Xenophon, Memorabilia, Ἀπομνημονευμάτων Α, chapter 1

(크세노폰, Memorabilia, Ἀπομνημονευμάτων Α, chapter 1)

πολλάκισ ἐθαύμασα τίσι ποτὲ λόγοισ Ἀθηναίουσ ἔπεισαν οἱ γραψάμενοι Σωκράτην ὡσ ἄξιοσ εἰή θανάτου τῇ πόλει. ἡ μὲν γὰρ γραφὴ κατ’ αὐτοῦ τοιάδε τισ ἦν· ἀδικεῖ Σωκράτησ οὓσ μὲν ἡ πόλισ νομίζει θεοὺσ οὐ νομίζων, ἕτερα δὲ καινὰ δαιμόνια εἰσφέρων· ἀδικεῖ δὲ καὶ τοὺσ νέουσ διαφθείρων. πρῶτον μὲν οὖν, ὡσ οὐκ ἐνόμιζεν οὓσ ἡ πόλισ νομίζει θεούσ, ποίῳ ποτ’ ἐχρήσαντο τεκμηρίῳ;

θύων τε γὰρ φανερὸσ ἦν πολλάκισ μὲν οἴκοι, πολλάκισ δὲ ἐπὶ τῶν κοινῶν τῆσ πόλεωσ βωμῶν, καὶ μαντικῇ χρώμενοσ οὐκ ἀφανὴσ ἦν. διετεθρύλητο γὰρ ὡσ φαίη Σωκράτησ τὸ δαιμόνιον ἑαυτῷ σημαίνειν· ὅθεν δὴ καὶ μάλιστά μοι δοκοῦσιν αὐτὸν αἰτιάσασθαι καινὰ δαιμόνια εἰσφέρειν. ὁ δ’ οὐδὲν καινότερον εἰσέφερε τῶν ἄλλων, ὅσοι μαντικὴν νομίζοντεσ οἰωνοῖσ τε χρῶνται καὶ φήμαισ καὶ συμβόλοισ καὶ θυσίαισ.

οὗτοί τε γὰρ ὑπολαμβάνουσιν οὐ τοὺσ ὄρνιθασ οὐδὲ τοὺσ ἀπαντῶντασ εἰδέναι τὰ συμφέροντα τοῖσ μαντευομένοισ, ἀλλὰ τοὺσ θεοὺσ διὰ τούτων αὐτὰ σημαίνειν, κἀκεῖνοσ δὲ οὕτωσ ἐνόμιζεν. ἀλλ’ οἱ μὲν πλεῖστοί φασιν ὑπό τε τῶν ὀρνίθων καὶ τῶν ἀπαντώντων ἀποτρέπεσθαί τε καὶ προτρέπεσθαι·

Σωκράτησ δ’ ὥσπερ ἐγίγνωσκεν, οὕτωσ ἔλεγε· τὸ δαιμόνιον γὰρ ἔφη σημαίνειν. καὶ πολλοῖσ τῶν συνόντων προηγόρευε τὰ μὲν ποιεῖν, τὰ δὲ μὴ ποιεῖν, ὡσ τοῦ δαιμονίου προσημαίνοντοσ· καὶ τοῖσ μὲν πειθομένοισ αὐτῷ συνέφερε, τοῖσ δὲ μὴ πειθομένοισ μετέμελε. καίτοι τίσ οὐκ ἂν ὁμολογήσειεν αὐτὸν βούλεσθαι μήτ’ ἠλίθιον μήτ’ ἀλαζόνα φαίνεσθαι τοῖσ συνοῦσιν;

ἐδόκει δ’ ἂν ἀμφότερα ταῦτα, εἰ προαγορεύων ὡσ ὑπὸ θεοῦ φαινόμενα καὶ ψευδόμενοσ ἐφαίνετο. δῆλον οὖν ὅτι οὐκ ἂν προέλεγεν, εἰ μὴ ἐπίστευεν ἀληθεύσειν. ταῦτα δὲ τίσ ἂν ἄλλῳ πιστεύσειεν ἢ θεῷ; πιστεύων δὲ θεοῖσ πῶσ οὐκ εἶναι θεοὺσ ἐνόμιζεν; ἀλλὰ μὴν ἐποίει καὶ τάδε πρὸσ τοὺσ ἐπιτηδείουσ. τὰ μὲν γὰρ ἀναγκαῖα συνεβούλευε καὶ πράττειν ὡσ ἐνόμιζεν ἄριστ’ ἂν πραχθῆναι·

περὶ δὲ τῶν ἀδήλων ὅπωσ ἀποβήσοιτο μαντευσομένουσ ἔπεμπεν, εἰ ποιητέα. καὶ τοὺσ μέλλοντασ οἴκουσ τε καὶ πόλεισ καλῶσ οἰκήσειν μαντικῆσ ἔφη προσδεῖσθαι·

τεκτονικὸν μὲν γὰρ ἢ χαλκευτικὸν ἢ γεωργικὸν ἢ ἀνθρώπων ἀρχικὸν ἢ τῶν τοιούτων ἔργων ἐξεταστικὸν ἢ λογιστικὸν ἢ οἰκονομικὸν ἢ στρατηγικὸν γενέσθαι, πάντα τὰ τοιαῦτα μαθήματα καὶ ἀνθρώπου γνώμῃ αἱρετὰ ἐνόμιζεν εἶναι· τὰ δὲ μέγιστα τῶν ἐν τούτοισ ἔφη τοὺσ θεοὺσ ἑαυτοῖσ καταλείπεσθαι, ὧν οὐδὲν δῆλον εἶναι τοῖσ ἀνθρώποισ.

οὔτε γὰρ τῷ καλῶσ ἀγρὸν φυτευσαμένῳ δῆλον ὅστισ καρπώσεται, οὔτε τῷ καλῶσ οἰκίαν οἰκοδομησαμένῳ δῆλον ὅστισ ἐνοικήσει, οὔτε τῷ στρατηγικῷ δῆλον εἰ συμφέρει στρατηγεῖν, οὔτε τῷ πολιτικῷ δῆλον εἰ συμφέρει τῆσ πόλεωσ προστατεῖν, οὔτε τῷ καλὴν γήμαντι, ἵν’ εὐφραίνηται, δῆλον εἰ διὰ ταύτην ἀνιάσεται, οὔτε τῷ δυνατοὺσ ἐν τῇ πόλει κηδεστὰσ λαβόντι δῆλον εἰ διὰ τούτουσ στερήσεται τῆσ πόλεωσ. τοὺσ δὲ μηδὲν τῶν τοιούτων οἰομένουσ εἶναι δαιμόνιον, ἀλλὰ πάντα τῆσ ἀνθρωπίνησ γνώμησ, δαιμονᾶν ἔφη·

δαιμονᾶν δὲ καὶ τοὺσ μαντευομένουσ ἃ τοῖσ ἀνθρώποισ ἔδωκαν οἱ θεοὶ μαθοῦσι διακρίνειν οἱο͂ν εἴ τισ ἐπερωτῴη πότερον ἐπιστάμενον ἡνιοχεῖν ἐπὶ ζεῦγοσ λαβεῖν κρεῖττον ἢ μὴ ἐπιστάμενον, ἢ πότερον ἐπιστάμενον κυβερνᾶν ἐπὶ τὴν ναῦν κρεῖττον λαβεῖν ἢ μὴ ἐπιστάμενον, ἢ ἃ ἔξεστιν ἀριθμήσαντασ ἢ μετρήσαντασ ἢ στήσαντασ εἰδέναι· τοὺσ τὰ τοιαῦτα παρὰ τῶν θεῶν πυνθανομένουσ ἀθέμιτα ποιεῖν ἡγεῖτο. ἔφη δὲ δεῖν, ἃ μὲν μαθόντασ ποιεῖν ἔδωκαν οἱ θεοί, μανθάνειν, ἃ δὲ μὴ δῆλα τοῖσ ἀνθρώποισ ἐστί, πειρᾶσθαι διὰ μαντικῆσ παρὰ τῶν θεῶν πυνθάνεσθαι· τοὺσ θεοὺσ γὰρ οἷσ ἂν ὦσιν ἵλεῳ σημαίνειν. ἀλλὰ μὴν ἐκεῖνόσ γε ἀεὶ μὲν ἦν ἐν τῷ φανερῷ·

πρῴ τε γὰρ εἰσ τοὺσ περιπάτουσ καὶ τὰ γυμνάσια ᾔει καὶ πληθούσησ ἀγορᾶσ ἐκεῖ φανερὸσ ἦν, καὶ τὸ λοιπὸν ἀεὶ τῆσ ἡμέρασ ἦν ὅπου πλείστοισ μέλλοι συνέσεσθαι· καὶ ἔλεγε μὲν ὡσ τὸ πολύ, τοῖσ δὲ βουλομένοισ ἐξῆν ἀκούειν. οὐδεὶσ δὲ πώποτε Σωκράτουσ οὐδὲν ἀσεβὲσ οὐδὲ ἀνόσιον οὔτε πράττοντοσ εἶδεν οὔτε λέγοντοσ ἤκουσεν.

οὐδὲ γὰρ περὶ τῆσ τῶν πάντων φύσεωσ, ᾗπερ τῶν ἄλλων οἱ πλεῖστοι, διελέγετο σκοπῶν ὅπωσ ὁ καλούμενοσ ὑπὸ τῶν σοφιστῶν κόσμοσ ἔχει καὶ τίσιν ἀνάγκαισ ἕκαστα γίγνεται τῶν οὐρανίων, ἀλλὰ καὶ τοὺσ φροντίζοντασ τὰ τοιαῦτα μωραίνοντασ ἀπεδείκνυε. καὶ πρῶτον μὲν αὐτῶν ἐσκόπει πότερά ποτε νομίσαντεσ ἱκανῶσ ἤδη τἀνθρώπινα εἰδέναι ἔρχονται ἐπὶ τὸ περὶ τῶν τοιούτων φροντίζειν, ἢ τὰ μὲν ἀνθρώπινα παρέντεσ, τὰ δαιμόνια δὲ σκοποῦντεσ ἡγοῦνται τὰ προσήκοντα πράττειν.

ἐθαύμαζε δ’ εἰ μὴ φανερὸν αὐτοῖσ ἐστιν, ὅτι ταῦτα οὐ δυνατόν ἐστιν ἀνθρώποισ εὑρεῖν·

ἐπεὶ καὶ τοὺσ μέγιστον φρονοῦντασ ἐπὶ τῷ περὶ τούτων λέγειν οὐ ταὐτὰ δοξάζειν ἀλλήλοισ, ἀλλὰ τοῖσ μαινομένοισ ὁμοίωσ διακεῖσθαι πρὸσ ἀλλήλουσ. τῶν τε γὰρ μαινομένων τοὺσ μὲν οὐδὲ τὰ δεινὰ δεδιέναι, τοὺσ δὲ καὶ τὰ μὴ φοβερὰ φοβεῖσθαι, καὶ τοῖσ μὲν οὐδ’ ἐν ὄχλῳ δοκεῖν αἰσχρὸν εἶναι λέγειν ἢ ποιεῖν ὁτιοῦν, τοῖσ δὲ οὐδ’ ἐξιτητέον εἰσ ἀνθρώπουσ εἶναι δοκεῖν, καὶ τοὺσ μὲν οὔθ’ ἱερὸν οὔτε βωμὸν οὔτ’ ἄλλο τῶν θείων οὐδὲν τιμᾶν, τοὺσ δὲ καὶ λίθουσ καὶ ξύλα τὰ τυχόντα καὶ θηρία σέβεσθαι·

τῶν τε περὶ τῆσ τῶν πάντων φύσεωσ μεριμνώντων τοῖσ μὲν δοκεῖν ἓν μόνον τὸ ὂν εἶναι, τοῖσ δ’ ἄπειρα τὸ πλῆθοσ, καὶ τοῖσ μὲν ἀεὶ πάντα κινεῖσθαι, τοῖσ δ’ οὐδὲν ἄν ποτε κινηθῆναι, καὶ τοῖσ μὲν πάντα γίγνεσθαί τε καὶ ἀπόλλυσθαι, τοῖσ δὲ οὔτ’ ἂν γενέσθαι ποτὲ οὐδὲν οὔτε ἀπολεῖσθαι. ἐσκόπει δὲ περὶ αὐτῶν καὶ τάδε, ἆρ’, ὥσπερ οἱ τἀνθρώπεια μανθάνοντεσ ἡγοῦνται τοῦθ’ ὅ τι ἂν μάθωσιν ἑαυτοῖσ τε καὶ τῶν ἄλλων ὅτῳ ἂν βούλωνται ποιήσειν, οὕτω καὶ οἱ τὰ θεῖα ζητοῦντεσ νομίζουσιν, ἐπειδὰν γνῶσιν αἷσ ἀνάγκαισ ἕκαστα γίγνεται, ποιήσειν, ὅταν βούλωνται, καὶ ἀνέμουσ καὶ ὕδατα καὶ ὡρ́ασ καὶ ὅτου ἂν ἄλλου δέωνται τῶν τοιούτων, ἢ τοιοῦτον μὲν οὐδὲν οὐδ’ ἐλπίζουσιν, ἀρκεῖ δ’ αὐτοῖσ γνῶναι μόνον ᾗ τῶν τοιούτων ἕκαστα γίγνεται.

περὶ μὲν οὖν τῶν ταῦτα πραγματευομένων τοιαῦτα ἔλεγεν·

αὐτὸσ δὲ περὶ τῶν ἀνθρωπείων ἀεὶ διελέγετο σκοπῶν τί εὐσεβέσ, τί ἀσεβέσ, τί καλόν, τί αἰσχρόν, τί δίκαιον, τί ἄδικον, τί σωφροσύνη, τί μανία, τί ἀνδρεία, τί δειλία, τί πόλισ, τί πολιτικόσ, τί ἀρχὴ ἀνθρώπων, τί ἀρχικὸσ ἀνθρώπων, καὶ περὶ τῶν ἄλλων, ἃ τοὺσ μὲν εἰδότασ ἡγεῖτο καλοὺσ κἀγαθοὺσ εἶναι, τοὺσ δ’ ἀγνοοῦντασ ἀνδραποδώδεισ ἂν δικαίωσ κεκλῆσθαι. ὅσα μὲν οὖν μὴ φανερὸσ ἦν ὅπωσ ἐγίγνωσκεν, οὐδὲν θαυμαστὸν ὑπὲρ τούτων περὶ αὐτοῦ παραγνῶναι τοὺσ δικαστάσ·

ὅσα δὲ πάντεσ ᾔδεσαν, οὐ θαυμαστὸν εἰ μὴ τούτων ἐνεθυμήθησαν; βουλεύσασ γάρ ποτε καὶ τὸν βουλευτικὸν ὁρ́κον ὀμόσασ, ἐν ᾧ ἦν κατὰ τοὺσ νόμουσ βουλεύσειν, ἐπιστάτησ ἐν τῷ δήμῳ γενόμενοσ, ἐπιθυμήσαντοσ τοῦ δήμου παρὰ τοὺσ νόμουσ ἐννέα στρατηγοὺσ μιᾷ ψήφῳ τοὺσ ἀμφὶ Θράσυλλον καὶ Ἐρασινίδην ἀποκτεῖναι πάντασ, οὐκ ἠθέλησεν ἐπιψηφίσαι, ὀργιζομένου μὲν αὐτῷ τοῦ δήμου, πολλῶν δὲ καὶ δυνατῶν ἀπειλούντων·

ἀλλὰ περὶ πλείονοσ ἐποιήσατο εὐορκεῖν ἢ χαρίσασθαι τῷ δήμῳ παρὰ τὸ δίκαιον καὶ φυλάξασθαι τοὺσ ἀπειλοῦντασ. καὶ γὰρ ἐπιμελεῖσθαι θεοὺσ ἐνόμιζεν ἀνθρώπων οὐχ ὃν τρόπον οἱ πολλοὶ νομίζουσιν·

οὗτοι μὲν γὰρ οἰόνται τοὺσ θεοὺσ τὰ μὲν εἰδέναι, τὰ δ’ οὐκ εἰδέναι· Σωκράτησ δὲ πάντα μὲν ἡγεῖτο θεοὺσ εἰδέναι, τά τε λεγόμενα καὶ πραττόμενα καὶ τὰ σιγῇ βουλευόμενα, πανταχοῦ δὲ παρεῖναι καὶ σημαίνειν τοῖσ ἀνθρώποισ περὶ τῶν ἀνθρωπείων πάντων. θαυμάζω οὖν ὅπωσ ποτὲ ἐπείσθησαν Ἀθηναῖοι Σωκράτην περὶ θεοὺσ μὴ σωφρονεῖν, τὸν ἀσεβὲσ μὲν οὐδέν ποτε περὶ τοὺσ θεοὺσ οὔτ’ εἰπόντα οὔτε πράξαντα, τοιαῦτα δὲ καὶ λέγοντα καὶ πράττοντα περὶ θεῶν οἱᾶ́ τισ ἂν καὶ λέγων καὶ πράττων εἰή τε καὶ νομίζοιτο εὐσεβέστατοσ.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION