῆρον ἡγεῖται καὶ τὸ τοῦ Σαρδαναπάλλου προφέρεται πολλάκισ ἐλεγεῖον, τόσσ’ ἔχω ὅσσ’ ἔφαγον καὶ ἐφύβρισα καὶ μετ’ ἔρωτοσ τέρπν’ ἔπαθον· τὰ δὲ λοιπὰ καὶ ὄλβια πάντα λέλειπται, καὶ μάλιστα τὸν θάνατον ἀεὶ πρὸ ὀφθαλμῶν δείκνυσιν, ὡσ οὐδενὸσ ἔτι τῶν ἡδέων δυνησομένῳ μετασχεῖν· ὁ δὲ φιλόδοξοσ ἀπάγει τε καὶ ἀφέλκει τῶν ἡδονῶν, τά τε ὀνείδη καὶ τὰσ λοιδορίασ ἐπανατεινόμενοσ.

οὐκ ἔχων οὖν ὃ ποιήσῃ καὶ ὅποι τράπηται καὶ καταδύσηται, ἀποδιδράσκει πολλάκισ εἰσ τὸ σκότοσ, καὶ πειρᾶται λανθάνων τῷ ἑτέρῳ χαρίζεσθαι καὶ ὑπηρετεῖν·

ὁ δὲ ἀποκαλύπτει καὶ εἰσ τὸ μέσον αὐτὸν ἕλκει.

οὕτω δὴ ψυχὴν διαφορουμένην τε καὶ διασπωμένην, ἀεί ποτε ἐν μάχῃ καὶ στάσει διηνεκεῖ πρὸσ αὑτὴν οὖσαν, ἀνάγκη πρὸσ πᾶσαν ἀφικνεῖσθαι δυστυχίαν.

ὥσπερ γὰρ τὰ νοσήματα ἀλλήλοισ ἐπιπλεκόμενα, τἀναντία δοκοῦντα πολλάκισ, χαλεπὴν καὶ ἄπορον ποιεῖ τὴν ἰάσιν, τὸν αὐτὸν οἶμαι τρόπον ἀνάγκη γίγνεσθαι καὶ τῶν τῆσ ψυχῆσ συμμιγνυμένων τε καὶ συμπλεκομένων εἰσ τὸ αὐτὸ παθῶν. ἀλλὰ δὴ μεταλαβόντεσ καθαράν τε καὶ κρείττω τῆσ πρότερον ἁρμονίασ τὸν ἀγαθὸν καὶ σώφρονα ὑμνῶμεν δαίμονα καὶ θεὸν, οἷσ ποτε ἐκείνου τυχεῖν ἐπέκλωσαν ἀγαθαὶ Μοῖραι παιδείασ ὑγιοῦσ καὶ λόγου μεταλαβοῦσι .

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Dio, Chrysostom, Orationes, περὶ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ δ.

(디오, 크리소토모스, 연설, περὶ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ δ.)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION