헬라어 문장 검색 - ΑριστόΝιξομαξ́1́

(아리스토텔레스, 니코마코스 윤리학, Book 1)

πᾶσα τέχνη καὶ πᾶσα μέθοδοσ, ὁμοίωσ δὲ πρᾶξίσ τε καὶ προαίρεσισ, ἀγαθοῦ τινὸσ ἐφίεσθαι δοκεῖ· διὸ καλῶσ ἀπεφήναντο τἀγαθόν, οὗ πάντ’ ἐφίεται. διαφορὰ δέ τισ φαίνεται τῶν τελῶν· τὰ μὲν γάρ εἰσιν ἐνέργειαι, τὰ δὲ παρ’ αὐτὰσ ἔργα τινά. ὧν δ’ εἰσὶ τέλη τινὰ παρὰ τὰσ πράξεισ, ἐν τούτοισ βελτίω πέφυκε τῶν ἐνεργειῶν τὰ ἔργα. πολλῶν δὲ πράξεων οὐσῶν καὶ τεχνῶν καὶ ἐπιστημῶν πολλὰ γίνεται καὶ τὰ τέλη·

ἰατρικῆσ μὲν γὰρ ὑγίεια, ναυπηγικῆσ δὲ πλοῖον, στρατηγικῆσ δὲ νίκη, οἰκονομικῆσ δὲ πλοῦτοσ. ὅσαι δ’ εἰσὶ τῶν τοιούτων ὑπὸ μίαν τινὰ δύναμιν, καθάπερ ὑπὸ τὴν ἱππικὴν χαλινοποιικὴ καὶ ὅσαι ἄλλαι τῶν ἱππικῶν ὀργάνων εἰσίν, αὕτη δὲ καὶ πᾶσα πολεμικὴ πρᾶξισ ὑπὸ τὴν στρατηγικήν, κατὰ τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον ἄλλαι ὑφ’ ἑτέρασ· ἐν ἁπάσαισ δὲ τὰ τῶν ἀρχιτεκτονικῶν τέλη πάντων ἐστὶν αἱρετώτερα τῶν ὑπ’ αὐτά·

τούτων γὰρ χάριν κἀκεῖνα διώκεται.

διαφέρει δ’ οὐδὲν τὰσ ἐνεργείασ αὐτὰσ εἶναι τὰ τέλη τῶν πράξεων ἢ παρὰ ταύτασ ἄλλο τι, καθάπερ ἐπὶ τῶν λεχθεισῶν ἐπιστημῶν. εἰ δή τι τέλοσ ἐστὶ τῶν πρακτῶν ὃ δι’ αὑτὸ βουλόμεθα, τἆλλα δὲ διὰ τοῦτο, καὶ μὴ πάντα δι’ ἕτερον αἱρούμεθα πρόεισι γὰρ οὕτω γ’ εἰσ ἄπειρον, ὥστ’ εἶναι κενὴν καὶ ματαίαν τὴν ὄρεξιν, δῆλον ὡσ τοῦτ’ ἂν εἰή τἀγαθὸν καὶ τὸ ἄριστον. ἆρ’ οὖν καὶ πρὸσ τὸν βίον ἡ γνῶσισ αὐτοῦ μεγάλην ἔχει ῥοπήν, καὶ καθάπερ τοξόται σκοπὸν ἔχοντεσ μᾶλλον ἂν τυγχάνοιμεν τοῦ δέοντοσ;

εἰ δ’ οὕτω, πειρατέον τύπῳ γε περιλαβεῖν αὐτὸ τί ποτ’ ἐστὶ καὶ τίνοσ τῶν ἐπιστημῶν ἢ δυνάμεων. δόξειε δ’ ἂν τῆσ κυριωτάτησ καὶ μάλιστα ἀρχιτεκτονικῆσ.

τοιαύτη δ’ ἡ πολιτικὴ φαίνεται· τίνασ γὰρ εἶναι χρεὼν τῶν ἐπιστημῶν ἐν ταῖσ πόλεσι, καὶ ποίασ ἑκάστουσ μανθάνειν καὶ μέχρι τίνοσ, αὕτη διατάσσει· ὁρῶμεν δὲ καὶ τὰσ ἐντιμοτάτασ τῶν δυνάμεων ὑπὸ ταύτην οὔσασ, οἱο͂ν στρατηγικὴν οἰκονομικὴν ῥητορικήν·

χρωμένησ δὲ ταύτησ ταῖσ λοιπαῖσ πρακτικαῖσ τῶν ἐπιστημῶν, ἔτι δὲ νομοθετούσησ τί δεῖ πράττειν καὶ τίνων ἀπέχεσθαι, τὸ ταύτησ τέλοσ περιέχοι ἂν τὰ τῶν ἄλλων, ὥστε τοῦτ’ ἂν εἰή τἀνθρώπινον ἀγαθόν. εἰ γὰρ καὶ ταὐτόν ἐστιν ἑνὶ καὶ πόλει, μεῖζόν γε καὶ τελειότερον τὸ τῆσ πόλεωσ φαίνεται καὶ λαβεῖν καὶ σῴζειν· ἀγαπητὸν μὲν γὰρ καὶ ἑνὶ μόνῳ, κάλλιον δὲ καὶ θειότερον ἔθνει καὶ πόλεσιν.

ἡ μὲν οὖν μέθοδοσ τούτων ἐφίεται, πολιτική τισ οὖσα.

λέγοιτο δ’ ἂν ἱκανῶσ, εἰ κατὰ τὴν ὑποκειμένην ὕλην διασαφηθείη· τὸ γὰρ ἀκριβὲσ οὐχ ὁμοίωσ ἐν ἅπασι τοῖσ λόγοισ ἐπιζητητέον, ὥσπερ οὐδ’ ἐν τοῖσ δημιουργουμένοισ. τὰ δὲ καλὰ καὶ τὰ δίκαια, περὶ ὧν ἡ πολιτικὴ σκοπεῖται, πολλὴν ἔχει διαφορὰν καὶ πλάνην, ὥστε δοκεῖν νόμῳ μόνον εἶναι, φύσει δὲ μή. τοιαύτην δέ τινα πλάνην ἔχει καὶ τἀγαθὰ διὰ τὸ πολλοῖσ συμβαίνειν βλάβασ ἀπ’ αὐτῶν· ἤδη γάρ τινεσ ἀπώλοντο διὰ πλοῦτον, ἕτεροι δὲ δι’ ἀνδρείαν.

ἀγαπητὸν οὖν περὶ τοιούτων καὶ ἐκ τοιούτων λέγοντασ παχυλῶσ καὶ τύπῳ τἀληθὲσ ἐνδείκνυσθαι, καὶ περὶ τῶν ὡσ ἐπὶ τὸ πολὺ καὶ ἐκ τοιούτων λέγοντασ τοιαῦτα καὶ συμπεραίνεσθαι. τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον καὶ ἀποδέχεσθαι χρεὼν ἕκαστα τῶν λεγομένων·

πεπαιδευμένου γάρ ἐστιν ἐπὶ τοσοῦτον τἀκριβὲσ ἐπιζητεῖν καθ’ ἕκαστον γένοσ, ἐφ’ ὅσον ἡ τοῦ πράγματοσ φύσισ ἐπιδέχεται· παραπλήσιον γὰρ φαίνεται μαθηματικοῦ τε πιθανολογοῦντοσ ἀποδέχεσθαι καὶ ῥητορικὸν ἀποδείξεισ ἀπαιτεῖν.

ἕκαστοσ δὲ κρίνει καλῶσ ἃ γινώσκει, καὶ τούτων ἐστὶν ἀγαθὸσ κριτήσ. καθ’ ἕκαστον μὲν ἄρα ὁ πεπαιδευμένοσ, ἁπλῶσ δ’ ὁ περὶ πᾶν πεπαιδευμένοσ.

διὸ τῆσ πολιτικῆσ οὐκ ἔστιν οἰκεῖοσ ἀκροατὴσ ὁ νέοσ· ἄπειροσ γὰρ τῶν κατὰ τὸν βίον πράξεων, οἱ λόγοι δ’ ἐκ τούτων καὶ περὶ τούτων· ἔτι δὲ τοῖσ πάθεσιν ἀκολουθητικὸσ ὢν ματαίωσ ἀκούσεται καὶ ἀνωφελῶσ, ἐπειδὴ τὸ τέλοσ ἐστὶν οὐ γνῶσισ ἀλλὰ πρᾶξισ. διαφέρει δ’ οὐδὲν νέοσ τὴν ἡλικίαν ἢ τὸ ἦθοσ νεαρόσ·

οὐ γὰρ παρὰ τὸν χρόνον ἡ ἔλλειψισ, ἀλλὰ διὰ τὸ κατὰ πάθοσ ζῆν καὶ διώκειν ἕκαστα. τοῖσ γὰρ τοιούτοισ ἀνόνητοσ ἡ γνῶσισ γίνεται, καθάπερ τοῖσ ἀκρατέσιν· τοῖσ δὲ κατὰ λόγον τὰσ ὀρέξεισ ποιουμένοισ καὶ πράττουσι πολυωφελὲσ ἂν εἰή τὸ περὶ τούτων εἰδέναι.

καὶ περὶ μὲν ἀκροατοῦ, καὶ πῶσ ἀποδεκτέον, καὶ τί προτιθέμεθα, πεφροιμιάσθω ταῦτα. λέγωμεν δ’ ἀναλαβόντεσ, ἐπειδὴ πᾶσα γνῶσισ καὶ προαίρεσισ ἀγαθοῦ τινὸσ ὀρέγεται, τί ἐστὶν οὗ λέγομεν τὴν πολιτικὴν ἐφίεσθαι καὶ τί τὸ πάντων ἀκρότατον τῶν πρακτῶν ἀγαθῶν. ὀνόματι μὲν οὖν σχεδὸν ὑπὸ τῶν πλείστων ὁμολογεῖται· τὴν γὰρ εὐδαιμονίαν καὶ οἱ πολλοὶ καὶ οἱ χαρίεντεσ λέγουσιν, τὸ δ’ εὖ ζῆν καὶ τὸ εὖ πράττειν ταὐτὸν ὑπολαμβάνουσι τῷ εὐδαιμονεῖν·

περὶ δὲ τῆσ εὐδαιμονίασ, τί ἐστιν, ἀμφισβητοῦσι καὶ οὐχ ὁμοίωσ οἱ πολλοὶ τοῖσ σοφοῖσ ἀποδιδόασιν.

οἳ μὲν γὰρ τῶν ἐναργῶν τι καὶ φανερῶν, οἱο͂ν ἡδονὴν ἢ πλοῦτον ἢ τιμήν, ἄλλοι δ’ ἄλλο ‐ πολλάκισ δὲ καὶ ὁ αὐτὸσ ἕτερον· νοσήσασ μὲν γὰρ ὑγίειαν, πενόμενοσ δὲ πλοῦτον· συνειδότεσ δ’ ἑαυτοῖσ ἄγνοιαν τοὺσ μέγα τι καὶ ὑπὲρ αὐτοὺσ λέγοντασ θαυμάζουσιν.

ἔνιοι δ’ ᾤοντο παρὰ τὰ πολλὰ ταῦτα ἀγαθὰ ἄλλο τι καθ’ αὑτὸ εἶναι, ὃ καὶ τούτοισ πᾶσιν αἴτιόν ἐστι τοῦ εἶναι ἀγαθά. ἁπάσασ μὲν οὖν ἐξετάζειν τὰσ δόξασ ματαιότερον ἴσωσ ἐστίν, ἱκανὸν δὲ τὰσ μάλιστα ἐπιπολαζούσασ ἢ δοκούσασ ἔχειν τινὰ λόγον. μὴ λανθανέτω δ’ ἡμᾶσ ὅτι διαφέρουσιν οἱ ἀπὸ τῶν ἀρχῶν λόγοι καὶ οἱ ἐπὶ τὰσ ἀρχάσ.

εὖ γὰρ καὶ ὁ Πλάτων ἠπόρει τοῦτο καὶ ἐζήτει, πότερον ἀπὸ τῶν ἀρχῶν ἢ ἐπὶ τὰσ ἀρχάσ ἐστιν ἡ ὁδόσ, ὥσπερ ἐν τῷ σταδίῳ ἀπὸ τῶν ἀθλοθετῶν ἐπὶ τὸ πέρασ ἢ ἀνάπαλιν. ἀρκτέον μὲν γὰρ ἀπὸ τῶν γνωρίμων, ταῦτα δὲ διττῶσ·

τὰ μὲν γὰρ ἡμῖν τὰ δ’ ἁπλῶσ. ἴσωσ οὖν ἡμῖν γε ἀρκτέον ἀπὸ τῶν ἡμῖν γνωρίμων. διὸ δεῖ τοῖσ ἔθεσιν ἦχθαι καλῶσ τὸν περὶ καλῶν καὶ δικαίων καὶ ὅλωσ τῶν πολιτικῶν ἀκουσόμενον ἱκανῶσ. ἀρχὴ γὰρ τὸ ὅτι, καὶ εἰ τοῦτο φαίνοιτο ἀρκούντωσ, οὐδὲν προσδεήσει τοῦ διότι· ὁ δὲ τοιοῦτοσ ἔχει ἢ λάβοι ἂν ἀρχὰσ ῥᾳδίωσ.

ᾧ δὲ μηδέτερον ὑπάρχει τούτων, ἀκουσάτω τῶν Ἡσιόδου· οὗτοσ μὲν πανάριστοσ ὃσ αὐτὸσ πάντα νοήσῃ,ἐσθλὸσ δ’ αὖ κἀκεῖνοσ ὃσ εὖ εἰπόντι πίθηται.

ὃσ δέ κε μήτ’ αὐτὸσ νοέῃ μήτ’ ἄλλου ἀκούωνἐν θυμῷ βάλληται, ὃ δ’ αὖτ’ ἀχρήιοσ ἀνήρ. ἡμεῖσ δὲ λέγωμεν ὅθεν παρεξέβημεν. τὸ γὰρ ἀγαθὸν καὶ τὴν εὐδαιμονίαν οὐκ ἀλόγωσ ἐοίκασιν ἐκ τῶν βίων ὑπολαμβάνειν οἱ μὲν πολλοὶ καὶ φορτικώτατοι τὴν ἡδονήν· διὸ καὶ τὸν βίον ἀγαπῶσι τὸν ἀπολαυστικόν.

τρεῖσ γάρ εἰσι μάλιστα οἱ προύχοντεσ, ὅ τε νῦν εἰρημένοσ καὶ ὁ πολιτικὸσ καὶ τρίτοσ ὁ θεωρητικόσ. οἱ μὲν οὖν πολλοὶ παντελῶσ ἀνδραποδώδεισ φαίνονται βοσκημάτων βίον προαιρούμενοι, τυγχάνουσι δὲ λόγου διὰ τὸ πολλοὺσ τῶν ἐν ταῖσ ἐξουσίαισ ὁμοιοπαθεῖν Σαρδαναπάλλῳ. οἱ δὲ χαρίεντεσ καὶ πρακτικοὶ τιμήν· τοῦ γὰρ πολιτικοῦ βίου σχεδὸν τοῦτο τέλοσ.

φαίνεται δ’ ἐπιπολαιότερον εἶναι τοῦ ζητουμένου· δοκεῖ γὰρ ἐν τοῖσ τιμῶσι μᾶλλον εἶναι ἢ ἐν τῷ τιμωμένῳ, τἀγαθὸν δὲ οἰκεῖόν τι καὶ δυσαφαίρετον εἶναι μαντευόμεθα. ἔτι δ’ ἐοίκασι τὴν τιμὴν διώκειν ἵνα πιστεύσωσιν ἑαυτοὺσ ἀγαθοὺσ εἶναι·

ζητοῦσι γοῦν ὑπὸ τῶν φρονίμων τιμᾶσθαι, καὶ παρ’ οἷσ γινώσκονται, καὶ ἐπ’ ἀρετῇ· δῆλον οὖν ὅτι κατά γε τούτουσ ἡ ἀρετὴ κρείττων. τάχα δὲ καὶ μᾶλλον ἄν τισ τέλοσ τοῦ πολιτικοῦ βίου ταύτην ὑπολάβοι.

φαίνεται δὲ ἀτελεστέρα καὶ αὕτη· δοκεῖ γὰρ ἐνδέχεσθαι καὶ καθεύδειν ἔχοντα τὴν ἀρετὴν ἢ ἀπρακτεῖν διὰ βίου, καὶ πρὸσ τούτοισ κακοπαθεῖν καὶ ἀτυχεῖν τὰ μέγιστα· τὸν δ’ οὕτω ζῶντα οὐδεὶσ ἂν εὐδαιμονίσειεν, εἰ μὴ θέσιν διαφυλάττων.

καὶ περὶ μὲν τούτων ἅλισ· ἱκανῶσ γὰρ καὶ ἐν τοῖσ ἐγκυκλίοισ εἴρηται περὶ αὐτῶν. τρίτοσ δ’ ἐστὶν ὁ θεωρητικόσ, ὑπὲρ οὗ τὴν ἐπίσκεψιν ἐν τοῖσ ἑπομένοισ ποιησόμεθα. ὁ δὲ χρηματιστὴσ βίαιόσ τισ ἐστίν, καὶ ὁ πλοῦτοσ δῆλον ὅτι οὐ τὸ ζητούμενον ἀγαθόν·

χρήσιμον γὰρ καὶ ἄλλου χάριν. διὸ μᾶλλον τὰ πρότερον λεχθέντα τέλη τισ ἂν ὑπολάβοι· δι’ αὑτὰ γὰρ ἀγαπᾶται. φαίνεται δ’ οὐδ’ ἐκεῖνα· καίτοι πολλοὶ λόγοι πρὸσ αὐτὰ καταβέβληνται. ταῦτα μὲν οὖν ἀφείσθω.

τὸ δὲ καθόλου βέλτιον ἴσωσ ἐπισκέψασθαι καὶ διαπορῆσαι πῶσ λέγεται, καίπερ προσάντουσ τῆσ τοιαύτησ ζητήσεωσ γινομένησ διὰ τὸ φίλουσ ἄνδρασ εἰσαγαγεῖν τὰ εἴδη. δόξειε δ’ ἂν ἴσωσ βέλτιον εἶναι καὶ δεῖν ἐπὶ σωτηρίᾳ γε τῆσ ἀληθείασ καὶ τὰ οἰκεῖα ἀναιρεῖν, ἄλλωσ τε καὶ φιλοσόφουσ ὄντασ· ἀμφοῖν γὰρ ὄντοιν φίλοιν ὅσιον προτιμᾶν τὴν ἀλήθειαν.

οἱ δὴ κομίσαντεσ τὴν δόξαν ταύτην οὐκ ἐποίουν ἰδέασ ἐν οἷσ τὸ πρότερον καὶ ὕστερον ἔλεγον, διόπερ οὐδὲ τῶν ἀριθμῶν ἰδέαν κατεσκεύαζον· τὸ δ’ ἀγαθὸν λέγεται καὶ ἐν τῷ τί ἐστι καὶ ἐν τῷ ποιῷ καὶ ἐν τῷ πρόσ τι, τὸ δὲ καθ’ αὑτὸ καὶ ἡ οὐσία πρότερον τῇ φύσει τοῦ πρόσ τι παραφυάδι γὰρ τοῦτ’ ἐοίκε καὶ συμβεβηκότι τοῦ ὄντοσ· ὥστ’ οὐκ ἂν εἰή κοινή τισ ἐπὶ τούτοισ ἰδέα.

ἔτι δ’ ἐπεὶ τἀγαθὸν ἰσαχῶσ λέγεται τῷ ὄντι καὶ γὰρ ἐν τῷ τί λέγεται, οἱο͂ν ὁ θεὸσ καὶ ὁ νοῦσ, καὶ ἐν τῷ ποιῷ αἱ ἀρεταί, καὶ ἐν τῷ ποσῷ τὸ μέτριον, καὶ ἐν τῷ πρόσ τι τὸ χρήσιμον, καὶ ἐν χρόνῳ καιρόσ, καὶ ἐν τόπῳ δίαιτα καὶ ἕτερα τοιαῦτα, δῆλον ὡσ οὐκ ἂν εἰή κοινόν τι καθόλου καὶ ἕν· οὐ γὰρ ἂν ἐλέγετ’ ἐν πάσαισ ταῖσ κατηγορίαισ, ἀλλ’ ἐν μιᾷ μόνῃ.

ἔτι δ’ ἐπεὶ τῶν κατὰ μίαν ἰδέαν μία καὶ ἐπιστήμη, καὶ τῶν ἀγαθῶν ἁπάντων ἦν ἂν μία τισ ἐπιστήμη· νῦν δ’ εἰσὶ πολλαὶ καὶ τῶν ὑπὸ μίαν κατηγορίαν, οἱο͂ν καιροῦ, ἐν πολέμῳ μὲν γὰρ στρατηγικὴ ἐν νόσῳ δ’ ἰατρική, καὶ τοῦ μετρίου ἐν τροφῇ μὲν ἰατρικὴ ἐν πόνοισ δὲ γυμναστική.

ποτε καὶ βούλονται λέγειν αὐτοέκαστον, εἴπερ ἔν τε αὐτοανθρώπῳ καὶ ἐν ἀνθρώπῳ εἷσ καὶ ὁ αὐτὸσ λόγοσ ἐστὶν ὁ τοῦ ἀνθρώπου.

ᾗ γὰρ ἄνθρωποσ, οὐδὲν διοίσουσιν·

εἰ δ’ οὕτωσ, οὐδ’ ᾗ ἀγαθόν. ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῷ ἀίδιον εἶναι μᾶλλον ἀγαθὸν ἔσται, εἴπερ μηδὲ λευκότερον τὸ πολυχρόνιον τοῦ ἐφημέρου. πιθανώτερον δ’ ἐοίκασιν οἱ Πυθαγόρειοι λέγειν περὶ αὐτοῦ, τιθέντεσ ἐν τῇ τῶν ἀγαθῶν συστοιχίᾳ τὸ ἕν·

οἷσ δὴ καὶ Σπεύσιπποσ ἐπακολουθῆσαι δοκεῖ. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἄλλοσ ἔστω λόγοσ· τοῖσ δὲ λεχθεῖσιν ἀμφισβήτησίσ τισ ὑποφαίνεται διὰ τὸ μὴ περὶ παντὸσ ἀγαθοῦ τοὺσ λόγουσ εἰρῆσθαι, λέγεσθαι δὲ καθ’ ἓν εἶδοσ τὰ καθ’ αὑτὰ διωκόμενα καὶ ἀγαπώμενα, τὰ δὲ ποιητικὰ τούτων ἢ φυλακτικά πωσ ἢ τῶν ἐναντίων κωλυτικὰ διὰ ταῦτα λέγεσθαι καὶ τρόπον ἄλλον. δῆλον οὖν ὅτι διττῶσ λέγοιτ’ ἂν τἀγαθά, καὶ τὰ μὲν καθ’ αὑτά, θάτερα δὲ διὰ ταῦτα.

χωρίσαντεσ οὖν ἀπὸ τῶν ὠφελίμων τὰ καθ’ αὑτὰ σκεψώμεθα εἰ λέγεται κατὰ μίαν ἰδέαν. καθ’ αὑτὰ δὲ ποῖα θείη τισ ἄν;

ἢ ὅσα καὶ μονούμενα διώκεται, οἱο͂ν τὸ φρονεῖν καὶ ὁρᾶν καὶ ἡδοναί τινεσ καὶ τιμαί; ταῦτα γὰρ εἰ καὶ δι’ ἄλλο τι διώκομεν, ὅμωσ τῶν καθ’ αὑτὰ ἀγαθῶν θείη τισ ἄν. ἢ οὐδ’ ἄλλο οὐδὲν πλὴν τῆσ ἰδέασ; ὥστε μάταιον ἔσται τὸ εἶδοσ.

εἰ δὲ καὶ ταῦτ’ ἐστὶ τῶν καθ’ αὑτά, τὸν τἀγαθοῦ λόγον ἐν ἅπασιν αὐτοῖσ τὸν αὐτὸν ἐμφαίνεσθαι δεήσει, καθάπερ ἐν χιόνι καὶ ψιμυθίῳ τὸν τῆσ λευκότητοσ. τιμῆσ δὲ καὶ φρονήσεωσ καὶ ἡδονῆσ ἕτεροι καὶ διαφέροντεσ οἱ λόγοι ταύτῃ ᾗ ἀγαθά. οὐκ ἔστιν ἄρα τὸ ἀγαθὸν κοινόν τι κατὰ μίαν ἰδέαν. ἀλλὰ πῶσ δὴ λέγεται;

οὐ γὰρ ἐοίκε τοῖσ γε ἀπὸ τύχησ ὁμωνύμοισ. ἀλλ’ ἆρά γε τῷ ἀφ’ ἑνὸσ εἶναι ἢ πρὸσ ἓν ἅπαντα συντελεῖν, ἢ μᾶλλον κατ’ ἀναλογίαν; ὡσ γὰρ ἐν σώματι ὄψισ, ἐν ψυχῇ νοῦσ, καὶ ἄλλο δὴ ἐν ἄλλῳ. ἀλλ’ ἴσωσ ταῦτα μὲν ἀφετέον τὸ νῦν·

ἐξακριβοῦν γὰρ ὑπὲρ αὐτῶν ἄλλησ ἂν εἰή φιλοσοφίασ οἰκειότερον. ὁμοίωσ δὲ καὶ περὶ τῆσ ἰδέασ· εἰ γὰρ καὶ ἔστιν ἕν τι τὸ κοινῇ κατηγορούμενον ἀγαθὸν ἢ χωριστὸν αὐτό τι καθ’ αὑτό, δῆλον ὡσ οὐκ ἂν εἰή πρακτὸν οὐδὲ κτητὸν ἀνθρώπῳ· νῦν δὲ τοιοῦτόν τι ζητεῖται. τάχα δέ τῳ δόξειεν ἂν βέλτιον εἶναι γνωρίζειν αὐτὸ πρὸσ τὰ κτητὰ καὶ πρακτὰ τῶν ἀγαθῶν·

οἱο͂ν γὰρ παράδειγμα τοῦτ’ ἔχοντεσ μᾶλλον εἰσόμεθα καὶ τὰ ἡμῖν ἀγαθά, κἂν εἰδῶμεν, ἐπιτευξόμεθα αὐτῶν.

πιθανότητα μὲν οὖν τινα ἔχει ὁ λόγοσ, ἐοίκε δὲ ταῖσ ἐπιστήμαισ διαφωνεῖν· πᾶσαι γὰρ ἀγαθοῦ τινὸσ ἐφιέμεναι καὶ τὸ ἐνδεὲσ ἐπιζητοῦσαι παραλείπουσι τὴν γνῶσιν αὐτοῦ.

καίτοι βοήθημα τηλικοῦτον τοὺσ τεχνίτασ ἅπαντασ ἀγνοεῖν καὶ μηδ’ ἐπιζητεῖν οὐκ εὔλογον. ἄπορον δὲ καὶ τί ὠφεληθήσεται ὑφάντησ ἢ τέκτων πρὸσ τὴν αὑτοῦ τέχνην εἰδὼσ τὸ αὐτὸ τοῦτο ἀγαθόν, ἢ πῶσ ἰατρικώτεροσ ἢ στρατηγικώτεροσ ἔσται ὁ τὴν ἰδέαν αὐτὴν τεθεαμένοσ. φαίνεται μὲν γὰρ οὐδὲ τὴν ὑγίειαν οὕτωσ ἐπισκοπεῖν ὁ ἰατρόσ, ἀλλὰ τὴν ἀνθρώπου, μᾶλλον δ’ ἴσωσ τὴν τοῦδε·

καθ’ ἕκαστον γὰρ ἰατρεύει. καὶ περὶ μὲν τούτων ἐπὶ τοσοῦτον εἰρήσθω. πάλιν δ’ ἐπανέλθωμεν ἐπὶ τὸ ζητούμενον ἀγαθόν, τί ποτ’ ἂν εἰή.

φαίνεται μὲν γὰρ ἄλλο ἐν ἄλλῃ πράξει καὶ τέχνῃ· ἄλλο γὰρ ἐν ἰατρικῇ καὶ στρατηγικῇ καὶ ταῖσ λοιπαῖσ ὁμοίωσ. τί οὖν ἑκάστησ τἀγαθόν; ἢ οὗ χάριν τὰ λοιπὰ πράττεται; τοῦτο δ’ ἐν ἰατρικῇ μὲν ὑγίεια, ἐν στρατηγικῇ δὲ νίκη, ἐν οἰκοδομικῇ δ’ οἰκία, ἐν ἄλλῳ δ’ ἄλλο, ἐν ἁπάσῃ δὲ πράξει καὶ προαιρέσει τὸ τέλοσ· τούτου γὰρ ἕνεκα τὰ λοιπὰ πράττουσι πάντεσ.

ὥστ’ εἴ τι τῶν πρακτῶν ἁπάντων ἐστὶ τέλοσ, τοῦτ’ ἂν εἰή τὸ πρακτὸν ἀγαθόν, εἰ δὲ πλείω, ταῦτα. μεταβαίνων δὴ ὁ λόγοσ εἰσ ταὐτὸν ἀφῖκται· τοῦτο δ’ ἔτι μᾶλλον διασαφῆσαι πειρατέον. ἐπεὶ δὲ πλείω φαίνεται τὰ τέλη, τούτων δ’ αἱρούμεθά τινα δι’ ἕτερον, οἱο͂ν πλοῦτον αὐλοὺσ καὶ ὅλωσ τὰ ὄργανα, δῆλον ὡσ οὐκ ἔστι πάντα τέλεια·

τὸ δ’ ἄριστον τέλειόν τι φαίνεται. ὥστ’ εἰ μέν ἐστιν ἕν τι μόνον τέλειον, τοῦτ’ ἂν εἰή τὸ ζητούμενον, εἰ δὲ πλείω, τὸ τελειότατον τούτων. τελειότερον δὲ λέγομεν τὸ καθ’ αὑτὸ διωκτὸν τοῦ δι’ ἕτερον καὶ τὸ μηδέποτε δι’ ἄλλο αἱρετὸν τῶν <καὶ> καθ’ αὑτὰ καὶ δι’ αὐτὸ αἱρετῶν, καὶ ἁπλῶσ δὴ τέλειον τὸ καθ’ αὑτὸ αἱρετὸν ἀεὶ καὶ μηδέποτε δι’ ἄλλο.

τοιοῦτον δ’ ἡ εὐδαιμονία μάλιστ’ εἶναι δοκεῖ· ταύτην γὰρ αἱρούμεθα ἀεὶ δι’ αὐτὴν καὶ οὐδέποτε δι’ ἄλλο, τιμὴν δὲ καὶ ἡδονὴν καὶ νοῦν καὶ πᾶσαν ἀρετὴν αἱρούμεθα μὲν καὶ δι’ αὐτά μηθενὸσ γὰρ ἀποβαίνοντοσ ἑλοίμεθ’ ἂν ἕκαστον αὐτῶν, αἱρούμεθα δὲ καὶ τῆσ εὐδαιμονίασ χάριν, διὰ τούτων ὑπολαμβάνοντεσ εὐδαιμονήσειν.

τὴν δ’ εὐδαιμονίαν οὐδεὶσ αἱρεῖται τούτων χάριν, οὐδ’ ὅλωσ δι’ ἄλλο.

φαίνεται δὲ καὶ ἐκ τῆσ αὐταρκείασ τὸ αὐτὸ συμβαίνειν· τὸ γὰρ τέλειον ἀγαθὸν αὔταρκεσ εἶναι δοκεῖ. τὸ δ’ αὔταρκεσ λέγομεν οὐκ αὐτῷ μόνῳ, τῷ ζῶντι βίον μονώτην, ἀλλὰ καὶ γονεῦσι καὶ τέκνοισ καὶ γυναικὶ καὶ ὅλωσ τοῖσ φίλοισ καὶ πολίταισ, ἐπειδὴ φύσει πολιτικὸν ὁ ἄνθρωποσ. τούτων δὲ ληπτέοσ ὁρ́οσ τισ·

ἐπεκτείνοντι γὰρ ἐπὶ τοὺσ γονεῖσ καὶ τοὺσ ἀπογόνουσ καὶ τῶν φίλων τοὺσ φίλουσ εἰσ ἄπειρον πρόεισιν. ἀλλὰ τοῦτο μὲν εἰσαῦθισ ἐπισκεπτέον· τὸ δ’ αὔταρκεσ τίθεμεν ὃ μονούμενον αἱρετὸν ποιεῖ τὸν βίον καὶ μηδενὸσ ἐνδεᾶ· τοιοῦτον δὲ τὴν εὐδαιμονίαν οἰόμεθα εἶναι·

ἔτι δὲ πάντων αἱρετωτάτην μὴ συναριθμουμένην ‐ συναριθμουμένην δὲ δῆλον ὡσ αἱρετωτέραν μετὰ τοῦ ἐλαχίστου τῶν ἀγαθῶν· ὑπεροχὴ γὰρ ἀγαθῶν γίνεται τὸ προστιθέμενον, ἀγαθῶν δὲ τὸ μεῖζον αἱρετώτερον ἀεί. τέλειον δή τι φαίνεται καὶ αὔταρκεσ ἡ εὐδαιμονία, τῶν πρακτῶν οὖσα τέλοσ.

ἀλλ’ ἴσωσ τὴν μὲν εὐδαιμονίαν τὸ ἄριστον λέγειν ὁμολογούμενόν τι φαίνεται, ποθεῖται δ’ ἐναργέστερον τί ἐστιν ἔτι λεχθῆναι. τάχα δὴ γένοιτ’ ἂν τοῦτ’, εἰ ληφθείη τὸ ἔργον τοῦ ἀνθρώπου. ὥσπερ γὰρ αὐλητῇ καὶ ἀγαλματοποιῷ καὶ παντὶ τεχνίτῃ, καὶ ὅλωσ ὧν ἔστιν ἔργον τι καὶ πρᾶξισ, ἐν τῷ ἔργῳ δοκεῖ τἀγαθὸν εἶναι καὶ τὸ εὖ, οὕτω δόξειεν ἂν καὶ ἀνθρώπῳ, εἴπερ ἔστι τι ἔργον αὐτοῦ.

πότερον οὖν τέκτονοσ μὲν καὶ σκυτέωσ ἔστιν ἔργα τινὰ καὶ πράξεισ, ἀνθρώπου δ’ οὐδέν ἐστιν, ἀλλ’ ἀργὸν πέφυκεν; ἢ καθάπερ ὀφθαλμοῦ καὶ χειρὸσ καὶ ποδὸσ καὶ ὅλωσ ἑκάστου τῶν μορίων φαίνεταί τι ἔργον, οὕτω καὶ ἀνθρώπου παρὰ πάντα ταῦτα θείη τισ ἂν ἔργον τι;

τί οὖν δὴ τοῦτ’ ἂν εἰή ποτέ; τὸ μὲν γὰρ ζῆν κοινὸν εἶναι φαίνεται καὶ τοῖσ φυτοῖσ, ζητεῖται δὲ τὸ ἴδιον. ἀφοριστέον ἄρα τήν τε θρεπτικὴν καὶ τὴν αὐξητικὴν ζωήν.

ἑπομένη δὲ αἰσθητική τισ ἂν εἰή, φαίνεται δὲ καὶ αὐτὴ κοινὴ καὶ ἵππῳ καὶ βοὶ̈ καὶ παντὶ ζῴῳ. λείπεται δὴ πρακτική τισ τοῦ λόγον ἔχοντοσ· τούτου δὲ τὸ μὲν ὡσ ἐπιπειθὲσ λόγῳ, τὸ δ’ ὡσ ἔχον καὶ διανοούμενον. διττῶσ δὲ καὶ ταύτησ λεγομένησ τὴν κατ’ ἐνέργειαν θετέον·

κυριώτερον γὰρ αὕτη δοκεῖ λέγεσθαι. εἰ δ’ ἐστὶν ἔργον ἀνθρώπου ψυχῆσ ἐνέργεια κατὰ λόγον ἢ μὴ ἄνευ λόγου, τὸ δ’ αὐτό φαμεν ἔργον εἶναι τῷ γένει τοῦδε καὶ τοῦδε σπουδαίου, ὥσπερ κιθαριστοῦ καὶ σπουδαίου κιθαριστοῦ, καὶ ἁπλῶσ δὴ τοῦτ’ ἐπὶ πάντων, προστιθεμένησ τῆσ κατὰ τὴν ἀρετὴν ὑπεροχῆσ πρὸσ τὸ ἔργον· κιθαριστοῦ μὲν γὰρ κιθαρίζειν, σπουδαίου δὲ τὸ εὖ·

εἰ δ’ οὕτωσ, ἀνθρώπου δὲ τίθεμεν ἔργον ζωήν τινα, ταύτην δὲ ψυχῆσ ἐνέργειαν καὶ πράξεισ μετὰ λόγου, σπουδαίου δ’ ἀνδρὸσ εὖ ταῦτα καὶ καλῶσ, ἕκαστον δ’ εὖ κατὰ τὴν οἰκείαν ἀρετὴν ἀποτελεῖται· εἰ δ’ οὕτω, τὸ ἀνθρώπινον ἀγαθὸν ψυχῆσ ἐνέργεια γίνεται κατ’ ἀρετήν, εἰ δὲ πλείουσ αἱ ἀρεταί, κατὰ τὴν ἀρίστην καὶ τελειοτάτην.

ἔτι δ’ ἐν βίῳ τελείῳ. μία γὰρ χελιδὼν ἐάρ οὐ ποιεῖ, οὐδὲ μία ἡμέρα· οὕτω δὲ οὐδὲ μακάριον καὶ εὐδαίμονα μία ἡμέρα οὐδ’ ὀλίγοσ χρόνοσ. περιγεγράφθω μὲν οὖν τἀγαθὸν ταύτῃ·

δεῖ γὰρ ἴσωσ ὑποτυπῶσαι πρῶτον, εἶθ’ ὕστερον ἀναγράψαι. δόξειε δ’ ἂν παντὸσ εἶναι προαγαγεῖν καὶ διαρθρῶσαι τὰ καλῶσ ἔχοντα τῇ περιγραφῇ, καὶ ὁ χρόνοσ τῶν τοιούτων εὑρετὴσ ἢ συνεργὸσ ἀγαθὸσ εἶναι· ὅθεν καὶ τῶν τεχνῶν γεγόνασιν αἱ ἐπιδόσεισ· παντὸσ γὰρ προσθεῖναι τὸ ἐλλεῖπον.

μεμνῆσθαι δὲ καὶ τῶν προειρημένων χρή, καὶ τὴν ἀκρίβειαν μὴ ὁμοίωσ ἐν ἅπασιν ἐπιζητεῖν, ἀλλ’ ἐν ἑκάστοισ κατὰ τὴν ὑποκειμένην ὕλην καὶ ἐπὶ τοσοῦτον ἐφ’ ὅσον οἰκεῖον τῇ μεθόδῳ. καὶ γὰρ τέκτων καὶ γεωμέτρησ διαφερόντωσ ἐπιζητοῦσι τὴν ὀρθήν· ὃ μὲν γὰρ ἐφ’ ὅσον χρησίμη πρὸσ τὸ ἔργον, ὃ δὲ τί ἐστιν ἢ ποῖόν τι·

θεατὴσ γὰρ τἀληθοῦσ. τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον καὶ ἐν τοῖσ ἄλλοισ ποιητέον, ὅπωσ μὴ τὰ πάρεργα τῶν ἔργων πλείω γίνηται. οὐκ ἀπαιτητέον δ’ οὐδὲ τὴν αἰτίαν ἐν ἅπασιν ὁμοίωσ, ἀλλ’ ἱκανὸν ἔν τισι τὸ ὅτι δειχθῆναι καλῶσ, οἱο͂ν καὶ περὶ τὰσ ἀρχάσ·

τὸ δ’ ὅτι πρῶτον καὶ ἀρχή. τῶν ἀρχῶν δ’ αἳ μὲν ἐπαγωγῇ θεωροῦνται, αἳ δ’ αἰσθήσει, αἳ δ’ ἐθισμῷ τινί, καὶ ἄλλαι δ’ ἄλλωσ. μετιέναι δὲ πειρατέον ἑκάστασ ᾗ πεφύκασιν, καὶ σπουδαστέον ὅπωσ διορισθῶσι καλῶσ· μεγάλην γὰρ ἔχουσι ῥοπὴν πρὸσ τὰ ἑπόμενα.

δοκεῖ γὰρ πλεῖον ἢ ἥμισυ τοῦ παντὸσ εἶναι ἡ ἀρχή, καὶ πολλὰ συμφανῆ γίνεσθαι δι’ αὐτῆσ τῶν ζητουμένων. σκεπτέον δὲ περὶ αὐτῆσ οὐ μόνον ἐκ τοῦ συμπεράσματοσ καὶ ἐξ ὧν ὁ λόγοσ, ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν λεγομένων περὶ αὐτῆσ· τῷ μὲν γὰρ ἀληθεῖ πάντα συνᾴδει τὰ ὑπάρχοντα, τῷ δὲ ψευδεῖ ταχὺ διαφωνεῖ τἀληθέσ.

νενεμημένων δὴ τῶν ἀγαθῶν τριχῇ, καὶ τῶν μὲν ἐκτὸσ λεγομένων τῶν δὲ περὶ ψυχὴν καὶ σῶμα, τὰ περὶ ψυχὴν κυριώτατα λέγομεν καὶ μάλιστα ἀγαθά, τὰσ δὲ πράξεισ καὶ τὰσ ἐνεργείασ τὰσ ψυχικὰσ περὶ ψυχὴν τίθεμεν. ὥστε καλῶσ ἂν λέγοιτο κατά γε ταύτην τὴν δόξαν παλαιὰν οὖσαν καὶ ὁμολογουμένην ὑπὸ τῶν φιλοσοφούντων.

ὀρθῶσ δὲ καὶ ὅτι πράξεισ τινὲσ λέγονται καὶ ἐνέργειαι τὸ τέλοσ· οὕτω γὰρ τῶν περὶ ψυχὴν ἀγαθῶν γίνεται καὶ οὐ τῶν ἐκτόσ. συνᾴδει δὲ τῷ λόγῳ καὶ τὸ εὖ ζῆν καὶ τὸ εὖ πράττειν τὸν εὐδαίμονα· σχεδὸν γὰρ εὐζωία τισ εἴρηται καὶ εὐπραξία.

φαίνεται δὲ καὶ τὰ ἐπιζητούμενα τὰ περὶ τὴν εὐδαιμονίαν ἅπανθ’ ὑπάρχειν τῷ λεχθέντι. τοῖσ μὲν γὰρ ἀρετὴ τοῖσ δὲ φρόνησισ ἄλλοισ δὲ σοφία τισ εἶναι δοκεῖ, τοῖσ δὲ ταῦτα ἢ τούτων τι μεθ’ ἡδονῆσ ἢ οὐκ ἄνευ ἡδονῆσ· ἕτεροι δὲ καὶ τὴν ἐκτὸσ εὐετηρίαν συμπαραλαμβάνουσιν.

τούτων δὲ τὰ μὲν πολλοὶ καὶ παλαιοὶ λέγουσιν, τὰ δὲ ὀλίγοι καὶ ἔνδοξοι ἄνδρεσ· οὐδετέρουσ δὲ τούτων εὔλογον διαμαρτάνειν τοῖσ ὅλοισ, ἀλλ’ ἕν γέ τι ἢ καὶ τὰ πλεῖστα κατορθοῦν. τοῖσ μὲν οὖν λέγουσι τὴν ἀρετὴν ἢ ἀρετήν τινα συνῳδόσ ἐστιν ὁ λόγοσ·

ταύτησ γάρ ἐστιν ἡ κατ’ αὐτὴν ἐνέργεια. διαφέρει δὲ ἴσωσ οὐ μικρὸν ἐν κτήσει ἢ χρήσει τὸ ἄριστον ὑπολαμβάνειν, καὶ ἐν ἕξει ἢ ἐνεργείᾳ. τὴν μὲν γὰρ ἕξιν ἐνδέχεται μηδὲν ἀγαθὸν ἀποτελεῖν ὑπάρχουσαν, οἱο͂ν τῷ καθεύδοντι ἢ καὶ ἄλλωσ πωσ ἐξηργηκότι, τὴν δ’ ἐνέργειαν οὐχ οἱο͂́ν τε· πράξει γὰρ ἐξ ἀνάγκησ, καὶ εὖ πράξει.

ὥσπερ δ’ Ὀλυμπίασιν οὐχ οἱ κάλλιστοι καὶ ἰσχυρότατοι στεφανοῦνται ἀλλ’ οἱ ἀγωνιζόμενοι τούτων γάρ τινεσ νικῶσιν, οὕτω καὶ τῶν ἐν τῷ βίῳ καλῶν κἀγαθῶν οἱ πράττοντεσ ὀρθῶσ ἐπήβολοι γίνονται. ἔστι δὲ καὶ ὁ βίοσ αὐτῶν καθ’ αὑτὸν ἡδύσ.

τὸ μὲν γὰρ ἥδεσθαι τῶν ψυχικῶν, ἑκάστῳ δ’ ἐστὶν ἡδὺ πρὸσ ὃ λέγεται φιλοτοιοῦτοσ, οἱο͂ν ἵπποσ μὲν τῷ φιλίππῳ, θέαμα δὲ τῷ φιλοθεώρῳ· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ τὰ δίκαια τῷ φιλοδικαίῳ καὶ ὅλωσ τὰ κατ’ ἀρετὴν τῷ φιλαρέτῳ.

τοῖσ μὲν οὖν πολλοῖσ τὰ ἡδέα μάχεται διὰ τὸ μὴ φύσει τοιαῦτ’ εἶναι, τοῖσ δὲ φιλοκάλοισ ἐστὶν ἡδέα τὰ φύσει ἡδέα· τοιαῦται δ’ αἱ κατ’ ἀρετὴν πράξεισ, ὥστε καὶ τούτοισ εἰσὶν ἡδεῖαι καὶ καθ’ αὑτάσ. οὐδὲν δὴ προσδεῖται τῆσ ἡδονῆσ ὁ βίοσ αὐτῶν ὥσπερ περιάπτου τινόσ, ἀλλ’ ἔχει τὴν ἡδονὴν ἐν ἑαυτῷ. πρὸσ τοῖσ εἰρημένοισ γὰρ οὐδ’ ἐστὶν ἀγαθὸσ ὁ μὴ χαίρων ταῖσ καλαῖσ πράξεσιν· οὔτε γὰρ δίκαιον οὐθεὶσ ἂν εἴποι τὸν μὴ χαίροντα τῷ δικαιοπραγεῖν, οὔτ’ ἐλευθέριον τὸν μὴ χαίροντα ταῖσ ἐλευθερίοισ πράξεσιν·

ὁμοίωσ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων.

εἰ δ’ οὕτω, καθ’ αὑτὰσ ἂν εἰε͂ν αἱ κατ’ ἀρετὴν πράξεισ ἡδεῖαι. ἀλλὰ μὴν καὶ ἀγαθαί γε καὶ καλαί, καὶ μάλιστα τούτων ἕκαστον, εἴπερ καλῶσ κρίνει περὶ αὐτῶν ὁ σπουδαῖοσ· κρίνει δ’ ὡσ εἴπομεν. ἄριστον ἄρα καὶ κάλλιστον καὶ ἥδιστον ἡ εὐδαιμονία, καὶ οὐ διώρισται ταῦτα κατὰ τὸ Δηλιακὸν ἐπίγραμμα· κάλλιστον τὸ δικαιότατον, λῷστον δ’ ὑγιαίνειν·

ἥδιστον δὲ πέφυχ’ οὗ τισ ἐρᾷ τὸ τυχεῖν. ἅπαντα γὰρ ὑπάρχει ταῦτα ταῖσ ἀρίσταισ ἐνεργείαισ· ταύτασ δέ, ἢ μίαν τούτων τὴν ἀρίστην, φαμὲν εἶναι τὴν εὐδαιμονίαν. φαίνεται δ’ ὅμωσ καὶ τῶν ἐκτὸσ ἀγαθῶν προσδεομένη, καθάπερ εἴπομεν·

ἀδύνατον γὰρ ἢ οὐ ῥᾴδιον τὰ καλὰ πράττειν ἀχορήγητον ὄντα. πολλὰ μὲν γὰρ πράττεται, καθάπερ δι’ ὀργάνων, διὰ φίλων καὶ πλούτου καὶ πολιτικῆσ δυνάμεωσ· ἐνίων δὲ τητώμενοι ῥυπαίνουσι τὸ μακάριον, οἱο͂ν εὐγενείασ εὐτεκνίασ κάλλουσ·

οὐ πάνυ γὰρ εὐδαιμονικὸσ ὁ τὴν ἰδέαν παναίσχησ ἢ δυσγενὴσ ἢ μονώτησ καὶ ἄτεκνοσ, ἔτι δ’ ἴσωσ ἧττον, εἴ τῳ πάγκακοι παῖδεσ εἰε͂ν ἢ φίλοι, ἢ ἀγαθοὶ ὄντεσ τεθνᾶσιν. καθάπερ οὖν εἴπομεν, ἐοίκε προσδεῖσθαι καὶ τῆσ τοιαύτησ εὐημερίασ·

ὅθεν εἰσ ταὐτὸ τάττουσιν ἔνιοι τὴν εὐτυχίαν τῇ εὐδαιμονίᾳ, ἕτεροι δὲ τὴν ἀρετήν. ὅθεν καὶ ἀπορεῖται πότερόν ἐστι μαθητὸν ἢ ἐθιστὸν ἢ καὶ ἄλλωσ πωσ ἀσκητόν, ἢ κατά τινα θείαν μοῖραν ἢ καὶ διὰ τύχην παραγίνεται. εἰ μὲν οὖν καὶ ἄλλο τί ἐστι θεῶν δώρημα ἀνθρώποισ, εὔλογον καὶ τὴν εὐδαιμονίαν θεόσδοτον εἶναι, καὶ μάλιστα τῶν ἀνθρωπίνων ὅσῳ βέλτιστον.

ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἴσωσ ἄλλησ ἂν εἰή σκέψεωσ οἰκειότερον, φαίνεται δὲ κἂν εἰ μὴ θεόπεμπτόσ ἐστιν ἀλλὰ δι’ ἀρετὴν καί τινα μάθησιν ἢ ἄσκησιν παραγίνεται, τῶν θειοτάτων εἶναι· τὸ γὰρ τῆσ ἀρετῆσ ἆθλον καὶ τέλοσ ἄριστον εἶναι φαίνεται καὶ θεῖόν τι καὶ μακάριον.

εἰή δ’ ἂν καὶ πολύκοινον· δυνατὸν γὰρ ὑπάρξαι πᾶσι τοῖσ μὴ πεπηρωμένοισ πρὸσ ἀρετὴν διά τινοσ μαθήσεωσ καὶ ἐπιμελείασ. εἰ δ’ ἐστὶν οὕτω βέλτιον ἢ τὸ διὰ τύχην εὐδαιμονεῖν, εὔλογον ἔχειν οὕτωσ, εἴπερ τὰ κατὰ φύσιν, ὡσ οἱο͂́ν τε κάλλιστα ἔχειν, οὕτω πέφυκεν, ὁμοίωσ δὲ καὶ τὰ κατὰ τέχνην καὶ πᾶσαν αἰτίαν, καὶ μάλιστα <τὰ> κατὰ τὴν ἀρίστην.

τὸ δὲ μέγιστον καὶ κάλλιστον ἐπιτρέψαι τύχῃ λίαν πλημμελὲσ ἂν εἰή. συμφανὲσ δ’ ἐστὶ καὶ ἐκ τοῦ λόγου τὸ ζητούμενον· εἴρηται γὰρ ψυχῆσ ἐνέργεια κατ’ ἀρετὴν ποιά τισ.

τῶν δὲ λοιπῶν ἀγαθῶν τὰ μὲν ὑπάρχειν ἀναγκαῖον, τὰ δὲ συνεργὰ καὶ χρήσιμα πέφυκεν ὀργανικῶσ. ὁμολογούμενα δὲ ταῦτ’ ἂν εἰή καὶ τοῖσ ἐν ἀρχῇ· τέλοσ ἄριστον ἐτίθεμεν, αὕτη δὲ πλείστην ἐπιμέλειαν ποιεῖται τοῦ ποιούσ τινασ καὶ ἀγαθοὺσ τοὺσ πολίτασ ποιῆσαι καὶ πρακτικοὺσ τῶν καλῶν.

εἰκότωσ οὖν οὔτε βοῦν οὔτε ἵππον οὔτε ἄλλο τῶν ζῴων οὐδὲν εὔδαιμον λέγομεν· οὐδὲν γὰρ αὐτῶν οἱο͂́ν τε κοινωνῆσαι τοιαύτησ ἐνεργείασ.

διὰ ταύτην δὲ τὴν αἰτίαν οὐδὲ παῖσ εὐδαίμων ἐστίν· οὔπω γὰρ πρακτικὸσ τῶν τοιούτων διὰ τὴν ἡλικίαν· οἱ δὲ λεγόμενοι διὰ τὴν ἐλπίδα μακαρίζονται. δεῖ γάρ, ὥσπερ εἴπομεν, καὶ ἀρετῆσ τελείασ καὶ βίου τελείου. πολλαὶ γὰρ μεταβολαὶ γίνονται καὶ παντοῖαι τύχαι κατὰ τὸν βίον, καὶ ἐνδέχεται τὸν μάλιστ’ εὐθηνοῦντα μεγάλαισ συμφοραῖσ περιπεσεῖν ἐπὶ γήρωσ, καθάπερ ἐν τοῖσ Τρωικοῖσ περὶ Πριάμου μυθεύεται·

τὸν δὲ τοιαύταισ χρησάμενον τύχαισ καὶ τελευτήσαντα ἀθλίωσ οὐδεὶσ εὐδαιμονίζει. πότερον οὖν οὐδ’ ἄλλον οὐδένα ἀνθρώπων εὐδαιμονιστέον ἑώσ ἂν ζῇ, κατὰ Σόλωνα δὲ χρεὼν τέλοσ ὁρᾶν;

εἰ δὲ δὴ καὶ θετέον οὕτωσ, ἆρά γε καὶ ἔστιν εὐδαίμων τότε ἐπειδὰν ἀποθάνῃ; ἢ τοῦτό γε παντελῶσ ἄτοπον, ἄλλωσ τε καὶ τοῖσ λέγουσιν ἡμῖν ἐνέργειάν τινα τὴν εὐδαιμονίαν; εἰ δὲ μὴ λέγομεν τὸν τεθνεῶτα εὐδαίμονα, μηδὲ Σόλων τοῦτο βούλεται, ἀλλ’ ὅτι τηνικαῦτα ἄν τισ ἀσφαλῶσ μακαρίσειεν ἄνθρωπον ὡσ ἐκτὸσ ἤδη τῶν κακῶν ὄντα καὶ τῶν δυστυχημάτων, ἔχει μὲν καὶ τοῦτ’ ἀμφισβήτησίν τινα· δοκεῖ γὰρ εἶναί τι τῷ τεθνεῶτι καὶ κακὸν καὶ ἀγαθόν, εἴπερ καὶ τῷ ζῶντι μὴ αἰσθανομένῳ δέ, οἱο͂ν τιμαὶ καὶ ἀτιμίαι καὶ τέκνων καὶ ὅλωσ ἀπογόνων εὐπραξίαι τε καὶ δυστυχίαι.

ἀπορίαν δὲ καὶ ταῦτα παρέχει·

τῷ γὰρ μακαρίωσ βεβιωκότι μέχρι γήρωσ καὶ τελευτήσαντι κατὰ λόγον ἐνδέχεται πολλὰσ μεταβολὰσ συμβαίνειν περὶ τοὺσ ἐκγόνουσ, καὶ τοὺσ μὲν αὐτῶν ἀγαθοὺσ εἶναι καὶ τυχεῖν βίου τοῦ κατ’ ἀξίαν, τοὺσ δ’ ἐξ ἐναντίασ· δῆλον δ’ ὅτι καὶ τοῖσ ἀποστήμασι πρὸσ τοὺσ γονεῖσ παντοδαπῶσ ἔχειν αὐτοὺσ ἐνδέχεται.

ἄτοπον δὴ γίνοιτ’ ἄν, εἰ συμμεταβάλλοι καὶ ὁ τεθνεὼσ καὶ γίνοιτο ὁτὲ μὲν εὐδαίμων πάλιν δ’ ἄθλιοσ· ἄτοπον δὲ καὶ τὸ μηδὲν μηδ’ ἐπί τινα χρόνον συνικνεῖσθαι τὰ τῶν ἐκγόνων τοῖσ γονεῦσιν. ἀλλ’ ἐπανιτέον ἐπὶ τὸ πρότερον ἀπορηθέν·

τάχα γὰρ ἂν θεωρηθείη καὶ τὸ νῦν ἐπιζητούμενον ἐξ ἐκείνου. μὴ ἀληθεύσεται κατ’ αὐτοῦ τὸ ὑπάρχον διὰ τὸ μὴ βούλεσθαι τοὺσ ζῶντασ εὐδαιμονίζειν διὰ τὰσ μεταβολάσ, καὶ διὰ τὸ μόνιμόν τι τὴν εὐδαιμονίαν ὑπειληφέναι καὶ μηδαμῶσ εὐμετάβολον, τὰσ δὲ τύχασ πολλάκισ ἀνακυκλεῖσθαι περὶ τοὺσ αὐτούσ;

δῆλον γὰρ ὡσ εἰ συνακολουθοίημεν ταῖσ τύχαισ, τὸν αὐτὸν εὐδαίμονα καὶ πάλιν ἄθλιον ἐροῦμεν πολλάκισ, χαμαιλέοντά τινα τὸν εὐδαίμονα ἀποφαίνοντεσ καὶ σαθρῶσ ἱδρυμένον.

ἢ τὸ μὲν ταῖσ τύχαισ ἐπακολουθεῖν οὐδαμῶσ ὀρθόν;

οὐ γὰρ ἐν ταύταισ τὸ εὖ ἢ κακῶσ, ἀλλὰ προσδεῖται τούτων ὁ ἀνθρώπινοσ βίοσ, καθάπερ εἴπομεν, κύριαι δ’ εἰσὶν αἱ κατ’ ἀρετὴν ἐνέργειαι τῆσ εὐδαιμονίασ, αἱ δ’ ἐναντίαι τοῦ ἐναντίου. μαρτυρεῖ δὲ τῷ λόγῳ καὶ τὸ νῦν διαπορηθέν.

περὶ οὐδὲν γὰρ οὕτωσ ὑπάρχει τῶν ἀνθρωπίνων ἔργων βεβαιότησ ὡσ περὶ τὰσ ἐνεργείασ τὰσ κατ’ ἀρετήν· μονιμώτεραι γὰρ καὶ τῶν ἐπιστημῶν αὗται δοκοῦσιν εἶναι· τούτων δ’ αὐτῶν αἱ τιμιώταται μονιμώτεραι διὰ τὸ μάλιστα καὶ συνεχέστατα καταζῆν ἐν αὐταῖσ τοὺσ μακαρίουσ·

τοῦτο γὰρ ἐοίκεν αἰτίῳ τοῦ μὴ γίνεσθαι περὶ αὐτὰσ λήθην. ὑπάρξει δὴ τὸ ζητούμενον τῷ εὐδαίμονι, καὶ ἔσται διὰ βίου τοιοῦτοσ· ἀεὶ γὰρ ἢ μάλιστα πάντων πράξει καὶ θεωρήσει τὰ κατ’ ἀρετήν, καὶ τὰσ τύχασ οἴσει κάλλιστα καὶ πάντῃ πάντωσ ἐμμελῶσ ὅ γ’ ὡσ ἀληθῶσ ἀγαθὸσ καὶ τετράγωνοσ ἄνευ ψόγου. πολλῶν δὲ γινομένων κατὰ τύχην καὶ διαφερόντων μεγέθει καὶ μικρότητι, τὰ μὲν μικρὰ τῶν εὐτυχημάτων, ὁμοίωσ δὲ καὶ τῶν ἀντικειμένων, δῆλον ὡσ οὐ ποιεῖ ῥοπὴν τῆσ ζωῆσ, τὰ δὲ μεγάλα καὶ πολλὰ γινόμενα μὲν εὖ μακαριώτερον τὸν βίον ποιήσει καὶ γὰρ αὐτὰ συνεπικοσμεῖν πέφυκεν, καὶ ἡ χρῆσισ αὐτῶν καλὴ καὶ σπουδαία γίνεται, ἀνάπαλιν δὲ συμβαίνοντα θλίβει καὶ λυμαίνεται τὸ μακάριον·

λύπασ τε γὰρ ἐπιφέρει καὶ ἐμποδίζει πολλαῖσ ἐνεργείαισ.

ὅμωσ δὲ καὶ ἐν τούτοισ διαλάμπει τὸ καλόν, ἐπειδὰν φέρῃ τισ εὐκόλωσ πολλὰσ καὶ μεγάλασ ἀτυχίασ, μὴ δι’ ἀναλγησίαν, ἀλλὰ γεννάδασ ὢν καὶ μεγαλόψυχοσ.

εἰ δ’ εἰσὶν αἱ ἐνέργειαι κύριαι τῆσ ζωῆσ, καθάπερ εἴπομεν, οὐδεὶσ ἂν γένοιτο τῶν μακαρίων ἄθλιοσ· γὰρ πράξει τὰ μισητὰ καὶ τὰ φαῦλα.

τὸν γὰρ ὡσ ἀληθῶσ ἀγαθὸν καὶ ἔμφρονα πάσασ οἰόμεθα τὰσ τύχασ εὐσχημόνωσ φέρειν καὶ ἐκ τῶν ὑπαρχόντων ἀεὶ τὰ κάλλιστα πράττειν, καθάπερ καὶ στρατηγὸν ἀγαθὸν τῷ παρόντι στρατοπέδῳ χρῆσθαι πολεμικώτατα καὶ σκυτοτόμον ἐκ τῶν δοθέντων σκυτῶν κάλλιστον ὑπόδημα ποιεῖν·

τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ τοὺσ ἄλλουσ τεχνίτασ ἅπαντασ.

εἰ δ’ οὕτωσ, ἄθλιοσ μὲν οὐδέποτε γένοιτ’ ἂν ὁ εὐδαίμων, οὐ μὴν μακάριόσ γε, ἂν Πριαμικαῖσ τύχαισ περιπέσῃ. οὐδὲ δὴ ποικίλοσ γε καὶ εὐμετάβολοσ· οὔτε γὰρ ἐκ τῆσ εὐδαιμονίασ κινηθήσεται ῥᾳδίωσ, οὐδ’ ὑπὸ τῶν τυχόντων ἀτυχημάτων ἀλλ’ ὑπὸ μεγάλων καὶ πολλῶν, ἔκ τε τῶν τοιούτων οὐκ ἂν γένοιτο πάλιν εὐδαίμων ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ, ἀλλ’ εἴπερ, ἐν πολλῷ τινὶ καὶ τελείῳ, μεγάλων καὶ καλῶν ἐν αὐτῷ γενόμενοσ ἐπήβολοσ. τί οὖν κωλύει λέγειν εὐδαίμονα τὸν κατ’ ἀρετὴν τελείαν ἐνεργοῦντα καὶ τοῖσ ἐκτὸσ ἀγαθοῖσ ἱκανῶσ κεχορηγημένον μὴ τὸν τυχόντα χρόνον ἀλλὰ τέλειον βίον;

ἢ προσθετέον καὶ βιωσόμενον οὕτω καὶ τελευτήσοντα κατὰ λόγον;

ἐπειδὴ τὸ μέλλον ἀφανὲσ ἡμῖν ἐστίν, τὴν εὐδαιμονίαν δὲ τέλοσ καὶ τέλειον τίθεμεν πάντῃ πάντωσ. εἰ δ’ οὕτω, μακαρίουσ ἐροῦμεν τῶν ζώντων οἷσ ὑπάρχει καὶ ὑπάρξει τὰ λεχθέντα, μακαρίουσ δ’ ἀνθρώπουσ. καὶ περὶ μὲν τούτων ἐπὶ τοσοῦτον διωρίσθω.

τὰσ δὲ τῶν ἀπογόνων τύχασ καὶ τῶν φίλων ἁπάντων τὸ μὲν μηδοτιοῦν συμβάλλεσθαι λίαν ἄφιλον φαίνεται καὶ ταῖσ δόξαισ ἐναντίον· πολλῶν δὲ καὶ παντοίασ ἐχόντων διαφορὰσ τῶν συμβαινόντων, καὶ τῶν μὲν μᾶλλον συνικνουμένων τῶν δ’ ἧττον, καθ’ ἕκαστον μὲν διαιρεῖν μακρὸν καὶ ἀπέραντον φαίνεται, καθόλου δὲ λεχθὲν καὶ τύπῳ τάχ’ ἂν ἱκανῶσ ἔχοι. τὸ διαπορεῖσθαι περὶ τοὺσ κεκμηκότασ εἴ τινοσ ἀγαθοῦ κοινωνοῦσιν ἢ τῶν ἀντικειμένων.

ἐοίκε γὰρ ἐκ τούτων εἰ καὶ διικνεῖται πρὸσ αὐτοὺσ ὁτιοῦν, εἴτ’ ἀγαθὸν εἴτε τοὐναντίον, ἀφαυρόν τι καὶ μικρὸν ἢ ἁπλῶσ ἢ ἐκείνοισ εἶναι, εἰ δὲ μή, τοσοῦτόν γε καὶ τοιοῦτον ὥστε μὴ ποιεῖν εὐδαίμονασ τοὺσ μὴ ὄντασ μηδὲ τοὺσ ὄντασ ἀφαιρεῖσθαι τὸ μακάριον.

συμβάλλεσθαι μὲν οὖν τι φαίνονται τοῖσ κεκμηκόσιν αἱ εὐπραξίαι τῶν φίλων, ὁμοίωσ δὲ καὶ αἱ δυσπραξίαι, τοιαῦτα δὲ καὶ τηλικαῦτα ὥστε μήτε τοὺσ εὐδαίμονασ μὴ εὐδαίμονασ ποιεῖν μήτ’ ἄλλο τῶν τοιούτων μηδέν.

διωρισμένων δὲ τούτων ἐπισκεψώμεθα περὶ τῆσ εὐδαιμονίασ πότερα τῶν ἐπαινετῶν ἐστὶν ἢ μᾶλλον τῶν τιμίων·

δῆλον γὰρ ὅτι τῶν γε δυνάμεων οὐκ ἔστιν. φαίνεται δὴ πᾶν τὸ ἐπαινετὸν τῷ ποιόν τι εἶναι καὶ πρόσ τι πῶσ ἔχειν ἐπαινεῖσθαι· τὸν γὰρ δίκαιον καὶ τὸν ἀνδρεῖον καὶ ὅλωσ τὸν ἀγαθόν τε καὶ τὴν ἀρετὴν ἐπαινοῦμεν διὰ τὰσ πράξεισ καὶ τὰ ἔργα, καὶ τὸν ἰσχυρὸν δὲ καὶ τὸν δρομικὸν καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῷ ποιόν τινα πεφυκέναι καὶ ἔχειν πωσ πρὸσ ἀγαθόν τι καὶ σπουδαῖον. δῆλον δὲ τοῦτο καὶ ἐκ τῶν περὶ τοὺσ θεοὺσ ἐπαίνων·

γελοῖοι γὰρ φαίνονται πρὸσ ἡμᾶσ ἀναφερόμενοι, τοῦτο δὲ συμβαίνει διὰ τὸ γίνεσθαι τοὺσ ἐπαίνουσ δι’ ἀναφορᾶσ, ὥσπερ εἴπομεν. εἰ δ’ ἐστὶν ὁ ἔπαινοσ τῶν τοιούτων, δῆλον ὅτι τῶν ἀρίστων οὐκ ἔστιν ἔπαινοσ, ἀλλὰ μεῖζόν τι καὶ βέλτιον, καθάπερ καὶ φαίνεται·

τούσ τε γὰρ θεοὺσ μακαρίζομεν καὶ εὐδαιμονίζομεν καὶ τῶν ἀνδρῶν τοὺσ θειοτάτουσ μακαρίζομεν. ὁμοίωσ δὲ καὶ τῶν ἀγαθῶν·

οὐδεὶσ γὰρ τὴν εὐδαιμονίαν ἐπαινεῖ καθάπερ τὸ δίκαιον, ἀλλ’ ὡσ θειότερόν τι καὶ βέλτιον μακαρίζει. δοκεῖ δὲ καὶ Εὔδοξοσ καλῶσ συνηγορῆσαι περὶ τῶν ἀριστείων τῇ ἡδονῇ· τὸ γὰρ μὴ ἐπαινεῖσθαι τῶν ἀγαθῶν οὖσαν μηνύειν ᾤετο ὅτι κρεῖττόν ἐστι τῶν ἐπαινετῶν, τοιοῦτον δ’ εἶναι τὸν θεὸν καὶ τἀγαθόν· πρὸσ ταῦτα γὰρ καὶ τἆλλα ἀναφέρεσθαι.

ὁ μὲν γὰρ ἔπαινοσ τῆσ ἀρετῆσ· πρακτικοὶ γὰρ τῶν καλῶν ἀπὸ ταύτησ· τὰ δ’ ἐγκώμια τῶν ἔργων ὁμοίωσ καὶ τῶν σωματικῶν καὶ τῶν ψυχικῶν. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἴσωσ οἰκειότερον ἐξακριβοῦν τοῖσ περὶ τὰ ἐγκώμια πεπονημένοισ· ἡμῖν δὲ δῆλον ἐκ τῶν εἰρημένων ὅτι ἐστὶν ἡ εὐδαιμονία τῶν τιμίων καὶ τελείων.

ἐοίκε δ’ οὕτωσ ἔχειν καὶ διὰ τὸ εἶναι ἀρχή·

ταύτησ γὰρ χάριν τὰ λοιπὰ πάντα πάντεσ πράττομεν, τὴν ἀρχὴν δὲ καὶ τὸ αἴτιον τῶν ἀγαθῶν τίμιόν τι καὶ θεῖον τίθεμεν. ἐπεὶ δ’ ἐστὶν ἡ εὐδαιμονία ψυχῆσ ἐνέργειά τισ κατ’ ἀρετὴν τελείαν, περὶ ἀρετῆσ ἐπισκεπτέον ἂν εἰή·

τάχα γὰρ οὕτωσ ἂν βέλτιον καὶ περὶ τῆσ εὐδαιμονίασ θεωρήσαιμεν. δοκεῖ δὲ καὶ ὁ κατ’ ἀλήθειαν πολιτικὸσ περὶ ταύτην μάλιστα πεπονῆσθαι· βούλεται γὰρ τοὺσ πολίτασ ἀγαθοὺσ ποιεῖν καὶ τῶν νόμων ὑπηκόουσ. παράδειγμα δὲ τούτων ἔχομεν τοὺσ Κρητῶν καὶ Λακεδαιμονίων νομοθέτασ, καὶ εἴ τινεσ ἕτεροι τοιοῦτοι γεγένηνται.

εἰ δὲ τῆσ πολιτικῆσ ἐστὶν ἡ σκέψισ αὕτη, δῆλον ὅτι γίνοιτ’ ἂν ἡ ζήτησισ κατὰ τὴν ἐξ ἀρχῆσ προαίρεσιν. περὶ ἀρετῆσ δὲ ἐπισκεπτέον ἀνθρωπίνησ δῆλον ὅτι· καὶ γὰρ τἀγαθὸν ἀνθρώπινον ἐζητοῦμεν καὶ τὴν εὐδαιμονίαν ἀνθρωπίνην. ἀρετὴν δὲ λέγομεν ἀνθρωπίνην οὐ τὴν τοῦ σώματοσ ἀλλὰ τὴν τῆσ ψυχῆσ·

καὶ τὴν εὐδαιμονίαν δὲ ψυχῆσ ἐνέργειαν λέγομεν. εἰ δὲ ταῦθ’ οὕτωσ ἔχει, δῆλον ὅτι δεῖ τὸν πολιτικὸν εἰδέναι πωσ τὰ περὶ ψυχῆσ, ὥσπερ καὶ τὸν ὀφθαλμοὺσ θεραπεύσοντα καὶ πᾶν <τὸ> σῶμα, καὶ μᾶλλον ὅσῳ τιμιωτέρα καὶ βελτίων ἡ πολιτικὴ τῆσ ἰατρικῆσ· τῶν δ’ ἰατρῶν οἱ χαρίεντεσ πολλὰ πραγματεύονται περὶ τὴν τοῦ σώματοσ γνῶσιν.

θεωρητέον δὴ καὶ τῷ πολιτικῷ περὶ ψυχῆσ, θεωρητέον δὲ τούτων χάριν, καὶ ἐφ’ ὅσον ἱκανῶσ ἔχει πρὸσ τὰ ζητούμενα· τὸ γὰρ ἐπὶ πλεῖον ἐξακριβοῦν ἐργωδέστερον ἴσωσ ἐστὶ τῶν προκειμένων.

λέγεται δὲ περὶ αὐτῆσ καὶ ἐν τοῖσ ἐξωτερικοῖσ λόγοισ ἀρκούντωσ ἔνια, καὶ χρηστέον αὐτοῖσ· οἱο͂ν τὸ μὲν ἄλογον αὐτῆσ εἶναι, τὸ δὲ λόγον ἔχον. ταῦτα δὲ πότερον διώρισται καθάπερ τὰ τοῦ σώματοσ μόρια καὶ πᾶν τὸ μεριστόν, ἢ τῷ λόγῳ δύο ἐστὶν ἀχώριστα πεφυκότα καθάπερ ἐν τῇ περιφερείᾳ τὸ κυρτὸν καὶ τὸ κοῖλον, οὐθὲν διαφέρει πρὸσ τὸ παρόν. τοῦ ἀλόγου δὲ τὸ μὲν ἐοίκε κοινῷ καὶ φυτικῷ, λέγω δὲ τὸ αἴτιον τοῦ τρέφεσθαι καὶ αὔξεσθαι· τὴν τοιαύτην γὰρ δύναμιν τῆσ ψυχῆσ ἐν ἅπασι τοῖσ τρεφομένοισ θείη τισ ἂν καὶ ἐν τοῖσ ἐμβρύοισ, τὴν αὐτὴν δὲ ταύτην καὶ ἐν τοῖσ τελείοισ·

εὐλογώτερον γὰρ ἢ ἄλλην τινά.

ταύτησ μὲν οὖν κοινή τισ ἀρετὴ καὶ οὐκ ἀνθρωπίνη φαίνεται· δοκεῖ γὰρ ἐν τοῖσ ὕπνοισ ἐνεργεῖν μάλιστα τὸ μόριον τοῦτο καὶ ἡ δύναμισ αὕτη, ὁ δ’ ἀγαθὸσ καὶ κακὸσ ἥκιστα διάδηλοι καθ’ ὕπνον ὅθεν φασὶν οὐδὲν διαφέρειν τὸ ἥμισυ τοῦ βίου τοὺσ εὐδαίμονασ τῶν ἀθλίων· συμβαίνει δὲ τοῦτο εἰκότωσ·

ἀργία γάρ ἐστιν ὁ ὕπνοσ τῆσ ψυχῆσ ᾗ λέγεται σπουδαία καὶ φαύλη, πλὴν εἰ μὴ κατὰ μικρὸν καὶ διικνοῦνταί τινεσ τῶν κινήσεων, καὶ ταύτῃ βελτίω γίνεται τὰ φαντάσματα τῶν ἐπιεικῶν ἢ τῶν τυχόντων. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἅλισ, καὶ τὸ θρεπτικὸν ἐατέον, ἐπειδὴ τῆσ ἀνθρωπικῆσ ἀρετῆσ ἄμοιρον πέφυκεν.

ἐοίκε δὲ καὶ ἄλλη τισ φύσισ τῆσ ψυχῆσ ἄλογοσ εἶναι, μετέχουσα μέντοι πῃ λόγου. τοῦ γὰρ ἐγκρατοῦσ καὶ ἀκρατοῦσ τὸν λόγον καὶ τῆσ ψυχῆσ τὸ λόγον ἔχον ἐπαινοῦμεν· ὀρθῶσ γὰρ καὶ ἐπὶ τὰ βέλτιστα παρακαλεῖ·

φαίνεται δ’ ἐν αὐτοῖσ καὶ ἄλλο τι παρὰ τὸν λόγον πεφυκόσ, ὃ μάχεται καὶ ἀντιτείνει τῷ λόγῳ. ἀτεχνῶσ γὰρ καθάπερ τὰ παραλελυμένα τοῦ σώματοσ μόρια εἰσ τὰ δεξιὰ προαιρουμένων κινῆσαι τοὐναντίον εἰσ τὰ ἀριστερὰ παραφέρεται, καὶ ἐπὶ τῆσ ψυχῆσ οὕτωσ· ἐπὶ τἀναντία γὰρ αἱ ὁρμαὶ τῶν ἀκρατῶν.

ἀλλ’ ἐν τοῖσ σώμασι μὲν ὁρῶμεν τὸ παραφερόμενον, ἐπὶ δὲ τῆσ ψυχῆσ οὐχ ὁρῶμεν. ἴσωσ δ’ οὐδὲν ἧττον καὶ ἐν τῇ ψυχῇ νομιστέον εἶναί τι παρὰ τὸν λόγον, ἐναντιούμενον τούτῳ καὶ ἀντιβαῖνον. πῶσ δ’ ἕτερον, οὐδὲν διαφέρει.

λόγου δὲ καὶ τοῦτο φαίνεται μετέχειν, ὥσπερ εἴπομεν· πειθαρχεῖ γοῦν τῷ λόγῳ τὸ τοῦ ἐγκρατοῦσ ‐ ἔτι δ’ ἴσωσ εὐηκοώτερόν ἐστι τὸ τοῦ σώφρονοσ καὶ ἀνδρείου· πάντα γὰρ ὁμοφωνεῖ τῷ λόγῳ. φαίνεται δὴ καὶ τὸ ἄλογον διττόν. τὸ μὲν γὰρ φυτικὸν οὐδαμῶσ κοινωνεῖ λόγου, τὸ δ’ ἐπιθυμητικὸν καὶ ὅλωσ ὀρεκτικὸν μετέχει πωσ, ᾗ κατήκοόν ἐστιν αὐτοῦ καὶ πειθαρχικόν· οὕτω δὴ καὶ τοῦ πατρὸσ καὶ τῶν φίλων φαμὲν ἔχειν λόγον, καὶ οὐχὥσπερ τῶν μαθηματικῶν.

ὅτι δὲ πείθεταί πωσ ὑπὸ λόγου τὸ ἄλογον, μηνύει καὶ ἡ νουθέτησισ καὶ πᾶσα ἐπιτίμησίσ τε καὶ παράκλησισ. εἰ δὲ χρὴ καὶ τοῦτο φάναι λόγον ἔχειν, διττὸν ἔσται καὶ τὸ λόγον ἔχον, τὸ μὲν κυρίωσ καὶ ἐν αὑτῷ, τὸ δ’ ὥσπερ τοῦ πατρὸσ ἀκουστικόν τι.

διορίζεται δὲ καὶ ἡ ἀρετὴ κατὰ τὴν διαφορὰν ταύτην· λέγομεν γὰρ αὐτῶν τὰσ μὲν διανοητικὰσ τὰσ δὲ ἠθικάσ, σοφίαν μὲν καὶ σύνεσιν καὶ φρόνησιν διανοητικάσ, ἐλευθεριότητα δὲ καὶ σωφροσύνην ἠθικάσ. λέγοντεσ γὰρ περὶ τοῦ ἤθουσ οὐ λέγομεν ὅτι σοφὸσ ἢ συνετὸσ ἀλλ’ ὅτι πρᾶοσ ἢ σώφρων· ἐπαινοῦμεν δὲ καὶ τὸν σοφὸν κατὰ τὴν ἕξιν·

λέγομεν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Aristotle, Nicomachean Ethics, Book 1

(아리스토텔레스, 니코마코스 윤리학, Book 1)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION