헬라어 문장 검색 - ΑριστόΜεταπηψ́03́

(아리스토텔레스, 형이상학, Book 3)

ἀνάγκη πρὸσ τὴν ἐπιζητουμένην ἐπιστήμην ἐπελθεῖν ἡμᾶσ πρῶτον περὶ ὧν ἀπορῆσαι δεῖ πρῶτον· ταῦτα δ’ ἐστὶν ὅσα τε περὶ αὐτῶν ἄλλωσ ὑπειλήφασί τινεσ, κἂν εἴ τι χωρὶσ τούτων τυγχάνει παρεωραμένον.

ἔστι δὲ τοῖσ εὐπορῆσαι βουλομένοισ προὔργου τὸ διαπορῆσαι καλῶσ· ἡ γὰρ ὕστερον εὐπορία λύσισ τῶν πρότερον ἀπορουμένων ἐστί, λύειν δ’ οὐκ ἔστιν ἀγνοοῦντασ τὸν δεσμόν, ἀλλ’ ἡ τῆσ διανοίασ ἀπορία δηλοῖ τοῦτο περὶ τοῦ πράγματοσ· ᾗ γὰρ ἀπορεῖ, ταύτῃ παραπλήσιον πέπονθε τοῖσ δεδεμένοισ·

ἀδύνατον γὰρ ἀμφοτέρωσ προελθεῖν εἰσ τὸ πρόσθεν. ζητοῦντασ ἄνευ τοῦ διαπορῆσαι πρῶτον ὁμοίουσ εἶναι τοῖσ ποῖ δεῖ βαδίζειν ἀγνοοῦσι, καὶ πρὸσ τούτοισ οὐδ’ εἴ ποτε τὸ ζητούμενον εὑρ́ηκεν ἢ μὴ γιγνώσκειν·

τὸ γὰρ τέλοσ τούτῳ μὲν οὐ δῆλον τῷ δὲ προηπορηκότι δῆλον.

ἔτι δὲ βέλτιον ἀνάγκη ἔχειν πρὸσ τὸ κρῖναι τὸν ὥσπερ ἀντιδίκων καὶ τῶν ἀμφισβητούντων λόγων ἀκηκοότα πάντων. ἔστι δ’ ἀπορία πρώτη μὲν περὶ ὧν ἐν τοῖσ πεφροιμιασμένοισ διηπορήσαμεν, πότερον μιᾶσ ἢ πολλῶν ἐπιστημῶν θεωρῆσαι τὰσ αἰτίασ·

καὶ πότερον τὰσ τῆσ οὐσίασ ἀρχὰσ τὰσ πρώτασ ἐστὶ τῆσ ἐπιστήμησ ἰδεῖν μόνον ἢ καὶ περὶ τῶν ἀρχῶν ἐξ ὧν δεικνύουσι πάντεσ, οἱο͂ν πότερον ἐνδέχεται ταὐτὸ καὶ ἓν ἅμα φάναι καὶ ἀποφάναι ἢ οὔ, καὶ περὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων·

εἴ τ’ ἐστι περὶ τὴν οὐσίαν, πότερον μία περὶ πάσασ ἢ πλείονέσ εἰσι, κἂν εἰ πλείονεσ πότερον ἅπασαι συγγενεῖσ ἢ τὰσ μὲν σοφίασ τὰσ δὲ ἄλλο τι λεκτέον αὐτῶν.

μόνον φατέον ἢ καὶ παρὰ ταύτασ ἄλλασ, καὶ πότερον μοναχῶσ ἢ πλείονα γένη τῶν οὐσιῶν, οἱο͂ν οἱ ποιοῦντεσ τά τε εἴδη καὶ τὰ μαθηματικὰ μεταξὺ τούτων τε καὶ τῶν αἰσθητῶν.

τὰ συμβεβηκότα καθ’ αὑτὰ ταῖσ οὐσίαισ, πρὸσ δὲ τούτοισ περὶ ταὐτοῦ καὶ ἑτέρου καὶ ὁμοίου καὶ ἀνομοίου καὶ ἐναντιότητοσ, καὶ περὶ προτέρου καὶ ὑστέρου καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων τῶν τοιούτων περὶ ὅσων οἱ διαλεκτικοὶ πειρῶνται σκοπεῖν ἐκ τῶν ἐνδόξων μόνων ποιούμενοι τὴν σκέψιν, τίνοσ ἐστὶ θεωρῆσαι περὶ πάντων·

ἔτι δὲ τούτοισ αὐτοῖσ ὅσα καθ’ αὑτὰ συμβέβηκεν, καὶ μὴ μόνον τί ἐστι τούτων ἕκαστον ἀλλὰ καὶ ἆρα ἓν ἑνὶ ἐναντίον·

καὶ πότερον αἱ ἀρχαὶ καὶ τὰ στοιχεῖα τὰ γένη ἐστὶν ἢ εἰσ ἃ διαιρεῖται ἐνυπάρχοντα ἕκαστον· καὶ εἰ τὰ γένη, πότερον ὅσα ἐπὶ τοῖσ ἀτόμοισ λέγεται τελευταῖα ἢ τὰ πρῶτα, οἱο͂ν πότερον ζῷον ἢ ἄνθρωποσ ἀρχή τε καὶ μᾶλλον ἔστι παρὰ τὸ καθ’ ἕκαστον. σύνολον λέγω δὲ τὸ σύνολον, ὅταν κατηγορηθῇ τι τῆσ ὕλησ ἢ οὐθέν, ἢ τῶν μὲν τῶν δ’ οὔ, καὶ ποῖα τοιαῦτα τῶν ὄντων.

ἔτι αἱ ἀρχαὶ πότερον ἀριθμῷ ἢ εἴδει ὡρισμέναι, καὶ αἱ ἐν τοῖσ λόγοισ καὶ αἱ ἐν τῷ ὑποκειμένῳ;

καὶ πότερον τῶν φθαρτῶν καὶ ἀφθάρτων αἱ αὐταὶ ἢ ἕτεραι, καὶ πότερον ἄφθαρτοι πᾶσαι ἢ τῶν φθαρτῶν φθαρταί; ἔτι δὲ τὸ πάντων χαλεπώτατον καὶ πλείστην ἀπορίαν ἔχον, πότερον τὸ ἓν καὶ τὸ ὄν, καθάπερ οἱ Πυθαγόρειοι καὶ Πλάτων ἔλεγεν, οὐχ ἕτερόν τί ἐστιν ἀλλ’ οὐσία τῶν ὄντων; ἢ οὔ, ἀλλ’ ἕτερόν τι τὸ ὑποκείμενον, ὥσπερ Ἐμπεδοκλῆσ φησὶ φιλίαν ἄλλοσ δέ τισ πῦρ ὁ δὲ ὕδωρ ἢ ἀέρα·

καὶ πότερον αἱ ἀρχαὶ καθόλου εἰσὶν ἢ ὡσ τὰ καθ’ ἕκαστα τῶν πραγμάτων, καὶ δυνάμει ἢ ἐνεργείᾳ· ἔτι πότερον ἄλλωσ ἢ κατὰ κίνησιν·

καὶ γὰρ ταῦτα ἀπορίαν ἂν παράσχοι πολλήν. πρὸσ δὲ τούτοισ πότερον οἱ ἀριθμοὶ καὶ τὰ μήκη καὶ τὰ σχήματα καὶ αἱ στιγμαὶ οὐσίαι τινέσ εἰσιν ἢ οὔ, κἂν εἰ οὐσίαι πότερον κεχωρισμέναι τῶν αἰσθητῶν ἢ ἐνυπάρχουσαι ἐν τούτοισ; περὶ γὰρ τούτων ἁπάντων οὐ μόνον χαλεπὸν τὸ εὐπορῆσαι τῆσ ἀληθείασ ἀλλ’ οὐδὲ τὸ διαπορῆσαι τῷ λόγῳ ῥᾴδιον καλῶσ.

πρῶτον μὲν οὖν περὶ ὧν πρῶτον εἴπομεν, πότερον μιᾶσ ἢ πλειόνων ἐστὶν ἐπιστημῶν θεωρῆσαι πάντα τὰ γένη τῶν αἰτίων.

μιᾶσ μὲν γὰρ ἐπιστήμησ πῶσ ἂν εἰή μὴ ἐναντίασ οὔσασ τὰσ ἀρχὰσ γνωρίζειν;

ἔτι δὲ πολλοῖσ τῶν ὄντων οὐχ ὑπάρχουσι πᾶσαι· τίνα γὰρ τρόπον οἱο͂́ν τε κινήσεωσ ἀρχὴν εἶναι τοῖσ ἀκινήτοισ ἢ τὴν τἀγαθοῦ φύσιν, εἴπερ ἅπαν ὃ ἂν ᾖ ἀγαθὸν καθ’ αὑτὸ καὶ διὰ τὴν αὑτοῦ φύσιν τέλοσ ἐστὶν καὶ οὕτωσ αἴτιον ὅτι ἐκείνου ἕνεκα καὶ γίγνεται καὶ ἔστι τἆλλα, τὸ δὲ τέλοσ καὶ τὸ οὗ ἕνεκα πράξεώσ τινόσ ἐστι τέλοσ, αἱ δὲ πράξεισ πᾶσαι μετὰ κινήσεωσ; ὥστ’ ἐν τοῖσ ἀκινήτοισ οὐκ ἂν ἐνδέχοιτο ταύτην εἶναι τὴν ἀρχὴν οὐδ’ εἶναί τι αὐτοαγαθόν.

διὸ καὶ ἐν τοῖσ μαθήμασιν οὐθὲν δείκνυται διὰ ταύτησ τῆσ αἰτίασ, οὐδ’ ἔστιν ἀπόδειξισ οὐδεμία διότι βέλτιον ἢ χεῖρον, ἀλλ’ οὐδὲ τὸ παράπαν μέμνηται οὐθεὶσ οὐθενὸσ τῶν τοιούτων, ὥστε διὰ ταῦτα τῶν σοφιστῶν τινὲσ οἱο͂ν Ἀρίστιπποσ προεπηλάκιζεν αὐτάσ· βέλτιον ἢ χεῖρον λέγεσθαι πάντα, τὰσ δὲ μαθηματικὰσ οὐθένα ποιεῖσθαι λόγον περὶ ἀγαθῶν καὶ κακῶν.

‐ ἀλλὰ μὴν εἴ γε πλείουσ ἐπιστῆμαι τῶν αἰτίων εἰσὶ καὶ ἑτέρα ἑτέρασ ἀρχῆσ, τίνα τούτων φατέον εἶναι τὴν ζητουμένην, ἢ τίνα μάλιστα τοῦ πράγματοσ τοῦ ζητουμένου ἐπιστήμονα τῶν ἐχόντων αὐτάσ;

ἐνδέχεται γὰρ τῷ αὐτῷ πάντασ τοὺσ τρόπουσ τοὺσ τῶν αἰτίων ὑπάρχειν, οἱο͂ν οἰκίασ ὅθεν μὲν ἡ κίνησισ ἡ τέχνη καὶ ὁ οἰκοδόμοσ, οὗ δ’ ἕνεκα τὸ ἔργον, ὕλη δὲ γῆ καὶ λίθοι, τὸ δ’ εἶδοσ ὁ λόγοσ.

ἐκ μὲν οὖν τῶν πάλαι διωρισμένων τίνα χρὴ καλεῖν τῶν ἐπιστημῶν σοφίαν ἔχει λόγον ἑκάστην προσαγορεύειν· ᾗ μὲν γὰρ ἀρχικωτάτη καὶ ἡγεμονικωτάτη καὶ ᾗ ὥσπερ δούλασ οὐδ’ ἀντειπεῖν τὰσ ἄλλασ ἐπιστήμασ δίκαιον, ἡ τοῦ τέλουσ καὶ τἀγαθοῦ τοιαύτη τούτου γὰρ ἕνεκα τἆλλα, ᾗ δὲ τῶν πρώτων αἰτίων καὶ τοῦ μάλιστα ἐπιστητοῦ διωρίσθη εἶναι, ἡ τῆσ οὐσίασ ἂν εἰή τοιαύτη·

πολλαχῶσ γὰρ ἐπισταμένων τὸ αὐτὸ μᾶλλον μὲν εἰδέναι φαμὲν τὸν τῷ εἶναι γνωρίζοντα τί τὸ πρᾶγμα ἢ τῷ μὴ εἶναι, αὐτῶν δὲ τούτων ἕτερον ἑτέρου μᾶλλον, καὶ μάλιστα τὸν τί ἐστιν ἀλλ’ οὐ τὸν πόσον ἢ ποῖον ἢ τί ποιεῖν ἢ πάσχειν πέφυκεν. ἔτι δὲ καὶ ἐν τοῖσ ἄλλοισ τὸ εἰδέναι ἕκαστον καὶ ὧν ἀποδείξεισ εἰσί, τότ’ οἰόμεθα ὑπάρχειν ὅταν εἰδῶμεν τί ἐστιν οἱο͂ν τί ἐστι τὸ τετραγωνίζειν, ὅτι μέσησ εὑρ́εσισ·

ὁμοίωσ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, περὶ δὲ τὰσ γενέσεισ καὶ τὰσ πράξεισ καὶ περὶ πᾶσαν μεταβολὴν ὅταν εἰδῶμεν τὴν ἀρχὴν τῆσ κινήσεωσ·

δόξειεν ἐπιστήμησ εἶναι τὸ θεωρῆσαι τῶν αἰτίων τούτων ἕκαστον.

δὲ ἀποδεικτικὰσ τὰσ κοινὰσ δόξασ ἐξ ὧν ἅπαντεσ δεικνύουσιν οἱο͂ν ὅτι πᾶν ἀναγκαῖον ἢ φάναι ἢ ἀποφάναι, καὶ ἀδύνατον ἅμα εἶναι καὶ μὴ εἶναι, καὶ ὅσαι ἄλλαι τοιαῦται προτάσεισ, πότερον μία τούτων ἐπιστήμη καὶ τῆσ οὐσίασ ἢ ἑτέρα, κἂν εἰ μὴ μία, ποτέραν χρὴ προσαγορεύειν τὴν ζητουμένην νῦν.

μιᾶσ μὲν οὖν οὐκ εὔλογον εἶναι· τί γὰρ μᾶλλον γεωμετρίασ ἢ ὁποιασοῦν περὶ τούτων ἐστὶν ἴδιον τὸ ἐπαί̈ειν;

εἴπερ οὖν ὁμοίωσ μὲν ὁποιασοῦν ἐστίν, ἁπασῶν δὲ μὴ ἐνδέχεται, ὥσπερ οὐδὲ τῶν ἄλλων οὕτωσ οὐδὲ τῆσ γνωριζούσησ τὰσ οὐσίασ ἴδιόν ἐστι τὸ γιγνώσκειν περὶ αὐτῶν.

ἅμα δὲ καὶ τίνα τρόπον ἔσται αὐτῶν ἐπιστήμη; τί μὲν γὰρ ἕκαστον τούτων τυγχάνει ὂν καὶ νῦν γνωρίζομεν χρῶνται γοῦν ὡσ γιγνωσκομένοισ αὐτοῖσ καὶ ἄλλαι τέχναι·

εἰ δὲ ἀποδεικτικὴ περὶ αὐτῶν ἐστί, δεήσει τι γένοσ εἶναι ὑποκείμενον καὶ τὰ μὲν πάθη τὰ δ’ ἀξιώματ’ αὐτῶν περὶ πάντων γὰρ ἀδύνατον ἀπόδειξιν εἶναι, ἀνάγκη γὰρ ἔκ τινων εἶναι καὶ περί τι καὶ τινῶν τὴν ἀπόδειξιν·

τι τῶν δεικνυμένων, πᾶσαι γὰρ αἱ ἀποδεικτικαὶ χρῶνται τοῖσ ἀξιώμασιν.

ἀλλὰ μὴν εἰ ἑτέρα ἡ τῆσ οὐσίασ καὶ ἡ περὶ τούτων, ποτέρα κυριωτέρα καὶ προτέρα πέφυκεν αὐτῶν;

θεωρῆσαι τὸ ἀληθὲσ καὶ ψεῦδοσ;

ὅλωσ τε τῶν οὐσιῶν πότερον μία πασῶν ἐστὶν ἢ πλείουσ ἐπιστῆμαι;

εἰ μὲν οὖν μὴ μία, ποίασ οὐσίασ θετέον τὴν ἐπιστήμην ταύτην; τὸ δὲ μίαν πασῶν οὐκ εὔλογον· τι ὑποκείμενον θεωρεῖ τὰ καθ’ αὑτὰ συμβεβηκότα ἐκ τῶν κοινῶν δοξῶν.

περὶ οὖν τὸ αὐτὸ γένοσ τὰ συμβεβηκότα καθ’ αὑτὰ τῆσ αὐτῆσ ἐστὶ θεωρῆσαι ἐκ τῶν αὐτῶν δοξῶν. ἐκ τούτων μία.

ἔτι δὲ πότερον περὶ τὰσ οὐσίασ μόνον ἡ θεωρία ἐστὶν ἢ καὶ περὶ τὰ συμβεβηκότα ταύταισ;

λέγω δ’ οἱο͂ν, εἰ τὸ στερεὸν οὐσία τίσ ἐστι καὶ γραμμαὶ καὶ ἐπίπεδα, πότερον τῆσ αὐτῆσ ταῦτα γνωρίζειν ἐστὶν ἐπιστήμησ καὶ τὰ συμβεβηκότα περὶ ἕκαστον γένοσ περὶ ὧν αἱ μαθηματικαὶ δεικνύουσιν, ἢ ἄλλησ. εἰ μὲν γὰρ τῆσ αὐτῆσ, ἀποδεικτική τισ ἂν εἰή καὶ ἡ τῆσ οὐσίασ, οὐ δοκεῖ δὲ τοῦ τί ἐστιν ἀπόδειξισ εἶναι·

εἰ δ’ ἑτέρασ, τίσ ἔσται ἡ θεωροῦσα περὶ τὴν οὐσίαν τὰ συμβεβηκότα; τοῦτο γὰρ ἀποδοῦναι παγχάλεπον. φατέον ἢ καὶ παρὰ ταύτασ ἄλλασ, καὶ πότερον μοναχῶσ ἢ πλείω γένη τετύχηκεν ὄντα τῶν οὐσιῶν, οἱο͂ν οἱ λέγοντεσ τά τε εἴδη καὶ τὰ μεταξύ, περὶ ἃ τὰσ μαθηματικὰσ εἶναί φασιν ἐπιστήμασ;

ὡσ μὲν οὖν λέγομεν τὰ εἴδη αἴτιά τε καὶ οὐσίασ εἶναι καθ’ ἑαυτὰσ εἴρηται ἐν τοῖσ πρώτοισ λόγοισ περὶ αὐτῶν·

πολλαχῇ δὲ ἐχόντων δυσκολίαν, οὐθενὸσ ἧττον ἄτοπον τὸ φάναι μὲν εἶναί τινασ φύσεισ παρὰ τὰσ ἐν τῷ οὐρανῷ, ταύτασ δὲ τὰσ αὐτὰσ φάναι τοῖσ αἰσθητοῖσ πλὴν ὅτι τὰ μὲν ἀί̈δια τὰ δὲ φθαρτά.

αὐτὸ γὰρ ἄνθρωπόν φασιν εἶναι καὶ ἵππον καὶ ὑγίειαν, ἄλλο δ’ οὐδέν, παραπλήσιον ποιοῦντεσ τοῖσ θεοὺσ μὲν εἶναι φάσκουσιν ἀνθρωποειδεῖσ δέ· οὔτε γὰρ ἐκεῖνοι οὐδὲν ἄλλο ἐποίουν ἢ ἀνθρώπουσ ἀϊδίουσ, οὔθ’ οὗτοι τὰ εἴδη ἄλλ’ ἢ αἰσθητὰ ἀί̈δια.

ἔτι δὲ εἴ τισ παρὰ τὰ εἴδη καὶ τὰ αἰσθητὰ τὰ μεταξὺ θήσεται, πολλὰσ ἀπορίασ ἕξει· δῆλον γὰρ ὡσ ὁμοίωσ γραμμαί τε παρά τ’ αὐτὰσ καὶ τὰσ αἰσθητὰσ ἔσονται καὶ ἕκαστον τῶν ἄλλων γενῶν· ὥστ’ ἐπείπερ ἡ ἀστρολογία μία τούτων ἐστίν, ἔσται τισ καὶ οὐρανὸσ παρὰ τὸν αἰσθητὸν οὐρανὸν καὶ ἥλιόσ τε καὶ σελήνη καὶ τἆλλα ὁμοίωσ τὰ κατὰ τὸν οὐρανόν.

καίτοι πῶσ δεῖ πιστεῦσαι τούτοισ; οὐδὲ γὰρ ἀκίνητον εὔλογον εἶναι, κινούμενον δὲ καὶ παντελῶσ ἀδύνατον· ὁμοίωσ δὲ καὶ περὶ ὧν ἡ ὀπτικὴ πραγματεύεται καὶ ἡ ἐν τοῖσ μαθήμασιν ἁρμονική·

καὶ γὰρ ταῦτα ἀδύνατον εἶναι παρὰ τὰ αἰσθητὰ διὰ τὰσ αὐτὰσ αἰτίασ· εἰ γὰρ ἔστιν αἰσθητὰ μεταξὺ καὶ αἰσθήσεισ, δῆλον ὅτι καὶ ζῷα ἔσονται μεταξὺ αὐτῶν τε καὶ τῶν φθαρτῶν. ἀπορήσειε δ’ ἄν τισ καὶ περὶ ποῖα τῶν ὄντων δεῖ ζητεῖν ταύτασ τὰσ ἐπιστήμασ.

εἰ γὰρ τούτῳ διοίσει τῆσ γεωδαισίασ ἡ γεωμετρία μόνον, ὅτι ἡ μὲν τούτων ἐστὶν ὧν αἰσθανόμεθα ἡ δ’ οὐκ αἰσθητῶν, δῆλον ὅτι καὶ παρ’ ἰατρικὴν ἔσται τισ ἐπιστήμη καὶ παρ’ ἑκάστην τῶν ἄλλων μεταξὺ αὐτῆσ τε ἰατρικῆσ καὶ τῆσδε τῆσ ἰατρικῆσ· καίτοι πῶσ τοῦτο δυνατόν;

καὶ γὰρ ἂν ὑγιείν’ ἄττα εἰή παρὰ τὰ αἰσθητὰ καὶ αὐτὸ τὸ ὑγιεινόν. ἅμα δὲ οὐδὲ τοῦτο ἀληθέσ, ὡσ ἡ γεωδαισία τῶν αἰσθητῶν ἐστὶ μεγεθῶν καὶ φθαρτῶν· ἐφθείρετο γὰρ ἂν φθειρομένων. οὐδὲ περὶ τὸν οὐρανὸν ἡ ἀστρολογία τόνδε.

οὔτε γὰρ αἱ αἰσθηταὶ γραμμαὶ τοιαῦταί εἰσιν οἱάσ λέγει ὁ γεωμέτρησ οὐθὲν γὰρ εὐθὺ τῶν αἰσθητῶν οὕτωσ οὐδὲ στρογγύλον·

ἅπτεται γὰρ τοῦ κανόνοσ οὐ κατὰ στιγμὴν ὁ κύκλοσ ἀλλ’ ὥσπερ Πρωταγόρασ ἔλεγεν ἐλέγχων τοὺσ γεωμέτρασ, οὔθ’ αἱ κινήσεισ καὶ ἕλικεσ τοῦ οὐρανοῦ ὅμοιαι περὶ ὧν ἡ ἀστρολογία ποιεῖται τοὺσ λόγουσ, οὔτε τὰ σημεῖα τοῖσ ἄστροισ τὴν αὐτὴν ἔχει φύσιν. εἰσὶ δέ τινεσ οἵ φασιν εἶναι μὲν τὰ μεταξὺ ταῦτα λεγόμενα τῶν τε εἰδῶν καὶ τῶν αἰσθητῶν, οὐ μὴν χωρίσ γε τῶν αἰσθητῶν ἀλλ’ ἐν τούτοισ·

οἷσ τὰ συμβαίνοντα ἀδύνατα πάντα μὲν πλείονοσ λόγου διελθεῖν, ἱκανὸν δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα θεωρῆσαι. οὔτε γὰρ ἐπὶ τούτων εὔλογον ἔχειν οὕτω μόνον, ἀλλὰ δῆλον ὅτι καὶ τὰ εἴδη ἐνδέχοιτ’ ἂν ἐν τοῖσ αἰσθητοῖσ εἶναι τοῦ γὰρ αὐτοῦ λόγου ἀμφότερα ταῦτά ἐστιν, ἔτι δὲ δύο στερεὰ ἐν τῷ αὐτῷ ἀναγκαῖον εἶναι τόπῳ, καὶ μὴ εἶναι ἀκίνητα ἐν κινουμένοισ γε ὄντα τοῖσ αἰσθητοῖσ.

ὅλωσ δὲ τίνοσ ἕνεκ’ ἄν τισ θείη εἶναι μὲν αὐτά, εἶναι δ’ ἐν τοῖσ αἰσθητοῖσ; ταὐτὰ γὰρ συμβήσεται ἄτοπα τοῖσ προειρημένοισ·

ἔσται γὰρ οὐρανόσ τισ παρὰ τὸν οὐρανόν, πλήν γ’ οὐ χωρὶσ ἀλλ’ ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ· ὅπερ ἐστὶν ἀδυνατώτερον. περί τε τούτων οὖν ἀπορία πολλὴ πῶσ δεῖ θέμενον τυχεῖν τῆσ ἀληθείασ, καὶ περὶ τῶν ἀρχῶν πότερον δεῖ τὰ γένη στοιχεῖα καὶ ἀρχὰσ ὑπολαμβάνειν ἢ μᾶλλον ἐξ ὧν ἐνυπαρχόντων ἐστὶν ἕκαστον πρώτων, οἱο͂ν φωνῆσ στοιχεῖα καὶ ἀρχαὶ δοκοῦσιν εἶναι ταῦτ’ ἐξ ὧν σύγκεινται αἱ φωναὶ πρώτων, ἀλλ’ οὐ τὸ κοινὸν ἡ φωνή·

καὶ τῶν διαγραμμάτων ταῦτα στοιχεῖα λέγομεν ὧν αἱ ἀποδείξεισ ἐνυπάρχουσιν ἐν ταῖσ τῶν ἄλλων ἀποδείξεσιν ἢ πάντων ἢ τῶν πλείστων, ἔτι δὲ τῶν σωμάτων καὶ οἱ πλείω λέγοντεσ εἶναι στοιχεῖα καὶ οἱ ἕν, ἐξ ὧν σύγκειται καὶ ἐξ ὧν συνέστηκεν ἀρχὰσ λέγουσιν εἶναι, οἱο͂ν Ἐμπεδοκλῆσ πῦρ καὶ ὕδωρ καὶ τὰ μετὰ τούτων στοιχεῖά φησιν εἶναι ἐξ ὧν ἐστὶ τὰ ὄντα ἐνυπαρχόντων, ἀλλ’ οὐχ ὡσ γένη λέγει ταῦτα τῶν ὄντων.

οἱο͂ν κλίνην ἐξ ὧν μορίων συνέστηκε καὶ πῶσ συγκειμένων, τότε γνωρίζει τὴν φύσιν αὐτῆσ.

ἐκ μὲν οὖν τούτων τῶν λόγων οὐκ ἂν εἰήσαν αἱ ἀρχαὶ τὰ γένη τῶν ὄντων·

εἰ δ’ ἕκαστον μὲν γνωρίζομεν διὰ τῶν ὁρισμῶν, ἀρχαὶ δὲ τὰ γένη τῶν ὁρισμῶν εἰσίν, ἀνάγκη καὶ τῶν ὁριστῶν ἀρχὰσ εἶναι τὰ γένη. εἰ ἔστι τὴν τῶν ὄντων λαβεῖν ἐπιστήμην τὸ τῶν εἰδῶν λαβεῖν καθ’ ἃ λέγονται τὰ ὄντα, τῶν γε εἰδῶν ἀρχαὶ τὰ γένη εἰσίν.

ἓν ἢ τὸ ὂν ἢ τὸ μέγα καὶ μικρὸν ὡσ γένεσιν αὐτοῖσ χρῆσθαι.

ἀλλὰ μὴν οὐδὲ ἀμφοτέρωσ γε οἱο͂́ν τε λέγειν τὰσ ἀρχάσ.

ὁ μὲν γὰρ λόγοσ τῆσ οὐσίασ εἷσ· ἕτεροσ δ’ ἔσται ὁ διὰ τῶν γενῶν ὁρισμὸσ καὶ ὁ λέγων ἐξ ὧν ἔστιν ἐνυπαρχόντων. πρὸσ δὲ τούτοισ εἰ καὶ ὅτι μάλιστα ἀρχαὶ τὰ γένη εἰσί, πότερον δεῖ νομίζειν τὰ πρῶτα τῶν γενῶν ἀρχὰσ ἢ τὰ ἔσχατα κατηγορούμενα ἐπὶ τῶν ἀτόμων;

καὶ γὰρ τοῦτο ἔχει ἀμφισβήτησιν.

εἰ μὲν γὰρ ἀεὶ τὰ καθόλου μᾶλλον ἀρχαί, φανερὸν ὅτι τὰ ἀνωτάτω τῶν γενῶν· ταῦτα γὰρ λέγεται κατὰ πάντων. τοσαῦται οὖν ἔσονται ἀρχαὶ τῶν ὄντων ὅσαπερ τὰ πρῶτα γένη, ὥστ’ ἔσται τό τε ὂν καὶ τὸ ἓν ἀρχαὶ καὶ οὐσίαι· ταῦτα γὰρ κατὰ πάντων μάλιστα λέγεται τῶν ὄντων.

οὐχ οἱο͂́ν τε δὲ τῶν ὄντων ἓν εἶναι γένοσ οὔτε τὸ ἓν οὔτε τὸ ὄν· ἀνάγκη μὲν γὰρ τὰσ διαφορὰσ ἑκάστου γένουσ καὶ εἶναι καὶ μίαν εἶναι ἑκάστην, ἀδύνατον δὲ κατηγορεῖσθαι ἢ τὰ εἴδη τοῦ γένουσ ἐπὶ τῶν οἰκείων διαφορῶν ἢ τὸ γένοσ ἄνευ τῶν αὐτοῦ εἰδῶν, ὥστ’ εἴπερ τὸ ἓν γένοσ ἢ τὸ ὄν, οὐδεμία διαφορὰ οὔτε ὂν οὔτε ἓν ἔσται. ἀλλὰ μὴν εἰ μὴ γένη, οὐδ’ ἀρχαὶ ἔσονται, εἴπερ ἀρχαὶ τὰ γένη.

ἔτι καὶ τὰ μεταξὺ συλλαμβανόμενα μετὰ τῶν διαφορῶν ἔσται γένη μέχρι τῶν ἀτόμων νῦν δὲ τὰ μὲν δοκεῖ τὰ δ’ οὐ δοκεῖ· πρὸσ δὲ τούτοισ ἔτι μᾶλλον αἱ διαφοραὶ ἀρχαὶ ἢ τὰ γένη·

εἰ δὲ καὶ αὗται ἀρχαί, ἄπειροι ὡσ εἰπεῖν ἀρχαὶ γίγνονται, ἄλλωσ τε κἄν τισ τὸ πρῶτον γένοσ ἀρχὴν τιθῇ. ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ μᾶλλόν γε ἀρχοειδὲσ τὸ ἕν ἐστιν, ἓν δὲ τὸ ἀδιαίρετον, ἀδιαίρετον δὲ ἅπαν ἢ κατὰ τὸ ποσὸν ἢ κατ’ εἶδοσ, πρότερον δὲ τὸ κατ’ εἶδοσ, τὰ δὲ γένη διαιρετὰ εἰσ εἴδη, μᾶλλον ἂν ἓν τὸ ἔσχατον εἰή κατηγορούμενον·

οὐ γάρ ἐστι γένοσ ἅνθρωποσ τῶν τινῶν ἀνθρώπων.

ἔτι ἐν οἷσ τὸ πρότερον καὶ ὕστερόν ἐστιν, οὐχ οἱο͂́ν τε τὸ ἐπὶ τούτων εἶναί τι παρὰ ταῦτα οἱο͂ν εἰ πρώτη τῶν ἀριθμῶν ἡ δυάσ, οὐκ ἔσται τισ ἀριθμὸσ παρὰ τὰ εἴδη τῶν ἀριθμῶν· ὁμοίωσ δὲ οὐδὲ σχῆμα παρὰ τὰ εἴδη τῶν σχημάτων· εἰ δὲ μὴ τούτων, σχολῇ τῶν γε ἄλλων ἔσται τὰ γένη παρὰ τὰ εἴδη·

τούτων γὰρ δοκεῖ μάλιστα εἶναι γένη· ἐν δὲ τοῖσ ἀτόμοισ οὐκ ἔστι τὸ μὲν πρότερον τὸ δ’ ὕστερον. ἔτι ὅπου τὸ μὲν βέλτιον τὸ δὲ χεῖρον, ἀεὶ τὸ βέλτιον πρότερον· ὥστ’ οὐδὲ τούτων ἂν εἰή γένοσ. ἐκ μὲν οὖν τούτων μᾶλλον φαίνεται τὰ ἐπὶ τῶν ἀτόμων κατηγορούμενα ἀρχαὶ εἶναι τῶν γενῶν·

πάλιν δὲ πῶσ αὖ δεῖ ταύτασ ἀρχὰσ ὑπολαβεῖν οὐ ῥᾴδιον εἰπεῖν.

τὴν μὲν γὰρ ἀρχὴν δεῖ καὶ τὴν αἰτίαν εἶναι παρὰ τὰ πράγματα ὧν ἀρχή, καὶ δύνασθαι εἶναι χωριζομένην αὐτῶν· τοιοῦτον δέ τι παρὰ τὸ καθ’ ἕκαστον εἶναι διὰ τί ἄν τισ ὑπολάβοι, πλὴν ὅτι καθόλου κατηγορεῖται καὶ κατὰ πάντων; ἀλλὰ μὴν εἰ διὰ τοῦτο, τὰ μᾶλλον καθόλου μᾶλλον θετέον ἀρχάσ·

ὥστε ἀρχαὶ τὰ πρῶτ’ ἂν εἰήσαν γένη. ἔστι δ’ ἐχομένη τε τούτων ἀπορία καὶ πασῶν χαλεπωτάτη καὶ ἀναγκαιοτάτη θεωρῆσαι, περὶ ἧσ ὁ λόγοσ ἐφέστηκε νῦν.

εἴτε γὰρ μὴ ἔστι τι παρὰ τὰ καθ’ ἕκαστα, τὰ δὲ καθ’ ἕκαστα ἄπειρα, τῶν δ’ ἀπείρων πῶσ ἐνδέχεται λαβεῖν ἐπιστήμην; ᾗ γὰρ ἕν τι καὶ ταὐτόν, καὶ ᾗ καθόλου τι ὑπάρχει, ταύτῃ πάντα γνωρίζομεν.

ἀλλὰ μὴν εἰ τοῦτο ἀναγκαῖόν ἐστι καὶ δεῖ τι εἶναι παρὰ τὰ καθ’ ἕκαστα, ἀναγκαῖον ἂν εἰή τὰ γένη εἶναι παρὰ τὰ καθ’ ἕκαστα, ἤτοι τὰ ἔσχατα ἢ τὰ πρῶτα·

τοῦτο δ’ ὅτι ἀδύνατον ἄρτι διηπορήσαμεν.

ἔτι εἰ ὅτι μάλιστα ἔστι τι παρὰ τὸ σύνολον ὅταν κατηγορηθῇ τι τῆσ ὕλησ, πότερον, εἰ ἔστι, παρὰ πάντα δεῖ εἶναί τι, ἢ παρὰ μὲν ἔνια εἶναι παρὰ δ’ ἔνια μὴ εἶναι, ἢ παρ’ οὐδέν;

εἰ μὲν οὖν μηδέν ἐστι παρὰ τὰ καθ’ ἕκαστα, οὐθὲν ἂν εἰή νοητὸν ἀλλὰ πάντα αἰσθητὰ καὶ ἐπιστήμη οὐδενόσ, εἰ μή τισ εἶναι λέγει τὴν αἴσθησιν ἐπιστήμην.

ἔτι δ’ οὐδ’ ἀί̈διον οὐθὲν οὐδ’ ἀκίνητον τὰ γὰρ αἰσθητὰ πάντα φθείρεται καὶ ἐν κινήσει ἐστίν· ἀλλὰ μὴν εἴ γε ἀί̈διον μηθέν ἐστιν, οὐδὲ γένεσιν εἶναι δυνατόν.

ἀνάγκη γὰρ εἶναί τι τὸ γιγνόμενον καὶ ἐξ οὗ γίγνεται καὶ τούτων τὸ ἔσχατον ἀγένητον, εἴπερ ἵσταταί τε καὶ ἐκ μὴ ὄντοσ γενέσθαι ἀδύνατον· ἔτι δὲ γενέσεωσ οὔσησ καὶ κινήσεωσ ἀνάγκη καὶ πέρασ εἶναι οὔτε γὰρ ἄπειρόσ ἐστιν οὐδεμία κίνησισ ἀλλὰ πάσησ ἔστι τέλοσ, γίγνεσθαί τε οὐχ οἱο͂́ν τε τὸ ἀδύνατον γενέσθαι· τὸ δὲ γεγονὸσ ἀνάγκη εἶναι ὅτε πρῶτον γέγονεν·

ἔτι δ’ εἴπερ ἡ ὕλη ἔστι διὰ τὸ ἀγένητοσ εἶναι, πολὺ ἔτι μᾶλλον εὔλογον εἶναι τὴν οὐσίαν, ὅ ποτε ἐκείνη γίγνεται· μήτε ἐκείνη, οὐθὲν ἔσται τὸ παράπαν, εἰ δὲ τοῦτο ἀδύνατον, ἀνάγκη τι εἶναι παρὰ τὸ σύνολον, τὴν μορφὴν καὶ τὸ εἶδοσ.

εἰ δ’ αὖ τισ τοῦτο θήσει, ἀπορία ἐπὶ τίνων τε θήσει τοῦτο καὶ ἐπὶ τίνων οὔ.

ὅτι μὲν γὰρ ἐπὶ πάντων οὐχ οἱο͂́ν τε, φανερόν· οὐ γὰρ ἂν θείημεν εἶναί τινα οἰκίαν παρὰ τὰσ τινὰσ οἰκίασ. πρὸσ δὲ τούτοισ πότερον ἡ οὐσία μία πάντων ἔσται, οἱο͂ν τῶν ἀνθρώπων;

ἀλλ’ ἄτοπον· ἓν γὰρ πάντα ὧν ἡ οὐσία μία. ἀλλὰ πολλὰ καὶ διάφορα; ἀλλὰ καὶ τοῦτο ἄλογον. ἅμα δὲ καὶ πῶσ γίγνεται ἡ ὕλη τούτων ἕκαστον καὶ ἔστι τὸ σύνολον ἄμφω ταῦτα; ἔτι δὲ περὶ τῶν ἀρχῶν καὶ τόδε ἀπορήσειεν ἄν τισ.

εἰ μὲν γὰρ εἴδει εἰσὶν ἕν, οὐθὲν ἔσται ἀριθμῷ ἕν, οὐδ’ αὐτὸ τὸ ἓν καὶ τὸ ὄν·

καὶ τὸ ἐπίστασθαι πῶσ ἔσται, εἰ μή τι ἔσται ἓν ἐπὶ πάντων; ἀλλὰ μὴν εἰ ἀριθμῷ ἓν καὶ μία ἑκάστη τῶν ἀρχῶν, καὶ μὴ ὥσπερ ἐπὶ τῶν αἰσθητῶν ἄλλαι ἄλλων οἱο͂ν τῆσδε τῆσ συλλαβῆσ τῷ εἴδει τῆσ αὐτῆσ οὔσησ καὶ αἱ ἀρχαὶ εἴδει αἱ αὐταί·

καὶ γὰρ αὗται ὑπάρχουσιν ἀριθμῷ ἕτεραι, εἰ δὲ μὴ οὕτωσ ἀλλ’ αἱ τῶν ὄντων ἀρχαὶ ἀριθμῷ ἕν εἰσιν, οὐκ ἔσται παρὰ τὰ στοιχεῖα οὐθὲν ἕτερον·

τὸ γὰρ ἀριθμῷ ἓν ἢ τὸ καθ’ ἕκαστον λέγειν διαφέρει οὐθέν·

οὕτω γὰρ λέγομεν τὸ καθ’ ἕκαστον, τὸ ἀριθμῷ ἕν, καθόλου δὲ τὸ ἐπὶ τούτων. ὥσπερ οὖν εἰ τὰ τῆσ φωνῆσ ἀριθμῷ ἦν στοιχεῖα ὡρισμένα, ἀναγκαῖον ἦν ἂν τοσαῦτα εἶναι τὰ πάντα γράμματα ὅσαπερ τὰ στοιχεῖα, μὴ ὄντων γε δύο τῶν αὐτῶν μηδὲ πλειόνων.

οὐθενὸσ δ’ ἐλάττων ἀπορία παραλέλειπται καὶ τοῖσ νῦν καὶ τοῖσ πρότερον, πότερον αἱ αὐταὶ τῶν φθαρτῶν καὶ τῶν ἀφθάρτων ἀρχαί εἰσιν ἢ ἕτεραι.

εἰ μὲν γὰρ αἱ αὐταί, πῶσ τὰ μὲν φθαρτὰ τὰ δὲ ἄφθαρτα, καὶ διὰ τίν’ αἰτίαν; οἱ μὲν οὖν περὶ Ἡσίοδον καὶ πάντεσ ὅσοι θεολόγοι μόνον ἐφρόντισαν τοῦ πιθανοῦ τοῦ πρὸσ αὑτούσ, ἡμῶν δ’ ὠλιγώρησαν θεοὺσ γὰρ ποιοῦντεσ τὰσ ἀρχὰσ καὶ ἐκ θεῶν γεγονέναι, τὰ μὴ γευσάμενα τοῦ νέκταροσ καὶ τῆσ ἀμβροσίασ θνητὰ γενέσθαι φασίν, δῆλον ὡσ ταῦτα τὰ ὀνόματα γνώριμα λέγοντεσ αὑτοῖσ· καίτοι περὶ αὐτῆσ τῆσ προσφορᾶσ τῶν αἰτίων τούτων ὑπὲρ ἡμᾶσ εἰρήκασιν·

εἰ μὲν γὰρ χάριν ἡδονῆσ αὐτῶν θιγγάνουσιν, οὐθὲν αἴτια τοῦ εἶναι τὸ νέκταρ καὶ ἡ ἀμβροσία, εἰ δὲ τοῦ εἶναι, πῶσ ἂν εἰε͂ν ἀί̈διοι δεόμενοι τροφῆσ·

ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν μυθικῶσ σοφιζομένων οὐκ ἄξιον μετὰ σπουδῆσ σκοπεῖν·

ἀποδείξεωσ λεγόντων δεῖ πυνθάνεσθαι διερωτῶντασ τί δή ποτ’ ἐκ τῶν αὐτῶν ὄντα τὰ μὲν ἀί̈δια τὴν φύσιν ἐστὶ τὰ δὲ φθείρεται τῶν ὄντων.

ἐπεὶ δὲ οὔτε αἰτίαν λέγουσιν οὔτε εὔλογον οὕτωσ ἔχειν, δῆλον ὡσ οὐχ αἱ αὐταὶ ἀρχαὶ οὐδὲ αἰτίαι αὐτῶν ἂν εἰε͂ν.

καὶ γὰρ ὅνπερ οἰηθείη λέγειν ἄν τισ μάλιστα ὁμολογουμένωσ αὑτῷ, Ἐμπεδοκλῆσ, καὶ οὗτοσ ταὐτὸν πέπονθεν· τίθησι μὲν γὰρ ἀρχήν τινα αἰτίαν τῆσ φθορᾶσ τὸ νεῖκοσ, δόξειε δ’ ἂν οὐθὲν ἧττον καὶ τοῦτο γεννᾶν ἔξω τοῦ ἑνόσ·

ἅπαντα γὰρ ἐκ τούτου τἆλλά ἐστι πλὴν ὁ θεόσ. λέγει γοῦν ἐξ ὧν πάνθ’ ὅσα τ’ ἦν ὅσα τ’ ἔσθ’ ὅσα τ’ ἔσται ὀπίσσω,δένδρεά τ’ ἐβλάστησε καὶ ἀνέρεσ ἠδὲ γυναῖκεσ,θῆρέσ τ’ οἰωνοί τε καὶ ὑδατοθρέμμονεσ ἰχθῦσ,καί τε θεοὶ δολιχαίωνεσ. καὶ χωρὶσ δὲ τούτων δῆλον·

εἰ γὰρ μὴ ἦν ἐν τοῖσ πράγμασιν, ἓν ἂν ἦν ἅπαντα, ὡσ φησίν·

ὅταν γὰρ συνέλθῃ, τότε δ’ ἔσχατον ἵστατο νεῖκοσ. διὸ καὶ συμβαίνει αὐτῷ τὸν εὐδαιμονέστατον θεὸν ἧττον φρόνιμον εἶναι τῶν ἄλλων· οὐ γὰρ γνωρίζει ἅπαντα· τὸ γὰρ νεῖκοσ οὐκ ἔχει, ἡ δὲ γνῶσισ τοῦ ὁμοίου τῷ ὁμοίῳ.

γαίῃ μὲν γάρ, φησί, γαῖαν ὀπώπαμεν, ὕδατι δ’ ὕδωρ,αἰθέρι δ’ αἰθέρα δῖον, ἀτὰρ πυρὶ πῦρ ἀί̈δηλον,στοργὴν δὲ στοργῇ, νεῖκοσ δέ τε νείκεϊ λυγρῷ. ἀλλ’ ὅθεν δὴ ὁ λόγοσ, τοῦτό γε φανερόν, ὅτι συμβαίνει αὐτῷ τὸ νεῖκοσ μηθὲν μᾶλλον φθορᾶσ ἢ τοῦ εἶναι αἴτιον· ὁμοίωσ δ’ οὐδ’ ἡ φιλότησ τοῦ εἶναι, συνάγουσα γὰρ εἰσ τὸ ἓν φθείρει τὰ ἄλλα.

καὶ ἅμα δὲ αὐτῆσ τῆσ μεταβολῆσ αἴτιον οὐθὲν λέγει ἀλλ’ ἢ ὅτι οὕτωσ πέφυκεν· ἀλλ’ ὅτε δὴ μέγα νεῖκοσ ἐνὶ μελέεσσιν ἐθρέφθη,εἰσ τιμάσ τ’ ἀνόρουσε τελειομένοιο χρόνοιοὅσ σφιν ἀμοιβαῖοσ πλατέοσ παρ’ ἐλήλαται ὁρ́κου· ὡσ ἀναγκαῖον μὲν ὂν μεταβάλλειν·

αἰτίαν δὲ τῆσ ἀνάγκησ οὐδεμίαν δηλοῖ. ἀλλ’ ὅμωσ τοσοῦτόν γε μόνοσ λέγει ὁμολογουμένωσ· οὐ γὰρ τὰ μὲν φθαρτὰ τὰ δὲ ἄφθαρτα ποιεῖ τῶν ὄντων ἀλλὰ πάντα φθαρτὰ πλὴν τῶν στοιχείων. ἡ δὲ νῦν λεγομένη ἀπορία ἐστὶ διὰ τί τὰ μὲν τὰ δ’ οὔ, εἴπερ ἐκ τῶν αὐτῶν ἐστίν.

ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἂν εἰήσαν αἱ αὐταὶ ἀρχαί, τοσαῦτα εἰρήσθω·

εἰ δὲ ἕτεραι ἀρχαί, μία μὲν ἀπορία πότερον ἄφθαρτοι καὶ αὗται ἔσονται ἢ φθαρταί· εἰ μὲν γὰρ φθαρταί, δῆλον ὡσ ἀναγκαῖον καὶ ταύτασ ἔκ τινων εἶναι πάντα γὰρ φθείρεται εἰσ ταῦτ’ ἐξ ὧν ἔστιν, ὥστε συμβαίνει τῶν ἀρχῶν ἑτέρασ ἀρχὰσ εἶναι προτέρασ, τοῦτο δ’ ἀδύνατον, καὶ εἰ ἵσταται καὶ εἰ βαδίζει εἰσ ἄπειρον· ἔτι δὲ πῶσ ἔσται τὰ φθαρτά, εἰ αἱ ἀρχαὶ ἀναιρεθήσονται;

εἰ δὲ ἄφθαρτοι, διὰ τί ἐκ μὲν τούτων ἀφθάρτων οὐσῶν φθαρτὰ ἔσται, ἐκ δὲ τῶν ἑτέρων ἄφθαρτα; τοῦτο γὰρ οὐκ εὔλογον, ἀλλ’ ἢ ἀδύνατον ἢ πολλοῦ λόγου δεῖται.

ἔτι δὲ οὐδ’ ἐγκεχείρηκεν οὐδεὶσ ἑτέρασ, ἀλλὰ τὰσ αὐτὰσ ἁπάντων λέγουσιν ἀρχάσ. ἀλλὰ τὸ πρῶτον ἀπορηθὲν ἀποτρώγουσιν ὥσπερ τοῦτο μικρόν τι λαμβάνοντεσ.

πάντων δὲ καὶ θεωρῆσαι χαλεπώτατον καὶ πρὸσ τὸ γνῶναι τἀληθὲσ ἀναγκαιότατον πότερόν ποτε τὸ ὂν καὶ τὸ ἓν οὐσίαι τῶν ὄντων εἰσί, καὶ ἑκάτερον αὐτῶν οὐχ ἕτερόν τι ὂν τὸ μὲν ἓν τὸ δὲ ὄν ἐστιν, ἢ δεῖ ζητεῖν τί ποτ’ ἐστὶ τὸ ὂν καὶ τὸ ἓν ὡσ ὑποκειμένησ ἄλλησ φύσεωσ. οἱ μὲν γὰρ ἐκείνωσ οἱ δ’ οὕτωσ οἰόνται τὴν φύσιν ἔχειν.

Πλάτων μὲν γὰρ καὶ οἱ Πυθαγόρειοι οὐχ ἕτερόν τι τὸ ὂν οὐδὲ τὸ ἓν ἀλλὰ τοῦτο αὐτῶν τὴν φύσιν εἶναι, ὡσ οὔσησ τῆσ οὐσίασ αὐτοῦ τοῦ ἑνὶ εἶναι καὶ ὄντι· οἱ δὲ περὶ φύσεωσ, οἱο͂ν Ἐμπεδοκλῆσ ὡσ εἰσ γνωριμώτερον ἀνάγων λέγει ὅ τι τὸ ἕν ἐστιν·

δόξειε γὰρ ἂν λέγειν τοῦτο τὴν φιλίαν εἶναι αἰτία γοῦν ἐστὶν αὕτη τοῦ ἓν εἶναι πᾶσιν, ἕτεροι δὲ πῦρ, οἱ δ’ ἀέρα φασὶν εἶναι τὸ ἓν τοῦτο καὶ τὸ ὄν, ἐξ οὗ τὰ ὄντα εἶναί τε καὶ γεγονέναι. ὣσ δ’ αὔτωσ καὶ οἱ πλείω τὰ στοιχεῖα τιθέμενοι·

ἀνάγκη γὰρ καὶ τούτοισ τοσαῦτα λέγειν τὸ ἓν καὶ τὸ ὂν ὅσασ περ ἀρχὰσ εἶναί φασιν. δέ, εἰ μέν τισ μὴ θήσεται εἶναί τινα οὐσίαν τὸ ἓν καὶ τὸ ὄν, μηδὲ τῶν ἄλλων εἶναι τῶν καθόλου μηθέν ταῦτα γάρ ἐστι καθόλου μάλιστα πάντων, εἰ δὲ μὴ ἔστι τι ἓν αὐτὸ μηδ’ αὐτὸ ὄν, σχολῇ τῶν γε ἄλλων τι ἂν εἰή παρὰ τὰ λεγόμενα καθ’ ἕκαστα, ἔτι δὲ μὴ ὄντοσ τοῦ ἑνὸσ οὐσίασ, δῆλον ὅτι οὐδ’ ἂν ἀριθμὸσ εἰή ὡσ κεχωρισμένη τισ φύσισ τῶν ὄντων ὁ μὲν γὰρ ἀριθμὸσ μονάδεσ, ἡ δὲ μονὰσ ὅπερ ἕν τί ἐστιν·

εἰ δ’ ἔστι τι αὐτὸ ἓν καὶ ὄν, ἀναγκαῖον οὐσίαν αὐτῶν εἶναι τὸ ἓν καὶ τὸ ὄν·

οὐ γὰρ ἕτερόν τι καθόλου κατηγορεῖται ἀλλὰ ταῦτα αὐτά. ἀλλὰ μὴν εἴ γ’ ἔσται τι αὐτὸ ὂν καὶ αὐτὸ ἕν, πολλὴ ἀπορία πῶσ ἔσται τι παρὰ ταῦτα ἕτερον, λέγω δὲ πῶσ ἔσται πλείω ἑνὸσ τὰ ὄντα.

τὸ γὰρ ἕτερον τοῦ ὄντοσ οὐκ ἔστιν, ὥστε κατὰ τὸν Παρμενίδου συμβαίνειν ἀνάγκη λόγον ἓν ἅπαντα εἶναι τὰ ὄντα καὶ τοῦτο εἶναι τὸ ὄν.

ἀμφοτέρωσ δὲ δύσκολον·

ἄν τε γὰρ μὴ ᾖ τὸ ἓν οὐσία ἄν τε ᾖ τὸ αὐτὸ ἕν, ἀδύνατον τὸν ἀριθμὸν οὐσίαν εἶναι. ἐὰν μὲν οὖν μὴ ᾖ, εἴρηται πρότερον δι’ ὅ· ἐὰν δὲ ᾖ, ἡ αὐτὴ ἀπορία καὶ περὶ τοῦ ὄντοσ. ἐκ τίνοσ γὰρ παρὰ τὸ ἓν ἔσται αὐτὸ ἄλλο ἕν; ἀνάγκη γὰρ μὴ ἓν εἶναι·

ἅπαντα δὲ τὰ ὄντα ἢ ἓν ἢ πολλὰ ὧν ἓν ἕκαστον. ἔτι εἰ ἀδιαίρετον αὐτὸ τὸ ἕν, κατὰ μὲν τὸ Ζήνωνοσ ἀξίωμα οὐθὲν ἂν εἰή ὃ γὰρ μήτε προστιθέμενον μήτε ἀφαιρούμενον ποιεῖ μεῖζον μηδὲ ἔλαττον, οὔ φησιν εἶναι τοῦτο τῶν ὄντων, ὡσ δηλονότι ὄντοσ μεγέθουσ τοῦ ὄντοσ· καὶ εἰ μέγεθοσ, σωματικόν·

τοῦτο γὰρ πάντῃ ὄν· τὰ δὲ ἄλλα πὼσ μὲν προστιθέμενα ποιήσει μεῖζον, πὼσ δ’ οὐθέν, οἱο͂ν ἐπίπεδον καὶ γραμμή, στιγμὴ δὲ καὶ μονὰσ οὐδαμῶσ· ὥστε καὶ οὕτωσ καὶ πρὸσ ἐκεῖνόν τιν’ ἀπολογίαν ἔχειν μεῖζον μὲν γὰρ οὐ ποιήσει πλεῖον δὲ προστιθέμενον τὸ τοιοῦτον·

ἀλλὰ πῶσ δὴ ἐξ ἑνὸσ τοιούτου ἢ πλειόνων τοιούτων ἔσται μέγεθοσ;

ὅμοιον γὰρ καὶ τὴν γραμμὴν ἐκ στιγμῶν εἶναι φάσκειν. γενέσθαι, καθάπερ λέγουσί τινεσ, ἐκ τοῦ ἑνὸσ αὐτοῦ καὶ ἄλλου μὴ ἑνόσ τινοσ τὸν ἀριθμόν, οὐθὲν ἧττον ζητητέον διὰ τί καὶ πῶσ ὁτὲ μὲν ἀριθμὸσ ὁτὲ δὲ μέγεθοσ ἔσται τὸ γενόμενον, εἴπερ τὸ μὴ ἓν ἡ ἀνισότησ καὶ ἡ αὐτὴ φύσισ ἦν.

τινὸσ καὶ ταύτησ γένοιτ’ ἂν τὰ μεγέθη, δῆλον.

τούτων δ’ ἐχομένη ἀπορία πότερον οἱ ἀριθμοὶ καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ ἐπίπεδα καὶ αἱ στιγμαὶ οὐσίαι τινέσ εἰσιν ἢ οὔ.

εἰ μὲν γὰρ μή εἰσιν, διαφεύγει τί τὸ ὂν καὶ τίνεσ αἱ οὐσίαι τῶν ὄντων· τὰ μὲν γὰρ πάθη καὶ αἱ κινήσεισ καὶ τὰ πρόσ τι καὶ αἱ διαθέσεισ καὶ οἱ λόγοι οὐθενὸσ δοκοῦσιν οὐσίαν σημαίνειν λέγονται γὰρ πάντα καθ’ ὑποκειμένου τινόσ, καὶ οὐθὲν τόδε τι· ἃ δὲ μάλιστ’ ἂν δόξειε σημαίνειν οὐσίαν, ὕδωρ καὶ γῆ καὶ πῦρ καὶ ἀήρ, ἐξ ὧν τὰ σύνθετα σώματα συνέστηκε, τούτων θερμότητεσ μὲν καὶ ψυχρότητεσ καὶ τὰ τοιαῦτα πάθη, οὐκ οὐσίαι, τὸ δὲ σῶμα τὸ ταῦτα πεπονθὸσ μόνον ὑπομένει ὡσ ὄν τι καὶ οὐσία τισ οὖσα.

ἀλλὰ μὴν τό γε σῶμα ἧττον οὐσία τῆσ ἐπιφανείασ, καὶ αὕτη τῆσ γραμμῆσ, καὶ αὕτη τῆσ μονάδοσ καὶ τῆσ στιγμῆσ·

τούτοισ γὰρ ὡρ́ισται τὸ σῶμα, καὶ τὰ μὲν ἄνευ σώματοσ ἐνδέχεσθαι δοκεῖ εἶναι τὸ δὲ σῶμα ἄνευ τούτων ἀδύνατον.

διόπερ οἱ μὲν πολλοὶ καὶ οἱ πρότερον τὴν οὐσίαν καὶ τὸ ὂν ᾤοντο τὸ σῶμα εἶναι τὰ δὲ ἄλλα τούτου πάθη, ὥστε καὶ τὰσ ἀρχὰσ τὰσ τῶν σωμάτων τῶν ὄντων εἶναι ἀρχάσ· οἱ δ’ ὕστεροι καὶ σοφώτεροι τούτων εἶναι δόξαντεσ ἀριθμούσ.

καθάπερ οὖν εἴπομεν, εἰ μὴ ἔστιν οὐσία ταῦτα, ὅλωσ οὐδὲν ἐστὶν οὐσία οὐδὲ ὂν οὐθέν· οὐ γὰρ δὴ τά γε συμβεβηκότα τούτοισ ἄξιον ὄντα καλεῖν. ‐ ἀλλὰ μὴν εἰ τοῦτο μὲν ὁμολογεῖται, ὅτι μᾶλλον οὐσία τὰ μήκη τῶν σωμάτων καὶ αἱ στιγμαί, ταῦτα δὲ μὴ ὁρῶμεν ποίων ἂν εἰε͂ν σωμάτων ἐν γὰρ τοῖσ αἰσθητοῖσ ἀδύνατον εἶναι, οὐκ ἂν εἰή οὐσία οὐδεμία.

ἔτι δὲ φαίνεται ταῦτα πάντα διαιρέσεισ ὄντα τοῦ σώματοσ, τὸ μὲν εἰσ πλάτοσ τὸ δ’ εἰσ βάθοσ τὸ δ’ εἰσ μῆκοσ. πρὸσ δὲ τούτοισ ὁμοίωσ ἔνεστιν ἐν τῷ στερεῷ ὁποιονοῦν σχῆμα·

ὥστ’ εἰ μηδ’ ἐν τῷ λίθῳ Ἑρμῆσ, οὐδὲ τὸ ἥμισυ τοῦ κύβου ἐν τῷ κύβῳ οὕτωσ ὡσ ἀφωρισμένον· οὐκ ἄρα οὐδ’ ἐπιφάνεια εἰ γὰρ ὁποιαοῦν, κἂν αὕτη ἂν ἦν ἡ ἀφορίζουσα τὸ ἥμισυ, ὁ δ’ αὐτὸσ λόγοσ καὶ ἐπὶ γραμμῆσ καὶ στιγμῆσ καὶ μονάδοσ, ὥστ’ εἰ μάλιστα μὲν οὐσία τὸ σῶμα, τούτου δὲ μᾶλλον ταῦτα, μὴ ἔστι δὲ ταῦτα μηδὲ οὐσίαι τινέσ, διαφεύγει τί τὸ ὂν καὶ τίσ ἡ οὐσία τῶν ὄντων. πρὸσ γὰρ τοῖσ εἰρημένοισ καὶ τὰ περὶ τὴν γένεσιν καὶ τὴν φθορὰν συμβαίνει ἄλογα.

δοκεῖ μὲν γὰρ ἡ οὐσία, ἐὰν μὴ οὖσα πρότερον νῦν ᾖ ἢ πρότερον οὖσα ὕστερον μὴ ᾖ, μετὰ τοῦ γίγνεσθαι καὶ φθείρεσθαι ταῦτα πάσχειν·

τὰσ δὲ στιγμὰσ καὶ τὰσ γραμμὰσ καὶ τὰσ ἐπιφανείασ οὐκ ἐνδέχεται οὔτε γίγνεσθαι οὔτε φθείρεσθαι, ὁτὲ μὲν οὔσασ ὁτὲ δὲ οὐκ οὔσασ. ὅταν γὰρ ἅπτηται ἢ διαιρῆται τὰ σώματα, ἅμα ὁτὲ μὲν μία ἁπτομένων ὁτὲ δὲ δύο διαιρουμένων γίγνονται· ὥστ’ οὔτε συγκειμένων ἔστιν ἀλλ’ ἔφθαρται, διῃρημένων τε εἰσὶν αἱ πρότερον οὐκ οὖσαι οὐ γὰρ δὴ ἥ γ’ ἀδιαίρετοσ στιγμὴ διῃρέθη εἰσ δύο, εἴ τε γίγνονται καὶ φθείρονται, ἐκ τίνοσ γίγνονται;

παραπλησίωσ δ’ ἔχει καὶ περὶ τὸ νῦν τὸ ἐν τῷ χρόνῳ·

οὐδὲ γὰρ τοῦτο ἐνδέχεται γίγνεσθαι καὶ φθείρεσθαι, ἀλλ’ ὅμωσ ἕτερον ἀεὶ δοκεῖ εἶναι, οὐκ οὐσία τισ οὖσα. ὁμοίωσ δὲ δῆλον ὅτι ἔχει καὶ περὶ τὰσ στιγμὰσ καὶ τὰσ γραμμὰσ καὶ τὰ ἐπίπεδα· ὁ γὰρ αὐτὸσ λόγοσ· ἅπαντα γὰρ ὁμοίωσ ἢ πέρατα ἢ διαιρέσεισ εἰσίν.

ὅλωσ δ’ ἀπορήσειεν ἄν τισ διὰ τί καὶ δεῖ ζητεῖν ἄλλ’ ἄττα παρά τε τὰ αἰσθητὰ καὶ τὰ μεταξύ, οἱο͂ν ἃ τίθεμεν εἴδη.

τῶν δεῦρο ἄλλῳ μέν τινι διαφέρει, τῷ δὲ πόλλ’ ἄττα ὁμοειδῆ εἶναι οὐθὲν διαφέρει, ὥστ’ οὐκ ἔσονται αὐτῶν αἱ ἀρχαὶ ἀριθμῷ ἀφωρισμέναι ὥσπερ οὐδὲ τῶν ἐνταῦθα γραμμάτων ἀριθμῷ μὲν πάντων οὐκ εἰσὶν αἱ ἀρχαὶ ὡρισμέναι, εἴδει δέ, ἐὰν μὴ λαμβάνῃ τισ τησδὶ τῆσ συλλαβῆσ ἢ τησδὶ τῆσ φωνῆσ·

τούτων δ’ ἔσονται καὶ ἀριθμῷ ὡρισμέναι ‐ ὁμοίωσ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν μεταξύ·

ὄντων ἀριθμῷ ἔσονται ποσαί τινεσ ἀλλὰ εἴδει·

εἰ οὖν τοῦτο ἀναγκαῖον, καὶ τὰ εἴδη ἀναγκαῖον διὰ τοῦτο εἶναι τιθέναι.

καὶ γὰρ εἰ μὴ καλῶσ διαρθροῦσιν οἱ λέγοντεσ, ἀλλ’ ἔστι γε τοῦθ’ ὃ βούλονται, καὶ ἀνάγκη ταῦτα λέγειν αὐτοῖσ, ὅτι τῶν εἰδῶν οὐσία τισ ἕκαστόν ἐστι καὶ οὐθὲν κατὰ συμβεβηκόσ. ἀλλὰ μὴν εἴ γε θήσομεν τά τε εἴδη εἶναι καὶ ἓν ἀριθμῷ τὰσ ἀρχὰσ ἀλλὰ μὴ εἴδει, εἰρήκαμεν ἃ συμβαίνειν ἀναγκαῖον ἀδύνατα.

σύνεγγυσ δὲ τούτων ἐστὶ τὸ διαπορῆσαι πότερον δυνάμει ἔστι τὰ στοιχεῖα ἤ τιν’ ἕτερον τρόπον.

εἰ μὲν γὰρ ἄλλωσ πωσ, πρότερόν τι ἔσται τῶν ἀρχῶν ἄλλο πρότερον γὰρ ἡ δύναμισ ἐκείνησ τῆσ αἰτίασ, τὸ δὲ δυνατὸν οὐκ ἀναγκαῖον ἐκείνωσ πᾶν ἔχειν· εἰ δ’ ἔστι δυνάμει τὰ στοιχεῖα, ἐνδέχεται μηθὲν εἶναι τῶν ὄντων·

δυνατὸν γὰρ εἶναι καὶ τὸ μήπω ὄν· μὴ ὄν, οὐθὲν δὲ γίγνεται τῶν εἶναι ἀδυνάτων.

ταύτασ τε οὖν τὰσ ἀπορίασ ἀναγκαῖον ἀπορῆσαι περὶ τῶν ἀρχῶν, καὶ πότερον καθόλου εἰσὶν ἢ ὡσ λέγομεν τὰ καθ’ ἕκαστα.

εἰ μὲν γὰρ καθόλου, οὐκ ἔσονται οὐσίαι οὐθὲν γὰρ τῶν κοινῶν τόδε τι σημαίνει ἀλλὰ τοιόνδε, ἡ δ’ οὐσία τόδε τι· ἔσται τόδε τι καὶ ἓν θέσθαι τὸ κοινῇ κατηγορούμενον, πολλὰ ἔσται ζῷα ὁ Σωκράτησ, αὐτόσ τε καὶ ὁ ἄνθρωποσ καὶ τὸ ζῷον, εἴπερ σημαίνει ἕκαστον τόδε τι καὶ ἕν·

εἰ μὲν οὖν καθόλου αἱ ἀρχαί, ταῦτα συμβαίνει·

γὰρ ἡ ἐπιστήμη πάντων, ὥστ’ ἔσονται ἀρχαὶ ἕτεραι πρότεραι τῶν ἀρχῶν αἱ καθόλου κατηγορούμεναι, ἄνπερ μέλλῃ ἔσεσθαι αὐτῶν ἐπιστήμη.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Aristotle, Metaphysics, Book 3

(아리스토텔레스, 형이상학, Book 3)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION