헬라어 문장 검색 - ΑριστόΝιξομαξ́7́

(아리스토텔레스, 니코마코스 윤리학, Book 7)

μετὰ δὲ ταῦτα λεκτέον, ἄλλην ποιησαμένουσ ἀρχήν, ὅτι τῶν περὶ τὰ ἤθη φευκτῶν τρία ἐστὶν εἴδη, κακία ἀκρασία θηριότησ. τὰ δ’ ἐναντία τοῖσ μὲν δυσὶ δῆλα· τὸ μὲν γὰρ ἀρετὴν τὸ δ’ ἐγκράτειαν καλοῦμεν· ἡρωικήν τινα καὶ θείαν, ὥσπερ Ὅμηροσ περὶ <τοῦ> Ἕκτοροσ πεποίηκε λέγοντα τὸν Πρίαμον ὅτι σφόδρα ἦν ἀγαθόσ, οὐδὲ ἐῴκειἀνδρόσ γε θνητοῦ πάισ ἔμμεναι ἀλλὰ θεοῖο.

ὥστ’ εἰ, καθάπερ φασίν, ἐξ ἀνθρώπων γίνονται θεοὶ δι’ ἀρετῆσ ὑπερβολήν, τοιαύτη τισ ἂν εἰή δῆλον ὅτι ἡ τῇ θηριώδει ἀντιτιθεμένη ἕξισ· καὶ γὰρ ὥσπερ οὐδὲ θηρίου ἐστὶ κακία οὐδ’ ἀρετή, οὕτωσ οὐδὲ θεοῦ, ἀλλ’ ἣ μὲν τιμιώτερον ἀρετῆσ, ἣ δ’ ἕτερόν τι γένοσ κακίασ.

ἐπεὶ δὲ σπάνιον καὶ τὸ θεῖον ἄνδρα εἶναι, καθάπερ οἱ Λάκωνεσ εἰώθασι προσαγορεύειν, <οἳ> ὅταν ἀγασθῶσι σφόδρα του, σεῖοσ ἀνήρ φασιν, οὕτω καὶ ὁ θηριώδησ ἐν τοῖσ ἀνθρώποισ σπάνιοσ· μάλιστα δ’ ἐν τοῖσ βαρβάροισ ἐστίν, γίνεται δ’ ἔνια καὶ διὰ νόσουσ καὶ πηρώσεισ·

καὶ τοὺσ διὰ κακίαν δὲ τῶν ἀνθρώπων ὑπερβάλλοντασ οὕτωσ ἐπιδυσφημοῦμεν. ἀλλὰ περὶ μὲν τῆσ διαθέσεωσ τῆσ τοιαύτησ ὕστερον ποιητέον τινὰ μνείαν, περὶ δὲ κακίασ εἴρηται πρότερον· περὶ δὲ ἀκρασίασ καὶ μαλακίασ καὶ τρυφῆσ λεκτέον, καὶ περὶ ἐγκρατείασ καὶ καρτερίασ·

οὔτε γὰρ ὡσ περὶ τῶν αὐτῶν ἕξεων τῇ ἀρετῇ καὶ τῇ μοχθηρίᾳ ἑκατέραν αὐτῶν ὑποληπτέον, οὔθ’ ὡσ ἕτερον γένοσ.

δεῖ δ’, ὥσπερ ἐπὶ τῶν ἄλλων, τιθέντασ τὰ φαινόμενα καὶ πρῶτον διαπορήσαντασ οὕτω δεικνύναι μάλιστα μὲν πάντα τὰ ἔνδοξα περὶ ταῦτα τὰ πάθη, εἰ δὲ μή, τὰ πλεῖστα καὶ κυριώτατα· ἐὰν γὰρ λύηταί τε τὰ δυσχερῆ καὶ καταλείπηται τὰ ἔνδοξα, δεδειγμένον ἂν εἰή ἱκανῶσ.

δοκεῖ δὴ ἥ τε ἐγκράτεια καὶ καρτερία τῶν σπουδαίων καὶ τῶν ἐπαινετῶν εἶναι, ἡ δ’ ἀκρασία τε καὶ μαλακία τῶν φαύλων καὶ ψεκτῶν, καὶ ὁ αὐτὸσ ἐγκρατὴσ καὶ ἐμμενετικὸσ τῷ λογισμῷ, καὶ ἀκρατὴσ καὶ ἐκστατικὸσ τοῦ λογισμοῦ. καὶ ὁ μὲν ἀκρατὴσ εἰδὼσ ὅτι φαῦλα πράττει διὰ πάθοσ, ὁ δ’ ἐγκρατὴσ εἰδὼσ ὅτι φαῦλαι αἱ ἐπιθυμίαι οὐκ ἀκολουθεῖ διὰ τὸν λόγον. καὶ τὸν σώφρονα μὲν ἐγκρατῆ καὶ καρτερικόν, τὸν δὲ τοιοῦτον οἳ μὲν πάντα σώφρονα οἳ δ’ οὔ, καὶ τὸν ἀκόλαστον ἀκρατῆ καὶ τὸν ἀκρατῆ ἀκόλαστον συγκεχυμένωσ, οἳ δ’ ἑτέρουσ εἶναί φασιν.

τὸν δὲ φρόνιμον ὁτὲ μὲν οὔ φασιν ἐνδέχεσθαι εἶναι ἀκρατῆ, ὁτὲ δ’ ἐνίουσ φρονίμουσ ὄντασ καὶ δεινοὺσ ἀκρατεῖσ εἶναι.

ἔτι ἀκρατεῖσ λέγονται καὶ θυμοῦ καὶ τιμῆσ καὶ κέρδουσ. τὰ μὲν οὖν λεγόμενα ταῦτ’ ἐστίν.

ἀπορήσειε δ’ ἄν τισ πῶσ ὑπολαμβάνων ὀρθῶσ ἀκρατεύεταί τισ. ἐπιστάμενον μὲν οὖν οὔ φασί τινεσ οἱο͂́ν τε εἶναι· δεινὸν γὰρ ἐπιστήμησ ἐνούσησ, ὡσ ᾤετο Σωκράτησ, ἄλλο τι κρατεῖν καὶ περιέλκειν αὐτὴν ὥσπερ ἀνδράποδον. Σωκράτησ μὲν γὰρ ὅλωσ ἐμάχετο πρὸσ τὸν λόγον ὡσ οὐκ οὔσησ ἀκρασίασ·

οὐθένα γὰρ ὑπολαμβάνοντα πράττειν παρὰ τὸ βέλτιστον, ἀλλὰ δι’ ἄγνοιαν. οὗτοσ μὲν οὖν ὁ λόγοσ ἀμφισβητεῖ τοῖσ φαινομένοισ ἐναργῶσ, καὶ δέον ζητεῖν περὶ τὸ πάθοσ, εἰ δι’ ἄγνοιαν, τίσ ὁ τρόποσ γίνεται τῆσ ἀγνοίασ. ὅτι γὰρ οὐκ οἰέταί γε ὁ ἀκρατευόμενοσ πρὶν ἐν τῷ πάθει γενέσθαι, φανερόν.

εἰσὶ δέ τινεσ οἳ τὰ μὲν συγχωροῦσι τὰ δ’ οὔ· τὸ μὲν γὰρ ἐπιστήμησ μηθὲν εἶναι κρεῖττον ὁμολογοῦσιν, τὸ δὲ μηθένα πράττειν παρὰ τὸ δόξαν βέλτιον οὐχ ὁμολογοῦσιν, καὶ διὰ τοῦτο τὸν ἀκρατῆ φασὶν οὐκ ἐπιστήμην ἔχοντα κρατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἡδονῶν ἀλλὰ δόξαν. ἀλλὰ μὴν εἴγε δόξα καὶ μὴ ἐπιστήμη, μηδ’ ἰσχυρὰ ὑπόληψισ ἡ ἀντιτείνουσα ἀλλ’ ἠρεμαία, καθάπερ ἐν τοῖσ διστάζουσι, συγγνώμη τῷ μὴ μένειν ἐν αὐταῖσ πρὸσ ἐπιθυμίασ ἰσχυράσ·

τῇ δὲ μοχθηρίᾳ οὐ συγγνώμη, οὐδὲ τῶν ἄλλων οὐδενὶ τῶν ψεκτῶν.

φρονήσεωσ ἄρα ἀντιτεινούσησ; αὕτη γὰρ ἰσχυρότατον.

ἀλλ’ ἄτοπον· ἔσται γὰρ ὁ αὐτὸσ ἅμα φρόνιμοσ καὶ ἀκρατήσ, φήσειε δ’ οὐδ’ ἂν εἷσ φρονίμου εἶναι τὸ πράττειν ἑκόντα τὰ φαυλότατα. πρὸσ δὲ τούτοισ δέδεικται πρότερον ὅτι πρακτικόσ γε ὁ φρόνιμοσ τῶν γὰρ ἐσχάτων τισ καὶ τὰσ ἄλλασ ἔχων ἀρετάσ. ἔτι εἰ μὲν ἐν τῷ ἐπιθυμίασ ἔχειν ἰσχυρὰσ καὶ φαύλασ ὁ ἐγκρατήσ, οὐκ ἔσται ὁ σώφρων ἐγκρατὴσ οὐδ’ ὁ ἐγκρατὴσ σώφρων· οὔτε γὰρ τὸ ἄγαν σώφρονοσ οὔτε τὸ φαύλασ ἔχειν.

ἀλλὰ μὴν δεῖ γε· εἰ μὲν γὰρ χρησταὶ αἱ ἐπιθυμίαι, φαύλη ἡ κωλύουσα ἕξισ μὴ ἀκολουθεῖν, ὥσθ’ ἡ ἐγκράτεια οὐ πᾶσα σπουδαία· εἰ δ’ ἀσθενεῖσ καὶ μὴ φαῦλαι, οὐθὲν σεμνόν, οὐδ’ εἰ φαῦλαι καὶ ἀσθενεῖσ, οὐδὲν μέγα.

ἔτι εἰ πάσῃ δόξῃ ἐμμενετικὸν ποιεῖ ἡ ἐγκράτεια, φαύλη, οἱο͂ν εἰ καὶ τῇ ψευδεῖ· καὶ εἰ πάσησ δόξησ ἡ ἀκρασία ἐκστατικόν, ἔσται τισ σπουδαία ἀκρασία, οἱο͂ν ὁ Σοφοκλέουσ Νεοπτόλεμοσ ἐν τῷ Φιλοκτήτῃ· ἐπαινετὸσ γὰρ οὐκ ἐμμένων οἷσ ἐπείσθη ὑπὸ τοῦ Ὀδυσσέωσ διὰ τὸ λυπεῖσθαι ψευδόμενοσ.

ἔτι ὁ σοφιστικὸσ λόγοσ ψευδόμενοσ ἀπορία· διὰ γὰρ τὸ παράδοξα βούλεσθαι ἐλέγχειν, ἵνα δεινοὶ ὦσιν ὅταν ἐπιτύχωσιν, ὁ γενόμενοσ συλλογισμὸσ ἀπορία γίνεται· δέδεται γὰρ ἡ διάνοια, ὅταν μένειν μὴ βούληται διὰ τὸ μὴ ἀρέσκειν τὸ συμπερανθέν, προϊέναι δὲ μὴ δύνηται διὰ τὸ λῦσαι μὴ ἔχειν τὸν λόγον. συμβαίνει δὴ ἔκ τινοσ λόγου ἡ ἀφροσύνη μετ’ ἀκρασίασ ἀρετή·

τἀναντία γὰρ πράττει ὧν ὑπολαμβάνει διὰ τὴν ἀκρασίαν, ὑπολαμβάνει δὲ τἀγαθὰ κακὰ εἶναι καὶ οὐ δεῖν πράττειν, ὥστε τἀγαθὰ καὶ οὐ τὰ κακὰ πράξει. ἔτι ὁ τῷ πεπεῖσθαι πράττων καὶ διώκων τὰ ἡδέα καὶ προαιρούμενοσ βελτίων ἂν δόξειεν τοῦ μὴ διὰ λογισμὸν ἀλλὰ δι’ ἀκρασίαν·

εὐιατότεροσ γὰρ διὰ τὸ μεταπεισθῆναι ἄν. ὁ δ’ ἀκρατὴσ ἔνοχοσ τῇ παροιμίᾳ ἐν ᾗ φαμὲν "ὅταν τὸ ὕδωρ πνίγῃ, τί δεῖ ἐπιπίνειν; εἰ μὲν γὰρ ἐπέπειστο ἃ πράττει, μεταπεισθεὶσ ἂν ἐπαύσατο·

νῦν δὲ <ἄλλα> πεπεισμένοσ οὐδὲν ἧττον ἄλλα πράττει.

ἔτι εἰ περὶ πάντα ἀκρασία ἐστὶ καὶ ἐγκράτεια, τίσ ὁ ἁπλῶσ ἀκρατήσ; οὐδεὶσ γὰρ ἁπάσασ ἔχει τὰσ ἀκρασίασ, φαμὲν δ’ εἶναί τινασ ἁπλῶσ. αἱ μὲν οὖν ἀπορίαι τοιαῦταί τινεσ συμβαίνουσιν, τούτων δὲ τὰ μὲν ἀνελεῖν δεῖ τὰ δὲ καταλιπεῖν· ἡ γὰρ λύσισ τῆσ ἀπορίασ εὑρ́εσίσ ἐστιν.

πρῶτον μὲν οὖν σκεπτέον πότερον εἰδότεσ ἢ οὔ, καὶ πῶσ εἰδότεσ· εἶτα περὶ ποῖα τὸν ἀκρατῆ καὶ τὸν ἐγκρατῆ θετέον, λέγω δὲ πότερον περὶ πᾶσαν ἡδονὴν καὶ λύπην ἢ περί τινασ ἀφωρισμένασ, καὶ τὸν ἐγκρατῆ καὶ τὸν καρτερικόν, πότερον ὁ αὐτὸσ ἢ ἕτερόσ ἐστιν· ὁμοίωσ δὲ καὶ περὶ τῶν ἄλλων ὅσα συγγενῆ τῆσ θεωρίασ ἐστὶ ταύτησ.

ἔστι δ’ ἀρχὴ τῆσ σκέψεωσ, πότερον ὁ ἐγκρατὴσ καὶ ὁ ἀκρατήσ εἰσι τῷ περὶ ἃ ἢ τῷ ὣσ ἔχοντεσ τὴν διαφοράν, λέγω δὲ πότερον τῷ περὶ ταδὶ εἶναι μόνον ἀκρατὴσ ὁ ἀκρατήσ, ἢ οὒ ἀλλὰ τῷ ὥσ, ἢ οὒ ἀλλ’ ἐξ ἀμφοῖν· ἔπειτ’ εἰ περὶ πάντ’ ἐστὶν ἀκρασία καὶ ἐγκράτεια ἢ οὔ.

οὔτε γὰρ περὶ ἅπαντ’ ἐστὶν ὁ ἁπλῶσ ἀκρατήσ, ἀλλὰ περὶ ἅπερ ὁ ἀκόλαστοσ, οὔτε τῷ πρὸσ ταῦτα ἁπλῶσ ἔχειν ταὐτὸν γὰρ ἂν ἦν τῇ ἀκολασίᾳ, ἀλλὰ τῷ ὡδὶ ἔχειν. ὃ μὲν γὰρ ἄγεται προαιρούμενοσ, νομίζων ἀεὶ δεῖν τὸ παρὸν ἡδὺ διώκειν·

ὃ δ’ οὐκ οἰέται μέν, διώκει δέ. περὶ μὲν οὖν τοῦ δόξαν ἀληθῆ ἀλλὰ μὴ ἐπιστήμην εἶναι παρ’ ἣν ἀκρατεύονται, οὐδὲν διαφέρει πρὸσ τὸν λόγον· ἔνιοι γὰρ τῶν δοξαζόντων οὐ διστάζουσιν, ἀλλ’ οἰόνται ἀκριβῶσ εἰδέναι.

εἰ οὖν διὰ τὸ ἠρέμα πιστεύειν οἱ δοξάζοντεσ μᾶλλον τῶν ἐπισταμένων παρὰ τὴν ὑπόληψιν πράξουσιν, οὐθὲν διοίσει ἐπιστήμη δόξησ· ἔνιοι γὰρ πιστεύουσιν οὐδὲν ἧττον οἷσ δοξάζουσιν ἢ ἕτεροι οἷσ ἐπίστανται· δηλοῖ δ’ Ἡράκλειτοσ.

ἀλλ’ ἐπεὶ διχῶσ λέγομεν τὸ ἐπίστασθαι καὶ γὰρ ὁ ἔχων μὲν οὐ χρώμενοσ δὲ τῇ ἐπιστήμῃ καὶ ὁ χρώμενοσ λέγεται ἐπίστασθαι, διοίσει τὸ ἔχοντα μὲν μὴ θεωροῦντα δὲ καὶ τὸ θεωροῦντα ἃ μὴ δεῖ πράττειν τοῦ ἔχοντα καὶ θεωροῦντα· τοῦτο γὰρ δοκεῖ δεινόν, ἀλλ’ οὐκ εἰ μὴ θεωρῶν.

ἔτι ἐπεὶ δύο τρόποι τῶν προτάσεων, ἔχοντα μὲν ἀμφοτέρασ οὐδὲν κωλύει πράττειν παρὰ τὴν ἐπιστήμην, χρώμενον μέντοι τῇ καθόλου ἀλλὰ μὴ τῇ κατὰ μέροσ·

πρακτὰ γὰρ τὰ καθ’ ἕκαστα. διαφέρει δὲ καὶ τὸ καθόλου· τὸ μὲν γὰρ ἐφ’ ἑαυτοῦ τὸ δ’ ἐπὶ τοῦ πράγματόσ ἐστιν· οἱο͂ν ὅτι παντὶ ἀνθρώπῳ συμφέρει τὰ ξηρά, καὶ ὅτι αὐτὸσ ἄνθρωποσ, ἢ ὅτι ξηρὸν τὸ τοιόνδε·

ἀλλ’ εἰ τόδε τοιόνδε, ἢ οὐκ ἔχει ἢ οὐκ ἐνεργεῖ· κατά τε δὴ τούτουσ διοίσει τοὺσ τρόπουσ ἀμήχανον ὅσον, ὥστε δοκεῖν οὕτω μὲν εἰδέναι μηδὲν ἄτοπον, ἄλλωσ δὲ θαυμαστόν. ἔτι τὸ ἔχειν τὴν ἐπιστήμην ἄλλον τρόπον τῶν νῦν ῥηθέντων ὑπάρχει τοῖσ ἀνθρώποισ·

ἐν τῷ γὰρ ἔχειν μὲν μὴ χρῆσθαι δὲ διαφέρουσαν ὁρῶμεν τὴν ἕξιν, ὥστε καὶ ἔχειν πωσ καὶ μὴ ἔχειν, οἱο͂ν τὸν καθεύδοντα καὶ μαινόμενον καὶ οἰνωμένον. ἀλλὰ μὴν οὕτω διατίθενται οἵ γε ἐν τοῖσ πάθεσιν ὄντεσ· θυμοὶ γὰρ καὶ ἐπιθυμίαι ἀφροδισίων καὶ ἔνια τῶν τοιούτων ἐπιδήλωσ καὶ τὸ σῶμα μεθιστᾶσιν, ἐνίοισ δὲ καὶ μανίασ ποιοῦσιν.

δῆλον οὖν ὅτι ὁμοίωσ ἔχειν λεκτέον τοὺσ ἀκρατεῖσ τούτοισ. τὸ δὲ λέγειν τοὺσ λόγουσ τοὺσ ἀπὸ τῆσ ἐπιστήμησ οὐδὲν σημεῖον· καὶ γὰρ οἱ ἐν τοῖσ πάθεσι τούτοισ ὄντεσ ἀποδείξεισ καὶ ἔπη λέγουσιν Ἐμπεδοκλέουσ, καὶ οἱ πρῶτον μαθόντεσ συνείρουσι μὲν τοὺσ λόγουσ, ἴσασι δ’ οὔπω· δεῖ γὰρ συμφυῆναι, τοῦτο δὲ χρόνου δεῖται·

ὥστε καθάπερ τοὺσ ὑποκρινομένουσ, οὕτωσ ὑποληπτέον λέγειν καὶ τοὺσ ἀκρατευομένουσ. ἔτι καὶ ὧδε φυσικῶσ ἄν τισ ἐπιβλέψειε τὴν αἰτίαν. ἣ μὲν γὰρ καθόλου δόξα, ἡ δ’ ἑτέρα περὶ τῶν καθ’ ἕκαστά ἐστιν, ὧν αἴσθησισ ἤδη κυρία·

ὅταν δὲ μία γένηται ἐξ αὐτῶν, ἀνάγκη τὸ συμπερανθὲν ἔνθα μὲν φάναι τὴν ψυχήν, ἐν δὲ ταῖσ ποιητικαῖσ πράττειν εὐθύσ· οἱο͂ν, εἰ παντὸσ γλυκέοσ γεύεσθαι δεῖ, τουτὶ δὲ γλυκὺ ὡσ ἕν τι τῶν καθ’ ἕκαστον, ἀνάγκη τὸν δυνάμενον καὶ μὴ κωλυόμενον ἅμα τοῦτο καὶ πράττειν. ὅταν οὖν ἡ μὲν καθόλου ἐνῇ κωλύουσα γεύεσθαι, ἣ δέ, ὅτι πᾶν γλυκὺ ἡδύ, τουτὶ δὲ γλυκύ αὕτη δὲ ἐνεργεῖ, τύχῃ δ’ ἐπιθυμία ἐνοῦσα, ἣ μὲν οὖν λέγει φεύγειν τοῦτο, ἡ δ’ ἐπιθυμία ἄγει·

κινεῖν γὰρ ἕκαστον δύναται τῶν μορίων·

ὥστε συμβαίνει ὑπὸ λόγου πωσ καὶ δόξησ ἀκρατεύεσθαι, οὐκ ἐναντίασ δὲ καθ’ αὑτήν, ἀλλὰ κατὰ συμβεβηκόσ ‐ ἡ γὰρ ἐπιθυμία ἐναντία, ἀλλ’ οὐχ ἡ δόξα ‐ τῷ ὀρθῷ λόγῳ·

ὥστε καὶ διὰ τοῦτο τὰ θηρία οὐκ ἀκρατῆ, ὅτι οὐκ ἔχει καθόλου ὑπόληψιν ἀλλὰ τῶν καθ’ ἕκαστα φαντασίαν καὶ μνήμην. πῶσ δὲ λύεται ἡ ἄγνοια καὶ πάλιν γίνεται ἐπιστήμων ὁ ἀκρατήσ, ὁ αὐτὸσ λόγοσ καὶ περὶ οἰνωμένου καὶ καθεύδοντοσ καὶ οὐκ ἴδιοσ τούτου τοῦ πάθουσ, ὃν δεῖ παρὰ τῶν φυσιολόγων ἀκούειν.

ἐπεὶ δ’ ἡ τελευταία πρότασισ δόξα τε αἰσθητοῦ καὶ κυρία τῶν πράξεων, ταύτην ἢ οὐκ ἔχει ἐν τῷ πάθει ὤν, ἢ οὕτωσ ἔχει ὡσ οὐκ ἦν τὸ ἔχειν ἐπίστασθαι ἀλλὰ λέγειν ὥσπερ ὁ οἰνωμένοσ τὰ Ἐμπεδοκλέουσ. καὶ διὰ τὸ μὴ καθόλου μηδ’ ἐπιστημονικὸν ὁμοίωσ εἶναι δοκεῖν τῷ καθόλου τὸν ἔσχατον ὁρ́ον καὶ ἐοίκεν ὃ ἐζήτει Σωκράτησ συμβαίνειν·

οὐ γὰρ τῆσ κυρίωσ ἐπιστήμησ εἶναι δοκούσησ παρούσησ γίνεται τὸ πάθοσ, οὐδ’ αὕτη περιέλκεται διὰ τὸ πάθοσ, ἀλλὰ τῆσ αἰσθητικῆσ.

περὶ μὲν οὖν τοῦ εἰδότα καὶ μή, καὶ πῶσ εἰδότα ἐνδέχεται ἀκρατεύεσθαι, τοσαῦτα εἰρήσθω. πότερον δ’ ἐστί τισ ἁπλῶσ ἀκρατὴσ ἢ πάντεσ κατὰ μέροσ, καὶ εἰ ἔστι, περὶ ποῖά ἐστι, λεκτέον ἐφεξῆσ.

ὅτι μὲν οὖν περὶ ἡδονὰσ καὶ λύπασ εἰσὶν οἵ τ’ ἐγκρατεῖσ καὶ καρτερικοὶ καὶ οἱ ἀκρατεῖσ καὶ μαλακοί, φανερόν. καθ’ αὑτὰ ἔχοντα δ’ ὑπερβολήν, ἀναγκαῖα μὲν τὰ σωματικά λέγω δὲ τὰ τοιαῦτα, τά τε περὶ τὴν τροφὴν καὶ τὴν τῶν ἀφροδισίων χρείαν, καὶ τὰ τοιαῦτα τῶν σωματικῶν περὶ ἃ τὴν ἀκολασίαν ἔθεμεν καὶ τὴν σωφροσύνην, τὰ δ’ ἀναγκαῖα μὲν οὐχί, αἱρετὰ δὲ καθ’ αὑτά λέγω δ’ οἱο͂ν νίκην τιμὴν πλοῦτον καὶ τὰ τοιαῦτα τῶν ἀγαθῶν καὶ ἡδέων·

ὁμοιότητα λεγομένουσ, ὥσπερ ἄνθρωποσ ὁ τὰ Ὀλύμπια νικῶν·

ἐκείνῳ γὰρ ὁ κοινὸσ λόγοσ τοῦ ἰδίου μικρὸν διέφερεν, ἀλλ’ ὅμωσ ἕτεροσ ἦν.

σημεῖον δέ· ἡ μὲν γὰρ ἀκρασία ψέγεται οὐχ ὡσ ἁμαρτία μόνον ἀλλὰ καὶ ὡσ κακία τισ ἢ ἁπλῶσ οὖσα ἢ κατά τι μέροσ, τούτων δ’ οὐδείσ. περὶ τὰσ σωματικὰσ ἀπολαύσεισ, περὶ ἃσ λέγομεν τὸν σώφρονα καὶ ἀκόλαστον, ὁ μὴ τῷ προαιρεῖσθαι τῶν ἡδέων διώκων τὰσ ὑπερβολάσ ‐ καὶ τῶν λυπηρῶν φεύγων, πείνησ καὶ δίψησ καὶ ἀλέασ καὶ ψύχουσ καὶ πάντων τῶν περὶ ἁφὴν καὶ γεῦσιν ‐ ἀλλὰ παρὰ τὴν προαίρεσιν καὶ τὴν διάνοιαν, ἀκρατὴσ λέγεται, οὐ κατὰ πρόσθεσιν, ὅτι περὶ τάδε, καθάπερ ὀργῆσ, ἀλλ’ ἁπλῶσ μόνον.

σημεῖον δέ·

καὶ γὰρ μαλακοὶ λέγονται περὶ ταύτασ, περὶ ἐκείνων δ’ οὐδεμίαν. καὶ διὰ τοῦτ’ εἰσ ταὐτὸ τὸν ἀκρατῆ καὶ τὸν ἀκόλαστον τίθεμεν καὶ ἐγκρατῆ καὶ σώφρονα, ἀλλ’ οὐκ ἐκείνων οὐδένα, διὰ τὸ περὶ τὰσ αὐτάσ πωσ ἡδονὰσ καὶ λύπασ εἶναι· οἳ δ’ εἰσὶ μὲν περὶ ταὐτά, ἀλλ’ οὐχ ὡσαύτωσ εἰσίν, ἀλλ’ οἳ μὲν προαιροῦνται οἳ δ’ οὐ προαιροῦνται.

διὸ μᾶλλον ἀκόλαστον ἂν εἴποιμεν ὅστισ μὴ ἐπιθυμῶν ἢ ἠρέμα διώκει τὰσ ὑπερβολὰσ καὶ φεύγει μετρίασ λύπασ, ἢ τοῦτον ὅστισ διὰ τὸ ἐπιθυμεῖν σφόδρα· τί γὰρ ἂν ἐκεῖνοσ ποιήσειεν, εἰ προσγένοιτο ἐπιθυμία νεανικὴ καὶ περὶ τὰσ τῶν ἀναγκαίων ἐνδείασ λύπη ἰσχυρά;

ἐπεὶ δὲ τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ τῶν ἡδονῶν αἳ μέν εἰσι <τῶν> τῷ γένει καλῶν καὶ σπουδαίων τῶν γὰρ ἡδέων ἔνια φύσει αἱρετά, τὰ δ’ ἐναντία τούτων, τὰ δὲ μεταξύ, καθάπερ διείλομεν πρότερον, οἱο͂ν χρήματα καὶ κέρδοσ καὶ νίκη καὶ τιμή· πρὸσ ἅπαντα δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα καὶ τὰ μεταξὺ οὐ τῷ πάσχειν καὶ ἐπιθυμεῖν καὶ φιλεῖν ψέγονται, ἀλλὰ τῷ πῶσ καὶ ὑπερβάλλειν διὸ ὅσοι μὲν παρὰ τὸν λόγον ἢ κρατοῦνται ἢ διώκουσι τῶν φύσει τι καλῶν καὶ ἀγαθῶν, οἱο͂ν οἱ περὶ τιμὴν μᾶλλον ἢ δεῖ σπουδάζοντεσ ἢ περὶ τέκνα καὶ γονεῖσ·

καὶ γὰρ ταῦτα τῶν ἀγαθῶν, καὶ ἐπαινοῦνται οἱ περὶ ταῦτα σπουδάζοντεσ·

ἀλλ’ ὅμωσ ἔστι τισ ὑπερβολὴ καὶ ἐν τούτοισ, εἴ τισ ὥσπερ ἡ Νιόβη μάχοιτο καὶ πρὸσ τοὺσ θεούσ, ἢ ὥσπερ Σάτυροσ ὁ φιλοπάτωρ ἐπικαλούμενοσ περὶ τὸν πατέρα· λίαν γὰρ ἐδόκει μωραίνειν·

μοχθηρία μὲν οὖν οὐδεμία περὶ ταῦτ’ ἐστὶ διὰ τὸ εἰρημένον, ὅτι φύσει τῶν αἱρετῶν ἕκαστόν ἐστι δι’ αὑτό, φαῦλαι δὲ καὶ φευκταὶ αὐτῶν εἰσὶν αἱ ὑπερβολαί. ὁμοίωσ δ’ οὐδ’ ἀκρασία· ἡ γὰρ ἀκρασία οὐ μόνον φευκτὸν ἀλλὰ καὶ τῶν ψεκτῶν ἐστίν·

δι’ ὁμοιότητα δὲ τοῦ πάθουσ προσεπιτιθέντεσ τὴν ἀκρασίαν περὶ ἕκαστον λέγουσιν, οἱο͂ν κακὸν ἰατρὸν καὶ κακὸν ὑποκριτήν, ὃν ἁπλῶσ οὐκ ἂν εἴποιεν κακόν. ὥσπερ οὖν οὐδ’ ἐνταῦθα, διὰ τὸ μὴ κακίαν εἶναι ἑκάστην αὐτῶν ἀλλὰ τῷ ἀνάλογον ὁμοίαν, οὕτω δῆλον ὅτι κἀκεῖ ὑποληπτέον μόνην ἀκρασίαν καὶ ἐγκράτειαν εἶναι ἥτισ ἐστὶ περὶ ταὐτὰ τῇ σωφροσύνῃ καὶ ἀκολασίᾳ, περὶ δὲ θυμοῦ καθ’ ὁμοιότητα λέγομεν· διὸ καὶ προστιθέντεσ ἀκρατῆ θυμοῦ ὥσπερ τιμῆσ καὶ κέρδουσ φαμέν.

ἐπεὶ δ’ ἐστὶν ἔνια μὲν ἡδέα φύσει, καὶ τούτων τὰ μὲν ἁπλῶσ τὰ δὲ κατὰ γένη καὶ ζῴων καὶ ἀνθρώπων, τὰ δ’ οὐκ ἔστιν, ἀλλὰ τὰ μὲν διὰ πηρώσεισ τὰ δὲ δι’ ἔθη γίνεται, τὰ δὲ διὰ μοχθηρὰσ φύσεισ, ἔστι καὶ περὶ τούτων ἕκαστα παραπλησίασ ἰδεῖν ἕξεισ·

λέγω δὲ τὰσ θηριώδεισ, οἱο͂ν τὴν ἄνθρωπον ἣν λέγουσι τὰσ κυούσασ ἀνασχίζουσαν τὰ παιδία κατεσθίειν, ἢ οἱοίσ χαίρειν φασὶν ἐνίουσ τῶν ἀπηγριωμένων περὶ τὸν Πόντον, τοὺσ μὲν ὠμοῖσ τοὺσ δὲ ἀνθρώπων κρέασιν, τοὺσ δὲ τὰ παιδία δανείζειν ἀλλήλοισ εἰσ εὐωχίαν, ἢ τὸ περὶ Φάλαριν λεγόμενον. αὗται μὲν θηριώδεισ, αἳ δὲ διὰ νόσουσ γίνονται καὶ διὰ μανίαν ἐνίοισ, ὥσπερ ὁ τὴν μητέρα καθιερεύσασ καὶ φαγών, καὶ ὁ τοῦ συνδούλου τὸ ἧπαρ αἳ δὲ νοσηματώδεισ ἢ ἐξ ἔθουσ, οἱο͂ν τριχῶν τίλσεισ καὶ ὀνύχων τρώξεισ, ἔτι δ’ ἀνθράκων καὶ γῆσ, πρὸσ δὲ τούτοισ ἡ τῶν ἀφροδισίων τοῖσ ἄρρεσιν·

τοῖσ μὲν γὰρ φύσει τοῖσ δ’ ἐξ ἔθουσ συμβαίνουσιν, οἱο͂ν τοῖσ ὑβριζομένοισ ἐκ παίδων.

ὅσοισ μὲν οὖν φύσισ αἰτία, τούτουσ μὲν οὐδεὶσ ἂν εἴπειεν ἀκρατεῖσ, ὥσπερ οὐδὲ τὰσ γυναῖκασ, ὅτι οὐκ ὀπύουσιν ἀλλ’ ὀπύονται·

ὡσαύτωσ δὲ καὶ ὅσοι νοσηματώδωσ ἔχουσι δι’ ἔθοσ. τὸ μὲν οὖν ἔχειν ἕκαστα τούτων ἔξω τῶν ὁρ́ων ἐστὶ τῆσ κακίασ, καθάπερ καὶ ἡ θηριότησ· τὸν δ’ ἔχοντα κρατεῖν ἢ κρατεῖσθαι οὐχ ἡ ἁπλῆ ἀκρασία ἀλλ’ ἡ καθ’ ὁμοιότητα, καθάπερ καὶ τὸν περὶ τοὺσ θυμοὺσ ἔχοντα τοῦτον τὸν τρόπον τοῦ πάθουσ, ἀκρατῆ δ’ οὐ λεκτέον.

πᾶσα γὰρ ὑπερβάλλουσα καὶ ἀφροσύνη καὶ δειλία καὶ ἀκολασία καὶ χαλεπότησ αἳ μὲν θηριώδεισ αἳ δὲ νοσηματώδεισ εἰσίν· ὁ μὲν γὰρ φύσει τοιοῦτοσ οἱο͂σ δεδιέναι πάντα, κἂν ψοφήσῃ μῦσ, θηριώδη δειλίαν δειλόσ, ὃ δὲ τὴν γαλῆν ἐδεδίει διὰ νόσον·

καὶ τῶν ἀφρόνων οἱ μὲν ἐκ φύσεωσ ἀλόγιστοι καὶ μόνον τῇ αἰσθήσει ζῶντεσ θηριώδεισ, ὥσπερ ἔνια γένη τῶν πόρρω βαρβάρων, οἱ δὲ διὰ νόσουσ, οἱο͂ν τὰσ ἐπιληπτικάσ, ἢ μανίασ νοσηματώδεισ. τούτων δ’ ἔστι μὲν ἔχειν τινὰ ἐνίοτε μὲν μόνον, μὴ κρατεῖσθαι δέ, λέγω δὲ οἱο͂ν εἰ Φάλαρισ κατεῖχεν ἐπιθυμῶν παιδίου φαγεῖν ἢ πρὸσ ἀφροδισίων ἄτοπον ἡδονήν·

ἔστι δὲ καὶ κρατεῖσθαι, μὴ μόνον ἔχειν·

ὥσπερ οὖν καὶ μοχθηρίασ ἡ μὲν κατ’ ἄνθρωπον ἁπλῶσ λέγεται μοχθηρία, ἣ δὲ κατὰ πρόσθεσιν, ὅτι θηριώδησ ἢ νοσηματώδησ, ἁπλῶσ δ’ οὔ, τὸν αὐτὸν τρόπον δῆλον ὅτι καὶ ἀκρασία ἐστὶν ἣ μὲν θηριώδησ ἣ δὲ νοσηματώδησ, ἁπλῶσ δὲ ἡ κατὰ τὴν ἀνθρωπίνην ἀκολασίαν μόνη. ὅτι μὲν οὖν ἀκρασία καὶ ἐγκράτειά ἐστι μόνον περὶ ἅπερ ἀκολασία καὶ σωφροσύνη, καὶ ὅτι περὶ τὰ ἄλλα ἐστὶν ἄλλο εἶδοσ ἀκρασίασ, λεγόμενον κατὰ μεταφορὰν καὶ οὐχ ἁπλῶσ, δῆλον.

ὅτι δὲ καὶ ἧττον αἰσχρὰ ἀκρασία ἡ τοῦ θυμοῦ ἢ ἡ τῶν ἐπιθυμιῶν, θεωρήσωμεν. ἐοίκε γὰρ ὁ θυμὸσ ἀκούειν μέν τι τοῦ λόγου, παρακούειν δέ, καθάπερ οἱ ταχεῖσ τῶν διακόνων, οἳ πρὶν ἀκοῦσαι πᾶν τὸ λεγόμενον ἐκθέουσιν, εἶτα ἁμαρτάνουσι τῆσ προστάξεωσ, καὶ οἱ κύνεσ, πρὶν σκέψασθαι εἰ φίλοσ, ἂν μόνον ψοφήσῃ, ὑλακτοῦσιν·

οὕτωσ ὁ θυμὸσ διὰ θερμότητα καὶ ταχυτῆτα τῆσ φύσεωσ ἀκούσασ μέν, οὐκ ἐπίταγμα δ’ ἀκούσασ, ὁρμᾷ πρὸσ τὴν τιμωρίαν. ὁ μὲν γὰρ λόγοσ ἢ ἡ φαντασία ὅτι ὕβρισ ἢ ὀλιγωρία ἐδήλωσεν, ὃ δ’ ὥσπερ συλλογισάμενοσ ὅτι δεῖ τῷ τοιούτῳ πολεμεῖν χαλεπαίνει δὴ εὐθύσ·

μόνον εἴπῃ ὅτι ἡδὺ ὁ λόγοσ ἢ ἡ αἴσθησισ, ὁρμᾷ πρὸσ τὴν ἀπόλαυσιν.

ὥσθ’ ὁ μὲν θυμὸσ ἀκολουθεῖ τῷ λόγῳ πωσ, ἡ δ’ ἐπιθυμία οὔ.

αἰσχίων οὖν· ὁ μὲν γὰρ τοῦ θυμοῦ ἀκρατὴσ τοῦ λόγου πωσ ἡττᾶται, ὃ δὲ τῆσ ἐπιθυμίασ καὶ οὐ τοῦ λόγου. ἔτι ταῖσ φυσικαῖσ μᾶλλον συγγνώμη ἀκολουθεῖν ὀρέξεσιν, ἐπεὶ καὶ ἐπιθυμίαισ ταῖσ τοιαύταισ μᾶλλον ὅσαι κοιναὶ πᾶσι, καὶ ἐφ’ ὅσον κοιναί· ὁ δὲ θυμὸσ φυσικώτερον καὶ ἡ χαλεπότησ τῶν ἐπιθυμιῶν τῶν τῆσ ὑπερβολῆσ καὶ τῶν μὴ ἀναγκαίων, ὥσπερ ὁ ἀπολογούμενοσ ὅτι τὸν πατέρα τύπτοι "καὶ γὰρ οὗτοσ" ἔφη "τὸν ἑαυτοῦ κἀκεῖνοσ τὸν ἄνωθεν," καὶ τὸ παιδίον δείξασ "καὶ οὗτοσ ἐμέ" ἔφη, "ὅταν ἀνὴρ γένηται·

συγγενὲσ γὰρ ἡμῖν·

καὶ ὁ ἑλκόμενοσ ὑπὸ τοῦ υἱοῦ παύεσθαι ἐκέλευε πρὸσ ταῖσ θύραισ· καὶ γὰρ αὐτὸσ ἑλκύσαι τὸν πατέρα μέχρισ ἐνταῦθα. ἔτι ἀδικώτεροι οἱ ἐπιβουλότεροι. ὁ μὲν οὖν θυμώδησ οὐκ ἐπίβουλοσ, οὐδ’ ὁ θυμόσ, ἀλλὰ φανερόσ· ἡ δ’ ἐπιθυμία, καθάπερ τὴν Ἀφροδίτην φασίν·

δολοπλόκου γὰρ κυπρογενοῦσ· καὶ τὸν κεστὸν ἱμάντα Ὅμηροσ· πάρφασισ, ἥ τ’ ἔκλεψε νόον πύκα περ φρονέοντοσ. ὥστ’ εἴπερ ἀδικωτέρα καὶ αἰσχίων ἡ ἀκρασία αὕτη τῆσ περὶ τὸν θυμόν ἐστι, καὶ ἁπλῶσ ἀκρασία καὶ κακία πωσ. ἔτι οὐδεὶσ ὑβρίζει λυπούμενοσ, ὁ δ’ ὀργῇ ποιῶν πᾶσ ποιεῖ λυπούμενοσ, ὁ δ’ ὑβρίζων μεθ’ ἡδονῆσ.

εἰ οὖν οἷσ ὀργίζεσθαι μάλιστα δίκαιον, ταῦτα ἀδικώτερα, καὶ ἡ ἀκρασία ἡ δι’ ἐπιθυμίαν· οὐ γάρ ἐστιν ἐν θυμῷ ὕβρισ. ὡσ μὲν τοίνυν αἰσχίων ἡ περὶ ἐπιθυμίασ ἀκρασία τῆσ περὶ τὸν θυμόν, καὶ ὅτι ἔστιν ἐγκράτεια καὶ ἡ ἀκρασία περὶ ἐπιθυμίασ καὶ ἡδονὰσ σωματικάσ, δῆλον· αὐτῶν δὲ τούτων τὰσ διαφορὰσ ληπτέον.

ὥσπερ γὰρ εἴρηται κατ’ ἀρχάσ, αἳ μὲν ἀνθρώπιναί εἰσι καὶ φυσικαὶ καὶ τῷ γένει καὶ τῷ μεγέθει, αἳ δὲ θηριώδεισ, αἳ δὲ διὰ πηρώσεισ καὶ νοσήματα. τούτων δὲ περὶ τὰσ πρώτασ σωφροσύνη καὶ ἀκολασία μόνον ἐστίν·

διὸ καὶ τὰ θηρία οὔτε σώφρονα οὔτ’ ἀκόλαστα λέγομεν ἀλλ’ ἢ κατὰ μεταφορὰν καὶ εἴ τινι ὅλωσ ἄλλο πρὸσ ἄλλο διαφέρει γένοσ τῶν ζῴων ὕβρει καὶ σιναμωρίᾳ καὶ τῷ παμφάγον εἶναι· οὐδὲ λογισμόν, ἀλλ’ ἐξέστηκε τῆσ φύσεωσ, ὥσπερ οἱ μαινόμενοι τῶν ἀνθρώπων.

ἔλαττον δὲ θηριότησ κακίασ, φοβερώτερον δέ·

οὐ γὰρ διέφθαρται τὸ βέλτιον, ὥσπερ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, ἀλλ’ οὐκ ἔχει. ὅμοιον οὖν ὥσπερ ἄψυχον συμβάλλειν πρὸσ ἔμψυχον, πότερον κάκιον· ἀσινεστέρα γὰρ ἡ φαυλότησ ἀεὶ ἡ τοῦ μὴ ἔχοντοσ ἀρχήν, ὁ δὲ νοῦσ ἀρχή. παραπλήσιον οὖν τὸ συμβάλλειν ἀδικίαν πρὸσ ἄνθρωπον ἄδικον. ἔστι γὰρ ὡσ ἑκάτερον κάκιον·

μυριοπλάσια γὰρ ἂν κακὰ ποιήσειεν ἄνθρωποσ κακὸσ θηρίου. περὶ δὲ τὰσ δι’ ἁφῆσ καὶ γεύσεωσ ἡδονὰσ καὶ λύπασ καὶ ἐπιθυμίασ καὶ φυγάσ, περὶ ἃσ ἥ τε ἀκολασία καὶ ἡ σωφροσύνη διωρίσθη πρότερον, ἔστι μὲν οὕτωσ ἔχειν ὥστε ἡττᾶσθαι καὶ ὧν οἱ πολλοὶ κρείττουσ, ἔστι δὲ κρατεῖν καὶ ὧν οἱ πολλοὶ ἥττουσ· τούτων δ’ ὁ μὲν περὶ ἡδονὰσ ἀκρατὴσ ὃ δ’ ἐγκρατήσ, ὁ δὲ περὶ λύπασ μαλακὸσ ὃ δὲ καρτερικόσ.

μεταξὺ δ’ ἡ τῶν πλείστων ἕξισ, κἂν εἰ ῥέπουσι μᾶλλον πρὸσ τὰσ χείρουσ.

ἐπεὶ δ’ ἔνιαι τῶν ἡδονῶν ἀναγκαῖαί εἰσιν αἳ δ’ οὔ, καὶ μέχρι τινόσ, αἱ δ’ ὑπερβολαὶ οὔ, οὐδ’ αἱ ἐλλείψεισ, ὁμοίωσ δὲ καὶ περὶ ἐπιθυμίασ ἔχει καὶ λύπασ, ὁ μὲν τὰσ ὑπερβολὰσ διώκων τῶν ἡδέων ἢ καθ’ ὑπερβολὰσ ἢ διὰ προαίρεσιν, δι’ αὐτὰσ καὶ μηδὲν δι’ ἕτερον ἀποβαῖνον, ἀκόλαστοσ· ἀνάγκη γὰρ τοῦτον μὴ εἶναι μεταμελητικόν, ὥστ’ ἀνίατοσ·

ὁ γὰρ ἀμεταμέλητοσ ἀνίατοσ. ὁ δ’ ἐλλείπων ὁ ἀντικείμενοσ, ὁ δὲ μέσοσ σώφρων. ὁμοίωσ δὲ καὶ ὁ φεύγων τὰσ σωματικὰσ λύπασ μὴ δι’ ἧτταν ἀλλὰ διὰ προαίρεσιν. τῶν δὲ μὴ προαιρουμένων ὃ μὲν ἄγεται διὰ τὴν ἡδονήν, ὃ δὲ διὰ τὸ φεύγειν τὴν λύπην τὴν ἀπὸ τῆσ ἐπιθυμίασ, ὥστε διαφέρουσιν ἀλλήλων.

παντὶ δ’ ἂν δόξειε χείρων εἶναι, εἴ τισ μὴ ἐπιθυμῶν ἢ ἠρέμα πράττοι τι αἰσχρόν, ἢ εἰ σφόδρα ἐπιθυμῶν, καὶ εἰ μὴ ὀργιζόμενοσ τύπτοι ἢ εἰ ὀργιζόμενοσ· τί γὰρ ἂν ἐποίει ἐν πάθει ὤν;

διὸ ὁ ἀκόλαστοσ χείρων τοῦ ἀκρατοῦσ. τῶν δὴ λεχθέντων τὸ μὲν μαλακίασ εἶδοσ μᾶλλον, ὃ δ’ ἀκόλαστοσ. ἀντίκειται δὲ τῷ μὲν ἀκρατεῖ ὁ ἐγκρατήσ, τῷ δὲ μαλακῷ ὁ καρτερικόσ· τὸ μὲν γὰρ καρτερεῖν ἐστὶν ἐν τῷ ἀντέχειν, ἡ δ’ ἐγκράτεια ἐν τῷ κρατεῖν, ἕτερον δὲ τὸ ἀντέχειν καὶ κρατεῖν, ὥσπερ καὶ τὸ μὴ ἡττᾶσθαι τοῦ νικᾶν· διὸ καὶ αἱρετώτερον ἐγκράτεια καρτερίασ ἐστίν.

ὁ δ’ ἐλλείπων πρὸσ ἃ οἱ πολλοὶ καὶ ἀντιτείνουσι καὶ δύνανται, οὗτοσ μαλακὸσ καὶ τρυφῶν·

καὶ γὰρ ἡ τρυφὴ μαλακία τίσ ἐστιν· ὃσ ἕλκει τὸ ἱμάτιον, ἵνα μὴ πονήσῃ τὴν ἀπὸ τοῦ αἴρειν λύπην, καὶ μιμούμενοσ τὸν κάμνοντα οὐκ οἰέται ἄθλιοσ εἶναι, ἀθλίῳ ὅμοιοσ ὤν. ὁμοίωσ δ’ ἔχει καὶ περὶ ἐγκράτειαν καὶ ἀκρασίαν. οὐ γὰρ εἴ τισ ἰσχυρῶν καὶ ὑπερβαλλουσῶν ἡδονῶν ἡττᾶται ἢ λυπῶν, θαυμαστόν, ἀλλὰ συγγνωμονικὸν εἰ ἀντιτείνων, ὥσπερ ὁ Θεοδέκτου Φιλοκτήτησ ὑπὸ τοῦ ἔχεωσ πεπληγμένοσ ἢ ὁ Καρκίνου ἐν τῇ Ἀλόπῃ Κερκύων, καὶ ὥσπερ οἱ κατέχειν πειρώμενοι τὸν γέλωτα ἀθρόον ἐκκαγχάζουσιν, οἱο͂ν συνέπεσε Ξενοφάντῳ·

ἀλλ’ εἴ τισ πρὸσ ἃσ οἱ πολλοὶ δύνανται ἀντέχειν, τούτων ἡττᾶται καὶ μὴ δύναται ἀντιτείνειν, μὴ διὰ φύσιν τοῦ γένουσ ἢ διὰ νόσον, οἱο͂ν ἐν τοῖσ Σκυθῶν βασιλεῦσιν ἡ μαλακία διὰ τὸ γένοσ, καὶ ὡσ τὸ θῆλυ πρὸσ τὸ ἄρρεν διέστηκεν.

δοκεῖ δὲ καὶ ὁ παιδιώδησ ἀκόλαστοσ εἶναι, ἔστι δὲ μαλακόσ.

ἡ γὰρ παιδιὰ ἄνεσίσ ἐστιν, εἴπερ ἀνάπαυσισ· τῶν δὲ πρὸσ ταύτην ὑπερβαλλόντων ὁ παιδιώδησ ἐστίν. ἀκρασίασ δὲ τὸ μὲν προπέτεια τὸ δ’ ἀσθένεια. οἳ μὲν γὰρ βουλευσάμενοι οὐκ ἐμμένουσιν οἷσ ἐβουλεύσαντο διὰ τὸ πάθοσ, οἳ δὲ διὰ τὸ μὴ βουλεύσασθαι ἄγονται ὑπὸ τοῦ πάθουσ·

ἔνιοι γάρ, ὥσπερ προγαργαλίσαντεσ οὐ γαργαλίζονται, οὕτω καὶ προαισθόμενοι καὶ προϊδόντεσ καὶ προεγείραντεσ ἑαυτοὺσ καὶ τὸν λογισμὸν οὐχ ἡττῶνται ὑπὸ τοῦ πάθουσ, οὔτ’ ἂν ἡδὺ ᾖ οὔτ’ ἂν λυπηρόν. μάλιστα δ’ οἱ ὀξεῖσ καὶ μελαγχολικοὶ τὴν προπετῆ ἀκρασίαν εἰσὶν ἀκρατεῖσ· οἳ μὲν γὰρ διὰ τὴν ταχυτῆτα οἳ δὲ διὰ τὴν σφοδρότητα οὐκ ἀναμένουσι τὸν λόγον, διὰ τὸ ἀκολουθητικοὶ εἶναι τῇ φαντασίᾳ.

ἔστι δ’ ὁ μὲν ἀκόλαστοσ, ὥσπερ ἐλέχθη, οὐ μεταμελητικόσ· ἐμμένει γὰρ τῇ προαιρέσει·

ὁ δ’ ἀκρατὴσ μεταμελητικὸσ πᾶσ. διὸ οὐχ ὥσπερ ἠπορήσαμεν, οὕτω καὶ ἔχει, ἀλλ’ ὃ μὲν ἀνίατοσ ὃ δ’ ἰατόσ· ἐοίκε γὰρ ἡ μὲν μοχθηρία τῶν νοσημάτων οἱο͂ν ὑδέρῳ καὶ φθίσει, ἡ δ’ ἀκρασία τοῖσ ἐπιληπτικοῖσ· ἣ μὲν γὰρ συνεχὴσ ἣ δ’ οὐ συνεχὴσ πονηρία. καὶ ὅλωσ δ’ ἕτερον τὸ γένοσ ἀκρασίασ καὶ κακίασ· ἡ μὲν γὰρ κακία λανθάνει, ἡ δ’ ἀκρασία οὐ λανθάνει.

αὐτῶν δὲ τούτων βελτίουσ οἱ ἐκστατικοὶ ἢ οἱ τὸν λόγον ἔχοντεσ μέν, μὴ ἐμμένοντεσ δέ·

ὑπ’ ἐλάττονοσ γὰρ πάθουσ ἡττῶνται, καὶ οὐκ ἀπροβούλευτοι ὥσπερ ἅτεροι· ὅμοιοσ γὰρ ὁ ἀκρατήσ ἐστι τοῖσ ταχὺ μεθυσκομένοισ καὶ ὑπ’ ὀλίγου οἴνου καὶ ἐλάττονοσ ἢ ὡσ οἱ πολλοί. ὅτι μὲν οὖν κακία ἡ ἀκρασία οὐκ ἔστι, φανερόν ἀλλὰ πῇ ἴσωσ· τὸ μὲν γὰρ παρὰ προαίρεσιν τὸ δὲ κατὰ τὴν προαίρεσίν ἐστιν·

καὶ οἱ ἀκρατεῖσ ἄδικοι μὲν οὐκ εἰσίν, ἀδικήσουσι δέ.

ἐπεὶ δ’ ὃ μὲν τοιοῦτοσ οἱο͂σ μὴ διὰ τὸ πεπεῖσθαι διώκειν τὰσ καθ’ ὑπερβολὴν καὶ παρὰ τὸν ὀρθὸν λόγον σωματικὰσ ἡδονάσ, ὃ δὲ πέπεισται διὰ τὸ τοιοῦτοσ εἶναι οἱο͂σ διώκειν αὐτάσ, ἐκεῖνοσ μὲν οὖν εὐμετάπειστοσ, οὗτοσ δὲ οὔ· ἡ γὰρ ἀρετὴ καὶ μοχθηρία τὴν ἀρχὴν ἣ μὲν φθείρει ἣ δὲ σῴζει, ἐν δὲ ταῖσ πράξεσι τὸ οὗ ἕνεκα ἀρχή, ὥσπερ ἐν τοῖσ μαθηματικοῖσ αἱ ὑποθέσεισ·

οὔτε δὴ ἐκεῖ ὁ λόγοσ διδασκαλικὸσ τῶν ἀρχῶν οὔτε ἐνταῦθα, ἀλλ’ ἀρετὴ ἢ φυσικὴ ἢ ἐθιστὴ τοῦ ὀρθοδοξεῖν περὶ τὴν ἀρχήν. σώφρων μὲν οὖν ὁ τοιοῦτοσ, ἀκόλαστοσ δ’ ὁ ἐναντίοσ. ἔστι δέ τισ διὰ πάθοσ ἐκστατικὸσ παρὰ τὸν ὀρθὸν λόγον, ὃν ὥστε μὲν μὴ πράττειν κατὰ τὸν ὀρθὸν λόγον κρατεῖ τὸ πάθοσ, ὥστε δ’ εἶναι τοιοῦτον οἱο͂ν πεπεῖσθαι διώκειν ἀνέδην δεῖν τὰσ τοιαύτασ ἡδονὰσ οὐ κρατεῖ·

οὗτόσ ἐστιν ὁ ἀκρατήσ, βελτίων <ὢν> τοῦ ἀκολάστου, οὐδὲ φαῦλοσ ἁπλῶσ· σῴζεται γὰρ τὸ βέλτιστον, ἡ ἀρχή.

ἄλλοσ δ’ ἐναντίοσ, ὁ ἐμμενετικὸσ καὶ οὐκ ἐκστατικὸσ διά γε τὸ πάθοσ. φανερὸν δὴ ἐκ τούτων ὅτι ἣ μὲν σπουδαία ἕξισ, ἣ δὲ φαύλη. πότερον οὖν ἐγκρατήσ ἐστιν ὁ ὁποιῳοῦν λόγῳ καὶ ὁποιᾳοῦν προαιρέσει ἐμμένων ἢ ὁ τῇ ὀρθῇ, καὶ ἀκρατὴσ δὲ ὁ ὁποιᾳοῦν μὴ ἐμμένων προαιρέσει καὶ ὁποιῳοῦν λόγῳ ἢ ὁ τῷ μὴ ψευδεῖ λόγῳ καὶ τῇ προαιρέσει τῇ ὀρθῇ, ὥσπερ ἠπορήθη πρότερον; ἢ κατὰ μὲν συμβεβηκὸσ ὁποιᾳοῦν, καθ’ αὑτὸ δὲ τῷ ἀληθεῖ λόγῳ καὶ τῇ ὀρθῇ προαιρέσει ὃ μὲν ἐμμένει ὃ δ’ οὐκ ἐμμένει;

εἰ γάρ τισ τοδὶ διὰ τοδὶ αἱρεῖται ἢ διώκει, καθ’ αὑτὸ μὲν τοῦτο διώκει καὶ αἱρεῖται, κατὰ συμβεβηκὸσ δὲ τὸ πρότερον.

ἁπλῶσ δὲ λέγομεν τὸ καθ’ αὑτό.

ὥστε ἔστι μὲν ὡσ ὁποιᾳοῦν δόξῃ ὃ μὲν ἐμμένει ὃ δ’ ἐξίσταται, ἁπλῶσ δὲ ὁ τῇ ἀληθεῖ. εἰσὶ δέ τινεσ οἳ ἐμμενετικοὶ τῇ δόξῃ εἰσίν, οὓσ καλοῦσιν ἰσχυρογνώμονασ, οἱ δύσπειστοι καὶ οὐκ εὐμετάπειστοι· οἳ ὅμοιον μέν τι ἔχουσι τῷ ἐγκρατεῖ, ὥσπερ ὁ ἄσωτοσ τῷ ἐλευθερίῳ καὶ ὁ θρασὺσ τῷ θαρραλέῳ, εἰσὶ δ’ ἕτεροι κατὰ πολλά.

ὃ μὲν γὰρ διὰ πάθοσ καὶ ἐπιθυμίαν οὐ μεταβάλλει ὁ ἐγκρατήσ, ἐπεὶ εὔπειστοσ, ὅταν τύχῃ, ἔσται ὁ ἐγκρατήσ· οἳ δὲ οὐχ ὑπὸ λόγου, ἐπεὶ ἐπιθυμίασ γε λαμβάνουσι, καὶ ἄγονται πολλοὶ ὑπὸ τῶν ἡδονῶν.

εἰσὶ δὲ ἰσχυρογνώμονεσ οἱ ἰδιογνώμονεσ καὶ οἱ ἀμαθεῖσ καὶ οἱ ἄγροικοι, οἱ μὲν ἰδιογνώμονεσ δι’ ἡδονὴν καὶ λύπην· χαίρουσι γὰρ νικῶντεσ ἐὰν μὴ μεταπείθωνται, καὶ λυποῦνται ἐὰν ἄκυρα τὰ αὐτῶν ᾖ ὥσπερ ψηφίσματα· ὥστε μᾶλλον τῷ ἀκρατεῖ ἐοίκασιν ἢ τῷ ἐγκρατεῖ.

εἰσὶ δέ τινεσ οἳ τοῖσ δόξασιν οὐκ ἐμμένουσιν οὐ δι’ ἀκρασίαν, οἱο͂ν ἐν τῷ Φιλοκτήτῃ τῷ Σοφοκλέουσ ὁ Νεοπτόλεμοσ· καίτοι δι’ ἡδονὴν οὐκ ἐνέμεινεν, ἀλλὰ καλήν· τὸ γὰρ ἀληθεύειν αὐτῷ καλὸν ἦν, ἐπείσθη δ’ ὑπὸ τοῦ Ὀδυσσέωσ ψεύδεσθαι.

οὐ γὰρ πᾶσ ὁ δι’ ἡδονήν τι πράττων οὔτ’ ἀκόλαστοσ οὔτε φαῦλοσ οὔτ’ ἀκρατήσ, ἀλλ’ ὁ δι’ αἰσχράν. ἐπεὶ δ’ ἔστι τισ καὶ τοιοῦτοσ οἱο͂σ ἧττον ἢ δεῖ τοῖσ σωματικοῖσ χαίρειν, καὶ οὐκ ἐμμένων τῷ λόγῳ, ὁ τοιοῦτοσ τούτου καὶ τοῦ ἀκρατοῦσ μέσοσ ὁ ἐγκρατήσ· ὁ μὲν γὰρ ἀκρατὴσ οὐκ ἐμμένει τῷ λόγῳ διὰ τὸ μᾶλλόν τι, οὗτοσ δὲ διὰ τὸ ἧττόν τι·

ὁ δ’ ἐγκρατὴσ ἐμμένει καὶ οὐδὲ δι’ ἕτερον μεταβάλλει. δεῖ δέ, εἴπερ ἡ ἐγκράτεια σπουδαῖον, ἀμφοτέρασ τὰσ ἐναντίασ ἕξεισ φαύλασ εἶναι, ὥσπερ καὶ φαίνονται· ἀλλὰ διὰ τὸ τὴν ἑτέραν ἐν ὀλίγοισ καὶ ὀλιγάκισ εἶναι φανεράν, ὥσπερ ἡ σωφροσύνη τῇ ἀκολασίᾳ δοκεῖ ἐναντίον εἶναι μόνον, οὕτω καὶ ἡ ἐγκράτεια τῇ ἀκρασίᾳ.

ἐπεὶ δὲ καθ’ ὁμοιότητα πολλὰ λέγεται, καὶ ἡ ἐγκράτεια ἡ τοῦ σώφρονοσ καθ’ ὁμοιότητα ἠκολούθηκεν· οἱο͂σ μηδὲν παρὰ τὸν λόγον διὰ τὰσ σωματικὰσ ἡδονὰσ ποιεῖν καὶ ὁ σώφρων, ἀλλ’ ὃ μὲν ἔχων ὃ δ’ οὐκ ἔχων φαύλασ ἐπιθυμίασ, καὶ ὃ μὲν τοιοῦτοσ οἱο͂σ μὴ ἥδεσθαι παρὰ τὸν λόγον, ὃ δ’ οἱο͂σ ἥδεσθαι ἀλλὰ μὴ ἄγεσθαι.

ὅμοιοι δὲ καὶ ὁ ἀκρατὴσ καὶ ἀκόλαστοσ, ἕτεροι μὲν ὄντεσ, ἀμφότεροι δὲ τὰ σωματικὰ ἡδέα διώκουσιν, ἀλλ’ ὃ μὲν καὶ οἰόμενοσ δεῖν, ὃ δ’ οὐκ οἰόμενοσ.

οὐδ’ ἅμα φρόνιμον καὶ ἀκρατῆ ἐνδέχεται εἶναι τὸν αὐτόν·

ἅμα γὰρ φρόνιμοσ καὶ σπουδαῖοσ τὸ ἦθοσ δέδεικται ὤν. ἔτι οὐ τῷ εἰδέναι μόνον φρόνιμοσ ἀλλὰ καὶ τῷ πρακτικόσ· ὁ δ’ ἀκρατὴσ οὐ πρακτικόσ ‐ τὸν δὲ δεινὸν οὐδὲν κωλύει ἀκρατῆ εἶναι· διὸ καὶ δοκοῦσιν ἐνίοτε φρόνιμοι μὲν εἶναί τινεσ ἀκρατεῖσ δέ, διὰ τὸ τὴν δεινότητα διαφέρειν τῆσ φρονήσεωσ τὸν εἰρημένον τρόπον ἐν τοῖσ πρώτοισ λόγοισ, καὶ κατὰ μὲν τὸν λόγον ἐγγὺσ εἶναι, διαφέρειν δὲ κατὰ τὴν προαίρεσιν ‐ οὐδὲ δὴ ὡσ ὁ εἰδὼσ καὶ θεωρῶν, ἀλλ’ ὡσ ὁ καθεύδων ἢ οἰνωμένοσ.

καὶ ἑκὼν μέν τρόπον γάρ τινα εἰδὼσ καὶ ὃ ποιεῖ καὶ οὗ ἕνεκα, πονηρὸσ δ’ οὔ·

ἡ γὰρ προαίρεσισ ἐπιεικήσ· ὥσθ’ ἡμιπόνηροσ. καὶ οὐκ ἄδικοσ· οὐ γὰρ ἐπίβουλοσ· ὃ μὲν γὰρ αὐτῶν οὐκ ἐμμενετικὸσ οἷσ ἂν βουλεύσηται, ὃ δὲ μελαγχολικὸσ οὐδὲ βουλευτικὸσ ὅλωσ. καὶ ἐοίκε δὴ ὁ ἀκρατὴσ πόλει ἣ ψηφίζεται μὲν ἅπαντα τὰ δέοντα καὶ νόμουσ ἔχει σπουδαίουσ, χρῆται δὲ οὐδέν, ὥσπερ Ἀναξανδρίδησ ἔσκωψεν ἡ πόλισ ἐβούλεθ’, ᾗ νόμων οὐδὲν μέλει·

ὁ δὲ πονηρὸσ χρωμένῃ μὲν τοῖσ νόμοισ, πονηροῖσ δὲ χρωμένῃ. ἔστι δ’ ἀκρασία καὶ ἐγκράτεια περὶ τὸ ὑπερβάλλον τῆσ τῶν πολλῶν ἕξεωσ·

ὃ μὲν γὰρ ἐμμένει μᾶλλον ὃ δ’ ἧττον τῆσ τῶν πλείστων δυνάμεωσ. εὐιατοτέρα δὲ τῶν ἀκρασιῶν, ἣν οἱ μελαγχολικοὶ ἀκρατεύονται, τῶν βουλευομένων μὲν μὴ ἐμμενόντων δέ, καὶ οἱ δι’ ἐθισμοῦ ἀκρατεῖσ τῶν φυσικῶν· ῥᾷον γὰρ ἔθοσ μετακινῆσαι φύσεωσ· διὰ γὰρ τοῦτο καὶ τὸ ἔθοσ χαλεπόν, ὅτι τῇ φύσει ἐοίκεν, ὥσπερ καὶ Εὐήνοσ λέγει φημὶ πολυχρόνιον μελέτην ἔμεναι, φίλε, καὶ δήταύτην ἀνθρώποισι τελευτῶσαν φύσιν εἶναι.

καὶ τί μαλακία, καὶ πῶσ ἔχουσιν αἱ ἕξεισ αὗται πρὸσ ἀλλήλασ, εἴρηται.

περὶ δὲ ἡδονῆσ καὶ λύπησ θεωρῆσαι τοῦ τὴν πολιτικὴν φιλοσοφοῦντοσ·

οὗτοσ γὰρ τοῦ τέλουσ ἀρχιτέκτων, πρὸσ ὃ βλέποντεσ ἕκαστον τὸ μὲν κακὸν τὸ δ’ ἀγαθὸν ἁπλῶσ λέγομεν. ἔτι δὲ καὶ τῶν ἀναγκαίων ἐπισκέψασθαι περὶ αὐτῶν· τήν τε γὰρ ἀρετὴν καὶ τὴν κακίαν τὴν ἠθικὴν περὶ λύπασ καὶ ἡδονὰσ ἔθεμεν, καὶ τὴν εὐδαιμονίαν οἱ πλεῖστοι μεθ’ ἡδονῆσ εἶναί φασιν· διὸ καὶ τὸν μακάριον ὠνομάκασιν ἀπὸ τοῦ χαίρειν.

τοῖσ μὲν οὖν δοκεῖ οὐδεμία ἡδονὴ εἶναι ἀγαθόν, οὔτε καθ’ αὑτὸ οὔτε κατὰ συμβεβηκόσ· οὐ γὰρ εἶναι ταὐτὸ τὸ ἀγαθὸν καὶ ἡδονήν· τοῖσ δ’ ἔνιαι μὲν εἶναι, αἱ δὲ πολλαὶ φαῦλαι.

ἔτι δὲ τούτων τρίτον, εἰ καὶ πᾶσαι ἀγαθόν, ὅμωσ μὴ ἐνδέχεσθαι εἶναι τὸ ἄριστον ἡδονήν. ὅλωσ μὲν οὖν οὐκ ἀγαθόν, ὅτι πᾶσα ἡδονὴ γένεσίσ ἐστιν εἰσ φύσιν αἰσθητή, οὐδεμία δὲ γένεσισ συγγενὴσ τοῖσ τέλεσιν, οἱο͂ν οὐδεμία οἰκοδόμησισ οἰκίᾳ. ἔτι ὁ σώφρων φεύγει τὰσ ἡδονάσ. ἔτι ὁ φρόνιμοσ τὸ ἄλυπον διώκει, οὐ τὸ ἡδύ. ἔτι ἐμπόδιον τῷ φρονεῖν αἱ ἡδοναί, καὶ ὅσῳ μᾶλλον χαίρει, μᾶλλον, οἱο͂ν τῇ τῶν ἀφροδισίων· οὐδένα γὰρ ἂν δύνασθαι νοῆσαί τι ἐν αὐτῇ.

ἔτι τέχνη οὐδεμία ἡδονῆσ· καίτοι πᾶν ἀγαθὸν τέχνησ ἔργον. ἔτι παιδία καὶ θηρία διώκει τὰσ ἡδονάσ. τοῦ δὲ μὴ πάσασ σπουδαίασ, ὅτι εἰσὶ καὶ αἰσχραὶ καὶ ὀνειδιζόμεναι, καὶ ὅτι βλαβεραί· νοσώδη γὰρ ἔνια τῶν ἡδέων.

ὅτι δ’ οὐ τἄριστον ἡδονή, ὅτι οὐ τέλοσ ἀλλὰ γένεσισ. τὰ μὲν οὖν λεγόμενα σχεδὸν ταῦτ’ ἐστίν. ὅτι δ’ οὐ συμβαίνει διὰ ταῦτα μὴ εἶναι ἀγαθὸν μηδὲ τὸ ἄριστον, ἐκ τῶνδε δῆλον.

πρῶτον μέν, ἐπεὶ τὸ ἀγαθὸν διχῶσ τὸ μὲν γὰρ ἁπλῶσ τὸ δὲ τινί, καὶ αἱ φύσεισ καὶ αἱ ἕξεισ ἀκολουθήσουσιν, ὥστε καὶ αἱ κινήσεισ καὶ αἱ γενέσεισ, καὶ αἱ φαῦλαι δοκοῦσαι εἶναι αἳ μὲν ἁπλῶσ φαῦλαι τινὶ δ’ οὒ ἀλλ’ αἱρεταὶ τῷδε, ἔνιαι δ’ οὐδὲ τῷδε ἀλλὰ ποτὲ καὶ ὀλίγον χρόνον αἱρεταί, <ἁπλῶσ> δ’ οὔ· αἳ δ’ οὐδ’ ἡδοναί, ἀλλὰ φαίνονται, ὅσαι μετὰ λύπησ καὶ ἰατρείασ ἕνεκεν, οἱο͂ν αἱ τῶν καμνόντων.

ἔτι ἐπεὶ τοῦ ἀγαθοῦ τὸ μὲν ἐνέργεια τὸ δ’ ἕξισ, κατὰ συμβεβηκὸσ αἱ καθιστᾶσαι εἰσ τὴν φυσικὴν ἕξιν ἡδεῖαί εἰσιν· ἔστι δ’ ἡ ἐνέργεια ἐν ταῖσ ἐπιθυμίαισ τῆσ ὑπολοίπου ἕξεωσ καὶ φύσεωσ, ἐπεὶ καὶ ἄνευ λύπησ καὶ ἐπιθυμίασ εἰσὶν ἡδοναί, οἱο͂ν αἱ τοῦ θεωρεῖν ἐνέργειαι, τῆσ φύσεωσ οὐκ ἐνδεοῦσ οὔσησ.

σημεῖον δ’ ὅτι οὐ τῷ αὐτῷ ἡδεῖ χαίρουσιν ἀναπληρουμένησ τε τῆσ φύσεωσ καὶ καθεστηκυίασ, ἀλλὰ καθεστηκυίασ μὲν τοῖσ ἁπλῶσ ἡδέσιν, ἀναπληρουμένησ δὲ καὶ τοῖσ ἐναντίοισ·

καὶ γὰρ ὀξέσι καὶ πικροῖσ χαίρουσιν, ὧν οὐδὲν οὔτε φύσει ἡδὺ οὔθ’ ἁπλῶσ ἡδύ.

ὥστ’ οὐδ’ ἡδοναί· ὡσ γὰρ τὰ ἡδέα πρὸσ ἄλληλα διέστηκεν, οὕτω καὶ αἱ ἡδοναὶ αἱ ἀπὸ τούτων. ἔτι οὐκ ἀνάγκη ἕτερόν τι εἶναι βέλτιον τῆσ ἡδονῆσ, ὥσπερ τινέσ φασι τὸ τέλοσ τῆσ γενέσεωσ· οὐ γὰρ γενέσεισ εἰσὶν οὐδὲ μετὰ γενέσεωσ πᾶσαι, ἀλλ’ ἐνέργειαι καὶ τέλοσ· οὐδὲ γινομένων συμβαίνουσιν ἀλλὰ χρωμένων·

καὶ τέλοσ οὐ πασῶν ἕτερόν τι, ἀλλὰ τῶν εἰσ τὴν τελέωσιν ἀγομένων τῆσ φύσεωσ. διὸ καὶ οὐ καλῶσ ἔχει τὸ αἰσθητὴν γένεσιν φάναι εἶναι τὴν ἡδονήν, ἀλλὰ μᾶλλον λεκτέον ἐνέργειαν τῆσ κατὰ φύσιν ἕξεωσ, ἀντὶ δὲ τοῦ αἰσθητὴν ἀνεμπόδιστον. δοκεῖ δὲ γένεσίσ τισιν εἶναι, ὅτι κυρίωσ ἀγαθόν·

τὴν γὰρ ἐνέργειαν γένεσιν οἰόνται εἶναι, ἔστι δ’ ἕτερον. τὸ δ’ εἶναι φαύλασ ὅτι νοσώδη ἔνια ἡδέα, τὸ αὐτὸ καὶ ὅτι ὑγιεινὰ ἔνια φαῦλα πρὸσ χρηματισμόν. ταύτῃ οὖν φαῦλα ἄμφω, ἀλλ’ οὐ φαῦλα κατά γε τοῦτο, ἐπεὶ καὶ τὸ θεωρεῖν ποτὲ βλάπτει πρὸσ ὑγίειαν. ἐμποδίζει δὲ οὔτε φρονήσει οὔθ’ ἕξει οὐδεμιᾷ ἡ ἀφ’ ἑκάστησ ἡδονή, ἀλλ’ αἱ ἀλλότριαι, ἐπεὶ αἱ ἀπὸ τοῦ θεωρεῖν καὶ μανθάνειν μᾶλλον ποιήσουσι θεωρεῖν καὶ μανθάνειν.

τὸ δὲ τέχνησ μὴ εἶναι ἔργον ἡδονὴν μηδεμίαν εὐλόγωσ συμβέβηκεν· οὐδὲ γὰρ ἄλλησ ἐνεργείασ οὐδεμιᾶσ τέχνη ἐστίν, ἀλλὰ τῆσ δυνάμεωσ· καίτοι καὶ ἡ μυρεψικὴ τέχνη καὶ ἡ ὀψοποιητικὴ δοκεῖ ἡδονῆσ εἶναι.

τὸ δὲ τὸν σώφρονα φεύγειν καὶ τὸν φρόνιμον διώκειν τὸν ἄλυπον βίον, καὶ τὸ τὰ παιδία καὶ τὰ θηρία διώκειν, τῷ αὐτῷ λύεται πάντα. ἐπεὶ γὰρ εἴρηται πῶσ ἀγαθαὶ ἁπλῶσ καὶ πῶσ οὐκ ἀγαθαὶ πᾶσαι αἱ ἡδοναί, τὰσ τοιαύτασ καὶ τὰ θηρία καὶ τὰ παιδία διώκει, καὶ τὴν τούτων ἀλυπίαν ὁ φρόνιμοσ, τὰσ μετ’ ἐπιθυμίασ καὶ λύπησ, καὶ τὰσ σωματικάσ τοιαῦται γὰρ αὗται καὶ τὰσ τούτων ὑπερβολάσ, καθ’ ἃσ ὁ ἀκόλαστοσ ἀκόλαστοσ. ἐπεὶ εἰσὶν ἡδοναὶ καὶ σώφρονοσ.

ἀλλὰ μὴν ὅτι καὶ ἡ λύπη κακόν, ὁμολογεῖται, καὶ φευκτόν·

ἣ μὲν γὰρ ἁπλῶσ κακόν, ἣ δὲ τῷ πῇ ἐμποδιστική. τῷ δὲ φευκτῷ τὸ ἐναντίον ᾗ φευκτόν τι καὶ κακόν, ἀγαθόν. ἀνάγκη οὖν τὴν ἡδονὴν ἀγαθόν τι εἶναι. ὡσ γὰρ Σπεύσιπποσ ἔλυεν, οὐ συμβαίνει ἡ λύσισ, ὥσπερ τὸ μεῖζον τῷ ἐλάττονι καὶ τῷ ἴσῳ ἐναντίον· οὐ γὰρ ἂν φαίη ὅπερ κακόν τι εἶναι τὴν ἡδονήν.

τἄριστόν τ’ οὐδὲν κωλύει ἡδονήν τινα εἶναι, εἰ ἔνιαι φαῦλαι ἡδοναί, ὥσπερ καὶ ἐπιστήμην τινὰ ἐνίων φαύλων οὐσῶν. ἴσωσ δὲ καὶ ἀναγκαῖον, εἴπερ ἑκάστησ ἕξεώσ εἰσιν ἐνέργειαι ἀνεμπόδιστοι, εἴθ’ ἡ πασῶν ἐνέργειά ἐστιν εὐδαιμονία εἴτε ἡ τινὸσ αὐτῶν, ἂν ᾖ ἀνεμπόδιστοσ, αἱρετωτάτην εἶναι· τοῦτο δ’ ἐστὶν ἡδονή.

ὥστε εἰή ἄν τισ ἡδονὴ τὸ ἄριστον, τῶν πολλῶν ἡδονῶν φαύλων οὐσῶν, εἰ ἔτυχεν, ἁπλῶσ. καὶ διὰ τοῦτο πάντεσ τὸν εὐδαίμονα ἡδὺν οἰόνται βίον εἶναι, καὶ ἐμπλέκουσι τὴν ἡδονὴν εἰσ τὴν εὐδαιμονίαν, εὐλόγωσ· οὐδεμία γὰρ ἐνέργεια τέλειοσ ἐμποδιζομένη, ἡ δ’ εὐδαιμονία τῶν τελείων·

διὸ προσδεῖται ὁ εὐδαίμων τῶν ἐν σώματι ἀγαθῶν καὶ τῶν ἐκτὸσ καὶ τῆσ τύχησ, ὅπωσ μὴ ἐμποδίζηται ταῦτα. οἱ δὲ τὸν τροχιζόμενον καὶ τὸν δυστυχίαισ μεγάλαισ περιπίπτοντα εὐδαίμονα φάσκοντεσ εἶναι, ἐὰν ᾖ ἀγαθόσ, ἢ ἑκόντεσ ἢ ἄκοντεσ οὐδὲν λέγουσιν. διὰ δὲ τὸ προσδεῖσθαι τῆσ τύχησ δοκεῖ τισὶ ταὐτὸν εἶναι ἡ εὐτυχία τῇ εὐδαιμονίᾳ, οὐκ οὖσα, ἐπεὶ καὶ αὐτὴ ὑπερβάλλουσα ἐμπόδιόσ ἐστιν, καὶ ἴσωσ οὐκέτι εὐτυχίαν καλεῖν δίκαιον·

πρὸσ γὰρ τὴν εὐδαιμονίαν ὁ ὁρ́οσ αὐτῆσ. καὶ τὸ διώκειν δ’ ἅπαντα καὶ θηρία καὶ ἀνθρώπουσ τὴν ἡδονὴν σημεῖόν τι τοῦ εἶναί πωσ τὸ ἄριστον αὐτήν· φήμη δ’ οὔτισ πάμπαν ἀπόλλυται, ἥν τινα λαοίπολλοί.

. . ἀλλ’ ἐπεὶ οὐχ ἡ αὐτὴ οὔτε φύσισ οὔθ’ ἕξισ ἡ ἀρίστη οὔτ’ ἔστιν οὔτε δοκεῖ, οὐδ’ ἡδονὴν διώκουσι τὴν αὐτὴν πάντεσ, ἡδονὴν μέντοι πάντεσ. ἴσωσ δὲ καὶ διώκουσιν οὐχ ἣν οἰόνται οὐδ’ ἣν ἂν φαῖεν, ἀλλὰ τὴν αὐτήν·

πάντα γὰρ φύσει ἔχει τι θεῖον. ἀλλ’ εἰλήφασι τὴν τοῦ ὀνόματοσ κληρονομίαν αἱ σωματικαὶ ἡδοναὶ διὰ τὸ πλειστάκισ τε παραβάλλειν εἰσ αὐτὰσ καὶ πάντασ μετέχειν αὐτῶν· διὰ τὸ μόνασ οὖν γνωρίμουσ εἶναι ταύτασ μόνασ οἰόνται εἶναι.

φανερὸν δὲ καὶ ὅτι, εἰ μὴ ἡδονὴ ἀγαθὸν καὶ ἡ ἐνέργεια, οὐκ ἔσται ζῆν ἡδέωσ τὸν εὐδαίμονα·

τίνοσ γὰρ ἕνεκα δέοι ἂν αὐτῆσ, εἴπερ μὴ ἀγαθόν, ἀλλὰ καὶ λυπηρῶσ ἐνδέχεται ζῆν; οὔτε κακὸν γὰρ οὔτ’ ἀγαθὸν ἡ λύπη, εἴπερ μηδ’ ἡδονή· ὥστε διὰ τί ἂν φεύγοι;

οὐδὲ δὴ ἡδίων ὁ βίοσ ὁ τοῦ σπουδαίου, εἰ μὴ καὶ αἱ ἐνέργειαι αὐτοῦ. περὶ δὲ δὴ τῶν σωματικῶν ἡδονῶν ἐπισκεπτέον τοῖσ λέγουσιν ὅτι ἔνιαί γε ἡδοναὶ αἱρεταὶ σφόδρα, οἱο͂ν αἱ καλαί, ἀλλ’ οὐχ αἱ σωματικαὶ καὶ περὶ ἃσ ὁ ἀκόλαστοσ. διὰ τί οὖν αἱ ἐναντίαι λῦπαι μοχθηραί;

κακῷ γὰρ ἀγαθὸν ἐναντίον. ἢ οὕτωσ ἀγαθαὶ αἱ ἀναγκαῖαι, ὅτι καὶ τὸ μὴ κακὸν ἀγαθόν ἐστιν; ἢ μέχρι του ἀγαθαί; τῶν μὲν γὰρ ἕξεων καὶ κινήσεων ὅσων μὴ ἔστι τοῦ βελτίονοσ ὑπερβολή, οὐδὲ τῆσ ἡδονῆσ· ὅσων δ’ ἔστι, καὶ τῆσ ἡδονῆσ. ἔστιν δὲ τῶν σωματικῶν ἀγαθῶν ὑπερβολή, καὶ ὁ φαῦλοσ τῷ διώκειν τὴν ὑπερβολήν ἐστιν, ἀλλ’ οὐ τὰσ ἀναγκαίασ· πάντεσ γὰρ χαίρουσί πωσ καὶ ὄψοισ καὶ οἴνοισ καὶ ἀφροδισίοισ, ἀλλ’ οὐχ ὡσ δεῖ.

ἐναντίωσ δ’ ἐπὶ τῆσ λύπησ· οὐ γὰρ τὴν ὑπερβολὴν φεύγει, ἀλλ’ ὅλωσ· οὐ γάρ ἐστι τῇ ὑπερβολῇ λύπη ἐναντία ἀλλ’ ἢ τῷ διώκοντι τὴν ὑπερβολήν.

ἐπεὶ δ’ οὐ μόνον δεῖ τἀληθὲσ εἰπεῖν ἀλλὰ καὶ τὸ αἴτιον τοῦ ψεύδουσ· τοῦτο γὰρ συμβάλλεται πρὸσ τὴν πίστιν· ὅταν γὰρ εὔλογον φανῇ τὸ διὰ τί φαίνεται ἀληθὲσ οὐκ ὂν ἀληθέσ, πιστεύειν ποιεῖ τῷ ἀληθεῖ μᾶλλον· ὥστε λεκτέον διὰ τί φαίνονται αἱ σωματικαὶ ἡδοναὶ αἱρετώτεραι.

πρῶτον μὲν οὖν δὴ ὅτι ἐκκρούει τὴν λύπην· καὶ διὰ τὰσ ὑπερβολὰσ τῆσ λύπησ, ὡσ οὔσησ ἰατρείασ, τὴν ἡδονὴν διώκουσι τὴν ὑπερβάλλουσαν καὶ ὅλωσ τὴν σωματικήν. σφοδραὶ δὲ γίνονται αἱ ἰατρεῖαι, διὸ καὶ διώκονται, διὰ τὸ παρὰ τὸ ἐναντίον φαίνεσθαι. καὶ οὐ σπουδαῖον δὴ δοκεῖ ἡ ἡδονὴ διὰ δύο ταῦτα, ὥσπερ εἴρηται, ὅτι αἳ μὲν φαύλησ φύσεώσ εἰσι πράξεισ ἢ ἐκ γενετῆσ, ὥσπερ θηρίου, ἢ δι’ ἔθοσ, οἱο͂ν αἱ τῶν φαύλων ἀνθρώπων, αἳ δ’ ἰατρεῖαι ὅτι ἐνδεοῦσ, καὶ ἔχειν βέλτιον ἢ γίνεσθαι·

αἳ δὲ συμβαίνουσι τελεουμένων·

κατὰ συμβεβηκὸσ οὖν σπουδαῖαι. ἔτι διώκονται διὰ τὸ σφοδραὶ εἶναι ὑπὸ τῶν ἄλλαισ μὴ δυναμένων χαίρειν· αὐτοὶ γοῦν αὑτοῖσ δίψασ τινὰσ παρασκευάζουσιν. ὅταν μὲν οὖν ἀβλαβεῖσ, ἀνεπιτίμητον, ὅταν δὲ βλαβεράσ, φαῦλον. οὔτε γὰρ ἔχουσιν ἕτερα ἐφ’ οἷσ χαίρουσιν, τό τε μηδέτερον πολλοῖσ λυπηρὸν διὰ τὴν φύσιν.

ἀεὶ γὰρ πονεῖ τὸ ζῷον, ὥσπερ καὶ οἱ φυσιολόγοι μαρτυροῦσι, τὸ ὁρᾶν, τὸ ἀκούειν φάσκοντεσ εἶναι λυπηρόν· ἀλλ’ ἤδη συνήθεισ ἐσμέν, ὡσ φασίν. ὁμοίωσ δ’ ἐν μὲν τῇ νεότητι διὰ τὴν αὔξησιν ὥσπερ οἱ οἰνωμένοι διάκεινται, καὶ ἡδὺ ἡ νεότησ. οἱ δὲ μελαγχολικοὶ τὴν φύσιν δέονται ἀεὶ ἰατρείασ·

καὶ γὰρ τὸ σῶμα δακνόμενον διατελεῖ διὰ τὴν κρᾶσιν, καὶ ἀεὶ ἐν ὀρέξει σφοδρᾷ εἰσίν· ἐξελαύνει δὲ ἡδονὴ λύπην ἥ τ’ ἐναντία καὶ ἡ τυχοῦσα, ἐὰν ᾖ ἰσχυρά· καὶ διὰ ταῦτα ἀκόλαστοι καὶ φαῦλοι γίνονται. αἱ δ’ ἄνευ λυπῶν οὐκ ἔχουσιν ὑπερβολήν·

αὗται δὲ τῶν φύσει ἡδέων καὶ μὴ κατὰ συμβεβηκόσ. λέγω δὲ κατὰ συμβεβηκὸσ ἡδέα τὰ ἰατρεύοντα· ὅτι γὰρ συμβαίνει ἰατρεύεσθαι τοῦ ὑπομένοντοσ ὑγιοῦσ πράττοντόσ τι, διὰ τοῦτο ἡδὺ δοκεῖ εἶναι· φύσει δ’ ἡδέα, ἃ ποιεῖ πρᾶξιν τῆσ τοιᾶσδε φύσεωσ.

οὐκ ἀεὶ δ’ οὐθὲν ἡδὺ τὸ αὐτὸ διὰ τὸ μὴ ἁπλῆν ἡμῶν εἶναι τὴν φύσιν, ἀλλ’ ἐνεῖναί τι καὶ ἕτερον, καθὸ φθαρτοί, ὥστε ἄν τι θάτερον πράττῃ, τοῦτο τῇ ἑτέρᾳ φύσει παρὰ φύσιν, ὅταν δ’ ἰσάζῃ, οὔτε λυπηρὸν δοκεῖ οὔθ’ ἡδὺ τὸ πραττόμενον· ἐπεὶ εἴ του ἡ φύσισ ἁπλῆ εἰή, ἀεὶ ἡ αὐτὴ πρᾶξισ ἡδίστη ἔσται. διὸ ὁ θεὸσ ἀεὶ μίαν καὶ ἁπλῆν χαίρει ἡδονήν·

οὐ γὰρ μόνον κινήσεώσ ἐστιν ἐνέργεια ἀλλὰ καὶ ἀκινησίασ, καὶ ἡδονὴ μᾶλλον ἐν ἠρεμίᾳ ἐστὶν ἢ ἐν κινήσει. μεταβολὴ δὲ πάντων γλυκύ, κατὰ τὸν ποιητήν, διὰ πονηρίαν τινά· ὥσπερ γὰρ ἄνθρωποσ εὐμετάβολοσ ὁ πονηρόσ, καὶ ἡ φύσισ ἡ δεομένη μεταβολῆσ· οὐ γὰρ ἁπλῆ οὐδ’ ἐπιεικήσ.

περὶ μὲν οὖν ἐγκρατείασ καὶ ἀκρασίασ καὶ περὶ ἡδονῆσ καὶ λύπησ εἴρηται, καὶ τί ἕκαστον καὶ πῶσ τὰ μὲν ἀγαθὰ αὐτῶν ἐστὶ τὰ δὲ κακά· λοιπὸν δὲ καὶ περὶ φιλίασ ἐροῦμεν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Aristotle, Nicomachean Ethics, Book 7

(아리스토텔레스, 니코마코스 윤리학, Book 7)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION