헬라어 문장 검색 - ΧενοπήΞψροπαέ3́3́

(크세노폰, Cyropaedia, Κύρου Παιδείασ Γ, chapter 3)

τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ὅ τε Κῦροσ ἔπεμπε τὸν ἄγγελον ἐπιστείλασ ὅσαπερ ἔφη καὶ ὁ Ἀρμένιοσ καὶ οἱ Χαλδαῖοι συνέπεμπον οὓσ ἱκανωτάτουσ ἐνόμιζον εἶναι καὶ συμπρᾶξαι καὶ εἰπεῖν περὶ Κύρου τὰ προσήκοντα. ἐκ δὲ τούτου κατασκευάσασ ὁ Κῦροσ τὸ φρούριον καὶ φύλαξιν ἱκανοῖσ καὶ τοῖσ ἐπιτηδείοισ πᾶσι καὶ ἄρχοντ’ αὐτῶν καταλιπὼν Μῆδον ὃν ᾤετο Κυαξάρῃ ἂν μάλιστα χαρίσασθαι, ἀπῄει συλλαβὼν τὸ στράτευμα ὅσον τε ἦλθεν ἔχων καὶ ὃ παρ’ Ἀρμενίων προσέλαβε, καὶ τοὺσ παρὰ Χαλδαίων εἰσ τετρακισχιλίουσ, οἳ ᾤοντο καὶ συμπάντων τῶν ἄλλων κρείττονεσ εἶναι. ὡσ δὲ κατέβη εἰσ τὴν οἰκουμένην, οὐδεὶσ ἔμεινεν ἔνδον Ἀρμενίων οὔτ’ ἀνὴρ οὔτε γυνή, ἀλλὰ πάντεσ ὑπήντων ἡδόμενοι τῇ εἰρήνῃ καὶ φέροντεσ καὶ ἄγοντεσ ὅ τι ἕκαστοσ ἄξιον εἶχε.

καὶ ὁ Ἀρμένιοσ τούτοισ οὐκ ἤχθετο, οὕτωσ ἂν νομίζων καὶ τὸν Κῦρον μᾶλλον ἥδεσθαι τῇ ὑπὸ πάντων τιμῇ. τέλοσ δὲ ὑπήντησε καὶ ἡ γυνὴ τοῦ Ἀρμενίου, τὰσ θυγατέρασ ἔχουσα καὶ τὸν νεώτερον υἱόν, καὶ σὺν ἄλλοισ δώροισ τὸ χρυσίον ἐκόμιζεν ὃ πρότερον οὐκ ἤθελε λαβεῖν Κῦροσ. καὶ ὁ Κῦροσ ἰδὼν εἶπεν·

ὑμεῖσ ἐμὲ οὐ ποιήσετε μισθοῦ περιόντα εὐεργετεῖν, ἀλλὰ σύ, ὦ γύναι, ἔχουσα ταῦτα τὰ χρήματα ἃ φέρεισ ἄπιθι, καὶ τῷ μὲν Ἀρμενίῳ μηκέτι δῷσ αὐτὰ κατορύξαι, ἔκπεμψον δὲ τὸν υἱὸν ὡσ κάλλιστα ἀπ’ αὐτῶν κατασκευάσασα ἐπὶ τὴν στρατιάν· ἀπὸ δὲ τῶν λοιπῶν κτῶ καὶ σαυτῇ καὶ τῷ ἀνδρὶ καὶ ταῖσ θυγατράσι καὶ τοῖσ υἱοῖσ ὅ τι κεκτημένοι καὶ κοσμήσεσθε κάλλιον καὶ ἥδιον τὸν αἰῶνα διάξετε· εἰσ δὲ τὴν γῆν, ἔφη, ἀρκείτω τὰ σώματα, ὅταν ἕκαστοσ τελευτήσῃ, κατακρύπτειν. ὁ μὲν ταῦτ’ εἰπὼν παρήλαυνεν·

ὁ δ’ Ἀρμένιοσ συμπρούπεμπε καὶ οἱ ἄλλοι πάντεσ ἄνθρωποι, ἀνακαλοῦντεσ τὸν εὐεργέτην, τὸν ἄνδρα τὸν ἀγαθόν· καὶ τοῦτ’ ἐποίουν, ἑώσ ἐκ τῆσ χώρασ ἐξέπεμψαν. συναπέστειλε δ’ αὐτῷ ὁ Ἀρμένιοσ καὶ στρατιὰν πλείονα, ὡσ εἰρήνησ οἴκοι οὔσησ. οὕτω δὴ ὁ Κῦροσ ἀπῄει κεχρηματισμένοσ οὐχ ἃ ἔλαβε μόνον χρήματα, ἀλλὰ πολὺ πλείονα τούτων ἡτοιμασμένοσ διὰ τὸν τρόπον, ὥστε λαμβάνειν ὁπότε δέοιτο.

καὶ τότε μὲν ἐστρατοπεδεύσατο ἐν τοῖσ μεθορίοισ. τῇ δ’ ὑστεραίᾳ τὸ μὲν στράτευμα καὶ τὰ χρήματα ἔπεμψε πρὸσ Κυαξάρην· ὁ δὲ πλησίον ἦν, ὥσπερ ἔφησεν· αὐτὸσ δὲ σὺν Τιγράνῃ καὶ Περσῶν τοῖσ ἀρίστοισ ἐθήρα ὅπουπερ ἐπιτυγχάνοιεν θηρίοισ καὶ ηὐφραίνετο. ἐπεὶ δ’ ἀφίκετο εἰσ Μήδουσ, τῶν χρημάτων ἔδωκε τοῖσ αὑτοῦ ταξιάρχοισ ὅσα ἐδόκει ἑκάστῳ ἱκανὰ εἶναι, ὅπωσ καὶ ἐκεῖνοι ἔχοιεν τιμᾶν, εἴ τινασ ἄγαιντο τῶν ὑφ’ ἑαυτούσ·

ἐνόμιζε γάρ, εἰ ἕκαστοσ τὸ μέροσ ἀξιέπαινον ποιήσειε, τὸ ὅλον αὐτῷ καλῶσ ἔχειν. καὶ αὐτὸσ δὲ ὅ τι που καλὸν ἴδοι ἐσ στρατιάν, ταῦτα κτώμενοσ διεδωρεῖτο τοῖσ ἀεὶ ἀξιωτάτοισ, νομίζων ὅ τι καλὸν κἀγαθὸν ἔχοι τὸ στράτευμα, τούτοισ ἅπασιν αὐτὸσ κεκοσμῆσθαι. ἡνίκα δὲ αὐτοῖσ διεδίδου ὧν ἔλαβεν, ἔλεξεν ὧδέ πωσ εἰσ τὸ μέσον τῶν ταξιάρχων καὶ λοχαγῶν καὶ πάντων ὅσουσ ἐτίμα.

ἄνδρεσ φίλοι, δοκεῖ ἡμῖν εὐφροσύνη τισ νῦν παρεῖναι, καὶ ὅτι εὐπορία τισ προσγεγένηται καὶ ὅτι ἔχομεν ἀφ’ ὧν τιμᾶν ἕξομεν οὓσ ἂν βουλώμεθα καὶ τιμᾶσθαι ὡσ ἂν ἕκαστοσ ἄξιοσ ᾖ. πάντωσ δὴ ἀναμιμνῃσκώμεθα τὰ ποῖ’ ἄττα ἔργα τούτων τῶν ἀγαθῶν ἐστιν αἴτια·

σκοπούμενοι γὰρ εὑρήσετε τό τε ἀγρυπνῆσαι ὅπου ἔδει καὶ τὸ πονῆσαι καὶ τὸ σπεῦσαι καὶ τὸ μὴ εἶξαι τοῖσ πολεμίοισ. οὕτωσ οὖν χρὴ καὶ τὸ λοιπὸν ἄνδρασ ἀγαθοὺσ εἶναι, γιγνώσκοντασ ὅτι τὰσ μεγάλασ ἡδονὰσ καὶ τἀγαθὰ τὰ μεγάλα ἡ πειθὼ καὶ ἡ καρτερία καὶ οἱ ἐν τῷ καιρῷ πόνοι καὶ κίνδυνοι παρέχονται. κατανοῶν δὲ ὁ Κῦροσ ὡσ εὖ μὲν αὐτῷ εἶχον τὰ σώματα οἱ στρατιῶται πρὸσ τὸ δύνασθαι στρατιωτικοὺσ πόνουσ φέρειν, εὖ δὲ τὰσ ψυχὰσ πρὸσ τὸ καταφρονεῖν τῶν πολεμίων, ἐπιστήμονεσ δ’ ἦσαν τὰ προσήκοντα τῇ ἑαυτῶν ἕκαστοι ὁπλίσει, καὶ πρὸσ τὸ πείθεσθαι δὲ τοῖσ ἄρχουσιν ἑώρα πάντασ εὖ παρεσκευασμένουσ, ἐκ τούτων οὖν ἐπεθύμει τι ἤδη τῶν πρὸσ τοὺσ πολεμίουσ πράττειν, γιγνώσκων ὅτι ἐν τῷ μέλλειν πολλάκισ τοῖσ ἄρχουσι καὶ τῆσ καλῆσ παρασκευῆσ ἀλλοιοῦταί τι.

ἔτι δ’ ὁρῶν ὅτι φιλοτίμωσ ἔχοντεσ ἐν οἷσ ἀντηγωνίζοντο πολλοὶ καὶ ἐπιφθόνωσ εἶχον πρὸσ ἀλλήλουσ τῶν στρατιωτῶν, καὶ τούτων ἕνεκα ἐξάγειν αὐτοὺσ ἐβούλετο εἰσ τὴν πολεμίαν ὡσ τάχιστα, εἰδὼσ ὅτι οἱ κοινοὶ κίνδυνοι φιλοφρόνωσ ποιοῦσιν ἔχειν τοὺσ συμμάχουσ πρὸσ ἀλλήλουσ, καὶ οὐκέτι ἐν τούτῳ οὔτε τοῖσ ἐν ὅπλοισ κοσμουμένοισ φθονοῦσιν οὔτε τοῖσ δόξησ ἐφιεμένοισ, ἀλλὰ μᾶλλον καὶ ἐπαινοῦσι καὶ ἀσπάζονται οἱ τοιοῦτοι τοὺσ ὁμοίουσ, νομίζοντεσ συνεργοὺσ αὐτοὺσ τοῦ κοινοῦ ἀγαθοῦ εἶναι.

οὕτω δὴ πρῶτον μὲν ἐξώπλισε τὴν στρατιὰν καὶ κατέταξεν ὡσ ἐδύνατο κάλλιστά τε καὶ ἄριστα, ἔπειτα δὲ συνεκάλεσε μυριάρχουσ καὶ χιλιάρχουσ καὶ ταξιάρχουσ καὶ λοχαγούσ.

οὗτοι γὰρ ἀπολελυμένοι ἦσαν τοῦ καταλέγεσθαι ἐν τοῖσ τακτικοῖσ ἀριθμοῖσ, καὶ ὁπότε δέοι ἢ ὑπακούειν τῷ στρατηγῷ ἢ παραγγέλλειν τι, οὐδ’ ὣσ οὐδὲν ἄναρχον κατελείπετο, ἀλλὰ δωδεκαδάρχοισ καὶ ἑξαδάρχοισ πάντα τὰ καταλειπόμενα διεκοσμεῖτο. ἐπεὶ δὲ συνῆλθον οἱ ἐπικαίριοι, παράγων αὐτοὺσ ἐπεδείκνυέ τε αὐτοῖσ τὰ καλῶσ ἔχοντα καὶ ἐδίδασκεν ᾗ ἕκαστον ἰσχυρὸν ἦν τῶν συμμαχικῶν.

ἐπεὶ δὲ κἀκείνουσ ἐποίησεν ἐρωτικῶσ ἔχειν τοῦ ἤδη ποιεῖν τι, εἶπεν αὐτοῖσ νῦν μὲν ἀπιέναι ἐπὶ τὰσ τάξεισ καὶ διδάσκειν ἕκαστον τοὺσ ἑαυτοῦ ἅπερ αὐτὸσ ἐκείνουσ, καὶ πειρᾶσθαι αὐτοὺσ ἐπιθυμίαν ἐμβαλεῖν πᾶσι τοῦ στρατεύεσθαι, ὅπωσ εὐθυμότατα πάντεσ ἐξορμῷντο, πρῲ δὲ παρεῖναι ἐπὶ τὰσ Κυαξάρου θύρασ. τότε μὲν δὴ ἀπιόντεσ οὕτω πάντεσ ἐποίουν.

τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ἅμα τῇ ἡμέρᾳ παρῆσαν οἱ ἐπικαίριοι ἐπὶ θύραισ. σὺν τούτοισ οὖν ὁ Κῦροσ εἰσελθὼν πρὸσ τὸν Κυαξάρην ἤρχετο λόγου τοιοῦδε. οἶδα μέν, ἔφη, ὦ Κυαξάρη, ὅτι ἃ μέλλω λέγειν σοὶ πάλαι δοκεῖ οὐδὲν ἧττον ἢ ἡμῖν·

ἀλλ’ ἴσωσ αἰσχύνῃ λέγειν ταῦτα, μὴ δοκῇσ ἀχθόμενοσ ὅτι τρέφεισ ἡμᾶσ ἐξόδου μεμνῆσθαι. ἐπεὶ οὖν σὺ σιωπᾷσ, ἐγὼ λέξω καὶ ὑπὲρ σοῦ καὶ ὑπὲρ ἡμῶν.

ἡμῖν γὰρ δοκεῖ πᾶσιν, ἐπείπερ παρεσκευάσμεθα, μὴ ἐπειδὰν ἐμβάλωσιν οἱ πολέμιοι εἰσ τὴν σὴν χώραν, τότε μάχεσθαι, μηδ’ ἐν τῇ φιλίᾳ καθημένουσ ἡμᾶσ ὑπομένειν, ἀλλ’ ἰέναι ὡσ τάχιστα εἰσ τὴν πολεμίαν. νῦν μὲν γὰρ ἐν τῇ σῇ χώρᾳ ὄντεσ πολλὰ τῶν σῶν σινόμεθα ἄκοντεσ·

ἢν δ’ εἰσ τὴν πολεμίαν ἰώμεν, τὰ ἐκείνων κακῶσ ποιήσομεν ἡδόμενοι. ἔπειτα νῦν μὲν σὺ ἡμᾶσ τρέφεισ πολλὰ δαπανῶν, ἢν δ’ ἐκστρατευσώμεθα, θρεψόμεθα ἐκ τῆσ πολεμίασ.

ἔτι δὲ εἰ μὲν μείζων τισ ἡμῖν ὁ κίνδυνοσ ἔμελλεν εἶναι ἐκεῖ ἢ ἐνθάδε, ἴσωσ τὸ ἀσφαλέστατον ἦν αἱρετέον.

νῦν δὲ ἴσοι μὲν ἐκεῖνοι ἔσονται, ἤν τε ἐνθάδε ὑπομένωμεν ἤν τε εἰσ τὴν ἐκείνων ἰόντεσ ὑπαντῶμεν αὐτοῖσ· ἴσοι δὲ ἡμεῖσ ὄντεσ μαχούμεθα, ἤν τε ἐνθάδε ἐπιόντασ αὐτοὺσ δεχώμεθα ἤν τε ἐπ’ ἐκείνουσ ἰόντεσ τὴν μάχην συνάπτωμεν. πολὺ μέντοι ἡμεῖσ βελτίοσι καὶ ἐρρωμενεστέραισ ταῖσ ψυχαῖσ τῶν στρατιωτῶν χρησόμεθα, ἢν ἰώμεν ἐπὶ τοὺσ ἐχθροὺσ καὶ μὴ ἄκοντεσ ὁρᾶν δοκῶμεν τοὺσ πολεμίουσ·

πολὺ δὲ κἀκεῖνοι μᾶλλον ἡμᾶσ φοβήσονται, ὅταν ἀκούσωσιν ὅτι οὐ φοβούμενοι πτήσσομεν αὐτοὺσ οἴκοι καθήμενοι, ἀλλ’ ἐπεὶ αἰσθανόμεθα προσιόντασ, ἀπαντῶμέν τε αὐτοῖσ, ἵν’ ὡσ τάχιστα συμμείξωμεν, καὶ οὐκ ἀναμένομεν ἑώσ ἂν ἡ ἡμετέρα χώρα κακῶται, ἀλλὰ φθάνοντεσ ἤδη δῃοῦμεν τὴν ἐκείνων γῆν. καίτοι, ἔφη, εἴ τι ἐκείνουσ μὲν φοβερωτέρουσ ποιήσομεν, ἡμᾶσ δ’ αὐτοὺσ θαρραλεωτέρουσ, πολὺ τοῦτο ἡμῖν ἐγὼ πλεονέκτημα νομίζω, καὶ τὸν κίνδυνον οὕτωσ ἡμῖν μὲν ἐλάττω λογίζομαι, τοῖσ δὲ πολεμίοισ μείζω.

πολὺ γὰρ μᾶλλον, <ὡσ> καὶ ὁ πατὴρ αἰεὶ λέγει καὶ σὺ φῄσ, καὶ οἱ ἄλλοι δὲ πάντεσ ὁμολογοῦσιν ὡσ αἱ μάχαι κρίνονται μᾶλλον ταῖσ ψυχαῖσ ἢ ταῖσ τῶν σωμάτων ῥώμαισ. ὁ μὲν οὕτωσ εἶπε·

Κυαξάρησ δὲ ἀπεκρίνατο· ἀλλ’ ὅπωσ μέν, ὦ Κῦρε καὶ οἱ ἄλλοι Πέρσαι, ἐγὼ ἄχθομαι ὑμᾶσ τρέφων μηδ’ ὑπονοεῖτε· τό γε μέντοι ἰέναι εἰσ τὴν πολεμίαν ἤδη καὶ ἐμοὶ δοκεῖ βέλτιον εἶναι πρὸσ πάντα. ἐπεὶ τοίνυν, ἔφη ὁ Κῦροσ, ὁμογνωμονοῦμεν, συσκευαζώμεθα καὶ ἢν τὰ τῶν θεῶν ἡμῖν θᾶττον συγκαταινῇ, ἐξίωμεν ὡσ τάχιστα. ἐκ τούτου τοῖσ μὲν στρατιώταισ εἶπον συσκευάζεσθαι·

ὁ δὲ Κῦροσ ἔθυε πρῶτον μὲν Διὶ βασιλεῖ, ἔπειτα δὲ καὶ τοῖσ ἄλλοισ θεοῖσ, οὓσ ἡγεῖτο ἵλεωσ καὶ εὐμενεῖσ ὄντασ ἡγεμόνασ <ἂν> γενέσθαι τῇ στρατιᾷ καὶ παραστάτασ ἀγαθοὺσ καὶ συμμάχουσ καὶ συμβούλουσ τῶν ἀγαθῶν. συμπαρεκάλει δὲ καὶ ἡρ́ωασ γῆσ Μηδίασ οἰκήτορασ καὶ κηδεμόνασ. ἐπεὶ δ’ ἐκαλλιέρησέ τε καὶ ἁθρόον ἦν αὐτῷ τὸ στράτευμα πρὸσ τοῖσ ὁρίοισ, τότε δὴ οἰωνοῖσ χρησάμενοσ αἰσίοισ ἐνέβαλεν εἰσ τὴν πολεμίαν.

ἐπεὶ δὲ τάχιστα διέβη τὰ ὁρ́ια, ἐκεῖ αὖ καὶ Γῆν ἱλάσκετο χοαῖσ καὶ θεοὺσ θυσίαισ καὶ ἡρ́ωασ Ἀσσυρίασ οἰκήτορασ ηὐμενίζετο. ταῦτα δὲ ποιήσασ αὖθισ Διὶ πατρῴῳ ἔθυε, καὶ εἴ τισ ἄλλοσ θεῶν ἀνεφαίνετο, οὐδενὸσ ἠμέλει. ἐπεὶ δὲ καλῶσ ταῦτα εἶχεν, εὐθὺσ τοὺσ μὲν πεζοὺσ προαγαγόντεσ οὐ πολλὴν ὁδὸν ἐστρατοπεδεύοντο, τοῖσ δ’ ἵπποισ καταδρομὴν ποιησάμενοι περιεβάλοντο πολλὴν καὶ παντοίαν λείαν.

καὶ τὸ λοιπὸν δὲ μεταστρατοπεδευόμενοι καὶ ἔχοντεσ ἄφθονα τὰ ἐπιτήδεια καὶ δῃοῦντεσ τὴν χώραν ἀνέμενον τοὺσ πολεμίουσ. ἡνίκα δὲ προσιόντεσ ἐλέγοντο οὐκέτι δέχ’ ἡμερῶν ὁδὸν ἀπέχειν, τότε δὴ ὁ Κῦροσ λέγει·

ὦ Κυαξάρη, ὡρ́α δὴ ἀπαντᾶν καὶ μήτε τοῖσ πολεμίοισ δοκεῖν μήτε τοῖσ ἡμετέροισ φοβουμένουσ μὴ ἀντιπροσιέναι, ἀλλὰ δῆλοι ὦμεν ὅτι οὐκ ἄκοντεσ μαχούμεθα. ἐπεὶ δὲ ταῦτα συνέδοξε τῷ Κυαξάρῃ, οὕτω δὴ συντεταγμένοι προῇσαν τοσοῦτον καθ’ ἡμέραν ὅσον ἐδόκει αὐτοῖσ καλῶσ ἔχειν.

καὶ δεῖπνον μὲν αἰεὶ κατὰ φῶσ ἐποιοῦντο, πυρὰ δὲ νύκτωρ οὐκ ἔκαιον ἐν τῷ στρατοπέδῳ· ἔμπροσθεν μέντοι τοῦ στρατοπέδου ἔκαιον, ὅπωσ ὁρῷεν μὲν εἴ τινεσ νυκτὸσ προσίοιεν διὰ τὸ πῦρ, μὴ ὁρῷντο δ’ ὑπὸ τῶν προσιόντων. πολλάκισ δὲ καὶ ὄπισθεν τοῦ στρατοπέδου ἐπυρπόλουν ἀπάτησ ἕνεκα τῶν πολεμίων. ὥστ’ ἔστιν ὅτε καὶ κατάσκοποι ἐνέπιπτον εἰσ τὰσ προφυλακὰσ αὐτῶν, διὰ τὸ ὄπισθεν τὰ πυρὰ εἶναι ἔτι πρόσω τοῦ στρατοπέδου οἰόμενοι εἶναι. οἱ μὲν οὖν Ἀσσύριοι καὶ οἱ σὺν αὐτοῖσ, ἐπεὶ ἤδη ἐγγὺσ ἀλλήλων τὰ στρατεύματα ἐγίγνοντο, τάφρον περιεβάλοντο, ὅπερ καὶ νῦν ἔτι ποιοῦσιν οἱ βάρβαροι βασιλεῖσ, ὅπου ἂν στρατοπεδεύωνται, τάφρον περιβάλλονται εὐπετῶσ διὰ τὴν πολυχειρίαν·

ἴσασι γὰρ ὅτι ἱππικὸν στράτευμα ἐν νυκτὶ ταραχῶδέσ ἐστι καὶ δύσχρηστον ἄλλωσ τε καὶ βάρβαρον. πεποδισμένουσ γὰρ ἔχουσι τοὺσ ἵππουσ ἐπὶ ταῖσ φάτναισ, καὶ εἴ τισ ἐπ’ αὐτοὺσ ἰοί, ἔργον μὲν νυκτὸσ λῦσαι ἵππουσ, ἔργον δὲ χαλινῶσαι, ἔργον δ’ ἐπισάξαι, ἔργον δὲ θωρακίσασθαι, ἀναβάντασ δ’ ἐφ’ ἵππων ἐλάσαι διὰ στρατοπέδου παντάπασιν ἀδύνατον.

τούτων δὴ ἕνεκα πάντων καὶ οἱ ἄλλοι καὶ ἐκεῖνοι τὰ ἐρύματα περιβάλλονται, καὶ ἅμα αὐτοῖσ δοκεῖ τὸ ἐν ἐχυρῷ εἶναι ἐξουσίαν παρέχειν ὅταν βούλωνται μάχεσθαι. τοιαῦτα μὲν δὴ ποιοῦντεσ ἐγγὺσ ἀλλήλων ἐγίγνοντο.

ἐπεὶ δὲ προσιόντεσ ἀπεῖχον ὅσον παρασάγγην, οἱ μὲν Ἀσσύριοι οὕτωσ ἐστρατοπεδεύοντο ὥσπερ εἴρηται, ἐν περιτεταφρευμένῳ μὲν καταφανεῖ δέ, ὁ δὲ Κῦροσ ὡσ ἐδύνατο ἐν ἀφανεστάτῳ, κώμασ τε καὶ γηλόφουσ ἐπίπροσθεν ποιησάμενοσ, νομίζων πάντα τὰ πολέμια ἐξαίφνησ ὁρώμενα φοβερώτερα τοῖσ ἐναντίοισ εἶναι. καὶ ἐκείνην μὲν τὴν νύκτα ὥσπερ ἔπρεπε προφυλακὰσ ποιησάμενοι ἑκάτεροι ἐκοιμήθησαν. τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ὁ μὲν Ἀσσύριοσ καὶ ὁ Κροῖσοσ καὶ οἱ ἄλλοι ἡγεμόνεσ ἀνέπαυον τὰ στρατεύματα ἐν τῷ ἐχυρῷ·

Κῦροσ δὲ καὶ Κυαξάρησ συνταξάμενοι περιέμενον, ὡσ εἰ προσίοιεν οἱ πολέμιοι, μαχούμενοι. ὡσ δὲ δῆλον ἐγένετο ὅτι οὐκ ἐξίοιεν οἱ πολέμιοι ἐκ τοῦ ἐρύματοσ οὐδὲ μάχην ποιήσοιντο ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρα, ὁ μὲν Κυαξάρησ καλέσασ τὸν Κῦρον καὶ τῶν ἄλλων τοὺσ ἐπικαιρίουσ ἔλεξε τοιάδε· δοκεῖ μοι, ἔφη, ὦ ἄνδρεσ, ὥσπερ τυγχάνομεν συντεταγμένοι οὕτωσ ἰέναι πρὸσ τὸ ἔρυμα τῶν ἀνδρῶν καὶ δηλοῦν ὅτι θέλομεν μάχεσθαι.

οὕτω γάρ, ἔφη, ἐὰν μὴ ἀντεπεξίωσιν ἐκεῖνοι, οἱ μὲν ἡμέτεροι μᾶλλον θαρρήσαντεσ ἀπίασιν, οἱ πολέμιοι δὲ τὴν τόλμαν ἰδόντεσ ἡμῶν μᾶλλον φοβήσονται. τούτῳ μὲν οὕτωσ ἐδόκει. ὁ δὲ Κῦροσ, μηδαμῶσ, ἔφη, πρὸσ τῶν θεῶν, ὦ Κυαξάρη, οὕτω ποιήσωμεν.

εἰ γὰρ ἤδη ἐκφανέντεσ πορευσόμεθα, ὡσ σὺ κελεύεισ, νῦν τε προσιόντασ ἡμᾶσ οἱ πολέμιοι θεάσονται οὐδὲν φοβούμενοι, εἰδότεσ ὅτι ἐν ἀσφαλεῖ εἰσι τοῦ μηδὲν παθεῖν, ἐπειδάν τε μηδὲν ποιήσαντεσ ἀπίωμεν, πάλιν καθορῶντεσ ἡμῶν τὸ πλῆθοσ πολὺ ἐνδεέστερον τοῦ ἑαυτῶν καταφρονήσουσι, καὶ αὔριον ἐξίασι πολὺ ἐρρωμενεστέραισ ταῖσ γνώμαισ. νῦν δ’, ἔφη, εἰδότεσ μὲν ὅτι πάρεσμεν, οὐχ ὁρῶντεσ δὲ ἡμᾶσ, εὖ τοῦτο ἐπίστω, οὐ καταφρονοῦσιν, ἀλλὰ φροντίζουσι τί ποτε τοῦτ’ ἔστι, καὶ διαλεγόμενοι περὶ ἡμῶν ἐγᾦδ’ ὅτι οὐδὲν παύονται.

ὅταν δ’ ἐξίωσι, τότε δεῖ αὐτοῖσ ἅμα φανερούσ τε ἡμᾶσ γενέσθαι καὶ ἰέναι εὐθὺσ ὁμόσε, εἰληφότασ αὐτοὺσ ἔνθα πάλαι ἐβουλόμεθα. λέξαντοσ δ’ οὕτω Κύρου συνέδοξε ταῦτα καὶ Κυαξάρῃ καὶ τοῖσ ἄλλοισ.

καὶ τότε μὲν δειπνοποιησάμενοι καὶ φυλακὰσ καταστησάμενοι καὶ πυρὰ πολλὰ πρὸ τῶν φυλακῶν καύσαντεσ ἐκοιμήθησαν. τῇ δ’ ὑστεραίᾳ πρῲ Κῦροσ μὲν ἐστεφανωμένοσ ἔθυε, παρήγγειλε δὲ καὶ τοῖσ ἄλλοισ ὁμοτίμοισ ἐστεφανωμένοισ πρὸσ τὰ ἱερὰ παρεῖναι.

ἐπεὶ δὲ τέλοσ εἶχεν ἡ θυσία, συγκαλέσασ αὐτοὺσ ἔλεξεν· ἄνδρεσ, οἱ μὲν θεοί, ὡσ οἵ τε μάντεισ φασὶ καὶ ἐμοὶ συνδοκεῖ, μάχην τ’ ἔσεσθαι προαγγέλλουσι καὶ νίκην διδόασι καὶ σωτηρίαν ὑπισχνοῦνται ἐν τοῖσ ἱεροῖσ. ἐγὼ δὲ ὑμῖν μὲν παραινῶν ποίουσ τινὰσ χρὴ εἶναι ἐν τῷ τοιῷδε κἂν αἰσχυνοίμην ἄν·

οἶδα γὰρ ὑμᾶσ ταῦτα ἐπισταμένουσ καὶ μεμελετηκότασ καὶ ἀσκοῦντασ διὰ τέλουσ οἱᾶ́περ ἐγώ, ὥστε κἂν ἄλλουσ εἰκότωσ ἂν διδάσκοιτε. τάδε δὲ εἰ μὴ τυγχάνετε κατανενοηκότεσ, ἀκούσατε· οὓσ γὰρ νεωστὶ συμμάχουσ τε ἔχομεν καὶ πειρώμεθα ἡμῖν αὐτοῖσ ὁμοίουσ ποιεῖν, τούτουσ δὲ ἡμᾶσ δεῖ ὑπομιμνῄσκειν ἐφ’ οἷσ τε ἐτρεφόμεθα ὑπὸ Κυαξάρου, ἅ τε ἠσκοῦμεν, ἐφ’ ἅ τε αὐτοὺσ παρακεκλήκαμεν, ὧν τε ἄσμενοι ἀνταγωνισταὶ ἔφασαν ἡμῖν ἔσεσθαι.

καὶ τοῦτο δ’ αὐτοὺσ ὑπομιμνῄσκετε ὅτι ἥδε ἡ ἡμέρα δείξει ὧν ἕκαστόσ ἐστιν ἄξιοσ.

ὧν γὰρ ἂν ὀψιμαθεῖσ ἄνθρωποι γένωνται, οὐδὲν θαυμαστὸν εἴ τινεσ αὐτῶν καὶ τοῦ ὑπομιμνῄσκοντοσ δέοιντο, ἀλλ’ ἀγαπητὸν εἰ καὶ ἐξ ὑποβολῆσ δύναιντο ἄνδρεσ ἀγαθοὶ εἶναι. καὶ ταῦτα μέντοι πράττοντεσ ἅμα καὶ ὑμῶν αὐτῶν πεῖραν λήψεσθε.

ὁ μὲν γὰρ δυνάμενοσ ἐν τῷ τοιῷδε καὶ ἄλλουσ βελτίουσ ποιεῖν εἰκότωσ ἂν ἤδη καὶ ἑαυτῷ συνειδείη τελέωσ ἀγαθὸσ ἀνὴρ ὤν, ὁ δὲ τὴν τούτων ὑπόμνησιν αὐτὸσ μόνοσ ἔχων καὶ τοῦτ’ ἀγαπῶν, εἰκότωσ ἂν ἡμιτελῆ αὑτὸν νομίζοι. τούτου δ’ ἕνεκα οὐκ ἐγώ, ἔφη, αὐτοῖσ λέγω, ἀλλ’ ὑμᾶσ κελεύω λέγειν, ἵνα καὶ ἀρέσκειν ὑμῖν πειρῶνται·

ὑμεῖσ γὰρ καὶ πλησιάζετε αὐτοῖσ ἕκαστοσ τῷ ἑαυτοῦ μέρει. εὖ δ’ ἐπίστασθε ὡσ ἢν θαρροῦντασ τούτοισ ὑμᾶσ αὐτοὺσ ἐπιδεικνύητε, καὶ τούτουσ καὶ ἄλλουσ πολλοὺσ οὐ λόγῳ ἀλλ’ ἔργῳ θαρρεῖν διδάξετε. τέλοσ εἶπεν ἀπιόντασ ἀριστᾶν ἐστεφανωμένουσ καὶ σπονδὰσ ποιησαμένουσ ἥκειν εἰσ τὰσ τάξεισ αὐτοῖσ στεφάνοισ.

ἐπεὶ δ’ ἀπῆλθον, αὖθισ τοὺσ οὐραγοὺσ προσεκάλεσε, καὶ τούτοισ τοιάδε ἐνετέλλετο. ἄνδρεσ Πέρσαι, ὑμεῖσ καὶ τῶν ὁμοτίμων γεγόνατε καὶ ἐπιλελεγμένοι ἐστέ, οἳ δοκεῖτε τὰ μὲν ἄλλα τοῖσ κρατίστοισ ὅμοιοι εἶναι, τῇ δ’ ἡλικίᾳ καὶ φρονιμώτεροι.

καὶ τοίνυν χώραν ἔχετε οὐδὲν ἧττον ἔντιμον τῶν πρωτοστατῶν· ὑμεῖσ γὰρ ὄπισθεν ὄντεσ τούσ τ’ ἀγαθοὺσ ἂν ἐφορῶντεσ καὶ ἐπικελεύοντεσ αὐτοῖσ ἔτι κρείττουσ ποιοῖτε, καὶ εἴ τισ μαλακίζοιτο, καὶ τοῦτον ὁρῶντεσ οὐκ ἂν ἐπιτρέποιτε αὐτῷ. συμφέρει δ’ ὑμῖν, εἴπερ τῳ καὶ ἄλλῳ, τὸ νικᾶν καὶ διὰ τὴν ἡλικίαν καὶ διὰ τὸ βάροσ τῆσ στολῆσ.

ἢν δ’ ἄρα ὑμᾶσ καὶ οἱ ἔμπροσθεν ἀνακαλοῦντεσ ἕπεσθαι παρεγγυῶσιν, ὑπακούετε αὐτοῖσ, καὶ ὅπωσ μηδ’ ἐν τούτῳ αὐτῶν ἡττηθήσεσθε, ἀντιπαρακελευόμενοι αὐτοῖσ θᾶττον ἡγεῖσθαι ἐπὶ τοὺσ πολεμίουσ. καὶ ἀπιόντεσ, ἔφη, ἀριστήσαντεσ καὶ ὑμεῖσ ἥκετε σὺν τοῖσ ἄλλοισ ἐστεφανωμένοι ἐσ τὰσ τάξεισ. οἱ μὲν δὴ ἀμφὶ Κῦρον ἐν τούτοισ ἦσαν·

οἱ δὲ Ἀσσύριοι καὶ δὴ ἠριστηκότεσ ἐξῇσάν τε θρασέωσ καὶ παρετάττοντο ἐρρωμένωσ. παρέταττε δὲ αὐτοὺσ αὐτὸσ ὁ βασιλεὺσ ἐφ’ ἁρ́ματοσ παρελαύνων καὶ τοιάδε παρεκελεύετο. ἄνδρεσ Ἀσσύριοι, νῦν δεῖ ἄνδρασ ἀγαθοὺσ εἶναι·

νῦν γὰρ ὑπὲρ ψυχῶν τῶν ὑμετέρων ἁγὼν καὶ ὑπὲρ γῆσ ἐν ᾗ ἔφυτε καὶ περὶ οἴκων ἐν οἷσ ἐτράφητε, καὶ ὑπὲρ γυναικῶν τε καὶ τέκνων καὶ περὶ πάντων ὧν πέπασθε ἀγαθῶν. νικήσαντεσ μὲν γὰρ ἁπάντων τούτων ὑμεῖσ ὥσπερ πρόσθεν κύριοι ἔσεσθε· εἰ δ’ ἡττηθήσεσθε, εὖ ἴστε ὅτι παραδώσετε ταῦτα πάντα τοῖσ πολεμίοισ. ἅτε οὖν νίκησ ἐρῶντεσ μένοντεσ μάχεσθε.

μῶρον γὰρ τὸ κρατεῖν βουλομένουσ τὰ τυφλὰ τοῦ σώματοσ καὶ ἀόπλα καὶ ἄχειρα ταῦτα ἐναντία τάττειν τοῖσ πολεμίοισ φεύγοντασ· μῶροσ δὲ καὶ εἴ τισ ζῆν βουλόμενοσ φεύγειν ἐπιχειροίη, εἰδὼσ ὅτι οἱ μὲν νικῶντεσ σῴζονται, οἱ δὲ φεύγοντεσ ἀποθνῄσκουσι μᾶλλον τῶν μενόντων· μῶροσ δὲ καὶ εἴ τισ χρημάτων ἐπιθυμῶν ἧτταν προσίεται. τίσ γὰρ οὐκ οἶδεν ὅτι οἱ μὲν νικῶντεσ τά τε ἑαυτῶν σῴζουσι καὶ τὰ τῶν ἡττωμένων προσλαμβάνουσιν, οἱ δὲ ἡττώμενοι ἅμα ἑαυτούσ τε καὶ τὰ ἑαυτῶν πάντα ἀποβάλλουσιν; ὁ μὲν δὴ Ἀσσύριοσ ἐν τούτοισ ἦν. ὁ δὲ Κυαξάρησ πέμπων πρὸσ τὸν Κῦρον ἔλεγεν ὅτι ἤδη καιρὸσ εἰή ἄγειν ἐπὶ τοὺσ πολεμίουσ·

εἰ γὰρ νῦν, ἔφη, ἔτι ὀλίγοι εἰσὶν οἱ ἔξω τοῦ ἐρύματοσ, ἐν ᾧ ἂν προσίωμεν πολλοὶ ἔσονται· μὴ οὖν ἀναμείνωμεν ἑώσ ἂν πλείουσ ἡμῶν γένωνται. ἀλλ’ ἰώμεν ἑώσ ἔτι οἰόμεθα εὐπετῶσ ἂν αὐτῶν κρατῆσαι. ὁ δ’ αὖ Κῦροσ ἀπεκρίνατο·

ὦ Κυαξάρη, εἰ μὴ ὑπὲρ ἥμισυ αὐτῶν ἔσονται οἱ ἡττηθέντεσ, εὖ ἴσθι ὅτι ἡμᾶσ μὲν ἐροῦσι φοβουμένουσ τὸ πλῆθοσ τοῖσ ὀλίγοισ ἐπιχειρῆσαι, αὐτοὶ δὲ οὐ νομιοῦσιν ἡττῆσθαι, ἀλλ’ ἄλλησ σοι μάχησ δεήσει, ἐν ᾗ ἄμεινον ἂν ἴσωσ βουλεύσαιντο ἢ νῦν βεβούλευνται, παραδόντεσ ἑαυτοὺσ ἡμῖν ταμιεύεσθαι ὥσθ’ ὁπόσοισ ἂν βουλώμεθα αὐτῶν μάχεσθαι. οἱ μὲν δὴ ἄγγελοι ταῦτ’ ἀκούσαντεσ ᾤχοντο.

ἐν τούτῳ δὲ ἧκε Χρυσάντασ ὁ Πέρσησ καὶ ἄλλοι τινὲσ τῶν ὁμοτίμων αὐτομόλουσ ἄγοντεσ.

καὶ ὁ Κῦροσ ὥσπερ εἰκὸσ ἠρώτα τοὺσ αὐτομόλουσ τὰ ἐκ τῶν πολεμίων. οἱ δ’ ἔλεγον ὅτι ἐξίοιέν τε ἤδη σὺν τοῖσ ὅπλοισ καὶ παρατάττοι αὐτοὺσ αὐτὸσ ὁ βασιλεὺσ ἔξω ὢν καὶ παρακελεύοιτο μὲν δὴ τοῖσ αἰεὶ ἔξω οὖσι πολλά τε καὶ ἰσχυρά, ὡσ ἔφασαν λέγειν τοὺσ ἀκούοντασ. ἔνθα δὴ ὁ Χρυσάντασ εἶπε·

τί δ’, ἔφη, ὦ Κῦρε, εἰ καὶ σὺ συγκαλέσασ ἑώσ ἔτι ἔξεστι παρακελεύσαιο, εἰ ἄρα τι καὶ σὺ ἀμείνουσ ποιήσαισ τοὺσ στρατιώτασ; καὶ ὁ Κῦροσ εἶπεν·

ὦ Χρυσάντα, μηδέν σε λυπούντων αἱ τοῦ Ἀσσυρίου παρακελεύσεισ· οὐδεμία γάρ ἐστιν οὕτω καλὴ παραίνεσισ ἥτισ τοὺσ μὴ ὄντασ ἀγαθοὺσ αὐθημερὸν ἀκούσαντασ ἀγαθοὺσ ποιήσει· οὐκ ἂν οὖν τοξότασ γε, εἰ μὴ ἔμπροσθεν τοῦτο μεμελετηκότεσ εἰε͂ν, οὐδὲ μὴν ἀκοντιστάσ, οὐδὲ μὴν ἱππέασ, ἀλλ’ οὐδὲ μὴν τά γε σώματα ἱκανοὺσ πονεῖν, ἢν μὴ πρόσθεν ἠσκηκότεσ ὦσι. καὶ ὁ Χρυσάντασ εἶπεν·

ἀλλ’ ἀρκεῖ τοι, ὦ Κῦρε, ἢν τὰσ ψυχὰσ αὐτῶν ἀμείνονασ παρακελευσάμενοσ ποιήσῃσ. ἦ καὶ δύναιτ’ ἄν, ἔφη ὁ Κῦροσ, εἷσ λόγοσ ῥηθεὶσ αὐθημερὸν αἰδοῦσ μὲν ἐμπλῆσαι τὰσ ψυχὰσ τῶν ἀκουόντων, ἢ ἀπὸ τῶν αἰσχρῶν κωλῦσαι, προτρέψαι δὲ ὡσ χρὴ ἐπαίνου μὲν ἕνεκα πάντα μὲν πόνον, πάντα δὲ κίνδυνον ὑποδύεσθαι, λαβεῖν δ’ ἐν ταῖσ γνώμαισ βεβαίωσ τοῦτο ὡσ αἱρετώτερόν ἐστι μαχομένουσ ἀποθνῄσκειν μᾶλλον ἢ φεύγοντασ σῴζεσθαι; ἆρ’ οὐκ, ἔφη, εἰ μέλλουσι τοιαῦται διάνοιαι ἐγγραφήσεσθαι ἀνθρώποισ καὶ ἔμμονοι ἔσεσθαι, πρῶτον μὲν νόμουσ ὑπάρξαι δεῖ τοιούτουσ δι’ ὧν τοῖσ μὲν ἀγαθοῖσ ἔντιμοσ καὶ ἐλευθέριοσ ὁ βίοσ παρασκευασθήσεται, τοῖσ δὲ κακοῖσ ταπεινόσ τε καὶ ἀλγεινὸσ καὶ ἀβίωτοσ ὁ αἰὼν ἐπανακείσεται;

ἔπειτα διδασκάλουσ οἶμαι δεῖ καὶ ἄρχοντασ ἐπὶ τούτοισ γενέσθαι οἵ τινεσ δείξουσί τε ὀρθῶσ καὶ διδάξουσι καὶ ἐθιοῦσι ταῦτα δρᾶν, ἔστ’ ἂν ἐγγένηται αὐτοῖσ τοὺσ μὲν ἀγαθοὺσ καὶ εὐκλεεῖσ εὐδαιμονεστάτουσ τῷ ὄντι νομίζειν, τοὺσ δὲ κακοὺσ καὶ δυσκλεεῖσ ἀθλιωτάτουσ ἁπάντων ἡγεῖσθαι.

οὕτω γὰρ δεῖ διατεθῆναι τοὺσ μέλλοντασ τοῦ ἀπὸ τῶν πολεμίων φόβου τὴν μάθησιν κρείττονα παρέξεσθαι. εἰ δέ τοι ἰόντων εἰσ μάχην σὺν ὅπλοισ, ἐν ᾧ πολλοὶ καὶ τῶν παλαιῶν μαθημάτων ἐξίστανται, ἐν τούτῳ δυνήσεταί τισ ἀπορραψῳδήσασ παραχρῆμα ἄνδρασ πολεμικοὺσ ποιῆσαι, πάντων ἂν ῥᾷστον εἰή καὶ μαθεῖν καὶ διδάξαι τὴν μεγίστην τῶν ἐν ἀνθρώποισ ἀρετήν.

ἐπεὶ ἔγωγ’, ἔφη, οὐδ’ ἂν τούτοισ ἐπίστευον ἐμμόνοισ ἔσεσθαι οὓσ νῦν ἔχοντεσ παρ’ ἡμῖν αὐτοῖσ ἠσκοῦμεν, εἰ μὴ καὶ ὑμᾶσ ἑώρων παρόντασ, οἳ καὶ παράδειγμα αὐτοῖσ ἔσεσθε οἱούσ χρὴ εἶναι καὶ ὑποβαλεῖν δυνήσεσθε, ἤν τι ἐπιλανθάνωνται.

τοὺσ δ’ ἀπαιδεύτουσ παντάπασιν ἀρετῆσ θαυμάζοιμ’ ἄν, ἔφη, ὦ Χρυσάντα, εἴ τι πλέον ἂν ὠφελήσειε λόγοσ καλῶσ ῥηθεὶσ εἰσ ἀνδραγαθίαν ἢ τοὺσ ἀπαιδεύτουσ μουσικῆσ ᾆσμα καλῶσ ᾀσθὲν εἰσ μουσικήν. οἱ μὲν ταῦτα διελέγοντο.

ὁ δὲ Κυαξάρησ πάλιν πέμπων ἔλεγεν ὅτι ἐξαμαρτάνοι διατρίβων καὶ οὐκ ἄγων ὡσ τάχιστα ἐπὶ τοὺσ πολεμίουσ. καὶ ὁ Κῦροσ ἀπεκρίνατο δὴ τότε τοῖσ ἀγγέλοισ· ἀλλ’ εὖ μὲν ἴστω, ἔφη, ὅτι οὔπω εἰσὶν ἔξω ὅσουσ δεῖ· καὶ ταῦτα ἀπαγγέλλετε αὐτῷ ἐν ἅπασιν· ὅμωσ δέ, ἐπεὶ ἐκείνῳ δοκεῖ, ἄξω ἤδη. ταῦτ’ εἰπὼν καὶ προσευξάμενοσ τοῖσ θεοῖσ ἐξῆγε τὸ στράτευμα.

ὡσ δ’ ἤρξατο ἄγειν, ἤδη θᾶττον ἡγεῖτο, οἱ δ’ εἵποντο εὐτάκτωσ μὲν διὰ τὸ ἐπίστασθαί τε καὶ μεμελετηκέναι ἐν τάξει πορεύεσθαι, ἐρρωμένωσ δὲ διὰ τὸ φιλονίκωσ ἔχειν πρὸσ ἀλλήλουσ καὶ διὰ τὸ τὰ σώματα ἐκπεπονῆσθαι καὶ διὰ τὸ πάντασ ἄρχοντασ τοὺσ πρωτοστάτασ εἶναι, ἡδέωσ δὲ διὰ τὸ φρονίμωσ ἔχειν· ἠπίσταντο γὰρ καὶ ἐκ πολλοῦ οὕτωσ ἐμεμαθήκεσαν ἀσφαλέστατον εἶναι καὶ ῥᾷστον τὸ ὁμόσε ἰέναι τοῖσ πολεμίοισ, ἄλλωσ τε καὶ τοξόταισ καὶ ἀκοντισταῖσ καὶ ἱππεῦσιν. ἑώσ δ’ ἔτι ἔξω βελῶν ἦσαν, παρηγγύα ὁ Κῦροσ σύνθημα Ζεὺσ σύμμαχοσ καὶ ἡγεμών.

ἐπεὶ δὲ πάλιν ἧκε τὸ σύνθημα ἀνταποδιδόμενον, ἐξῆρχεν αὐτὸσ ὁ Κῦροσ παιᾶνα τὸν νομιζόμενον· οἱ δὲ θεοσεβῶσ πάντεσ συνεπήχησαν μεγάλῃ τῇ φωνῇ· ἐν τῷ τοιούτῳ γὰρ δὴ οἱ δεισιδαίμονεσ ἧττον τοὺσ ἀνθρώπουσ φοβοῦνται. ἐπεὶ δ’ ὁ παιὰν ἐγένετο, ἅμα πορευόμενοι οἱ ὁμότιμοι φαιδροὶ πεπαιδευμένοι καὶ παρορῶντεσ εἰσ ἀλλήλουσ, ὀνομάζοντεσ παραστάτασ, ἐπιστάτασ, λέγοντεσ πολὺ τὸ ἄγετ’ ἄνδρεσ φίλοι, ἄγετ’ ἄνδρεσ ἀγαθοί, παρεκάλουν ἀλλήλουσ ἕπεσθαι.

οἱ δ’ ὄπισθεν αὐτῶν ἀκούσαντεσ ἀντιπαρεκελεύοντο τοῖσ πρώτοισ ἡγεῖσθαι ἐρρωμένωσ. ἦν δὲ μεστὸν τὸ στράτευμα τῷ Κύρῳ προθυμίασ, φιλοτιμίασ, ῥώμησ, θάρρουσ, παρακελευσμοῦ, σωφροσύνησ, πειθοῦσ, ὅπερ οἶμαι δεινότατον τοῖσ ὑπεναντίοισ. τῶν δ’ Ἀσσυρίων οἱ μὲν ἀπὸ τῶν ἁρμάτων προμαχοῦντεσ, ὡσ ἐγγὺσ ἤδη προσεμίγνυε τὸ Περσικὸν πλῆθοσ, ἀνέβαινόν τε ἐπὶ τὰ ἁρ́ματα καὶ ὑπεξῆγον πρὸσ τὸ ἑαυτῶν πλῆθοσ·

οἱ δὲ τοξόται καὶ ἀκοντισταὶ καὶ σφενδονῆται αὐτῶν ἀφίεσαν τὰ βέλη πολὺ πρὶν ἐξικνεῖσθαι. ὡσ δ’ ἐπιόντεσ οἱ Πέρσαι ἐπέβησαν τῶν ἀφειμένων βελῶν, ἐφθέγξατο δὴ ὁ Κῦροσ·

ἄνδρεσ ἄριστοι, ἤδη θᾶττόν τισ ἰὼν ἐπιδεικνύτω ἑαυτὸν καὶ παρεγγυάτω. οἱ μὲν δὴ παρεδίδοσαν· ὑπὸ δὲ προθυμίασ καὶ μένουσ καὶ τοῦ σπεύδειν συμμεῖξαι δρόμου τινὲσ ἦρξαν, συνεφείπετο δὲ καὶ πᾶσα ἡ φάλαγξ δρόμῳ. καὶ αὐτὸσ δὲ ὁ Κῦροσ ἐπιλαθόμενοσ τοῦ βάδην δρόμῳ ἡγεῖτο, καὶ ἅμα ἐφθέγγετο τίσ ἕψεται;

τίσ ἀγαθόσ; τίσ ἄνδρα πρῶτοσ καταβαλεῖ; οἱ δὲ ἀκούσαντεσ ταὐτὸ τοῦτο ἐφθέγγοντο, καὶ διὰ πάντων δὲ ὥσπερ παρηγγύα οὕτωσ ἐχώρει τίσ ἕψεται; τίσ ἀγαθόσ;

οἱ μὲν δὴ Πέρσαι οὕτωσ ἔχοντεσ ὁμόσε ἐφέροντο. οἵ γε μὴν πολέμιοι οὐκέτι ἐδύναντο μένειν, ἀλλὰ στραφέντεσ ἔφευγον εἰσ τὸ ἔρυμα. οἱ δ’ αὖ Πέρσαι κατά τε τὰσ εἰσόδουσ ἐφεπόμενοι ὠθουμένων αὐτῶν πολλοὺσ κατεστρώννυσαν, τοὺσ δ’ εἰσ τὰσ τάφρουσ ἐμπίπτοντασ ἐπεισπηδῶντεσ ἐφόνευον ἄνδρασ ὁμοῦ καὶ ἵππουσ·

ἔνια γὰρ τῶν ἁρμάτων εἰσ τὰσ τάφρουσ ἠναγκάσθη φεύγοντα ἐμπεσεῖν. καὶ οἱ τῶν Μήδων δ’ ἱππεῖσ ὁρῶντεσ ταῦτα ἤλαυνον εἰσ τοὺσ ἱππέασ τοὺσ τῶν πολεμίων·

οἱ δ’ ἐνέκλιναν καὶ αὐτοί. ἔνθα δὴ καὶ ἵππων διωγμὸσ ἦν καὶ ἀνδρῶν, καὶ φόνοσ δὲ ἀμφοτέρων. οἱ δ’ ἐντὸσ τοῦ ἐρύματοσ τῶν Ἀσσυρίων ἑστηκότεσ ἐπὶ τῆσ κεφαλῆσ τῆσ τάφρου τοξεύειν μὲν ἢ ἀκοντίζειν εἰσ τοὺσ κατακαίνοντασ οὔτε ἐφρόνουν οὔτε ἐδύναντο διὰ τὰ δεινὰ ὁράματα καὶ διὰ τὸν φόβον.

τάχα δὲ καὶ καταμαθόντεσ τῶν Περσῶν τινασ διακεκοφότασ πρὸσ τὰσ εἰσόδουσ τοῦ ἐρύματοσ ἐτράποντο καὶ ἀπὸ τῶν κεφαλῶν τῶν ἔνδον. ἰδοῦσαι δ’ αἱ γυναῖκεσ τῶν Ἀσσυρίων καὶ τῶν συμμάχων ἤδη φυγὴν καὶ ἐν τῷ στρατοπέδῳ ἀνέκραγον καὶ ἔθεον ἐκπεπληγμέναι, αἱ μὲν καὶ τέκνα ἔχουσαι, αἱ δὲ καὶ νεώτεραι, καταρρηγνύμεναί τε πέπλουσ καὶ δρυπτόμεναι, καὶ ἱκετεύουσαι πάντασ ὅτῳ ἐντυγχάνοιεν μὴ φεύγειν καταλιπόντασ αὐτάσ, ἀλλ’ ἀμῦναι καὶ αὐταῖσ καὶ τέκνοισ καὶ σφίσιν αὐτοῖσ.

ἔνθα δὴ καὶ αὐτοὶ οἱ βασιλεῖσ σὺν τοῖσ πιστοτάτοισ στάντεσ ἐπὶ τὰσ εἰσόδουσ καὶ ἀναβάντεσ ἐπὶ τὰσ κεφαλὰσ καὶ αὐτοὶ ἐμάχοντο καὶ τοῖσ ἄλλοισ παρεκελεύοντο.

ὡσ δ’ ἔγνω ὁ Κῦροσ τὰ γιγνόμενα, δείσασ μὴ καὶ εἰ βιάσαιντο εἴσω, ὀλίγοι ὄντεσ ὑπὸ πολλῶν σφαλεῖέν τι, παρηγγύησεν ἐπὶ πόδ’ ἀνάγειν ἔξω βελῶν καὶ πείθεσθαι.

ἔνθα δὴ ἔγνω τισ ἂν τοὺσ ὁμοτίμουσ πεπαιδευμένουσ ὡσ δεῖ·

ταχὺ μὲν γὰρ αὐτοὶ ἐπείθοντο, ταχὺ δὲ τοῖσ ἄλλοισ παρήγγελλον. ὡσ δ’ ἔξω βελῶν ἐγένοντο, ἔστησαν κατὰ χώραν, πολὺ μᾶλλον χοροῦ ἀκριβῶσ εἰδότεσ ὅπου ἔδει ἕκαστον αὐτῶν γενέσθαι.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Xenophon, Cyropaedia, Κύρου Παιδείασ Γ, chapter 3

(크세노폰, Cyropaedia, Κύρου Παιδείασ Γ, chapter 3)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION