Plato, Alcibiades 1, Alcibiades 2, Hipparchus, Lovers, Theages, Charmides, Laches, Lysis, Λάχης

(플라톤, Alcibiades 1, Alcibiades 2, Hipparchus, Lovers, Theages, Charmides, Laches, Lysis, Λάχης)

τεθέασθε μὲν τὸν ἄνδρα μαχόμενον ἐν ὅπλοισ, ὦ Νικία τε καὶ Λάχησ· οὗ δ’ ἕνεκα ὑμᾶσ ἐκελεύσαμεν συνθεάσασθαι ἐγώ τε καὶ Μελησίασ ὅδε, τότε μὲν οὐκ εἴπομεν, νῦν δ’ ἐροῦμεν. ἡγούμεθα γὰρ χρῆναι πρόσ γε ὑμᾶσ παρρησιάζεσθαι. εἰσὶ γάρ τινεσ οἳ τῶν τοιούτων καταγελῶσι, καὶ ἐάν τισ αὐτοῖσ συμβουλεύσηται, οὐκ ἂν εἴποιεν ἃ νοοῦσιν, ἀλλὰ στοχαζόμενοι τοῦ συμβουλευομένου ἄλλα λέγουσι παρὰ τὴν αὑτῶν δόξαν· ὑμᾶσ δὲ ἡμεῖσ ἡγησάμενοι καὶ ἱκανοὺσ γνῶναι καὶ γνόντασ ἁπλῶσ ἂν εἰπεῖν ἃ δοκεῖ ὑμῖν, οὕτω παρελάβομεν ἐπὶ τὴν συμβουλὴν περὶ ὧν μέλλομεν ἀνακοινοῦσθαι.

ἔστιν οὖν τοῦτο, περὶ οὗ πάλαι τοσαῦτα προοιμιάζομαι, τόδε. ἡμῖν εἰσὶν ὑεῖσ οὑτοιί, ὅδε μὲν τοῦδε, πάππου ἔχων ὄνομα Θουκυδίδησ, ἐμὸσ δὲ αὖ ὅδε ‐ παππῷον δὲ καὶ οὗτοσ ὄνομ’ ἔχει τοὐμοῦ πατρόσ·

Ἀριστείδην γὰρ αὐτὸν καλοῦμεν ‐ ἡμῖν οὖν τούτων δέδοκται ἐπιμεληθῆναι ὡσ οἱο͂́ν τε μάλιστα, καὶ μὴ ποιῆσαι ὅπερ οἱ πολλοί, ἐπειδὴ μειράκια γέγονεν, ἀνεῖναι αὐτοὺσ ὅτι βούλονται ποιεῖν, ἀλλὰ νῦν δὴ καὶ ἄρχεσθαι αὐτῶν ἐπιμελεῖσθαι καθ’ ὅσον οἱοῖ́ τ’ ἐσμέν. εἰδότεσ οὖν καὶ ὑμῖν ὑεῖσ ὄντασ ἡγησάμεθα μεμεληκέναι περὶ αὐτῶν, εἴπερ τισὶν ἄλλοισ, πῶσ ἂν θεραπευθέντεσ γένοιντο ἄριστοι· εἰ δ’ ἄρα πολλάκισ μὴ προσεσχήκατε τὸν νοῦν τῷ τοιούτῳ, ὑπομνήσοντεσ ὅτι οὐ χρὴ αὐτοῦ ἀμελεῖν, καὶ παρακαλοῦντεσ ὑμᾶσ ἐπὶ τὸ ἐπιμέλειάν τινα ποιήσασθαι τῶν ὑέων κοινῇ μεθ’ ἡμῶν.

ὅθεν δὲ ἡμῖν ταῦτ’ ἔδοξεν, ὦ Νικία τε καὶ Λάχησ, χρὴ ἀκοῦσαι, κἂν ᾖ ὀλίγῳ μακρότερα. συσσιτοῦμεν γὰρ δὴ ἐγώ τε καὶ Μελησίασ ὅδε, καὶ ἡμῖν τὰ μειράκια παρασιτεῖ. ὅπερ οὖν καὶ ἀρχόμενοσ εἶπον τοῦ λόγου, παρρησιασόμεθα πρὸσ ὑμᾶσ.

ἡμῶν γὰρ ἑκάτεροσ περὶ τοῦ ἑαυτοῦ πατρὸσ πολλὰ καὶ καλὰ ἔργα ἔχει λέγειν πρὸσ τοὺσ νεανίσκουσ, καὶ ὅσα ἐν πολέμῳ ἠργάσαντο καὶ ὅσα ἐν εἰρήνῃ, διοικοῦντεσ τά τε τῶν συμμάχων καὶ τὰ τῆσδε τῆσ πόλεωσ· ἡμέτερα δ’ αὐτῶν ἔργα οὐδέτεροσ ἔχει λέγειν. ταῦτα δὴ ὑπαισχυνόμεθά τε τούσδε καὶ αἰτιώμεθα τοὺσ πατέρασ ἡμῶν ὅτι ἡμᾶσ μὲν εἰών τρυφᾶν, ἐπειδὴ μειράκια ἐγενόμεθα, τὰ δὲ τῶν ἄλλων πράγματα ἔπραττον· καὶ τοῖσδε τοῖσ νεανίσκοισ αὐτὰ ταῦτα ἐνδεικνύμεθα, λέγοντεσ ὅτι εἰ μὲν ἀμελήσουσιν ἑαυτῶν καὶ μὴ πείσονται ἡμῖν, ἀκλεεῖσ γενήσονται, εἰ δ’ ἐπιμελήσονται, τάχ’ ἂν τῶν ὀνομάτων ἄξιοι γένοιντο ἃ ἔχουσιν.

οὗτοι μὲν οὖν φασιν πείσεσθαι· ἡμεῖσ δὲ δὴ τοῦτο σκοποῦμεν, τί ἂν οὗτοι μαθόντεσ ἢ ἐπιτηδεύσαντεσ ὅτι ἄριστοι γένοιντο. εἰσηγήσατο οὖν τισ ἡμῖν καὶ τοῦτο τὸ μάθημα, ὅτι καλὸν εἰή τῷ νέῳ μαθεῖν ἐν ὅπλοισ μάχεσθαι·

καὶ ἐπῄνει τοῦτον ὃν νῦν ὑμεῖσ ἐθεάσασθε ἐπιδεικνύμενον, κᾆτ’ ἐκέλευε θεάσασθαι. ἔδοξε δὴ χρῆναι αὐτούσ τε ἐλθεῖν ἐπὶ θέαν τἀνδρὸσ καὶ ὑμᾶσ συμπαραλαβεῖν ἅμα μὲν συνθεατάσ, ἅμα δὲ συμβούλουσ τε καὶ κοινωνούσ, ἐὰν βούλησθε, περὶ τῆσ τῶν ὑέων ἐπιμελείασ. ταῦτ’ ἐστὶν ἃ ἐβουλόμεθα ὑμῖν ἀνακοινώσασθαι.

ἤδη οὖν ὑμέτερον μέροσ συμβουλεύειν καὶ περὶ τούτου τοῦ μαθήματοσ, εἴτε δοκεῖ χρῆναι μανθάνειν εἴτε μή, καὶ περὶ τῶν ἄλλων, εἴ τι ἔχετε ἐπαινέσαι μάθημα νέῳ ἀνδρὶ ἢ ἐπιτήδευμα, καὶ περὶ τῆσ κοινωνίασ λέγειν ὁποῖόν τι ποιήσετε. ἐγὼ μέν, ὦ Λυσίμαχε καὶ Μελησία, ἐπαινῶ τε ὑμῶν τὴν διάνοιαν καὶ κοινωνεῖν ἕτοιμοσ, οἶμαι δὲ καὶ Λάχητα τόνδε. ἀληθῆ γὰρ οἰεί, ὦ Νικία.

ὡσ ὅ γε ἔλεγεν ὁ Λυσίμαχοσ ἄρτι περὶ τοῦ πατρὸσ τοῦ αὑτοῦ τε καὶ τοῦ Μελησίου, πάνυ μοι δοκεῖ εὖ εἰρῆσθαι καὶ εἰσ ἐκείνουσ καὶ εἰσ ἡμᾶσ καὶ εἰσ ἅπαντασ ὅσοι τὰ τῶν πόλεων πράττουσιν, ὅτι αὐτοῖσ σχεδόν τι ταῦτα συμβαίνει ἃ οὗτοσ λέγει καὶ περὶ παῖδασ καὶ περὶ τἆλλα, τὰ ἴδια ὀλιγωρεῖσθαί τε καὶ ἀμελῶσ διατίθεσθαι. ταῦτα μὲν οὖν καλῶσ λέγεισ, ὦ Λυσίμαχε· ὅτι δ’ ἡμᾶσ μὲν συμβούλουσ παρακαλεῖσ ἐπὶ τὴν τῶν νεανίσκων παιδείαν, Σωκράτη δὲ τόνδε οὐ παρακαλεῖσ, θαυμάζω, πρῶτον μὲν ὄντα δημότην, ἔπειτα ἐνταῦθα ἀεὶ τὰσ διατριβὰσ ποιούμενον ὅπου τί ἐστι τῶν τοιούτων ὧν σὺ ζητεῖσ περὶ τοὺσ νέουσ ἢ μάθημα ἢ ἐπιτήδευμα καλόν. πῶσ λέγεισ, ὦ Λάχησ; Σωκράτησ γὰρ ὅδε τινὸσ τῶν τοιούτων ἐπιμέλειαν πεποίηται;

πάνυ μὲν οὖν, ὦ Λυσίμαχε. τοῦτο μέν σοι κἂν ἐγὼ ἔχοιμι εἰπεῖν οὐ χεῖρον Λάχητοσ· καὶ γὰρ αὐτῷ μοι ἔναγχοσ ἄνδρα προυξένησε τῷ ὑεῖ διδάσκαλον μουσικῆσ, Ἀγαθοκλέουσ μαθητὴν Δάμωνα, ἀνδρῶν χαριέστατον οὐ μόνον τὴν μουσικήν, ἀλλὰ καὶ τἆλλα ὁπόσου βούλει ἄξιον συνδιατρίβειν τηλικούτοισ νεανίσκοισ. οὔτοι, ὦ Σώκρατέσ τε καὶ Νικία καὶ Λάχησ, οἱ ἡλίκοι ἐγὼ ἔτι γιγνώσκομεν τοὺσ νεωτέρουσ, ἅτε κατ’ οἰκίαν τὰ πολλὰ διατρίβοντεσ ὑπὸ τῆσ ἡλικίασ·

ἀλλ’ εἴ τι καὶ σύ, ὦ παῖ Σωφρονίσκου, ἔχεισ τῷδε τῷ σαυτοῦ δημότῃ ἀγαθὸν συμβουλεῦσαι, χρὴ συμβουλεύειν. δίκαιοσ δ’ εἶ·

καὶ γὰρ πατρικὸσ ἡμῖν φίλοσ τυγχάνεισ ὤν· ἀεὶ γὰρ ἐγὼ καὶ ὁ σὸσ πατὴρ ἑταίρω τε καὶ φίλω ἦμεν, καὶ πρότερον ἐκεῖνοσ ἐτελεύτησε, πρίν τι ἐμοὶ διενεχθῆναι. περιφέρει δέ τίσ με καὶ μνήμη ἄρτι τῶνδε λεγόντων· τὰ γὰρ μειράκια τάδε πρὸσ ἀλλήλουσ οἴκοι διαλεγόμενοι θαμὰ ἐπιμέμνηνται Σωκράτουσ καὶ σφόδρα ἐπαινοῦσιν· οὐ μέντοι πώποτε αὐτοὺσ ἀνηρώτησα εἰ τὸν Σωφρονίσκου λέγοιεν. ἀλλ’, ὦ παῖδεσ, λέγετέ μοι, ὅδ’ ἐστὶ Σωκράτησ, περὶ οὗ ἑκάστοτε ἐμέμνησθε;

πάνυ μὲν οὖν, ὦ πάτερ, οὗτοσ. εὖ γε νὴ τὴν Ἥραν, ὦ Σώκρατεσ, ὅτι ὀρθοῖσ τὸν πατέρα, ἄριστον ἀνδρῶν ὄντα, καὶ ἄλλωσ καὶ δὴ καὶ ὅτι οἰκεῖα τά τε σὰ ἡμῖν ὑπάρξει καὶ σοὶ τὰ ἡμέτερα. καὶ μήν, ὦ Λυσίμαχε, μὴ ἀφίεσό γε τἀνδρόσ· ὡσ ἐγὼ καὶ ἄλλοθί γε αὐτὸν ἐθεασάμην οὐ μόνον τὸν πατέρα ἀλλὰ καὶ τὴν πατρίδα ὀρθοῦντα· ἐν γὰρ τῇ ἀπὸ Δηλίου φυγῇ μετ’ ἐμοῦ συνανεχώρει, κἀγώ σοι λέγω ὅτι εἰ οἱ ἄλλοι ἤθελον τοιοῦτοι εἶναι, ὀρθὴ ἂν ἡμῶν ἡ πόλισ ἦν καὶ οὐκ ἂν ἔπεσε τότε τοιοῦτον πτῶμα.

ὦ Σώκρατεσ, οὗτοσ μέντοι ὁ ἔπαινόσ ἐστιν καλόσ, ὃν σὺ νῦν ἐπαινῇ ὑπ’ ἀνδρῶν ἀξίων πιστεύεσθαι καὶ εἰσ ταῦτα εἰσ ἃ οὗτοι ἐπαινοῦσιν. εὖ οὖν ἴσθι ὅτι ἐγὼ ταῦτα ἀκούων χαίρω ὅτι εὐδοκιμεῖσ, καὶ σὺ δὲ ἡγοῦ με ἐν τοῖσ εὐνούστατόν σοι εἶναι. χρῆν μὲν οὖν καὶ πρότερόν γε φοιτᾶν αὐτὸν παρ’ ἡμᾶσ καὶ οἰκείουσ ἡγεῖσθαι, ὥσπερ τὸ δίκαιον·

νῦν δ’ οὖν ἀπὸ τῆσδε τῆσ ἡμέρασ, ἐπειδὴ ἀνεγνωρίσαμεν ἀλλήλουσ, μὴ ἄλλωσ ποίει, ἀλλὰ σύνισθί τε καὶ γνώριζε καὶ ἡμᾶσ καὶ τούσδε τοὺσ νεωτέρουσ, ὅπωσ ἂν διασῴζητε καὶ ὑμεῖσ τὴν ἡμετέραν φιλίαν. ταῦτα μὲν οὖν καὶ σὺ ποιήσεισ καὶ ἡμεῖσ σε καὶ αὖθισ ὑπομνήσομεν· περὶ δὲ ὧν ἠρξάμεθα τί φατε; τί δοκεῖ; τὸ μάθημα τοῖσ μειρακίοισ ἐπιτήδειον εἶναι ἢ οὔ, τὸ μαθεῖν ἐν ὅπλοισ μάχεσθαι; ἀλλὰ καὶ τούτων πέρι, ὦ Λυσίμαχε, ἔγωγε πειράσομαι συμβουλεύειν ἄν τι δύνωμαι, καὶ αὖ ἃ προκαλῇ πάντα ποιεῖν.

δικαιότατον μέντοι μοι δοκεῖ εἶναι ἐμὲ νεώτερον ὄντα τῶνδε καὶ ἀπειρότερον τούτων ἀκούειν πρότερον τί λέγουσιν καὶ μανθάνειν παρ’ αὐτῶν· ἐὰν δ’ ἔχω τι ἄλλο παρὰ τὰ ὑπὸ τούτων λεγόμενα, τότ’ ἤδη διδάσκειν καὶ πείθειν καὶ σὲ καὶ τούτουσ. ἀλλ’, ὦ Νικία, τί οὐ λέγει πότεροσ ὑμῶν; ἀλλ’ οὐδὲν κωλύει, ὦ Σώκρατεσ. ἐμοὶ τοῦτο τὸ μάθημα τοῖσ νέοισ ὠφέλιμον εἶναι ἐπίστασθαι πολλαχῇ.

καὶ γὰρ τὸ μὴ ἄλλοθι διατρίβειν, ἐν οἷσ δὴ φιλοῦσιν οἱ νέοι τὰσ διατριβὰσ ποιεῖσθαι ὅταν σχολὴν ἄγωσιν, ἀλλ’ ἐν τούτῳ, εὖ ἔχει, ὅθεν καὶ τὸ σῶμα βέλτιον ἴσχειν ἀνάγκη ‐ οὐδενὸσ γὰρ τῶν γυμνασίων φαυλότερον οὐδ’ ἐλάττω πόνον ἔχει ‐ καὶ ἅμα προσήκει μάλιστ’ ἐλευθέρῳ τοῦτό τε τὸ γυμνάσιον καὶ ἡ ἱππική· οὗ γὰρ ἀγῶνοσ ἀθληταί ἐσμεν καὶ ἐν οἷσ ἡμῖν ὁ ἀγὼν πρόκειται, μόνοι οὗτοι γυμνάζονται οἱ ἐν τούτοισ τοῖσ τὸν περὶ τὸν πόλεμον ὀργάνοισ γυμναζόμενοι.

ἔπειτα ὀνήσει μέν τι τοῦτο τὸ μάθημα καὶ ἐν τῇ μάχῃ αὐτῇ, ὅταν ἐν τάξει δέῃ μάχεσθαι μετὰ πολλῶν ἄλλων· μέγιστον μέντοι αὐτοῦ ὄφελοσ, ὅταν λυθῶσιν αἱ τάξεισ καὶ ἤδη τι δέῃ μόνον πρὸσ μόνον ἢ διώκοντα ἀμυνομένῳ τινὶ ἐπιθέσθαι ἢ καὶ ἐν φυγῇ ἐπιτιθεμένου ἄλλου ἀμύνασθαι αὐτόν· οὔτ’ ἂν ὑπό γε ἑνὸσ εἷσ ὁ τοῦτ’ ἐπιστάμενοσ οὐδὲν ἂν πάθοι, ἴσωσ δ’ οὐδὲ ὑπὸ πλειόνων, ἀλλὰ πανταχῇ ἂν ταύτῃ πλεονεκτοῖ.

ἔτι δὲ καὶ εἰσ ἄλλου καλοῦ μαθήματοσ ἐπιθυμίαν παρακαλεῖ τὸ τοιοῦτον· πᾶσ γὰρ ἂν μαθὼν ἐν ὅπλοισ μάχεσθαι ἐπιθυμήσειε καὶ τοῦ ἑξῆσ μαθήματοσ τοῦ περὶ τὰσ τάξεισ, καὶ ταῦτα λαβὼν καὶ φιλοτιμηθεὶσ ἐν αὐτοῖσ ἐπὶ πᾶν ἂν τὸ περὶ τὰσ στρατηγίασ ὁρμήσειε· καὶ ἤδη δῆλον ὅτι τὰ τούτων ἐχόμενα καὶ μαθήματα πάντα καὶ ἐπιτηδεύματα καὶ καλὰ καὶ πολλοῦ ἄξια ἀνδρὶ μαθεῖν τε καὶ ἐπιτηδεῦσαι, ὧν καθηγήσαιτ’ ἂν τοῦτο τὸ μάθημα.

προσθήσομεν δ’ αὐτῷ οὐ σμικρὰν προσθήκην, ὅτι πάντα ἄνδρα ἐν πολέμῳ καὶ θαρραλεώτερον καὶ ἀνδρειότερον ἂν ποιήσειεν αὐτὸν αὑτοῦ οὐκ ὀλίγῳ αὕτη ἡ ἐπιστήμη. μὴ ἀτιμάσωμεν δὲ εἰπεῖν, εἰ καί τῳ σμικρότερον δοκεῖ εἶναι, ὅτι καὶ εὐσχημονέστερον ἐνταῦθα οὗ χρὴ τὸν ἄνδρα εὐσχημονέστερον φαίνεσθαι, οὗ ἅμα καὶ δεινότεροσ τοῖσ ἐχθροῖσ φανεῖται διὰ τὴν εὐσχημοσύνην. ἐμοὶ μὲν οὖν, ὦ Λυσίμαχε, ὥσπερ λέγω, δοκεῖ τε χρῆναι διδάσκειν τοὺσ νεανίσκουσ ταῦτα καὶ δι’ ἃ δοκεῖ εἴρηκα·

Λάχητοσ δ’, εἴ τι παρὰ ταῦτα λέγει, κἂν αὐτὸσ ἡδέωσ ἀκούσαιμι. ἀλλ’ ἔστι μέν, ὦ Νικία, χαλεπὸν λέγειν περὶ ὁτουοῦν μαθήματοσ ὡσ οὐ χρὴ μανθάνειν· πάντα γὰρ ἐπίστασθαι ἀγαθὸν δοκεῖ εἶναι. καὶ δὴ καὶ τὸ ὁπλιτικὸν τοῦτο, εἰ μέν ἐστιν μάθημα, ὅπερ φασὶν οἱ διδάσκοντεσ, καὶ οἱο͂ν Νικίασ λέγει, χρὴ αὐτὸ μανθάνειν· εἰ δ’ ἔστιν μὲν μὴ μάθημα, ἀλλ’ ἐξαπατῶσιν οἱ ὑπισχνούμενοι, ἢ μάθημα μὲν τυγχάνει ὄν, μὴ μέντοι πάνυ σπουδαῖον, τί καὶ δέοι ἂν αὐτὸ μανθάνειν;

λέγω δὲ ταῦτα περὶ αὐτοῦ εἰσ τάδε ἀποβλέψασ, ὅτι οἶμαι ἐγὼ τοῦτο, εἰ τὶ ἦν, οὐκ ἂν λεληθέναι Λακεδαιμονίουσ, οἷσ οὐδὲν ἄλλο μέλει ἐν τῷ βίῳ ἢ τοῦτο ζητεῖν καὶ ἐπιτηδεύειν, ὅτι ἂν μαθόντεσ καὶ ἐπιτηδεύσαντεσ πλεονεκτοῖεν τῶν ἄλλων περὶ τὸν πόλεμον. εἰ δ’ ἐκείνουσ λέληθεν, ἀλλ’ οὐ τούτουσ γε τοὺσ διδασκάλουσ αὐτοῦ λέληθεν αὐτὸ τοῦτο, ὅτι ἐκεῖνοι μάλιστα τῶν Ἑλλήνων σπουδάζουσιν ἐπὶ τοῖσ τοιούτοισ καὶ ὅτι παρ’ ἐκείνοισ ἄν τισ τιμηθεὶσ εἰσ ταῦτα καὶ παρὰ τῶν ἄλλων πλεῖστ’ ἂν ἐργάζοιτο χρήματα, ὥσπερ γε καὶ τραγῳδίασ ποιητὴσ παρ’ ἡμῖν τιμηθείσ.

τοιγάρτοι ὃσ ἂν οἰήται τραγῳδίαν καλῶσ ποιεῖν, οὐκ ἔξωθεν κύκλῳ περὶ τὴν Ἀττικὴν κατὰ τὰσ ἄλλασ πόλεισ ἐπιδεικνύμενοσ περιέρχεται, ἀλλ’ εὐθὺσ δεῦρο φέρεται καὶ τοῖσδ’ ἐπιδείκνυσιν εἰκότωσ· τοὺσ δὲ ἐν ὅπλοισ μαχομένουσ ἐγὼ τούτουσ ὁρῶ τὴν μὲν Λακεδαίμονα ἡγουμένουσ εἶναι ἄβατον ἱερὸν καὶ οὐδὲ ἄκρῳ ποδὶ ἐπιβαίνοντασ, κύκλῳ δὲ περιιόντασ αὐτὴν καὶ πᾶσι μᾶλλον ἐπιδεικνυμένουσ, καὶ μάλιστα τούτοισ οἳ κἂν αὐτοὶ ὁμολογήσειαν πολλοὺσ σφῶν προτέρουσ εἶναι πρὸσ τὰ τοῦ πολέμου.

ἔπειτα, ὦ Λυσίμαχε, οὐ πάνυ ὀλίγοισ ἐγὼ τούτων παραγέγονα ἐν αὐτῷ τῷ ἔργῳ, καὶ ὁρῶ οἱοῖ́ εἰσιν.

ἔξεστι δὲ καὶ αὐτόθεν ἡμῖν σκέψασθαι. ὥσπερ γὰρ ἐπίτηδεσ οὐδεὶσ πώποτ’ εὐδόκιμοσ γέγονεν ἐν τῷ πολέμῳ ἀνὴρ τῶν τὰ ὁπλιτικὰ ἐπιτηδευσάντων. καίτοι εἴσ γε τἆλλα πάντα ἐκ τούτων οἱ ὀνομαστοὶ γίγνονται, ἐκ τῶν ἐπιτηδευσάντων ἕκαστα· οὗτοι δ’, ὡσ ἐοίκε, παρὰ τοὺσ ἄλλουσ οὕτω σφόδρα εἰσ τοῦτο δεδυστυχήκασιν. ἐπεὶ καὶ τοῦτον τὸν Στησίλεων, ὃν ὑμεῖσ μετ’ ἐμοῦ ἐν τοσούτῳ ὄχλῳ ἐθεάσασθε ἐπιδεικνύμενον καὶ τὰ μεγάλα περὶ αὑτοῦ λέγοντα ἃ ἔλεγεν, ἑτέρωθι ἐγὼ κάλλιον ἐθεασάμην ἐν τῇ ἀληθείᾳ ὡσ ἀληθῶσ ἐπιδεικνύμενον οὐχ ἑκόντα. προσβαλούσησ γὰρ τῆσ νεὼσ ἐφ’ ᾗ ἐπεβάτευεν πρὸσ ὁλκάδα τινά, ἐμάχετο ἔχων δορυδρέπανον, διαφέρον δὴ ὅπλον ἅτε καὶ αὐτὸσ τῶν ἄλλων διαφέρων.

τὰ μὲν οὖν ἄλλα οὐκ ἄξια λέγειν περὶ τἀνδρόσ, τὸ δὲ σόφισμα τὸ τοῦ δρεπάνου τοῦ πρὸσ τῇ λόγχῃ οἱο͂ν ἀπέβη. μαχομένου γὰρ αὐτοῦ ἐνέσχετό που ἐν τοῖσ τῆσ νεὼσ σκεύεσιν καὶ ἀντελάβετο·

εἷλκεν οὖν ὁ Στησίλεωσ βουλόμενοσ ἀπολῦσαι, καὶ οὐχ οἱο͂́σ τ’ ἦν, ἡ δὲ ναῦσ τὴν ναῦν παρῄει. τέωσ μὲν οὖν παρέθει ἐν τῇ νηὶ ἀντεχόμενοσ τοῦ δόρατοσ· ἐπεὶ δὲ δὴ παρημείβετο ἡ ναῦσ τὴν ναῦν καὶ ἐπέσπα αὐτὸν τοῦ δόρατοσ ἐχόμενον, ἐφίει τὸ δόρυ διὰ τῆσ χειρόσ, ἑώσ ἄκρου τοῦ στύρακοσ ἀντελάβετο. ἦν δὲ γέλωσ καὶ κρότοσ ὑπὸ τῶν ἐκ τῆσ ὁλκάδοσ ἐπί τε τῷ σχήματι αὐτοῦ, καὶ ἐπειδὴ βαλόντοσ τινὸσ λίθῳ παρὰ τοὺσ πόδασ αὐτοῦ ἐπὶ τὸ κατάστρωμα ἀφίεται τοῦ δόρατοσ, τότ’ ἤδη καὶ οἱ ἐκ τῆσ τριήρουσ οὐκέτι οἱοῖ́ τ’ ἦσαν τὸν γέλωτα κατέχειν, ὁρῶντεσ αἰωρούμενον ἐκ τῆσ ὁλκάδοσ τὸ δορυδρέπανον ἐκεῖνο.

ἴσωσ μὲν οὖν εἰή ἂν τὶ ταῦτα, ὥσπερ Νικίασ λέγει· οἷσ δ’ οὖν ἐγὼ ἐντετύχηκα, τοιαῦτ’ ἄττα ἐστίν. ὃ οὖν καὶ ἐξ ἀρχῆσ εἶπον, εἴτε οὕτω σμικρὰσ ὠφελίασ ἔχει μάθημα ὄν, εἴτε μὴ ὂν φασὶ καὶ προσποιοῦνται αὐτὸ εἶναι μάθημα, οὐκ ἄξιον ἐπιχειρεῖν μανθάνειν. καὶ γὰρ οὖν μοι δοκεῖ, εἰ μὲν δειλόσ τισ ὢν οἰοίτο αὐτὸ ἐπίστασθαι, θρασύτεροσ ἂν δι’ αὐτὸ γενόμενοσ ἐπιφανέστεροσ γένοιτο οἱο͂σ ἦν, εἰ δὲ ἀνδρεῖοσ, φυλαττόμενοσ ἂν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, εἰ καὶ σμικρὸν ἐξαμάρτοι, μεγάλασ ἂν διαβολὰσ ἴσχειν·

ἐπίφθονοσ γὰρ ἡ προσποίησισ τῆσ τοιαύτησ ἐπιστήμησ, ὥστ’ εἰ μή τι θαυμαστὸν ὅσον διαφέρει τῇ ἀρετῇ τῶν ἄλλων, οὐκ ἔσθ’ ὅπωσ ἄν τισ φύγοι τὸ καταγέλαστοσ γενέσθαι φάσκων ἔχειν ταύτην τὴν ἐπιστήμην.

τοιαύτη τισ ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Λυσίμαχε, ἡ περὶ τοῦτο τὸ μάθημα εἶναι σπουδή· χρὴ δ’ ὅπερ σοι ἐξ ἀρχῆσ ἔλεγον, καὶ Σωκράτη τόνδε μὴ ἀφιέναι, ἀλλὰ δεῖσθαι συμβουλεύειν ὅπῃ δοκεῖ αὐτῷ περὶ τοῦ προκειμένου. ἀλλὰ δέομαι ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ· καὶ γὰρ ὥσπερ τοῦ ἐπιδιακρινοῦντοσ δοκεῖ μοι δεῖν ἡμῖν ἡ βουλή. εἰ μὲν γὰρ συνεφερέσθην τώδε, ἧττον ἂν τοῦ τοιούτου ἔδει· νῦν δὲ τὴν ἐναντίαν γάρ, ὡσ ὁρᾷσ, Λάχησ Νικίᾳ ἔθετο, εὖ δὴ ἔχει ἀκοῦσαι καὶ σοῦ ποτέρῳ τοῖν ἀνδροῖν σύμψηφοσ εἶ.

τί δέ, ὦ Λυσίμαχε; ὁπότερ’ ἂν οἱ πλείουσ ἐπαινῶσιν ἡμῶν, τούτοισ μέλλεισ χρῆσθαι; τί γὰρ ἄν τισ καὶ ποιοῖ, ὦ Σώκρατεσ; ἦ καὶ σύ, ὦ Μελησία, οὕτωσ ἂν ποιοῖσ; κἂν εἴ τισ περὶ ἀγωνίασ τοῦ ὑέοσ σοι βουλὴ εἰή τί χρὴ ἀσκεῖν, ἆρα τοῖσ πλείοσιν ἂν ἡμῶν πείθοιο, ἢ ’κείνῳ ὅστισ τυγχάνει ὑπὸ παιδοτρίβῃ ἀγαθῷ πεπαιδευμένοσ καὶ ἠσκηκώσ; ἐκείνῳ εἰκόσ γε, ὦ Σώκρατεσ.

αὐτῷ ἄρ’ ἂν μᾶλλον πείθοιο ἢ τέτταρσιν οὖσιν ἡμῖν; ἴσωσ. ἐπιστήμῃ γὰρ οἶμαι δεῖ κρίνεσθαι ἀλλ’ οὐ πλήθει τὸ μέλλον καλῶσ κριθήσεσθαι. πῶσ γὰρ οὔ; οὐκοῦν καὶ νῦν χρὴ πρῶτον αὐτὸ τοῦτο σκέψασθαι, εἰ ἔστιν τισ ἡμῶν τεχνικὸσ περὶ οὗ βουλευόμεθα ἢ οὔ· καὶ εἰ μὲν ἔστιν, ἐκείνῳ πείθεσθαι ἑνὶ ὄντι, τοὺσ δ’ ἄλλουσ ἐᾶν, εἰ δὲ μή, ἄλλον τινὰ ζητεῖν.

ἢ περὶ σμικροῦ οἰέσθε νυνὶ κινδυνεύειν καὶ σὺ καὶ Λυσίμαχοσ ἀλλ’ οὐ περὶ τούτου τοῦ κτήματοσ ὃ τῶν ὑμετέρων μέγιστον ὂν τυγχάνει; ὑέων γάρ που ἢ χρηστῶν ἢ τἀναντία γενομένων καὶ πᾶσ ὁ οἶκοσ ὁ τοῦ πατρὸσ οὕτωσ οἰκήσεται, ὁποῖοι ἄν τινεσ οἱ παῖδεσ γένωνται. ἀληθῆ λέγεισ. πολλὴν ἄρα δεῖ προμηθίαν αὐτοῦ ἔχειν. πάνυ γε. πῶσ οὖν, ὃ ἐγὼ ἄρτι ἔλεγον, ἐσκοποῦμεν ἄν, εἰ ἐβουλόμεθα σκέψασθαι τίσ ἡμῶν περὶ ἀγωνίαν τεχνικώτατοσ;

ἆρ’ οὐχ ὁ μαθὼν καὶ ἐπιτηδεύσασ, ᾧ καὶ διδάσκαλοι ἀγαθοὶ γεγονότεσ ἦσαν αὐτοῦ τούτου; ἔμοιγε δοκεῖ. οὐκοῦν ἔτι πρότερον, τίνοσ ὄντοσ τούτου οὗ ζητοῦμεν τοὺσ διδασκάλουσ; πῶσ λέγεισ; ὧδε ἴσωσ μᾶλλον κατάδηλον ἔσται. οὔ μοι δοκεῖ ἐξ ἀρχῆσ ἡμῖν ὡμολογῆσθαι τί ποτ’ ἔστιν περὶ οὗ βουλευόμεθα καὶ σκεπτόμεθα, ὅστισ ἡμῶν τεχνικὸσ καὶ τούτου ἕνεκα διδασκάλουσ ἐκτήσατο, καὶ ὅστισ μή. οὐ γάρ, ὦ Σώκρατεσ, περὶ τοῦ ἐν ὅπλοισ μάχεσθαι σκοποῦμεν, εἴτε χρὴ αὐτὸ τοὺσ νεανίσκουσ μανθάνειν εἴτε μή; πάνυ μὲν οὖν, ὦ Νικία.

ἀλλ’ ὅταν περὶ φαρμάκου τίσ του πρὸσ ὀφθαλμοὺσ σκοπῆται, εἴτε χρὴ αὐτὸ ὑπαλείφεσθαι εἴτε μή, πότερον οἰεί τότε εἶναι τὴν βουλὴν περὶ τοῦ φαρμάκου ἢ περὶ τῶν ὀφθαλμῶν; περὶ τῶν ὀφθαλμῶν. οὐκοῦν καὶ ὅταν ἵππῳ χαλινὸν σκοπῆταί τισ εἰ προσοιστέον ἢ μή, καὶ ὁπότε, τότε που περὶ τοῦ ἵππου βουλεύεται ἀλλ’ οὐ περὶ τοῦ χαλινοῦ;

ἀληθῆ. οὐκοῦν ἑνὶ λόγῳ, ὅταν τίσ τι ἕνεκά του σκοπῇ, περὶ ἐκείνου ἡ βουλὴ τυγχάνει οὖσα οὗ ἕνεκα ἐσκόπει, ἀλλ’ οὐ περὶ τοῦ ὃ ἕνεκα ἄλλου ἐζήτει. ἀνάγκη. δεῖ ἄρα καὶ τὸν σύμβουλον σκοπεῖν ἆρα τεχνικόσ ἐστιν εἰσ ἐκείνου θεραπείαν, οὗ ἕνεκα σκοπούμενοι σκοποῦμεν. πάνυ γε. οὐκοῦν νῦν φαμεν περὶ μαθήματοσ σκοπεῖν τῆσ ψυχῆσ ἕνεκα τῆσ τῶν νεανίσκων;

ναί. εἴ τισ ἄρα ἡμῶν τεχνικὸσ περὶ ψυχῆσ θεραπείαν καὶ οἱο͂́σ τε καλῶσ τοῦτο θεραπεῦσαι, καὶ ὅτῳ διδάσκαλοι ἀγαθοὶ γεγόνασιν, τοῦτο σκεπτέον. τί δέ, ὦ Σώκρατεσ; οὔπω ἑώρακασ ἄνευ διδασκάλων τεχνικωτέρουσ γεγονότασ εἰσ ἔνια ἢ μετὰ διδασκάλων; ἔγωγε, ὦ Λάχησ· οἷσ γε σὺ οὐκ ἂν ἐθέλοισ πιστεῦσαι, εἰ φαῖεν ἀγαθοὶ εἶναι δημιουργοί, εἰ μή τί σοι τῆσ αὑτῶν τέχνησ ἔργον ἔχοιεν ἐπιδεῖξαι εὖ εἰργασμένον, καὶ ἓν καὶ πλείω. τοῦτο μὲν ἀληθῆ λέγεισ. καὶ ἡμᾶσ ἄρα δεῖ, ὦ Λάχησ τε καὶ Νικία ‐ ἐπειδὴ Λυσίμαχοσ καὶ Μελησίασ εἰσ συμβουλὴν παρεκαλεσάτην ἡμᾶσ περὶ τοῖν ὑέοιν, προθυμούμενοι αὐτοῖν ὅτι ἀρίστασ γενέσθαι τὰσ ψυχάσ ‐ εἰ μέν φαμεν ἔχειν, ἐπιδεῖξαι αὐτοῖσ καὶ διδασκάλουσ οἵτινεσ ἡμῶν γεγόνασιν αὐτοὶ πρῶτον ἀγαθοὶ ὄντεσ καὶ πολλῶν νέων τεθεραπευκότεσ ψυχὰσ ἔπειτα καὶ ἡμᾶσ διδάξαντεσ φαίνονται·

ἢ εἴ τισ ἡμῶν αὐτῶν ἑαυτῷ διδάσκαλον μὲν οὔ φησι γεγονέναι, ἀλλ’ οὖν ἔργα αὐτὸν αὑτοῦ ἔχειν εἰπεῖν καὶ ἐπιδεῖξαι τίνεσ Ἀθηναίων ἢ τῶν ξένων, ἢ δοῦλοι ἢ ἐλεύθεροι, δι’ ἐκεῖνον ὁμολογουμένωσ ἀγαθοὶ γεγόνασιν·

εἰ δὲ μηδὲν ἡμῖν τούτων ὑπάρχει, ἄλλουσ κελεύειν ζητεῖν καὶ μὴ ἐν ἑταίρων ἀνδρῶν ὑέσιν κινδυνεύειν διαφθείροντασ τὴν μεγίστην αἰτίαν ἔχειν ὑπὸ τῶν οἰκειοτάτων. ἐγὼ μὲν οὖν, ὦ Λυσίμαχέ τε καὶ Μελησία, πρῶτοσ περὶ ἐμαυτοῦ λέγω ὅτι διδάσκαλόσ μοι οὐ γέγονε τούτου πέρι. καίτοι ἐπιθυμῶ γε τοῦ πράγματοσ ἐκ νέου ἀρξάμενοσ.

ἀλλὰ τοῖσ μὲν σοφισταῖσ οὐκ ἔχω τελεῖν μισθούσ, οἵπερ μόνοι ἐπηγγέλλοντό με οἱοῖ́ τ’ εἶναι ποιῆσαι καλόν τε κἀγαθόν· αὐτὸσ δ’ αὖ εὑρεῖν τὴν τέχνην ἀδυνατῶ ἔτι νυνί. εἰ δὲ Νικίασ ἢ Λάχησ ηὑρ́ηκεν ἢ μεμάθηκεν, οὐκ ἂν θαυμάσαιμι· καὶ γὰρ χρήμασιν ἐμοῦ δυνατώτεροι, ὥστε μαθεῖν παρ’ ἄλλων, καὶ ἅμα πρεσβύτεροι, ὥστε ἤδη ηὑρηκέναι. δοκοῦσι δή μοι δυνατοὶ εἶναι παιδεῦσαι ἄνθρωπον· οὐ γὰρ ἄν ποτε ἀδεῶσ ἀπεφαίνοντο περὶ ἐπιτηδευμάτων νέῳ χρηστῶν τε καὶ πονηρῶν, εἰ μὴ αὑτοῖσ ἐπίστευον ἱκανῶσ εἰδέναι.

τὰ μὲν οὖν ἄλλα ἔγωγε τούτοισ πιστεύω· ὅτι δὲ διαφέρεσθον ἀλλήλοιν, ἐθαύμασα. τοῦτο οὖν σου ἐγὼ ἀντιδέομαι, ὦ Λυσίμαχε· φησιν ἐπαί̈ειν περὶ τοῦ πράγματοσ οὐδ’ ἱκανὸσ εἶναι διακρῖναι ὁπότεροσ ὑμῶν ἀληθῆ λέγει ‐ οὔτε γὰρ εὑρετὴσ οὔτε μαθητὴσ οὐδενὸσ περὶ τῶν τοιούτων γεγονέναι ‐ σὺ δ’, ὦ Λάχησ καὶ Νικία, εἴπετον ἡμῖν ἑκάτεροσ τίνι δὴ δεινοτάτῳ συγγεγόνατον περὶ τῆσ τῶν νέων τροφῆσ, καὶ πότερα μαθόντε παρά του ἐπίστασθον ἢ αὐτὼ ἐξευρόντε, καὶ εἰ μὲν μαθόντε, τίσ ὁ διδάσκαλοσ ἑκατέρῳ καὶ τίνεσ ἄλλοι ὁμότεχνοι αὐτοῖσ, ἵν’, ἂν μὴ ὑμῖν σχολὴ ᾖ ὑπὸ τῶν τῆσ πόλεωσ πραγμάτων, ἐπ’ ἐκείνουσ ἰώμεν καὶ πείθωμεν ἢ δώροισ ἢ χάρισιν ἢ ἀμφότερα ἐπιμεληθῆναι καὶ τῶν ἡμετέρων καὶ τῶν ὑμετέρων παίδων, ὅπωσ μὴ καταισχύνωσι τοὺσ αὑτῶν προγόνουσ φαῦλοι γενόμενοι·

εἰ δ’ αὐτοὶ εὑρεταὶ γεγονότε τοῦ τοιούτου, δότε παράδειγμα τίνων ἤδη ἄλλων ἐπιμεληθέντεσ ἐκ φαύλων καλούσ τε κἀγαθοὺσ ἐποιήσατε.

εἰ γὰρ νῦν πρῶτον ἄρξεσθε παιδεύειν, σκοπεῖν χρὴ μὴ οὐκ ἐν τῷ Καρὶ ὑμῖν ὁ κίνδυνοσ κινδυνεύηται, ἀλλ’ ἐν τοῖσ ὑέσι τε καὶ ἐν τοῖσ τῶν φίλων παισί, καὶ ἀτεχνῶσ τὸ λεγόμενον κατὰ τὴν παροιμίαν ὑμῖν συμβαίνῃ ἐν πίθῳ ἡ κεραμεία γιγνομένη. λέγετε οὖν τί τούτων ἢ φατὲ ὑμῖν ὑπάρχειν τε καὶ προσήκειν ἢ οὔ φατε.

ταῦτ’, ὦ Λυσίμαχε, παρ’ αὐτῶν πυνθάνου τε καὶ μὴ μεθίει τοὺσ ἄνδρασ. καλῶσ μὲν ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ ἄνδρεσ, Σωκράτησ λέγειν· εἰ δὲ βουλομένοισ ὑμῖν ἐστι περὶ τῶν τοιούτων ἐρωτᾶσθαί τε καὶ διδόναι λόγον, αὐτοὺσ δὴ χρὴ γιγνώσκειν, ὦ Νικία τε καὶ Λάχησ.

ἐμοὶ μὲν γὰρ καὶ Μελησίᾳ τῷδε δῆλον ὅτι ἡδομένοισ ἂν εἰή εἰ πάντα ἃ Σωκράτησ ἐρωτᾷ ἐθέλοιτε λόγῳ διεξιέναι· καὶ γὰρ ἐξ ἀρχῆσ ἐντεῦθεν ἠρχόμην λέγων, ὅτι εἰσ συμβουλὴν διὰ ταῦτα ὑμᾶσ παρακαλέσαιμεν, ὅτι μεμεληκέναι ὑμῖν ἡγούμεθα, ὡσ εἰκόσ, περὶ τῶν τοιούτων, καὶ ἄλλωσ καὶ ἐπειδὴ οἱ παῖδεσ ὑμῖν ὀλίγου ὥσπερ οἱ ἡμέτεροι ἡλικίαν ἔχουσι παιδεύεσθαι. εἰ οὖν ὑμῖν μή τι διαφέρει, εἴπατε καὶ κοινῇ μετὰ Σωκράτουσ σκέψασθε, διδόντεσ τε καὶ δεχόμενοι λόγον παρ’ ἀλλήλων·

εὖ γὰρ καὶ τοῦτο λέγει ὅδε, ὅτι περὶ τοῦ μεγίστου νῦν βουλευόμεθα τῶν ἡμετέρων. ἀλλ’ ὁρᾶτε εἰ δοκεῖ χρῆναι οὕτω ποιεῖν. ὦ Λυσίμαχε, δοκεῖσ μοι ὡσ ἀληθῶσ Σωκράτη πατρόθεν γιγνώσκειν μόνον, αὐτῷ δ’ οὐ συγγεγονέναι ἀλλ’ ἢ παιδὶ ὄντι, εἴ που ἐν τοῖσ δημόταισ μετὰ τοῦ πατρὸσ ἀκολουθῶν ἐπλησίασέν σοι ἢ ἐν ἱερῷ ἢ ἐν ἄλλῳ τῳ συλλόγῳ τῶν δημοτῶν· ἐπειδὴ δὲ πρεσβύτεροσ γέγονεν, οὐκ ἐντετυχηκὼσ τῷ ἀνδρὶ δῆλοσ ἔτι εἶ.

τί μάλιστα, ὦ Νικία; οὔ μοι δοκεῖσ εἰδέναι ὅτι ὃσ ἂν ἐγγύτατα Σωκράτουσ ᾖ λόγῳ ὥσπερ γένει καὶ πλησιάζῃ διαλεγόμενοσ, ἀνάγκη αὐτῷ, ἐὰν ἄρα καὶ περὶ ἄλλου του πρότερον ἄρξηται διαλέγεσθαι, μὴ παύεσθαι ὑπὸ τούτου περιαγόμενον τῷ λόγῳ, πρὶν <ἂν> ἐμπέσῃ εἰσ τὸ διδόναι περὶ αὑτοῦ λόγον, ὅντινα τρόπον νῦν τε ζῇ καὶ ὅντινα τὸν παρεληλυθότα βίον βεβίωκεν· ἐπειδὰν δ’ ἐμπέσῃ, ὅτι οὐ πρότερον αὐτὸν ἀφήσει Σωκράτησ, πρὶν ἂν βασανίσῃ ταῦτα εὖ τε καὶ καλῶσ ἅπαντα.

ἐγὼ δὲ συνήθησ τέ εἰμι τῷδε καὶ οἶδ’ ὅτι ἀνάγκη ὑπὸ τούτου πάσχειν ταῦτα, καὶ ἔτι γε αὐτὸσ ὅτι πείσομαι ταῦτα εὖ οἶδα· χαίρω γάρ, ὦ Λυσίμαχε, τῷ ἀνδρὶ πλησιάζων, καὶ οὐδὲν οἶμαι κακὸν εἶναι τὸ ὑπομιμνῄσκεσθαι ὅτι μὴ καλῶσ ἢ πεποιήκαμεν ἢ ποιοῦμεν, ἀλλ’ εἰσ τὸν ἔπειτα βίον προμηθέστερον ἀνάγκη εἶναι τὸν ταῦτα μὴ φεύγοντα ἀλλ’ ἐθέλοντα κατὰ τὸ τοῦ Σόλωνοσ καὶ ἀξιοῦντα μανθάνειν ἑώσπερ ἂν ζῇ, καὶ μὴ οἰόμενον αὐτῷ τὸ γῆρασ νοῦν ἔχον προσιέναι. ἐμοὶ μὲν οὖν οὐδὲν ἀήθεσ οὐδ’ αὖ ἀηδὲσ ὑπὸ Σωκράτουσ βασανίζεσθαι, ἀλλὰ καὶ πάλαι σχεδόν τι ἠπιστάμην ὅτι οὐ περὶ τῶν μειρακίων ἡμῖν ὁ λόγοσ ἔσοιτο Σωκράτουσ παρόντοσ, ἀλλὰ περὶ ἡμῶν αὐτῶν.

ὅπερ οὖν λέγω, τὸ μὲν ἐμὸν οὐδὲν κωλύει Σωκράτει συνδιατρίβειν ὅπωσ οὗτοσ βούλεται· Λάχητα δὲ τόνδε ὁρ́α ὅπωσ ἔχει περὶ τοῦ τοιούτου.

ἁπλοῦν τό γ’ ἐμόν, ὦ Νικία, περὶ λόγων ἐστίν, εἰ δὲ βούλει, οὐχ ἁπλοῦν ἀλλὰ διπλοῦν· καὶ γὰρ ἂν δόξαιμί τῳ φιλόλογοσ εἶναι καὶ αὖ μισόλογοσ. ὅταν μὲν γὰρ ἀκούω ἀνδρὸσ περὶ ἀρετῆσ διαλεγομένου ἢ περί τινοσ σοφίασ ὡσ ἀληθῶσ ὄντοσ ἀνδρὸσ καὶ ἀξίου τῶν λόγων ὧν λέγει, χαίρω ὑπερφυῶσ, θεώμενοσ ἅμα τόν τε λέγοντα καὶ τὰ λεγόμενα ὅτι πρέποντα ἀλλήλοισ καὶ ἁρμόττοντά ἐστι. καὶ κομιδῇ μοι δοκεῖ μουσικὸσ ὁ τοιοῦτοσ εἶναι, ἁρμονίαν καλλίστην ἡρμοσμένοσ οὐ λύραν οὐδὲ παιδιᾶσ ὄργανα, ἀλλὰ τῷ ὄντι ζῆν ἡρμοσμένοσ οὗ αὐτὸσ αὑτοῦ τὸν βίον σύμφωνον τοῖσ λόγοισ πρὸσ τὰ ἔργα, ἀτεχνῶσ δωριστὶ ἀλλ’ οὐκ ἰαστί, οἰόμαι δὲ οὐδὲ φρυγιστὶ οὐδὲ λυδιστί, ἀλλ’ ἥπερ μόνη Ἑλληνική ἐστιν ἁρμονία.

ὁ μὲν οὖν τοιοῦτοσ χαίρειν με ποιεῖ φθεγγόμενοσ καὶ δοκεῖν ὁτῳοῦν φιλόλογον εἶναι ‐ οὕτω σφόδρα ἀποδέχομαι παρ’ αὐτοῦ τὰ λεγόμενα ‐ ὁ δὲ τἀναντία τούτου πράττων λυπεῖ με, ὅσῳ ἂν δοκῇ ἄμεινον λέγειν, τοσούτῳ μᾶλλον, καὶ ποιεῖ αὖ δοκεῖν εἶναι μισόλογον. Σωκράτουσ δ’ ἐγὼ τῶν μὲν λόγων οὐκ ἔμπειρόσ εἰμι, ἀλλὰ πρότερον, ὡσ ἐοίκε, τῶν ἔργων ἐπειράθην, καὶ ἐκεῖ αὐτὸν ηὑρ͂ον ἄξιον ὄντα λόγων καλῶν καὶ πάσησ παρρησίασ.

εἰ οὖν καὶ τοῦτο ἔχει, συμβούλομαι τἀνδρί, καὶ ἥδιστ’ ἂν ἐξεταζοίμην ὑπὸ τοῦ τοιούτου, καὶ οὐκ ἂν ἀχθοίμην μανθάνων, ἀλλὰ καὶ ἐγὼ τῷ Σόλωνι, ἓν μόνον προσλαβών, συγχωρῶ·

γηράσκων γὰρ πολλὰ διδάσκεσθαι ἐθέλω ὑπὸ χρηστῶν μόνον. τοῦτο γάρ μοι συγχωρείτω, ἀγαθὸν καὶ αὐτὸν εἶναι τὸν διδάσκαλον, ἵνα μὴ δυσμαθὴσ φαίνωμαι ἀηδῶσ μανθάνων· εἰ δὲ νεώτεροσ ὁ διδάσκων ἔσται ἢ μήπω ἐν δόξῃ ὢν ἤ τι ἄλλο τῶν τοιούτων ἔχων, οὐδέν μοι μέλει. σοὶ οὖν, ὦ Σώκρατεσ, ἐγὼ ἐπαγγέλλομαι καὶ διδάσκειν καὶ ἐλέγχειν ἐμὲ ὅτι ἂν βούλῃ, καὶ μανθάνειν γε ὅτι αὖ ἐγὼ οἶδα·

οὕτω σὺ παρ’ ἐμοὶ διάκεισαι ἀπ’ ἐκείνησ τῆσ ἡμέρασ ᾗ μετ’ ἐμοῦ συνδιεκινδύνευσασ καὶ ἔδωκασ σαυτοῦ πεῖραν ἀρετῆσ ἣν χρὴ διδόναι τὸν μέλλοντα δικαίωσ δώσειν. λέγ’ οὖν ὅτι σοι φίλον, μηδὲν τὴν ἡμετέραν ἡλικίαν ὑπόλογον ποιούμενοσ. οὐ τὰ ὑμέτερα, ὡσ ἐοίκεν, αἰτιασόμεθα μὴ οὐχ ἕτοιμα εἶναι καὶ συμβουλεύειν καὶ συσκοπεῖν.

ἀλλ’ ἡμέτερον δὴ ἔργον, ὦ Σώκρατεσ ‐ ἕνα γάρ σε ἔγωγε ἡμῶν τίθημι ‐ σκόπει οὖν ἀντ’ ἐμοῦ ὑπὲρ τῶν νεανίσκων ὅτι δεόμεθα παρὰ τῶνδε πυνθάνεσθαι, καὶ συμβούλευε διαλεγόμενοσ τούτοισ. ἐγὼ μὲν γὰρ καὶ ἐπιλανθάνομαι ἤδη τὰ πολλὰ διὰ τὴν ἡλικίαν ὧν ἂν διανοηθῶ ἐρέσθαι καὶ αὖ ἃ ἂν ἀκούσω· ἐὰν δὲ μεταξὺ ἄλλοι λόγοι γένωνται, οὐ πάνυ μέμνημαι. ὑμεῖσ οὖν λέγετε καὶ διέξιτε πρὸσ ὑμᾶσ αὐτοὺσ περὶ ὧν προυθέμεθα·

ἐγὼ δ’ ἀκούσομαι καὶ ἀκούσασ αὖ μετὰ Μελησίου τοῦδε ποιήσω τοῦτο ὅτι ἂν καὶ ὑμῖν δοκῇ. πειστέον, ὦ Νικία τε καὶ Λάχησ, Λυσιμάχῳ καὶ Μελησίᾳ. ἃ μὲν οὖν νυνδὴ ἐπεχειρήσαμεν σκοπεῖν, τίνεσ οἱ διδάσκαλοι ἡμῖν τῆσ τοιαύτησ παιδείασ γεγόνασιν ἢ τίνασ ἄλλουσ βελτίουσ πεποιήκαμεν, ἴσωσ μὲν οὐ κακῶσ εἶχεν ἐξετάζειν καὶ τὰ τοιαῦτα ἡμᾶσ αὐτούσ· ἀλλ’ οἶμαι καὶ ἡ τοιάδε σκέψισ εἰσ ταὐτὸν φέρει, σχεδὸν δέ τι καὶ μᾶλλον ἐξ ἀρχῆσ εἰή ἄν.

εἰ γὰρ τυγχάνομεν ἐπιστάμενοι ὁτουοῦν πέρι ὅτι παραγενόμενόν τῳ βέλτιον ποιεῖ ἐκεῖνο ᾧ παρεγένετο, καὶ προσέτι οἱοῖ́ τέ ἐσμεν αὐτὸ ποιεῖν παραγίγνεσθαι ἐκείνῳ, δῆλον ὅτι αὐτό γε ἴσμεν τοῦτο οὗ πέρι σύμβουλοι ἂν γενοίμεθα ὡσ ἄν τισ αὐτὸ ῥᾷστα καὶ ἄριστ’ ἂν κτήσαιτο. ἴσωσ οὖν οὐ μανθάνετέ μου ὅτι λέγω, ἀλλ’ ὧδε ῥᾷον μαθήσεσθε. εἰ τυγχάνομεν ἐπιστάμενοι ὅτι ὄψισ παραγενομένη ὀφθαλμοῖσ βελτίουσ ποιεῖ ἐκείνουσ οἷσ παρεγένετο, καὶ προσέτι οἱοῖ́ τ’ ἐσμὲν ποιεῖν αὐτὴν παραγίγνεσθαι ὄμμασι, δῆλον ὅτι ὄψιν γε ἴσμεν αὐτὴν ὅτι ποτ’ ἔστιν, ἧσ πέρι σύμβουλοι ἂν γενοίμεθα ὡσ ἄν τισ αὐτὴν ῥᾷστα καὶ ἄριστα κτήσαιτο.

εἰ γὰρ μηδ’ αὐτὸ τοῦτο εἰδεῖμεν, ὅτι ποτ’ ἔστιν ὄψισ ἢ ὅτι ἔστιν ἀκοή, σχολῇ ἂν σύμβουλοί γε ἄξιοι λόγου γενοίμεθα καὶ ἰατροὶ ἢ περὶ ὀφθαλμῶν ἢ περὶ ὤτων, ὅντινα τρόπον ἀκοὴν ἢ ὄψιν κάλλιστ’ ἂν κτήσαιτό τισ. ἀληθῆ λέγεισ, ὦ Σώκρατεσ.

οὐκοῦν, ὦ Λάχησ, καὶ νῦν ἡμᾶσ τώδε παρακαλεῖτον εἰσ συμβουλήν, τίν’ ἂν τρόπον τοῖσ ὑέσιν αὐτῶν ἀρετὴ παραγενομένη ταῖσ ψυχαῖσ ἀμείνουσ ποιήσειε; πάνυ γε. ἆρ’ οὖν ἡμῖν τοῦτό γ’ ὑπάρχειν δεῖ, τὸ εἰδέναι ὅτι ποτ’ ἔστιν ἀρετή; εἰ γάρ που μηδ’ ἀρετὴν εἰδεῖμεν τὸ παράπαν ὅτι ποτε τυγχάνει ὄν, τίν’ ἂν τρόπον τούτου σύμβουλοι γενοίμεθ’ ἂν ὁτῳοῦν, ὅπωσ ἂν αὐτὸ κάλλιστα κτήσαιτο; οὐδένα, ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ.

φαμὲν ἄρα, ὦ Λάχησ, εἰδέναι αὐτὸ ὅτι ἔστιν. φαμὲν μέντοι. οὐκοῦν ὅ γε ἴσμεν, κἂν εἴποιμεν δήπου τί ἐστιν. πῶσ γὰρ οὔ; μὴ τοίνυν, ὦ ἄριστε, περὶ ὅλησ ἀρετῆσ εὐθέωσ σκοπώμεθα ‐ πλέον γὰρ ἴσωσ ἔργον ‐ ἀλλὰ μέρουσ τινὸσ πέρι πρῶτον ἴδωμεν εἰ ἱκανῶσ ἔχομεν πρὸσ τὸ εἰδέναι· καὶ ἡμῖν, ὡσ τὸ εἰκόσ, ῥᾴων ἡ σκέψισ ἔσται. ἀλλ’ οὕτω ποιῶμεν, ὦ Σώκρατεσ, ὡσ σὺ βούλει.

τί οὖν ἂν προελοίμεθα τῶν τῆσ ἀρετῆσ μερῶν; ἢ δῆλον δὴ ὅτι τοῦτο εἰσ ὃ τείνειν δοκεῖ ἡ ἐν τοῖσ ὅπλοισ μάθησισ; δοκεῖ δέ που τοῖσ πολλοῖσ εἰσ ἀνδρείαν. ἦ γάρ; καὶ μάλα δὴ οὕτω δοκεῖ. τοῦτο τοίνυν πρῶτον ἐπιχειρήσωμεν, ὦ Λάχησ, εἰπεῖν, ἀνδρεία τί ποτ’ ἐστίν· ἔπειτα μετὰ τοῦτο σκεψόμεθα καὶ ὅτῳ ἂν τρόπῳ τοῖσ νεανίσκοισ παραγένοιτο, καθ’ ὅσον οἱο͂́ν τε ἐξ ἐπιτηδευμάτων τε καὶ μαθημάτων παραγενέσθαι. ἀλλὰ πειρῶ εἰπεῖν ὃ λέγω, τί ἐστιν ἀνδρεία.

οὐ μὰ τὸν Δία, ὦ Σώκρατεσ, οὐ χαλεπὸν εἰπεῖν· εἰ γάρ τισ ἐθέλοι ἐν τῇ τάξει μένων ἀμύνεσθαι τοὺσ πολεμίουσ καὶ μὴ φεύγοι, εὖ ἴσθι ὅτι ἀνδρεῖοσ ἂν εἰή. εὖ μὲν λέγεισ, ὦ Λάχησ· ἀλλ’ ἴσωσ ἐγὼ αἴτιοσ, οὐ σαφῶσ εἰπών, τὸ σὲ ἀποκρίνασθαι μὴ τοῦτο ὃ διανοούμενοσ ἠρόμην, ἀλλ’ ἕτερον. πῶσ τοῦτο λέγεισ, ὦ Σώκρατεσ; ἐγὼ φράσω, ἐὰν οἱο͂́σ τε γένωμαι.

ἀνδρεῖόσ που οὗτοσ, ὃν καὶ σὺ λέγεισ, ὃσ ἂν ἐν τῇ τάξει μένων μάχηται τοῖσ πολεμίοισ. ἐγὼ γοῦν φημι. καὶ γὰρ ἐγώ. ἀλλὰ τί αὖ ὅδε, ὃσ ἂν φεύγων μάχηται τοῖσ πολεμίοισ ἀλλὰ μὴ μένων; πῶσ φεύγων; ὥσπερ που καὶ Σκύθαι λέγονται οὐχ ἧττον φεύγοντεσ ἢ διώκοντεσ μάχεσθαι, καὶ Ὅμηρόσ που ἐπαινῶν τοὺσ τοῦ Αἰνείου ἵππουσ κραιπνὰ μάλ’ ἔνθα καὶ ἔνθα ἔφη αὐτοὺσ ἐπίστασθαι διώκειν ἠδὲ φέβεσθαι· καὶ αὐτὸν τὸν Αἰνείαν κατὰ τοῦτ’ ἐνεκωμίασε, κατὰ τὴν τοῦ φόβου ἐπιστήμην, καὶ εἶπεν αὐτὸν εἶναι μήστωρα φόβοιο.

καὶ καλῶσ γε, ὦ Σώκρατεσ· περὶ ἁρμάτων γὰρ ἔλεγε. καὶ σὺ τὸ τῶν Σκυθῶν ἱππέων πέρι λέγεισ· τὸ μὲν γὰρ ἱππικὸν τὸ ἐκείνων οὕτω μάχεται, τὸ δὲ ὁπλιτικὸν τό γε τῶν Ἑλλήνων, ὡσ ἐγὼ λέγω. πλήν γ’ ἴσωσ, ὦ Λάχησ, τὸ Λακεδαιμονίων. Λακεδαιμονίουσ γάρ φασιν ἐν Πλαταιαῖσ, ἐπειδὴ πρὸσ τοῖσ γερροφόροισ ἐγένοντο, οὐκ ἐθέλειν μένοντασ πρὸσ αὐτοὺσ μάχεσθαι, ἀλλὰ φεύγειν, ἐπειδὴ δ’ ἐλύθησαν αἱ τάξεισ τῶν Περσῶν, ἀναστρεφομένουσ ὥσπερ ἱππέασ μάχεσθαι καὶ οὕτω νικῆσαι τὴν ἐκεῖ μάχην. ἀληθῆ λέγεισ.

γάρ σου πυθέσθαι μὴ μόνον τοὺσ ἐν τῷ ὁπλιτικῷ ἀνδρείουσ, ἀλλὰ καὶ τοὺσ ἐν τῷ ἱππικῷ καὶ ἐν σύμπαντι τῷ πολεμικῷ εἴδει, καὶ μὴ μόνον τοὺσ ἐν τῷ πολέμῳ, ἀλλὰ καὶ τοὺσ ἐν τοῖσ πρὸσ τὴν θάλατταν κινδύνοισ ἀνδρείουσ ὄντασ, καὶ ὅσοι γε πρὸσ νόσουσ καὶ ὅσοι πρὸσ πενίασ ἢ καὶ πρὸσ τὰ πολιτικὰ ἀνδρεῖοί εἰσιν, καὶ ἔτι αὖ μὴ μόνον ὅσοι πρὸσ λύπασ ἀνδρεῖοί εἰσιν ἢ φόβουσ, ἀλλὰ καὶ πρὸσ ἐπιθυμίασ ἢ ἡδονὰσ δεινοὶ μάχεσθαι, καὶ μένοντεσ καὶ ἀναστρέφοντεσ ‐ εἰσὶ γάρ πού τινεσ, ὦ Λάχησ, καὶ ἐν τοῖσ τοιούτοισ ἀνδρεῖοι ‐ καὶ σφόδρα, ὦ Σώκρατεσ.

οὐκοῦν ἀνδρεῖοι μὲν πάντεσ οὗτοί εἰσιν, ἀλλ’ οἱ μὲν ἐν ἡδοναῖσ, οἱ δ’ ἐν λύπαισ, οἱ δ’ ἐν ἐπιθυμίαισ, οἱ δ’ ἐν φόβοισ τὴν ἀνδρείαν κέκτηνται·

οἱ δέ γ’ οἶμαι δειλίαν ἐν τοῖσ αὐτοῖσ τούτοισ. πάνυ γε. τί ποτε ὂν ἑκάτερον τούτων; τοῦτο ἐπυνθανόμην. πάλιν οὖν πειρῶ εἰπεῖν ἀνδρείαν πρῶτον τί ὂν ἐν πᾶσι τούτοισ ταὐτόν ἐστιν· ἢ οὔπω καταμανθάνεισ ὃ λέγω; οὐ πάνυ τι. ἀλλ’ ὧδε λέγω, ὥσπερ ἂν εἰ τάχοσ ἠρώτων τί ποτ’ ἐστίν, ὃ καὶ ἐν τῷ τρέχειν τυγχάνει ὂν ἡμῖν καὶ ἐν τῷ κιθαρίζειν καὶ ἐν τῷ λέγειν καὶ ἐν τῷ μανθάνειν καὶ ἐν ἄλλοισ πολλοῖσ, καὶ σχεδόν τι αὐτὸ κεκτήμεθα, οὗ καὶ πέρι ἄξιον λέγειν, ἢ ἐν ταῖσ τῶν χειρῶν πράξεσιν ἢ σκελῶν ἢ στόματόσ τε καὶ φωνῆσ ἢ διανοίασ·

ἢ οὐχ οὕτω καὶ σὺ λέγεισ; πάνυ γε. εἰ τοίνυν τίσ με ἔροιτο· "ὦ Σώκρατεσ, τί λέγεισ τοῦτο ὃ ἐν πᾶσιν ὀνομάζεισ ταχυτῆτα εἶναι; εἴποιμ’ ἂν αὐτῷ ὅτι τὴν ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ πολλὰ διαπραττομένην δύναμιν ταχυτῆτα ἔγωγε καλῶ καὶ περὶ φωνὴν καὶ περὶ δρόμον καὶ περὶ τἆλλα πάντα. ὀρθῶσ γε σὺ λέγων.

πειρῶ δὴ καὶ σύ, ὦ Λάχησ, τὴν ἀνδρείαν οὕτωσ εἰπεῖν τίσ οὖσα δύναμισ ἡ αὐτὴ ἐν ἡδονῇ καὶ ἐν λύπῃ καὶ ἐν ἅπασιν οἷσ νυνδὴ ἐλέγομεν αὐτὴν εἶναι, ἔπειτα ἀνδρεία κέκληται. δοκεῖ τοίνυν μοι καρτερία τισ εἶναι τῆσ ψυχῆσ, εἰ τό γε διὰ πάντων περὶ ἀνδρείασ πεφυκὸσ δεῖ εἰπεῖν. ἀλλὰ μὴν δεῖ, εἴ γε τὸ ἐρωτώμενον ἀποκρινούμεθα ἡμῖν αὐτοῖσ. τοῦτο τοίνυν ἔμοιγε φαίνεται· οὔτι πᾶσά γε, ὡσ ἐγᾦμαι, καρτερία ἀνδρεία σοι φαίνεται.

τεκμαίρομαι δὲ ἐνθένδε· σχεδὸν γάρ τι οἶδα, ὦ Λάχησ, ὅτι τῶν πάνυ καλῶν πραγμάτων ἡγῇ σὺ ἀνδρείαν εἶναι. εὖ μὲν οὖν ἴσθι ὅτι τῶν καλλίστων. οὐκοῦν ἡ μὲν μετὰ φρονήσεωσ καρτερία καλὴ κἀγαθή; πάνυ γε. τί δ’ ἡ μετ’ ἀφροσύνησ;

οὐ τοὐναντίον ταύτῃ βλαβερὰ καὶ κακοῦργοσ; ναί. καλὸν οὖν τι φήσεισ σὺ εἶναι τὸ τοιοῦτον, ὂν κακοῦργόν τε καὶ βλαβερόν; οὔκουν δίκαιόν γε, ὦ Σώκρατεσ. οὐκ ἄρα τήν γε τοιαύτην καρτερίαν ἀνδρείαν ὁμολογήσεισ εἶναι, ἐπειδήπερ οὐ καλή ἐστιν, ἡ δὲ ἀνδρεία καλόν ἐστιν. ἀληθῆ λέγεισ. ἡ φρόνιμοσ ἄρα καρτερία κατὰ τὸν σὸν λόγον ἀνδρεία ἂν εἰή. ἐοίκεν. ἴδωμεν δή, ἡ εἰσ τί φρόνιμοσ;

ἢ ἡ εἰσ ἅπαντα καὶ τὰ μεγάλα καὶ τὰ σμικρά; οἱο͂ν εἴ τισ καρτερεῖ ἀναλίσκων ἀργύριον φρονίμωσ, εἰδὼσ ὅτι ἀναλώσασ πλέον ἐκτήσεται, τοῦτον ἀνδρεῖον καλοῖσ ἄν; μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγε. ἀλλ’ οἱο͂ν εἴ τισ ἰατρὸσ ὤν, περιπλευμονίᾳ τοῦ ὑέοσ ἐχομένου ἢ ἄλλου τινὸσ καὶ δεομένου πιεῖν ἢ φαγεῖν δοῦναι, μὴ κάμπτοιτο ἀλλὰ καρτεροῖ; οὐδ’ ὁπωστιοῦν οὐδ’ αὕτη.

ἀλλ’ ἐν πολέμῳ καρτεροῦντα ἄνδρα καὶ ἐθέλοντα μάχεσθαι, φρονίμωσ λογιζόμενον, εἰδότα μὲν ὅτι βοηθήσουσιν ἄλλοι αὐτῷ, πρὸσ ἐλάττουσ δὲ καὶ φαυλοτέρουσ μαχεῖται ἢ μεθ’ ὧν αὐτόσ ἐστιν, ἔτι δὲ χωρία ἔχει κρείττω, τοῦτον τὸν μετὰ τῆσ τοιαύτησ φρονήσεωσ καὶ παρασκευῆσ καρτεροῦντα ἀνδρειότερον ἂν φαίησ ἢ τὸν ἐν τῷ ἐναντίῳ στρατοπέδῳ ἐθέλοντα ὑπομένειν τε καὶ καρτερεῖν; τὸν ἐν τῷ ἐναντίῳ, ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ.

ἀλλὰ μὴν ἀφρονεστέρα γε ἡ τούτου ἢ ἡ τοῦ ἑτέρου καρτερία. ἀληθῆ λέγεισ. καὶ τὸν μετ’ ἐπιστήμησ ἄρα ἱππικῆσ καρτεροῦντα ἐν ἱππομαχίᾳ ἧττον φήσεισ ἀνδρεῖον εἶναι ἢ τὸν ἄνευ ἐπιστήμησ. ἔμοιγε δοκεῖ. καὶ τὸν μετὰ σφενδονητικῆσ ἢ τοξικῆσ ἢ ἄλλησ τινὸσ τέχνησ καρτεροῦντα. πάνυ γε.

καὶ ὅσοι ἂν ἐθέλωσιν εἰσ φρέαρ καταβαίνοντεσ καὶ κολυμβῶντεσ καρτερεῖν ἐν τούτῳ τῷ ἔργῳ, μὴ ὄντεσ δεινοί, ἢ ἔν τινι ἄλλῳ τοιούτῳ, ἀνδρειοτέρουσ φήσεισ τῶν ταῦτα δεινῶν. τί γὰρ ἄν τισ ἄλλο φαίη, ὦ Σώκρατεσ; οὐδέν, εἴπερ οἰοίτό γε οὕτωσ. ἀλλὰ μὴν οἶμαί γε. καὶ μήν που ἀφρονεστέρωσ γε, ὦ Λάχησ, οἱ τοιοῦτοι κινδυνεύουσίν τε καὶ καρτεροῦσιν ἢ οἱ μετὰ τέχνησ αὐτὸ πράττοντεσ. φαίνονται. οὐκοῦν αἰσχρὰ ἡ ἄφρων τόλμα τε καὶ καρτέρησισ ἐν τῷ πρόσθεν ἐφάνη ἡμῖν οὖσα καὶ βλαβερά;

πάνυ γε. ἡ δέ γε ἀνδρεία ὡμολογεῖτο καλόν τι εἶναι. ὡμολογεῖτο γάρ. νῦν δ’ αὖ πάλιν φαμὲν ἐκεῖνο τὸ αἰσχρόν, τὴν ἄφρονα καρτέρησιν, ἀνδρείαν εἶναι. ἐοίκαμεν. καλῶσ οὖν σοι δοκοῦμεν λέγειν; μὰ τὸν Δί’, ὦ Σώκρατεσ, ἐμοὶ μὲν οὔ. οὐκ ἄρα που κατὰ τὸν σὸν λόγον δωριστὶ ἡρμόσμεθα ἐγώ τε καὶ σύ, ὦ Λάχησ· τὰ γὰρ ἔργα οὐ συμφωνεῖ ἡμῖν τοῖσ λόγοισ.

ἔργῳ μὲν γάρ, ὡσ ἐοίκε, φαίη ἄν τισ ἡμᾶσ ἀνδρείασ μετέχειν, λόγῳ δ’, ὡσ ἐγᾦμαι, οὐκ ἄν, εἰ νῦν ἡμῶν ἀκούσειε διαλεγομένων. ἀληθέστατα λέγεισ. τί οὖν; δοκεῖ καλὸν εἶναι οὕτωσ ἡμᾶσ διακεῖσθαι; οὐδ’ ὁπωστιοῦν. βούλει οὖν ᾧ λέγομεν πειθώμεθα τό γε τοσοῦτον; τὸ ποῖον δὴ τοῦτο, καὶ τίνι τούτῳ; τῷ λόγῳ ὃσ καρτερεῖν κελεύει.

εἰ οὖν βούλει, καὶ ἡμεῖσ ἐπὶ τῇ ζητήσει ἐπιμείνωμέν τε καὶ καρτερήσωμεν, ἵνα καὶ μὴ ἡμῶν αὐτὴ ἡ ἀνδρεία καταγελάσῃ, ὅτι οὐκ ἀνδρείωσ αὐτὴν ζητοῦμεν, εἰ ἄρα πολλάκισ αὐτὴ ἡ καρτέρησίσ ἐστιν ἀνδρεία. ἐγὼ μὲν ἕτοιμοσ, ὦ Σώκρατεσ, μὴ προαφίστασθαι. καίτοι ἀήθησ γ’ εἰμὶ τῶν τοιούτων λόγων· ἀλλά τίσ με καὶ φιλονικία εἴληφεν πρὸσ τὰ εἰρημένα, καὶ ὡσ ἀληθῶσ ἀγανακτῶ εἰ οὑτωσὶ ἃ νοῶ μὴ οἱο͂́σ τ’ εἰμὶ εἰπεῖν. νοεῖν μὲν γὰρ ἔμοιγε δοκῶ περὶ ἀνδρείασ ὅτι ἔστιν, οὐκ οἶδα δ’ ὅπῃ με ἄρτι διέφυγεν, ὥστε μὴ συλλαβεῖν τῷ λόγῳ αὐτὴν καὶ εἰπεῖν ὅτι ἔστιν. οὐκοῦν, ὦ φίλε, τὸν ἀγαθὸν κυνηγέτην μεταθεῖν χρὴ καὶ μὴ ἀνιέναι.

παντάπασι μὲν οὖν. βούλει οὖν καὶ Νικίαν τόνδε παρακαλῶμεν ἐπὶ τὸ κυνηγέσιον, εἴ τι ἡμῶν εὐπορώτερόσ ἐστιν; βούλομαι·

πῶσ γὰρ οὔ; ἴθι δή, ὦ Νικία, ἀνδράσι φίλοισ χειμαζομένοισ ἐν λόγῳ καὶ ἀποροῦσιν βοήθησον, εἴ τινα ἔχεισ δύναμιν. τὰ μὲν γὰρ δὴ ἡμέτερα ὁρᾷσ ὡσ ἄπορα· σὺ δ’ εἰπὼν ὅτι ἡγῇ ἀνδρείαν εἶναι, ἡμᾶσ τε τῆσ ἀπορίασ ἔκλυσαι καὶ αὐτὸσ ἃ νοεῖσ τῷ λόγῳ βεβαίωσαι. δοκεῖτε τοίνυν μοι πάλαι οὐ καλῶσ, ὦ Σώκρατεσ, ὁρίζεσθαι τὴν ἀνδρείαν· ὃ γὰρ ἐγὼ σοῦ ἤδη καλῶσ λέγοντοσ ἀκήκοα, τούτῳ οὐ χρῆσθε. ποίῳ δή, ὦ Νικία; πολλάκισ ἀκήκοά σου λέγοντοσ ὅτι ταῦτα ἀγαθὸσ ἕκαστοσ ἡμῶν ἅπερ σοφόσ, ἃ δὲ ἀμαθήσ, ταῦτα δὲ κακόσ.

ἀληθῆ μέντοι νὴ Δία λέγεισ, ὦ Νικία. οὐκοῦν εἴπερ ὁ ἀνδρεῖοσ ἀγαθόσ, δῆλον ὅτι σοφόσ ἐστιν. ἤκουσασ, ὦ Λάχησ; ἔγωγε, καὶ οὐ σφόδρα γε μανθάνω ὃ λέγει. ἀλλ’ ἐγὼ δοκῶ μανθάνειν, καί μοι δοκεῖ ἁνὴρ σοφίαν τινὰ τὴν ἀνδρείαν λέγειν. ποίαν, ὦ Σώκρατεσ, σοφίαν; οὐκοῦν τόνδε τοῦτο ἐρωτᾷσ;

ταύτην ἔγωγε, ὦ Λάχησ, τὴν τῶν δεινῶν καὶ θαρραλέων ἐπιστήμην καὶ ἐν πολέμῳ καὶ ἐν τοῖσ ἄλλοισ ἅπασιν. ἔγωγε. ἴθι δή, αὐτῷ εἰπέ, ὦ Νικία, ποία σοφία ἀνδρεία ἂν εἰή κατὰ τὸν σὸν λόγον. οὐ γάρ που ἥ γε αὐλητική. οὐδαμῶσ. οὐδὲ μὴν ἡ κιθαριστική. οὐ δῆτα. ἀλλὰ τίσ δὴ αὕτη ἢ τίνοσ ἐπιστήμη; πάνυ μὲν οὖν ὀρθῶσ αὐτὸν ἐρωτᾷσ, ὦ Σώκρατεσ, καὶ εἰπέτω γε τίνα φησὶν αὐτὴν εἶναι. ὡσ ἄτοπα λέγει, ὦ Σώκρατεσ.

πρὸσ τί τοῦτ’ εἶπεσ βλέψασ, ὦ Λάχησ; πρὸσ ὅτι; χωρὶσ δήπου σοφία ἐστὶν ἀνδρείασ. οὔκουν φησί γε Νικίασ. οὐ μέντοι μὰ Δία· ταῦτά τοι καὶ ληρεῖ. οὐκοῦν διδάσκωμεν αὐτὸν ἀλλὰ μὴ λοιδορῶμεν. οὔκ, ἀλλά μοι δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, Λάχησ ἐπιθυμεῖν κἀμὲ φανῆναι μηδὲν λέγοντα, ὅτι καὶ αὐτὸσ ἄρτι τοιοῦτόσ τισ ἐφάνη. πάνυ μὲν οὖν, ὦ Νικία, καὶ πειράσομαί γε ἀποφῆναι·

οὐδὲν γὰρ λέγεισ. ἐπεὶ αὐτίκα ἐν ταῖσ νόσοισ οὐχ οἱ ἰατροὶ τὰ δεινὰ ἐπίστανται; ἢ οἱ ἀνδρεῖοι δοκοῦσί σοι ἐπίστασθαι; ἢ τοὺσ ἰατροὺσ σὺ ἀνδρείουσ καλεῖσ; οὐδ’ ὁπωστιοῦν. οὐδέ γε τοὺσ γεωργοὺσ οἶμαι. καίτοι τά γε ἐν τῇ γεωργίᾳ δεινὰ οὗτοι δήπου ἐπίστανται, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοὶ ἅπαντεσ τὰ ἐν ταῖσ αὑτῶν τέχναισ δεινά τε καὶ θαρραλέα ἴσασιν· ἀλλ’ οὐδέν τι μᾶλλον οὗτοι ἀνδρεῖοί εἰσιν.

τοῦτο γὰρ εἰπέ· τί δοκεῖ Λάχησ λέγειν, ὦ Νικία; ἐοίκεν μέντοι λέγειν τι. καὶ γὰρ λέγει γέ τι, οὐ μέντοι ἀληθέσ γε. πῶσ δή; ὅτι οἰέται τοὺσ ἰατροὺσ πλέον τι εἰδέναι περὶ τοὺσ κάμνοντασ ἢ τὸ ὑγιεινὸν εἰπεῖν οἱο͂́ν τε καὶ νοσῶδεσ. οἱ δὲ δήπου τοσοῦτον μόνον ἴσασιν· εἰ δὲ δεινόν τῳ τοῦτό ἐστιν τὸ ὑγιαίνειν μᾶλλον ἢ τὸ κάμνειν, ἡγῇ σὺ τουτί, ὦ Λάχησ, τοὺσ ἰατροὺσ ἐπίστασθαι; ἢ οὐ πολλοῖσ οἰεί ἐκ τῆσ νόσου ἄμεινον εἶναι μὴ ἀναστῆναι ἢ ἀναστῆναι; σὺ πᾶσι φῂσ ἄμεινον εἶναι ζῆν καὶ οὐ πολλοῖσ κρεῖττον τεθνάναι;

οἶμαι ἔγωγε τοῦτό γε. οἷσ οὖν τεθνάναι λυσιτελεῖ, ταὐτὰ οἰεί δεινὰ εἶναι καὶ οἷσ ζῆν; οὐκ ἔγωγε. ἀλλὰ τοῦτο δὴ σὺ δίδωσ τοῖσ ἰατροῖσ γιγνώσκειν ἢ ἄλλῳ τινὶ δημιουργῷ πλὴν τῷ τῶν δεινῶν καὶ μὴ δεινῶν ἐπιστήμονι, ὃν ἐγὼ ἀνδρεῖον καλῶ; κατανοεῖσ, ὦ Λάχησ, ὅτι λέγει; ἔγωγε, ὅτι γε τοὺσ μάντεισ καλεῖ τοὺσ ἀνδρείουσ·

τίσ γὰρ δὴ ἄλλοσ εἴσεται ὅτῳ ἄμεινον ζῆν ἢ τεθνάναι; καίτοι σύ, ὦ Νικία, πότερον ὁμολογεῖσ μάντισ εἶναι ἢ οὔτε μάντισ οὔτε ἀνδρεῖοσ; τί δέ; μάντει αὖ οἰεί προσήκει τὰ δεινὰ γιγνώσκειν καὶ τὰ θαρραλέα; ἔγωγε· τίνι γὰρ ἄλλῳ; ὡῖ ἐγὼ λέγω πολὺ μᾶλλον, ὦ βέλτιστε· ἐπεὶ μάντιν γε τὰ σημεῖα μόνον δεῖ γιγνώσκειν τῶν ἐσομένων, εἴτε τῳ θάνατοσ εἴτε νόσοσ εἴτε ἀποβολὴ χρημάτων ἔσται, εἴτε νίκη εἴτε ἧττα ἢ πολέμου ἢ καὶ ἄλλησ τινὸσ ἀγωνίασ· ὅτι δέ τῳ ἄμεινον τούτων ἢ παθεῖν ἢ μὴ παθεῖν, τί μᾶλλον μάντει προσήκει κρῖναι ἢ ἄλλῳ ὁτῳοῦν;

ἀλλ’ ἐγὼ τούτου οὐ μανθάνω, ὦ Σώκρατεσ, ὅτι βούλεται λέγειν· οὔτε γὰρ μάντιν οὔτε ἰατρὸν οὔτε ἄλλον οὐδένα δηλοῖ ὅντινα λέγει τὸν ἀνδρεῖον, εἰ μὴ εἰ θεόν τινα λέγει αὐτὸν εἶναι. ἐμοὶ μὲν οὖν φαίνεται Νικίασ οὐκ ἐθέλειν γενναίωσ ὁμολογεῖν ὅτι οὐδὲν λέγει, ἀλλὰ στρέφεται ἄνω καὶ κάτω ἐπικρυπτόμενοσ τὴν αὑτοῦ ἀπορίαν· καίτοι κἂν ἡμεῖσ οἱοῖ́ τε ἦμεν ἄρτι ἐγώ τε καὶ σὺ τοιαῦτα στρέφεσθαι, εἰ ἐβουλόμεθα μὴ δοκεῖν ἐναντία ἡμῖν αὐτοῖσ λέγειν.

εἰ μὲν οὖν ἐν δικαστηρίῳ ἡμῖν οἱ λόγοι ἦσαν, εἶχεν ἄν τινα λόγον ταῦτα ποιεῖν· νῦν δὲ τί ἄν τισ ἐν συνουσίᾳ τοιᾷδε μάτην κενοῖσ λόγοισ αὐτὸσ αὑτὸν κοσμοῖ; οὐδὲν οὐδ’ ἐμοὶ δοκεῖ, ὦ Λάχησ·

ἀλλ’ ὁρῶμεν μὴ Νικίασ οἰέταί τι λέγειν καὶ οὐ λόγου ἕνεκα ταῦτα λέγει. αὐτοῦ οὖν σαφέστερον πυθώμεθα τί ποτε νοεῖ· καὶ ἐάν τι φαίνηται λέγων, συγχωρησόμεθα, εἰ δὲ μή, διδάξομεν. σὺ τοίνυν, ὦ Σώκρατεσ, εἰ βούλει πυνθάνεσθαι, πυνθάνου· ἐγὼ δ’ ἴσωσ ἱκανῶσ πέπυσμαι. ἀλλ’ οὐδέν με κωλύει· κοινὴ γὰρ ἔσται ἡ πύστισ ὑπὲρ ἐμοῦ τε καὶ σοῦ. πάνυ μὲν οὖν. λέγε δή μοι, ὦ Νικία ‐ μᾶλλον δ’ ἡμῖν· κοινούμεθα γὰρ ἐγώ τε καὶ Λάχησ τὸν λόγον ‐ τὴν ἀνδρείαν ἐπιστήμην φῂσ δεινῶν τε καὶ θαρραλέων εἶναι; ἔγωγε.

τοῦτο δὲ οὐ παντὸσ δὴ εἶναι ἀνδρὸσ γνῶναι, ὁπότε γε μήτε ἰατρὸσ μήτε μάντισ αὐτὸ γνώσεται μηδὲ ἀνδρεῖοσ ἔσται, ἐὰν μὴ αὐτὴν ταύτην τὴν ἐπιστήμην προσλάβῃ· οὐχ οὕτωσ ἔλεγεσ; οὕτω μὲν οὖν. κατὰ τὴν παροιμίαν ἄρα τῷ ὄντι οὐκ ἂν πᾶσα ὗσ γνοίη οὐδ’ ἂν ἀνδρεία γένοιτο. οὔ μοι δοκεῖ. δῆλον δή, ὦ Νικία, ὅτι οὐδὲ τὴν Κρομμυωνίαν ὗν πιστεύεισ σύ γε ἀνδρείαν γεγονέναι.

τοῦτο δὲ λέγω οὐ παίζων, ἀλλ’ ἀναγκαῖον οἶμαι τῷ ταῦτα λέγοντι μηδενὸσ θηρίου ἀποδέχεσθαι ἀνδρείαν, ἢ συγχωρεῖν θηρίον τι οὕτω σοφὸν εἶναι, ὥστε ἃ ὀλίγοι ἀνθρώπων ἴσασι διὰ τὸ χαλεπὰ εἶναι γνῶναι, ταῦτα λέοντα ἢ πάρδαλιν ἤ τινα κάπρον φάναι εἰδέναι· ἀλλ’ ἀνάγκη ὁμοίωσ λέοντα καὶ ἔλαφον καὶ ταῦρον καὶ πίθηκον πρὸσ ἀνδρείαν φάναι πεφυκέναι τὸν τιθέμενον ἀνδρείαν τοῦθ’ ὅπερ σὺ τίθεσαι. νὴ τοὺσ θεούσ, καὶ εὖ γε λέγεισ, ὦ Σώκρατεσ.

καὶ ἡμῖν ὡσ ἀληθῶσ τοῦτο ἀπόκριναι, ὦ Νικία, πότερον σοφώτερα φῂσ ἡμῶν ταῦτα εἶναι τὰ θηρία, ἃ πάντεσ ὁμολογοῦμεν ἀνδρεῖα εἶναι, ἢ πᾶσιν ἐναντιούμενοσ τολμᾷσ μηδὲ ἀνδρεῖα αὐτὰ καλεῖν; οὐ γάρ τι, ὦ Λάχησ, ἔγωγε ἀνδρεῖα καλῶ οὔτε θηρία οὔτε ἄλλο οὐδὲν τὸ τὰ δεινὰ ὑπὸ ἀνοίασ μὴ φοβούμενον, ἀλλ’ ἄφοβον καὶ μῶρον· ἢ καὶ τὰ παιδία πάντα οἰεί με ἀνδρεῖα καλεῖν, ἃ δι’ ἄνοιαν οὐδὲν δέδοικεν; ἀλλ’ οἶμαι τὸ ἄφοβον καὶ τὸ ἀνδρεῖον οὐ ταὐτόν ἐστιν.

ἐγὼ δὲ ἀνδρείασ μὲν καὶ προμηθίασ πάνυ τισὶν ὀλίγοισ οἶμαι μετεῖναι, θρασύτητοσ δὲ καὶ τόλμησ καὶ τοῦ ἀφόβου μετὰ ἀπρομηθίασ πάνυ πολλοῖσ καὶ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν καὶ παίδων καὶ θηρίων. ταῦτ’ οὖν ἃ σὺ καλεῖσ ἀνδρεῖα καὶ οἱ πολλοί, ἐγὼ θρασέα καλῶ, ἀνδρεῖα δὲ τὰ φρόνιμα περὶ ὧν λέγω. θέασαι, ὦ Σώκρατεσ, ὡσ εὖ ὅδε ἑαυτὸν δή, ὡσ οἰέται, κοσμεῖ τῷ λόγῳ·

οὓσ δὲ πάντεσ ὁμολογοῦσιν ἀνδρείουσ εἶναι, τούτουσ ἀποστερεῖν ἐπιχειρεῖ ταύτησ τῆσ τιμῆσ. οὔκουν σέ γε, ὦ Λάχησ, ἀλλὰ θάρρει· φημὶ γάρ σε εἶναι σοφόν, καὶ Λάμαχόν γε, εἴπερ ἐστὲ ἀνδρεῖοι, καὶ ἄλλουσ γε συχνοὺσ Ἀθηναίων. οὐδὲν ἐρῶ πρὸσ ταῦτα, ἔχων εἰπεῖν, ἵνα μή με φῇσ ὡσ ἀληθῶσ Αἰξωνέα εἶναι. μηδέ γε εἴπῃσ, ὦ Λάχησ·

καὶ γάρ μοι δοκεῖσ οὐδὲ ᾐσθῆσθαι ὅτι ταύτην τὴν σοφίαν παρὰ Δάμωνοσ τοῦ ἡμετέρου ἑταίρου παρείληφεν, ὁ δὲ Δάμων τῷ προδίκῳ πολλὰ πλησιάζει, ὃσ δὴ δοκεῖ τῶν σοφιστῶν κάλλιστα τὰ τοιαῦτα ὀνόματα διαιρεῖν. καὶ γὰρ πρέπει, ὦ Σώκρατεσ, σοφιστῇ τὰ τοιαῦτα μᾶλλον κομψεύεσθαι ἢ ἀνδρὶ ὃν ἡ πόλισ ἀξιοῖ αὑτῆσ προεστάναι. πρέπει μέν που, ὦ μακάριε, τῶν μεγίστων προστατοῦντι μεγίστησ φρονήσεωσ μετέχειν·

δοκεῖ δέ μοι Νικίασ ἄξιοσ εἶναι ἐπισκέψεωσ, ὅποι ποτὲ βλέπων τοὔνομα τοῦτο τίθησι τὴν ἀνδρείαν. αὐτὸσ τοίνυν σκόπει, ὦ Σώκρατεσ. τοῦτο μέλλω ποιεῖν, ὦ ἄριστε· μὴ μέντοι οἰού με ἀφήσειν σε τῆσ κοινωνίασ τοῦ λόγου, ἀλλὰ πρόσεχε τὸν νοῦν καὶ συσκόπει τὰ λεγόμενα. ταῦτα δὴ ἔστω, εἰ δοκεῖ χρῆναι. ἀλλὰ δοκεῖ. σὺ δέ, Νικία, λέγε ἡμῖν πάλιν ἐξ ἀρχῆσ· οἶσθ’ ὅτι τὴν ἀνδρείαν κατ’ ἀρχὰσ τοῦ λόγου ἐσκοποῦμεν ὡσ μέροσ ἀρετῆσ σκοποῦντεσ;

πάνυ γε. οὐκοῦν καὶ σὺ τοῦτο ἀπεκρίνω ὡσ μόριον, ὄντων δὴ καὶ ἄλλων μερῶν, ἃ σύμπαντα ἀρετὴ κέκληται; πῶσ γὰρ οὔ; ἆρ’ οὖν ἅπερ ἐγὼ καὶ σὺ ταῦτα λέγεισ; ἐγὼ δὲ καλῶ πρὸσ ἀνδρείᾳ σωφροσύνην καὶ δικαιοσύνην καὶ ἄλλ’ ἄττα τοιαῦτα. οὐ καὶ σύ; πάνυ μὲν οὖν.

ἔχε δή. ταῦτα μὲν γὰρ ὁμολογοῦμεν, περὶ δὲ τῶν δεινῶν καὶ θαρραλέων σκεψώμεθα, ὅπωσ μὴ σὺ μὲν ἄλλ’ ἄττα ἡγῇ, ἡμεῖσ δὲ ἄλλα. ἃ μὲν οὖν ἡμεῖσ ἡγούμεθα, φράσομέν σοι· σὺ δὲ ἂν μὴ ὁμολογῇσ, διδάξεισ. ἡγούμεθα δ’ ἡμεῖσ δεινὰ μὲν εἶναι ἃ καὶ δέοσ παρέχει, θαρραλέα δὲ ἃ μὴ δέοσ παρέχει ‐ δέοσ δὲ παρέχει οὐ τὰ γεγονότα οὐδὲ τὰ παρόντα τῶν κακῶν, ἀλλὰ τὰ προσδοκώμενα· δέοσ γὰρ εἶναι προσδοκίαν μέλλοντοσ κακοῦ ‐ ἢ οὐχ οὕτω καὶ συνδοκεῖ, ὦ Λάχησ; πάνυ γε σφόδρα, ὦ Σώκρατεσ.

τὰ μὲν ἡμέτερα τοίνυν, ὦ Νικία, ἀκούεισ, ὅτι δεινὰ μὲν τὰ μέλλοντα κακά φαμεν εἶναι, θαρραλέα δὲ τὰ μὴ κακὰ ἢ ἀγαθὰ μέλλοντα· σὺ δὲ ταύτῃ ἢ ἄλλῃ περὶ τούτων λέγεισ; ταύτῃ ἔγωγε. τούτων δέ γε τὴν ἐπιστήμην ἀνδρείαν προσαγορεύεισ; κομιδῇ γε. ἔτι δὴ τὸ τρίτον σκεψώμεθα εἰ συνδοκεῖ σοί τε καὶ ἡμῖν. τὸ ποῖον δὴ τοῦτο; ἐγὼ δὴ φράσω.

δοκεῖ γὰρ δὴ ἐμοί τε καὶ τῷδε, περὶ ὅσων ἐστὶν ἐπιστήμη, οὐκ ἄλλη μὲν εἶναι περὶ γεγονότοσ εἰδέναι ὅπῃ γέγονεν, ἄλλη δὲ περὶ γιγνομένων ὅπῃ γίγνεται, ἄλλη δὲ ὅπῃ ἂν κάλλιστα γένοιτο καὶ γενήσεται τὸ μήπω γεγονόσ, ἀλλ’ ἡ αὐτή. οἱο͂ν περὶ τὸ ὑγιεινὸν εἰσ ἅπαντασ τοὺσ χρόνουσ οὐκ ἄλλη τισ ἢ ἰατρική, μία οὖσα, ἐφορᾷ καὶ γιγνόμενα καὶ γεγονότα καὶ γενησόμενα ὅπῃ γενήσεται· καὶ περὶ τὰ ἐκ τῆσ γῆσ αὖ φυόμενα ἡ γεωργία ὡσαύτωσ ἔχει·

καὶ δήπου τὰ περὶ τὸν πόλεμον αὐτοὶ ἂν μαρτυρήσαιτε ὅτι ἡ στρατηγία κάλλιστα προμηθεῖται τά τε ἄλλα καὶ περὶ τὸ μέλλον ἔσεσθαι, οὐδὲ τῇ μαντικῇ οἰέται δεῖν ὑπηρετεῖν ἀλλὰ ἄρχειν, ὡσ εἰδυῖα κάλλιον τὰ περὶ τὸν πόλεμον καὶ γιγνόμενα καὶ γενησόμενα· καὶ ὁ νόμοσ οὕτω τάττει, μὴ τὸν μάντιν τοῦ στρατηγοῦ ἄρχειν, ἀλλὰ τὸν στρατηγὸν τοῦ μάντεωσ.

φήσομεν ταῦτα, ὦ Λάχησ; φήσομεν. τί δέ; σὺ ἡμῖν, ὦ Νικία, σύμφῃσ περὶ τῶν αὐτῶν τὴν αὐτὴν ἐπιστήμην καὶ ἐσομένων καὶ γιγνομένων καὶ γεγονότων ἐπαί̈ειν; ἔγωγε· δοκεῖ γάρ μοι οὕτωσ, ὦ Σώκρατεσ. οὐκοῦν, ὦ ἄριστε, καὶ ἡ ἀνδρεία τῶν δεινῶν ἐπιστήμη ἐστὶν καὶ θαρραλέων, ὡσ φῄσ· ἦ γάρ;

ναί. τὰ δὲ δεινὰ ὡμολόγηται καὶ τὰ θαρραλέα τὰ μὲν μέλλοντα ἀγαθά, τὰ δὲ μέλλοντα κακὰ εἶναι. πάνυ γε. ἡ δέ γ’ αὐτὴ ἐπιστήμη τῶν αὐτῶν καὶ μελλόντων καὶ πάντωσ ἐχόντων εἶναι. ἔστι ταῦτα. οὐ μόνον ἄρα τῶν δεινῶν καὶ θαρραλέων ἡ ἀνδρεία ἐπιστήμη ἐστίν· οὐ γὰρ μελλόντων μόνον πέρι τῶν ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν ἐπαί̈ει, ἀλλὰ καὶ γιγνομένων καὶ γεγονότων καὶ πάντωσ ἐχόντων, ὥσπερ αἱ ἄλλαι ἐπιστῆμαι. ἐοίκέν γε.

μέροσ ἄρα ἀνδρείασ ἡμῖν, ὦ Νικία, ἀπεκρίνω σχεδόν τι τρίτον· καίτοι ἡμεῖσ ἠρωτῶμεν ὅλην ἀνδρείαν ὅτι εἰή. καὶ νῦν δή, ὡσ ἐοίκεν, κατὰ τὸν σὸν λόγον οὐ μόνον δεινῶν τε καὶ θαρραλέων ἐπιστήμη ἡ ἀνδρεία ἐστίν, ἀλλὰ σχεδόν τι ἡ περὶ πάντων ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν καὶ πάντωσ ἐχόντων, ὡσ νῦν αὖ ὁ σὸσ λόγοσ, ἀνδρεία ἂν εἰή. οὕτωσ αὖ μετατίθεσθαι ἢ πῶσ λέγεισ, ὦ Νικία; ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ.

δοκεῖ οὖν σοι, ὦ δαιμόνιε, ἀπολείπειν ἄν τι ὁ τοιοῦτοσ ἀρετῆσ, εἴπερ εἰδείη τά τε ἀγαθὰ πάντα καὶ παντάπασιν ὡσ γίγνεται καὶ γενήσεται καὶ γέγονε, καὶ τὰ κακὰ ὡσαύτωσ; καὶ τοῦτον οἰεί ἂν σὺ ἐνδεᾶ εἶναι σωφροσύνησ ἢ δικαιοσύνησ τε καὶ ὁσιότητοσ, ᾧ γε μόνῳ προσήκει καὶ περὶ θεοὺσ καὶ περὶ ἀνθρώπουσ ἐξευλαβεῖσθαί τε τὰ δεινὰ καὶ τὰ μή, καὶ τἀγαθὰ πορίζεσθαι, ἐπισταμένῳ ὀρθῶσ προσομιλεῖν; λέγειν τὶ ὦ Σώκρατέσ μοι δοκεῖσ.

καὶ μὴν ἔγωγε, ὦ φίλε Νικία, ᾤμην σε εὑρήσειν, ἐπειδὴ ἐμοῦ κατεφρόνησασ Σωκράτει ἀποκριναμένου· οὐκ ἄρα, ὦ Νικία, μόριον ἀρετῆσ ἂν εἰή τὸ νῦν σοι λεγόμενον, ἀλλὰ σύμπασα ἀρετή. ἐοίκεν. καὶ μὴν ἔφαμέν γε τὴν ἀνδρείαν μόριον εἶναι ἓν τῶν τῆσ ἀρετῆσ. ἔφαμεν γάρ. τὸ δέ γε νῦν λεγόμενον οὐ φαίνεται. οὐκ ἐοίκεν. οὐκ ἄρα ηὑρήκαμεν, ὦ Νικία, ἀνδρεία ὅτι ἔστιν. οὐ φαινόμεθα. πάνυ δὴ μεγάλην ἐλπίδα εἶχον, ὡσ τῇ παρὰ τοῦ Δάμωνοσ σοφίᾳ αὐτὴν ἀνευρήσεισ.

εὖ γε, ὦ Λάχησ, ὅτι οὐδὲν οἰεί σὺ ἔτι πρᾶγμα εἶναι ὅτι αὐτὸσ ἄρτι ἐφάνησ ἀνδρείασ πέρι οὐδὲν εἰδώσ, ἀλλ’ εἰ καὶ ἐγὼ ἕτεροσ τοιοῦτοσ ἀναφανήσομαι, πρὸσ τοῦτο βλέπεισ, καὶ οὐδὲν ἔτι διοίσει, ὡσ ἐοίκε, σοὶ μετ’ ἐμοῦ μηδὲν εἰδέναι ὧν προσήκει ἐπιστήμην ἔχειν ἀνδρὶ οἰομένῳ τὶ εἶναι. σὺ μὲν οὖν μοι δοκεῖσ ὡσ ἀληθῶσ ἀνθρώπειον πρᾶγμα ἐργάζεσθαι οὐδὲ πρὸσ σαυτὸν βλέπειν ἀλλὰ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ· ἐγὼ δ’ οἶμαι ἐμοὶ περὶ ὧν ἐλέγομεν νῦν τε ἐπιεικῶσ εἰρῆσθαι, καὶ εἴ τι αὐτῶν μὴ ἱκανῶσ εἴρηται, ὕστερον ἐπανορθώσεσθαι καὶ μετὰ Δάμωνοσ ‐ οὗ σύ που οἰεί καταγελᾶν, καὶ ταῦτα οὐδ’ ἰδὼν πώποτε τὸν Δάμωνα ‐ καὶ μετ’ ἄλλων·

καὶ ἐπειδὰν βεβαιώσωμαι αὐτά, διδάξω καὶ σέ, καὶ οὐ φθονήσω· δοκεῖσ γάρ μοι καὶ μάλα σφόδρα δεῖσθαι μαθεῖν. σοφὸσ γάρ τοι σὺ εἶ, ὦ Νικία. ἀλλ’ ὅμωσ ἐγὼ Λυσιμάχῳ τῷδε καὶ Μελησίᾳ συμβουλεύω σὲ μὲν καὶ ἐμὲ περὶ τῆσ παιδείασ τῶν νεανίσκων χαίρειν ἐᾶν, Σωκράτη δὲ τουτονί, ὅπερ ἐξ ἀρχῆσ ἔλεγον, μὴ ἀφιέναι· εἰ δὲ καὶ ἐμοὶ ἐν ἡλικίᾳ ἦσαν οἱ παῖδεσ, ταὐτὰ ἂν ταῦτ’ ἐποίουν.

ταῦτα μὲν κἀγὼ συγχωρῶ· ἐάνπερ ἐθέλῃ Σωκράτησ τῶν μειρακίων ἐπιμελεῖσθαι, μηδένα ἄλλον ζητεῖν. ἐπεὶ κἂν ἐγὼ τὸν Νικήρατον τούτῳ ἥδιστα ἐπιτρέποιμι, εἰ ἐθέλοι οὗτοσ· ἀλλὰ γὰρ ἄλλουσ μοι ἑκάστοτε συνίστησιν, ὅταν τι αὐτῷ περὶ τούτου μνησθῶ, αὐτὸσ δὲ οὐκ ἐθέλει.

ἀλλ’ ὁρ́α, ὦ Λυσίμαχε, εἴ τι σοῦ ἂν μᾶλλον ὑπακούοι Σωκράτησ. δίκαιόν γέ τοι, ὦ Νικία, ἐπεὶ καὶ ἐγὼ τούτῳ πολλὰ ἂν ἐθελήσαιμι ποιεῖν, ἃ οὐκ ἂν ἄλλοισ πάνυ πολλοῖσ ἐθέλοιμι. πῶσ οὖν φῄσ, ὦ Σώκρατεσ; ὑπακούσῃ τι καὶ συμπροθυμήσῃ ὡσ βελτίστοισ γενέσθαι τοῖσ μειρακίοισ; καὶ γὰρ ἂν δεινὸν εἰή, ὦ Λυσίμαχε, τοῦτό γε, μὴ ἐθέλειν τῳ συμπροθυμεῖσθαι ὡσ βελτίστῳ γενέσθαι.

εἰ μὲν οὖν ἐν τοῖσ διαλόγοισ τοῖσ ἄρτι ἐγὼ μὲν ἐφάνην εἰδώσ, τώδε δὲ μὴ εἰδότε, δίκαιον ἂν ἦν ἐμὲ μάλιστα ἐπὶ τοῦτο τὸ ἔργον παρακαλεῖν, νῦν δ’ ὁμοίωσ γὰρ πάντεσ ἐν ἀπορίᾳ ἐγενόμεθα· τί οὖν ἄν τισ ἡμῶν τίνα προαιροῖτο; ἐμοὶ μὲν οὖν δὴ αὐτῷ δοκεῖ οὐδένα· ἀλλ’ ἐπειδὴ ταῦτα οὕτωσ ἔχει, σκέψασθε ἄν τι δόξω συμβουλεύειν ὑμῖν.

ἐγὼ γάρ φημι χρῆναι, ὦ ἄνδρεσ ‐ οὐδεὶσ γὰρ ἔκφοροσ λόγοσ ‐ κοινῇ πάντασ ἡμᾶσ ζητεῖν μάλιστα μὲν ἡμῖν αὐτοῖσ διδάσκαλον ὡσ ἄριστον ‐ δεόμεθα γάρ ‐ ἔπειτα καὶ τοῖσ μειρακίοισ, μήτε χρημάτων φειδομένουσ μήτε ἄλλου μηδενόσ· ἐᾶν δὲ ἡμᾶσ αὐτοὺσ ἔχειν ὡσ νῦν ἔχομεν οὐ συμβουλεύω. εἰ δέ τισ ἡμῶν καταγελάσεται, ὅτι τηλικοίδε ὄντεσ εἰσ διδασκάλων ἀξιοῦμεν φοιτᾶν, τὸν Ὅμηρον δοκεῖ μοι χρῆναι προβάλλεσθαι, ὃσ ἔφη οὐκ ἀγαθὴν εἶναι αἰδῶ κεχρημένῳ ἀνδρὶ παρεῖναι. καὶ ἡμεῖσ οὖν ἐάσαντεσ χαίρειν εἴ τίσ τι ἐρεῖ, κοινῇ ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῶν μειρακίων ἐπιμέλειαν ποιησώμεθα.

ἐμοὶ μὲν ἀρέσκει, ὦ Σώκρατεσ, ἃ λέγεισ· καὶ ἐθέλω, ὅσῳπερ γεραίτατόσ εἰμι, τοσούτῳ προθυμότατα μανθάνειν μετὰ τῶν νεανίσκων. ἀλλά μοι οὑτωσὶ ποίησον· αὔριον ἑώθεν ἀφίκου οἴκαδε καὶ μὴ ἄλλωσ ποιήσῃσ, ἵνα βουλευσώμεθα περὶ αὐτῶν τούτων, τὸ δὲ νῦν εἶναι τὴν συνουσίαν διαλύσωμεν. ἀλλὰ ποιήσω, ὦ Λυσίμαχε, ταῦτα, καὶ ἥξω παρὰ σὲ αὔριον, ἐὰν θεὸσ ἐθέλῃ.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION