헬라어 문장 검색 - ΧενοπήΞψροπαέ7́5́

(크세노폰, Cyropaedia, Κύρου Παιδείασ Ζ, chapter 5)

ἐπεὶ δὲ πρὸσ Βαβυλῶνι ἦν ὁ Κῦροσ, περιέστησε μὲν πᾶν τὸ στράτευμα περὶ τὴν πόλιν, ἔπειτα αὐτὸσ περιήλαυνε τὴν πόλιν σὺν τοῖσ φίλοισ τε καὶ ἐπικαιρίοισ τῶν συμμάχων. ἐπεὶ δὲ κατεθεάσατο τὰ τείχη, ἀπάγειν παρεσκευάσατο τὴν στρατιὰν ἀπὸ τῆσ πόλεωσ·

ἐξελθὼν δέ τισ αὐτόμολοσ εἶπεν ὅτι ἐπιτίθεσθαι μέλλοιεν αὐτῷ, ὁπότε ἀπάγοι τὸ στράτευμα· καταθεωμένοισ γάρ, ἔφη, αὐτοῖσ ἀπὸ τοῦ τείχουσ ἀσθενὴσ ἐδόκει εἶναι ἡ φάλαγξ· καὶ οὐδὲν θαυμαστὸν ἦν οὕτωσ ἔχειν· περὶ γὰρ πολὺ τεῖχοσ κυκλουμένοισ ἀνάγκη ἦν ἐπ’ ὀλίγων τὸ βάθοσ γενέσθαι τὴν φάλαγγα. ἀκούσασ οὖν ὁ Κῦροσ ταῦτα, στὰσ κατὰ μέσον τῆσ αὑτοῦ στρατιᾶσ σὺν τοῖσ περὶ αὐτὸν παρήγγειλεν ἀπὸ τοῦ ἄκρου ἑκατέρωθεν τοὺσ ὁπλίτασ ἀναπτύσσοντασ τὴν φάλαγγα ἀπιέναι παρὰ τὸ ἑστηκὸσ τοῦ στρατεύματοσ, ἑώσ γένοιτο ἑκατέρωθεν τὸ ἄκρον κατ’ αὐτὸν καὶ κατὰ τὸ μέσον.

οὕτωσ οὖν ποιούντων οἵ τε μένοντεσ εὐθὺσ θαρραλεώτεροι ἐγίγνοντο ἐπὶ διπλασίων τὸ βάθοσ γιγνόμενοι, οἵ τ’ ἀπιόντεσ ὡσαύτωσ θαρραλεώτεροι·

εὐθὺσ γὰρ οἱ μένοντεσ <ἀντ’> αὐτῶν πρὸσ τοὺσ πολεμίουσ ἐγίγνοντο. ἐπεὶ δὲ πορευόμενοι ἑκατέρωθεν συνῆψαν τὰ ἄκρα, ἔστησαν ἰσχυρότεροι γεγενημένοι, οἵ τε ἀπεληλυθότεσ διὰ τοὺσ ἔμπροσθεν, οἵ τ’ ἔμπροσθεν διὰ τοὺσ ὄπισθεν προσγεγενημένουσ. ἀναπτυχθείσησ δ’ οὕτω τῆσ φάλαγγοσ ἀνάγκη τοὺσ πρώτουσ ἀρίστουσ εἶναι καὶ τοὺσ τελευταίουσ, ἐν μέσῳ δὲ τοὺσ κακίστουσ τετάχθαι·

ἡ δ’ οὕτωσ ἔχουσα τάξισ καὶ πρὸσ τὸ μάχεσθαι ἐδόκει εὖ παρεσκευάσθαι καὶ πρὸσ τὸ μὴ φεύγειν. καὶ οἱ ἱππεῖσ δὲ καὶ οἱ γυμνῆτεσ οἱ ἀπὸ τῶν κεράτων αἰεὶ ἐγγύτερον ἐγίγνοντο τοῦ ἄρχοντοσ τοσούτῳ ὅσῳ ἡ φάλαγξ βραχυτέρα ἐγίγνετο ἀναδιπλουμένη. ἐπεὶ δὲ οὕτω συνεσπειράθησαν, ἀπῇσαν, ἑώσ μὲν ἐξικνεῖτο τὰ βέλη ἀπὸ τοῦ τείχουσ, ἐπὶ πόδα·

ἐπεὶ δὲ ἔξω βελῶν ἐγένοντο, στραφέντεσ, καὶ τὸ μὲν πρῶτον ὀλίγα βήματα προϊόντεσ μετεβάλοντο ἐπ’ ἀσπίδα καὶ ἵσταντο πρὸσ τὸ τεῖχοσ βλέποντεσ· ὅσῳ δὲ προσωτέρω ἐγίγνοντο, τόσῳ δὲ μανότερον μετεβάλλοντο. ἐπεὶ δ’ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ ἐδόκουν εἶναι, ξυνεῖρον ἀπιόντεσ, ἔστ’ ἐπὶ ταῖσ σκηναῖσ ἐγένοντο. ἐπεὶ δὲ κατεστρατοπεδεύσαντο, συνεκάλεσεν ὁ Κῦροσ τοὺσ ἐπικαιρίουσ καὶ ἔλεξεν·

ἄνδρεσ σύμμαχοι, τεθεάμεθα μὲν κύκλῳ τὴν πόλιν· ἐγὼ δὲ ὅπωσ μὲν ἄν τισ τείχη οὕτωσ μὲν κύκλῳ τὴν πόλιν· ἐγὼ δὲ ὅπωσ μὲν ἄν τισ τείχη οὕτωσ ὅσῳ δὲ πλέονεσ ἄνθρωποι ἐν τῇ πόλει εἰσίν, ἐπείπερ οὐ μάχονται ἐξιόντεσ, τοσούτῳ ἂν θᾶττον λιμῷ αὐτοὺσ ἡγοῦμαι ἁλῶναι. εἰ μή τιν’ οὖν ἄλλον τρόπον ἔχετε λέγειν, τούτῳ πολιορκητέουσ φημὶ εἶναι τοὺσ ἄνδρασ. καὶ ὁ Χρυσάντασ εἶπεν·

ὁ δὲ ποταμόσ, ἔφη, οὗτοσ οὐ διὰ μέσησ τῆσ πόλεωσ ῥεῖ πλάτοσ ἔχων πλέον ἢ ἐπὶ δύο στάδια; ναὶ μὰ Δί’, ἔφη ὁ Γωβρύασ, καὶ βάθοσ γ’ ὡσ οὐδ’ ἂν δύο ἄνδρεσ ὁ ἕτεροσ ἐπὶ τοῦ ἑτέρου ἑστηκὼσ τοῦ ὕδατοσ ὑπερέχοιεν· ὥστε τῷ ποταμῷ ἔτι ἰσχυροτέρα ἐστὶν ἡ πόλισ ἢ τοῖσ τείχεσι. καὶ τοὺσ παῖδασ δέ, οἳ ἂν ἡμῶν γίγνωνται, ἐνθάδε παιδεύωμεν·

αὐτοί τε γὰρ βελτίονεσ ἐσόμεθα, βουλόμενοι τοῖσ παισὶν ὡσ βέλτιστα παραδείγματα ἡμᾶσ αὐτοὺσ παρέχειν, οἵ τε παῖδεσ οὐδ’ ἂν εἰ βούλοιντο ῥᾳδίωσ πονηροὶ γένοιντο, αἰσχρὸν μὲν μηδὲν μήτε ὁρῶντεσ μήτε ἀκούοντεσ, ἐν δὲ καλοῖσ κἀγαθοῖσ ἐπιτηδεύμασι διημερεύοντεσ. καὶ ὁ Κῦροσ, ταῦτα μέν, ἔφη, ὦ Χρυσάντα, ἐῶμεν ὅσα κρείττω ἐστὶ τῆσ ἡμετέρασ δυνάμεωσ·

διαμετρησαμένουσ δὲ χρὴ ὡσ τάχιστα τὸ μέροσ ἑκάστουσ ἡμῶν ὀρύττειν τάφρον ὡσ πλατυτάτην καὶ βαθυτάτην, ὅπωσ ὅτι ἐλαχίστων ἡμῖν τῶν φυλάκων δέῃ. οὕτω δὴ κύκλῳ διαμετρήσασ περὶ τὸ τεῖχοσ, ἀπολιπὼν ὅσον τύρσεσι μεγάλαισ ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ, ὤρυττεν ἔνθεν καὶ ἔνθεν τοῦ τείχουσ τάφρον ὑπερμεγέθη, καὶ τὴν γῆν ἀνέβαλλον πρὸσ ἑαυτούσ.

καὶ πρῶτον μὲν πύργουσ ἐπὶ τῷ ποταμῷ ᾠκοδόμει, φοίνιξι θεμελιώσασ οὐ μεῖον ἢ πλεθριαίοισ εἰσὶ γὰρ καὶ μείζονεσ ἢ τοσοῦτοι τὸ μῆκοσ πεφυκότεσ·

καὶ γὰρ δὴ πιεζόμενοι οἱ φοίνικεσ ὑπὸ βάρουσ ἄνω κυρτοῦνται, ὥσπερ οἱ ὄνοι οἱ κανθήλιοι· τούτουσ δ’ ὑπετίθει τούτου ἕνεκα ὅπωσ ὅτι μάλιστα ἐοίκοι πολιορκήσειν παρασκευαζομένῳ, ὡσ εἰ καὶ διαφύγοι ὁ ποταμὸσ εἰσ τὴν τάφρον, μὴ ἀνέλοι τοὺσ πύργουσ.

ἀνίστη δὲ καὶ ἄλλουσ πολλοὺσ πύργουσ ἐπὶ τῆσ ἀμβολάδοσ γῆσ, ὅπωσ ὅτι πλεῖστα φυλακτήρια εἰή. οἱ μὲν δὴ ταῦτ’ ἐποίουν·

οἱ δ’ ἐν τῷ τείχει κατεγέλων τῆσ πολιορκίασ, ὡσ ἔχοντεσ τὰ ἐπιτήδεια πλέον ἢ εἴκοσιν ἐτῶν. ἀκούσασ δὲ ταῦτα ὁ Κῦροσ τὸ στράτευμα κατένειμε δώδεκα μέρη, ὡσ μῆνα τοῦ ἐνιαυτοῦ ἕκαστον τὸ μέροσ φυλάξον. οἱ δὲ αὖ Βαβυλώνιοι ἀκούσαντεσ ταῦτα πολὺ ἔτι μᾶλλον κατεγέλων, ἐννοούμενοι εἰ σφᾶσ Φρύγεσ καὶ Λυδοὶ καὶ Ἀράβιοι καὶ Καππαδόκαι φυλάξοιεν, οὓσ σφίσιν ἐνόμιζον πάντασ εὐμενεστέρουσ εἶναι ἢ Πέρσαισ.

καὶ αἱ μὲν τάφροι ἤδη ὀρωρυγμέναι ἦσαν.

ὁ δὲ Κῦροσ ἐπειδὴ ἑορτὴν τοιαύτην ἐν τῇ Βαβυλῶνι ἤκουσεν εἶναι, ἐν ᾗ πάντεσ Βαβυλώνιοι ὅλην τὴν νύκτα πίνουσι καὶ κωμάζουσιν, ἐν ταύτῃ, ἐπειδὴ τάχιστα συνεσκότασε, λαβὼν πολλοὺσ ἀνθρώπουσ ἀνεστόμωσε τὰσ τάφρουσ πρὸσ τὸν ποταμόν. ὡσ δὲ τοῦτο ἐγένετο, τὸ ὕδωρ κατὰ τὰσ τάφρουσ ἐχώρει ἐν τῇ νυκτί, ἡ δὲ διὰ τῆσ πόλεωσ τοῦ ποταμοῦ ὁδὸσ πορεύσιμοσ ἀνθρώποισ ἐγίγνετο.

ὡσ δὲ τὸ τοῦ ποταμοῦ οὕτωσ ἐπορσύνετο, παρηγγύησεν ὁ Κῦροσ Πέρσαισ χιλιάρχοισ καὶ πεζῶν καὶ ἱππέων εἰσ δύο ἄγοντασ τὴν χιλιοστὺν παρεῖναι πρὸσ αὐτόν, τοὺσ δ’ ἄλλουσ συμμάχουσ κατ’ οὐρὰν τούτων ἕπεσθαι ᾗπερ πρόσθεν τεταγμένουσ.

οἱ μὲν δὴ παρῆσαν·

ὁ δὲ καταβιβάσασ εἰσ τὸ ξηρὸν τοῦ ποταμοῦ τοὺσ ὑπηρέτασ καὶ πεζοὺσ καὶ ἱππέασ, ἐκέλευσε σκέψασθαι εἰ πορεύσιμον εἰή τὸ ἔδαφοσ τοῦ ποταμοῦ. ἐπεὶ δὲ ἀπήγγειλαν ὅτι πορεύσιμον εἰή, ἐνταῦθα δὴ συγκαλέσασ τοὺσ ἡγεμόνασ τῶν πεζῶν καὶ ἱππέων ἔλεξε τοιάδε.

ἄνδρεσ, ἔφη, φίλοι, ὁ μὲν ποταμὸσ ἡμῖν παρακεχώρηκε τῆσ εἰσ τὴν πόλιν ὁδοῦ.

ἡμεῖσ δὲ θαρροῦντεσ εἰσίωμεν μηδὲν φοβούμενοι εἴσω, ἐννοούμενοι ὅτι οὗτοι ἐφ’ οὓσ νῦν πορευσόμεθα ἐκεῖνοί εἰσιν οὓσ ἡμεῖσ καὶ συμμάχουσ πρὸσ ἑαυτοῖσ ἔχοντασ καὶ ἐγρηγορότασ ἅπαντασ καὶ νήφοντασ καὶ ἐξωπλισμένουσ καὶ συντεταγμένουσ ἐνικῶμεν· νῦν δ’ ἐπ’ αὐτοὺσ ἴμεν ἐν ᾧ πολλοὶ μὲν αὐτῶν καθεύδουσι, πολλοὶ δ’ αὐτῶν μεθύουσι, πάντεσ δ’ ἀσύντακτοί εἰσιν·

ὅταν δὲ αἴσθωνται ἡμᾶσ ἔνδον ὄντασ, πολὺ ἔτι μᾶλλον ἢ νῦν ἀχρεῖοι ἔσονται ὑπὸ τοῦ ἐκπεπλῆχθαι. εἰ δέ τισ τοῦτο ἐννοεῖται, ὃ δὴ λέγεται φοβερὸν εἶναι τοῖσ εἰσ πόλιν εἰσιοῦσι, μὴ ἐπὶ τὰ τέγη ἀναβάντεσ βάλλωσιν ἔνθεν καὶ ἔνθεν, τοῦτο μάλιστα θαρρεῖτε·

ἢν γὰρ ἀναβῶσί τινεσ ἐπὶ τὰσ οἰκίασ, ἔχομεν σύμμαχον θεὸν Ἥφαιστον. εὔφλεκτα δὲ τὰ πρόθυρα αὐτῶν, φοίνικοσ μὲν αἱ θύραι πεποιημέναι, ἀσφάλτῳ δὲ ὑπεκκαύματι κεχριμέναι. ἡμεῖσ δ’ αὖ πολλὴν μὲν δᾷδα ἔχομεν, ἣ ταχὺ πολὺ πῦρ τέξεται, πολλὴν δὲ πίτταν καὶ στυππεῖον, ἃ ταχὺ παρακαλεῖ πολλὴν φλόγα·

ὥστε ἀνάγκην εἶναι ἢ φεύγειν ταχὺ τοὺσ ἀπὸ τῶν οἰκιῶν ἢ ταχὺ κατακεκαῦσθαι. ἀλλ’ ἄγετε λαμβάνετε τὰ ὅπλα·

ἡγήσομαι δ’ ἐγὼ σὺν τοῖσ θεοῖσ. ὑμεῖσ δ’, ἔφη, ὦ Γαδάτα καὶ Γωβρύα, δείκνυτε τὰσ ὁδούσ· ἴστε γάρ· ὅταν δ’ ἐντὸσ γενώμεθα, τὴν ταχίστην ἄγετε ἐπὶ τὰ βασίλεια. καὶ μήν, ἔφασαν οἱ ἀμφὶ τὸν Γωβρύαν, οὐδὲν ἂν εἰή θαυμαστὸν εἰ καὶ ἄκλειστοι αἱ πύλαι αἱ τοῦ βασιλείου εἰε͂ν·

κωμάζει γὰρ ἡ πόλισ πᾶσα τῇδε τῇ νυκτί. φυλακῇ μέντοι πρὸ τῶν πυλῶν ἐντευξόμεθα· ἔστι γὰρ αἰεὶ τεταγμένη. οὐκ ἂν μέλλειν δέοι, ἔφη ὁ Κῦροσ, ἀλλ’ ἰέναι, ἵνα ἀπαρασκεύουσ ὡσ μάλιστα λάβωμεν τοὺσ ἄνδρασ. ἐπεὶ δὲ ταῦτα ἐρρήθη, ἐπορεύοντο·

τῶν δὲ ἀπαντώντων οἱ μὲν ἀπέθνῃσκον παιόμενοι, οἱ δ’ ἔφευγον πάλιν εἴσω, οἱ δ’ ἐβόων· οἱ δ’ ἀμφὶ τὸν Γωβρύαν συνεβόων αὐτοῖσ, ὡσ κωμασταὶ ὄντεσ καὶ αὐτοί· καὶ ἰόντεσ ᾗ ἐδύναντο ὡσ τάχιστα ἐπὶ τοῖσ βασιλείοισ ἐγένοντο. καὶ οἱ μὲν σὺν τῷ Γωβρύᾳ καὶ Γαδάτᾳ τεταγμένοι κεκλειμένασ εὑρίσκουσι τὰσ πύλασ τοῦ βασιλείου·

οἱ δὲ ἐπὶ τοὺσ φύλακασ ταχθέντεσ ἐπεισπίπτουσιν αὐτοῖσ πίνουσι πρὸσ φῶσ πολύ, καὶ εὐθὺσ ὡσ πολεμίοισ ἐχρῶντο αὐτοῖσ. ὡσ δὲ κραυγὴ καὶ κτύποσ ἐγίγνετο, αἰσθόμενοι οἱ ἔνδον τοῦ θορύβου, κελεύσαντοσ τοῦ βασιλέωσ σκέψασθαι τί εἰή τὸ πρᾶγμα, ἐκθέουσί τινεσ ἀνοίξαντεσ τὰσ πύλασ.

οἱ δ’ ἀμφὶ τὸν Γαδάταν ὡσ εἶδον τὰσ πύλασ χαλώσασ εἰσπίπτουσι καὶ τοῖσ πάλιν φεύγουσιν εἴσω ἐφεπόμενοι καὶ παίοντεσ ἀφικνοῦνται πρὸσ τὸν βασιλέα·

καὶ ἤδη ἑστηκότα αὐτὸν καὶ ἐσπασμένον ὃν εἶχεν ἀκινάκην εὑρίσκουσι. καὶ τοῦτον μὲν οἱ σὺν Γαδάτᾳ καὶ Γωβρύᾳ ἐχειροῦντο·

καὶ οἱ σὺν αὐτῷ δὲ ἀπέθνῃσκον, ὁ μὲν προβαλλόμενόσ τι, ὁ δὲ φεύγων, ὁ δέ γε καὶ ἀμυνόμενοσ ὅτῳ ἐδύνατο. ὁ δὲ Κῦροσ διέπεμπε τὰσ τῶν ἱππέων τάξεισ κατὰ τὰσ ὁδοὺσ καὶ προεῖπεν οὓσ μὲν ἔξω λαμβάνοιεν κατακαίνειν, τοὺσ δ’ ἐν ταῖσ οἰκίαισ κηρύττειν τοὺσ συριστὶ ἐπισταμένουσ ἔνδον μένειν·

εἰ δέ τισ ἔξω ληφθείη, ὅτι θανατώσοιτο. οἱ μὲν δὴ ταῦτ’ ἐποίουν.

Γαδάτασ δὲ καὶ Γωβρύασ ἧκον· καὶ θεοὺσ μὲν πρῶτον προσεκύνουν, ὅτι τετιμωρημένοι ἦσαν τὸν ἀνόσιον βασιλέα, ἔπειτα δὲ Κύρου κατεφίλουν καὶ χεῖρασ καὶ πόδασ, πολλὰ δακρύοντεσ ἅμα χαρᾷ καὶ εὐφραινόμενοι. ἐπεὶ δὲ ἡμέρα ἐγένετο καὶ ᾔσθοντο οἱ τὰσ ἄκρασ ἔχοντεσ ἑαλωκυῖάν τε τὴν πόλιν καὶ τὸν βασιλέα τεθνηκότα, παραδιδόασι καὶ τὰσ ἄκρασ.

ὁ δὲ Κῦροσ τὰσ μὲν ἄκρασ εὐθὺσ παρελάμβανε καὶ φρουράρχουσ τε καὶ φρουροὺσ εἰσ ταύτασ ἀνέπεμπε, τοὺσ δὲ τεθνηκότασ θάπτειν ἐφῆκε τοῖσ προσήκουσι·

τοὺσ δὲ κήρυκασ κηρύττειν ἐκέλευεν ἀποφέρειν πάντασ τὰ ὅπλα Βαβυλωνίουσ· ὅπου δὲ ληφθήσοιτο ὅπλα ἐν οἰκίᾳ, προηγόρευεν ὡσ πάντεσ οἱ ἔνδον ἀποθανοῖντο. οἱ μὲν δὴ ἀπέφερον, ὁ δὲ Κῦροσ ταῦτα μὲν εἰσ τὰσ ἄκρασ κατέθετο, ὡσ εἰή ἕτοιμα, εἴ τί ποτε δέοι χρῆσθαι. ἐπεὶ δὲ ταῦτ’ ἐπέπρακτο, πρῶτον μὲν τοὺσ μάγουσ καλέσασ, ὡσ δοριαλώτου τῆσ πόλεωσ οὔσησ ἀκροθίνια τοῖσ θεοῖσ καὶ τεμένη ἐκέλευσεν ἐξελεῖν·

ἐκ τούτου δὲ καὶ οἰκίασ διεδίδου καὶ ἀρχεῖα τούτοισ οὕσπερ κοινῶνασ ἐνόμιζε τῶν καταπεπραγμένων· οὕτω δὲ διένειμεν, ὥσπερ ἐδέδοκτο, τὰ κράτιστα τοῖσ ἀρίστοισ. εἰ δέ τισ οἰοίτο μεῖον ἔχειν, διδάσκειν προσιόντασ ἐκέλευε. προεῖπε δὲ Βαβυλωνίοισ μὲν τὴν γῆν ἐργάζεσθαι καὶ τοὺσ δασμοὺσ ἀποφέρειν καὶ θεραπεύειν τούτουσ οἷσ ἕκαστοι αὐτῶν ἐδόθησαν·

Πέρσασ δὲ τοὺσ κοινῶνασ καὶ τῶν συμμάχων ὅσοι μένειν ᾑροῦντο παρ’ αὐτῷ ὡσ δεσπότασ ὧν ἔλαβον προηγόρευε διαλέγεσθαι. ἐκ δὲ τούτου ἐπιθυμῶν ὁ Κῦροσ ἤδη κατασκευάσασθαι καὶ αὐτὸσ ὡσ βασιλεῖ ἡγεῖτο πρέπειν, ἔδοξεν αὐτῷ τοῦτο σὺν τῇ τῶν φίλων γνώμῃ ποιῆσαι, ὡσ ὅτι ἥκιστα ἂν ἐπιφθόνωσ σπάνιόσ τε καὶ σεμνὸσ φανείη.

ὧδε οὖν ἐμηχανᾶτο τοῦτο. ἅμα τῇ ἡμέρᾳ στὰσ ὅπου ἐδόκει ἐπιτήδειον εἶναι προσεδέχετο τὸν βουλόμενον λέγειν τι καὶ ἀποκρινάμενοσ ἀπέπεμπεν. οἱ δ’ ἄνθρωποι ὡσ ἔγνωσαν ὅτι προσδέχοιτο, ἧκον ἀμήχανοι τὸ πλῆθοσ·

καὶ ὠθουμένων περὶ τοῦ προσελθεῖν μηχανή τε πολλὴ καὶ μάχη ἦν. οἱ δὲ ὑπηρέται ὡσ ἐδύναντο διακρίναντεσ προσίεσαν.

ὁπότε δέ τισ καὶ τῶν φίλων διωσάμενοσ τὸν ὄχλον προφανείη, προτείνων ὁ Κῦροσ τὴν χεῖρα προσήγετο αὐτοὺσ καὶ οὕτωσ ἔλεγεν· ἄνδρεσ φίλοι, περιμένετε, ἑώσ <ἂν> τὸν ὄχλον διωσώμεθα· ἔπειτα δὲ καθ’ ἡσυχίαν συγγενησόμεθα. οἱ μὲν δὴ φίλοι περιέμενον. ὁ δ’ ὄχλοσ πλείων καὶ πλείων ἐπέρρει, ὥστ’ ἔφθασεν ἑσπέρα γενομένη πρὶν τοῖσ φίλοισ αὐτὸν σχολάσαι καὶ συγγενέσθαι. οὕτω δὴ ὁ Κῦροσ λέγει·

ὡρ́α, ἔφη, ὦ ἄνδρεσ, νῦν μὲν καιρὸσ διαλυθῆναι· αὔριον δὲ πρῲ ἔλθετε· καὶ γὰρ ἐγὼ βούλομαι ὑμῖν τι διαλεχθῆναι. ἀκούσαντεσ ταῦτα οἱ φίλοι ἄσμενοι ᾤχοντο ἀποθέοντεσ, δίκην δεδωκότεσ ὑπὸ πάντων τῶν ἀναγκαίων. καὶ τότε μὲν οὕτωσ ἐκοιμήθησαν. τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ὁ μὲν Κῦροσ παρῆν εἰσ τὸ αὐτὸ χωρίον, ἀνθρώπων δὲ πολὺ πλέον πλῆθοσ περιειστήκει βουλομένων προσιέναι, καὶ πολὺ πρότερον ἢ οἱ φίλοι παρῆσαν.

ὁ οὖν Κῦροσ περιστησάμενοσ τῶν ξυστοφόρων Περσῶν κύκλον μέγαν εἶπε μηδένα παριέναι ἢ τοὺσ φίλουσ τε καὶ ἄρχοντασ τῶν Περσῶν τε καὶ τῶν συμμάχων. ἐπεὶ δὲ συνῆλθον οὗτοι, ἔλεξεν ὁ Κῦροσ αὐτοῖσ τοιάδε·

ἄνδρεσ φίλοι καὶ σύμμαχοι, τοῖσ μὲν θεοῖσ οὐδὲν ἂν ἔχοιμεν μέμψασθαι τὸ μὴ οὐχὶ μέχρι τοῦδε πάντα ὅσα ηὐχόμεθα καταπεπραχέναι· εἰ μέντοι τοιοῦτον ἔσται τὸ μεγάλα πράττειν ὥστε μὴ οἱο͂́ν τ’ εἶναι μήτε ἀμφ’ αὑτὸν σχολὴν ἔχειν μήτε μετὰ τῶν φίλων εὐφρανθῆναι, ἐγὼ μὲν χαίρειν ταύτην τὴν εὐδαιμονίαν κελεύω. ἐνενοήσατε γάρ, ἔφη, καὶ χθὲσ δήπου ὅτι ἑώθεν ἀρξάμενοι ἀκούειν τῶν προσιόντων οὐκ ἐλήξαμεν πρόσθεν ἑσπέρασ·

καὶ νῦν ὁρᾶτε τούτουσ ἄλλουσ πλείονασ τῶν χθὲσ παρόντασ ὡσ πράγματα ἡμῖν παρέξοντασ. εἰ οὖν τισ τούτοισ ὑφέξει ἑαυτόν, λογίζομαι μικρὸν μέν τι ὑμῖν μέροσ ἐμοῦ μετεσόμενον, μικρὸν δέ τι ἐμοὶ ὑμῶν·

ἐμαυτοῦ μέντοι σαφῶσ οἶδ’ ὅτι οὐδ’ ὁτιοῦν μοι μετέσται. ἔτι δ’, ἔφη, καὶ ἄλλο ὁρῶ γελοῖον πρᾶγμα·

ἐγὼ γὰρ δήπου ὑμῖν μὲν ὥσπερ εἰκὸσ διάκειμαι· τούτων δὲ τῶν περιεστηκότων ἤ τινα ἢ οὐδένα οἶδα, καὶ οὗτοι πάντεσ οὕτω παρεσκευασμένοι εἰσὶν ὡσ, ἢν νικῶσιν ὑμᾶσ ὠθοῦντεσ, πρότεροι ἃ βούλονται ὑμῶν παρ’ ἐμοῦ διαπραξόμενοι. ἐγὼ δὲ ἠξίουν τοὺσ τοιούτουσ, εἴ τίσ τι ἐμοῦ δέοιτο, θεραπεύειν ὑμᾶσ τοὺσ ἐμοὺσ φίλουσ δεομένουσ προσαγωγῆσ. ἴσωσ ἂν οὖν εἴποι τισ, τί δῆτα οὐχ οὕτωσ ἐξ ἀρχῆσ παρεσκευασάμην, ἀλλὰ παρεῖχον ἐν τῷ μέσῳ ἐμαυτόν.

ὅτι τὰ τοῦ πολέμου τοιαῦτα ἐγίγνωσκον ὄντα ὡσ μὴ ὑστερίζειν δέον τὸν ἄρχοντα μήτε τῷ εἰδέναι ἃ δεῖ μήτε τῷ πράττειν ἃ ἂν καιρὸσ ᾖ· τοὺσ δὲ σπανίουσ ἰδεῖν στρατηγοὺσ πολλὰ ἐνόμιζον ὧν δεῖ πραχθῆναι παριέναι. νῦν δ’ ἐπειδὴ καὶ ὁ φιλοπονώτατοσ πόλεμοσ ἀναπέπαυται, δοκεῖ μοι καὶ ἡ ἐμὴ ψυχὴ ἀναπαύσεώσ τινοσ ἀξιοῦν τυγχάνειν.

ὡσ οὖν ἐμοῦ ἀποροῦντοσ ὅ τι ἂν τύχοιμι ποιῶν ὥστε καλῶσ ἔχειν τά τε ἡμέτερα καὶ τὰ τῶν ἄλλων ὧν ἡμᾶσ δεῖ ἐπιμελεῖσθαι, συμβουλευέτω ὅ τι τισ ὁρᾷ συμφορώτατον. Κῦροσ μὲν οὕτωσ εἶπεν·

ἀνίσταται δ’ ἐπ’ αὐτῷ Ἀρτάβαζοσ ὁ συγγενήσ ποτε φήσασ εἶναι καὶ εἶπεν· ἦ καλῶσ, ἔφη, ἐποίησασ, ὦ Κῦρε, ἄρξασ τοῦ λόγου. ἐγὼ γὰρ ἔτι νέου μὲν ὄντοσ σοῦ πάνυ ἀρξάμενοσ ἐπεθύμουν φίλοσ γενέσθαι, ὁρῶν δέ σε οὐδὲν δεόμενον ἐμοῦ κατώκνουν σοι προσιέναι. ἐπεὶ δ’ ἔτυχέσ ποτε καὶ ἐμοῦ δεηθεὶσ προθύμωσ ἐξαγγεῖλαι πρὸσ Μήδουσ τὰ παρὰ Κυαξάρου, ἐλογιζόμην, εἰ ταῦτα προθύμωσ σοι συλλάβοιμι, ὡσ οἰκεῖόσ τέ σοι ἐσοίμην καὶ ἐξέσοιτό μοι διαλέγεσθαί σοι ὁπόσον χρόνον βουλοίμην.

καὶ ἐκεῖνα μὲν δὴ ἐπράχθη ὥστε σε ἐπαινεῖν. μετὰ τοῦτο Ὑρκάνιοι μὲν πρῶτοι φίλοι ἡμῖν ἐγένοντο καὶ μάλα πεινῶσι συμμάχων·

ὥστε μόνον οὐκ ἐν ταῖσ ἀγκάλαισ περιεφέρομεν αὐτοὺσ ἀγαπῶντεσ. μετὰ δὲ τοῦτο ἐπεὶ ἑάλω τὸ πολέμιον στρατόπεδον, οὐκ οἶμαι σχολή σοι ἦν ἀμφ’ ἐμὲ ἔχειν· καὶ ἐγώ σοι συνεγίγνωσκον. ἐκ δὲ τούτου Γωβρύασ ἡμῖν φίλοσ ἐγένετο, καὶ ἐγὼ ἔχαιρον·

καὶ αὖθισ Γαδάτασ· καὶ ἤδη ἔργον σοῦ ἦν μεταλαβεῖν. ἐπεί γε μέντοι καὶ Σάκαι καὶ Καδούσιοι σύμμαχοι ἐγεγένηντο, θεραπεύειν εἰκότωσ ἔδει τούτουσ· καὶ γὰρ οὗτοι σὲ ἐθεράπευον. ὡσ δ’ ἤλθομεν πάλιν ἔνθεν ὡρμήθημεν, ὁρῶν σε ἀμφ’ ἵππουσ ἔχοντα, ἀμφ’ ἁρ́ματα, ἀμφὶ μηχανάσ, ἡγούμην, ἐπεὶ ἀπὸ τούτων σχολάσαισ, τότε σε καὶ ἀμφ’ ἐμὲ ἕξειν σχολήν.

ὥσ γε μέντοι ἦλθεν ἡ δεινὴ ἀγγελία τὸ πάντασ ἀνθρώπουσ ἐφ’ ἡμᾶσ συλλέγεσθαι, ἐγίγνωσκον ὅτι ταῦτα μέγιστα εἰή· εἰ δὲ ταῦτα καλῶσ γένοιτο, εὖ ἤδη ἐδόκουν εἰδέναι ὅτι πολλὴ ἔσοιτο ἀφθονία τῆσ ἐμῆσ καὶ τῆσ σῆσ συνουσίασ. καὶ νῦν δὴ νενικήκαμέν τε τὴν μεγάλην μάχην καὶ Σάρδεισ καὶ Κροῖσον ὑποχείριον ἔχομεν καὶ Βαβυλῶνα ᾑρήκαμεν καὶ πάντασ κατεστράμμεθα, καὶ μὰ τὸν Μίθρην ἐγώ τοι ἐχθέσ, εἰ μὴ πολλοῖσ διεπύκτευσα, οὐκ ἂν ἐδυνάμην σοι προσελθεῖν.

ἐπεί γε μέντοι ἐδεξιώσω με καὶ παρὰ σοὶ ἐκέλευσασ μένειν, ἤδη περίβλεπτοσ ἦν, ὅτι μετὰ σοῦ ἄσιτοσ καὶ ἄποτοσ διημέρευον. νῦν οὖν εἰ μὲν ἔσται πῃ ὅπωσ οἱ πλείστου ἄξιοι γεγενημένοι πλεῖστόν σου μέροσ μεθέξομεν·

εἰ δὲ μή, πάλιν αὖ ἐγὼ ἐθέλω παρὰ σοῦ ἐξαγγέλλειν ἀπιέναι πάντασ ἀπὸ σοῦ πλὴν ἡμῶν τῶν ἐξ ἀρχῆσ φίλων. ἐπὶ τούτῳ ἐγέλασε μὲν ὁ Κῦροσ καὶ ἄλλοι πολλοί·

Χρυσάντασ δ’ ἀνέστη ὁ Πέρσησ καὶ ἔλεξεν ὧδε· ἀλλὰ τὸ μὲν πρόσθεν, ὦ Κῦρε, εἰκότωσ ἐν τῷ φανερῷ σαυτὸν παρεῖχεσ, δι’ ἅ τε αὐτὸσ εἶπασ καὶ ὅτι οὐχ ἡμᾶσ σοι μάλιστα ἦν θεραπευτέον. ἡμεῖσ μὲν γὰρ καὶ ἡμῶν αὐτῶν ἕνεκα παρῆμεν· τὸ δὲ πλῆθοσ ἔδει ἀνακτᾶσθαι ἐκ παντὸσ τρόπου, ὅπωσ ὅτι ἥδιστα συμπονεῖν καὶ συγκινδυνεύειν ἡμῖν ἐθέλοιεν. νῦν δ’ ἐπεὶ οὐ τούτουσ τρόπον μόνον ἔχεισ, ἀλλὰ καὶ ἄλλουσ ἀνακτᾶσθαι δύνασαι οὓσ καιρὸσ εἰή, ἤδη καὶ οἰκίασ σε τυχεῖν ἄξιον·

ἢ τί ἀπολαύσαισ ἂν τῆσ ἀρχῆσ, εἰ μόνοσ ἄμοιροσ εἰήσ ἑστίασ, οὗ οὔτε ὁσιώτερον χωρίον ἐν ἀνθρώποισ οὔτε ἥδιον οὔτε οἰκειότερόν ἐστιν οὐδέν; ἔπειτα δ’, ἔφη, οὐκ ἂν οἰεί καὶ ἡμᾶσ αἰσχύνεσθαι, εἰ σὲ μὲν ὁρῷμεν ἔξω καρτεροῦντα, αὐτοὶ δ’ ἐν οἰκίαισ εἰήμεν καὶ σοῦ δοκοίημεν πλεονεκτεῖν; ἐπεὶ δὲ Χρυσάντασ ταῦτα ἔλεξε, συνηγόρευον αὐτῷ κατὰ ταὐτὰ πολλοί.

ἐκ τούτου δὴ εἰσέρχεται εἰσ τὰ βασίλεια, καὶ τὰ ἐκ Σάρδεων χρήματα ἐνταῦθ’ οἱ ἄγοντεσ ἀπέδοσαν. ἐπεὶ δ’ εἰσῆλθεν ὁ Κῦροσ, πρῶτον μὲν Ἑστίᾳ ἔθυσεν, ἔπειτα Διὶ βασιλεῖ καὶ εἴ τινι ἄλλῳ θεῷ οἱ μάγοι ἐξηγοῦντο. ποιήσασ δὲ ταῦτα τὰ ἄλλα ἤδη ἤρχετο διοικεῖν.

ἐννοῶν δὲ τὸ αὑτοῦ πρᾶγμα ὅτι ἐπιχειροίη μὲν ἄρχειν πολλῶν ἀνθρώπων, παρασκευάζοιτο δὲ οἰκεῖν ἐν πόλει τῇ μεγίστῃ τῶν φανερῶν, αὕτη δ’ οὕτωσ ἔχοι αὐτῷ ὡσ πολεμιωτάτη ἂν γένοιτο ἀνδρὶ πόλισ, ταῦτα δὴ λογιζόμενοσ φυλακῆσ περὶ τὸ σῶμα ἡγήσατο δεῖσθαι. γνοὺσ δ’ ὅτι οὐδαμοῦ ἄνθρωποι εὐχειρωτότεροί εἰσιν ἢ ἐν σίτοισ καὶ ποτοῖσ καὶ λουτροῖσ καὶ κοίτῃ καὶ ὕπνῳ, ἐσκόπει τίνασ ἂν ἐν τούτοισ περὶ αὑτὸν πιστοτάτουσ ἔχοι.

ἐνόμισε δὲ μὴ ἂν γενέσθαι ποτὲ πιστὸν ἄνθρωπον ὅστισ ἄλλον μᾶλλον φιλήσοι τοῦ τῆσ φυλακῆσ δεομένου. τοὺσ μὲν οὖν ἔχοντασ παῖδασ ἢ γυναῖκασ συναρμοττούσασ ἢ παιδικὰ ἔγνω φύσει ἠναγκάσθαι ταῦτα μάλιστα φιλεῖν·

τοὺσ δ’ εὐνούχουσ ὁρῶν πάντων τούτων στερομένουσ ἡγήσατο τούτουσ ἂν περὶ πλείστου ποιεῖσθαι οἵτινεσ δύναιντο πλουτίζειν μάλιστα αὐτοὺσ καὶ βοηθεῖν, εἴ τι ἀδικοῖντο, καὶ τιμὰσ περιάπτειν αὐτοῖσ· τούτοισ δ’ εὐεργετοῦντα ὑπερβάλλειν αὐτὸν οὐδέν’ ἂν ἡγεῖτο δύνασθαι. πρὸσ δὲ τούτοισ ἄδοξοι ὄντεσ οἱ εὐνοῦχοι παρὰ τοῖσ ἄλλοισ ἀνθρώποισ καὶ διὰ τοῦτο δεσπότου ἐπικούρου προσδέονται·

οὐδεὶσ γὰρ ἀνὴρ ὅστισ οὐκ ἂν ἀξιώσειεν εὐνούχου πλέον ἔχειν ἐν παντί, εἰ μή τι ἄλλο κρεῖττον ἀπείργοι· δεσπότῃ δὲ πιστὸν ὄντα οὐδὲν κωλύει πρωτεύειν καὶ τὸν εὐνοῦχον. ὃ δ’ ἂν μάλιστά τισ οἰηθείη, ἀνάλκιδασ τοὺσ εὐνούχουσ γίγνεσθαι, οὐδὲ τοῦτο ἐφαίνετο αὐτῷ.

ἐτεκμαίρετο δὲ καὶ ἐκ τῶν ἄλλων ζῴων ὅτι οἵ τε ὑβρισταὶ ἵπποι ἐκτεμνόμενοι τοῦ μὲν δάκνειν καὶ ὑβρίζειν ἀποπαύονται, πολεμικοὶ δὲ οὐδὲν ἧττον γίγνονται, οἵ τε ταῦροι ἐκτεμνόμενοι τοῦ μὲν μέγα φρονεῖν καὶ ἀπειθεῖν ὑφίενται, τοῦ δ’ ἰσχύειν καὶ ἐργάζεσθαι οὐ στερίσκονται, καὶ οἱ κύνεσ δὲ ὡσαύτωσ τοῦ μὲν ἀπολείπειν τοὺσ δεσπότασ ἀποπαύονται ἐκτεμνόμενοι, φυλάττειν δὲ καὶ εἰσ θήραν οὐδὲν κακίουσ γίγνονται. καὶ οἵ γε ἄνθρωποι ὡσαύτωσ ἠρεμέστεροι γίγνονται στερισκόμενοι ταύτησ τῆσ ἐπιθυμίασ, οὐ μέντοι ἀμελέστεροί γε τῶν προσταττομένων, οὐδ’ ἧττόν τι ἱππικοί, οὐδὲ ἧττόν τι ἀκοντιστικοί, οὐδὲ ἧττον φιλότιμοι.

κατάδηλοι δ’ ἐγίγνοντο καὶ ἐν τοῖσ πολέμοισ καὶ ἐν ταῖσ θήραισ ὅτι ἔσῳζον τὸ φιλόνικον ἐν ταῖσ ψυχαῖσ.

τοῦ δὲ πιστοὶ εἶναι ἐν τῇ φθορᾷ τῶν δεσποτῶν μάλιστα βάσανον ἐδίδοσαν· οὐδένεσ γὰρ πιστότερα ἔργα ἀπεδείκνυντο ἐν ταῖσ δεσποτικαῖσ συμφοραῖσ τῶν εὐνούχων. εἰ δέ τι ἄρα τῆσ τοῦ σώματοσ ἰσχύοσ μειοῦσθαι δοκοῦσιν, ὁ σίδηροσ ἀνισοῖ τοὺσ ἀσθενεῖσ τοῖσ ἰσχυροῖσ ἐν τῷ πολέμῳ.

ταῦτα δὴ γιγνώσκων ἀρξάμενοσ ἀπὸ τῶν θυρωρῶν πάντασ τοὺσ περὶ τὸ ἑαυτοῦ σῶμα θεραπευτῆρασ ἐποιήσατο εὐνούχουσ. ἡγησάμενοσ δὲ οὐχ ἱκανὴν εἶναι τὴν φυλακὴν ταύτην πρὸσ τὸ πλῆθοσ τῶν δυσμενῶσ ἐχόντων, ἐσκόπει τίνασ τῶν ἄλλων ἂν πιστοτάτουσ περὶ τὸ βασίλειον φύλακασ λάβοι.

εἰδὼσ οὖν Πέρσασ τοὺσ οἴκοι κακοβιωτάτουσ μὲν ὄντασ διὰ πενίαν, ἐπιπονώτατα δὲ ζῶντασ διὰ τὴν τῆσ χώρασ τραχύτητα καὶ διὰ τὸ αὐτουργοὺσ εἶναι, τούτουσ ἐνόμισε μάλιστ’ ἂν ἀγαπᾶν τὴν παρ’ αὑτῷ δίαιταν.

λαμβάνει οὖν τούτων μυρίουσ δορυφόρουσ, οἳ κύκλῳ μὲν νυκτὸσ καὶ ἡμέρασ ἐφύλαττον περὶ τὰ βασίλεια, ὁπότε ἐπὶ χώρασ εἰή·

ὁπότε δὲ ἐξίοι ποι, ἔνθεν καὶ ἔνθεν τεταγμένοι ἐπορεύοντο. νομίσασ δὲ καὶ Βαβυλῶνοσ ὅλησ φύλακασ δεῖν εἶναι ἱκανούσ, εἴτ’ ἐπιδημῶν αὐτὸσ τυγχάνοι εἴτε καὶ ἀποδημῶν, κατέστησε καὶ ἐν Βαβυλῶνι φρουροὺσ ἱκανούσ·

μισθὸν δὲ καὶ τούτοισ Βαβυλωνίουσ ἔταξε παρέχειν, βουλόμενοσ αὐτοὺσ ὡσ ἀμηχανωτάτουσ εἶναι, ὅπωσ ὅτι ταπεινότατοι καὶ εὐκαθεκτότατοι εἰε͂ν. αὕτη μὲν δὴ ἡ περὶ αὐτόν τε φυλακὴ καὶ ἡ ἐν Βαβυλῶνι τότε κατασταθεῖσα καὶ νῦν ἔτι οὕτωσ ἔχουσα διαμένει.

σκοπῶν δ’ ὅπωσ ἂν καὶ ἡ πᾶσα ἀρχὴ κατέχοιτο καὶ ἄλλη ἔτι προσγίγνοιτο, ἡγήσατο τοὺσ μισθοφόρουσ τούτουσ οὐ τοσοῦτον βελτίονασ τῶν ὑπηκόων εἶναι ὅσον ἐλάττονασ· τοὺσ δὲ ἀγαθοὺσ ἄνδρασ ἐγίγνωσκε συνεκτέον εἶναι, οἵπερ σὺν τοῖσ θεοῖσ τὸ κρατεῖν παρέσχον, καὶ ἐπιμελητέον ὅπωσ μὴ ἀνήσουσι τὴν τῆσ ἀρετῆσ ἄσκησιν. ὅπωσ δὲ μὴ ἐπιτάττειν αὐτοῖσ δοκοίη, ἀλλὰ γνόντεσ καὶ αὐτοὶ ταῦτα ἄριστα εἶναι οὕτωσ ἐμμένοιέν τε καὶ ἐπιμελοῖντο τῆσ ἀρετῆσ, συνέλεξε τούσ τε ὁμοτίμουσ καὶ πάντασ ὁπόσοι ἐπικαίριοι ἦσαν καὶ ἀξιοχρεώτατοι ἐδόκουν αὐτῷ κοινωνοὶ εἶναι καὶ πόνων καὶ ἀγαθῶν.

ἐπεὶ δὲ συνῆλθον, ἔλεξε τοιάδε.

ἄνδρεσ φίλοι καὶ σύμμαχοι, τοῖσ μὲν θεοῖσ μεγίστη χάρισ ὅτι ἔδοσαν ἡμῖν τυχεῖν ὧν ἐνομίζομεν ἄξιοι εἶναι.

νῦν γὰρ δὴ ἔχομεν καὶ γῆν πολλὴν καὶ ἀγαθὴν καὶ οἵτινεσ ταύτην ἐργαζόμενοι θρέψουσιν ἡμᾶσ· ἔχομεν δὲ καὶ οἰκίασ καὶ ἐν ταύταισ κατασκευάσ. καὶ μηδείσ γε ὑμῶν ἔχων ταῦτα νομισάτω ἀλλότρια ἔχειν·

νόμοσ γὰρ ἐν πᾶσιν ἀνθρώποισ ἀίδιόσ ἐστιν, ὅταν πολεμούντων πόλισ ἁλῷ, τῶν ἑλόντων εἶναι καὶ τὰ σώματα τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τὰ χρήματα. οὔκουν ἀδικίᾳ γε ἕξετε ὅ τι ἂν ἔχητε, ἀλλὰ φιλανθρωπίᾳ οὐκ ἀφαιρήσεσθε, ἤν τι ἐᾶτε ἔχειν αὐτούσ. τὸ μέντοι ἐκ τοῦδε οὕτωσ ἐγὼ γιγνώσκω ὅτι εἰ μὲν τρεψόμεθα ἐπὶ ῥᾳδιουργίαν καὶ τὴν τῶν κακῶν ἀνθρώπων ἡδυπάθειαν, οἳ νομίζουσι τὸ μὲν πονεῖν ἀθλιότητα, τὸ δὲ ἀπόνωσ βιοτεύειν εὐδαιμονίαν, ταχὺ ἡμᾶσ φημι ὀλίγου ἀξίουσ ἡμῖν αὐτοῖσ ἔσεσθαι καὶ ταχὺ πάντων τῶν ἀγαθῶν στερήσεσθαι.

οὐ γάρ τοι τὸ ἀγαθοὺσ ἄνδρασ γενέσθαι τοῦτο ἀρκεῖ ὥστε καὶ διατελεῖν ὄντασ ἀγαθούσ, ἢν μή τισ αὐτοῦ διὰ τέλουσ ἐπιμελῆται·

ἀλλ’ ὥσπερ καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι ἀμεληθεῖσαι μείονοσ ἄξιαι γίγνονται καὶ τὰ σώματά γε τὰ εὖ ἔχοντα, ὁπόταν τισ αὐτὰ ἀνῇ ἐπὶ ῥᾳδιουργίαν, πονήρωσ πάλιν ἔχει, οὕτω καὶ ἡ σωφροσύνη καὶ ἡ ἐγκράτεια καὶ ἡ ἀλκή, ὁπόταν τισ αὐτῶν ἀνῇ τὴν ἄσκησιν, ἐκ τούτου εἰσ τὴν πονηρίαν πάλιν τρέπεται. οὔκουν δεῖ ἀμελεῖν οὐδ’ ἐπὶ τὸ αὐτίκα ἡδὺ προϊέναι αὑτούσ.

μέγα μὲν γὰρ οἶμαι ἔργον καὶ τὸ ἀρχὴν καταπρᾶξαι, πολὺ δ’ ἔτι μεῖζον τὸ λαβόντα διασώσασθαι. τὸ μὲν γὰρ λαβεῖν πολλάκισ τῷ τόλμαν μόνον παρασχομένῳ ἐγένετο, τὸ δὲ λαβόντα κατέχειν οὐκέτι τοῦτο ἄνευ σωφροσύνησ οὐδ’ ἄνευ ἐγκρατείασ οὐδ’ ἄνευ πολλῆσ ἐπιμελείασ γίγνεται. ἃ χρὴ γιγνώσκοντασ νῦν πολὺ μᾶλλον ἀσκεῖν τὴν ἀρετὴν ἢ πρὶν τάδε τἀγαθὰ κτήσασθαι, εὖ εἰδότασ ὅτι ὅταν πλεῖστά τισ ἔχῃ, τότε πλεῖστοι καὶ φθονοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσι καὶ πολέμιοι γίγνονται, ἄλλωσ τε κἂν παρ’ ἀκόντων τά τε κτήματα καὶ τὴν θεραπείαν ὥσπερ ἡμεῖσ ἔχῃ.

τοὺσ μὲν οὖν θεοὺσ οἰέσθαι χρὴ σὺν ἡμῖν ἔσεσθαι· οὐ γὰρ ἐπιβουλεύσαντεσ ἀδίκωσ ἔχομεν, ἀλλ’ ἐπιβουλευθέντεσ ἐτιμωρησάμεθα. τὸ μέντοι μετὰ τοῦτο κράτιστον ἡμῖν αὐτοῖσ παρασκευαστέον·

τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ βελτίονασ ὄντασ τῶν ἀρχομένων ἄρχειν ἀξιοῦν. θάλπουσ μὲν οὖν καὶ ψύχουσ καὶ σίτων καὶ ποτῶν καὶ πόνων καὶ ὕπνου ἀνάγκη καὶ τοῖσ δούλοισ μεταδιδόναι· μεταδιδόντασ γε μέντοι πειρᾶσθαι δεῖ ἐν τούτοισ πρῶτον βελτίονασ αὐτῶν φαίνεσθαι. πολεμικῆσ δ’ ἐπιστήμησ καὶ μελέτησ παντάπασιν οὐ μεταδοτέον τούτοισ, οὕστινασ ἐργάτασ ἡμετέρουσ καὶ δασμοφόρουσ βουλόμεθα καταστήσασθαι, ἀλλ’ αὐτοὺσ δεῖ τούτοισ τοῖσ ἀσκήμασι πλεονεκτεῖν, γιγνώσκοντασ ὅτι ἐλευθερίασ ταῦτα ὄργανα καὶ εὐδαιμονίασ οἱ θεοὶ τοῖσ ἀνθρώποισ ἀπέδειξαν·

καὶ ὥσπερ γε ἐκείνουσ τὰ ὅπλα ἀφῃρήμεθα, οὕτωσ ἡμᾶσ αὐτοὺσ δεῖ μήποτ’ ἐρήμουσ ὅπλων γίγνεσθαι, εὖ εἰδότασ ὅτι τοῖσ ἀεὶ ἐγγυτάτω τῶν ὅπλων οὖσι τούτοισ καὶ οἰκειότατά ἐστιν ἃ ἂν βούλωνται. εἰ δέ τισ τοιαῦτα ἐννοεῖται, τί δῆτα ἡμῖν ὄφελοσ καταπρᾶξαι ἃ ἐπεθυμοῦμεν, εἰ ἔτι δεήσει καρτερεῖν καὶ πεινῶντασ καὶ διψῶντασ καὶ πονοῦντασ καὶ ἐπιμελουμένουσ, ἐκεῖνο δεῖ καταμαθεῖν ὅτι τοσούτῳ τἀγαθὰ μᾶλλον εὐφραίνει ὅσῳ ἂν μᾶλλον προπονήσασ τισ ἐπ’ αὐτὰ ἰῄ·

οἱ γὰρ πόνοι ὄψον τοῖσ ἀγαθοῖσ· ἄνευ δὲ τοῦ δεόμενον τυγχάνειν τινὸσ οὐδὲν οὕτω πολυτελῶσ παρασκευασθείη ἂν ὥσθ’ ἡδὺ εἶναι. εἰ δὲ ὧν μὲν μάλιστα ἄνθρωποι ἐπιθυμοῦσιν ὁ δαίμων ἡμῖν ταῦτα συμπαρεσκεύακεν, ὡσ δ’ ἂν ἥδιστα ταῦτα φαίνοιτο αὐτόσ τισ αὑτῷ ταῦτα παρασκευάσει, ὁ τοιοῦτοσ ἀνὴρ τοσούτῳ πλεονεκτήσει τῶν ἐνδεεστέρων βίου ὡσ πεινήσασ τῶν ἡδίστων σίτων τεύξεται καὶ διψήσασ τῶν ἡδίστων ποτῶν ἀπολαύσεται καὶ δεηθεὶσ ἀναπαύσεωσ <ᾗ> ἥδιστον ἀναπαύσεται.

ὧν ἕνεκά φημι χρῆναι νῦν ἐπιταθῆναι ἡμᾶσ εἰσ ἀνδραγαθίαν, ὅπωσ τῶν τε ἀγαθῶν ᾗ ἄριστον καὶ ἥδιστον ἀπολαύσωμεν καὶ ὅπωσ τοῦ πάντων χαλεπωτάτου ἄπειροι γενώμεθα.

οὐ γὰρ τὸ μὴ λαβεῖν τἀγαθὰ οὕτω χαλεπὸν ὥσπερ τὸ λαβόντα στερηθῆναι λυπηρόν. ἐννοήσατε δὲ κἀκεῖνο τίνα πρόφασιν ἔχοντεσ ἂν προσιοίμεθα κακίονεσ ἢ πρόσθεν γενέσθαι.

πότερον ὅτι ἄρχομεν; ἀλλ’ οὐ δήπου τὸν ἄρχοντα τῶν ἀρχομένων πονηρότερον προσήκει εἶναι. ἀλλ’ ὅτι εὐδαιμονέστεροι δοκοῦμεν νῦν ἢ πρότερον εἶναι; ἔπειτα τῇ εὐδαιμονίᾳ φήσει τισ τὴν κακίαν ἐπιπρέπειν; ἀλλ’ ὅτι ἐπεὶ κεκτήμεθα δούλουσ, τούτουσ κολάσομεν, ἢν πονηροὶ ὦσι; καὶ τί προσήκει αὐτὸν ὄντα πονηρὸν πονηρίασ ἕνεκα ἢ βλακείασ ἄλλουσ κολάζειν;

ἐννοεῖτε δὲ καὶ τοῦτο ὅτι τρέφειν μὲν παρεσκευάσμεθα πολλοὺσ καὶ τῶν ἡμετέρων οἴκων φύλακασ καὶ τῶν σωμάτων· αἰσχρὸν δὲ πῶσ οὐκ ἂν εἰή, εἰ δι’ ἄλλουσ μὲν δορυφόρουσ τῆσ σωτηρίασ οἰησόμεθα χρῆναι τυγχάνειν, αὐτοὶ δὲ ἡμῖν αὐτοῖσ οὐ δορυφορήσομεν; καὶ μὴν εὖ γε δεῖ εἰδέναι ὅτι οὐκ ἔστιν ἄλλη φυλακὴ τοιαύτη οἱά αὐτόν τινα καλὸν κἀγαθὸν ὑπάρχειν· τοῦτο γὰρ δεῖ συμπαρομαρτεῖν· τῷ δ’ ἀρετῆσ ἐρήμῳ οὐδὲ ἄλλο καλῶσ ἔχειν οὐδὲν προσήκει. τί οὖν φημι χρῆναι ποιεῖν καὶ ποῦ τὴν ἀρετὴν ἀσκεῖν καὶ ποῦ τὴν μελέτην ποιεῖσθαι;

οὐδὲν καινόν, ὦ ἄνδρεσ, ἐρῶ· ἀλλ’ ὥσπερ ἐν Πέρσαισ ἐπὶ τοῖσ ἀρχείοισ οἱ ὁμότιμοι διάγουσιν, οὕτω καὶ ἡμᾶσ φημι χρῆναι ἐνθάδε ὄντασ τοὺσ ὁμοτίμουσ πάντα ἅπερ κἀκεῖ ἐπιτηδεύειν, καὶ ὑμᾶσ τε ἐμὲ ὁρῶντασ κατανοεῖν παρόντασ εἰ ἐπιμελόμενοσ ὧν δεῖ διάξω, ἐγώ τε ὑμᾶσ κατανοῶν θεάσομαι, καὶ οὓσ ἂν ὁρῶ τὰ καλὰ καὶ τἀγαθὰ ἐπιτηδεύοντασ, τούτουσ τιμήσω.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Xenophon, Cyropaedia, Κύρου Παιδείασ Ζ, chapter 5

(크세노폰, Cyropaedia, Κύρου Παιδείασ Ζ, chapter 5)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION