헬라어 문장 검색 - ΣτραβόΓεογραπ́03́04́

(스트라본, 지리학, book 3, chapter 4)

λοιπὴ δ’ ἐστὶ τῆσ Ἰβηρίασ ἥ τε ἀπὸ τῶν στηλῶν μέχρι τῆσ Πυρήνησ καθ’ ἡμᾶσ παραλία καὶ ἡ ταύτησ ὑπερκειμένη μεσόγαια πᾶσα, τὸ μὲν πλάτοσ ἀνώμαλοσ τὸ δὲ μῆκοσ μικρῷ πλειόνων ἢ τετρακισχιλίων σταδίων· τὸ δὲ τῆσ παραλίασ ἔτι πλεῖον καὶ δισχιλίοισ σταδίοισ εἴρηται. φασὶ δὲ ἀπὸ μὲν Κάλπησ τοῦ κατὰ στήλασ ὄρουσ ἐπὶ Καρχηδόνα νέαν δισχιλίουσ καὶ διακοσίουσ σταδίουσ· οἰκεῖσθαι δὲ τὴν ᾐόνα ταύτην ὑπὸ Βαστητανῶν οὓσ καὶ Βαστούλουσ καλοῦσιν, ἐκ μέρουσ δὲ καὶ ὑπὸ Ὠρητανῶν. ἐντεῦθεν δ’ ἐπὶ τὸν Ἴβηρα ἄλλουσ τοσούτουσ σχεδόν τι ταύτην δ’ ἔχειν Ἐδητανούσ, ἐντὸσ δὲ τοῦ Ἴβηροσ μέχρι Πυρήνησ καὶ τῶν Πομπηίου ἀναθημάτων χιλίουσ καὶ ἑξακοσίουσ· οἰκεῖν δὲ Ἐδητανῶν τε ὀλίγουσ καὶ λοιπὸν τοὺσ προσαγορευομένουσ Ἰνδικήτασ μεμερισμένουσ τέτραχα. κατὰ μέροσ δὲ ἀπὸ Κάλπησ ἀρξαμένοισ ῥάχισ ἐστὶν ὀρεινὴ τῆσ Βαστητανίασ καὶ τῶν Ὠρητανῶν δασεῖαν ὕλην ἔχουσα καὶ μεγαλόδενδρον, διορίζουσα τὴν παραλίαν ἀπὸ τῆσ μεσογαίασ.

πολλαχοῦ δὲ κἀνταῦθά ἐστι χρυσεῖα καὶ ἄλλα μέταλλα. πόλισ δ’ ἐστὶν ἐν τῇ παραλίᾳ ταύτῃ πρώτη Μάλακα, ἴσον διέχουσα τῆσ Κάλπησ ὅσον καὶ τὰ Γάδειρα· ἐμπόριον δ’ ἐστὶν τοῖσ ἐν τῇ περαίᾳ νομάσι, καὶ ταριχείασ δὲ ἔχει μεγάλασ. ταύτην τινὲσ τῇ Μαινάκῃ τὴν αὐτὴν νομίζουσιν, ἣν ὑστάτην τῶν Φωκαϊκῶν πόλεων πρὸσ δύσει κειμένην παρειλήφαμεν, οὐκ ἔστι δέ· ἀλλ’ ἐκείνη μὲν ἀπωτέρω τῆσ Κάλπησ ἐστί, κατεσκαμμένη, τὰ δ’ ἴχνη σώζουσα Ἑλληνικῆσ πόλεωσ, ἡ δὲ Μάλακα πλησίον μᾶλλον, Φοινικικὴ τῷ σχήματι. ἐφεξῆσ δ’ ἐστὶν ἡ τῶν Ἐξιτανῶν πόλισ, ἐξ ἧσ καὶ τὰ ταρίχη ἐπωνύμωσ λέγεται. μετὰ ταύτην Ἄβδηρα Φοινίκων κτίσμα καὶ αὐτή.

ὑπὲρ δὲ τῶν τόπων ἐν τῇ ὀρεινῇ δείκνυται Ὀδύσσεια καὶ τὸ ἱερὸν τῆσ Ἀθηνᾶσ ἐν αὐτῇ, ὡσ Ποσειδώνιόσ τε εἴρηκε καὶ Ἀρτεμίδωροσ καὶ Ἀσκληπιάδησ ὁ Μυρλεανόσ, ἀνὴρ ἐν τῇ Τουρδητανίᾳ παιδεύσασ τὰ γραμματικὰ καὶ περιήγησίν τινα τῶν ἐθνῶν ἐκδεδωκὼσ τῶν ταύτῃ. οὗτοσ δέ φησιν ὑπομνήματα τῆσ πλάνησ τῆσ Ὀδυσσέωσ ἐν τῷ ἱερῷ τῆσ Ἀθηνᾶσ ἀσπίδασ προσπεπατταλεῦσθαι καὶ ἀκροστόλια. ἐν Καλλαϊκοῖσ δὲ τῶν μετὰ Τεύκρου στρατευσάντων τινὰσ οἰκῆσαι, καὶ ὑπάρξαι πόλεισ αὐτόθι, τὴν μὲν καλουμένην Ἕλληνεσ τὴν δὲ Ἀμφίλοχοι, ὡσ καὶ τοῦ Ἀμφιλόχου τελευτήσαντοσ δεῦρο καὶ τῶν συνόντων πλανηθέντων μέχρι τῆσ μεσογαίασ. καὶ τῶν μεθ’ Ἡρακλέουσ δέ τινασ καὶ τῶν ἀπὸ Μεσσήνησ ἱστορῆσθαί φησιν ἐποικῆσαι τὴν Ἰβηρίαν, τῆσ δὲ Κανταβρίασ μέροσ τι κατασχεῖν Λάκωνασ καὶ οὗτόσ φησι καὶ ἄλλοι. ἐνταῦθα δὲ καὶ Ὠκέλλαν πόλιν Ὠκέλλα κτίσμα λέγουσι τοῦ μετὰ Ἀντήνοροσ καὶ τῶν παίδων αὐτοῦ διαβάντοσ εἰσ τὴν Ἰταλίαν. καὶ ἐν τῇ Λιβύῃ δὲ πεπιστεύκασί τινεσ τοῖσ τῶν Γαδειριτῶν ἐμπόροισ προσέχοντεσ, ὡσ καὶ Ἀρτεμίδωροσ εἴρηκεν, ὅτι οἱ ὑπὲρ τῆσ Μαυρουσίασ οἰκοῦντεσ πρὸσ τοῖσ ἑσπερίοισ Αἰθίοψι Λωτοφάγοι καλοῦνται, σιτούμενοι λωτόν, πόαν τινὰ καὶ ῥίζαν, οὐ δεόμενοι δὲ ποτοῦ, οὐδὲ ἔχοντεσ διὰ τὴν ἀνυδρίαν, διατείνοντεσ καὶ μέχρι τῶν ὑπὲρ τῆσ Κυρήνησ τόπων. ἄλλοι τε πάλιν καλοῦνται Λωτοφάγοι τὴν ἑτέραν οἰκοῦντεσ τῶν πρὸ τῆσ μικρᾶσ Σύρτεωσ νήσων, τὴν Μήνιγγα. οὐ δὴ θαυμάζοι τισ ἂν οὔτε τοῦ ποιητοῦ τὰ περὶ τὴν Ὀδυσσέωσ πλάνην μυθογραφήσαντοσ τοῦτον τὸν τρόπον, ὥστ’ ἔξω στηλῶν ἐν τῷ Ἀτλαντικῷ πελάγει τὰ πολλὰ διαθέσθαι τῶν λεγομένων περὶ αὐτοῦ τὰ γὰρ ἱστορούμενα ἐγγὺσ ἦν καὶ [τοῖσ] τόποισ καὶ τοῖσ ἄλλοισ τῶν ὑπ’ ἐκείνου πεπλασμένων, ὥστε οὐκ ἀπίθανον ἐποίει τὸ πλάσμα, οὔτ’ εἴ τινεσ αὐταῖσ τε ταύταισ ταῖσ ἱστορίαισ πιστεύσαντεσ καὶ τῇ πολυμαθείᾳ τοῦ ποιητοῦ καὶ πρὸσ ἐπιστημονικὰσ ὑποθέσεισ ἔτρεψαν τὴν Ὁμήρου ποίησιν, καθάπερ Κράτησ τε ὁ Μαλλώτησ ἐποίησε καὶ ἄλλοι τινέσ.

οἱ δ’ οὕτωσ ἀγροίκωσ ἐδέξαντο τὴν ἐπιχείρησιν τὴν τοιαύτην ὥστε οὐ μόνον τὸν ποιητὴν σκαπανέωσ ἢ θεριστοῦ δίκην ἐκ πάσησ τῆσ τοιαύτησ ἐπιστήμησ ἐξέβαλον, ἀλλὰ καὶ τοὺσ ἁψαμένουσ τῆσ τοιαύτησ πραγματείασ μαινομένουσ ὑπέλαβον· συνηγορίαν δὲ ἢ ἐπανόρθωσιν ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον εἰσ τὰ λεχθέντα ὑπ’ ἐκείνων εἰσενεγκεῖν οὐκ ἐθάρρησεν οὔτε τῶν γραμματικῶν οὔτε τῶν περὶ τὰ μαθήματα δεινῶν οὐδείσ. καίτοι ἔμοιγε δοκεῖ δυνατὸν εἶναι καὶ συνηγορῆσαι πολλοῖσ τῶν λεχθέντων καὶ εἰσ ἐπανόρθωσιν ἄγειν καὶ μάλιστα ταῦτα ὅσα Πυθέασ παρεκρούσατο τοὺσ πιστεύσαντασ αὐτῷ κατὰ ἄγνοιαν τῶν τε ἑσπερίων τόπων καὶ τῶν προσβόρρων τῶν παρὰ τὸν ὠκεανόν. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἐάσθω λόγον ἔχοντα ἴδιον καὶ μακρόν. τῆσ δὲ τῶν Ἑλλήνων πλάνησ τῆσ εἰσ τὰ βάρβαρα ἔθνη νομίζοι τισ ἂν αἴτιον τὸ διεσπάσθαι κατὰ μέρη μικρὰ καὶ δυναστείασ ἐπιπλοκὴν οὐκ ἐχούσασ πρὸσ ἀλλήλουσ κατ’ αὐθάδειαν, ὥστε ἐκ τούτου πρὸσ τοὺσ ἐπιόντασ ἔξωθεν ἀσθενεῖσ εἶναι.

τοῦτο δὲ τὸ αὔθαδεσ ἐν δὴ τοῖσ Ἴβηρσι μάλιστα ἐπέτεινε προσλαβοῦσι καὶ τὸ πανοῦργον φύσει καὶ τὸ μὴ ἁπλοῦν· ἐπιθετικοὶ γὰρ καὶ λῃστρικοὶ τοῖσ βίοισ ἐγένοντο τὰ μικρὰ τολμῶντεσ, μεγάλοισ δ’ οὐκ ἐπιβαλλόμενοι διὰ τὸ μεγάλασ μὴ κατασκευάζεσθαι δυνάμεισ καὶ κοινωνίασ. εἰ γὰρ δὴ συνασπίζειν ἐβούλοντο ἀλλήλοισ, οὔτε Καρχηδονίοισ ὑπῆρξεν ἂν καταστρέψασθαι ἐπελθοῦσι τὴν πλείστην αὐτῶν ἐκ περιουσίασ, καὶ ἔτι πρότερον Τυρίοισ, εἶτα Κελτοῖσ οἳ νῦν Κελτίβηρεσ καὶ Βήρωνεσ καλοῦνται, οὔτε τῷ λῃστῇ Οὐριάθῳ καὶ Σερτωρίῳ μετὰ ταῦτα καὶ εἴ τινεσ ἕτεροι δυναστείασ ἐπεθύμησαν μείζονοσ. Ῥωμαῖοί τε τῷ κατὰ μέρη πρὸσ τοὺσ Ἴβηρασ πολεμεῖν καθ’ ἑκάστην διὰ ταύτην τὴν δυναστείαν πολύν τινα διετέλεσαν χρόνον, ἄλλοτ’ ἄλλουσ καταστρεφόμενοι τέωσ ἑώσ ἅπαντασ ὑποχειρίουσ ἔλαβον διακοσιοστῷ σχεδόν τι ἔτει ἢ μακρότερον. ἐπάνειμι δὲ ἐπὶ τὴν περιήγησιν. μετὰ τοίνυν Ἄβδηρα ἔστι Καρχηδὼν ἡ νέα, κτίσμα Ἀσδρούβα τοῦ διαδεξαμένου Βάρκαν τὸν Ἀννίβα πατέρα, κρατίστη πολὺ τῶν ταύτῃ πόλεων·

καὶ γὰρ ἐρυμνή τ’ ἐστὶ καὶ τείχει κατεσκευασμένῳ καλῶσ καὶ λιμέσι καὶ λίμνῃ κεκόσμηται καὶ τοῖσ τῶν ἀργυρίων μετάλλοισ, περὶ ὧν εἰρήκαμεν· κἀνταῦθα δὲ καὶ ἐν τοῖσ πλησίον τόποισ πολλὴ ἡ ταριχεία· καὶ ἔστι τοῦτο μέγιστον ἐμπόριον τῶν μὲν ἐκ θαλάττησ τοῖσ ἐν τῇ μεσογαίᾳ, τῶν δ’ ἐκεῖθεν τοῖσ ἔξω πᾶσιν. ἡ δ’ ἐνθένδε μέχρι τοῦ Ἴβηροσ παραλία κατὰ μέσον πωσ τὸ διάστημα ἔχει τὸν Σούκρωνα ποταμὸν καὶ τὴν ἐκβολὴν αὐτοῦ καὶ πόλιν ὁμώνυμον· ῥεῖ δὲ ἐκ τοῦ συνεχοῦσ ὄρουσ τῇ ὑπερκειμένῃ ῥάχει τῆσ τε Μαλάκασ καὶ τῶν περὶ Καρχηδόνα τόπων, περατὸσ πεζῇ, παράλληλοσ δέ πωσ τῷ Ἴβηρι, μικρὸν δὲ [ἔλαττον] διέχει τῆσ Καρχηδόνοσ ἢ τοῦ Ἴβηροσ. μεταξὺ μὲν οὖν τοῦ Σούκρωνοσ καὶ τῆσ Καρχηδόνοσ τρία πολίχνια Μασσαλιωτῶν ἔστιν οὐ πολὺ ἄπωθεν τοῦ ποταμοῦ· τούτων δ’ ἐστὶ γνωριμώτατον τὸ Ἡμεροσκοπεῖον ἔχον ἐπὶ τῇ ἄκρᾳ τῆσ Ἐφεσίασ Ἀρτέμιδοσ ἱερὸν σφόδρα τιμώμενον, ᾧ ἐχρήσατο Σερτώριοσ ὁρμητηρίῳ κατὰ θάλατταν· ἐρυμνὸν γάρ ἐστι καὶ λῃστρικόν, κάτοπτον δὲ ἐκ πολλοῦ τοῖσ προσπλέουσι, καλεῖται δὲ [καὶ] Διάνιον, οἱο͂ν Ἀρτεμίσιον, ἔχον σιδηρεῖα εὐφυῆ πλησίον καὶ νησίδια Πλανησίαν καὶ Πλουμβαρίαν καὶ λιμνοθάλατταν ὑπερκειμένην, ἔχουσαν ἐν κύκλῳ σταδίουσ τετρακοσίουσ. εἶθ’ ἡ τοῦ Ἡρακλέουσ νῆσοσ ἤδη πρὸσ Καρχηδόνι, ἣν καλοῦσι Σκομβραρίαν ἀπὸ τῶν ἁλισκομένων σκόμβρων, ἐξ ὧν τὸ ἄριστον σκευάζεται γάρον· εἴκοσι δὲ διέχει σταδίουσ καὶ τέτταρασ τῆσ Καρχηδόνοσ. πάλιν δ’ ἐπὶ θάτερα τοῦ Σούκρωνοσ ἰόντι ἐπὶ τὴν ἐκβολὴν τοῦ Ἴβηροσ Σάγουντον κτίσμα Ζακυνθίων, ἣν Ἀννίβασ κατασκάψασ παρὰ τὰ συγκείμενα πρὸσ Ῥωμαίουσ τὸν δεύτερον αὐτοῖσ ἐξῆψε πόλεμον πρὸσ Καρχηδονίουσ. πλησίον δὲ πόλεισ εἰσὶ Χερρόνησόσ τε καὶ Ὀλέαστρον καὶ Καρταλίασ· ἐπ’ αὐτῇ δὲ τῇ διαβάσει τοῦ Ἴβηροσ Δέρτωσσα κατοικία. ῥεῖ δὲ ὁ Ἴβηρ ἀπὸ Καντάβρων ἔχων τὰσ ἀρχὰσ ἐπὶ μεσημβρίαν διὰ πολλοῦ πεδίου παράλληλοσ τοῖσ Πυρηναίοισ ὄρεσι. μεταξὺ δὲ τῶν τοῦ Ἴβηροσ ἐκτροπῶν καὶ τῶν ἄκρων τῆσ Πυρήνησ, ἐφ’ ὧν ἵδρυται τὰ ἀναθήματα τοῦ Πομπηίου, πρώτη Ταρράκων ἐστὶ πόλισ, ἀλίμενοσ μὲν ἐν κόλπῳ δὲ ἱδρυμένη καὶ κατεσκευασμένη τοῖσ ἄλλοισ ἱκανῶσ καὶ οὐχ ἧττον εὐανδροῦσα νυνὶ τῆσ Καρχηδόνοσ.

πρὸσ γὰρ τὰσ τῶν ἡγεμόνων ἐπιδημίασ εὐφυῶσ ἔχει, καὶ ἔστιν ὥσπερ μητρόπολισ οὐ τῆσ ἐντὸσ Ἴβηροσ μόνον ἀλλὰ καὶ τῆσ ἐκτὸσ τῆσ πολλῆσ. αἵ τε Γυμνήσιαι νῆσοι προκείμεναι πλησίον καὶ ἡ Ἔβυσοσ, ἀξιόλογοι νῆσοι, τὴν θέσιν εὔκαιρον τῆσ πόλεωσ ὑπαγορεύουσιν. Ἐρατοσθένησ δὲ καὶ ναύσταθμον ἔχειν φησὶν αὐτήν, οὐδὲ ἀγκυροβολίοισ σφόδρα εὐτυχοῦσαν, ὡσ ἀντιλέγων εἴρηκεν Ἀρτεμίδωροσ. καὶ ἡ σύμπασα δ’ ἀπὸ στηλῶν σπανίζεται λιμέσι μέχρι δεῦρο, ἐντεῦθεν δ’ ἤδη τὰ ἑξῆσ εὐλίμενα καὶ χώρα ἀγαθὴ τῶν τε Λεητανῶν καὶ Λαρτολαιητῶν καὶ ἄλλων τοιούτων μέχρι Ἐμπορίου.

αὐτὸ δ’ ἐστὶ Μασσαλιωτῶν κτίσμα, ὅσον τετταράκοντα διέχον τῆσ Πυρήνησ σταδίουσ καὶ τῶν μεθορίων τῆσ Ἰβηρίασ πρὸσ τὴν Κελτικήν· καὶ αὕτη δ’ ἐστὶ πᾶσα ἀγαθὴ καὶ εὐλίμενοσ. ἐνταῦθα δ’ ἔστι καὶ ἡ Ῥόδη πολίχνιον, Ἐμποριτῶν κτίσμα, τινὲσ δὲ Ῥοδίων φασί· κἀνταῦθα δὲ καὶ ἐν τῷ Ἐμπορίῳ τὴν Ἄρτεμιν τὴν Ἐφεσίαν τιμῶσιν· ἐροῦμεν δὲ τὴν αἰτίαν ἐν τοῖσ περὶ Μασσαλίαν. ᾤκουν δ’ οἱ Ἐμπορῖται πρότερον νησίον τι προκείμενον, ὃ νῦν καλεῖται παλαιὰ πόλισ, νῦν δ’ οἰκοῦσιν ἐν τῇ ἠπείρῳ. δίπολισ δ’ ἐστὶ τείχει διωρισμένη, πρότερον τῶν Ἰνδικητῶν τινασ προσοίκουσ ἔχουσα, οἳ καίπερ ἰδίᾳ πολιτευόμενοι κοινὸν ὅμωσ περίβολον ἔχειν ἐβούλοντο πρὸσ τοὺσ Ἕλληνασ ἀσφαλείασ χάριν, τῷ χρόνῳ δ’ εἰσ ταὐτὸ πολίτευμα συνῆλθον μικτόν τι ἔκ τε βαρβάρων καὶ Ἑλληνικῶν νομίμων, ὅπερ καὶ ἐπ’ ἄλλων πολλῶν συνέβη. ̔ρεῖ δὲ καὶ ποταμὸσ πλησίον, ἐκ τῆσ Πυρήνησ ἔχων τὰσ ἀρχάσ, ἡ δὲ ἐκβολὴ λιμήν ἐστι τοῖσ Ἐμπορίταισ.

λινουργοὶ δὲ ἱκανῶσ οἱ Ἐμπορῖται· χώραν δὲ τὴν μεσόγαιαν ἔχουσι τὴν μὲν ἀγαθὴν τὴν δὲ σπαρτοφόρον τῆσ ἀχρηστοτέρασ καὶ ἑλείασ σχοίνου, καλοῦσι δὲ Ιοὐγκάριον πεδίον· τινὲσ δὲ καὶ τῶν τῆσ Πυρήνησ ἄκρων νέμονται [τὰ] μέχρι τῶν ἀναθημάτων τοῦ Πομπηίου, δι’ ὧν βαδίζουσιν εἰσ τὴν ἔξω καλουμένην Ἰβηρίαν ἐκ τῆσ Ἰταλίασ καὶ μάλιστα τὴν Βαιτικήν. αὕτη δ’ ἡ ὁδὸσ ποτὲ μὲν πλησιάζει τῇ θαλάττῃ ποτὲ δ’ ἀφέστηκε, καὶ μάλιστα ἐν τοῖσ πρὸσ ἑσπέραν μέρεσι. φέρεται δὲ ἐπὶ Ταρράκωνα, ἀπὸ τῶν ἀναθημάτων τοῦ Πομπηίου διὰ τοῦ Ιοὐγκαρίου πεδίου καὶ Βετέρων καὶ τοῦ Μαραθῶνοσ καλουμένου πεδίου τῇ Λατίνῃ γλώττῃ, φύοντοσ πολὺ τὸ μάραθον· ἐκ δὲ τοῦ Ταρράκωνοσ ἐπὶ τὸν πόρον τοῦ Ἴβηροσ κατὰ Δέρτωσσαν πόλιν· ἐντεῦθεν διὰ Σαγούντου καὶ Σαιτάβιοσ πόλεωσ ἐνεχθεῖσα κατὰ μικρὸν ἀφίσταται τῆσ θαλάττησ καὶ συνάπτει τῷ Σπαρταρίῳ ὡσ ἂν Σχοινοῦντι καλουμένῳ πεδίῳ· τοῦτο δ’ ἐστὶ μέγα καὶ ἄνυδρον, τὴν σχοινοπλοκικὴν φύον σπάρτον ἐξαγωγὴν ἔχουσαν εἰσ πάντα τόπον καὶ μάλιστα εἰσ τὴν Ἰταλίαν. πρότερον μὲν οὖν διὰ μέσου τοῦ πεδίου καὶ Ἐγελάστασ συνέβαινεν εἶναι τὴν ὁδὸν χαλεπὴν καὶ πολλήν, νυνὶ δὲ ἐπὶ τὰ πρὸσ θαλάττῃ μέρη πεποιήκασιν αὐτήν, ἐπιψαύουσαν μόνον τοῦ Σχοινοῦντοσ, εἰσ ταὐτὸ δὲ τείνουσαν τῇ προτέρᾳ, τὰ περὶ Καστλῶνα καὶ Ὀβούλκωνα, δι’ ὧν εἴσ τε Κορδύβην καὶ εἰσ Γάδειρα ἡ ὁδόσ, τὰ μέγιστα τῶν ἐμπορίων. διέχει δὲ τῆσ Κορδύβησ ἡ Ὀβούλκων περὶ τριακοσίουσ σταδίουσ. φασὶ δ’ οἱ συγγραφεῖσ ἐλθεῖν Καίσαρα ἐκ Ῥώμησ ἑπτὰ καὶ εἴκοσιν ἡμέραισ εἰσ τὴν Ὀβούλκωνα καὶ τὸ στρατόπεδον τὸ ἐνταῦθα, ἡνίκα ἔμελλε συνάπτειν τὸν περὶ τὴν Μοῦνδαν πόλεμον. ἡ μὲν δὴ παραλία πᾶσα ἡ ἀπὸ στηλῶν μέχρι τῆσ μεθορίασ τῆσ Ἰβήρων καὶ Κελτῶν τοιαύτη.

ἡ δ’ ὑπερκειμένη μεσόγαια λέγω δὲ τὴν ἐντὸσ τῶν τε Πυρηναίων ὀρῶν καὶ τῆσ προσαρκτίου πλευρᾶσ μέχρι Ἀστύρων δυεῖν μάλιστα ὄρεσι διορίζεται. τούτων δὲ τὸ μὲν παράλληλόν ἐστι τῇ Πυρήνῃ, τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῶν Καντάβρων ἔχον, τελευτὴν δ’ ἐπὶ τὴν καθ’ ἡμᾶσ θάλατταν· καλοῦσι δὲ τοῦτο Ἰδουβέδαν· ἕτερον δ’ ἀπὸ τοῦ μέσου διῆκον ἐπὶ τὴν δύσιν, ἐκκλῖνον δὲ πρὸσ νότον καὶ τὴν ἀπὸ στηλῶν παραλίαν· ὃ κατ’ ἀρχὰσ μὲν γεώλοφόν ἐστι καὶ ψιλόν, διέξεισι δὲ τὸ καλούμενον Σπαρτάριον πεδίον, εἶτα συνάπτει τῷ δρυμῷ τῷ ὑπερκειμένῳ τῆσ τε Καρχηδονίασ καὶ τῶν περὶ τὴν Μάλακαν τόπων· καλεῖται δὲ Ὀροσπέδα. μεταξὺ μὲν δὴ τῆσ Πυρήνησ καὶ τῆσ Ἰδουβέδασ ὁ Ἴβηρ ῥεῖ ποταμόσ, παράλληλοσ τοῖσ ὄρεσιν ἀμφοτέροισ, πληρούμενοσ ἐκ τῶν ἐντεῦθεν καταφερομένων ποταμῶν καὶ τῶν ἄλλων ὑδάτων. ἐπὶ δὲ τῷ Ἴβηρι πόλισ ἐστὶ Καισαραυγοῦστα καλουμένη καὶ Κέλσα κατοικία τισ ἔχουσα γεφύρασ λιθίνησ διάβασιν. συνοικεῖται δὲ ὑπὸ πλειόνων ἐθνῶν ἡ χώρα, γνωριμωτάτου δὲ τοῦ τῶν Ιἀκκητανῶν λεγομένου. τοῦτο δ’ ἀρξάμενον ἀπὸ τῆσ παρωρείασ τῆσ κατὰ τὴν Πυρήνην εἰσ τὰ πεδία πλατύνεται καὶ συνάπτει τοῖσ περὶ Ἰλέρδαν καὶ Ὄσκαν χωρίοισ, τοῖσ τῶν Ἰλεργετῶν οὐ πολὺ ἄπωθεν τοῦ Ἴβηροσ. ἐν δὲ ταῖσ πόλεσι ταύταισ ἐπολέμει τὸ τελευταῖον Σερτώριοσ καὶ ἐν Καλαγούρι Ουἀσκώνων πόλει καὶ τῆσ παραλίασ ἐν Ταρράκωνι καὶ ἐν τῷ Ἡμεροσκοπείῳ μετὰ τὴν ἐκ Κελτιβήρων ἔκπτωσιν, ἐτελεύτα δ’ ἐν Ὄσκᾳ. κἀν Ἰλέρδᾳ ὕστερον Ἀφράνιοσ καὶ Πετρήιοσ οἱ τοῦ Πομπηίου στρατηγοὶ κατεπολεμήθησαν ὑπὸ Καίσαροσ τοῦ θεοῦ. διέχει δὲ ἡ Ἰλέρδα τοῦ μὲν Ἴβηροσ ὡσ ἐπὶ δύσιν ἰόντι σταδίουσ ἑκατὸν ἑξήκοντα, Ταρράκωνοσ δὲ πρὸσ νότον περὶ τετρακοσίουσ ἑξήκοντα, πρὸσ ἄρκτον δὲ Ὄσκασ πεντακοσίουσ τετταράκοντα. διὰ τούτων δὲ τῶν μερῶν ἡ ἐκ Ταρράκωνοσ ἐπὶ τοὺσ ἐσχάτουσ ἐπὶ τῷ ὠκεανῷ Ουἄσκωνασ τοὺσ κατὰ Πομπέλωνα καὶ τὴν ἐπ’ αὐτῷ τῷ ὠκεανῷ Οἰασῶνα πόλιν ὁδόσ ἐστι σταδίων δισχιλίων τετρακοσίων πρὸσ αὐτὰ τὰ τῆσ Ἀκυιτανίασ ὁρ́ια καὶ τῆσ Ἰβηρίασ. Ιἀκκητανοὶ δ’ εἰσὶν ἐν οἷσ τότε μὲν Σερτώριοσ ἐπολέμει πρὸσ Πομπήιον, ὕστερον δ’ ὁ τοῦ Πομπηίου υἱὸσ Σέξτοσ πρὸσ τοὺσ Καίσαροσ στρατηγούσ. ὑπέρκειται δὲ τῆσ Ιἀκκητανίασ πρὸσ ἄρκτον τὸ τῶν Ουἀσκώνων ἔθνοσ, ἐν ᾧ πόλισ Πομπέλων ὡσ ἂν Πομπηιόπολισ. αὐτῆσ δὲ τῆσ Πυρήνησ τὸ μὲν Ἰβηρικὸν πλευρὸν εὔδενδρόν ἐστι παντοδαπῆσ ὕλησ καὶ τῆσ ἀειθαλοῦσ, τὸ δὲ Κελτικὸν ψιλόν, τὰ δὲ μέσα περιέχει καλῶσ οἰκεῖσθαι δυναμένουσ αὐλῶνασ.

ἔχουσι δ’ αὐτοὺσ Κερρητανοὶ τὸ πλέον τοῦ Ἰβηρικοῦ φύλου, παρ’ οἷσ πέρναι διάφοροι συντίθενται ταῖσ Κανταβρικαῖσ ἐνάμιλλοι, πρόσοδον οὐ μικρὰν τοῖσ ἀνθρώποισ παρέχουσαι. ὑπερβαλόντι δὲ τὴν Ἰδουβέδαν ἡ Κελτιβηρία παραχρῆμα πολλὴ καὶ ἀνώμαλοσ, τὸ μέν [τοι] πλέον αὐτῆσ ἐστὶ τραχὺ καὶ ποταμόκλυστον·

διὰ γὰρ τούτων ὅ τε Ἄνασ φέρεται καὶ ὁ Τάγοσ καὶ οἱ ἐφεξῆσ ποταμοὶ οἱ πλείουσ οἱ ἐπὶ τὴν ἑσπερίαν θάλατταν καταφερόμενοι, τὴν ἀρχὴν ἔχοντεσ ἐκ τῆσ [Κελτ]ιβηρίασ· ὧν ὁ Δούριοσ φέρεται παρὰ τὴν Νομαντίαν καὶ τὴν Σεργουντίαν, ὁ δὲ Βαῖτισ ἐκ τῆσ Ὀροσπέδασ τὰσ ἀρχὰσ ἔχων διὰ τῆσ Ὠρητανίασ εἰσ τὴν Βαιτικὴν ῥεῖ. οἰκοῦσι δ’ ἐκ μὲν τῶν πρὸσ ἄρκτον μερῶν τοῖσ Κελτίβηρσι Βήρωνεσ Καντάβροισ ὅμοροι τοῖσ Κονίσκοισ, καὶ αὐτοὶ τοῦ Κελτικοῦ στόλου γεγονότεσ, ὧν ἐστι πόλισ Ουἀρία κατὰ τὴν τοῦ Ἴβηροσ διάβασιν κειμένη· συνεχεῖσ δ’ εἰσὶ καὶ Βαρδυήταισ, οὓσ οἱ νῦν Βαρδούλουσ καλοῦσιν· ἐκ δὲ τοῦ ἑσπερίου τῶν τε Ἀστύρων τινὲσ καὶ τῶν Καλλαϊκῶν καὶ Ουἀκκαίων, ἔτι δὲ Ουἐττώνων καὶ Καρπητανῶν· ἐκ δὲ τῶν νοτίων Ὠρητανοί τε καὶ ὅσοι ἄλλοι τὴν Ὀροσπέδαν οἰκοῦσι Βαστητανῶν τε καὶ Ἐδητανῶν· πρὸσ ἑώ δὲ Ἰδουβέδα. αὐτῶν τε τῶν Κελτιβήρων εἰσ τέτταρα μέρη διῃρημένων οἱ κράτιστοι μάλιστα πρὸσ ἑώ εἰσὶ καὶ πρὸσ νότον οἱ Ἀρουάκοι, συνάπτοντεσ Καρπητανοῖσ καὶ ταῖσ τοῦ Τάγου πηγαῖσ·

πόλισ δ’ αὐτῶν ὀνομαστοτάτη Νομαντία. ἔδειξαν δὲ τὴν ἀρετὴν τῷ Κελτιβηρικῷ πολέμῳ τῷ πρὸσ Ῥωμαίουσ εἰκοσαετεῖ γενομένῳ· πολλὰ γὰρ στρατεύματα σὺν ἡγεμόσιν ἐφθάρη, τὸ δὲ τελευταῖον οἱ Νομαντῖνοι πολιορκούμενοι ἀπεκαρτέρησαν πλὴν ὀλίγων τῶν ἐνδόντων τὸ τεῖχοσ. καὶ οἱ Λούσωνεσ δὲ ἑῷοί εἰσι, συνάπτοντεσ καὶ αὐτοὶ ταῖσ τοῦ Τάγου πηγαῖσ. τῶν δ’ Ἀρουάκων ἐστὶ καὶ Σεγήδα πόλισ καὶ Παλλαντία. διέχει δὲ Νομαντία τῆσ Καισαραυγούστασ, ἣν ἔφαμεν ἐπὶ τῷ Ἴβηρι ἱδρῦσθαι, σταδίουσ ἐπὶ ὀκτακοσίουσ. καὶ Σεγοβρίγα δ’ ἐστὶ τῶν Κελτιβήρων πόλισ καὶ Βίλβιλισ, περὶ ἃσ Μέτελλοσ καὶ Σερτώριοσ ἐπολέμησαν. Πολύβιοσ δὲ τὰ τῶν Ουἀκκαίων καὶ τῶν Κελτιβήρων ἔθνη καὶ χωρία διεξιὼν συλλέγει ταῖσ ἄλλαισ πόλεσι καὶ Σεγεσάμαν καὶ Ἰντερκατίαν. φησὶ δὲ Ποσειδώνιοσ Μάρκον Μάρκελλον πράξασθαι φόρον ἐκ τῆσ Κελτιβηρίασ τάλαντα ἑξακόσια, ἐξ οὗ τεκμαίρεσθαι πάρεστιν ὅτι καὶ πολλοὶ ἦσαν οἱ Κελτίβηρεσ καὶ χρημάτων εὐποροῦντεσ, καίπερ οἰκοῦντεσ χώραν παράλυπρον. Πολυβίου δ’ εἰπόντοσ τριακοσίασ αὐτῶν καταλῦσαι πόλεισ Τιβέριον Γράκχον, κωμῳδῶν φησι τοῦτο τῷ Γράκχῳ χαρίσασθαι τὸν ἄνδρα, τοὺσ πύργουσ καλοῦντα πόλεισ, ὥσπερ ἐν ταῖσ θριαμβικαῖσ πομπαῖσ. καὶ ἴσωσ οὐκ ἄπιστον τοῦτο λέγει· καὶ γὰρ οἱ στρατηγοὶ καὶ οἱ συγγραφεῖσ ῥᾳδίωσ ἐπὶ τοῦτο φέρονται τὸ ψεῦσμα καλλωπίζοντεσ τὰσ πράξεισ, ἐπεὶ καὶ οἱ φάσκοντεσ πλείουσ ἢ χιλίασ τὰσ τῶν Ἰβήρων ὑπάρξαι πόλεισ ἐπὶ τοῦτο φέρεσθαί μοι δοκοῦσι, τὰσ μεγάλασ κώμασ πόλεισ ὀνομάζοντεσ. οὔτε γὰρ ἡ τῆσ χώρασ φύσισ πόλεων ἐπιδεκτικὴ πολλῶν ἐστι διὰ τὴν λυπρότητα ἢ διὰ τὸν ἐκτοπισμὸν καὶ τὸ ἀνήμερον, οὔθ’ οἱ βίοι καὶ πράξεισ αὐτῶν ἔξω τῶν κατὰ τὴν παραλίαν τὴν καθ’ ἡμᾶσ ὑπαγορεύουσι τοιοῦτον οὐδέν· ἄγριοι γὰρ οἱ κατὰ κώμασ οἰκοῦντεσ· τοιοῦτοι δ’ οἱ πολλοὶ τῶν Ἰβήρων· αἱ δὲ πόλεισ ἡμεροῦσιν οὐδ’ αὗται ῥᾳδίωσ, ὅταν πλεονάζῃ τὸ τὰσ ὕλασ ἐπὶ κακῷ τῶν πλησίον οἰκοῦν. μετὰ δὲ τοὺσ Κελτίβηρασ πρὸσ νότον εἰσὶν οἱ τὸ ὄροσ οἰκοῦντεσ τὴν Ὀροσπέδαν καὶ τὴν περὶ τὸν Σούκρωνα χώραν Ἐδητανοί, μέχρι Καρχηδόνοσ, καὶ Βαστητανοὶ καὶ Ὠρητανοί, σχεδὸν δέ τι καὶ μέχρι Μαλάκασ.

πελτασταὶ δ’ ἅπαντεσ, ὡσ εἰπεῖν, ὑπῆρξαν οἱ Ἴβηρεσ καὶ κοῦφοι κατὰ τὸν ὁπλισμὸν διὰ τὰσ λῃστείασ, οἱούσ ἔφαμεν τοὺσ Λυσιτανούσ, ἀκοντίῳ καὶ σφενδόνῃ καὶ μαχαίρα χρώμενοι·

ταῖσ δὲ πεζαῖσ δυνάμεσι παρεμέμικτο καὶ ἱππεία, δεδιδαγμένων ἵππων ὀρειβατεῖν καὶ κατοκλάζεσθαι ῥᾳδίωσ ἀπὸ προστάγματοσ, ὅτε τούτου δέοι. φέρει δ’ ἡ Ἰβηρία δορκάδασ πολλὰσ καὶ ἵππουσ ἀγρίουσ. ἔστι δ’ ὅπου καὶ αἱ λίμναι πληθύουσιν ὀρνέοισ. εἰσὶ δὲ κύκνοι καὶ τὰ παραπλήσια, πολλαὶ δὲ καὶ ὠτίδεσ· κάστορασ φέρουσι μὲν οἱ ποταμοί, τὸ δὲ καστόριον οὐκ ἔχει τὴν αὐτὴν δύναμιν τῷ Ποντικῷ· ἴδιον γὰρ τῷ Ποντικῷ πάρεστι τὸ φαρμακῶδεσ, καθάπερ ἄλλοισ πολλοῖσ. ἐπεί, φησὶν ὁ Ποσειδώνιοσ, καὶ ὁ Κύπριοσ χαλκὸσ μόνοσ φέρει τὴν καδμείαν λίθον καὶ τὸ χαλκανθὲσ καὶ τὸ σπόδιον. ἴδιον δ’ εἴρηκεν Ἰβηρίᾳ ὁ Ποσειδώνιοσ καὶ τὸ τὰσ κορώνασ μελαίνασ εἶναι καὶ τὸ τοὺσ ἵππουσ τῶν Κελτιβήρων ὑποψάρουσ ὄντασ, ἐπειδὰν εἰσ τὴν ἔξω μεταχθῶσιν Ἰβηρίαν, μεταβάλλειν τὴν χρόαν. ἐοικέναι δὲ τοῖσ Παρθικοῖσ· καὶ γὰρ ταχεῖσ εἶναι καὶ εὐδρόμουσ μᾶλλον τῶν ἄλλων. καὶ τῶν ῥιζῶν τῶν εἰσ βαφὴν χρησίμων πλῆθοσ.

ἐλαίασ δὲ πέρι καὶ ἀμπέλου καὶ συκῆσ καὶ τῶν παραπλησίων φυτῶν ἡ καθ’ ἡμᾶσ Ἰβηρικὴ παραλία πάντων εὐπορεῖ, συχνὴ δὲ καὶ . . . τῶν ἐκτὸσ ἡ μὲν παρωκεανῖτισ ἡ πρόσβορροσ ἀμοιρεῖ διὰ τὰ ψύχη, ἡ δ’ ἄλλη τὸ πλέον διὰ τὴν ὀλιγωρίαν τῶν ἀνθρώπων καὶ τὸ μὴ πρὸσ διαγωγὴν ἀλλὰ μᾶλλον πρὸσ ἀνάγκην καὶ ὁρμὴν θηριώδη μετὰ ἔθουσ φαύλου ζῆν· εἰ μή τισ οἰέται πρὸσ διαγωγὴν ζῆν τοὺσ οὔρῳ λουομένουσ ἐν δεξαμεναῖσ παλαιουμένῳ, καὶ τοὺσ ὀδόντασ σμηχομένουσ καὶ αὐτοὺσ καὶ τὰσ γυναῖκασ αὐτῶν, καθάπερ τοὺσ Καντάβρουσ φασὶ καὶ τοὺσ ὁμόρουσ αὐτοῖσ. καὶ τοῦτό τε καὶ τὸ χαμευνεῖν κοινόν ἐστι τοῖσ Ἴβηρσι πρὸσ τοὺσ Κελτούσ. ἔνιοι δὲ τοὺσ Καλλαϊκοὺσ ἀθέουσ φασί, τοὺσ δὲ Κελτίβηρασ καὶ τοὺσ προσβόρρουσ τῶν ὁμόρων αὐτοῖσ ἀνωνύμῳ τινὶ θεῷ [θύειν] ταῖσ πανσελήνοισ νύκτωρ πρὸ τῶν πυλῶν, πανοικίουσ τε χορεύειν καὶ παννυχίζειν. τοὺσ δὲ Ουἔττωνασ, ὅτε πρῶτον εἰσ τὸ τῶν Ῥωμαίων παρῆλθον στρατόπεδον, ἰδόντασ τῶν ταξιαρχῶν τινασ ἀνακάμπτοντασ ἐν ταῖσ ὁδοῖσ περιπάτου χάριν, μανίαν ὑπολαβόντασ ἡγεῖσθαι τὴν ὁδὸν αὐτοῖσ ἐπὶ τὰσ σκηνάσ, ὡσ δέον ἢ μένειν καθ’ ἡσυχίαν ἱδρυθέντασ ἢ μάχεσθαι. τῆσ δὲ βαρβαρικῆσ ἰδέασ καὶ τὸν τῶν γυναικῶν ἐνίων κόσμον θείη τισ ἄν, ὃν εἴρηκεν Ἀρτεμίδωροσ·

ὅπου μὲν γὰρ περιτραχήλια σιδηρᾶ φορεῖν αὐτάσ φησιν ἔχοντα κόρακασ καμπτομένουσ ὑπὲρ κορυφῆσ καὶ προπίπτοντασ πρὸ τοῦ μετώπου πολύ, κατὰ τούτων δὲ τῶν κοράκων, ὅτε βούλονται, κατασπᾶν τὸ κάλυμμα ὥστε ἐμπετασθὲν σκιάδιον τῷ προσώπῳ παρέχειν, καὶ νομίζειν κόσμον· ὅπου δὲ τυμπάνιον περικεῖσθαι πρὸσ μὲν τῷ ἰνίῳ περιφερὲσ καὶ σφίγγον τὴν κεφαλὴν μέχρι τῶν παρωτίδων, εἰσ ὕψοσ δὲ καὶ πλάτοσ ἐξυπτιασμένον κατ’ ὀλίγον· ἄλλασ δὲ τὰ προκόμια ψιλοῦν ἐπὶ τοσοῦτον ὥστ’ ἀποστίλβειν τοῦ μετώπου μᾶλλον· τὰσ δ’ ὅσον ποδιαῖον τὸ ὕψοσ ἐπιθεμένασ στυλίσκον περιπλέκειν αὐτῷ τὴν χαίτην, εἶτα καλύπτρᾳ μελαίνῃ περιστέλλειν. πρὸσ δὲ τῇ ἀηθείᾳ τῇ τοιαύτῃ πολλὰ καὶ ἑώραται καὶ μεμύθευται περὶ πάντων κοινῇ τῶν Ἰβηρικῶν ἐθνῶν, διαφερόντωσ δὲ τῶν προσβόρρων, οὐ μόνον τὰ πρὸσ ἀνδρείαν ἀλλὰ καὶ τὰ πρὸσ ὠμότητα καὶ ἀπόνοιαν θηριώδη. καὶ γὰρ τέκνα μητέρεσ ἔκτειναν πρὶν ἁλῶναι κατὰ τὸν πόλεμον τὸν ἐν Καντάβροισ, καὶ παιδίον δὲ δεδεμένων αἰχμαλώτων τῶν γονέων καὶ ἀδελφῶν ἔκτεινε πάντασ κελεύσαντοσ τοῦ πατρὸσ σιδήρου κυριεῦσαν, γυνὴ δὲ τοὺσ συναλόντασ. κληθεὶσ δέ τισ εἰσ μεθυσκομένουσ ἔβαλεν αὑτὸν εἰσ πυράν. κοινὰ δὲ καὶ ταῦτα πρὸσ τὰ Κελτικὰ ἔθνη καὶ τὰ Θρᾴκια καὶ Σκυθικά, κοινὰ δὲ καὶ [τὰ] πρὸσ ἀνδρείαν τήν τε τῶν ἀνδρῶν καὶ τὴν τῶν γυναικῶν. γεωργοῦσιν αὗται τεκοῦσαί τε διακονοῦσι τοῖσ ἀνδράσιν ἐκείνουσ ἀνθ’ ἑαυτῶν κατακλίνασαι· ἔν τε τοῖσ ἔργοισ πολλάκισ αὐταὶ καὶ λούουσι καὶ σπαργανοῦσιν ἀποκλίνασαι πρόσ τι ῥεῖθρον. ἐν δὲ τῇ Λιγυστικῇ φησὶν ὁ Ποσειδώνιοσ διηγήσασθαι τὸν ξένον ἑαυτῷ Χαρμόλεων Μασσαλιώτην ἄνδρα, ὅτι μισθώσαιτο ἄνδρασ ὁμοῦ καὶ γυναῖκασ ἐπὶ σκαφητόν, ὠδίνασα δὲ μία τῶν γυναικῶν ἀπέλθοι ἀπὸ τοῦ ἔργου πλησίον, τεκοῦσα δ’ ἐπανέλθοι ἐπὶ τοὖργον αὐτίκα, ὅπωσ μὴ ἀπολέσειε τὸν μισθόν· αὐτὸσ δὲ ἐπιπόνωσ ἰδὼν ἐργαζομένην, οὐκ εἰδὼσ τὴν αἰτίαν πρότερον ὀψὲ μάθοι καὶ ἀφείη δοὺσ τὸν μισθόν· ἡ δ’ ἐκκομίσασα τὸ νήπιον πρόσ τι κρηνίον, λούσασα καὶ σπαργανώσασα οἷσ εἶχε διασώσειεν οἴκαδε. οὐκ ἴδιον δὲ τῶν Ἰβήρων οὐδὲ τοῦτο σύνδυο ἐφ’ ἵππων κομίζεσθαι, κατὰ δὲ τὰσ μάχασ τὸν ἕτερον πεζὸν ἀγωνίζεσθαι.

οὐδὲ τὸ τῶν μυῶν πλῆθοσ ἴδιον, ἀφ’ οὗ καὶ λοιμικαὶ νόσοι πολλάκισ ἠκολούθησαν. συνέβη δ’ ἐν τῇ Κανταβρίᾳ τοῦτο τοῖσ Ῥωμαίοισ, ὥστε καὶ μισθοὺσ ἄρνυσθαι μυοθηροῦντασ πρὸσ μέτρον ἀποδειχθέν, [καὶ] διεσώζοντο μόλισ· προσελάμβανε δὲ καὶ ἄλλων σπάνισ καὶ σίτου· ἐπεσιτίζοντο δὲ ἐκ τῆσ Ἀκυιτανίασ χαλεπῶσ διὰ τὰσ δυσχωρίασ. τῆσ δ’ ἀπονοίασ καὶ τοῦτο λέγεται τῆσ Καντάβρων, ὅτι ἁλόντεσ τινὲσ ἀναπεπηγότεσ ἐπὶ τῶν σταυρῶν ἐπαιάνιζον. τὰ μὲν οὖν τοιαῦτα τῶν ἠθῶν ἀγριότητόσ τινοσ παραδείγματ’ ἂν εἰή· τὰ δὲ τοιαῦτα ἧττον μὲν ἴσωσ πολιτικά, οὐ θηριώδη δέ, οἱο͂ν τὸ παρὰ τοῖσ Καντάβροισ τοὺσ ἄνδρασ διδόναι ταῖσ γυναιξὶ προῖκα [καὶ] τὸ τὰσ θυγατέρασ κληρονόμουσ ἀπολείπεσθαι τούσ τε ἀδελφοὺσ ὑπὸ τούτων ἐκδίδοσθαι γυναιξίν· ἔχει γάρ τινα γυναικοκρατίαν· τοῦτο δ’ οὐ πάνυ πολιτικόν. Ἰβηρικὸν δὲ καὶ τὸ ἐν ἔθει [εἶναι] παρατίθεσθαι τοξικὸν ὃ συντιθέασιν ἐκ βοτάνησ σελίνῳ προσομοίασ ἄπονον, ὥστ’ ἔχειν ἐν ἑτοίμῳ πρὸσ τὰ ἀβούλητα, καὶ τὸ κατασπένδειν αὑτοὺσ οἷσ ἂν προσθῶνται, ὥστε ἀποθνήσκειν αὐτοὺσ ὑπὲρ αὐτῶν. τινὲσ μὲν οὖν εἰσ τέτταρα μέρη διῃρῆσθαί φασι τὴν χώραν ταύτην, καθάπερ εἴπομεν, ἄλλοι δὲ πενταμερῆ λέγουσιν.

οὐκ ἔστι δὲ τἀκριβὲσ ἐν τούτοισ ἀποδιδόναι διὰ τὰσ μεταβολὰσ καὶ τὴν ἀδοξίαν τῶν τόπων. ἐν γὰρ τοῖσ γνωρίμοισ καὶ ἐνδόξοισ αἵ τε μεταναστάσεισ γνώριμοι καὶ οἱ μερισμοὶ τῆσ χώρασ καὶ αἱ μεταβολαὶ τῶν ὀνομάτων καὶ εἴ τι ἄλλο παραπλήσιον· θρυλεῖται γὰρ ὑπὸ πολλῶν καὶ μάλιστα τῶν Ἑλλήνων. ὅσα δὲ καὶ βάρβαρα καὶ ἐκτετοπισμένα καὶ μικρόχωρα καὶ διεσπασμένα, τούτων ὑπομνήματα οὔτ’ ἀσφαλῆ ἐστιν οὔτε πολλά· ὅσα δὲ δὴ πόρρω τῶν Ἑλλήνων ἐπιτείνει τὴν ἄγνοιαν. οἱ δὲ τῶν Ῥωμαίων συγγραφεῖσ μιμοῦνται μὲν τοὺσ Ἕλληνασ, ἀλλ’ οὐκ ἐπὶ πολύ· καὶ γὰρ ἃ λέγουσι παρὰ τῶν Ἑλλήνων μεταφέρουσιν, ἐξ ἑαυτῶν δ’ οὐ πολὺ μὲν προσφέρονται τὸ φιλείδημον ὥσθ’, ὁπόταν ἔλλειψισ γένηται παρ’ ἐκείνων, οὐκ ἔστι πολὺ τὸ ἀναπληρούμενον ὑπὸ τῶν ἑτέρων, ἄλλωσ τε καὶ τῶν ὀνομάτων, ὅσα ἐνδοξότατα, τῶν πλείστων ὄντων Ἑλληνικῶν· ἐπεὶ καὶ Ἰβηρίαν ὑπὸ μὲν τῶν προτέρων καλεῖσθαι πᾶσαν τὴν ἔξω τοῦ Ῥοδανοῦ καὶ τοῦ ἰσθμοῦ τοῦ ὑπὸ τῶν Γαλατικῶν κόλπων σφιγγομένου, οἱ δὲ νῦν ὁρ́ιον αὐτῆσ τίθενται τὴν Πυρήνην, συνωνύμωσ τε τὴν αὐτὴν Ἰβηρίαν λέγουσι καὶ Ἱσπανίαν· [ἄλλοι δ’ Ἰβηρίαν] μόνην ἐκάλουν τὴν ἐντὸσ τοῦ Ἴβηροσ· οἱ δ’ ἔτι πρότερον αὐτοὺσ τούτουσ Ἰγλῆτασ, οὐ πολλὴν χώραν νεμομένουσ, ὥσ φησιν Ἀσκληπιάδησ ὁ Μυρλεανόσ. Ῥωμαῖοι δὲ τὴν σύμπασαν καλέσαντεσ συνωνύμωσ Ἰβηρίαν τε καὶ Ἱσπανίαν τὸ μὲν αὐτῆσ μέροσ εἶπον τὴν ἐκτὸσ τὸ δὲ ἕτερον τὴν ἐντόσ· ἄλλοτε δ’ ἄλλωσ διαιροῦσι πρὸσ τοὺσ καιροὺσ πολιτευόμενοι. νυνὶ δὲ τῶν ἐπαρχιῶν τῶν μὲν ἀποδειχθεισῶν τῷ δήμῳ τε καὶ τῇ συγκλήτῳ τῶν δὲ τῷ ἡγεμόνι τῶν Ῥωμαίων, ἡ μὲν Βαιτικὴ πρόσκειται τῷ δήμῳ, καὶ πέμπεται στρατηγὸσ ἐπ’ αὐτὴν ἔχων ταμίαν τε καὶ πρεσβευτήν·

ὁρ́ιον δ’ αὐτῆσ τεθείκασι πρὸσ ἠῶ πλησίον Καστλῶνοσ. ἡ δὲ λοιπὴ Καίσαρόσ ἐστι· πέμπονται δ’ ὑπ’ αὐτοῦ δύο πρεσβευταί, στρατηγικόσ τε καὶ ὑπατικόσ, ὁ μὲν στρατηγικὸσ ἔχων σὺν αὑτῷ πρεσβευτήν, δικαιοδοτήσων Λυσιτανοῖσ τοῖσ παρακειμένοισ τῇ Βαιτικῇ καὶ διατείνουσι μέχρι τοῦ Δουρίου ποταμοῦ καὶ τῶν ἐκβολῶν αὐτοῦ· καλοῦσι γὰρ οὕτω τὴν χώραν ταύτην ἰδίωσ ἐν τῷ παρόντι. ἐνταῦθα δ’ ἔστι καὶ ἡ Αὐγοῦστα Ἠμερίτα. ἡ [δὲ] λοιπὴ αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ πλείστη τῆσ Ἰβηρίασ ὑπὸ τῷ ὑπατικῷ ἡγεμόνι στρατιάν τε ἔχοντι ἀξιόλογον τριῶν που ταγμάτων καὶ πρεσβευτὰσ τρεῖσ, ὧν ὁ μὲν δύο ἔχων τάγματα παραφρουρεῖ τὴν πέραν τοῦ Δουρίου πᾶσαν ἐπὶ τὰσ ἄρκτουσ, ἣν οἱ μὲν πρότερον Λυσιτανοὺσ ἔλεγον οἱ δὲ νῦν Καλλαϊκοὺσ καλοῦσι· συνάπτει δὲ τούτοισ τὰ προσάρκτια μέρη μετὰ τῶν Ἀστύρων καὶ τῶν Καντάβρων. ῥεῖ δὲ διὰ τῶν Ἀστύρων Μέλσοσ ποταμόσ, καὶ μικρὸν ἀπωτέρω πόλισ Νοῖγα, καὶ πλησίον ἐκ τοῦ ὠκεανοῦ ἀνάχυσισ ὁρίζουσα τοὺσ Ἄστυρασ ἀπὸ τῶν Καντάβρων· τὴν δ’ ἑξῆσ παρόρειον μέχρι Πυρήνησ ὁ δεύτεροσ τῶν πρεσβευτῶν μετὰ τοῦ ἑτέρου τάγματοσ ἐπισκοπεῖ. ὁ δὲ τρίτοσ τὴν μεσόγαιαν, συνέχει δὲ τὰ τῶν [τογάτων] ἤδη λεγομένων ὡσ ἂν εἰρηνικῶν καὶ εἰσ τὸ ἥμερον καὶ τὸν Ἰταλικὸν τύπον μετακειμένων ἐν τῇ τηβεννικῇ ἐσθῆτι. οὗτοι δ’ εἰσὶν οἱ Κελτίβηρεσ καὶ οἱ τοῦ Ἴβηροσ πλησίον ἑκατέρωθεν οἰκοῦντεσ μέχρι τῶν πρὸσ θαλάττῃ μερῶν. αὐτὸσ δὲ ὁ ἡγεμὼν διαχειμάζει μὲν ἐν τοῖσ ἐπιθαλαττιαίοισ μέρεσι καὶ μάλιστα τῇ Καρχηδόνι καὶ τῇ Ταρράκωνι δικαιοδοτῶν, θέρουσ δὲ περίεισιν ἐφορῶν ἀεί τινα τῶν δεομένων ἐπανορθώσεωσ. εἰσὶ δὲ καὶ ἐπίτροποι τοῦ Καίσαροσ, ἱππικοὶ ἄνδρεσ, οἱ διανέμοντεσ τὰ χρήματα τοῖσ στρατιώταισ εἰσ τὴν διοίκησιν τοῦ βίου.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Strabo, Geography, book 3, chapter 4

(스트라본, 지리학, book 3, chapter 4)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION