헬라어 문장 검색 - ΑριστόΜεταπηψ́07́

(아리스토텔레스, 형이상학, Book 7)

τὸ ὂν λέγεται πολλαχῶσ, καθάπερ διειλόμεθα πρότερον ἐν τοῖσ περὶ τοῦ ποσαχῶσ· σημαίνει γὰρ τὸ μὲν τί ἐστι καὶ τόδε τι, τὸ δὲ ποιὸν ἢ ποσὸν ἢ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῶν οὕτω κατηγορουμένων. τοσαυταχῶσ δὲ λεγομένου τοῦ ὄντοσ φανερὸν ὅτι τούτων πρῶτον ὂν τὸ τί ἐστιν, ὅπερ σημαίνει τὴν οὐσίαν ὅταν μὲν γὰρ εἴπωμεν ποῖόν τι τόδε, ἢ ἀγαθὸν λέγομεν ἢ κακόν, ἀλλ’ οὐ τρίπηχυ ἢ ἄνθρωπον· ὅταν δὲ τί ἐστιν, οὐ λευκὸν οὐδὲ θερμὸν οὐδὲ τρίπηχυ, ἀλλὰ ἄνθρωπον ἢ θεόν, τὰ δ’ ἄλλα λέγεται ὄντα τῷ τοῦ οὕτωσ ὄντοσ τὰ μὲν ποσότητεσ εἶναι, τὰ δὲ ποιότητεσ, τὰ δὲ πάθη, τὰ δὲ ἄλλο τι.

διὸ κἂν ἀπορήσειέ τισ πότερον τὸ βαδίζειν καὶ τὸ ὑγιαίνειν καὶ τὸ καθῆσθαι ἕκαστον αὐτῶν ὂν σημαίνει, ὁμοίωσ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὁτουοῦν τῶν τοιούτων·

οὐδὲν γὰρ αὐτῶν ἐστὶν οὔτε καθ’ αὑτὸ πεφυκὸσ οὔτε χωρίζεσθαι δυνατὸν τῆσ οὐσίασ, ἀλλὰ μᾶλλον, εἴπερ, τὸ βαδίζον τῶν ὄντων καὶ τὸ καθήμενον καὶ τὸ ὑγιαῖνον. ταῦτα δὲ μᾶλλον φαίνεται ὄντα, διότι ἔστι τι τὸ ὑποκείμενον αὐτοῖσ ὡρισμένον τοῦτο δ’ ἐστὶν ἡ οὐσία καὶ τὸ καθ’ ἕκαστον, ὅπερ ἐμφαίνεται ἐν τῇ κατηγορίᾳ τῇ τοιαύτῃ·

τὸ ἀγαθὸν γὰρ ἢ τὸ καθήμενον οὐκ ἄνευ τούτου λέγεται. δῆλον οὖν ὅτι διὰ ταύτην κἀκείνων ἕκαστον ἔστιν, ὥστε τὸ πρώτωσ ὂν καὶ οὐ τὶ ὂν ἀλλ’ ὂν ἁπλῶσ ἡ οὐσία ἂν εἰή. πολλαχῶσ μὲν οὖν λέγεται τὸ πρῶτον· ὅμωσ δὲ πάντωσ ἡ οὐσία πρῶτον, καὶ λόγῳ καὶ γνώσει καὶ χρόνῳ.

τῶν μὲν γὰρ ἄλλων κατηγορημάτων οὐθὲν χωριστόν, αὕτη δὲ μόνη· καὶ τῷ λόγῳ δὲ τοῦτο πρῶτον ἀνάγκη γὰρ ἐν τῷ ἑκάστου λόγῳ τὸν τῆσ οὐσίασ ἐνυπάρχειν· καὶ εἰδέναι δὲ τότ’ οἰόμεθα ἕκαστον μάλιστα, ὅταν τί ἐστιν ὁ ἄνθρωποσ γνῶμεν ἢ τὸ πῦρ, μᾶλλον ἢ τὸ ποιὸν ἢ τὸ ποσὸν ἢ τὸ πού, ἐπεὶ καὶ αὐτῶν τούτων τότε ἕκαστον ἴσμεν, ὅταν τί ἐστι τὸ ποσὸν ἢ τὸ ποιὸν γνῶμεν.

φασιν οἱ δὲ πλείω ἢ ἕν, καὶ οἱ μὲν πεπερασμένα οἱ δὲ ἄπειρα, διὸ καὶ ἡμῖν καὶ μάλιστα καὶ πρῶτον καὶ μόνον ὡσ εἰπεῖν περὶ τοῦ οὕτωσ ὄντοσ θεωρητέον τί ἐστιν.

δοκεῖ δ’ ἡ οὐσία ὑπάρχειν φανερώτατα μὲν τοῖσ σώμασιν διὸ τά τε ζῷα καὶ τὰ φυτὰ καὶ τὰ μόρια αὐτῶν οὐσίασ εἶναί φαμεν, καὶ τὰ φυσικὰ σώματα, οἱο͂ν πῦρ καὶ ὕδωρ καὶ γῆν καὶ τῶν τοιούτων ἕκαστον, καὶ ὅσα ἢ μόρια τούτων ἢ ἐκ τούτων ἐστίν, ἢ μορίων ἢ πάντων, οἱο͂ν ὅ τε οὐρανὸσ καὶ τὰ μόρια αὐτοῦ, ἄστρα καὶ σελήνη καὶ ἥλιοσ·

πότερον δὲ αὗται μόναι οὐσίαι εἰσὶν ἢ καὶ ἄλλαι, ἢ τούτων τινὲσ ἢ καὶ ἄλλαι, ἢ τούτων μὲν οὐθὲν ἕτεραι δέ τινεσ, σκεπτέον.

δοκεῖ δέ τισι τὰ τοῦ σώματοσ πέρατα, οἱο͂ν ἐπιφάνεια καὶ γραμμὴ καὶ στιγμὴ καὶ μονάσ, εἶναι οὐσίαι, καὶ μᾶλλον ἢ τὸ σῶμα καὶ τὸ στερεόν.

ἔτι παρὰ τὰ αἰσθητὰ οἱ μὲν οὐκ οἰόνται εἶναι οὐδὲν τοιοῦτον, οἱ δὲ πλείω καὶ μᾶλλον ὄντα ἀί̈δια, ὥσπερ Πλάτων τά τε εἴδη καὶ τὰ μαθηματικὰ δύο οὐσίασ, τρίτην δὲ τὴν τῶν αἰσθητῶν σωμάτων οὐσίαν, Σπεύσιπποσ δὲ καὶ πλείουσ οὐσίασ ἀπὸ τοῦ ἑνὸσ ἀρξάμενοσ, καὶ ἀρχὰσ ἑκάστησ οὐσίασ, ἄλλην μὲν ἀριθμῶν ἄλλην δὲ μεγεθῶν, ἔπειτα ψυχῆσ· καὶ τοῦτον δὴ τὸν τρόπον ἐπεκτείνει τὰσ οὐσίασ.

τὰ μὲν εἴδη καὶ τοὺσ ἀριθμοὺσ τὴν αὐτὴν ἔχειν φασὶ φύσιν, τὰ δὲ ἄλλα ἐχόμενα, γραμμὰσ καὶ ἐπίπεδα, μέχρι πρὸσ τὴν τοῦ οὐρανοῦ οὐσίαν καὶ τὰ αἰσθητά.

εἰσί, καὶ πότερον ἔστι τισ χωριστὴ οὐσία, καὶ διὰ τί καὶ πῶσ, ἢ οὐδεμία, παρὰ τὰσ αἰσθητάσ, σκεπτέον, ὑποτυπωσαμένοισ τὴν οὐσίαν πρῶτον τί ἐστιν.

λέγεται δ’ ἡ οὐσία, εἰ μὴ πλεοναχῶσ, ἀλλ’ ἐν τέτταρσί γε μάλιστα·

καὶ γὰρ τὸ τί ἦν εἶναι καὶ τὸ καθόλου καὶ τὸ γένοσ οὐσία δοκεῖ εἶναι ἑκάστου, καὶ τέταρτον τούτων τὸ ὑποκείμενον. τὸ δ’ ὑποκείμενόν ἐστι καθ’ οὗ τὰ ἄλλα λέγεται, ἐκεῖνο δὲ αὐτὸ μηκέτι κατ’ ἄλλου·

διὸ πρῶτον περὶ τούτου διοριστέον· μάλιστα γὰρ δοκεῖ εἶναι οὐσία τὸ ὑποκείμενον πρῶτον.

τοιοῦτον δὲ τρόπον μέν τινα ἡ ὕλη λέγεται, ἄλλον δὲ τρόπον ἡ μορφή, τρίτον δὲ τὸ ἐκ τούτων λέγω δὲ τὴν μὲν ὕλην οἱο͂ν τὸν χαλκόν, τὴν δὲ μορφὴν τὸ σχῆμα τῆσ ἰδέασ, τὸ δ’ ἐκ τούτων τὸν ἀνδριάντα τὸ σύνολον, ὥστε εἰ τὸ εἶδοσ τῆσ ὕλησ πρότερον καὶ μᾶλλον ὄν, καὶ τοῦ ἐξ ἀμφοῖν πρότερον ἔσται διὰ τὸν αὐτὸν λόγον. νῦν μὲν οὖν τύπῳ εἴρηται τί ποτ’ ἐστὶν ἡ οὐσία, ὅτι τὸ μὴ καθ’ ὑποκειμένου ἀλλὰ καθ’ οὗ τὰ ἄλλα·

δεῖ δὲ μὴ μόνον οὕτωσ· οὐ γὰρ ἱκανόν· αὐτὸ γὰρ τοῦτο ἄδηλον, καὶ ἔτι ἡ ὕλη οὐσία γίγνεται.

εἰ γὰρ μὴ αὕτη οὐσία, τίσ ἐστιν ἄλλη διαφεύγει· περιαιρουμένων γὰρ τῶν ἄλλων οὐ φαίνεται οὐδὲν ὑπομένον· οὐκ οὐσίαι τὸ γὰρ ποσὸν οὐκ οὐσία, ἀλλὰ μᾶλλον ᾧ ὑπάρχει ταῦτα πρώτῳ, ἐκεῖνό ἐστιν οὐσία.

ἀλλὰ μὴν ἀφαιρουμένου μήκουσ καὶ πλάτουσ καὶ βάθουσ οὐδὲν ὁρῶμεν ὑπολειπόμενον, πλὴν εἴ τί ἐστι τὸ ὁριζόμενον ὑπὸ τούτων, ὥστε τὴν ὕλην ἀνάγκη φαίνεσθαι μόνην οὐσίαν οὕτω σκοπουμένοισ. λέγω δ’ ὕλην ἣ καθ’ αὑτὴν μήτε τὶ μήτε ποσὸν μήτε ἄλλο μηδὲν λέγεται οἷσ ὡρ́ισται τὸ ὄν.

ἔστι γάρ τι καθ’ οὗ κατηγορεῖται τούτων ἕκαστον, ᾧ τὸ εἶναι ἕτερον καὶ τῶν κατηγοριῶν ἑκάστῃ τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τῆσ οὐσίασ κατηγορεῖται, αὕτη δὲ τῆσ ὕλησ, ὥστε τὸ ἔσχατον καθ’ αὑτὸ οὔτε τὶ οὔτε ποσὸν οὔτε ἄλλο οὐδέν ἐστιν· οὐδὲ δὴ αἱ ἀποφάσεισ, καὶ γὰρ αὗται ὑπάρξουσι κατὰ συμβεβηκόσ.

ἐκ μὲν οὖν τούτων θεωροῦσι συμβαίνει οὐσίαν εἶναι τὴν ὕλην· ἀδύνατον δέ· καὶ γὰρ τὸ χωριστὸν καὶ τὸ τόδε τι ὑπάρχειν δοκεῖ μάλιστα τῇ οὐσίᾳ, διὸ τὸ εἶδοσ καὶ τὸ ἐξ ἀμφοῖν οὐσία δόξειεν ἂν εἶναι μᾶλλον τῆσ ὕλησ. τὴν μὲν τοίνυν ἐξ ἀμφοῖν οὐσίαν, λέγω δὲ τὴν ἔκ τε τῆσ ὕλησ καὶ τῆσ μορφῆσ, ἀφετέον, ὑστέρα γὰρ καὶ δήλη·

φανερὰ δέ πωσ καὶ ἡ ὕλη· περὶ δὲ τῆσ τρίτησ σκεπτέον, αὕτη γὰρ ἀπορωτάτη. ὁμολογοῦνται δ’ οὐσίαι εἶναι τῶν αἰσθητῶν τινέσ, ὥστε ἐν ταύταισ ζητητέον πρῶτον. πρὸ ἔργου γὰρ τὸ μεταβαίνειν εἰσ τὸ γνωριμώτερον.

ἡ γὰρ μάθησισ οὕτω γίγνεται πᾶσι διὰ τῶν ἧττον γνωρίμων φύσει εἰσ τὰ γνώριμα μᾶλλον· καὶ τοῦτο ἔργον ἐστίν, ὥσπερ ἐν ταῖσ πράξεσι τὸ ποιῆσαι ἐκ τῶν ἑκάστῳ ἀγαθῶν τὰ ὅλωσ ἀγαθὰ ἑκάστῳ ἀγαθά, οὕτωσ ἐκ τῶν αὐτῷ γνωριμωτέρων τὰ τῇ φύσει γνώριμα αὐτῷ γνώριμα.

τὰ δ’ ἑκάστοισ γνώριμα καὶ πρῶτα πολλάκισ ἠρέμα ἐστὶ γνώριμα, καὶ μικρὸν ἢ οὐθὲν ἔχει τοῦ ὄντοσ· ἀλλ’ ὅμωσ ἐκ τῶν φαύλωσ μὲν γνωστῶν αὐτῷ δὲ γνωστῶν τὰ ὅλωσ γνωστὰ γνῶναι πειρατέον, μεταβαίνοντασ, ὥσπερ εἴρηται, διὰ τούτων αὐτῶν.

αὐτοῦ.

καὶ πρῶτον εἴπωμεν ἔνια περὶ αὐτοῦ λογικῶσ, ὅτι ἐστὶ τὸ τί ἦν εἶναι ἑκάστου ὃ λέγεται καθ’ αὑτό. οὐ γάρ ἐστι τὸ σοὶ εἶναι τὸ μουσικῷ εἶναι· οὐ γὰρ κατὰ σαυτὸν εἶ μουσικόσ.

ὃ ἄρα κατὰ σαυτόν. οὐδὲ δὴ τοῦτο πᾶν· οὐ γὰρ τὸ οὕτωσ καθ’ αὑτὸ ὡσ ἐπιφανείᾳ λευκόν, ὅτι οὐκ ἔστι τὸ ἐπιφανείᾳ εἶναι τὸ λευκῷ εἶναι. ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τὸ ἐξ ἀμφοῖν, τὸ ἐπιφανείᾳ λευκῇ, ὅτι πρόσεστιν αὐτό. αὐτό, λέγοντι αὐτό, οὗτοσ ὁ λόγοσ τοῦ τί ἦν εἶναι ἑκάστῳ, ὥστ’ εἰ τὸ ἐπιφανείᾳ λευκῇ εἶναί ἐστι τὸ ἐπιφανείᾳ εἶναι λείᾳ, τὸ λευκῷ καὶ λείῳ εἶναι τὸ αὐτὸ καὶ ἕν.

ἐπεὶ δ’ ἔστι καὶ κατὰ τὰσ ἄλλασ κατηγορίασ σύνθετα ἔστι γάρ τι ὑποκείμενον ἑκάστῳ, οἱο͂ν τῷ ποιῷ καὶ τῷ ποσῷ καὶ τῷ ποτὲ καὶ τῷ ποὺ καὶ τῇ κινήσει, σκεπτέον ἆρ’ ἔστι λόγοσ τοῦ τί ἦν εἶναι ἑκάστῳ αὐτῶν, καὶ ὑπάρχει καὶ τούτοισ τὸ τί ἦν εἶναι, οἱο͂ν λευκῷ ἀνθρώπῳ τί ἦν λευκῷ ἀνθρώπῳ. ἔστω δὴ ὄνομα αὐτῷ ἱμάτιον. τί ἐστι τὸ ἱματίῳ εἶναι;

ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν καθ’ αὑτὸ λεγομένων οὐδὲ τοῦτο. ἢ τὸ οὐ καθ’ αὑτὸ λέγεται διχῶσ, καὶ τούτου ἐστὶ τὸ μὲν ἐκ προσθέσεωσ τὸ δὲ οὔ. τὸ μὲν γὰρ τῷ αὐτὸ ἄλλῳ προσκεῖσθαι λέγεται ὃ ὁρίζεται, οἱο͂ν εἰ τὸ λευκῷ εἶναι ὁριζόμενοσ λέγοι λευκοῦ ἀνθρώπου λόγον· τὸ δὲ τῷ ἄλλο αὐτῷ, οἱο͂ν εἰ σημαίνοι τὸ ἱμάτιον λευκὸν ἄνθρωπον, ὁ δὲ ὁρίζοιτο ἱμάτιον ὡσ λευκόν.

οὐ μέντοι <τὸ> τί ἦν εἶναι λευκῷ εἶναι.

ἀλλὰ τὸ ἱματίῳ εἶναι ἆρά ἐστι τί ἦν εἶναί τι ἢ ὅλωσ;

ἢ οὔ; ὅπερ γάρ τί ἐστι τὸ τί ἦν εἶναι· ὅταν δ’ ἄλλο κατ’ ἄλλου λέγηται, οὐκ ἔστιν ὅπερ τόδε τι, οἱο͂ν ὁ λευκὸσ ἄνθρωποσ οὐκ ἔστιν ὅπερ τόδε τι, εἴπερ τὸ τόδε ταῖσ οὐσίαισ ὑπάρχει μόνον· ὥστε τὸ τί ἦν εἶναί ἐστιν ὅσων ὁ λόγοσ ἐστὶν ὁρισμόσ.

ὁρισμὸσ δ’ ἐστὶν οὐκ ἂν ὄνομα λόγῳ ταὐτὸ σημαίνῃ πάντεσ γὰρ ἂν εἰε͂ν οἱ λόγοι ὁρ́οι· ἔσται γὰρ ὄνομα ὁτῳοῦν λόγῳ, ὥστε καὶ ἡ Ἰλιὰσ ὁρισμὸσ ἔσται, ἀλλ’ ἐὰν πρώτου τινὸσ ᾖ· τοιαῦτα δ’ ἐστὶν ὅσα λέγεται μὴ τῷ ἄλλο κατ’ ἄλλου λέγεσθαι.

οὐκ ἔσται ἄρα οὐδενὶ τῶν μὴ γένουσ εἰδῶν ὑπάρχον τὸ τί ἦν εἶναι, ἀλλὰ τούτοισ μόνον ταῦτα γὰρ δοκεῖ οὐ κατὰ μετοχὴν λέγεσθαι καὶ πάθοσ οὐδ’ ὡσ συμβεβηκόσ· ἀλλὰ λόγοσ μὲν ἔσται ἑκάστου καὶ τῶν ἄλλων τί σημαίνει, ἐὰν ᾖ ὄνομα, ὅτι τόδε τῷδε ὑπάρχει, ἢ ἀντὶ λόγου ἁπλοῦ ἀκριβέστεροσ· ὁρισμὸσ δ’ οὐκ ἔσται οὐδὲ τὸ τί ἦν εἶναι.

ἢ καὶ ὁ ὁρισμὸσ ὥσπερ καὶ τὸ τί ἐστι πλεοναχῶσ λέγεται; καὶ γὰρ τὸ τί ἐστιν ἕνα μὲν τρόπον σημαίνει τὴν οὐσίαν καὶ τὸ τόδε τι, ἄλλον δὲ ἕκαστον τῶν κατηγορουμένων, ποσὸν ποιὸν καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα. ὥσπερ γὰρ καὶ τὸ ἔστιν ὑπάρχει πᾶσιν, ἀλλ’ οὐχ ὁμοίωσ ἀλλὰ τῷ μὲν πρώτωσ τοῖσ δ’ ἑπομένωσ, οὕτω καὶ τὸ τί ἐστιν ἁπλῶσ μὲν τῇ οὐσίᾳ πὼσ δὲ τοῖσ ἄλλοισ·

οὐχ ἁπλῶσ, ἀλλ’ ὥσπερ ἐπὶ τοῦ μὴ ὄντοσ λογικῶσ φασί τινεσ εἶναι τὸ μὴ ὄν, οὐχ ἁπλῶσ ἀλλὰ μὴ ὄν, οὕτω καὶ τὸ ποιόν.

δεῖ μὲν οὖν σκοπεῖν καὶ τὸ πῶσ δεῖ λέγειν περὶ ἕκαστον, οὐ μὴν μᾶλλόν γε ἢ τὸ πῶσ ἔχει·

διὸ καὶ νῦν ἐπεὶ τὸ λεγόμενον φανερόν, καὶ τὸ τί ἦν εἶναι ὁμοίωσ ὑπάρξει πρώτωσ μὲν καὶ ἁπλῶσ τῇ οὐσίᾳ, εἶτα καὶ τοῖσ ἄλλοισ, ὥσπερ καὶ τὸ τί ἐστιν, οὐχ ἁπλῶσ τί ἦν εἶναι ἀλλὰ ποιῷ ἢ ποσῷ τί ἦν εἶναι. μήτε ὡσαύτωσ ἀλλ’ ὥσπερ τὸ ἰατρικὸν τῷ πρὸσ τὸ αὐτὸ μὲν καὶ ἕν, οὐ τὸ αὐτὸ δὲ καὶ ἕν, οὐ μέντοι οὐδὲ ὁμωνύμωσ·

οὐδὲ γὰρ ἰατρικὸν σῶμα καὶ ἔργον καὶ σκεῦοσ λέγεται οὔτε ὁμωνύμωσ οὔτε καθ’ ἓν ἀλλὰ πρὸσ ἕν.

ἀλλὰ ταῦτα μὲν ὁποτέρωσ τισ ἐθέλει λέγειν διαφέρει οὐδέν· ἐκεῖνο δὲ φανερὸν ὅτι ὁ πρώτωσ καὶ ἁπλῶσ ὁρισμὸσ καὶ τὸ τί ἦν εἶναι τῶν οὐσιῶν ἐστίν. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων ὁμοίωσ ἐστί, πλὴν οὐ πρώτωσ. οὐ γὰρ ἀνάγκη, ἂν τοῦτο τιθῶμεν, τούτου ὁρισμὸν εἶναι ὃ ἂν λόγῳ τὸ αὐτὸ σημαίνῃ, ἀλλὰ τινὶ λόγῳ·

τοῦτο δὲ ἐὰν ἑνὸσ ᾖ, μὴ τῷ συνεχεῖ ὥσπερ ἡ Ἰλιὰσ ἢ ὅσα συνδέσμω ͅ, ἀλλ’ ἐὰν ὁσαχῶσ λέγεται τὸ ἕν· τὸ δ’ ἓν λέγεται ὥσπερ τὸ ὄν·

τὸ δὲ ὂν τὸ μὲν τόδε τι τὸ δὲ ποσὸν τὸ δὲ ποιόν τι σημαίνει. διὸ καὶ λευκοῦ ἀνθρώπου ἔσται λόγοσ καὶ ὁρισμόσ, ἄλλον δὲ τρόπον καὶ τοῦ λευκοῦ καὶ οὐσίασ. ἔχει δ’ ἀπορίαν, ἐάν τισ μὴ φῇ ὁρισμὸν εἶναι τὸν ἐκ προσθέσεωσ λόγον, τίνοσ ἔσται ὁρισμὸσ τῶν οὐχ ἁπλῶν ἀλλὰ συνδεδυασμένων·

ἐκ προσθέσεωσ γὰρ ἀνάγκη δηλοῦν.

λέγω δὲ οἱο͂ν ἔστι ῥὶσ καὶ κοιλότησ, καὶ σιμότησ τὸ ἐκ τῶν δυοῖν λεγόμενον τῷ τόδε ἐν τῷδε, καὶ οὐ κατὰ συμβεβηκόσ γε οὔθ’ ἡ κοιλότησ οὔθ’ ἡ σιμότησ πάθοσ τῆσ ῥινόσ, ἀλλὰ καθ’ αὑτήν· οὐδ’ ὡσ τὸ λευκὸν Καλλίᾳ, ἢ ἀνθρώπῳ, ὅτι Καλλίασ λευκὸσ ᾧ συμβέβηκεν ἀνθρώπῳ εἶναι, ἀλλ’ ὡσ τὸ ἄρρεν τῷ ζῴῳ καὶ τὸ ἴσον τῷ ποσῷ καὶ πάντα ὅσα λέγεται καθ’ αὑτὰ ὑπάρχειν.

ταῦτα δ’ ἐστὶν ἐν ὅσοισ ὑπάρχει ἢ ὁ λόγοσ ἢ τοὔνομα οὗ ἐστὶ τοῦτο τὸ πάθοσ, καὶ μὴ ἐνδέχεται δηλῶσαι χωρίσ, ὥσπερ τὸ λευκὸν ἄνευ τοῦ ἀνθρώπου ἐνδέχεται ἀλλ’ οὐ τὸ θῆλυ ἄνευ τοῦ ζῴου· ὥστε τούτων τὸ τί ἦν εἶναι καὶ ὁρισμὸσ ἢ οὐκ ἔστιν οὐδενὸσ ἤ, εἰ ἔστιν, ἄλλωσ, καθάπερ εἰρήκαμεν.

ἔστι δὲ ἀπορία καὶ ἑτέρα περὶ αὐτῶν. εἰ μὲν γὰρ τὸ αὐτό ἐστι σιμὴ ῥὶσ καὶ κοίλη ῥίσ, τὸ αὐτὸ ἔσται τὸ σιμὸν καὶ τὸ κοῖλον· εἰ δὲ μή, διὰ τὸ ἀδύνατον εἶναι εἰπεῖν τὸ σιμὸν ἄνευ τοῦ πράγματοσ οὗ ἐστὶ πάθοσ καθ’ αὑτό ἔστι γὰρ τὸ σιμὸν κοιλότησ ἐν ῥινί, τὸ ῥῖνα σιμὴν εἰπεῖν ἢ οὐκ ἔστιν ἢ δὶσ τὸ αὐτὸ ἔσται εἰρημένον, ῥὶσ ῥὶσ κοίλη ἡ γὰρ ῥὶσ ἡ σιμὴ ῥὶσ ῥὶσ κοίλη ἔσται, διὸ ἄτοπον τὸ ὑπάρχειν τοῖσ τοιούτοισ τὸ τί ἦν εἶναι·

εἰ δὲ μή, εἰσ ἄπειρον εἶσιν·

ῥινὶ γὰρ ῥινὶ σιμῇ ἔτι ἄλλο ἐνέσται. δῆλον τοίνυν ὅτι μόνησ τῆσ οὐσίασ ἐστὶν ὁ ὁρισμόσ.

εἰ γὰρ καὶ τῶν ἄλλων κατηγοριῶν, ἀνάγκη ἐκ προσθέσεωσ εἶναι, οἱο͂ν τοῦ ποιοῦ καὶ περιττοῦ· οὐ γὰρ ἄνευ ἀριθμοῦ, οὐδὲ τὸ θῆλυ ἄνευ ζῴου τὸ δὲ ἐκ προσθέσεωσ λέγω ἐν οἷσ συμβαίνει δὶσ τὸ αὐτὸ λέγειν ὥσπερ ἐν τούτοισ. εἰ δὲ τοῦτο ἀληθέσ, οὐδὲ συνδυαζομένων ἔσται, οἱο͂ν ἀριθμοῦ περιττοῦ·

ἀλλὰ λανθάνει ὅτι οὐκ ἀκριβῶσ λέγονται οἱ λόγοι. εἰ δ’ εἰσὶ καὶ τούτων ὁρ́οι, ἤτοι ἄλλον τρόπον εἰσὶν ἢ καθάπερ ἐλέχθη πολλαχῶσ λεκτέον εἶναι τὸν ὁρισμὸν καὶ τὸ τί ἦν εἶναι, ὥστε ὡδὶ μὲν οὐδενὸσ ἔσται ὁρισμὸσ οὐδὲ τὸ τί ἦν εἶναι οὐδενὶ ὑπάρξει πλὴν ταῖσ οὐσίαισ, ὡδὶ δ’ ἔσται. ὅτι μὲν οὖν ἐστὶν ὁ ὁρισμὸσ ὁ τοῦ τί ἦν εἶναι λόγοσ, καὶ τὸ τί ἦν εἶναι ἢ μόνων τῶν οὐσιῶν ἐστὶν ἢ μάλιστα καὶ πρώτωσ καὶ ἁπλῶσ, δῆλον.

πότερον δὲ ταὐτόν ἐστιν ἢ ἕτερον τὸ τί ἦν εἶναι καὶ ἕκαστον, σκεπτέον.

ἔστι γάρ τι πρὸ ἔργου πρὸσ τὴν περὶ τῆσ οὐσίασ σκέψιν· ἕκαστόν τε γὰρ οὐκ ἄλλο δοκεῖ εἶναι τῆσ ἑαυτοῦ οὐσίασ, καὶ τὸ τί ἦν εἶναι λέγεται εἶναι ἡ ἑκάστου οὐσία. ἐπὶ μὲν δὴ τῶν λεγομένων κατὰ συμβεβηκὸσ δόξειεν ἂν ἕτερον εἶναι, οἱο͂ν λευκὸσ ἄνθρωποσ ἕτερον καὶ τὸ λευκῷ ἀνθρώπῳ εἶναι εἰ γὰρ τὸ αὐτό, καὶ τὸ ἀνθρώπῳ εἶναι καὶ τὸ λευκῷ ἀνθρώπῳ τὸ αὐτό· τὸ αὐτὸ γὰρ ἄνθρωποσ καὶ λευκὸσ ἄνθρωποσ, ὡσ φασίν, ὥστε καὶ τὸ λευκῷ ἀνθρώπῳ καὶ τὸ ἀνθρώπῳ·

ἢ οὐκ ἀνάγκη ὅσα κατὰ συμβεβηκὸσ εἶναι ταὐτά, οὐ γὰρ ὡσαύτωσ τὰ ἄκρα γίγνεται ταὐτά· ἀλλ’ ἴσωσ γε ἐκεῖνο δόξειεν ἂν συμβαίνειν, τὰ ἄκρα γίγνεσθαι ταὐτὰ τὰ κατὰ συμβεβηκόσ, οἱο͂ν τὸ λευκῷ εἶναι καὶ τὸ μουσικῷ·

δοκεῖ δὲ οὔ· ἐπὶ δὲ τῶν καθ’ αὑτὰ λεγομένων ἆρ’ ἀνάγκη ταὐτὸ εἶναι, οἱο͂ν εἴ τινεσ εἰσὶν οὐσίαι ὧν ἕτεραι μὴ εἰσὶν οὐσίαι μηδὲ φύσεισ ἕτεραι πρότεραι, οἱάσ φασὶ τὰσ ἰδέασ εἶναί τινεσ; ἔσονται ἄλλαι τε οὐσίαι καὶ φύσεισ καὶ ἰδέαι παρὰ τὰσ λεγομένασ, καὶ πρότεραι οὐσίαι ἐκεῖναι, εἰ τὸ τί ἦν εἶναι οὐσία ἐστίν.

καὶ εἰ μὲν ἀπολελυμέναι ἀλλήλων, τῶν μὲν οὐκ ἔσται ἐπιστήμη τὰ δ’ οὐκ ἔσται ὄντα λέγω δὲ τὸ ἀπολελύσθαι εἰ μήτε τῷ ἀγαθῷ αὐτῷ ὑπάρχει τὸ εἶναι ἀγαθῷ μήτε τούτῳ τὸ εἶναι ἀγαθόν· ἐπιστήμη τε γὰρ ἑκάστου ἔστιν ὅταν τὸ τί ἦν ἐκείνῳ εἶναι γνῶμεν, καὶ ἐπὶ ἀγαθοῦ καὶ τῶν ἄλλων ὁμοίωσ ἔχει, ὥστε εἰ μηδὲ τὸ ἀγαθῷ εἶναι ἀγαθόν, οὐδὲ τὸ ὄντι ὂν οὐδὲ τὸ ἑνὶ ἕν·

ὁμοίωσ δὲ πάντα ἔστιν ἢ οὐθὲν τὰ τί ἦν εἶναι, ὥστ’ εἰ μηδὲ τὸ ὄντι ὄν, οὐδὲ τῶν ἄλλων οὐδέν. ἔτι ᾧ μὴ ὑπάρχει ἀγαθῷ εἶναι, οὐκ ἀγαθόν. ἀνάγκη ἄρα ἓν εἶναι τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀγαθῷ εἶναι καὶ καλὸν καὶ καλῷ εἶναι, <καὶ> ὅσα μὴ κατ’ ἄλλο λέγεται, ἀλλὰ καθ’ αὑτὰ καὶ πρῶτα· καὶ γὰρ τοῦτο ἱκανὸν ἂν ὑπάρχῃ, κἂν μὴ ᾖ εἴδη, μᾶλλον δ’ ἴσωσ κἂν ᾖ εἴδη ἅμα δὲ δῆλον καὶ ὅτι εἴπερ εἰσὶν αἱ ἰδέαι οἱάσ τινέσ φασιν, οὐκ ἔσται τὸ ὑποκείμενον οὐσία·

ταύτασ γὰρ οὐσίασ μὲν ἀναγκαῖον εἶναι, μὴ καθ’ ὑποκειμένου δέ·

ἔσονται γὰρ κατὰ μέθεξιν. καὶ τὸ τί ἦν εἶναι, καὶ ὅτι γε τὸ ἐπίστασθαι ἕκαστον τοῦτό ἐστι, τὸ τί ἦν εἶναι ἐπίστασθαι, ὥστε καὶ κατὰ τὴν ἔκθεσιν ἀνάγκη ἕν τι εἶναι ἄμφω τὸ δὲ κατὰ συμβεβηκὸσ λεγόμενον, οἱο͂ν τὸ μουσικὸν ἢ λευκόν, διὰ τὸ διττὸν σημαίνειν οὐκ ἀληθὲσ εἰπεῖν ὡσ ταὐτὸ τὸ τί ἦν εἶναι καὶ αὐτό·

καὶ γὰρ ᾧ συμβέβηκε λευκὸν καὶ τὸ συμβεβηκόσ, ὥστ’ ἔστι μὲν ὡσ ταὐτόν, ἔστι δὲ ὡσ οὐ ταὐτὸ τὸ τί ἦν εἶναι καὶ αὐτό·

τῷ μὲν γὰρ ἀνθρώπῳ καὶ τῷ λευκῷ ἀνθρώπῳ οὐ ταὐτό, τῷ πάθει δὲ ταὐτό.

ἄτοπον δ’ ἂν φανείη κἂν εἴ τισ ἑκάστῳ ὄνομα θεῖτο τῶν τί ἦν εἶναι· ἔσται γὰρ καὶ παρ’ ἐκεῖνο ἄλλο, οἱο͂ν τῷ τί ἦν εἶναι ἵππῳ τί ἦν εἶναι ἵππῳ ἕτερον. καίτοι τί κωλύει καὶ νῦν εἶναι ἔνια εὐθὺσ τί ἦν εἶναι, εἴπερ οὐσία τὸ τί ἦν εἶναι;

ἀλλὰ μὴν οὐ μόνον ἕν, ἀλλὰ καὶ ὁ λόγοσ ὁ αὐτὸσ αὐτῶν, ὡσ δῆλον καὶ ἐκ τῶν εἰρημένων· οὐ γὰρ κατὰ συμβεβηκὸσ ἓν τὸ ἑνὶ εἶναι καὶ ἕν.

ἔτι εἰ ἄλλο ἔσται, εἰσ ἄπειρον εἶσιν· τὸ μὲν γὰρ ἔσται τί ἦν εἶναι τοῦ ἑνὸσ τὸ δὲ τὸ ἕν, ὥστε καὶ ἐπ’ ἐκείνων ὁ αὐτὸσ ἔσται λόγοσ. ὅτι μὲν οὖν ἐπὶ τῶν πρώτων καὶ καθ’ αὑτὰ λεγομένων τὸ ἑκάστῳ εἶναι καὶ ἕκαστον τὸ αὐτὸ καὶ ἕν ἐστι, δῆλον· οἱ δὲ σοφιστικοὶ ἔλεγχοι πρὸσ τὴν θέσιν ταύτην φανερὸν ὅτι τῇ αὐτῇ λύονται λύσει καὶ εἰ ταὐτὸ Σωκράτησ καὶ Σωκράτει εἶναι·

οὐδὲν γὰρ διαφέρει οὔτε ἐξ ὧν ἐρωτήσειεν ἄν τισ οὔτε ἐξ ὧν λύων ἐπιτύχοι. πῶσ μὲν οὖν τὸ τί ἦν εἶναι ταὐτὸν καὶ πῶσ οὐ ταὐτὸν ἑκάστῳ, εἴρηται.

τῶν δὲ γιγνομένων τὰ μὲν φύσει γίγνεται τὰ δὲ τέχνῃ τὰ δὲ ἀπὸ ταὐτομάτου, πάντα δὲ τὰ γιγνόμενα ὑπό τέ τινοσ γίγνεται καὶ ἔκ τινοσ καὶ τί·

τὸ δὲ τὶ λέγω καθ’ ἑκάστην κατηγορίαν· ἢ γὰρ τόδε ἢ ποσὸν ἢ ποιὸν ἢ πού.

αἱ δὲ γενέσεισ αἱ μὲν φυσικαὶ αὗταί εἰσιν ὧν ἡ γένεσισ ἐκ φύσεώσ ἐστιν, τὸ δ’ ἐξ οὗ γίγνεται, ἣν λέγομεν ὕλην, τὸ δὲ ὑφ’ οὗ τῶν φύσει τι ὄντων, τὸ δὲ τὶ ἄνθρωποσ ἢ φυτὸν ἢ ἄλλο τι τῶν τοιούτων, ἃ δὴ μάλιστα λέγομεν οὐσίασ εἶναι ‐ ἅπαντα δὲ τὰ γιγνόμενα ἢ φύσει ἢ τέχνῃ ἔχει ὕλην· δυνατὸν γὰρ καὶ εἶναι καὶ μὴ εἶναι ἕκαστον αὐτῶν, τοῦτο δ’ ἐστὶν ἡ ἐν ἑκάστῳ ὕλη ‐ καθόλου δὲ καὶ ἐξ οὗ φύσισ καὶ καθ’ ὃ φύσισ τὸ γὰρ γιγνόμενον ἔχει φύσιν, οἱο͂ν φυτὸν ἢ ζῷον καὶ ὑφ’ οὗ ἡ κατὰ τὸ εἶδοσ λεγομένη φύσισ ἡ ὁμοειδήσ αὕτη δὲ ἐν ἄλλῳ·

ἄνθρωποσ γὰρ ἄνθρωπον γεννᾷ·

οὕτω μὲν οὖν γίγνεται τὰ γιγνόμενα διὰ τὴν φύσιν, αἱ δ’ ἄλλαι γενέσεισ λέγονται ποιήσεισ.

πᾶσαι δὲ εἰσὶν αἱ ποιήσεισ ἢ ἀπὸ τέχνησ ἢ ἀπὸ δυνάμεωσ ἢ ἀπὸ διανοίασ. τούτων δέ τινεσ γίγνονται καὶ ἀπὸ ταὐτομάτου καὶ ἀπὸ τύχησ παραπλησίωσ ὥσπερ ἐν τοῖσ ἀπὸ φύσεωσ γιγνομένοισ· ἔνια γὰρ κἀκεῖ ταὐτὰ καὶ ἐκ σπέρματοσ γίγνεται καὶ ἄνευ σπέρματοσ.

περὶ μὲν οὖν τούτων ὕστερον ἐπισκεπτέον, ἀπὸ τέχνησ δὲ γίγνεται ὅσων τὸ εἶδοσ ἐν τῇ ψυχῇ εἶδοσ δὲ λέγω τὸ τί ἦν εἶναι ἑκάστου καὶ τὴν πρώτην οὐσίαν· καὶ γὰρ τῶν ἐναντίων τρόπον τινὰ τὸ αὐτὸ εἶδοσ·

τῆσ γὰρ στερήσεωσ οὐσία ἡ οὐσία ἡ ἀντικειμένη, οἱο͂ν ὑγίεια νόσου, ἐκείνησ γὰρ ἀπουσία ἡ νόσοσ, ἡ δὲ ὑγίεια ὁ ἐν τῇ ψυχῇ λόγοσ καὶ ἡ ἐπιστήμη. γίγνεται δὲ τὸ ὑγιὲσ νοήσαντοσ οὕτωσ·

ἐπειδὴ τοδὶ ὑγίεια, ἀνάγκη εἰ ὑγιὲσ ἔσται τοδὶ ὑπάρξαι, οἱο͂ν ὁμαλότητα, εἰ δὲ τοῦτο, θερμότητα· καὶ οὕτωσ ἀεὶ νοεῖ, ἑώσ ἂν ἀγάγῃ εἰσ τοῦτο ὃ αὐτὸσ δύναται ἔσχατον ποιεῖν. εἶτα ἤδη ἡ ἀπὸ τούτου κίνησισ ποίησισ καλεῖται, ἡ ἐπὶ τὸ ὑγιαίνειν. ὥστε συμβαίνει τρόπον τινὰ τὴν ὑγίειαν ἐξ ὑγιείασ γίγνεσθαι καὶ τὴν οἰκίαν ἐξ οἰκίασ, τῆσ ἄνευ ὕλησ τὴν ἔχουσαν ὕλην·

ἡ γὰρ ἰατρική ἐστι καὶ ἡ οἰκοδομικὴ τὸ εἶδοσ τῆσ ὑγιείασ καὶ τῆσ οἰκίασ, λέγω δὲ οὐσίαν ἄνευ ὕλησ τὸ τί ἦν εἶναι. τῶν δὴ γενέσεων καὶ κινήσεων ἡ μὲν νόησισ καλεῖται ἡ δὲ ποίησισ, ἡ μὲν ἀπὸ τῆσ ἀρχῆσ καὶ τοῦ εἴδουσ νόησισ ἡ δ’ ἀπὸ τοῦ τελευταίου τῆσ νοήσεωσ ποίησισ.

ὁμοίωσ δὲ καὶ τῶν ἄλλων τῶν μεταξὺ ἕκαστον γίγνεται. λέγω δ’ οἱο͂ν εἰ ὑγιανεῖ, δέοι ἂν ὁμαλυνθῆναι. τί οὖν ἐστὶ τὸ ὁμαλυνθῆναι; τοδί, τοῦτο δ’ ἔσται εἰ θερμανθήσεται. τοῦτο δὲ τί ἐστι;

τοδί. ὑπάρχει δὲ τοδὶ δυνάμει· τοῦτο δὲ ἤδη ἐπ’ αὐτῷ. τὸ δὴ ποιοῦν καὶ ὅθεν ἄρχεται ἡ κίνησισ τοῦ ὑγιαίνειν, ἂν μὲν ἀπὸ τέχνησ, τὸ εἶδόσ ἐστι τὸ ἐν τῇ ψυχῇ, ἐὰν δ’ ἀπὸ ταὐτομάτου, ἀπὸ τούτου ὅ ποτε τοῦ ποιεῖν ἄρχει τῷ ποιοῦντι ἀπὸ τέχνησ, ὥσπερ καὶ ἐν τῷ ἰατρεύειν ἴσωσ ἀπὸ τοῦ θερμαίνειν ἡ ἀρχή τοῦτο δὲ ποιεῖ τῇ τρίψει· ἡ θερμότησ τοίνυν ἡ ἐν τῷ σώματι ἢ μέροσ τῆσ ὑγιείασ ἢ ἕπεταί τι αὐτῇ τοιοῦτον ὅ ἐστι μέροσ τῆσ ὑγιείασ, ἢ διὰ πλειόνων·

καὶ τῆσ οἰκίασ οἱο͂ν οἱ λίθοι καὶ τῶν ἄλλων·

ὥστε, καθάπερ λέγεται, ἀδύνατον γενέσθαι εἰ μηδὲν προϋπάρχοι.

ὅτι μὲν οὖν τι μέροσ ἐξ ἀνάγκησ ὑπάρξει φανερόν· ἡ γὰρ ὕλη μέροσ ἐνυπάρχει γὰρ καὶ γίγνεται αὕτη. ἀλλ’ ἆρα καὶ τῶν ἐν τῷ λόγῳ;

ἀμφοτέρωσ δὴ λέγομεν τοὺσ χαλκοῦσ κύκλουσ τί εἰσι, καὶ τὴν ὕλην λέγοντεσ ὅτι χαλκόσ, καὶ τὸ εἶδοσ ὅτι σχῆμα τοιόνδε, καὶ τοῦτό ἐστι τὸ γένοσ εἰσ ὃ πρῶτον τίθεται. χαλκοῦσ κύκλοσ ἔχει ἐν τῷ λόγῳ τὴν ὕλην.

ἐξ οὗ δὲ ὡσ ὕλησ γίγνεται ἔνια λέγεται, ὅταν γένηται, οὐκ ἐκεῖνο ἀλλ’ ἐκείνινον, οἱο͂ν ὁ ἀνδριὰσ οὐ λίθοσ ἀλλὰ λίθινοσ, ὁ δὲ ἄνθρωποσ ὁ ὑγιαίνων οὐ λέγεται ἐκεῖνο ἐξ οὗ·

αἴτιον δὲ ὅτι γίγνεται ἐκ τῆσ στερήσεωσ καὶ τοῦ ὑποκειμένου, ὃ λέγομεν τὴν ὕλην οἱο͂ν καὶ ὁ ἄνθρωποσ καὶ ὁ κάμνων γίγνεται ὑγιήσ, μᾶλλον μέντοι λέγεται γίγνεσθαι ἐκ τῆσ στερήσεωσ, οἱο͂ν ἐκ κάμνοντοσ ὑγιὴσ ἢ ἐξ ἀνθρώπου, διὸ κάμνων μὲν ὁ ὑγιὴσ οὐ λέγεται, ἄνθρωποσ δέ, καὶ ὁ ἄνθρωποσ ὑγιήσ· ὧν δ’ ἡ στέρησισ ἄδηλοσ καὶ ἀνώνυμοσ, οἱο͂ν ἐν χαλκῷ σχήματοσ ὁποιουοῦν ἢ ἐν πλίνθοισ καὶ ξύλοισ οἰκίασ, ἐκ τούτων δοκεῖ γίγνεσθαι ὡσ ἐκεῖ ἐκ κάμνοντοσ·

διὸ ὥσπερ οὐδ’ ἐκεῖ ἐξ οὗ τοῦτο, ἐκεῖνο οὐ λέγεται, οὐδ’ ἐνταῦθα ὁ ἀνδριὰσ ξύλον, ἀλλὰ παράγεται ξύλινοσ, οὐ ξύλον, καὶ χαλκοῦσ ἀλλ’ οὐ χαλκόσ, καὶ λίθινοσ ἀλλ’ οὐ λίθοσ, καὶ ἡ οἰκία πλινθίνη ἀλλ’ οὐ πλίνθοι, ἐπεὶ οὐδὲ ὡσ ἐκ ξύλου γίγνεται ἀνδριὰσ ἢ ἐκ πλίνθων οἰκία, ἐάν τισ ἐπιβλέπῃ σφόδρα, οὐκ ἂν ἁπλῶσ εἴπειεν, διὰ τὸ δεῖν μεταβάλλοντοσ γίγνεσθαι ἐξ οὗ, ἀλλ’ οὐχ ὑπομένοντοσ.

διὰ μὲν οὖν τοῦτο οὕτωσ λέγεται.

ἐπεὶ δὲ ὑπό τινόσ τε γίγνεται τὸ γιγνόμενον τοῦτο δὲ λέγω ὅθεν ἡ ἀρχὴ τῆσ γενέσεώσ ἐστι καὶ ἔκ τινοσ ἔστω δὲ μὴ ἡ στέρησισ τοῦτο ἀλλ’ ἡ ὕλη·

ἤδη γὰρ διώρισται ὃν τρόπον τοῦτο λέγομεν καὶ τὶ γίγνεται τοῦτο δ’ ἐστὶν ἢ σφαῖρα ἢ κύκλοσ ἢ ὅ τι ἔτυχε τῶν ἄλλων, ὥσπερ οὐδὲ τὸ ὑποκείμενον ποιεῖ, τὸν χαλκόν, οὕτωσ οὐδὲ τὴν σφαῖραν, εἰ μὴ κατὰ συμβεβηκὸσ ὅτι ἡ χαλκῆ σφαῖρα σφαῖρά ἐστιν ἐκείνην δὲ ποιεῖ.

τὸ γὰρ τόδε τι ποιεῖν ἐκ τοῦ ὅλωσ ὑποκειμένου τόδε τι ποιεῖν ἐστίν λέγω δ’ ὅτι τὸν χαλκὸν στρογγύλον ποιεῖν ἐστὶν οὐ τὸ στρογγύλον ἢ τὴν σφαῖραν ποιεῖν ἀλλ’ ἕτερόν τι, οἱο͂ν τὸ εἶδοσ τοῦτο ἐν ἄλλῳ· εἰ γὰρ ποιεῖ, ἔκ τινοσ ἂν ποιοίη ἄλλου, τοῦτο γὰρ ὑπέκειτο·

οἱο͂ν ποιεῖ χαλκῆν σφαῖραν, τοῦτο δὲ οὕτωσ ὅτι ἐκ τουδί, ὅ ἐστι χαλκόσ, τοδὶ ποιεῖ, ὅ ἐστι σφαῖρα·

εἰ οὖν καὶ τοῦτο ποιεῖ αὐτό, δῆλον ὅτι ὡσαύτωσ ποιήσει, καὶ βαδιοῦνται αἱ γενέσεισ εἰσ ἄπειρον. φανερὸν ἄρα ὅτι οὐδὲ τὸ εἶδοσ, ἢ ὁτιδήποτε χρὴ καλεῖν τὴν ἐν τῷ αἰσθητῷ μορφήν, οὐ γίγνεται, οὐδ’ ἔστιν αὐτοῦ γένεσισ, οὐδὲ τὸ τί ἦν εἶναι τοῦτο γάρ ἐστιν ὃ ἐν ἄλλῳ γίγνεται ἢ ὑπὸ τέχνησ ἢ ὑπὸ φύσεωσ ἢ δυνάμεωσ.

τὸ δὲ χαλκῆν σφαῖραν εἶναι ποιεῖ·

ποιεῖ γὰρ ἐκ χαλκοῦ καὶ σφαίρασ· εἰσ τοδὶ γὰρ τὸ εἶδοσ ποιεῖ, καὶ ἔστι τοῦτο σφαῖρα χαλκῆ.

τοῦ δὲ σφαίρᾳ εἶναι ὅλωσ εἰ ἔσται γένεσισ, ἔκ τινοσ τὶ ἔσται. δεήσει γὰρ διαιρετὸν εἶναι ἀεὶ τὸ γιγνόμενον, καὶ εἶναι τὸ μὲν τόδε τὸ δὲ τόδε, λέγω δ’ ὅτι τὸ μὲν ὕλην τὸ δὲ εἶδοσ. εἰ δή ἐστι σφαῖρα τὸ ἐκ τοῦ μέσου σχῆμα ἴσον, τούτου τὸ μὲν ἐν ᾧ ἔσται ὃ ποιεῖ, τὸ δ’ ἐν ἐκείνῳ, τὸ δὲ ἅπαν τὸ γεγονόσ, οἱο͂ν ἡ χαλκῆ σφαῖρα. φανερὸν δὴ ἐκ τῶν εἰρημένων ὅτι τὸ μὲν ὡσ εἶδοσ ἢ οὐσία λεγόμενον οὐ γίγνεται, ἡ δὲ σύνολοσ ἡ κατὰ ταύτην λεγομένη γίγνεται, καὶ ὅτι ἐν παντὶ τῷ γεννωμένῳ ὕλη ἔνεστι, καὶ ἔστι τὸ μὲν τόδε τὸ δὲ τόδε.

πότερον οὖν ἔστι τισ σφαῖρα παρὰ τάσδε ἢ οἰκία παρὰ τὰσ πλίνθουσ;

ἢ οὐδ’ ἄν ποτε ἐγίγνετο, εἰ οὕτωσ ἦν, τόδε τι, ἀλλὰ τὸ τοιόνδε σημαίνει, τόδε δὲ καὶ ὡρισμένον οὐκ ἔστιν, ἀλλὰ ποιεῖ καὶ γεννᾷ ἐκ τοῦδε τοιόνδε, καὶ ὅταν γεννηθῇ, ἔστι τόδε τοιόνδε;

τὸ δὲ ἅπαν τόδε, Καλλίασ ἢ Σωκράτησ, ἐστὶν ὥσπερ ἡ σφαῖρα ἡ χαλκῆ ἡδί, ὁ δ’ ἄνθρωποσ καὶ τὸ ζῷον ὥσπερ σφαῖρα χαλκῆ ὅλωσ. φανερὸν ἄρα ὅτι ἡ τῶν εἰδῶν αἰτία, ὡσ εἰώθασί τινεσ λέγειν τὰ εἴδη, εἰ ἔστιν ἄττα παρὰ τὰ καθ’ ἕκαστα, πρόσ γε τὰσ γενέσεισ καὶ τὰσ οὐσίασ οὐθὲν χρησίμη·

οὐδ’ ἂν εἰε͂ν διά γε ταῦτα οὐσίαι καθ’ αὑτάσ. ἐπὶ μὲν δή τινων καὶ φανερὸν ὅτι τὸ γεννῶν τοιοῦτον μὲν οἱο͂ν τὸ γεννώμενον, οὐ μέντοι τὸ αὐτό γε, οὐδὲ ἓν τῷ ἀριθμῷ ἀλλὰ τῷ εἴδει, οἱο͂ν ἐν τοῖσ φυσικοῖσ ‐ ἄνθρωποσ γὰρ ἄνθρωπον γεννᾷ ‐ ἂν μή τι παρὰ φύσιν γένηται, οἱο͂ν ἵπποσ ἡμίονον καὶ ταῦτα δὲ ὁμοίωσ· ὃ γὰρ ἂν κοινὸν εἰή ἐφ’ ἵππου καὶ ὄνου οὐκ ὠνόμασται, τὸ ἐγγύτατα γένοσ, εἰή δ’ ἂν ἄμφω ἴσωσ, οἱο͂ν ἡμίονοσ·

ὥστε φανερὸν ὅτι οὐθὲν δεῖ ὡσ παράδειγμα εἶδοσ κατασκευάζειν μάλιστα γὰρ ἂν ἐν τούτοισ ἐπεζητοῦντο·

οὐσίαι γὰρ αἱ μάλιστα αὗται ἀλλὰ ἱκανὸν τὸ γεννῶν ποιῆσαι καὶ τοῦ εἴδουσ αἴτιον εἶναι ἐν τῇ ὕλῃ. τὸ δ’ ἅπαν ἤδη, τὸ τοιόνδε εἶδοσ ἐν ταῖσδε ταῖσ σαρξὶ καὶ ὀστοῖσ, Καλλίασ καὶ Σωκράτησ· καὶ ἕτερον μὲν διὰ τὴν ὕλην ἑτέρα γάρ, ταὐτὸ δὲ τῷ εἴδει ἄτομον γὰρ τὸ εἶδοσ.

καὶ ἀπὸ ταὐτομάτου, οἱο͂ν ὑγίεια, τὰ δ’ οὔ, οἱο͂ν οἰκία.

αἴτιον δὲ ὅτι τῶν μὲν ἡ ὕλη ἡ ἄρχουσα τῆσ γενέσεωσ ἐν τῷ ποιεῖν καὶ γίγνεσθαί τι τῶν ἀπὸ τέχνησ, ἐν ᾗ ὑπάρχει τι μέροσ τοῦ πράγματοσ, ἡ μὲν τοιαύτη ἐστὶν οἱά κινεῖσθαι ὑφ’ αὑτῆσ ἡ δ’ οὔ, καὶ ταύτησ ἡ μὲν ὡδὶ οἱά τε ἡ δὲ ἀδύνατοσ· πολλὰ γὰρ δυνατὰ μὲν ὑφ’ αὑτῶν κινεῖσθαι ἀλλ’ οὐχ ὡδί, οἱο͂ν ὀρχήσασθαι.

ὅσων οὖν τοιαύτη ἡ ὕλη, οἱο͂ν οἱ λίθοι, ἀδύνατον ὡδὶ κινηθῆναι εἰ μὴ ὑπ’ ἄλλου, ὡδὶ μέντοι ναί ‐ καὶ τὸ πῦρ.

διὰ τοῦτο τὰ μὲν οὐκ ἔσται ἄνευ τοῦ ἔχοντοσ τὴν τέχνην τὰ δὲ ἔσται· ὑπὸ γὰρ τούτων κινηθήσεται τῶν οὐκ ἐχόντων τὴν τέχνην, κινεῖσθαι δὲ δυναμένων αὐτῶν ὑπ’ ἄλλων οὐκ ἐχόντων τὴν τέχνην ἢ ἐκ μέρουσ. δῆλον δ’ ἐκ τῶν εἰρημένων καὶ ὅτι τρόπον τινὰ πάντα γίγνεται ἐξ ὁμωνύμου, ὥσπερ τὰ φύσει, ἢ ἐκ μέρουσ ὁμωνύμου οἱο͂ν ἡ οἰκία ἐξ οἰκίασ, ᾗ ὑπὸ νοῦ·

ἔχοντόσ τι μέροσ, ἐὰν μὴ κατὰ συμβεβηκὸσ γίγνηται·

τὸ γὰρ αἴτιον τοῦ ποιεῖν πρῶτον καθ’ αὑτὸ μέροσ.

θερμότησ γὰρ ἡ ἐν τῇ κινήσει θερμότητα ἐν τῷ σώματι ἐποίησεν· αὕτη δὲ ἐστὶν ἢ ὑγίεια ἢ μέροσ, ἢ ἀκολουθεῖ αὐτῇ μέροσ τι τῆσ ὑγιείασ ἢ αὐτὴ ἡ ὑγίεια· διὸ καὶ λέγεται ποιεῖν, ὅτι ἐκεῖνο ποιεῖ τὴν ὑγίειαν ᾧ ἀκολουθεῖ καὶ συμβέβηκε θερμότησ. ὥστε, ὥσπερ ἐν τοῖσ συλλογισμοῖσ, πάντων ἀρχὴ ἡ οὐσία·

ἐκ γὰρ τοῦ τί ἐστιν οἱ συλλογισμοί εἰσιν, ἐνταῦθα δὲ αἱ γενέσεισ. ὁμοίωσ δὲ καὶ τὰ φύσει συνιστάμενα τούτοισ ἔχει. τὸ μὲν γὰρ σπέρμα ποιεῖ ὥσπερ τὰ ἀπὸ τέχνησ ἔχει γὰρ δυνάμει τὸ εἶδοσ, καὶ ἀφ’ οὗ τὸ σπέρμα, ἐστί πωσ ὁμώνυμον ‐ οὐ γὰρ πάντα οὕτω δεῖ ζητεῖν ὡσ ἐξ ἀνθρώπου ἄνθρωποσ· καὶ γὰρ γυνὴ ἐξ ἀνδρόσ ‐ ἐὰν μὴ πήρωμα ᾖ·

διὸ ἡμίονοσ οὐκ ἐξ ἡμιόνου· ὅσα δὲ ἀπὸ ταὐτομάτου ὥσπερ ἐκεῖ γίγνεται, ὅσων ἡ ὕλη δύναται καὶ ὑφ’ αὑτῆσ κινεῖσθαι ταύτην τὴν κίνησιν ἣν τὸ σπέρμα κινεῖ· ὅσων δὲ μή, ταῦτα ἀδύνατα γίγνεσθαι ἄλλωσ πωσ ἢ ἐξ αὐτῶν.

οὐ μόνον δὲ περὶ τῆσ οὐσίασ ὁ λόγοσ δηλοῖ τὸ μὴ γίγνεσθαι τὸ εἶδοσ, ἀλλὰ περὶ πάντων ὁμοίωσ τῶν πρώτων κοινὸσ ὁ λόγοσ, οἱο͂ν ποσοῦ ποιοῦ καὶ τῶν ἄλλων κατηγοριῶν.

γίγνεται γὰρ ὥσπερ ἡ χαλκῆ σφαῖρα ἀλλ’ οὐ σφαῖρα οὐδὲ χαλκόσ, καὶ ἐπὶ χαλκοῦ, εἰ γίγνεται ἀεὶ γὰρ δεῖ προϋπάρχειν τὴν ὕλην καὶ τὸ εἶδοσ, οὕτωσ καὶ ἐπὶ τοῦ τί ἐστι καὶ ἐπὶ τοῦ ποιοῦ καὶ ποσοῦ καὶ τῶν ἄλλων ὁμοίωσ κατηγοριῶν· οὐ γὰρ γίγνεται τὸ ποιὸν ἀλλὰ τὸ ποιὸν ξύλον, οὐδὲ τὸ ποσὸν ἀλλὰ τὸ ποσὸν ξύλον ἢ ζῷον.

ἀλλ’ ἴδιον τῆσ οὐσίασ ἐκ τούτων λαβεῖν ἔστιν ὅτι ἀναγκαῖον προϋπάρχειν ἑτέραν οὐσίαν ἐντελεχείᾳ οὖσαν ἣ ποιεῖ, οἱο͂ν ζῷον εἰ γίγνεται ζῷον·

ποιὸν δ’ ἢ ποσὸν οὐκ ἀνάγκη ἀλλ’ ἢ δυνάμει μόνον. ἐπεὶ δὲ ὁ ὁρισμὸσ λόγοσ ἐστί, πᾶσ δὲ λόγοσ μέρη ἔχει, ὡσ δὲ ὁ λόγοσ πρὸσ τὸ πρᾶγμα, καὶ τὸ μέροσ τοῦ λόγου πρὸσ τὸ μέροσ τοῦ πράγματοσ ὁμοίωσ ἔχει, ἀπορεῖται ἤδη πότερον δεῖ τὸν τῶν μερῶν λόγον ἐνυπάρχειν ἐν τῷ τοῦ ὅλου λόγῳ ἢ οὔ.

ἐπ’ ἐνίων μὲν γὰρ φαίνονται ἐνόντεσ ἐνίων δ’ οὔ. τοῦ μὲν γὰρ κύκλου ὁ λόγοσ οὐκ ἔχει τὸν τῶν τμημάτων, ὁ δὲ τῆσ συλλαβῆσ ἔχει τὸν τῶν στοιχείων· καίτοι διαιρεῖται καὶ ὁ κύκλοσ εἰσ τὰ τμήματα ὥσπερ καὶ ἡ συλλαβὴ εἰσ τὰ στοιχεῖα.

ἔτι δὲ εἰ πρότερα τὰ μέρη τοῦ ὅλου, τῆσ δὲ ὀρθῆσ ἡ ὀξεῖα μέροσ καὶ ὁ δάκτυλοσ τοῦ ζῴου, πρότερον ἂν εἰή ἡ ὀξεῖα τῆσ ὀρθῆσ καὶ ὁ δάκτυλοσ τοῦ ἀνθρώπου. δοκεῖ δ’ ἐκεῖνα εἶναι πρότερα·

τῷ λόγῳ γὰρ λέγονται ἐξ ἐκείνων, καὶ τῷ εἶναι δὲ ἄνευ ἀλλήλων πρότερα. ἢ πολλαχῶσ λέγεται τὸ μέροσ, ὧν εἷσ μὲν τρόποσ τὸ μετροῦν κατὰ τὸ ποσόν ‐ ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἀφείσθω·

ἐξ ὧν δὲ ἡ οὐσία ὡσ μερῶν, τοῦτο σκεπτέον. εἰ οὖν ἐστὶ τὸ μὲν ὕλη τὸ δὲ εἶδοσ τὸ δ’ ἐκ τούτων, καὶ οὐσία ἥ τε ὕλη καὶ τὸ εἶδοσ καὶ τὸ ἐκ τούτων, ἔστι μὲν ὡσ καὶ ἡ ὕλη μέροσ τινὸσ λέγεται, ἔστι δ’ ὡσ οὔ, ἀλλ’ ἐξ ὧν ὁ τοῦ εἴδουσ λόγοσ.

οἱο͂ν τῆσ μὲν κοιλότητοσ οὐκ ἔστι μέροσ ἡ σάρξ αὕτη γὰρ ἡ ὕλη ἐφ’ ἧσ γίγνεται, τῆσ δὲ σιμότητοσ μέροσ· καὶ τοῦ μὲν συνόλου ἀνδριάντοσ μέροσ ὁ χαλκὸσ τοῦ δ’ ὡσ εἴδουσ λεγομένου ἀνδριάντοσ οὔ λεκτέον γὰρ τὸ εἶδοσ καὶ ᾗ εἶδοσ ἔχει ἕκαστον, τὸ δ’ ὑλικὸν οὐδέποτε καθ’ αὑτὸ λεκτέον·

διὸ ὁ μὲν τοῦ κύκλου λόγοσ οὐκ ἔχει τὸν τῶν τμημάτων, ὁ δὲ τῆσ συλλαβῆσ ἔχει τὸν τῶν στοιχείων· τὰ μὲν γὰρ στοιχεῖα τοῦ λόγου μέρη τοῦ εἴδουσ καὶ οὐχ ὕλη, τὰ δὲ τμήματα οὕτωσ μέρη ὡσ ὕλη ἐφ’ ἧσ ἐπιγίγνεται·

ἐγγυτέρω μέντοι τοῦ εἴδουσ ἢ ὁ χαλκὸσ ὅταν ἐν χαλκῷ ἡ στρογγυλότησ ἐγγένηται. ἔστι δ’ ὡσ οὐδὲ τὰ στοιχεῖα πάντα τῆσ συλλαβῆσ ἐν τῷ λόγῳ ἐνέσται, οἱο͂ν ταδὶ τὰ κήρινα ἢ τὰ ἐν τῷ ἀέρι· ἤδη γὰρ καὶ ταῦτα μέροσ τῆσ συλλαβῆσ ὡσ ὕλη αἰσθητή.

εἰσ τὰ ἡμίση φθείρεται, ἢ ὁ ἄνθρωποσ εἰσ τὰ ὀστᾶ καὶ νεῦρα καὶ σάρκασ, διὰ τοῦτο καὶ εἰσὶν ἐκ τούτων οὕτωσ ὡσ ὄντων τῆσ οὐσίασ μερῶν, ἀλλ’ ὡσ ἐξ ὕλησ, καὶ τοῦ μὲν συνόλου μέρη, τοῦ εἴδουσ δὲ καὶ οὗ ὁ λόγοσ οὐκέτι·

διόπερ οὐδ’ ἐν τοῖσ λόγοισ.

τῷ μὲν οὖν ἐνέσται ὁ τῶν τοιούτων μερῶν λόγοσ, τῷ δ’ οὐ δεῖ ἐνεῖναι, ἂν μὴ ᾖ τοῦ συνειλημμένου· διὰ γὰρ τοῦτο ἔνια μὲν ἐκ τούτων ὡσ ἀρχῶν ἐστὶν εἰσ ἃ φθείρονται, ἔνια δὲ οὐκ ἔστιν. ὅσα μὲν οὖν συνειλημμένα τὸ εἶδοσ καὶ ἡ ὕλη ἐστίν, οἱο͂ν τὸ σιμὸν ἢ ὁ χαλκοῦσ κύκλοσ, ταῦτα μὲν φθείρεται εἰσ ταῦτα καὶ μέροσ αὐτῶν ἡ ὕλη·

ὅσα δὲ μὴ συνείληπται τῇ ὕλῃ ἀλλὰ ἄνευ ὕλησ, ὧν οἱ λόγοι τοῦ εἴδουσ μόνον, ταῦτα δ’ οὐ φθείρεται, ἢ ὅλωσ ἢ οὔτοι οὕτω γε· ὥστ’ ἐκείνων μὲν ἀρχαὶ καὶ μέρη ταῦτα τοῦ δὲ εἴδουσ οὔτε μέρη οὔτε ἀρχαί.

καὶ διὰ τοῦτο φθείρεται ὁ πήλινοσ ἀνδριὰσ εἰσ πηλὸν καὶ ἡ σφαῖρα εἰσ χαλκὸν καὶ ὁ Καλλίασ εἰσ σάρκα καὶ ὀστᾶ, ἔτι δὲ ὁ κύκλοσ εἰσ τὰ τμήματα· ἔστι γάρ τισ ὃσ συνείληπται τῇ ὕλῃ· ὁμωνύμωσ γὰρ λέγεται κύκλοσ ὅ τε ἁπλῶσ λεγόμενοσ καὶ ὁ καθ’ ἕκαστα διὰ τὸ μὴ εἶναι ἴδιον ὄνομα τοῖσ καθ’ ἕκαστον.

εἴρηται μὲν οὖν καὶ νῦν τὸ ἀληθέσ, ὅμωσ δ’ ἔτι σαφέστερον εἴπωμεν ἐπαναλαβόντεσ.

ὅσα μὲν γὰρ τοῦ λόγου μέρη καὶ εἰσ ἃ διαιρεῖται ὁ λόγοσ, ταῦτα πρότερα ἢ πάντα ἢ ἔνια· ὁ δὲ τῆσ ὀρθῆσ λόγοσ οὐ διαιρεῖται εἰσ ὀξείασ λόγον, ἀλλ’ <ὁ> τῆσ ὀξείασ εἰσ ὀρθήν·

χρῆται γὰρ ὁ ὁριζόμενοσ τὴν ὀξεῖαν τῇ ὀρθῇ· "ἐλάττων" γὰρ "ὀρθῆσ" ἡ ὀξεῖα. ὁμοίωσ δὲ καὶ ὁ κύκλοσ καὶ τὸ ἡμικύκλιον ἔχουσιν· τὸ γὰρ ἡμικύκλιον τῷ κύκλῳ ὁρίζεται καὶ ὁ δάκτυλοσ τῷ ὅλῳ· "τὸ" γὰρ "τοιόνδε μέροσ ἀνθρώπου" δάκτυλοσ.

ὥσθ’ ὅσα μὲν μέρη ὡσ ὕλη καὶ εἰσ ἃ διαιρεῖται ὡσ ὕλην, ὕστερα· ὅσα δὲ ὡσ τοῦ λόγου καὶ τῆσ οὐσίασ τῆσ κατὰ τὸν λόγον, πρότερα ἢ πάντα ἢ ἔνια. δὴ ὁμοίωσ, τὸ δὲ σῶμα καὶ τὰ τούτου μόρια ὕστερα ταύτησ τῆσ οὐσίασ, καὶ διαιρεῖται εἰσ ταῦτα ὡσ εἰσ ὕλην οὐχ ἡ οὐσία ἀλλὰ τὸ σύνολον, τοῦ μὲν οὖν συνόλου πρότερα ταῦτ’ ἔστιν ὥσ, ἔστι δ’ ὡσ οὔ οὐδὲ γὰρ εἶναι δύναται χωριζόμενα·

οὐ γὰρ ὁ πάντωσ ἔχων δάκτυλοσ ζῴου, ἀλλ’ ὁμώνυμοσ ὁ τεθνεώσ·

ἔνια δὲ ἅμα, ὅσα κύρια καὶ ἐν ᾧ πρώτῳ ὁ λόγοσ καὶ ἡ οὐσία, οἱο͂ν εἰ τοῦτο καρδία ἢ ἐγκέφαλοσ·

διαφέρει γὰρ οὐθὲν πότερον τοιοῦτον. ὁ δ’ ἄνθρωποσ καὶ ὁ ἵπποσ καὶ τὰ οὕτωσ ἐπὶ τῶν καθ’ ἕκαστα, καθόλου δέ, οὐκ ἔστιν οὐσία ἀλλὰ σύνολόν τι ἐκ τουδὶ τοῦ λόγου καὶ τησδὶ τῆσ ὕλησ ὡσ καθόλου· καθ’ ἕκαστον δ’ ἐκ τῆσ ἐσχάτησ ὕλησ ὁ Σωκράτησ ἤδη ἐστίν, καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὁμοίωσ.

μέροσ μὲν οὖν ἐστὶ καὶ τοῦ εἴδουσ εἶδοσ δὲ λέγω τὸ τί ἦν εἶναι καὶ τοῦ συνόλου τοῦ ἐκ τοῦ εἴδουσ καὶ τῆσ ὕλησ <καὶ τῆσ ὕλησ> αὐτῆσ.

ἀλλὰ τοῦ λόγου μέρη τὰ τοῦ εἴδουσ μόνον ἐστίν, ὁ δὲ λόγοσ ἐστὶ τοῦ καθόλου· τὸ γὰρ κύκλῳ εἶναι καὶ κύκλοσ καὶ ψυχῇ εἶναι καὶ ψυχὴ ταὐτό.

τοῦ δὲ συνόλου ἤδη, οἱο͂ν κύκλου τουδὶ καὶ τῶν καθ’ ἕκαστά τινοσ ἢ αἰσθητοῦ ἢ νοητοῦ ‐ λέγω δὲ νοητοὺσ μὲν οἱο͂ν τοὺσ μαθηματικούσ, αἰσθητοὺσ δὲ οἱο͂ν τοὺσ χαλκοῦσ καὶ τοὺσ ξυλίνουσ ‐ τούτων δὲ οὐκ ἔστιν ὁρισμόσ, ἀλλὰ μετὰ νοήσεωσ ἢ αἰσθήσεωσ γνωρίζονται, ἀπελθόντεσ δὲ ἐκ τῆσ ἐντελεχείασ οὐ δῆλον πότερον εἰσὶν ἢ οὐκ εἰσίν· ἀλλ’ ἀεὶ λέγονται καὶ γνωρίζονται τῷ καθόλου λόγῳ.

ἡ δ’ ὕλη ἄγνωστοσ καθ’ αὑτήν. ὕλη δὲ ἡ μὲν αἰσθητή ἐστιν ἡ δὲ νοητή, αἰσθητὴ μὲν οἱο͂ν χαλκὸσ καὶ ξύλον καὶ ὅση κινητὴ ὕλη, νοητὴ δὲ ἡ ἐν τοῖσ αἰσθητοῖσ ὑπάρχουσα μὴ ᾗ αἰσθητά, οἱο͂ν τὰ μαθηματικά. πῶσ μὲν οὖν ἔχει περὶ ὅλου καὶ μέρουσ καὶ περὶ τοῦ προτέρου καὶ ὑστέρου, εἴρηται· καὶ ὁ κύκλοσ καὶ τὸ ζῷον πρότερον ἢ εἰσ ἃ διαιροῦνται καὶ ἐξ ὧν εἰσί, τὰ μέρη, ὅτι οὐχ ἁπλῶσ.

εἰ μὲν γάρ ἐστι καὶ ἡ ψυχὴ ζῷον ἢ ἔμψυχον, ἢ ἕκαστον ἡ ἑκάστου, καὶ κύκλοσ τὸ κύκλῳ εἶναι, καὶ ὀρθὴ τὸ ὀρθῇ εἶναι καὶ ἡ οὐσία ἡ τῆσ ὀρθῆσ, τὶ μὲν καὶ τινὸσ φατέον ὕστερον, οἱο͂ν τῶν ἐν τῷ λόγῳ καὶ τινὸσ ὀρθῆσ καὶ γὰρ ἡ μετὰ τῆσ ὕλησ, ἡ χαλκῆ ὀρθή, καὶ ἡ ἐν ταῖσ γραμμαῖσ ταῖσ καθ’ ἕκαστα, ἡ δ’ ἄνευ ὕλησ τῶν μὲν ἐν τῷ λόγῳ ὑστέρα τῶν δ’ ἐν τῷ καθ’ ἕκαστα μορίων προτέρα, ἁπλῶσ δ’ οὐ φατέον· φατέον τὰ δ’ οὐ φατέον, ὥσπερ εἴρηται.

ἀπορεῖται δὲ εἰκότωσ καὶ ποῖα τοῦ εἴδουσ μέρη καὶ ποῖα οὔ, ἀλλὰ τοῦ συνειλημμένου.

καίτοι τούτου μὴ δήλου ὄντοσ οὐκ ἔστιν ὁρίσασθαι ἕκαστον· τοῦ γὰρ καθόλου καὶ τοῦ εἴδουσ ὁ ὁρισμόσ· ποῖα οὖν ἐστὶ τῶν μερῶν ὡσ ὕλη καὶ ποῖα οὔ, ἐὰν μὴ ᾖ φανερά, οὐδὲ ὁ λόγοσ ἔσται φανερὸσ ὁ τοῦ πράγματοσ. ὅσα μὲν οὖν φαίνεται ἐπιγιγνόμενα ἐφ’ ἑτέρων τῷ εἴδει, οἱο͂ν κύκλοσ ἐν χαλκῷ καὶ λίθῳ καὶ ξύλῳ, ταῦτα μὲν δῆλα εἶναι δοκεῖ ὅτι οὐδὲν τῆσ τοῦ κύκλου οὐσίασ ὁ χαλκὸσ οὐδ’ ὁ λίθοσ διὰ τὸ χωρίζεσθαι αὐτῶν·

μὴ ὁρᾶται χωριζόμενα, οὐδὲν μὲν κωλύει ὁμοίωσ ἔχειν τούτοισ, ὥσπερ κἂν εἰ οἱ κύκλοι πάντεσ ἑωρῶντο χαλκοῖ·

οὐδὲν γὰρ ἂν ἧττον ἦν ὁ χαλκὸσ οὐδὲν τοῦ εἴδουσ·

χαλεπὸν δὲ ἀφελεῖν τοῦτον τῇ διανοίᾳ. οἱο͂ν τὸ τοῦ ἀνθρώπου εἶδοσ ἀεὶ ἐν σαρξὶ φαίνεται καὶ ὀστοῖσ καὶ τοῖσ τοιούτοισ μέρεσιν· ἆρ’ οὖν καὶ ἐστὶ ταῦτα μέρη τοῦ εἴδουσ καὶ τοῦ λόγου;

ἢ οὔ, ἀλλ’ ὕλη, ἀλλὰ διὰ τὸ μὴ καὶ ἐπ’ ἄλλων ἐπιγίγνεσθαι ἀδυνατοῦμεν χωρίσαι; ἐπεὶ δὲ τοῦτο δοκεῖ μὲν ἐνδέχεσθαι ἄδηλον δὲ πότε, ἀποροῦσί τινεσ ἤδη καὶ ἐπὶ τοῦ κύκλου καὶ τοῦ τριγώνου ὡσ οὐ προσῆκον γραμμαῖσ ὁρίζεσθαι καὶ τῷ συνεχεῖ, ἀλλὰ πάντα καὶ ταῦτα ὁμοίωσ λέγεσθαι ὡσανεὶ σάρκεσ καὶ ὀστᾶ τοῦ ἀνθρώπου καὶ χαλκὸσ καὶ λίθοσ τοῦ ἀνδριάντοσ· καὶ ἀνάγουσι πάντα εἰσ τοὺσ ἀριθμούσ, καὶ γραμμῆσ τὸν λόγον τὸν τῶν δύο εἶναί φασιν.

καὶ τῶν τὰσ ἰδέασ λεγόντων οἱ μὲν αὐτογραμμὴν τὴν δυάδα, οἱ δὲ τὸ εἶδοσ τῆσ γραμμῆσ, ἔνια μὲν γὰρ εἶναι τὸ αὐτὸ τὸ εἶδοσ καὶ οὗ τὸ εἶδοσ οἱο͂ν δυάδα καὶ τὸ εἶδοσ δυάδοσ, ἐπὶ γραμμῆσ δὲ οὐκέτι. συμβαίνει δὴ ἕν τε πολλῶν εἶδοσ εἶναι ὧν τὸ εἶδοσ φαίνεται ἕτερον ὅπερ καὶ τοῖσ Πυθαγορείοισ συνέβαινεν, καὶ ἐνδέχεται ἓν πάντων ποιεῖν αὐτὸ εἶδοσ, τὰ δ’ ἄλλα μὴ εἴδη·

καίτοι οὕτωσ ἓν πάντα ἔσται.

ὅτι μὲν οὖν ἔχει τινὰ ἀπορίαν τὰ περὶ τοὺσ ὁρισμούσ, καὶ διὰ τίν’ αἰτίαν, εἴρηται· διὸ καὶ τὸ πάντα ἀνάγειν οὕτω καὶ ἀφαιρεῖν τὴν ὕλην περίεργον· ἔνια γὰρ ἴσωσ τόδ’ ἐν τῷδ’ ἐστὶν ἢ ὡδὶ ταδὶ ἔχοντα. καὶ ἡ παραβολὴ ἡ ἐπὶ τοῦ ζῴου, ἣν εἰώθει λέγειν Σωκράτησ ὁ νεώτεροσ, οὐ καλῶσ ἔχει· ἀπάγει γὰρ ἀπὸ τοῦ ἀληθοῦσ, καὶ ποιεῖ ὑπολαμβάνειν ὡσ ἐνδεχόμενον εἶναι τὸν ἄνθρωπον ἄνευ τῶν μερῶν, ὥσπερ ἄνευ τοῦ χαλκοῦ τὸν κύκλον.

τὸ δ’ οὐχ ὅμοιον· αἰσθητὸν γάρ τι τὸ ζῷον, καὶ ἄνευ κινήσεωσ οὐκ ἔστιν ὁρίσασθαι, διὸ οὐδ’ ἄνευ τῶν μερῶν ἐχόντων πώσ. οὐ γὰρ πάντωσ τοῦ ἀνθρώπου μέροσ ἡ χείρ, ἀλλ’ ἢ δυναμένη τὸ ἔργον ἀποτελεῖν, ὥστε ἔμψυχοσ οὖσα· μὴ ἔμψυχοσ δὲ οὐ μέροσ.

περὶ δὲ τὰ μαθηματικὰ διὰ τί οὐκ εἰσὶ μέρη οἱ λόγοι τῶν λόγων, οἱο͂ν τοῦ κύκλου τὰ ἡμικύκλια; οὐ γάρ ἐστιν αἰσθητὰ ταῦτα. ἢ οὐθὲν διαφέρει;

ἔσται γὰρ ὕλη ἐνίων καὶ μὴ αἰσθητῶν· καὶ παντὸσ γὰρ ὕλη τισ ἔστιν ὃ μὴ ἔστι τί ἦν εἶναι καὶ εἶδοσ αὐτὸ καθ’ αὑτὸ ἀλλὰ τόδε τι.

κύκλου μὲν οὖν οὐκ ἔσται τοῦ καθόλου, τῶν δὲ καθ’ ἕκαστα ἔσται μέρη ταῦτα, ὥσπερ εἴρηται πρότερον· ἔστι γὰρ ὕλη ἡ μὲν αἰσθητὴ ἡ δὲ νοητή. δῆλον δὲ καὶ ὅτι ἡ μὲν ψυχὴ οὐσία ἡ πρώτη, τὸ δὲ σῶμα ὕλη, ὁ δ’ ἄνθρωποσ ἢ τὸ ζῷον τὸ ἐξ ἀμφοῖν ὡσ καθόλου· Σωκράτησ δὲ καὶ Κορίσκοσ, εἰ μὲν καὶ ἡ ψυχὴ Σωκράτησ, διττόν οἱ μὲν γὰρ ὡσ ψυχὴν οἱ δ’ ὡσ τὸ σύνολον, εἰ δ’ ἁπλῶσ ἡ ψυχὴ ἥδε καὶ <τὸ> σῶμα τόδε, ὥσπερ τὸ καθόλου τε καὶ τὸ καθ’ ἕκαστον.

πότερον δὲ ἔστι παρὰ τὴν ὕλην τῶν τοιούτων οὐσιῶν τισ ἄλλη, καὶ δεῖ ζητεῖν οὐσίαν ἑτέραν τινὰ οἱο͂ν ἀριθμοὺσ ἤ τι τοιοῦτον, σκεπτέον ὕστερον.

τούτου γὰρ χάριν καὶ περὶ τῶν αἰσθητῶν οὐσιῶν πειρώμεθα διορίζειν, ἐπεὶ τρόπον τινὰ τῆσ φυσικῆσ καὶ δευτέρασ φιλοσοφίασ ἔργον ἡ περὶ τὰσ αἰσθητὰσ οὐσίασ θεωρία· οὐ γὰρ μόνον περὶ τῆσ ὕλησ δεῖ γνωρίζειν τὸν φυσικὸν ἀλλὰ καὶ τῆσ κατὰ τὸν λόγον, καὶ μᾶλλον.

ἐπὶ δὲ τῶν ὁρισμῶν πῶσ μέρη τὰ ἐν τῷ λόγῳ, καὶ διὰ τί εἷσ λόγοσ ὁ ὁρισμόσ δῆλον γὰρ ὅτι τὸ πρᾶγμα ἕν, τὸ δὲ πρᾶγμα τίνι ἕν, μέρη γε ἔχον; , σκεπτέον ὕστερον.

τί μὲν οὖν ἐστὶ τὸ τί ἦν εἶναι καὶ πῶσ αὐτὸ καθ’ αὑτό, καθόλου περὶ παντὸσ εἴρηται, καὶ διὰ τί τῶν μὲν ὁ λόγοσ ὁ τοῦ τί ἦν εἶναι ἔχει τὰ μόρια τοῦ ὁριζομένου τῶν δ’ οὔ, καὶ ὅτι ἐν μὲν τῷ τῆσ οὐσίασ λόγῳ τὰ οὕτω μόρια ὡσ ὕλη οὐκ ἐνέσται ‐ οὐδὲ γὰρ ἔστιν ἐκείνησ μόρια τῆσ οὐσίασ ἀλλὰ τῆσ συνόλου, ταύτησ δέ γ’ ἔστι πωσ λόγοσ καὶ οὐκ ἔστιν· μετὰ μὲν γὰρ τῆσ ὕλησ οὐκ ἔστιν ἀόριστον γάρ, κατὰ τὴν πρώτην δ’ οὐσίαν ἔστιν, οἱο͂ν ἀνθρώπου ὁ τῆσ ψυχῆσ λόγοσ·

ἡ γὰρ οὐσία ἐστὶ τὸ εἶδοσ τὸ ἐνόν, ἐξ οὗ καὶ τῆσ ὕλησ ἡ σύνολοσ λέγεται οὐσία, οἱο͂ν ἡ κοιλότησ ἐκ γὰρ ταύτησ καὶ τῆσ ῥινὸσ σιμὴ ῥὶσ καὶ ἡ σιμότησ ἐστί δὶσ γὰρ ἐν τούτοισ ὑπάρξει ἡ ῥίσ ‐ ἐν δὲ τῇ συνόλῳ οὐσίᾳ, οἱο͂ν ῥινὶ σιμῇ ἢ Καλλίᾳ, ἐνέσται καὶ ἡ ὕλη· ὥσπερ ἐπὶ τῶν πρώτων οὐσιῶν, οἱο͂ν καμπυλότησ καὶ καμπυλότητι εἶναι, εἰ πρώτη ἐστίν λέγω δὲ πρώτην ἣ μὴ λέγεται τῷ ἄλλο ἐν ἄλλῳ εἶναι καὶ ὑποκειμένῳ ὡσ ὕλῃ, ὅσα δὲ ὡσ ὕλη ἢ ὡσ συνειλημμένα τῇ ὕλῃ, οὐ ταὐτό, οὐδ’ <εἰ> κατὰ συμβεβηκὸσ ἕν, οἱο͂ν Σωκράτησ καὶ τὸ μουσικόν·

ταῦτα γὰρ ταὐτὰ κατὰ συμβεβηκόσ.

νῦν δὲ λέγωμεν πρῶτον ἐφ’ ὅσον ἐν τοῖσ ἀναλυτικοῖσ περὶ ὁρισμοῦ μὴ εἴρηται·

ἡ γὰρ ἐν ἐκείνοισ ἀπορία λεχθεῖσα πρὸ ἔργου τοῖσ περὶ τῆσ οὐσίασ ἐστὶ λόγοισ. λέγω δὲ ταύτην τὴν ἀπορίαν, διὰ τί ποτε ἕν ἐστιν οὗ τὸν λόγον ὁρισμὸν εἶναί φαμεν, οἱο͂ν τοῦ ἀνθρώπου τὸ ζῷον δίπουν·

ἔστω γὰρ οὗτοσ αὐτοῦ λόγοσ. διὰ τί δὴ τοῦτο ἕν ἐστιν ἀλλ’ οὐ πολλά, ζῷον καὶ δίπουν· ἐπὶ μὲν γὰρ τοῦ ἄνθρωποσ καὶ λευκὸν πολλὰ μέν ἐστιν ὅταν μὴ ὑπάρχῃ θατέρῳ θάτερον, ἓν δὲ ὅταν ὑπάρχῃ καὶ πάθῃ τι τὸ ὑποκείμενον, ὁ ἄνθρωποσ τότε γὰρ ἓν γίγνεται καὶ ἔστιν ὁ λευκὸσ ἄνθρωποσ· ἐνταῦθα δ’ οὐ μετέχει θατέρου θάτερον·

τὸ γὰρ γένοσ οὐ δοκεῖ μετέχειν τῶν διαφορῶν ἅμα γὰρ ἂν τῶν ἐναντίων τὸ αὐτὸ μετεῖχεν· αἱ γὰρ διαφοραὶ ἐναντίαι αἷσ διαφέρει τὸ γένοσ.

εἰ δὲ καὶ μετέχει, ὁ αὐτὸσ λόγοσ, εἴπερ εἰσὶν αἱ διαφοραὶ πλείουσ, οἱο͂ν πεζὸν δίπουν ἄπτερον. διὰ τί γὰρ ταῦθ’ ἓν ἀλλ’ οὐ πολλά; οὐ γὰρ ὅτι ἐνυπάρχει· οὕτω μὲν γὰρ ἐξ ἁπάντων ἔσται ἕν. δεῖ δέ γε ἓν εἶναι ὅσα ἐν τῷ ὁρισμῷ· ὁ γὰρ ὁρισμὸσ λόγοσ τίσ ἐστιν εἷσ καὶ οὐσίασ, ὥστε ἑνόσ τινοσ δεῖ αὐτὸν εἶναι λόγον·

καὶ γὰρ ἡ οὐσία ἕν τι καὶ τόδε τι σημαίνει, ὡσ φαμέν. δεῖ δὲ ἐπισκοπεῖν πρῶτον περὶ τῶν κατὰ τὰσ διαιρέσεισ ὁρισμῶν.

οὐδὲν γὰρ ἕτερόν ἐστιν ἐν τῷ ὁρισμῷ πλὴν τὸ πρῶτον λεγόμενον γένοσ καὶ αἱ διαφοραί· τὰ δ’ ἄλλα γένη ἐστὶ τό τε πρῶτον καὶ μετὰ τούτου αἱ συλλαμβανόμεναι διαφοραί, οἱο͂ν τὸ πρῶτον ζῷον, τὸ δὲ ἐχόμενον ζῷον δίπουν, καὶ πάλιν ζῷον δίπουν ἄπτερον·

ὁμοίωσ δὲ κἂν διὰ πλειόνων λέγηται. ὅλωσ δ’ οὐδὲν διαφέρει διὰ πολλῶν ἢ δι’ ὀλίγων λέγεσθαι, ὥστ’ οὐδὲ δι’ ὀλίγων ἢ διὰ δυοῖν·

τοῖν δυοῖν δὲ τὸ μὲν διαφορὰ τὸ δὲ γένοσ, οἱο͂ν τοῦ ζῷον δίπουν τὸ μὲν ζῷον γένοσ διαφορὰ δὲ θάτερον. εἰ οὖν τὸ γένοσ ἁπλῶσ μὴ ἔστι παρὰ τὰ ὡσ γένουσ εἴδη, ἢ εἰ ἔστι μὲν ὡσ ὕλη δ’ ἐστίν ἡ μὲν γὰρ φωνὴ γένοσ καὶ ὕλη, αἱ δὲ διαφοραὶ τὰ εἴδη καὶ τὰ στοιχεῖα ἐκ ταύτησ ποιοῦσιν, φανερὸν ὅτι ὁ ὁρισμόσ ἐστιν ὁ ἐκ τῶν διαφορῶν λόγοσ.

ἀλλὰ μὴν καὶ δεῖ γε διαιρεῖσθαι τῇ τῆσ διαφορᾶσ διαφορᾷ, οἱο͂ν ζῴου διαφορὰ τὸ ὑπόπουν· πάλιν τοῦ ζῴου τοῦ ὑπόποδοσ τὴν διαφορὰν δεῖ εἶναι ᾗ ὑπόπουν, ὥστ’ οὐ λεκτέον τοῦ ὑπόποδοσ τὸ μὲν πτερωτὸν τὸ δὲ ἄπτερον, ἐάνπερ λέγῃ καλῶσ ἀλλὰ διὰ τὸ ἀδυνατεῖν ποιήσει τοῦτο, ἀλλ’ ἢ τὸ μὲν σχιζόπουν τὸ δ’ ἄσχιστον·

αὗται γὰρ διαφοραὶ ποδόσ· ἡ γὰρ σχιζοποδία ποδότησ τισ.

καὶ οὕτωσ ἀεὶ βούλεται βαδίζειν ἑώσ ἂν ἔλθῃ εἰσ τὰ ἀδιάφορα· τότε δ’ ἔσονται τοσαῦτα εἴδη ποδὸσ ὅσαιπερ αἱ διαφοραί, καὶ τὰ ὑπόποδα ζῷα ἴσα ταῖσ διαφοραῖσ. εἰ δὴ ταῦτα οὕτωσ ἔχει, φανερὸν ὅτι ἡ τελευταία διαφορὰ ἡ οὐσία τοῦ πράγματοσ ἔσται καὶ ὁ ὁρισμόσ, εἴπερ μὴ δεῖ πολλάκισ ταὐτὰ λέγειν ἐν τοῖσ ὁρ́οισ· περίεργον γάρ.

συμβαίνει δέ γε τοῦτο· ὅταν γὰρ εἴπῃ ζῷον ὑπόπουν δίπουν, οὐδὲν ἄλλο εἴρηκεν ἢ ζῷον πόδασ ἔχον, δύο πόδασ ἔχον· κἂν τοῦτο διαιρῇ τῇ οἰκείᾳ διαιρέσει, πλεονάκισ ἐρεῖ καὶ ἰσάκισ ταῖσ διαφοραῖσ. ἐὰν μὲν δὴ διαφορᾶσ διαφορὰ γίγνηται, μία ἔσται ἡ τελευταία τὸ εἶδοσ καὶ ἡ οὐσία· ἐὰν δὲ κατὰ συμβεβηκόσ, οἱο͂ν εἰ διαιροῖ τοῦ ὑπόποδοσ τὸ μὲν λευκὸν τὸ δὲ μέλαν, τοσαῦται ὅσαι ἂν αἱ τομαὶ ὦσιν.

ὥστε φανερὸν ὅτι ὁ ὁρισμὸσ λόγοσ ἐστὶν ὁ ἐκ τῶν διαφορῶν, καὶ τούτων τῆσ τελευταίασ κατά γε τὸ ὀρθόν. δῆλον δ’ ἂν εἰή, εἴ τισ μετατάξειε τοὺσ τοιούτουσ ὁρισμούσ, οἱο͂ν τὸν τοῦ ἀνθρώπου, λέγων ζῷον δίπουν ὑπόπουν· περίεργον γὰρ τὸ ὑπόπουν εἰρημένου τοῦ δίποδοσ.

τάξισ δ’ οὐκ ἔστιν ἐν τῇ οὐσίᾳ· πῶσ γὰρ δεῖ νοῆσαι τὸ μὲν ὕστερον τὸ δὲ πρότερον; ὁρισμῶν τοσαῦτα εἰρήσθω τὴν πρώτην, ποῖοί τινέσ εἰσιν.

ἐπεὶ δὲ περὶ τῆσ οὐσίασ ἡ σκέψισ ἐστί, πάλιν ἐπανέλθωμεν.

λέγεται δ’ ὥσπερ τὸ ὑποκείμενον οὐσία εἶναι καὶ τὸ τί ἦν εἶναι καὶ τὸ ἐκ τούτων, καὶ τὸ καθόλου. περὶ μὲν οὖν τοῖν δυοῖν εἴρηται καὶ γὰρ περὶ τοῦ τί ἦν εἶναι καὶ τοῦ ὑποκειμένου, ὅτι διχῶσ ὑπόκειται, ἢ τόδε τι ὄν, ὥσπερ τὸ ζῷον τοῖσ πάθεσιν, ἢ ὡσ ἡ ὕλη τῇ ἐντελεχείᾳ, δοκεῖ δὲ καὶ τὸ καθόλου αἴτιόν τισιν εἶναι μάλιστα, καὶ εἶναι ἀρχὴ τὸ καθόλου· διὸ ἐπέλθωμεν καὶ περὶ τούτου.

ἐοίκε γὰρ ἀδύνατον εἶναι οὐσίαν εἶναι ὁτιοῦν τῶν καθόλου λεγομένων. πρῶτον μὲν γὰρ οὐσία ἑκάστου ἡ ἴδιοσ ἑκάστῳ, ἣ οὐχ ὑπάρχει ἄλλῳ, τὸ δὲ καθόλου κοινόν· τοῦτο γὰρ λέγεται καθόλου ὃ πλείοσιν ὑπάρχειν πέφυκεν.

τίνοσ οὖν οὐσία τοῦτ’ ἔσται; ἢ γὰρ πάντων ἢ οὐδενόσ, πάντων δ’ οὐχ οἱο͂́ν τε· ἑνὸσ δ’ εἰ ἔσται, καὶ τἆλλα τοῦτ’ ἔσται· ὧν γὰρ μία ἡ οὐσία καὶ τὸ τί ἦν εἶναι ἕν, καὶ αὐτὰ ἕν. ἔτι οὐσία λέγεται τὸ μὴ καθ’ ὑποκειμένου, τὸ δὲ καθόλου καθ’ ὑποκειμένου τινὸσ λέγεται ἀεί. ἀλλ’ ἆρα οὕτω μὲν οὐκ ἐνδέχεται ὡσ τὸ τί ἦν εἶναι, ἐν τούτῳ δὲ ἐνυπάρχειν, οἱο͂ν τὸ ζῷον ἐν τῷ ἀνθρώπῳ καὶ ἵππῳ; οὐκοῦν δῆλον ὅτι ἔστι τισ αὐτοῦ λόγοσ.

διαφέρει δ’ οὐθὲν οὐδ’ εἰ μὴ πάντων λόγοσ ἔστι τῶν ἐν τῇ οὐσίᾳ· οὐδὲν γὰρ ἧττον οὐσία τοῦτ’ ἔσται τινόσ, ὡσ ὁ ἄνθρωποσ τοῦ ἀνθρώπου ἐν ᾧ ὑπάρχει, ὥστε τὸ αὐτὸ συμβήσεται πάλιν·

ἔσται γὰρ ἐκείνου οὐσία, οἱο͂ν τὸ ζῷον, ἐν ᾧ ὡσ ἴδιον ὑπάρχει. ἔτι δὲ καὶ ἀδύνατον καὶ ἄτοπον τὸ τόδε καὶ οὐσίαν, εἰ ἔστιν ἔκ τινων, μὴ ἐξ οὐσιῶν εἶναι μηδ’ ἐκ τοῦ τόδε τι ἀλλ’ ἐκ ποιοῦ· πρότερον γὰρ ἔσται μὴ οὐσία τε καὶ τὸ ποιὸν οὐσίασ τε καὶ τοῦ τόδε.

ὅπερ ἀδύνατον· οὔτε λόγῳ γὰρ οὔτε χρόνῳ οὔτε γενέσει οἱο͂́ν τε τὰ πάθη τῆσ οὐσίασ εἶναι πρότερα· ἔσται γὰρ καὶ χωριστά. ὥστε δυοῖν ἔσται οὐσία.

ὅλωσ δὲ συμβαίνει, εἰ ἔστιν οὐσία ὁ ἄνθρωποσ καὶ ὅσα οὕτω λέγεται, μηθὲν τῶν ἐν τῷ λόγῳ εἶναι μηδενὸσ οὐσίαν μηδὲ χωρὶσ ὑπάρχειν αὐτῶν μηδ’ ἐν ἄλλῳ, λέγω δ’ οἱο͂ν οὐκ εἶναί τι ζῷον παρὰ τὰ τινά, οὐδ’ ἄλλο τῶν ἐν τοῖσ λόγοισ οὐδέν. φανερὸν ὅτι οὐδὲν τῶν καθόλου ὑπαρχόντων οὐσία ἐστί, καὶ ὅτι οὐδὲν σημαίνει τῶν κοινῇ κατηγορουμένων τόδε τι, ἀλλὰ τοιόνδε.

εἰ δὲ μή, ἄλλα τε πολλὰ συμβαίνει καὶ ὁ τρίτοσ ἄνθρωποσ.

ἔτι δὲ καὶ ὧδε δῆλον. ἀδύνατον γὰρ οὐσίαν ἐξ οὐσιῶν εἶναι ἐνυπαρχουσῶν ὡσ ἐντελεχείᾳ· τὰ γὰρ δύο οὕτωσ ἐντελεχείᾳ οὐδέποτε ἓν ἐντελεχείᾳ, ἀλλ’ ἐὰν δυνάμει δύο ᾖ, ἔσται ἕν οἱο͂ν ἡ διπλασία ἐκ δύο ἡμίσεων δυνάμει γε· ἡ γὰρ ἐντελέχεια χωρίζει, ὥστ’ εἰ ἡ οὐσία ἕν, οὐκ ἔσται ἐξ οὐσιῶν ἐνυπαρχουσῶν καὶ κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον, ὃν λέγει Δημόκριτοσ ὀρθῶσ·

ἀδύνατον γὰρ εἶναί φησιν ἐκ δύο ἓν ἢ ἐξ ἑνὸσ δύο γενέσθαι· τὰ γὰρ μεγέθη τὰ ἄτομα τὰσ οὐσίασ ποιεῖ.

ὁμοίωσ τοίνυν δῆλον ὅτι καὶ ἐπ’ ἀριθμοῦ ἕξει, εἴπερ ἐστὶν ὁ ἀριθμὸσ σύνθεσισ μονάδων, ὥσπερ λέγεται ὑπό τινων· ἢ γὰρ οὐχ ἓν ἡ δυὰσ ἢ οὐκ ἔστι μονὰσ ἐν αὐτῇ ἐντελεχείᾳ. ἔχει δὲ τὸ συμβαῖνον ἀπορίαν.

εἰ γὰρ μήτε ἐκ τῶν καθόλου οἱο͂́ν τ’ εἶναι μηδεμίαν οὐσίαν διὰ τὸ τοιόνδε ἀλλὰ μὴ τόδε τι σημαίνειν, μήτ’ ἐξ οὐσιῶν ἐνδέχεται ἐντελεχείᾳ εἶναι μηδεμίαν οὐσίαν σύνθετον, ἀσύνθετον ἂν εἰή οὐσία πᾶσα, ὥστ’ οὐδὲ λόγοσ ἂν εἰή οὐδεμιᾶσ οὐσίασ. ἀλλὰ μὴν δοκεῖ γε πᾶσι καὶ ἐλέχθη πάλαι ἢ μόνον οὐσίασ εἶναι ὁρ́ον ἢ μάλιστα·

νῦν δ’ οὐδὲ ταύτησ.

οὐδενὸσ ἄρ’ ἔσται ὁρισμόσ· ἢ τρόπον μέν τινα ἔσται τρόπον δέ τινα οὔ. δῆλον δ’ ἔσται τὸ λεγόμενον ἐκ τῶν ὕστερον μᾶλλον. φανερὸν δ’ ἐξ αὐτῶν τούτων τὸ συμβαῖνον καὶ τοῖσ τὰσ ἰδέασ λέγουσιν οὐσίασ τε χωριστὰσ εἶναι καὶ ἅμα τὸ εἶδοσ ἐκ τοῦ γένουσ ποιοῦσι καὶ τῶν διαφορῶν.

εἰ γὰρ ἔστι τὰ εἴδη, καὶ τὸ ζῷον ἐν τῷ ἀνθρώπῳ καὶ ἵππῳ, ἤτοι ἓν καὶ ταὐτὸν τῷ ἀριθμῷ ἐστὶν ἢ ἕτερον· τῷ μὲν γὰρ λόγῳ δῆλον ὅτι ἕν·

τὸν γὰρ αὐτὸν διέξεισι λόγον ὁ λέγων ἐν ἑκατέρῳ. εἰ οὖν ἐστί τισ ἄνθρωποσ αὐτὸσ καθ’ αὑτὸν τόδε τι καὶ κεχωρισμένον, ἀνάγκη καὶ ἐξ ὧν, οἱο͂ν τὸ ζῷον καὶ τὸ δίπουν, τόδε τι σημαίνειν καὶ εἶναι χωριστὰ καὶ οὐσίασ· ὥστε καὶ τὸ ζῷον.

εἰ μὲν οὖν τὸ αὐτὸ καὶ ἓν τὸ ἐν τῷ ἵππῳ καὶ τῷ ἀνθρώπῳ, ὥσπερ σὺ σαυτῷ, πῶσ τὸ ἓν ἐν τοῖσ οὖσι χωρὶσ ἓν ἔσται, καὶ διὰ τί οὐ καὶ χωρὶσ αὑτοῦ ἔσται τὸ ζῷον τοῦτο; ἔπειτα εἰ μὲν μεθέξει τοῦ δίποδοσ καὶ τοῦ πολύποδοσ, ἀδύνατόν τι συμβαίνει, τἀναντία γὰρ ἅμα ὑπάρξει αὐτῷ ἑνὶ καὶ τῷδέ τινι ὄντι·

εἰ δὲ μή, τίσ ὁ τρόποσ ὅταν εἴπῃ τισ τὸ ζῷον εἶναι δίπουν ἢ πεζόν; ἀλλ’ ἴσωσ σύγκειται καὶ ἅπτεται ἢ μέμικται·

ἀλλὰ πάντα ἄτοπα. ἀλλ’ ἕτερον ἐν ἑκάστῳ· οὐκοῦν ἄπειρα ὡσ ἔποσ εἰπεῖν ἔσται ὧν ἡ οὐσία ζῷον· οὐ γὰρ κατὰ συμβεβηκὸσ ἐκ ζῴου ἅνθρωποσ. ἔτι πολλὰ ἔσται αὐτὸ τὸ ζῷον· οὐσία τε γὰρ τὸ ἐν ἑκάστῳ ζῷον οὐ γὰρ κατ’ ἄλλο λέγεται· εἰ δὲ μή, ἐξ ἐκείνου ἔσται ὁ ἄνθρωποσ καὶ γένοσ αὐτοῦ ἐκεῖνο, καὶ ἔτι ἰδέαι ἅπαντα ἐξ ὧν ὁ ἄνθρωποσ·

οὐκοῦν οὐκ ἄλλου μὲν ἰδέα ἔσται ἄλλου δ’ οὐσία ἀδύνατον γάρ· αὐτὸ ἄρα ζῷον ἓν ἕκαστον ἔσται τῶν ἐν τοῖσ ζῴοισ. ἔτι ἐκ τίνοσ τοῦτο, καὶ πῶσ ἐξ αὐτοῦ ζῴου; ἢ πῶσ οἱο͂́ν τε εἶναι τὸ ζῷον, ᾧ οὐσία τοῦτο αὐτό, παρ’ αὐτὸ τὸ ζῷον;

ἔτι δ’ ἐπὶ τῶν αἰσθητῶν ταῦτά τε συμβαίνει καὶ τούτων ἀτοπώτερα. εἰ δὴ ἀδύνατον οὕτωσ ἔχειν, δῆλον ὅτι οὐκ ἔστιν εἴδη αὐτῶν οὕτωσ ὥσ τινέσ φασιν. ἐπεὶ δ’ ἡ οὐσία ἑτέρα, τό τε σύνολον καὶ ὁ λόγοσ λέγω δ’ ὅτι ἡ μὲν οὕτωσ ἐστὶν οὐσία, σὺν τῇ ὕλῃ συνειλημμένοσ ὁ λόγοσ, ἡ δ’ ὁ λόγοσ ὅλωσ, ὅσαι μὲν οὖν οὕτω λέγονται, τούτων μὲν ἔστι φθορά καὶ γὰρ γένεσισ, τοῦ δὲ λόγου οὐκ ἔστιν οὕτωσ ὥστε φθείρεσθαι οὐδὲ γὰρ γένεσισ, οὐ γὰρ γίγνεται τὸ οἰκίᾳ εἶναι ἀλλὰ τὸ τῇδε τῇ οἰκίᾳ, ἀλλ’ ἄνευ γενέσεωσ καὶ φθορᾶσ εἰσὶ καὶ οὐκ εἰσίν·

δέδεικται γὰρ ὅτι οὐδεὶσ ταῦτα γεννᾷ οὐδὲ ποιεῖ.

διὰ τοῦτο δὲ καὶ τῶν οὐσιῶν τῶν αἰσθητῶν τῶν καθ’ ἕκαστα οὔτε ὁρισμὸσ οὔτε ἀπόδειξισ ἔστιν, ὅτι ἔχουσιν ὕλην ἧσ ἡ φύσισ τοιαύτη ὥστ’ ἐνδέχεσθαι καὶ εἶναι καὶ μή· διὸ φθαρτὰ πάντα τὰ καθ’ ἕκαστα αὐτῶν.

εἰ οὖν ἥ τ’ ἀπόδειξισ τῶν ἀναγκαίων καὶ ὁ ὁρισμὸσ ἐπιστημονικόν, καὶ οὐκ ἐνδέχεται, ὥσπερ οὐδ’ ἐπιστήμην ὁτὲ μὲν ἐπιστήμην ὁτὲ δ’ ἄγνοιαν εἶναι, ἀλλὰ δόξα τὸ τοιοῦτόν ἐστιν, οὕτωσ οὐδ’ ἀπόδειξιν οὐδ’ ὁρισμόν, ἀλλὰ δόξα ἐστὶ τοῦ ἐνδεχομένου ἄλλωσ ἔχειν, δῆλον ὅτι οὐκ ἂν εἰή αὐτῶν οὔτε ὁρισμὸσ οὔτε ἀπόδειξισ. ἄδηλά τε γὰρ τὰ φθειρόμενα τοῖσ ἔχουσι τὴν ἐπιστήμην, ὅταν ἐκ τῆσ αἰσθήσεωσ ἀπέλθῃ, καὶ σωζομένων τῶν λόγων ἐν τῇ ψυχῇ τῶν αὐτῶν οὐκ ἔσται οὔτε ὁρισμὸσ ἔτι οὔτε ἀπόδειξισ.

διὸ δεῖ, τῶν πρὸσ ὁρ́ον ὅταν τισ ὁρίζηταί τι τῶν καθ’ ἕκαστον, μὴ ἀγνοεῖν ὅτι ἀεὶ ἀναιρεῖν ἔστιν·

οὐ γὰρ ἐνδέχεται ὁρίσασθαι. οὐδὲ δὴ ἰδέαν οὐδεμίαν ἔστιν ὁρίσασθαι. τῶν γὰρ καθ’ ἕκαστον ἡ ἰδέα, ὡσ φασί, καὶ χωριστή· ἀναγκαῖον δὲ ἐξ ὀνομάτων εἶναι τὸν λόγον, ὄνομα δ’ οὐ ποιήσει ὁ ὁριζόμενοσ ἄγνωστον γὰρ ἔσται, τὰ δὲ κείμενα κοινὰ πᾶσιν· ἀνάγκη ἄρα ὑπάρχειν καὶ ἄλλῳ ταῦτα·

οἱο͂ν εἴ τισ σὲ ὁρίσαιτο, ζῷον ἐρεῖ ἰσχνὸν ἢ λευκὸν ἢ ἕτερόν τι ὃ καὶ ἄλλῳ ὑπάρξει. εἰ δέ τισ φαίη μηδὲν κωλύειν χωρὶσ μὲν πάντα πολλοῖσ ἅμα δὲ μόνῳ τούτῳ ὑπάρχειν, λεκτέον πρῶτον μὲν ὅτι καὶ ἀμφοῖν, οἱο͂ν τὸ ζῷον δίπουν τῷ ζῴῳ καὶ τῷ δίποδι καὶ τοῦτο ἐπὶ μὲν τῶν ἀϊδίων καὶ ἀνάγκη εἶναι, πρότερά γ’ ὄντα καὶ μέρη τοῦ συνθέτου· ἀλλὰ μὴν καὶ χωριστά, εἴπερ τὸ ἄνθρωποσ χωριστόν·

ἢ γὰρ οὐθὲν ἢ ἄμφω· εἰ μὲν οὖν μηθέν, οὐκ ἔσται τὸ γένοσ παρὰ τὰ εἴδη, εἰ δ’ ἔσται, καὶ ἡ διαφορά·

εἶθ’ ὅτι πρότερα τῷ εἶναι· ταῦτα δὲ οὐκ ἀνταναιρεῖται. ἀσυνθετώτερα γὰρ τὰ ἐξ ὧν, ἔτι ἐπὶ πολλῶν δεήσει κἀκεῖνα κατηγορεῖσθαι ἐξ ὧν ἡ ἰδέα, οἱο͂ν τὸ ζῷον καὶ τὸ δίπουν.

εἰ δὲ μή, πῶσ γνωρισθήσεται;

ἔσται γὰρ ἰδέα τισ ἣν ἀδύνατον ἐπὶ πλειόνων κατηγορῆσαι ἢ ἑνόσ. οὐ δοκεῖ δέ, ἀλλὰ πᾶσα ἰδέα εἶναι μεθεκτή. ὥσπερ οὖν εἴρηται, λανθάνει ὅτι ἀδύνατον ὁρίσασθαι ἐν τοῖσ ἀϊδίοισ, μάλιστα δὲ ὅσα μοναχά, οἱο͂ν ἥλιοσ ἢ σελήνη. οὐ μόνον γὰρ διαμαρτάνουσι τῷ προστιθέναι τοιαῦτα ὧν ἀφαιρουμένων ἔτι ἔσται ἥλιοσ, ὥσπερ τὸ περὶ γῆν ἰὸν ἢ νυκτικρυφέσ ἂν γὰρ στῇ ἢ φανῇ, οὐκέτι ἔσται ἥλιοσ· ἀλλ’ ἄτοπον εἰ μή·

ὁ γὰρ ἥλιοσ οὐσίαν τινὰ σημαίνει· ἔτι ὅσα ἐπ’ ἄλλου ἐνδέχεται, οἱο͂ν ἐὰν ἕτεροσ γένηται τοιοῦτοσ, δῆλον ὅτι ἥλιοσ ἔσται· κοινὸσ ἄρα ὁ λόγοσ· ἀλλ’ ἦν τῶν καθ’ ἕκαστα ὁ ἥλιοσ, ὥσπερ Κλέων ἢ Σωκράτησ·

ἐπεὶ διὰ τί οὐδεὶσ ὁρ́ον ἐκφέρει αὐτῶν ἰδέασ; γένοιτο γὰρ ἂν δῆλον πειρωμένων ὅτι ἀληθὲσ τὸ νῦν εἰρημένον. φανερὸν δὲ ὅτι καὶ τῶν δοκουσῶν εἶναι οὐσιῶν αἱ πλεῖσται δυνάμεισ εἰσί, τά τε μόρια τῶν ζῴων οὐθὲν γὰρ κεχωρισμένον αὐτῶν ἐστίν·

ὅταν δὲ χωρισθῇ, καὶ τότε ὄντα ὡσ ὕλη πάντα καὶ γῆ καὶ πῦρ καὶ ἀήρ· οὐδὲν γὰρ αὐτῶν ἕν ἐστιν, ἀλλ’ οἱο͂ν σωρόσ, πρὶν ἢ πεφθῇ καὶ γένηταί τι ἐξ αὐτῶν ἕν. μάλιστα δ’ ἄν τισ τὰ τῶν ἐμψύχων ὑπολάβοι μόρια καὶ τὰ τῆσ ψυχῆσ πάρεγγυσ ἄμφω γίγνεσθαι, ὄντα καὶ ἐντελεχείᾳ καὶ δυνάμει, τῷ ἀρχὰσ ἔχειν κινήσεωσ ἀπό τινοσ ἐν ταῖσ καμπαῖσ· διὸ ἔνια ζῷα διαιρούμενα ζῇ.

ἀλλ’ ὅμωσ δυνάμει πάντ’ ἔσται, ὅταν ᾖ ἓν καὶ συνεχὲσ φύσει, ἀλλὰ μὴ βίᾳ ἢ συμφύσει· τὸ γὰρ τοιοῦτον πήρωσισ.

ἐπεὶ δὲ τὸ ἓν λέγεται ὥσπερ καὶ τὸ ὄν, καὶ ἡ οὐσία ἡ τοῦ ἑνὸσ μία, καὶ ὧν μία ἀριθμῷ ἓν ἀριθμῷ, φανερὸν ὅτι οὔτε τὸ ἓν οὔτε τὸ ὂν ἐνδέχεται οὐσίαν εἶναι τῶν πραγμάτων, ὥσπερ οὐδὲ τὸ στοιχείῳ εἶναι ἢ ἀρχῇ· ἀλλὰ ζητοῦμεν τίσ οὖν ἡ ἀρχή, ἵνα εἰσ γνωριμώτερον ἀναγάγωμεν. μᾶλλον μὲν οὖν τούτων οὐσία τὸ ὂν καὶ ἓν ἢ ἥ τε ἀρχὴ καὶ τὸ στοιχεῖον καὶ τὸ αἴτιον, οὔπω δὲ οὐδὲ ταῦτα, εἴπερ μηδ’ ἄλλο κοινὸν μηδὲν οὐσία·

οὐδενὶ γὰρ ὑπάρχει ἡ οὐσία ἀλλ’ ἢ αὑτῇ τε καὶ τῷ ἔχοντι αὐτήν, οὗ ἐστὶν οὐσία. ἔτι τὸ ἓν πολλαχῇ οὐκ ἂν εἰή ἅμα, τὸ δὲ κοινὸν ἅμα πολλαχῇ ὑπάρχει·

ὥστε δῆλον ὅτι οὐδὲν τῶν καθόλου ὑπάρχει παρὰ τὰ καθ’ ἕκαστα χωρίσ. ἀλλ’ οἱ τὰ εἴδη λέγοντεσ τῇ μὲν ὀρθῶσ λέγουσι χωρίζοντεσ αὐτά, εἴπερ οὐσίαι εἰσί, τῇ δ’ οὐκ ὀρθῶσ, ὅτι τὸ ἓν ἐπὶ πολλῶν εἶδοσ λέγουσιν. αἴτιον δ’ ὅτι οὐκ ἔχουσιν ἀποδοῦναι τίνεσ αἱ τοιαῦται οὐσίαι αἱ ἄφθαρτοι παρὰ τὰσ καθ’ ἕκαστα καὶ αἰσθητάσ·

ποιοῦσιν οὖν τὰσ αὐτὰσ τῷ εἴδει τοῖσ φθαρτοῖσ ταύτασ γὰρ ἴσμεν, αὐτοάνθρωπον καὶ αὐτόϊππον, προστιθέντεσ τοῖσ αἰσθητοῖσ τὸ ῥῆμα τὸ "αὐτό". καίτοι κἂν εἰ μὴ ἑωράκειμεν τὰ ἄστρα, οὐδὲν ἂν ἧττον, οἶμαι, ἦσαν οὐσίαι ἀί̈διοι παρ’ ἃσ ἡμεῖσ ᾔδειμεν· ὥστε καὶ νῦν εἰ μὴ ἔχομεν τίνεσ εἰσίν, ἀλλ’ εἶναί γέ τινασ ἴσωσ ἀναγκαῖον.

οὐδεμία ἐξ οὐσιῶν, δῆλον.

τί δὲ χρὴ λέγειν καὶ ὁποῖόν τι τὴν οὐσίαν, πάλιν ἄλλην οἱο͂ν ἀρχὴν ποιησάμενοι λέγωμεν·

ἴσωσ γὰρ ἐκ τούτων ἔσται δῆλον καὶ περὶ ἐκείνησ τῆσ οὐσίασ ἥτισ ἐστὶ κεχωρισμένη τῶν αἰσθητῶν οὐσιῶν. ἐπεὶ οὖν ἡ οὐσία ἀρχὴ καὶ αἰτία τισ ἐστίν, ἐντεῦθεν μετιτέον. ζητεῖται δὲ τὸ διὰ τί ἀεὶ οὕτωσ, διὰ τί ἄλλο ἄλλῳ τινὶ ὑπάρχει.

τὸ γὰρ ζητεῖν διὰ τί ὁ μουσικὸσ ἄνθρωποσ μουσικὸσ ἄνθρωπόσ ἐστιν, ἤτοι ἐστὶ τὸ εἰρημένον ζητεῖν, διὰ τί ὁ ἄνθρωποσ μουσικόσ ἐστιν, ἢ ἄλλο. τὸ μὲν οὖν διὰ τί αὐτό ἐστιν αὐτό, οὐδέν ἐστι ζητεῖν δεῖ γὰρ τὸ ὅτι καὶ τὸ εἶναι ὑπάρχειν δῆλα ὄντα ‐ λέγω δ’ οἱο͂ν ὅτι ἡ σελήνη ἐκλείπει ‐ , αὐτὸ δὲ ὅτι αὐτό, εἷσ λόγοσ καὶ μία αἰτία ἐπὶ πάντων, διὰ τί ὁ ἄνθρωποσ ἄνθρωποσ ἢ ὁ μουσικὸσ μουσικόσ, πλὴν εἴ τισ λέγοι ὅτι ἀδιαίρετον πρὸσ αὑτὸ ἕκαστον, τοῦτο δ’ ἦν τὸ ἑνὶ εἶναι· ἀλλὰ τοῦτο κοινόν γε κατὰ πάντων καὶ σύντομον·

ζητήσειε δ’ ἄν τισ διὰ τί ἅνθρωπόσ ἐστι ζῷον τοιονδί.

τοῦτο μὲν τοίνυν δῆλον, ὅτι οὐ ζητεῖ διὰ τί ὅσ ἐστιν ἄνθρωποσ ἄνθρωπόσ ἐστιν· τὶ ἄρα κατά τινοσ ζητεῖ διὰ τί ὑπάρχει ὅτι δ’ ὑπάρχει, δεῖ δῆλον εἶναι· εἰ γὰρ μὴ οὕτωσ, οὐδὲν ζητεῖ, οἱο͂ν διὰ τί βροντᾷ; διὰ τί ψόφοσ γίγνεται ἐν τοῖσ νέφεσιν;

ἄλλο γὰρ οὕτω κατ’ ἄλλου ἐστὶ τὸ ζητούμενον. καὶ διὰ τί ταδί, οἱο͂ν πλίνθοι καὶ λίθοι, οἰκία ἐστίν; φανερὸν τοίνυν ὅτι ζητεῖ τὸ αἴτιον· τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ τί ἦν εἶναι, ὡσ εἰπεῖν λογικῶσ, ὃ ἐπ’ ἐνίων μέν ἐστι τίνοσ ἕνεκα, οἱο͂ν ἴσωσ ἐπ’ οἰκίασ ἢ κλίνησ, ἐπ’ ἐνίων δὲ τί ἐκίνησε πρῶτον· αἴτιον γὰρ καὶ τοῦτο.

ἀλλὰ τὸ μὲν τοιοῦτον αἴτιον ἐπὶ τοῦ γίγνεσθαι ζητεῖται καὶ φθείρεσθαι, θάτερον δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ εἶναι. λανθάνει δὲ μάλιστα τὸ ζητούμενον ἐν τοῖσ μὴ κατ’ ἀλλήλων λεγομένοισ, οἱο͂ν ἄνθρωποσ τί ἐστι ζητεῖται διὰ τὸ ἁπλῶσ λέγεσθαι ἀλλὰ μὴ διορίζειν ὅτι τάδε τόδε. ἀλλὰ δεῖ διαρθρώσαντασ ζητεῖν·

εἰ δὲ μή, κοινὸν τοῦ μηθὲν ζητεῖν καὶ τοῦ ζητεῖν τι γίγνεται. ἐπεὶ δὲ δεῖ ἔχειν τε καὶ ὑπάρχειν τὸ εἶναι, δῆλον δὴ ὅτι τὴν ὕλην ζητεῖ διὰ τί <τί> ἐστιν· οἱο͂ν οἰκία ταδὶ διὰ τί;

ὅτι ὑπάρχει ὃ ἦν οἰκίᾳ εἶναι. καὶ ἄνθρωποσ τοδί, ἢ τὸ σῶμα τοῦτο τοδὶ ἔχον. ὥστε τὸ αἴτιον ζητεῖται τῆσ ὕλησ τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ εἶδοσ ᾧ τί ἐστιν· τοῦτο δ’ ἡ οὐσία. οὐδὲ δίδαξισ, ἀλλ’ ἕτεροσ τρόποσ τῆσ ζητήσεωσ τῶν τοιούτων.

ἐπεὶ δὲ τὸ ἔκ τινοσ σύνθετον οὕτωσ ὥστε ἓν εἶναι τὸ πᾶν, ἂν μὴ ὡσ σωρὸσ ἀλλ’ ὡσ ἡ συλλαβή ‐ ἡ δὲ συλλαβὴ οὐκ ἔστι τὰ στοιχεῖα, οὐδὲ τῷ <βα> ταὐτὸ τὸ <β> καὶ <α>, οὐδ’ ἡ σὰρξ πῦρ καὶ γῆ διαλυθέντων γὰρ τὰ μὲν οὐκέτι ἔστιν, οἱο͂ν ἡ σὰρξ καὶ ἡ συλλαβή, τὰ δὲ στοιχεῖα ἔστι, καὶ τὸ πῦρ καὶ ἡ γῆ·

ἔστιν ἄρα τι ἡ συλλαβή, οὐ μόνον τὰ στοιχεῖα τὸ φωνῆεν καὶ ἄφωνον ἀλλὰ καὶ ἕτερόν τι, καὶ ἡ σὰρξ οὐ μόνον πῦρ καὶ γῆ ἢ τὸ θερμὸν καὶ ψυχρὸν ἀλλὰ καὶ ἕτερόν τι ‐ εἰ τοίνυν ἀνάγκη κἀκεῖνο ἢ στοιχεῖον ἢ ἐκ στοιχείων εἶναι, εἰ μὲν στοιχεῖον, πάλιν ὁ αὐτὸσ ἔσται λόγοσ ἐκ τούτου γὰρ καὶ πυρὸσ καὶ γῆσ ἔσται ἡ σὰρξ καὶ ἔτι ἄλλου, ὥστ’ εἰσ ἄπειρον βαδιεῖται·

εἰ δὲ ἐκ στοιχείου, δῆλον ὅτι οὐχ ἑνὸσ ἀλλὰ πλειόνων, ἢ ἐκεῖνο αὐτὸ ἔσται, ὥστε πάλιν ἐπὶ τούτου τὸν αὐτὸν ἐροῦμεν λόγον καὶ ἐπὶ τῆσ σαρκὸσ ἢ συλλαβῆσ.

δόξειε δ’ ἂν εἶναι τὶ τοῦτο καὶ οὐ στοιχεῖον, καὶ αἴτιόν γε τοῦ εἶναι τοδὶ μὲν σάρκα τοδὶ δὲ συλλαβήν· ὁμοίωσ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων.

οὐσία δὲ ἑκάστου μὲν τοῦτο τοῦτο γὰρ αἴτιον πρῶτον τοῦ εἶναι ‐ ἐπεὶ δ’ ἔνια οὐκ οὐσίαι τῶν πραγμάτων, ἀλλ’ ὅσαι οὐσίαι, κατὰ φύσιν καὶ φύσει συνεστήκασι, φανείη ἂν καὶ αὕτη ἡ φύσισ οὐσία, ἥ ἐστιν οὐ στοιχεῖον ἀλλ’ ἀρχή ‐ · στοιχεῖον δ’ ἐστὶν εἰσ ὃ διαιρεῖται ἐνυπάρχον ὡσ ὕλην, οἱο͂ν τῆσ συλλαβῆσ τὸ <α> καὶ τὸ <β>.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Aristotle, Metaphysics, Book 7

(아리스토텔레스, 형이상학, Book 7)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION