헬라어 문장 검색 - ΣτραβόΓεογραπ́04́01́

(스트라본, 지리학, book 4, chapter 1)

ἐφεξῆσ δ’ ἐστὶν ἡ ὑπὲρ τῶν Ἄλπεων Κελτική. ταύτησ δὲ καὶ τὸ σχῆμα ὑπογέγραπται πρότερον τυπωδῶσ καὶ τὸ μέγεθοσ· νυνὶ δὲ λεκτέον τὰ καθ’ ἕκαστα. οἱ μὲν δὴ τριχῆ διῄρουν Ἀκυιτανοὺσ καὶ Βέλγασ καλοῦντεσ καὶ Κέλτασ, τοὺσ μὲν Ἀκυιτανοὺσ τελέωσ ἐξηλλαγμένουσ οὐ τῇ γλώττῃ μόνον ἀλλὰ καὶ τοῖσ σώμασιν ἐμφερεῖσ Ἴβηρσι μᾶλλον ἢ Γαλάταισ, τοὺσ δὲ λοιποὺσ Γαλατικοὺσ μὲν τὴν ὄψιν, ὁμογλώττουσ δ’ οὐ πάντασ, ἀλλ’ ἐνίουσ μικρὸν παραλλάττοντασ ταῖσ γλώτταισ· καὶ πολιτεία δὲ καὶ οἱ βίοι μικρὸν ἐξηλλαγμένοι εἰσίν. Ἀκυιτανοὺσ μὲν οὖν καὶ Κέλτασ ἔλεγον τοὺσ πρὸσ τῇ Πυρήνῃ, διωρισμένουσ τῷ Κεμμένῳ ὄρει. εἴρηται γὰρ ὅτι τὴν Κελτικὴν ταύτην ἀπὸ μὲν τῆσ δύσεωσ ὁρίζει τὰ Πυρηναῖα ὄρη, προσαπτόμενα τῆσ ἑκατέρωθεν θαλάττησ τῆσ τε ἐντὸσ καὶ τῆσ ἐκτόσ· ἀπὸ δὲ τῶν ἀνατολῶν ὁ Ῥῆνοσ παράλληλοσ ὢν τῇ Πυρήνῃ· τὰ δ’ ἀπὸ τῶν ἄρκτων καὶ τῆσ μεσημβρίασ τὰ μὲν ὁ ὠκεανὸσ περιείληφεν ἀρξάμενοσ ἀπὸ τῶν βορείων ἄκρων τῆσ Πυρήνησ μέχρι τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ῥήνου, τὰ δ’ ἐξ ἐναντίασ ἡ κατὰ Μασσαλίαν καὶ Νάρβωνα θάλαττα καὶ αἱ Ἄλπεισ ἀπὸ τῆσ Λιγυστικῆσ ἀρξάμεναι μέχρι τῶν πηγῶν τοῦ Ῥήνου. τῇ δὲ Πυρήνῃ πρὸσ ὀρθὰσ ἦκται Κέμμενον ὄροσ διὰ μέσων τῶν πεδίων, καὶ παύεται κατὰ μέσα πλησίον Λουγδούνου, περὶ δισχιλίουσ ἐκταθὲν σταδίουσ. Ἀκυιτανοὺσ μὲν τοίνυν ἔλεγον τοὺσ τὰ βόρεια τῆσ Πυρήνησ μέρη κατέχοντασ καὶ τῆσ Κεμμένησ μέχρι πρὸσ τὸν ὠκεανὸν τὰ ἐντὸσ Γαρούνα ποταμοῦ, Κέλτασ δὲ τοὺσ ἐπὶ θάτερα μέρη καθήκοντασ καὶ τὴν κατὰ Μασσαλίαν καὶ Νάρβωνα θάλατταν, ἁπτομένουσ δὲ καὶ τῶν Ἀλπεινῶν ὀρῶν ἐνίων, Βέλγασ δ’ ἔλεγον τοὺσ λοιπούσ τε τῶν παρωκεανιτῶν μέχρι τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ῥήνου καί τινασ τῶν παροικούντων τὸν Ῥῆνον καὶ τὰσ Ἄλπεισ. οὕτω δὲ καὶ ὁ θεὸσ Καῖσαρ ἐν τοῖσ ὑπομνήμασιν εἴρηκεν. ὁ δὲ Σεβαστὸσ Καῖσαρ τετραχῆ διελὼν τοὺσ μὲν Κέλτασ τῆσ Ναρβωνίτιδοσ ἐπαρχίασ ἀπέφηνεν, Ἀκυιτανοὺσ δ’ οὕσπερ κἀκεῖνοσ, προσέθηκε δὲ τετταρεσκαίδεκα ἔθνη τῶν μεταξὺ τοῦ Γαρούνα καὶ τοῦ Λίγηροσ ποταμοῦ νεμομένων· τὴν δὲ λοιπὴν διελὼν δίχα τὴν μὲν Λουγδούνῳ προσώρισε μέχρι τῶν ἄνω μερῶν τοῦ Ῥήνου, τὴν δὲ τοῖσ Βέλγαισ. ὅσα μὲν οὖν φυσικῶσ διώρισται δεῖ λέγειν τὸν γεωγράφον καὶ ὅσα ἐθνικῶσ, ὅταν ᾖ καὶ μνήμησ ἄξια, ὅσα δ’ οἱ ἡγεμόνεσ πρὸσ τοὺσ καιροὺσ πολιτευόμενοι διατάττουσι ποικίλωσ, ἀρκεῖ κἂν ἐν κεφαλαίῳ τισ εἴπῃ, τοῦ δ’ ἀκριβοῦσ ἄλλοισ παραχωρητέον. ἅπασα μὲν οὖν ἐστιν αὕτη ποταμοῖσ κατάρρυτοσ ἡ χώρα, τοῖσ μὲν ἐκ τῶν Ἄλπεων καταφερομένοισ τοῖσ δ’ ἐκ τοῦ Κεμμένου καὶ τῆσ Πυρήνησ, καὶ τοῖσ μὲν εἰσ τὸν ὠκεανὸν ἐκβάλλουσι τοῖσ δὲ εἰσ τὴν ἡμετέραν θάλατταν.

δι’ ὧν δὲ φέρονται χωρίων, πεδία ἐστὶ τὰ πλεῖστα καὶ γεωλοφίαι διάρρουσ ἔχουσαι πλωτούσ. οὕτωσ δ’ εὐφυῶσ ἴσχει τὰ ῥεῖθρα πρὸσ ἄλληλα ὥστ’ ἐξ ἑκατέρασ τῆσ θαλάττησ εἰσ ἑκατέραν κατακομίζεσθαι, πορευομένων τῶν φορτίων ἐπ’ ὀλίγον καὶ διὰ πεδίων εὐμαρῶσ, τὸ δὲ πλέον τοῖσ ποταμοῖσ, τοῖσ μὲν ἀναγομένων τοῖσ δὲ καταγομένων. ἔχει δέ τι πλεονέκτημα πρὸσ τοῦτο ὁ Ῥοδανόσ· καὶ γὰρ πολλαχόθεν ἐστὶ σύρρουσ, καὶ συνάπτει πρὸσ τὴν ἡμετέραν θάλατταν κρείττω τῆσ ἐκτὸσ οὖσαν, ὥσπερ εἴρηται, καὶ διὰ χώρασ διέξεισι τῆσ εὐδαιμονεστάτησ τῶν ταύτῃ. τοὺσ γὰρ αὐτοὺσ ἐκφέρει καρποὺσ ἡ Ναρβωνῖτισ ἅπασα ὥσπερ ἡ Ἰταλία. προϊόντι δ’ ἐπὶ τὰσ ἄρκτουσ καὶ τὸ Κέμμενον ὄροσ ἡ μὲν ἐλαιόφυτοσ καὶ συκοφόροσ ἐκλείπει, τἆλλα δὲ φύεται. καὶ ἡ ἄμπελοσ δὲ προϊοῦσιν οὐ ῥᾳδίωσ τελεσφορεῖ· ἡ δ’ ἄλλη πᾶσα σῖτον φέρει πολὺν καὶ κέγχρον καὶ βάλανον καὶ βοσκήματα παντοῖα, ἀργὸν δ’ αὐτῆσ οὐδὲν πλὴν εἴ τι ἕλεσι κεκώλυται καὶ δρυμοῖσ· καίτοι καὶ τοῦτο συνοικεῖται πολυανθρωπίᾳ μᾶλλον ἢ ἐπιμελείᾳ. καὶ γὰρ τοκάδεσ αἱ γυναῖκεσ καὶ τρέφειν ἀγαθαί, οἱ δ’ ἄνδρεσ μαχηταὶ μᾶλλον ἢ γεωργοί· νῦν δ’ ἀναγκάζονται γεωργεῖν καταθέμενοι τὰ ὅπλα. κοινῇ μὲν οὖν ταῦτα λέγομεν περὶ πάσησ τῆσ ἐκτὸσ Κελτικῆσ, περὶ δὲ τῶν τεταρτημορίων ἑκάστου διαλαβόντεσ λέγωμεν νυνὶ μεμνημένοι τυπωδῶσ, καὶ πρῶτον περὶ τῆσ Ναρβωνίτιδοσ. ταύτησ δὲ τὸ σχῆμα παραλληλόγραμμόν πώσ ἐστιν, ἐκ μὲν τῆσ ἑσπέρασ γραφόμενον τῇ Πυρήνῃ πρὸσ δὲ τὰσ ἄρκτουσ τῷ Κεμμένῳ·

τὰσ δὲ λοιπὰσ τὴν μὲν νότιον ἡ θάλαττα ποιεῖ μεταξὺ Πυρήνησ καὶ Μασσαλίασ, τὴν δ’ ἑωθινὴν αἱ Ἄλπεισ ἐκ μέρουσ καὶ τὸ μεταξὺ διάστημα τῶν Ἄλπεων ἐπ’ εὐθείασ αὐταῖσ ληφθὲν καὶ τῶν ὑπωρειῶν τοῦ Κεμμένου τῶν καθηκουσῶν ἐπὶ τὸν Ῥοδανὸν καὶ ποιουσῶν ὀρθὴν γωνίαν πρὸσ τὴν λεχθεῖσαν ἀπὸ τῶν Ἄλπεων εὐθεῖαν. τῷ δὲ νοτίῳ πρόσκειται παρὰ τὸ λεχθὲν σχῆμα ἡ ἐφεξῆσ παραλία, ἣν ἔχουσιν οἵ τε Μασσαλιῶται καὶ οἱ Σάλυεσ μέχρι Λιγύων ἐπὶ τὰ πρὸσ Ἰταλίαν μέρη καὶ τὸν Ουἆρον ποταμόν. οὗτοσ δ’ ἐστίν, ὡσ εἶπον πρότερον, ὁρ́ιον τῆσ Ναρβωνίτιδοσ καὶ τῆσ Ἰταλίασ· ὑπάρχει δὲ θέρουσ μὲν μικρόσ, χειμῶνοσ δὲ καὶ μέχρι ἑπτὰ σταδίων πλατυνόμενοσ. ἐντεῦθεν μὲν οὖν ἡ παραλία παρατείνει μέχρι τοῦ ἱεροῦ τῆσ Πυρηναίασ Ἀφροδίτησ· τοῦτο δ’ ἐστὶν ὁρ́ιον ταύτησ τε τῆσ ἐπαρχίασ καὶ τῆσ Ἰβηρικῆσ· ἔνιοι δὲ τὸν τόπον ἐν ᾧ ἐστι τὰ Πομπηίου τρόπαια ὁρ́ιον Ἰβηρίασ ἀποφαίνουσι καὶ τῆσ Κελτικῆσ. ἔστι δ’ ἔνθεν μὲν εἰσ Νάρβωνα μίλια ἑξήκοντα τρία, ἐκεῖθεν δὲ εἰσ Νέμαυσον ὀγδοήκοντα ὀκτώ, ἐκ Νεμαύσου δὲ διὰ Οὐγέρνου καὶ Ταρούσκωνοσ εἰσ τὰ θερμὰ ὕδατα τὰ Σέξτια καλούμενα, ἅπερ πλησίον Μασσαλίασ ἐστί, πεντήκοντα τρία, ἐντεῦθεν δὲ εἰσ Ἀντίπολιν καὶ τὸν Ουἆρον ποταμὸν ἑβδομήκοντα τρία, ὥστε τὰ σύμπαντα γίνεται μίλια διακόσια ἑβδομήκοντα ἑπτά. ἔνιοι δ’ ἀπὸ τοῦ Ἀφροδισίου μέχρι τοῦ Ουἄρου σταδίουσ ἀνέγραψαν δισχιλίουσ ἑξακοσίουσ, οἱ δὲ καὶ διακοσίουσ προστιθέασιν· οὐ γὰρ ὁμολογεῖται περὶ τῶν διαστημάτων. κατὰ δὲ τὴν ἑτέραν ὁδὸν τὴν διὰ Ουὀκοντίων καὶ τῆσ Κοττίου μέχρι μὲν Οὐγέρνου καὶ Ταρούσκωνοσ κοινὴ ὁδὸσ ἡ ἀπὸ Νεμαύσου, ἐντεῦθεν δὲ ἐπὶ μὲν τοὺσ Ουὀκοντίων ὁρ́ουσ καὶ τὴν ἀρχὴν τῆσ ἀναβάσεωσ τῶν Ἄλπεων διὰ Δρουεντία καὶ Καβαλλίωνοσ μίλια ἑξήκοντα τρία· πάλιν δ’ ἐντεῦθεν ἐπὶ τοὺσ ἑτέρουσ ὁρ́ουσ τῶν Ουὀκοντίων πρὸσ τὴν Κοττίου μίλια ἑκατὸν ἑνὸσ δέοντα ἐπ’ Ἐβρόδουνον κώμην· εἶτ’ ἄλλα τοσαῦτα διὰ Βριγαντίου κώμησ καὶ Σκιγγομάγου καὶ τῆσ τῶν Ἄλπεων ὑπερθέσεωσ ἐπὶ Ὤκελον, τὸ πέρασ τῆσ Κοττίου γῆσ· ἡ ἀπὸ Σκιγγομάγου δὲ ἤδη Ἰταλία λέγεται· ἔστι δὲ ἐνθένδε ἐπὶ Ὤκελον μίλια εἰκοσιοκτώ. κτίσμα δ’ ἐστὶ Φωκαιέων ἡ Μασσαλία, κεῖται δ’ ἐπὶ χωρίου πετρώδουσ·

ὑποπέπτωκε δ’ αὐτῆσ ὁ λιμὴν θεατροειδεῖ πέτρᾳ βλεπούσῃ πρὸσ νότον. τετείχισται δὲ καὶ αὕτη καλῶσ καὶ ἡ πόλισ σύμπασα μέγεθοσ ἔχουσα ἀξιόλογον. ἐν δὲ τῇ ἄκρᾳ τὸ Ἐφέσιον ἵδρυται καὶ τὸ τοῦ Δελφινίου Ἀπόλλωνοσ ἱερόν· τοῦτο μὲν κοινὸν Ιὤνων ἁπάντων, τὸ δὲ Ἐφέσιον τῆσ Ἀρτέμιδόσ ἐστι νεὼσ τῆσ Ἐφεσίασ. ἀπαίρουσι γὰρ τοῖσ Φωκαιεῦσιν ἐκ τῆσ οἰκείασ λόγιον ἐκπεσεῖν φασιν ἡγεμόνι χρήσασθαι τοῦ πλοῦ παρὰ τῆσ Ἐφεσίασ Ἀρτέμιδοσ λαβοῦσι· τοὺσ μὲν δὴ προσαχθέντασ τῇ Ἐφέσῳ ζητεῖν ὅντινα τρόπον ἐκ τῆσ θεοῦ πορίσαιντο τὸ προσταχθέν. Ἀριστάρχῃ δὲ τῶν ἐντίμων σφόδρα γυναικῶν παραστῆναι κατ’ ὄναρ τὴν θεὸν καὶ κελεῦσαι συναπαίρειν τοῖσ Φωκαιεῦσιν ἀφίδρυμά τι τῶν ἱερῶν λαβούσῃ· γενομένου δὲ τούτου καὶ τῆσ ἀποικίασ λαβούσησ τέλοσ, τό τε ἱερὸν ἱδρύσασθαι καὶ τὴν Ἀριστάρχην τιμῆσαι διαφερόντωσ ἱέρειαν ἀποδείξαντασ, ἔν τε ταῖσ ἀποίκοισ πόλεσι πανταχοῦ τιμᾶν ἐν τοῖσ πρώτοισ ταύτην τὴν θεὸν καὶ τοῦ ξοάνου τὴν διάθεσιν τὴν αὐτὴν καὶ τἆλλα νόμιμα φυλάττειν τὰ αὐτὰ ἅπερ ἐν τῇ μητροπόλει νενόμισται. διοικοῦνται δ’ ἀριστοκρατικῶσ οἱ Μασσαλιῶται πάντων εὐνομώτατα, ἀνδρῶν ἑξακοσίων καταστήσαντεσ συνέδριον διὰ βίου ταύτην ἐχόντων τὴν τιμήν, οὓσ τιμούχουσ καλοῦσι.

πεντεκαίδεκα δ’ εἰσὶ τοῦ συνεδρίου προεστῶτεσ, τούτοισ δὲ τὰ πρόχειρα διοικεῖν δέδοται. πάλιν δὲ τῶν πεντεκαίδεκα προκάθηνται τρεῖσ οἱ πλεῖστον ἰσχύοντεσ, τούτων δὲ εἷσ· τιμοῦχοσ δ’ οὐ γίνεται μὴ τέκνα ἔχων μηδὲ διὰ τριγονίασ ἐκ πολιτῶν γεγονώσ. οἱ δὲ νόμοι Ιὠνικοί, πρόκεινται δὲ δημοσίᾳ. χώραν δ’ ἔχουσιν ἐλαιόφυτον μὲν καὶ κατάμπελον, σίτῳ δὲ λυπροτέραν διὰ τὴν τραχύτητα, ὥστε πεποιθότεσ τῇ θαλάττῃ μᾶλλον ἢ τῇ γῇ τὸ πρὸσ ναυτιλίασ εὐφυὲσ εἵλοντο μᾶλλον. ὕστερον μέντοι ταῖσ ἀνδραγαθίαισ ἴσχυσαν προσλαβεῖν τινα τῶν πέριξ πεδίων ἀπὸ τῆσ αὐτῆσ δυνάμεωσ ἀφ’ ἧσ καὶ τὰσ πόλεισ ἔκτισαν, ἐπιτειχίσματα τὰσ μὲν κατὰ τὴν Ἰβηρίαν τοῖσ Ἴβηρσιν, οἷσ καὶ τὰ ἱερὰ τῆσ Ἐφεσίασ Ἀρτέμιδοσ παρέδοσαν τὰ πάτρια ὥστε ἑλληνιστὶ θύειν, τὴν δὲ Ῥόην Ἀγάθην τοῖσ περὶ τὸν ποταμὸν οἰκοῦσι τὸν Ῥοδανὸν βαρβάροισ, τὸ δὲ Ταυροέντιον καὶ τὴν Ὀλβίαν καὶ Ἀντίπολιν καὶ Νίκαιαν τῷ τῶν Σαλύων ἔθνει καὶ τοῖσ Λίγυσι τοῖσ τὰσ Ἄλπεισ οἰκοῦσιν. εἰσὶ δὲ καὶ νεώσοικοι παρ’ αὐτοῖσ καὶ ὁπλοθήκη· πρότερον δὲ καὶ πλοίων εὐπορία καὶ ὅπλων καὶ ὀργάνων τῶν τε πρὸσ τὰσ ναυτιλίασ χρησίμων καὶ τῶν πρὸσ πολιορκίασ, ἀφ’ ὧν πρόσ τε τοὺσ βαρβάρουσ ἀντέσχον καὶ Ῥωμαίουσ ἐκτήσαντο φίλουσ, καὶ πολλὰ καὶ αὐτοὶ χρήσιμοι κατέστησαν ἐκείνοισ κἀκεῖνοι προσέλαβον τῆσ αὐξήσεωσ αὐτῶν. Σέξτιοσ γοῦν ὁ καταλύσασ τοὺσ Σάλυασ, οὐ πολὺ ἄπωθεν τῆσ Μασσαλίασ κτίσασ πόλιν ὁμώνυμον ἑαυτοῦ τε καὶ τῶν ὑδάτων τῶν θερμῶν, ὧν τινὰ μεταβεβληκέναι φασὶν εἰσ ψυχρά, ἐνταῦθά τε φρουρὰν κατῴκισε Ῥωμαίων, καὶ ἐκ τῆσ παραλίασ τῆσ εἰσ τὴν Ἰταλίαν ἀγούσησ ἀπὸ Μασσαλίασ ἀνέστειλε τοὺσ βαρβάρουσ, οὐ δυναμένων τῶν Μασσαλιωτῶν ἀνείργειν αὐτοὺσ τελέωσ. οὐδ’ αὐτὸσ δὲ πλέον ἴσχυσεν ἀλλ’ ἢ τοσοῦτον μόνον ὅσον κατὰ μὲν τὰ εὐλίμενα ἀπὸ τῆσ θαλάττησ ἀπελθεῖν τοὺσ βαρβάρουσ ἐπὶ δώδεκα σταδίουσ, κατὰ δὲ τοὺσ τραχῶνασ ἐπὶ ὀκτώ· τὴν δὲ λειφθεῖσαν ὑπ’ ἐκείνων τοῖσ Μασσαλιώταισ παραδέδωκεν. ἀνάκειται δ’ ἐν πόλει συχνὰ τῶν ἀκροθινίων, ἃ ἔλαβον καταναυμαχοῦντεσ ἀεὶ τοὺσ ἀμφισβητοῦντασ τῆσ θαλάττησ ἀδίκωσ. πρότερον μὲν οὖν εὐτύχουν διαφερόντωσ περί τε τἆλλα καὶ περὶ τὴν πρὸσ Ῥωμαίουσ φιλίαν, ἧσ πολλὰ ἄν τισ λάβοι σημεῖα· καὶ δὴ καὶ τὸ ξόανον τῆσ Ἀρτέμιδοσ τῆσ ἐν τῷ Ἀβεντίνῳ οἱ Ῥωμαῖοι τὴν αὐτὴν διάθεσιν ἔχον τῷ παρὰ τοῖσ Μασσαλιώταισ ἀνέθεσαν. κατὰ δὲ τὴν Πομπηίου πρὸσ Καίσαρα στάσιν τῷ κρατηθέντι μέρει προσθέμενοι τὴν πολλὴν τῆσ εὐδαιμονίασ ἀπέβαλον, ὅμωσ δ’ οὖν ἴχνη λείπεται τοῦ παλαιοῦ ζήλου παρὰ τοῖσ ἀνθρώποισ καὶ μάλιστα περὶ τὰσ ὀργανοποιίασ καὶ τὴν ναυτικὴν παρασκευήν. ἐξημερουμένων δ’ ἀεὶ τῶν ὑπερκειμένων βαρβάρων καὶ ἀντὶ τοῦ πολεμεῖν τετραμμένων ἤδη πρὸσ πολιτείασ καὶ γεωργίασ διὰ τὴν τῶν Ῥωμαίων ἐπικράτειαν, οὐδ’ αὐτοῖσ ἔτι τούτοισ συμβαίνοι ἂν περὶ τὰ λεχθέντα τοσαύτη σπουδή. δηλοῖ δὲ τὰ καθεστηκότα νυνί· πάντεσ γὰρ οἱ χαρίεντεσ πρὸσ τὸ λέγειν τρέπονται καὶ φιλοσοφεῖν, ὥσθ’ ἡ πόλισ μικρὸν μὲν πρότερον τοῖσ βαρβάροισ ἀνεῖτο παιδευτήριον, καὶ φιλέλληνασ κατεσκεύαζε τοὺσ Γαλάτασ ὥστε καὶ τὰ συμβόλαια ἑλληνιστὶ γράφειν, ἐν δὲ τῷ παρόντι καὶ τοὺσ γνωριμωτάτουσ Ῥωμαίων πέπεικεν ἀντὶ τῆσ εἰσ Ἀθήνασ ἀποδημίασ ἐκεῖσε φοιτᾶν φιλομαθεῖσ ὄντασ. ὁρῶντεσ δὲ τούτουσ οἱ Γαλάται καὶ ἅμα εἰρήνην ἄγοντεσ, τὴν σχολὴν ἄσμενοι πρὸσ τοὺσ τοιούτουσ διατίθενται βίουσ οὐ κατ’ ἄνδρα μόνον ἀλλὰ καὶ δημοσίᾳ· σοφιστὰσ γοῦν ὑποδέχονται τοὺσ μὲν ἰδίᾳ, τοὺσ δὲ πόλεισ κοινῇ μισθούμεναι, καθάπερ καὶ ἰατρούσ. τῆσ δὲ λιτότητοσ τῶν βίων καὶ τῆσ σωφροσύνησ τῶν Μασσαλιωτῶν οὐκ ἐλάχιστον ἄν τισ θείη τοῦτο τεκμήριον· ἡ γὰρ μεγίστη προὶξ αὐτοῖσ ἐστιν ἑκατὸν χρυσοῖ καὶ εἰσ ἐσθῆτα πέντε καὶ πέντε εἰσ χρυσοῦν κόσμον· πλέον δ’ οὐκ ἔξεστι. καὶ ὁ Καῖσαρ δὲ καὶ οἱ μετ’ ἐκεῖνον ἡγεμόνεσ πρὸσ τὰσ ἐν τῷ πολέμῳ γενηθείσασ ἁμαρτίασ ἐμετρίασαν μεμνημένοι τῆσ φιλίασ καὶ τὴν αὐτονομίαν ἐφύλαξαν, ἣν ἐξ ἀρχῆσ εἶχεν ἡ πόλισ, ὥστε μὴ ὑπακούειν τῶν εἰσ τὴν ἐπαρχίαν πεμπομένων στρατηγῶν μήτε αὐτὴν μήτε τοὺσ ὑπηκόουσ. περὶ μὲν Μασσαλίασ ταῦτα. ἅμα δ’ ἥ τε τῶν Σαλύων ὀρεινὴ πρὸσ ἄρκτον ἀπὸ τῆσ ἑσπέρασ κλίνει μᾶλλον καὶ τῆσ θαλάττησ ἀφίσταται κατὰ μικρόν, καὶ ἡ παραλία παρὰ τὴν ἑσπέραν περινεύει·

μικρὸν δ’ ἀπὸ τῆσ πόλεωσ τῶν Μασσαλιωτῶν προελθοῦσα ὅσον εἰσ ἑκατὸν σταδίουσ ἐπὶ ἄκραν εὐμεγέθη πλησίον λατομιῶν τινων ἐντεῦθεν ἄρχεται κολποῦσθαι καὶ ποιεῖν τὸν Γαλατικὸν κόλπον πρὸσ τὸ Ἀφροδίσιον τὸ τῆσ Πυρήνησ ἄκρον· καλοῦσι δ’ αὐτὸν καὶ Μασσαλιωτικόν. ἔστι δ’ ὁ κόλποσ διπλοῦσ· ἐν γὰρ τῇ αὐτῇ περιγραφῇ δύο κόλπουσ ἀφορίζον ἔκκειται τὸ Σήτιον ὄροσ, προσλαβὸν καὶ τὴν Βλάσκωνα νῆσον πλησίον ἱδρυμένην· τῶν δὲ κόλπων ὁ μὲν μείζων ἰδίωσ πάλιν καλεῖται Γαλατικόσ, εἰσ ὃν ἐξερεύγεται τὸ τοῦ Ῥοδανοῦ στόμα, ὁ δ’ ἐλάττων ὁ κατὰ Νάρβωνά ἐστι μέχρι Πυρήνησ. ἡ μὲν οὖν Νάρβων ὑπέρκειται τῶν τοῦ Ἄτακοσ ἐκβολῶν καὶ τῆσ λίμνησ τῆσ Ναρβωνίτιδοσ, μέγιστον ἐμπόριον τῶν ταύτῃ, πρὸσ δὲ τῷ Ῥοδανῷ πόλισ ἐστὶ καὶ ἐμπόριον οὐ μικρὸν Ἀρελᾶτε· ἴσον δέ πωσ διέχει τὰ ἐμπόρια ταῦτα ἀλλήλων τε καὶ τῶν εἰρημένων ἄκρων, ἡ μὲν Νάρβων τοῦ Ἀφροδισίου τὸ δ’ Ἀρελᾶτε τῆσ Μασσαλίασ. ἑκατέρωθεν δὲ τῆσ Νάρβωνοσ ἄλλοι ποταμοὶ ῥέουσιν οἱ μὲν ἐκ τῶν Κεμμένων ὀρῶν οἱ δ’ ἐκ τῆσ Πυρήνησ, πόλεισ ἔχοντεσ εἰσ ἃσ ἀνάπλουσ οὐ πολύσ ἐστι μικροῖσ πλοίοισ. ἐκ μὲν τῆσ Πυρήνησ ὅ τε Ῥουσκίνων καὶ ὁ Ἰλίβιρρισ, πόλιν ἔχων ὁμώνυμον ἑκάτεροσ αὐτῶν· τοῦ δὲ Ῥουσκίνωνοσ καὶ λίμνη πλησίον ἐστὶ καὶ χωρίον ὕφυδρον μικρὸν ὑπὲρ τῆσ θαλάττησ, ἁλυκίδων μεστόν, τὸ τοὺσ ὀρυκτοὺσ κεστρεῖσ ἔχον· δύο γὰρ ἢ τρεῖσ ὀρύξαντι πόδασ καὶ καθέντι τριόδοντα εἰσ ὕδωρ ἰλυῶδεσ ἔστι περιπεῖραι τὸν ἰχθὺν ἀξιόλογον τὸ μέγεθοσ· τρέφεται δὲ ἀπὸ τῆσ ἰλύοσ καθάπερ αἱ ἐγχέλυεσ. οὗτοι μὲν ἐκ τῆσ Πυρήνησ ῥέουσιν οἱ ποταμοὶ μεταξὺ Νάρβωνοσ καὶ τοῦ Ἀφροδισίου. ἐπὶ θάτερα [δὲ] μέρη τῆσ Νάρβωνοσ ἐκ τοῦ Κεμμένου φέρονται πρὸσ τὴν θάλατταν, ἐξ οὗπερ καὶ ὁ Ἄταξ ὅ τε Ὄρβισ καὶ ὁ Ἄραυρισ. τούτων ἐφ’ οὗ μὲν Βαίτερρα πόλισ ἀσφαλὴσ ἵδρυται πλησίον τῆσ Νάρβωνοσ, ἐφ’ οὗ δὲ Ἀγάθη κτίσμα Μασσαλιωτῶν. ἓν μὲν οὖν ἔχει παράδοξον ἡ προειρημένη παραλία τὸ περὶ τοὺσ ὀρυκτοὺσ ἰχθῦσ, ἕτερον δὲ μεῖζον τούτου σχεδόν τι τὸ λεχθησόμενον.

μεταξὺ γὰρ τῆσ Μασσαλίασ καὶ τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ῥοδανοῦ πεδίον ἐστὶ τῆσ θαλάττησ διέχον εἰσ ἑκατὸν σταδίουσ, τοσοῦτον δὲ καὶ τὴν διάμετρον, κυκλοτερὲσ τὸ σχῆμα· καλεῖται δὲ Λιθῶδεσ ἀπὸ τοῦ συμβεβηκότοσ. μεστὸν γάρ ἐστι λίθων χειροπληθῶν ὑποπεφυκυῖαν ἐχόντων αὑτοῖσ ἄγρωστιν, ἀφ’ ἧσ ἄφθονοι νομαὶ βοσκήμασίν εἰσιν· ἐν μέσῳ δ’ ὕδατα καὶ ἁλυκίδεσ συνίστανται καὶ ἅλεσ. ἅπασα μὲν οὖν καὶ ἡ ὑπερκειμένη χώρα προσήνεμόσ ἐστι, διαφερόντωσ δ’ εἰσ τὸ πεδίον τοῦτο τὸ μελαμβόρειον καταιγίζει πνεῦμα βίαιον καὶ φρικῶδεσ· φασὶ γοῦν σύρεσθαι καὶ κυλινδεῖσθαι τῶν λίθων ἐνίουσ, καταφλᾶσθαι δὲ τοὺσ ἀνθρώπουσ ἀπὸ τῶν ὀχημάτων καὶ γυμνοῦσθαι καὶ ὅπλων καὶ ἐσθῆτοσ ὑπὸ τῆσ ἐμπνοῆσ. Ἀριστοτέλησ μὲν οὖν φησιν ὑπὸ σεισμῶν τῶν καλουμένων βραστῶν ἐκπεσόντασ τοὺσ λίθουσ εἰσ τὴν ἐπιφάνειαν συνολισθεῖν εἰσ τὰ κοῖλα τῶν χωρίων. Ποσειδώνιοσ δὲ λίμνην οὖσαν παγῆναι μετὰ κλυδασμοῦ, καὶ διὰ τοῦτο εἰσ πλείονασ μερισθῆναι λίθουσ, καθάπερ τοὺσ ποταμίουσ κάχληκασ καὶ τὰσ ψήφουσ τὰσ αἰγιαλίτιδασ, ὁμοίουσ δὲ καὶ λείουσ καὶ ἰσομεγέθεισ [πρὸσ] τῇ ὁμοιότητι· καὶ τὴν αἰτίαν ἀποδεδώκασιν ἀμφότεροι. πιθανὸσ μὲν οὖν ὁ παρ’ ἀμφοῖν λόγοσ· ἀνάγκη γὰρ τοὺσ οὕτω συνεστῶτασ λίθουσ οὐ καθ’ ἑαυτοὺσ ἢ ἐξ ὑγροῦ παγέντασ μεταβαλεῖν, [ἢ] ἐκ πετρῶν μεγάλων ῥήγματα συνεχῆ λαβουσῶν ἀποκριθῆναι. τὸ μέντοι δυσαπολόγητον Αἰσχύλοσ καταμαθὼν ἢ παρ’ ἄλλου λαβὼν εἰσ μῦθον ἐξετόπισε. φησὶ γοῦν Προμηθεὺσ παρ’ αὐτῷ καθηγούμενοσ Ἡρακλεῖ τῶν ὁδῶν τῶν ἀπὸ Καυκάσου πρὸσ τὰσ Ἑσπερίδασ "ἥξεισ δὲ Λιγύων εἰσ ἀτάρβητον "στρατόν, ἔνθ’ οὐ μάχησ, σάφ’ οἶδα, καὶ θοῦρόσ περ "ὢν μέμψει· πέπρωται γάρ σε καὶ βέλη λιπεῖν ἐνταῦθ’· "ἑλέσθαι δ’ οὔ τιν’ ἐκ γαίασ λίθον ἕξεισ, ἐπεὶ πᾶσ χῶρόσ ἐστι μαλθακόσ. ἰδὼν δ’ ἀμηχανοῦντά σε Ζεὺσ "οἰκτερεῖ, νεφέλην δ’ ὑποσχὼν νιφάδι γογγύλων πέτρων ὑπόσκιον θήσει χθόν’, οἷσ ἔπειτα σὺ βαλὼν "διώσει ῥᾳδίωσ Λίγυν στρατόν. " ὥσπερ οὐ κρεῖττον ὄν, φησὶν ὁ Ποσειδώνιοσ, εἰσ αὐτοὺσ τοὺσ Λίγυασ ἐμβαλεῖν τοὺσ λίθουσ καὶ καταχῶσαι πάντασ ἢ τοσούτων δεόμενον ποιῆσαι λίθων τὸν Ἡρακλέα. τὸ μὲν οὖν τοσούτων ἀναγκαῖον ἦν, εἴπερ καὶ πρὸσ ὄχλον παμπληθῆ· ὥστε ταύτῃ γε πιθανώτεροσ ὁ μυθογράφοσ τοῦ ἀνασκευάζοντοσ τὸν μῦθον. ἀλλὰ καὶ τὰ ἄλλα πεπρῶσθαι φήσασ ὁ ποιητὴσ οὐκ ἐᾷ μέμφεσθαι φιλαιτίωσ. καὶ γὰρ ἐν τοῖσ περὶ τῆσ προνοίασ καὶ τῆσ εἱμαρμένησ λόγοισ εὑρ́οι τισ ἂν πολλὰ τοιαῦτα τῶν ἀνθρωπίνων καὶ τῶν φύσει γινομένων, ὥστ’ ἐπ’ αὐτῶν φάναι πολὺ κρεῖττον εἶναι τόδε ἢ τόδε γενέσθαι, οἱο͂ν εὐόμβρον εἶναι τὴν Αἴγυπτον, ἀλλὰ μὴ τὴν Αἰθιοπίαν ποτίζειν τὴν γῆν· καὶ τὸν Πάριν εἰσ Σπάρτην πλέοντα ναυαγίῳ περιπεσεῖν, ἀλλὰ μὴ τὴν Ἑλένην ἁρπάσαντα δίκασ τῖσαι τοῖσ ἀδικηθεῖσιν ὕστερον, ἡνίκα τοσοῦτον ἀπείργαστο φθόρον Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων· ὅπερ Εὐριπίδησ ἀνήνεγκεν εἰσ τὸν Δία "Ζεὺσ γὰρ κακὸν μὲν "Τρωσὶ πῆμα δ’ Ἑλλάδι θέλων γενέσθαι ταῦτ’ ἐβούλευσεν πατήρ. περὶ δὲ τῶν τοῦ Ῥοδανοῦ στομάτων Πολύβιοσ μὲν ἐπιτιμᾷ Τιμαίῳ φήσασ εἶναι μὴ πεντάστομον ἀλλὰ δίστομον·

Ἀρτεμίδωροσ δὲ τρίστομον λέγει. Μάριοσ δὲ ὕστερον ὁρῶν τυφλόστομον γινόμενον ἐκ τῆσ προσχώσεωσ καὶ δυσείσβολον καινὴν ἔτεμε διώρυχα, καὶ ταύτῃ δεξάμενοσ τὸ πλέον τοῦ ποταμοῦ Μασσαλιώταισ ἔδωκεν ἀριστεῖον κατὰ τὸν πρὸσ Ἄμβρωνασ καὶ Τωυγενοὺσ πόλεμον· ἐξ οὗ πλοῦτον ἠνέγκαντο πολύν, τέλη πραττόμενοι τοὺσ ἀναπλέοντασ καὶ τοὺσ καταγομένουσ· ὅμωσ οὖν ἔτι μένει δυσείσπλοα διά τε τὴν λαβρότητα καὶ τὴν πρόσχωσιν καὶ τὴν ταπεινότητα τῆσ χώρασ, ὥστε μὴ καθορᾶσθαι μηδ’ ἐγγὺσ ἐν ταῖσ δυσαερίαισ. διόπερ οἱ Μασσαλιῶται πύργουσ ἀνέστησαν σημεῖα, ἐξοικειούμενοι πάντα τρόπον τὴν χώραν· καὶ δὴ καὶ τῆσ Ἐφεσίασ Ἀρτέμιδοσ κἀνταῦθα ἱδρύσαντο ἱερόν, χωρίον ἀπολαβόντεσ ὃ ποιεῖ νῆσον τὰ στόματα τοῦ ποταμοῦ. ὑπέρκειται δὲ τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ῥοδανοῦ λιμνοθάλαττα, καλοῦσι δὲ στομαλίμνην, ὀστράκια δ’ ἔχει πάμπολλα καὶ ἄλλωσ εὐοψεῖ. ταύτην δ’ ἔνιοι συγκατηρίθμησαν τοῖσ στόμασι τοῦ Ῥοδανοῦ, καὶ μάλιστα οἱ φήσαντεσ ἑπτάστομον αὐτόν, οὔτε τοῦτ’ εὖ λέγοντεσ οὔτ’ ἐκεῖνο· ὄροσ γάρ ἐστι μεταξὺ τὸ διεῖργον ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ τὴν λίμνην. ἡ μὲν οὖν ἀπὸ τῆσ Πυρήνησ ἐπὶ Μασσαλίαν παραλία τοιαύτη καὶ τοσαύτη τισ. ἡ δ’ ἐπὶ τὸν Ουἆρον ποταμὸν καὶ τοὺσ ταύτῃ Δίγυασ τάσ τε τῶν Μασσαλιωτῶν ἔχει πόλεισ Ταυροέντιον καὶ Ὀλβίαν καὶ Ἀντίπολιν καὶ Νίκαιαν καὶ τὸ ναύσταθμον τὸ Καίσαροσ τοῦ Σεβαστοῦ, ὃ καλοῦσι Φόρον Ιοὔλιον.

ἵδρυται δὲ τοῦτο μεταξὺ τῆσ Ὀλβίασ καὶ τῆσ Ἀντιπόλεωσ, διέχον Μασσαλίασ εἰσ ἑξακοσίουσ σταδίουσ. ὁ δὲ Ουἆροσ μέσοσ ἐστὶ τῆσ Ἀντιπόλεωσ καὶ Νικαίασ, τῆσ μὲν ὅσον εἴκοσι τῆσ δὲ ἑξήκοντα σταδίουσ διέχων· ὥσθ’ ἡ Νίκαια τῆσ Ἰταλίασ γίνεται κατὰ τὸν νῦν ἀποδεδειγμένον ὁρ́ον καίπερ οὖσα Μασσαλιωτῶν· ἐπετείχισαν γὰρ τὰ κτίσματα ταῦτα τοῖσ ὑπερκειμένοισ βαρβάροισ οἱ Μασσαλιῶται τήν γε θάλατταν ἐλευθέραν ἔχειν βουλόμενοι, τῆσ χώρασ ὑπ’ ἐκείνων κρατουμένησ· ὀρεινὴ γάρ ἐστι καὶ ἐρυμνή, πρὸσ μὲν τῇ Μασσαλίᾳ πλάτοσ τι μέτριον καταλείπουσα τῶν ἐπιπέδων χωρίων, προϊόντι δὲ ἐπὶ τὴν ἑώ παντάπασιν ἀποθλίβουσα πρὸσ τὴν θάλατταν καὶ μόλισ αὐτὴν πορεύσιμον ἐῶσα τὴν ὁδόν. κατέχουσι δὲ τὰ μὲν πρῶτα Σάλυεσ, τὰ δὲ τελευταῖα πρὸσ τὴν Ἰταλίαν συνάπτοντεσ Λίγυεσ, περὶ ὧν λεχθήσεται μετὰ ταῦτα. νυνὶ δὲ τοσοῦτον προσθετέον ὅτι τῆσ μὲν Ἀντιπόλεωσ ἐν τοῖσ τῆσ Ναρβωνίτιδοσ μέρεσι κειμένησ, τῆσ δὲ Νικαίασ ἐν τοῖσ τῆσ Ἰταλίασ, ἡ μὲν Νίκαια ὑπὸ τοῖσ Μασσαλιώταισ μένει καὶ τῆσ ἐπαρχίασ ἐστίν, ἡ δ’ Ἀντίπολισ τῶν Ἰταλιωτίδων ἐξετάζεται, κριθεῖσα πρὸσ τοὺσ Μασσαλιώτασ καὶ ἐλευθερωθεῖσα τῶν παρ’ ἐκείνων προσταγμάτων. πρόκεινται δὲ τῶν στενῶν τούτων ἀπὸ Μασσαλίασ ἀρξαμένοισ αἱ Στοιχάδεσ νῆσοι, τρεῖσ μὲν ἀξιόλογοι δύο δὲ μικραί·

περὶ μὲν τῆσ παραλίασ ταῦτα λέγομεν. γεωργοῦσι δ’ αὐτὰσ Μασσαλιῶται. τὸ δὲ παλαιὸν καὶ φρουρὰν εἶχον ἱδρυμένην αὐτόθι πρὸσ τὰσ τῶν λῃστηρίων ἐφόδουσ, εὐποροῦντεσ καὶ λιμένων. μετὰ δὲ τὰσ Στοιχάδασ ἡ Πλανασία καὶ Λήρων ἔχουσαι κατοικίασ. ἐν δὲ τῇ Λήρωνι καὶ ἡρῷόν ἐστι τὸ τοῦ Λήρωνοσ· κεῖται δ’ αὕτη πρὸ τῆσ Ἀντιπόλεωσ. ἄλλα δ’ ἐστὶ νησίδια οὐκ ἄξια μνήμησ, τὰ μὲν πρὸ τῆσ Μασσαλίασ αὐτῆσ τὰ δὲ πρὸ τῆσ ἄλλησ τῆσ λεχθείσησ ᾐόνοσ. τῶν δὲ λιμένων ὁ μὲν κατὰ τὸν ναύσταθμον ἀξιόλογοσ καὶ ὁ τῶν Μασσαλιωτῶν, οἱ δ’ ἄλλοι μέτριοι· τούτων δ’ ἐστὶ καὶ ὁ Ὀξύβιοσ καλούμενοσ λιμήν, ἐπώνυμοσ τῶν Ὀξυβίων Λιγύων. Τὴν δ’ ὑπερκειμένην αὐτῆσ χώραν μάλιστα γεωγραφεῖ τά τε ὄρη τὰ περικείμενα καὶ οἱ ποταμοί, διαφερόντωσ δὲ ὁ Ῥοδανὸσ μέγιστόσ τε ὢν καὶ πλεῖστον ἀνάπλουν ἔχων ἐκ πολλῶν πληρούμενοσ ῥευμάτων·

λεκτέον οὖν ἐφεξῆσ περὶ τούτων. ἀπὸ Μασσαλίασ τοίνυν ἀρξαμένοισ καὶ προϊοῦσιν ἐπὶ τὴν μεταξὺ χώραν τῶν τε Ἄλπεων καὶ τοῦ Ῥοδανοῦ μέχρι μὲν τοῦ Δρουεντία ποταμοῦ Σάλυεσ οἰκοῦσιν ἐπὶ πεντακοσίουσ σταδίουσ· πορθμείῳ δὲ διαβᾶσιν εἰσ Καβαλλίωνα πόλιν ἡ ἐφεξῆσ χώρα πᾶσα Καουάρων ἐστὶ μέχρι τῶν τοῦ Ἴσαροσ συμβολῶν πρὸσ τὸν Ῥοδανόν· ἐνταῦθα δὲ καὶ τὸ Κέμμενον συνάπτει πωσ τῷ Ῥοδανῷ· μῆκοσ τὸ μέχρι δεῦρο ἀπὸ τοῦ Δρουεντία σταδίων ἐστὶν ἑπτακοσίων. οἱ μὲν οὖν Σάλυεσ ἐν αὐτοῖσ τά τε πεδία καὶ τὰ ὑπερκείμενα ὄρη κατοικοῦσι, τῶν δὲ Καουάρων ὑπέρκεινται Ουὀκόντιοί τε καὶ Τρικόριοι καὶ Ἰκόνιοι καὶ Μέδυλλοι. μεταξὺ δὲ τοῦ Δρουεντία καὶ τοῦ Ἴσαροσ καὶ ἄλλοι ποταμοὶ ῥέουσιν ἀπὸ τῶν Ἄλπεων ἐπὶ τὸν Ῥοδανόν, δύο μὲν οἱ περιρρέοντεσ πόλιν Καουάρων κοινῷ ῥείθρῳ συμβάλλοντεσ εἰσ τὸν Ῥοδανόν, τρίτοσ δὲ Σούλγασ ὁ κατὰ Οὔνδαλον πόλιν μισγόμενοσ τῷ Ῥοδανῷ, ὅπου Γναῖοσ Αἠνόβαρβοσ μεγάλῃ μάχῃ πολλὰσ ἐτρέψατο Κελτῶν μυριάδασ. εἰσὶ δὲ ἐν τῷ μεταξὺ πόλεισ καὶ Αὐενιὼν καὶ Ἀραυσίων καὶ Αἐρία, τῷ ὄντι φησὶν Ἀρτεμίδωροσ ἀερία διὰ τὸ ἐφ’ ὕψουσ ἱδρῦσθαι μεγάλου. ἡ μὲν οὖν ἄλλη πᾶσά ἐστι πεδιὰσ καὶ εὔβοτοσ, ἡ δ’ ἐκ τῆσ Αἐρίασ εἰσ τὴν Αὐενιῶνα ὑπερθέσεισ ἔχει στενὰσ καὶ ὑλώδεισ. καθ’ ὃ δὲ συμπίπτουσιν ὁ Ἴσαρ ποταμὸσ καὶ ὁ Ῥοδανὸσ καὶ τὸ Κέμμενον ὄροσ, Κόιντοσ Φάβιοσ Μάξιμοσ Αἰμιλιανὸσ οὐχ ὅλαισ τρισὶ μυριάσιν εἴκοσι μυριάδασ Κελτῶν κατέκοψε, καὶ ἔστησε τρόπαιον αὐτόθι λευκοῦ λίθου καὶ νεὼσ δύο, τὸν μὲν Ἄρεωσ τὸν δ’ Ἡρακλέουσ. ἀπὸ δὲ τοῦ Ἴσαροσ εἰσ Ουἴενναν τὴν τῶν Ἀλλοβρίγων μητρόπολιν κειμένην ἐπὶ τῷ Ῥοδανῷ στάδιοί εἰσι τριακόσιοι εἴκοσι. πλησίον δ’ ὑπέρκειται τῆσ Ουιἔννησ τὸ Λούγδουνον, ἐφ’ οὗ συμμίσγουσιν ἀλλήλοισ ὅ τε Ἄραρ καὶ ὁ Ῥοδανόσ· στάδιοι δ’ εἰσὶν ἐπ’ αὐτὸ πεζῇ μὲν περὶ διακοσίουσ διὰ τῆσ Ἀλλοβρίγων, ἀνάπλῳ δὲ μικρῷ πλείουσ. Ἀλλόβριγεσ δὲ μυριάσι πολλαῖσ πρότερον μὲν ἐστράτευον, νῦν δὲ γεωργοῦσι τὰ πεδία καὶ τοὺσ αὐλῶνασ τοὺσ ἐν ταῖσ Ἄλπεσι· καὶ οἱ μὲν ἄλλοι κωμηδὸν ζῶσιν, οἱ δ’ ἐπιφανέστατοι τὴν Ουἴενναν ἔχοντεσ, κώμην πρότερον οὖσαν μητρόπολιν δ’ ὅμωσ τοῦ ἔθνουσ λεγομένην, κατεσκευάκασι πόλιν· ἵδρυται δ’ ἐπὶ τῷ Ῥοδανῷ. φέρεται δ’ ἀπὸ τῶν Ἄλπεων οὗτοσ πολὺσ καὶ σφοδρόσ, ὅσ γε καὶ διὰ λίμνησ ἐξιὼν τῆσ Λημέννησ φανερὸν δείκνυσι τὸ ῥεῖθρον ἐπὶ πολλοὺσ σταδίουσ. κατελθὼν δὲ εἰσ τὰ πεδία τῆσ χώρασ τῆσ Ἀλλοβρίγων καὶ Σεγοσιανῶν συμβάλλει τῷ Ἄραρι κατὰ Λούγδουνον πόλιν τῶν Σεγοσιανῶν. ῥεῖ δὲ καὶ ὁ Ἄραρ ἐκ τῶν Ἄλπεων ὁρίζων Σηκοανούσ τε καὶ Αἰδούουσ καὶ Λιγκασίουσ, παραλαβὼν δ’ ὕστερον τὸν Δοῦβιν ἐκ τῶν αὐτῶν ὀρῶν φερόμενον πλωτόν, ἐπικρατήσασ τῷ ὀνόματι καὶ γενόμενοσ ἐξ ἀμφοῖν Ἄραρ συμμίσγει τῷ Ῥοδανῷ. πάλιν δ’ ἐπικρατήσασ ὁ Ῥοδανὸσ εἰσ τὴν Ουἴενναν φέρεται. συμβαίνει δὴ κατ’ ἀρχὰσ μὲν τοὺσ τρεῖσ ποταμοὺσ φέρεσθαι πρὸσ ἄρκτον, εἶτα πρὸσ δύσιν· εἰσ ἓν δ’ ἤδη συμπεσὸν ῥεῖθρον πάλιν ἄλλην καμπὴν λαβὸν νότιον φέρεται τὸ ῥεῦμα μέχρι τῶν ἐκβολῶν, δεξάμενον καὶ τοὺσ ἄλλουσ ποταμούσ, κἀκεῖθεν ἤδη τὴν λοιπὴν ποιεῖται μέχρι τῆσ θαλάττησ ῥύσιν. ἡ μὲν οὖν μεταξὺ τῶν Ἄλπεων καὶ τοῦ Ῥοδανοῦ τοιαύτη τισ. Τὴν δ’ ἐπὶ θάτερα μέρη τοῦ ποταμοῦ Ουὄλκαι νέμονται τὴν πλείστην, οὓσ Ἀρηκομίσκουσ προσαγορεύουσι.

τούτων δ’ ἐπίνειον ἡ Νάρβων λέγεται, δικαιότερον δ’ ἂν καὶ τῆσ ἄλλησ Κελτικῆσ λέγοιτο· τοσοῦτον ὑπερβέβληται τῷ πλήθει τῶν χρωμένων τῷ ἐμπορίῳ. οἱ μὲν οὖν Ουὄλκαι γειτονεύουσι τῷ Ῥοδανῷ, τοὺσ Σάλυασ ἔχοντεσ ἀντιπαρήκοντασ αὐτοῖσ ἐν τῇ περαίᾳ καὶ τοὺσ Καουάρουσ. ἐπικρατεῖ δὲ τὸ τῶν Καουάρων ὄνομα, καὶ πάντασ οὕτωσ ἤδη προσαγορεύουσι τοὺσ ταύτῃ βαρβάρουσ, οὐδὲ βαρβάρουσ ἔτι ὄντασ, ἀλλὰ μετακειμένουσ τὸ πλέον εἰσ τὸν τῶν Ῥωμαίων τύπον καὶ τῇ γλώττῃ καὶ τοῖσ βίοισ, τινὰσ δὲ καὶ τῇ πολιτείᾳ. ἄλλα δ’ ἔστιν ἄδοξα ἔθνη καὶ μικρά, παρακείμενα τοῖσ Ἀρηκομίσκοισ μέχρι Πυρήνησ. μητρόπολισ δὲ τῶν Ἀρηκομίσκων ἐστὶ Νέμαυσοσ, κατὰ μὲν τὸν ἀλλότριον ὄχλον καὶ τὸν ἐμπορικὸν πολὺ Νάρβωνοσ λειπομένη, κατὰ δὲ τὸν πολιτικὸν ὑπερβάλλουσα· ὑπηκόουσ γὰρ ἔχει κώμασ τέτταρασ καὶ εἴκοσι τῶν ὁμοεθνῶν εὐανδρίᾳ διαφερούσασ, συντελούσασ εἰσ αὐτήν, ἔχουσα καὶ τὸ καλούμενον Λάτιον, ὥστε τοὺσ ἀξιωθέντασ ἀγορανομίασ καὶ ταμιείασ ἐν Νεμαύσῳ Ῥωμαίουσ ὑπάρχειν· διὰ δὲ τοῦτο οὐδ’ ὑπὸ τοῖσ προστάγμασι τῶν ἐκ τῆσ Ῥώμησ στρατηγῶν ἐστι τὸ ἔθνοσ τοῦτο. ἵδρυται δ’ ἡ πόλισ κατὰ τὴν ὁδὸν τὴν ἐκ τῆσ Ἰβηρίασ εἰσ τὴν Ἰταλίαν, θέρουσ μὲν εὔβατον οὖσαν χειμῶνοσ δὲ καὶ ἐάροσ πηλώδη καὶ ποταμόκλυστον. τινὰ μὲν οὖν τῶν ῥευμάτων πορθμείοισ περᾶται, τινὰ δὲ γεφύραισ ταῖσ μὲν ξύλων πεποιημέναισ ταῖσ δὲ λίθων. ποιοῦσι δὲ τὰσ ἐκ τῶν ὑδάτων δυσκολίασ οἱ χείμαρροι καὶ μέχρι τοῦ θέρουσ ἔσθ’ ὅτε ἐκ τῶν Ἄλπεων καταφερόμενοι μετὰ τὴν ἀπότηξιν τῶν χιόνων. τῆσ δ’ ὁδοῦ τῆσ λεχθείσησ ἡ μὲν εὐθὺσ ἐπὶ τὰσ Ἄλπεισ ἐστί, καθάπερ εἴπομεν, ἡ σύντομοσ διὰ Ουὀκοντίων· ἡ δὲ διὰ τῆσ παραλίασ τῆσ Μασσαλιωτικῆσ καὶ τῆσ Λιγυστικῆσ μακροτέρα μέν, τὰσ δ’ ὑπερθέσεισ τὰσ εἰσ τὴν Ἰταλίαν εὐμαρεστέρασ ἔχει, ταπεινουμένων ἐνταῦθα ἤδη τῶν ὀρῶν. διέχει δ’ ἡ Νέμαυσοσ τοῦ μὲν Ῥοδανοῦ περὶ ἑκατὸν σταδίουσ, καθ’ ὃ ἐν τῇ περαίᾳ πολίχνιον ἔστι Ταρούσκων, τῆσ δὲ Νάρβωνοσ ἑπτακοσίουσ εἴκοσι. πρὸσ δὲ τὸ Κέμμενον ὄροσ συνάπτοντεσ, ἐπιλαμβάνοντεσ δὲ καὶ τὸ νότιον πλευρὸν αὐτοῦ μέχρι τῶν ἀκρωτηρίων οἰκοῦσι τῶν τε Ουὀλκῶν οἱ Τεκτόσαγεσ καλούμενοι καὶ ἄλλοι τινέσ. περὶ μὲν οὖν τῶν ἄλλων ἐροῦμεν ὕστερον. Οἱ δὲ Τεκτόσαγεσ καλούμενοι τῇ Πυρήνῃ πλησιάζουσιν, ἐφάπτονται δὲ μικρὰ καὶ τοῦ προσαρκτίου πλευροῦ τῶν Κεμμένων, πολύχρυσόν τε νέμονται γῆν.

ἐοίκασι δὲ καὶ δυναστεῦσαί ποτε καὶ εὐανδρῆσαι τοσοῦτον ὥστε στάσεωσ ἐμπεσούσησ ἐξελάσαι πολὺ πλῆθοσ ἐξ ἑαυτῶν ἐκ τῆσ οἰκείασ· κοινωνῆσαι δὲ τούτοισ καὶ ἄλλουσ ἐξ ἄλλων ἐθνῶν· τούτων δ’ εἶναι καὶ τοὺσ κατασχόντασ τὴν Φρυγίαν τὴν ὅμορον τῇ Καππαδοκίᾳ καὶ τοῖσ Παφλαγόσι· τούτου μὲν οὖν ἔχομεν τεκμήριον τοὺσ ἔτι καὶ νῦν λεγομένουσ Τεκτόσαγασ. τριῶν γὰρ ὄντων ἐθνῶν, ἓν ἐξ αὐτῶν τὸ περὶ Ἄγκυραν πόλιν Τεκτοσάγων λέγεται, τὰ δὲ λοιπὰ δύο ἐστὶ Τρόκμοι καὶ Τολιστοβώγιοι· τούτουσ δ’ ὅτι μὲν ἐκ τῆσ Κελτικῆσ ἀπῳκίσθησαν μηνύει τὸ πρὸσ τοὺσ Τεκτόσαγασ σύμφυλον, ἐξ ὧν δὲ χωρίων ὡρμήθησαν οὐκ ἔχομεν φράζειν· οὐ γὰρ παρειλήφαμεν οἰκοῦντάσ τινασ νυνὶ Τρόκμουσ ἢ Τολιστοβωγίουσ [οὔτ’] ἐκτὸσ τῶν Ἄλπεων οὔτ’ ἐν αὐταῖσ οὔτ’ ἐντόσ· εἰκὸσ δ’ ἐκλελοιπέναι διὰ τὰσ ἀθρόασ ἀπαναστάσεισ, καθάπερ καὶ ἐπ’ ἄλλων συμβαίνει πλειόνων· ἐπεὶ καὶ τὸν ἄλλον Βρέννον τὸν ἐπελθόντα ἐπὶ Δελφοὺσ Πραῦσον τινέσ φασιν· οὐδὲ τοὺσ Πραύσουσ δ’ ἔχομεν εἰπεῖν ὅπου γῆσ ᾤκησαν πρότερον. καὶ τοὺσ Τεκτόσαγασ δέ φασι μετασχεῖν τῆσ ἐπὶ Δελφοὺσ στρατείασ, τούσ τε θησαυροὺσ τοὺσ εὑρεθέντασ παρ’ αὐτοῖσ ὑπὸ Καιπίωνοσ τοῦ στρατηγοῦ τῶν Ῥωμαίων ἐν πόλει Τολώσσῃ τῶν ἐκεῖθεν χρημάτων μέροσ εἶναί φασι, προσθεῖναι δὲ τοὺσ ἀνθρώπουσ καὶ ἐκ τῶν ἰδίων οἴκων ἀνιεροῦντασ καὶ ἐξιλασκομένουσ τὸν θεόν· προσαψάμενον δ’ αὐτῶν τὸν Καιπίωνα διὰ τοῦτο ἐν δυστυχήμασι καταστρέψαι τὸν βίον, ὡσ ἱερόσυλον ἐκβληθέντα ὑπὸ τῆσ πατρίδοσ, διαδόχουσ δ’ ἀπολιπόντα παῖδασ, ἃσ συνέβη καταπορνευθείσασ, ὡσ εἴρηκε Τιμαγένησ, αἰσχρῶσ ἀπολέσθαι. πιθανώτεροσ δ’ ἐστὶν ὁ Ποσειδωνίου λόγοσ· τὰ μὲν γὰρ εὑρεθέντα ἐν τῇ Τολώσσῃ χρήματα μυρίων που καὶ πεντακισχιλίων ταλάντων γενέσθαι φησί, τὰ μὲν ἐν σηκοῖσ ἀποκείμενα τὰ δ’ ἐν λίμναισ ἱεραῖσ, οὐδεμίαν κατασκευὴν ἔχοντα, ἀλλ’ ἀργὸν χρυσίον καὶ ἄργυρον· τὸ δ’ ἐν Δελφοῖσ ἱερὸν κατ’ ἐκείνουσ ἤδη τοὺσ χρόνουσ ὑπάρξαι κενὸν τῶν τοιούτων, σεσυλημένον ὑπὸ τῶν Φωκέων κατὰ τὸν ἱερὸν πόλεμον· εἰ δὲ καί τι ἐλείφθη, διανείμασθαι πολλούσ· οὐδὲ σωθῆναι δὲ αὐτοὺσ εἰκὸσ εἰσ τὴν οἰκείαν, ἀθλίωσ ἀπαλλάξαντασ μετὰ τὴν ἐκ Δελφῶν ἀποχώρησιν καὶ σκεδασθέντασ ἄλλουσ ἐπ’ ἄλλα μέρη κατὰ διχοστασίαν. ἀλλ’, ὥσπερ ἐκεῖνόσ τε εἴρηκε καὶ ἄλλοι πλείουσ, ἡ χώρα πολύχρυσοσ οὖσα καὶ δεισιδαιμόνων ἀνθρώπων καὶ οὐ πολυτελῶν τοῖσ βίοισ πολλαχοῦ ἔσχε θησαυρούσ· μάλιστα δ’ αὐτοῖσ αἱ λίμναι τὴν ἀσυλίαν παρεῖχον, εἰσ ἃσ καθίεσαν ἀργύρου ἢ καὶ χρυσοῦ βάρη. οἱ γοῦν Ῥωμαῖοι κρατήσαντεσ τῶν τόπων ἀπέδοντο τὰσ λίμνασ δημοσίᾳ καὶ τῶν ὠνησαμένων πολλοὶ μύλουσ εὑρ͂ον σφυρηλάτουσ ἀργυροῦσ. ἐν δὲ τῇ Τολώσσῃ καὶ τὸ ἱερὸν ἦν ἅγιον, τιμώμενον σφόδρα ὑπὸ τῶν περιοίκων, καὶ τὰ χρήματα ἐπλεόνασε διὰ τοῦτο πολλῶν ἀνατιθέντων καὶ μηδενὸσ προσάπτεσθαι θαρροῦντοσ. ἵδρυται δ’ ἡ Τολῶσσα κατὰ τὸ στενώτατον τοῦ ἰσθμοῦ τοῦ διείργοντοσ ἀπὸ τῆσ κατὰ Νάρβωνα θαλάττησ τὸν ὠκεανόν, ὅν φησι Ποσειδώνιοσ ἐλάττω τῶν τρισχιλίων σταδίων.

ἄξιον δ’ ἀντὶ πάντων ἐπισημήνασθαι πάλιν ὅπερ εἴπομεν πρότερον, τὴν ὁμολογίαν τῆσ χώρασ πρόσ τε τοὺσ ποταμοὺσ καὶ τὴν θάλατταν τήν τ’ ἐκτὸσ ὁμοίωσ καὶ τὴν ἐντόσ· εὑρ́οι γὰρ ἄν τισ ἐπιστήσασ οὐκ ἐλάχιστον μέροσ τοῦθ’ ὑπάρχον τῆσ τῶν τόπων ἀρετῆσ, λέγω δὲ τὸ τὰσ χρείασ ἐπιπλέκεσθαι τὰσ τοῦ βίου μετὰ ῥᾳστώνησ ἅπασι πρὸσ ἅπαντασ καὶ τὰσ ὠφελείασ ἀνεῖσθαι κοινάσ, μάλιστα δὲ νῦν, ἡνίκα ἄγοντεσ σχολὴν ἀπὸ τῶν ὅπλων ἐργάζονται τὴν χώραν ἐπιμελῶσ, καὶ τοὺσ βίουσ κατασκευάζονται πολιτικούσ· ὥστε ἐπὶ τῶν τοιούτων κἂν τὸ τῆσ προνοίασ ἔργον ἐπιμαρτυρεῖσθαί τισ ἂν δόξειεν, οὐχ ὅπωσ ἔτυχεν, ἀλλ’ ὡσ ἂν μετὰ λογισμοῦ τινοσ διακειμένων τῶν τόπων. ὁ μέν γε Ῥοδανὸσ πολύν τε ἔχει τὸν ἀνάπλουν καὶ μεγάλοισ φορτίοισ καὶ ἐπὶ πολλὰ μέρη τῆσ χώρασ διὰ τὸ τοὺσ ἐμπίπτοντασ εἰσ αὐτὸν ποταμοὺσ ὑπάρχειν πλωτοὺσ καὶ διαδέχεσθαι τὸν φόρτον πλεῖστον. ὁ δ’ Ἄραρ ἐκδέχεται καὶ ὁ Δοῦβισ ὁ εἰσ τοῦτον ἐμβάλλων, εἶτα πεζεύεται μέχρι τοῦ Σηκοάνα ποταμοῦ, κἀντεῦθεν ἤδη καταφέρεται εἰσ τὸν ὠκεανὸν καὶ τοὺσ Ληξοβίουσ καὶ Καλέτουσ, ἐκ δὲ τούτων εἰσ τὴν Βρεττανικὴν ἐλάττων ἢ ἡμερήσιοσ δρόμοσ ἐστίν. ἐπεὶ δ’ ἐστὶν ὀξὺσ καὶ δυσανάπλουσ ὁ Ῥοδανόσ, τινὰ τῶν ἐντεῦθεν φορτίων πεζεύεται μᾶλλον ταῖσ ἁρμαμάξαισ, ὅσα εἰσ Ἀρουέρνουσ κομίζεται καὶ τὸν Λίγηρα ποταμόν, καίπερ τοῦ Ῥοδανοῦ καὶ τούτοισ πλησιάζοντοσ ἐκ μέρουσ· ἀλλ’ ἡ ὁδὸσ πεδιὰσ οὖσα καὶ οὐ πολλὴ περὶ ὀκτακοσίουσ σταδίουσ ἐπάγεται μὴ χρήσασθαι τῷ ἀνάπλῳ διὰ τὸ πεζεύεσθαι ῥᾷον· ἐντεῦθεν δ’ ὁ Λίγηρ εὐφυῶσ ἐκδέχεται· ῥεῖ δὲ ἐκ τῶν Κεμμένων εἰσ τὸν ὠκεανόν. ἐκ δὲ Νάρβωνοσ ἀναπλεῖται μὲν ἐπὶ μικρὸν τῷ Ἄτακι, πεζεύεται δὲ πλέον ἐπὶ τὸν Γαρούναν ποταμόν, καὶ τοῦθ’ ὅσον ὀκτακοσίων ἢ ἑπτακοσίων σταδίων· ῥεῖ δὲ καὶ ὁ Γαρούνασ εἰσ τὸν ὠκεανόν. ταῦτα μὲν ὑπὲρ τῶν νεμομένων τὴν Ναρβωνῖτιν ἐπικράτειαν λέγομεν, οὓσ οἱ πρότερον Κέλτασ ὠνόμαζον· ἀπὸ τούτων δ’ οἶμαι καὶ τοὺσ σύμπαντασ Γαλάτασ Κελτοὺσ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων προσαγορευθῆναι διὰ τὴν ἐπιφάνειαν, ἢ καὶ προσλαβόντων πρὸσ τοῦτο καὶ τῶν Μασσαλιωτῶν διὰ τὸ πλησιόχωρον.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Strabo, Geography, book 4, chapter 1

(스트라본, 지리학, book 4, chapter 1)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION