호흡부호 보기
강세부호 보기
장단부호 보기
작은 Iota 보기
모든 부호 보기
ἡ περὶ τῆσ ἀληθείασ θεωρία τῇ μὲν χαλεπὴ τῇ δὲ ῥᾳδία. σημεῖον δὲ τὸ μήτ’ ἀξίωσ μηδένα δύνασθαι θιγεῖν αὐτῆσ μήτε πάντασ ἀποτυγχάνειν, ἀλλ’ ἕκαστον λέγειν τι περὶ τῆσ φύσεωσ, καὶ καθ’ ἕνα μὲν ἢ μηθὲν ἢ μικρὸν ἐπιβάλλειν αὐτῇ, ἐκ πάντων δὲ συναθροιζομένων γίγνεσθαί τι μέγεθοσ· ὥστ’ εἴπερ ἐοίκεν ἔχειν καθάπερ τυγχάνομεν παροιμιαζόμενοι, τίσ ἂν θύρασ ἁμάρτοι;
ταύτῃ μὲν ἂν εἰή ῥᾳδία, τὸ δ’ ὅλον τι ἔχειν καὶ μέροσ μὴ δύνασθαι δηλοῖ τὸ χαλεπὸν αὐτῆσ.
ἴσωσ δὲ καὶ τῆσ χαλεπότητοσ οὔσησ κατὰ δύο τρόπουσ, οὐκ ἐν τοῖσ πράγμασιν ἀλλ’ ἐν ἡμῖν τὸ αἴτιον αὐτῆσ· ὥσπερ γὰρ τὰ τῶν νυκτερίδων ὄμματα πρὸσ τὸ φέγγοσ ἔχει τὸ μεθ’ ἡμέραν, οὕτω καὶ τῆσ ἡμετέρασ ψυχῆσ ὁ νοῦσ πρὸσ τὰ τῇ φύσει φανερώτατα πάντων. οὐ μόνον δὲ χάριν ἔχειν δίκαιον τούτοισ ὧν ἄν τισ κοινώσαιτο ταῖσ δόξαισ, ἀλλὰ καὶ τοῖσ ἐπιπολαιότερον ἀποφηναμένοισ·
καὶ γὰρ οὗτοι συνεβάλοντό τι· τὴν γὰρ ἕξιν προήσκησαν ἡμῶν· εἰ μὲν γὰρ Τιμόθεοσ μὴ ἐγένετο, πολλὴν ἂν μελοποιίαν οὐκ εἴχομεν·
εἰ δὲ μὴ Φρῦνισ, Τιμόθεοσ οὐκ ἂν ἐγένετο. τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ ἐπὶ τῶν περὶ τῆσ ἀληθείασ ἀποφηναμένων· παρὰ μὲν γὰρ ἐνίων παρειλήφαμέν τινασ δόξασ, οἱ δὲ τοῦ γενέσθαι τούτουσ αἴτιοι γεγόνασιν. ὀρθῶσ δ’ ἔχει καὶ τὸ καλεῖσθαι τὴν φιλοσοφίαν ἐπιστήμην τῆσ ἀληθείασ. θεωρητικῆσ μὲν γὰρ τέλοσ ἀλήθεια πρακτικῆσ δ’ ἔργον·
καὶ γὰρ ἂν τὸ πῶσ ἔχει σκοπῶσιν, οὐ τὸ ἀί̈διον ἀλλ’ ὃ πρόσ τι καὶ νῦν θεωροῦσιν οἱ πρακτικοί. οὐκ ἴσμεν δὲ τὸ ἀληθὲσ ἄνευ τῆσ αἰτίασ· ἕκαστον δὲ μάλιστα αὐτὸ τῶν ἄλλων καθ’ ὃ καὶ τοῖσ ἄλλοισ ὑπάρχει τὸ συνώνυμον οἱο͂ν τὸ πῦρ θερμότατον· καὶ γὰρ τοῖσ ἄλλοισ τὸ αἴτιον τοῦτο τῆσ θερμότητοσ·
ὥστε καὶ ἀληθέστατον τὸ τοῖσ ὑστέροισ αἴτιον τοῦ ἀληθέσιν εἶναι. εἶναι, ἀλλ’ ἐκεῖναι τοῖσ ἄλλοισ, ὥσθ’ ἕκαστον ὡσ ἔχει τοῦ εἶναι, οὕτω καὶ τῆσ ἀληθείασ.
ἀλλὰ μὴν ὅτι γ’ ἔστιν ἀρχή τισ καὶ οὐκ ἄπειρα τὰ αἴτια τῶν ὄντων οὔτ’ εἰσ εὐθυωρίαν οὔτε κατ’ εἶδοσ, δῆλον.
οὔτε γὰρ ὡσ ἐξ ὕλησ τόδ’ ἐκ τοῦδε δυνατὸν ἰέναι εἰσ ἄπειρον οἱο͂ν σάρκα μὲν ἐκ γῆσ, γῆν δ’ ἐξ ἀέροσ, ἀέρα δ’ ἐκ πυρόσ, καὶ τοῦτο μὴ ἵστασθαι, οὔτε ὅθεν ἡ ἀρχὴ τῆσ κινήσεωσ οἱο͂ν τὸν μὲν ἄνθρωπον ὑπὸ τοῦ ἀέροσ κινηθῆναι, τοῦτον δ’ ὑπὸ τοῦ ἡλίου, τὸν δὲ ἥλιον ὑπὸ τοῦ νείκουσ, καὶ τούτου μηδὲν εἶναι πέρασ· ὁμοίωσ δὲ οὐδὲ τὸ οὗ ἕνεκα εἰσ ἄπειρον οἱο͂́ν τε ἰέναι, βάδισιν μὲν ὑγιείασ ἕνεκα, ταύτην δ’ εὐδαιμονίασ, τὴν δ’ εὐδαιμονίαν ἄλλου, καὶ οὕτωσ ἀεὶ ἄλλο ἄλλου ἕνεκεν εἶναι·
καὶ ἐπὶ τοῦ τί ἦν εἶναι δ’ ὡσαύτωσ.
τῶν γὰρ μέσων, ὧν ἐστί τι ἔσχατον καὶ πρότερον, ἀναγκαῖον εἶναι τὸ πρότερον αἴτιον τῶν μετ’ αὐτό. εἰ γὰρ εἰπεῖν ἡμᾶσ δέοι τί τῶν τριῶν αἴτιον, τὸ πρῶτον ἐροῦμεν· οὐ γὰρ δὴ τό γ’ ἔσχατον, οὐδενὸσ γὰρ τὸ τελευταῖον· ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τὸ μέσον, ἑνὸσ γάρ οὐθὲν δὲ διαφέρει ἓν ἢ πλείω εἶναι, οὐδ’ ἄπειρα ἢ πεπερασμένα.
τῶν δ’ ἀπείρων τοῦτον τὸν τρόπον καὶ ὅλωσ τοῦ ἀπείρου πάντα τὰ μόρια μέσα ὁμοίωσ μέχρι τοῦ νῦν· ὥστ’ εἴπερ μηδέν ἐστι πρῶτον, ὅλωσ αἴτιον οὐδέν ἐστιν. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ ἐπὶ τὸ κάτω οἱο͂́ν τε εἰσ ἄπειρον ἰέναι, τοῦ ἄνω ἔχοντοσ ἀρχήν, ὥστ’ ἐκ πυρὸσ μὲν ὕδωρ, ἐκ δὲ τούτου γῆν, καὶ οὕτωσ ἀεὶ ἄλλο τι γίγνεσθαι γένοσ.
διχῶσ γὰρ γίγνεται τόδε ἐκ τοῦδε ‐ μὴ ὡσ τόδε λέγεται μετὰ τόδε, οἱο͂ν ἐξ Ἰσθμίων Ὀλύμπια, ἀλλ’ ἢ ὡσ ἐκ παιδὸσ ἀνὴρ μεταβάλλοντοσ ἢ ὡσ ἐξ ὕδατοσ ἀήρ.
ὡσ μὲν οὖν ἐκ παιδὸσ ἄνδρα γίγνεσθαί φαμεν, ὡσ ἐκ τοῦ γιγνομένου τὸ γεγονὸσ ἢ ἐκ τοῦ ἐπιτελουμένου τὸ τετελεσμένον ἀεὶ γάρ ἐστι μεταξύ, ὥσπερ τοῦ εἶναι καὶ μὴ εἶναι γένεσισ, οὕτω καὶ τὸ γιγνόμενον τοῦ ὄντοσ καὶ μὴ ὄντοσ·
ἔστι γὰρ ὁ μανθάνων γιγνόμενοσ ἐπιστήμων, καὶ τοῦτ’ ἐστὶν ὃ λέγεται, ὅτι γίγνεται ἐκ μανθάνοντοσ ἐπιστήμων· τὸ δ’ ὡσ ἐξ ἀέροσ ὕδωρ, φθειρομένου θατέρου.
διὸ ἐκεῖνα μὲν οὐκ ἀνακάμπτει εἰσ ἄλληλα, οὐδὲ γίγνεται ἐξ ἀνδρὸσ παῖσ οὐ γὰρ γίγνεται ἐκ τῆσ γενέσεωσ τὸ γιγνόμενον ἀλλ’ <ὃ> ἔστι μετὰ τὴν γένεσιν· οὕτω γὰρ καὶ ἡμέρα ἐκ τοῦ πρωί̈, ὅτι μετὰ τοῦτο·
διὸ οὐδὲ τὸ πρωὶ̈ ἐξ ἡμέρασ· θάτερα δὲ ἀνακάμπτει. ἀμφοτέρωσ δὲ ἀδύνατον εἰσ ἄπειρον ἰέναι· τῶν μὲν γὰρ ὄντων μεταξὺ ἀνάγκη τέλοσ εἶναι, τὰ δ’ εἰσ ἄλληλα ἀνακάμπτει· ἡ γὰρ θατέρου φθορὰ θατέρου ἐστὶ γένεσισ.
ἅμα δὲ καὶ ἀδύνατον τὸ πρῶτον ἀί̈διον ὂν φθαρῆναι·
ἐπεὶ γὰρ οὐκ ἄπειροσ ἡ γένεσισ ἐπὶ τὸ ἄνω, ἀνάγκη ἐξ οὗ φθαρέντοσ πρώτου τι ἐγένετο μὴ ἀί̈διον εἶναι. ἔτι δὲ τὸ οὗ ἕνεκα τέλοσ, τοιοῦτον δὲ ὃ μὴ ἄλλου ἕνεκα ἀλλὰ τἆλλα ἐκείνου, ὥστ’ εἰ μὲν ἔσται τοιοῦτόν τι ἔσχατον, οὐκ ἔσται ἄπειρον, εἰ δὲ μηθὲν τοιοῦτον, οὐκ ἔσται τὸ οὗ ἕνεκα, ἀλλ’ οἱ τὸ ἄπειρον ποιοῦντεσ λανθάνουσιν ἐξαιροῦντεσ τὴν τοῦ ἀγαθοῦ φύσιν καίτοι οὐθεὶσ ἂν ἐγχειρήσειεν οὐδὲν πράττειν μὴ μέλλων ἐπὶ πέρασ ἥξειν· οὐδ’ ἂν εἰή νοῦσ ἐν τοῖσ οὖσιν·
ἕνεκα γάρ τινοσ ἀεὶ πράττει ὅ γε νοῦν ἔχων, τοῦτο δέ ἐστι πέρασ·
τὸ γὰρ τέλοσ πέρασ ἐστίν. ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τὸ τί ἦν εἶναι ἐνδέχεται ἀνάγεσθαι εἰσ ἄλλον ὁρισμὸν πλεονάζοντα τῷ λόγῳ· ἀεί τε γὰρ ἔστιν ὁ ἔμπροσθεν μᾶλλον, ὁ δ’ ὕστεροσ οὐκ ἔστιν, οὗ δὲ τὸ πρῶτον μὴ ἔστιν, οὐδὲ τὸ ἐχόμενον· ἔτι τὸ ἐπίστασθαι ἀναιροῦσιν οἱ οὕτωσ λέγοντεσ, οὐ γὰρ οἱο͂́ν τε εἰδέναι πρὶν εἰσ τὰ ἄτομα ἐλθεῖν·
καὶ τὸ γιγνώσκειν οὐκ ἔστιν, τὰ γὰρ οὕτωσ ἄπειρα πῶσ ἐνδέχεται νοεῖν; οὐ γὰρ ὅμοιον ἐπὶ τῆσ γραμμῆσ, ἣ κατὰ τὰσ διαιρέσεισ μὲν οὐχ ἵσταται, νοῆσαι δ’ οὐκ ἔστι μὴ στήσαντα διόπερ οὐκ ἀριθμήσει τὰσ τομὰσ ὁ τὴν ἄπειρον διεξιών, ἀλλὰ καὶ τὴν ὅλην οὐ κινουμένῳ νοεῖν ἀνάγκη. καὶ ἀπείρῳ οὐδενὶ ἔστιν εἶναι·
εἰ δὲ μή, οὐκ ἄπειρόν γ’ ἐστὶ τὸ ἀπείρῳ εἶναι. ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ ἄπειρά γ’ ἦσαν πλήθει τὰ εἴδη τῶν αἰτίων, οὐκ ἂν ἦν οὐδ’ οὕτω τὸ γιγνώσκειν·
τότε γὰρ εἰδέναι οἰόμεθα ὅταν τὰ αἴτια γνωρίσωμεν· τὸ δ’ ἄπειρον κατὰ τὴν πρόσθεσιν οὐκ ἔστιν ἐν πεπερασμένῳ διεξελθεῖν.
αἱ δ’ ἀκροάσεισ κατὰ τὰ ἔθη συμβαίνουσιν·
ὡσ γὰρ εἰώθαμεν οὕτωσ ἀξιοῦμεν λέγεσθαι, καὶ τὰ παρὰ ταῦτα οὐχ ὅμοια φαίνεται ἀλλὰ διὰ τὴν ἀσυνήθειαν ἀγνωστότερα καὶ ξενικώτερα· τὸ γὰρ σύνηθεσ γνώριμον.
ἡλίκην δὲ ἰσχὺν ἔχει τὸ σύνηθεσ οἱ νόμοι δηλοῦσιν, ἐν οἷσ τὰ μυθώδη καὶ παιδαριώδη μεῖζον ἰσχύει τοῦ γινώσκειν περὶ αὐτῶν διὰ τὸ ἔθοσ. οἱ μὲν οὖν ἐὰν μὴ μαθηματικῶσ λέγῃ τισ οὐκ ἀποδέχονται τῶν λεγόντων, οἱ δ’ ἂν μὴ παραδειγματικῶσ, οἱ δὲ μάρτυρα ἀξιοῦσιν ἐπάγεσθαι ποιητήν.
καὶ οἱ μὲν πάντα ἀκριβῶσ, τοὺσ δὲ λυπεῖ τὸ ἀκριβὲσ ἢ διὰ τὸ μὴ δύνασθαι συνείρειν ἢ διὰ τὴν μικρολογίαν· ἔχει γάρ τι τὸ ἀκριβὲσ τοιοῦτον, ὥστε, καθάπερ ἐπὶ τῶν συμβολαίων, καὶ ἐπὶ τῶν λόγων ἀνελεύθερον εἶναί τισι δοκεῖ.
διὸ δεῖ πεπαιδεῦσθαι πῶσ ἕκαστα ἀποδεκτέον, ὡσ ἄτοπον ἅμα ζητεῖν ἐπιστήμην καὶ τρόπον ἐπιστήμησ· ἔστι δ’ οὐδὲ θάτερον ῥᾴδιον λαβεῖν. δ’ ἀκριβολογίαν τὴν μαθηματικὴν οὐκ ἐν ἅπασιν ἀπαιτητέον, ἀλλ’ ἐν τοῖσ μὴ ἔχουσιν ὕλην.
διόπερ οὐ φυσικὸσ ὁ τρόποσ·
ἅπασα γὰρ ἴσωσ ἡ φύσισ ἔχει ὕλην. διὸ σκεπτέον πρῶτον τί ἐστιν ἡ φύσισ· τὰσ ἀρχὰσ θεωρῆσαί ἐστιν.
호흡부호 보기
강세부호 보기
장단부호 보기
작은 Iota 보기
모든 부호 보기