헬라어 문장 검색 - ΣτραβόΓεογραπ́01́02́

(스트라본, 지리학, book 1, chapter 2)

εἰ δὲ πολλῶν προειπόντων ἐπιχειροῦμεν καὶ αὐτοὶ λέγειν περὶ τῶν αὐτῶν, οὔπω μεμπτέον, ἂν μὴ καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον διελεγχθῶμεν ἐκείνοισ ἅπαντα λέγοντεσ. ὑπολαμβάνομεν δ’ ἄλλων ἄλλο τι κατορθωσάντων ἄλλο πολὺ μέροσ ἔτι τοῦ ἔργου λείπεσθαι· πρὸσ οἷσ ἂν καὶ μικρὸν προσλαβεῖν δυνηθῶμεν, ἱκανὴν δεῖ τίθεσθαι πρόφασιν τῆσ ἐπιχειρήσεωσ. καὶ γὰρ δὴ πολύ τι τοῖσ νῦν ἡ τῶν Ῥωμαίων ἐπικράτεια καὶ τῶν Παρθυαίων τῆσ τοιαύτησ ἐμπειρίασ προσδέδωκε, καθάπερ τοῖσ μετὰ τὴν Ἀλεξάνδρου στρατείαν, ὥσ φησιν Ἐρατοσθένησ· ὁ μὲν γὰρ τῆσ Ἀσίασ πολλὴν ἀνεκάλυψεν ἡμῖν καὶ τῶν βορείων τῆσ Εὐρώπησ ἅπαντα μέχρι τοῦ Ἴστρου· οἱ δὲ Ῥωμαῖοι τὰ ἑσπέρια τῆσ Εὐρώπησ ἅπαντα μέχρι Ἄλβιοσ ποταμοῦ τοῦ τὴν Γερμανίαν δίχα διαιροῦντοσ τά τε πέραν Ἴστρου τὰ μέχρι Τύρα ποταμοῦ· τὰ δὲ ἐπέκεινα μέχρι Μαιωτῶν καὶ τῆσ εἰσ Κόλχουσ τελευτώσησ παραλίασ Μιθριδάτησ ὁ κληθεὶσ Εὐπάτωρ ἐποίησε γνώριμα καὶ οἱ ἐκείνου στρατηγοί· οἱ δὲ Παρθυαῖοι τὰ περὶ τὴν Ὑρκανίαν καὶ τὴν Βακτριανὴν καὶ τοὺσ ὑπὲρ τούτων Σκύθασ γνωριμωτέρουσ ἡμῖν ἐποίησαν, ἧττον γνωριζομένουσ ὑπὸ τῶν πρότερον· ὥστε ἔχοιμεν ἄν τι λέγειν πλέον τῶν πρὸ ἡμῶν. ὁρᾶν δ’ ἔσται τοῦτο μάλιστα ἐν τοῖσ λόγοισ τοῖσ πρὸσ τοὺσ πρὸ ἡμῶν, ἧττον μὲν τοὺσ πάλαι, μᾶλλον δὲ τοὺσ μετ’ Ἐρατοσθένη καὶ αὐτὸν ἐκεῖνον· οὓσ εἰκὸσ ὅσῳπερ πολυμαθέστεροι τῶν πολλῶν γεγόνασι, τοσούτῳ δυσελεγκτοτέρουσ εἶναι τοῖσ ὕστερον, ἄν τι πλημμελῶσ λέγωσιν. εἰ δ’ ἀναγκασθησόμεθά που τοῖσ αὐτοῖσ ἀντιλέγειν, οἷσ μάλιστα ἐπακολουθοῦμεν κατ’ ἄλλα, δεῖ συγγνώμην ἔχειν· οὐ γὰρ πρόκειται πρὸσ ἅπαντασ ἀντιλέγειν, ἀλλὰ τοὺσ μὲν πολλοὺσ ἐᾶν, οἷσ μηδὲ ἀκολουθεῖν ἄξιον, ἐκείνουσ δὲ διαιτᾶν, οὓσ ἐν τοῖσ πλείστοισ κατωρθωκότασ ἴσμεν, ἐπεὶ οὐδὲ πρὸσ ἅπαντασ φιλοσοφεῖν ἄξιον, πρὸσ Ἐρατοσθένη δὲ καὶ Ἵππαρχον καὶ Ποσειδώνιον καὶ Πολύβιον καὶ ἄλλουσ τοιούτουσ καλόν. πρῶτον δ’ ἐπισκεπτέον Ἐρατοσθένη παρατιθέντασ ἅμα καὶ τὴν Ἱππάρχου πρὸσ αὐτὸν ἀντιλογίαν ἔστι δ’ ὁ Ἐρατοσθένησ οὔθ’ οὕτωσ εὐκατατρόχαστοσ ὥστε μηδ’ Ἀθήνασ αὐτὸν ἰδεῖν φάσκειν, ὅπερ Πολέμων ἐπιχειρεῖ δεικνύναι, οὔτ’ ἐπὶ τοσοῦτον πιστὸσ ἐφ’ ὅσον παρεδέξαντό τινεσ, καίπερ πλείστοισ ἐντυχών, ὡσ εἴρηκεν αὐτόσ, ἀγαθοῖσ ἀνδράσιν.

"ἐγένοντο γάρ" φησίν "ὡσ οὐδέποτε, κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν ὑφ’ ἕνα περίβολον καὶ μίαν πόλιν οἱ κατ’ Ἀρίστωνα καὶ Ἀρκεσίλαον ἀνθήσαντεσ φιλόσοφοι. " οὐχ ἱκανὸν δ’ οἶμαι τοῦτο, ἀλλὰ τὸ κρίνειν καλῶσ οἷσ μᾶλλον προσιτέον. ὁ δὲ Ἀρκεσίλαον καὶ Ἀρίστωνα τῶν καθ’ αὑτὸν ἀνθησάντων κορυφαίουσ τίθησιν· Ἀπελλῆσ τε αὐτῷ πολύσ ἐστι καὶ Βίων, ὅν φησι πρῶτον ἀνθινὰ περιβαλεῖν φιλοσοφίαν· ἀλλ’ ὅμωσ πολλάκισ εἰπεῖν ἄν τινα ἐπ’ αὐτοῦ τοῦτο "οἱήν ἐκ ῥακέων ὁ Βίων. " ἐν αὐταῖσ γὰρ ταῖσ ἀποφάσεσι ταύταισ ἱκανὴν ἀσθένειαν ἐμφαίνει τῆσ ἑαυτοῦ γνώμησ· ᾗ τοῦ Ζήνωνοσ τοῦ Κιτιέωσ γνώριμοσ γενόμενοσ Ἀθήνησι τῶν μὲν ἐκεῖνον διαδεξαμένων οὐδενὸσ μέμνηται, τοὺσ δ’ ἐκείνῳ διενεχθέντασ καὶ ὧν διαδοχὴ οὐδεμία σώζεται, τούτουσ ἀνθῆσαί φησι κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον. δηλοῖ δὲ καὶ ἡ περὶ τῶν ἀγαθῶν ἐκδοθεῖσα ὑπ’ αὐτοῦ πραγματεία καὶ μελέται καὶ εἴ τι ἄλλο τοιοῦτο τὴν ἀγωγὴν αὐτοῦ, διότι μέσοσ ἦν τοῦ τε βουλομένου φιλοσοφεῖν καὶ τοῦ μὴ θαρροῦντοσ ἐγχειρίζειν ἑαυτὸν εἰσ τὴν ὑπόσχεσιν ταύτην, ἀλλὰ μόνον μέχρι τοῦ δοκεῖν προϊόντοσ, ἢ καὶ παράβασίν τινα ταύτην ἀπὸ τῶν ἄλλων τῶν ἐγκυκλίων πεπορισμένου πρὸσ διαγωγὴν ἢ καὶ παιδιάν· τρόπον δέ τινα καὶ ἐν τοῖσ ἄλλοισ ἐστὶ τοιοῦτοσ. ἀλλ’ ἐκεῖνα ἐάσθω, πρὸσ δὲ τὰ νῦν ἐπιχειρητέον ὅσα δύναιτ’ ἂν ἐπανορθοῦν τὴν γεωγραφίαν, καὶ πρῶτον ὅπερ ἀρτίωσ ὑπερεθέμεθα. ποιητὴν γὰρ ἔφη πάντα στοχάζεσθαι ψυχαγωγίασ, οὐ διδασκαλίασ.

τοὐναντίον δ’ οἱ παλαιοὶ φιλοσοφίαν τινὰ λέγουσι πρώτην τὴν ποιητικήν, εἰσάγουσαν εἰσ τὸν βίον ἡμᾶσ ἐκ νέων καὶ διδάσκουσαν ἤθη καὶ πάθη καὶ πράξεισ μεθ’ ἡδονῆσ· οἱ δ’ ἡμέτεροι καὶ μόνον ποιητὴν ἔφασαν εἶναι τὸν σοφόν. διὰ τοῦτο καὶ τοὺσ παῖδασ αἱ τῶν Ἑλλήνων πόλεισ πρώτιστα διὰ τῆσ ποιητικῆσ παιδεύουσιν, οὐ ψυχαγωγίασ χάριν δήπουθεν ψιλῆσ, ἀλλὰ σωφρονισμοῦ· ὅπου γε καὶ οἱ μουσικοὶ ψάλλειν καὶ λυρίζειν καὶ αὐλεῖν διδάσκοντεσ μεταποιοῦνται τῆσ ἀρετῆσ ταύτησ· παιδευτικοὶ γὰρ εἶναί φασι καὶ ἐπανορθωτικοὶ τῶν ἠθῶν. ταῦτα δ’ οὐ μόνον παρὰ τῶν Πυθαγορείων ἀκούειν ἐστὶ λεγόντων, ἀλλὰ καὶ Ἀριστόξενοσ οὕτωσ ἀποφαίνεται. καὶ Ὅμηροσ δὲ τοὺσ ἀοιδοὺσ σωφρονιστὰσ εἴρηκε, καθάπερ τὸν τῆσ Κλυταιμνήστρασ φύλακα "ᾧ πόλλ’ ἐπέτελλεν Ἀτρείδησ Τροίηνδε κιὼν εἴρυσθαι ἄκοιτιν," τόν τε Αἴγισθον οὐ πρότερον αὐτῆσ περιγενέσθαι πρὶν ἢ "τὸν μὲν ἀοιδὸν ἄγων ἐσ νῆσον ἐρήμην κάλλιπεν· τὴν δ’ ἐθέλων ἐθέλουσαν ἀνήγαγεν ὅνδε δόμονδε. " χωρὶσ δὲ τούτων ὁ Ἐρατοσθένησ ἑαυτῷ μάχεται· μικρὸν γὰρ πρὸ τῆσ λεχθείσησ ἀποφάσεωσ ἐναρχόμενοσ τοῦ περὶ τῆσ γεωγραφίασ λόγου φησὶν ἅπαντασ κατ’ ἀρχὰσ φιλοτίμωσ ἔχειν εἰσ τὸ μέσον φέρειν τὴν ὑπὲρ τῶν τοιούτων ἱστορίαν. Ὅμηρον γοῦν ὑπέρ τε τῶν Αἰθιόπων ὅσα ἐπύθετο καταχωρίσαι εἰσ τὴν ποίησιν καὶ περὶ τῶν κατ’ Αἴγυπτον καὶ Λιβύην, τὰ δὲ δὴ κατὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τοὺσ σύνεγγυσ τόπουσ καὶ λίαν περιέργωσ ἐξενηνοχέναι, πολυτρήρωνα μὲν τὴν Θίσβην λέγοντα, Ἁλίαρτον δὲ ποιήεντα, ἐσχατόωσαν δὲ Ἀνθηδόνα, Λίλαιαν δὲ πηγῇσ ἔπι Κηφισσοῖο, καὶ οὐδεμίαν προσθήκην κενῶσ ἀπορρίπτειν. πότερον οὖν ὁ ποιῶν ταῦτα ψυχαγωγοῦντι ἐοίκεν ἢ διδάσκοντι; νὴ Δία, ἀλλὰ ταῦτα μὲν οὕτωσ εἴρηκε, τὰ δ’ ἔξω τῆσ αἰσθήσεωσ καὶ οὗτοσ καὶ ἄλλοι τερατολογίασ μυθικῆσ πεπληρώκασιν. οὐκοῦν ἐχρῆν οὕτωσ εἰπεῖν, ὅτι ποιητὴσ πᾶσ τὰ μὲν ψυχαγωγίασ χάριν μόνον ἐκφέρει τὰ δὲ διδασκαλίασ· ὁ δ’ ἐπήνεγκεν ὅτι ψυχαγωγίασ μόνον, διδασκαλίασ δ’ οὔ. καὶ προσεξεργάζεταί γε, πυνθανόμενοσ τί συμβάλλεται πρὸσ ἀρετὴν ποιητοῦ πολλῶν ὑπάρξαι τόπων ἔμπειρον ἢ στρατηγίασ ἢ γεωργίασ ἢ ῥητορικῆσ ἢ οἱᾶ δὴ περιποιεῖν αὐτῷ τινεσ ἐβουλήθησαν; τὸ μὲν οὖν ἅπαντα ζητεῖν περιποιεῖν αὐτῷ προεκπίπτοντοσ ἄν τισ θείη τῇ φιλοτιμίᾳ, ὡσ ἂν εἴ τισ, φησὶν ὁ Ἵππαρχοσ, Ἀττικῆσ εἰρεσιώνησ κατηγοροίη καὶ ἃ μὴ δύναται φέρειν μῆλα καὶ ὄγχνασ, οὕτωσ ἐκείνου πᾶν μάθημα καὶ πᾶσαν τέχνην. τοῦτο μὲν δὴ ὀρθῶσ ἂν λέγοισ, ὦ Ἐρατόσθενεσ· ἐκεῖνα δ’ οὐκ ὀρθῶσ, ἀφαιρούμενοσ αὐτὸν τὴν τοσαύτην πολυμάθειαν καὶ τὴν ποιητικὴν γραώδη μυθολογίαν ἀποφαίνων, ᾗ δέδοται πλάττειν, φησίν, ὃ ἂν αὐτῇ φαίνηται ψυχαγωγίασ οἰκεῖον. ἆρα γὰρ οὐδὲ τοῖσ ἀκροωμένοισ τῶν ποιητῶν οὐδὲν συμβάλλεται πρὸσ ἀρετήν; λέγω δὲ τὸ πολλῶν ὑπάρξαι τόπων ἔμπειρον ἢ στρατηγίασ ἢ γεωργίασ ἢ ῥητορικῆσ, ἅπερ ἡ ἀκρόασισ, ὡσ εἰκόσ, περιποιεῖ. ἀλλὰ μὴν ταῦτά γε πάντα ὁ ποιητὴσ Ὀδυσσεῖ προσῆψεν, ὃν τῶν πάντων μάλιστα ἀρετῇ πάσῃ κοσμεῖ·

οὗτοσ γὰρ αὐτῷ "πολλῶν ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω," οὗτοσ δ’ ὁ πτολίπορθοσ ἀεὶ λεγόμενοσ καὶ τὸ Ἴλιον ἑλὼν "βουλῇ καὶ μύθοισι καὶ ἠπεροπηίδι τέχνῃ· "τούτου γ’ ἑσπομένοιο καὶ ἐκ πυρὸσ αἰθομένοιο ἄμφω νοστήσαιμεν," φησὶν ὁ Διομήδησ. καὶ μὴν ἐπί γε τῇ γεωργίᾳ σεμνύνεται· καὶ γὰρ ἐν ἀμητῷ "ἐν ποίῃ δρέπανον μὲν ἐγὼν εὐκαμπὲσ ἔχοιμι, καὶ δὲ σὺ τοῖον ἔχοισ" καὶ ἐν ἀρότῳ, "τῷ κέ μ’ ἴδοισ, εἰ ὦλκα διηνεκέα προταμοίμην. " καὶ οὐχ Ὅμηροσ μὲν οὕτω φρονεῖ περὶ τούτων οὐχὶ δὲ πάντεσ οἱ πεπαιδευμένοι μάρτυρι χρῶνται τῷ ποιητῇ ὡσ ὀρθῶσ λέγοντι περὶ τοῦ τὴν τοιαύτην ἐμπειρίαν εἰσ φρόνησιν συντείνειν μάλιστα. ἡ δὲ ῥητορικὴ φρόνησίσ ἐστι δήπου περὶ λόγουσ, ἣν ἐπιδείκνυται παρ’ ὅλην τὴν ποίησιν Ὀδυσσεὺσ ἐν τῇ διαπείρᾳ, ἐν ταῖσ λιταῖσ, ἐν τῇ πρεσβείᾳ, ἐν ᾗ φησίν "ἀλλ’ ὅτε δὴ ὄπα τε μεγάλην ἐκ στήθεοσ εἱή καὶ ἔπεα νιφάδεσσιν ἐοικότα χειμερίῃσιν, οὐκ ἂν ἔπειτ’ Ὀδυσῆί γ’ ἐρίσσειε βροτὸσ ἄλλοσ.

" τίσ ἂν οὖν ὑπολάβοι τὸν δυνάμενον ποιητὴν εἰσάγειν ῥητορεύοντασ ἑτέρουσ καὶ στρατηγοῦντασ καὶ τὰ ἄλλα ἐπιδεικνυμένουσ τὰ τῆσ ἀρετῆσ ἔργα αὐτὸν εἶναι τῶν φλυάρων ἕνα καὶ τῶν θαυματοποιῶν, γοητεύειν μόνον καὶ κολακεύειν τὸν ἀκροατὴν δυνάμενον, ὠφελεῖν δὲ μηδέν; προτέραν δ’ οὐδ’ ἀρετὴν ποιητοῦ λέγοιμεν ἂν ἡντινοῦν ἄλλην ἢ τὴν μιμητικὴν τοῦ βίου διὰ λόγων. πῶσ ἂν οὖν μιμοῖτο ἄπειροσ ὢν τοῦ βίου καὶ ἄφρων; οὐ γὰρ οὕτω φαμὲν τὴν τῶν ποιητῶν ἀρετὴν ὡσεὶ τεκτόνων ἢ χαλκέων· ἀλλ’ ἐκείνη μὲν οὐδενὸσ ἔχεται καλοῦ καὶ σεμνοῦ, ἡ δὲ ποιητοῦ συνέζευκται τῇ τοῦ ἀνθρώπου, καὶ οὐχ οἱο͂́ν τε ἀγαθὸν γενέσθαι ποιητὴν μὴ πρότερον γενηθέντα ἄνδρα ἀγαθόν. τὸ δὲ δὴ καὶ τὴν ῥητορικὴν ἀφαιρεῖσθαι τὸν ποιητὴν τελέωσ ἀφειδοῦντοσ ἡμῶν ἐστι.

τί γὰρ οὕτω ῥητορικὸν ὡσ φράσισ; τί δ’ οὕτω ποιητικόν; τίσ δ’ ἀμείνων Ὁμήρου φράσαι; νὴ Δία, ἀλλ’ ἑτέρα φράσισ ἡ ποιητική. τῷ γε εἴδει, ὡσ καὶ ἐν αὐτῇ τῇ ποιητικῇ ἡ τραγικὴ καὶ ἡ κωμική, καὶ ἐν τῇ πεζῇ ἡ ἱστορικὴ καὶ ἡ δικανική. ἆρα γὰρ οὐδ’ ὁ λόγοσ ἐστὶ γενικόσ, οὗ εἴδη ὁ ἔμμετροσ καὶ ὁ πεζόσ; ἢ λόγοσ μέν, ῥητορικὸσ δὲ λόγοσ οὐκ ἔστι γενικὸσ καὶ φράσισ καὶ ἀρετὴ λόγου; ὡσ δ’ εἰπεῖν, ὁ πεζὸσ λόγοσ, ὅ γε κατεσκευασμένοσ, μίμημα τοῦ ποιητικοῦ ἐστι. πρώτιστα γὰρ ἡ ποιητικὴ κατασκευὴ παρῆλθεν εἰσ τὸ μέσον καὶ εὐδοκίμησεν· εἶτα ἐκείνην μιμούμενοι, λύσαντεσ τὸ μέτρον, τἆλλα δὲ φυλάξαντεσ τὰ ποιητικά, συνέγραψαν οἱ περὶ Κάδμον καὶ Φερεκύδη καὶ Ἑκαταῖον· εἶτα οἱ ὕστερον ἀφαιροῦντεσ ἀεί τι τῶν τοιούτων εἰσ τὸ νῦν εἶδοσ κατήγαγον ὡσ ἂν ἀπὸ ὕψουσ τινόσ· καθάπερ ἄν τισ καὶ τὴν κωμῳδίαν φαίη λαβεῖν τὴν σύστασιν ἀπὸ τῆσ τραγῳδίασ καὶ τοῦ κατ’ αὐτὴν ὕψουσ καταβιβασθεῖσαν εἰσ τὸ λογοειδὲσ νυνὶ καλούμενον. καὶ τὸ ἀείδειν δὲ ἀντὶ τοῦ φράζειν τιθέμενον παρὰ τοῖσ πάλαι ταὐτὸ τοῦτο ἐκμαρτυρεῖ, διότι πηγὴ καὶ ἀρχὴ φράσεωσ κατεσκευασμένησ καὶ ῥητορικῆσ ὑπῆρξεν ἡ ποιητική. αὕτη γὰρ προσεχρήσατο τῷ μέλει κατὰ τὰσ ἐπιδείξεισ· τοῦτο δ’ ἦν ᾠδὴ ἢ λόγοσ μεμελισμένοσ, ἀφ’ οὗ δὴ ῥαψῳδίαν τ’ ἔλεγον καὶ τραγῳδίαν καὶ κωμῳδίαν. ὥστ’ ἐπειδὴ τὸ φράζειν πρώτιστα ἐπὶ τῆσ ποιητικῆσ ἐλέγετο φράσεωσ, αὕτη δὲ μετ’ ᾠδῆσ τὸ ἀείδειν αὐτοῖσ τὸ αὐτὸ τῷ φράζειν ὑπῆρξε παρ’ ἐκείνοισ. καταχρησαμένων δ’ αὐτῶν θατέρῳ καὶ ἐπὶ τοῦ πεζοῦ λόγου, καὶ ἐπὶ θάτερον ἡ κατάχρησισ διέβη. καὶ αὐτὸ δὲ τὸ πεζὸν λεχθῆναι τὸν ἄνευ τοῦ μέτρου λόγον ἐμφαίνει τὸν ἀπὸ ὕψουσ τινὸσ καταβάντα καὶ ὀχήματοσ εἰσ τοὔδαφοσ. ἀλλ’ οὐδὲ τὰ σύνεγγυσ μόνον, ὥσπερ Ἐρατοσθένησ εἴρηκε, καὶ τὰ ἐν τοῖσ Ἕλλησιν, ἀλλὰ καὶ τῶν πόρρω πολλὰ λέγει καὶ δι’ ἀκριβείασ Ὅμηροσ καὶ μᾶλλόν γε τῶν ὕστερον μυθολογεῖται, οὐ πάντα τερατευόμενοσ, ἀλλὰ καὶ πρὸσ ἐπιστήμην ἀλληγορῶν ἢ διασκευάζων ἢ δημαγωγῶν ἄλλα τε καὶ τὰ περὶ τὴν Ὀδυσσέωσ πλάνην, περὶ ἧσ πολλὰ διαμαρτάνει τούσ τ’ ἐξηγητὰσ φλυάρουσ ἀποφαίνων καὶ αὐτὸν τὸν ποιητήν·

περὶ ὧν ἄξιον εἰπεῖν διὰ πλειόνων. καὶ πρῶτον ὅτι τοὺσ μύθουσ ἀπεδέξαντο οὐχ οἱ ποιηταὶ μόνον, ἀλλὰ καὶ αἱ πόλεισ πολὺ πρότερον καὶ οἱ νομοθέται τοῦ χρησίμου χάριν, βλέψαντεσ εἰσ τὸ φυσικὸν πάθοσ τοῦ λογικοῦ ζῴου·

φιλειδήμων γὰρ ἅνθρωποσ, προοίμιον δὲ τούτου τὸ φιλόμυθον. ἐντεῦθεν οὖν ἄρχεται τὰ παιδία ἀκροᾶσθαι καὶ κοινωνεῖν λόγων ἐπὶ πλεῖον. αἴτιον δ’, ὅτι καινολογία τίσ ἐστιν ὁ μῦθοσ, οὐ τὰ καθεστηκότα φράζων ἀλλ’ ἕτερα παρὰ ταῦτα· ἡδὺ δὲ τὸ καινὸν καὶ ὃ μὴ πρότερον ἔγνω τισ· τοῦτο δ’ αὐτό ἐστι καὶ τὸ ποιοῦν φιλειδήμονα. ὅταν δὲ προσῇ καὶ τὸ θαυμαστὸν καὶ τὸ τερατῶδεσ, ἐπιτείνει τὴν ἡδονήν, ἥπερ ἐστὶ τοῦ μανθάνειν φίλτρον. κατ’ ἀρχὰσ μὲν οὖν ἀνάγκη τοιούτοισ δελέασι χρῆσθαι, προϊούσησ δὲ τῆσ ἡλικίασ ἐπὶ τὴν τῶν ὄντων μάθησιν ἄγειν, ἤδη τῆσ διανοίασ ἐρρωμένησ καὶ μηκέτι δεομένησ κολάκων. καὶ ἰδιώτησ δὲ πᾶσ καὶ ἀπαίδευτοσ τρόπον τινὰ παῖσ ἐστι φιλομυθεῖ τε ὡσαύτωσ· ὁμοίωσ δὲ καὶ ὁ πεπαιδευμένοσ μετρίωσ· οὐδὲ γὰρ οὗτοσ ἰσχύει τῷ λογισμῷ, πρόσεστι δὲ καὶ τὸ ἐκ παιδὸσ ἔθοσ. ἐπεὶ δ’ οὐ μόνον ἡδὺ ἀλλὰ καὶ φοβερὸν τὸ τερατῶδεσ, ἀμφοτέρων ἐστὶ τῶν εἰδῶν χρεία πρόσ τε τοὺσ παῖδασ καὶ τοὺσ ἐν ἡλικίᾳ· τοῖσ τε γὰρ παισὶ προσφέρομεν τοὺσ ἡδεῖσ μύθουσ εἰσ προτροπήν, εἰσ ἀποτροπὴν δὲ τοὺσ φοβερούσ· ἥ τε γὰρ Λάμια μῦθόσ ἐστι καὶ ἡ Γοργὼ καὶ ὁ Ἐφιάλτησ καὶ ἡ Μορμολύκη. οἵ τε πολλοὶ τῶν τὰσ πόλεισ οἰκούντων εἰσ μὲν προτροπὴν ἄγονται τοῖσ ἡδέσι τῶν μύθων, ὅταν ἀκούωσι τῶν ποιητῶν ἀνδραγαθήματα μυθώδη διηγουμένων, οἱο͂ν Ἡρακλέουσ ἄθλουσ ἢ Θησέωσ, ἢ τιμὰσ παρὰ θεῶν νεμομένασ, ἢ νὴ Δία ὁρῶσι γραφὰσ ἢ ξόανα ἢ πλάσματα τοιαύτην τινὰ περιπέτειαν ὑποσημαίνοντα μυθώδη· εἰσ ἀποτροπὴν δέ, ὅταν κολάσεισ παρὰ θεῶν καὶ φόβουσ καὶ ἀπειλὰσ ἢ διὰ λόγων ἢ διὰ τύπων ἀοράτων τινῶν προσδέχωνται, ἢ καὶ πιστεύωσι περιπεσεῖν τινασ. οὐ γὰρ ὄχλον γε γυναικῶν καὶ παντὸσ χυδαίου πλήθουσ ἐπαγαγεῖν λόγῳ δυνατὸν φιλοσόφῳ καὶ προσκαλέσασθαι πρὸσ εὐσέβειαν καὶ ὁσιότητα καὶ πίστιν, ἀλλὰ δεῖ καὶ διὰ δεισιδαιμονίασ· τοῦτο δ’ οὐκ ἄνευ μυθοποιίασ καὶ τερατείασ. κεραυνὸσ γὰρ καὶ αἰγὶσ καὶ τρίαινα καὶ λαμπάδεσ καὶ δράκοντεσ καὶ θυρσόλογχα τῶν θεῶν ὅπλα μῦθοι καὶ πᾶσα θεολογία ἀρχαϊκή· ταῦτα δ’ ἀπεδέξαντο οἱ τὰσ πολιτείασ καταστησάμενοι μορμολύκασ τινὰσ πρὸσ τοὺσ νηπιόφρονασ. τοιαύτησ δὲ τῆσ μυθοποιίασ οὔσησ καὶ καταστρεφούσησ εἰσ τὸ κοινωνικὸν καὶ τὸ πολιτικὸν τοῦ βίου σχῆμα καὶ τὴν τῶν ὄντων ἱστορίαν, οἱ μὲν ἀρχαῖοι τὴν παιδικὴν ἀγωγὴν ἐφύλαξαν μέχρι τῶν τελείων ἡλικιῶν, καὶ διὰ ποιητικῆσ ἱκανῶσ σωφρονίζεσθαι πᾶσαν ἡλικίαν ὑπέλαβον· χρόνοισ δ’ ὕστερον ἡ τῆσ ἱστορίασ γραφὴ καὶ ἡ νῦν φιλοσοφία παρελήλυθεν εἰσ μέσον. αὕτη μὲν οὖν πρὸσ ὀλίγουσ, ἡ δὲ ποιητικὴ δημωφελεστέρα καὶ θέατρα πληροῦν δυναμένη, ἡ δὲ δὴ τοῦ Ὁμήρου ὑπερβαλλόντωσ· καὶ οἱ πρῶτοι δὲ ἱστορικοὶ καὶ φυσικοὶ μυθογράφοι. ἅτε δὴ πρὸσ τὸ παιδευτικὸν εἶδοσ τοὺσ μύθουσ ἀναφέρων ὁ ποιητὴσ ἐφρόντισε πολὺ μέροσ τἀληθοῦσ, ἐν δ’ ἐτίθει καὶ ψεῦδοσ, τὸ μὲν ἀποδεχόμενοσ τῷ δὲ δημαγωγῶν καὶ στρατηγῶν τὰ πλήθη.

"ὡσ δ’ ὅτε τισ χρυσὸν περιχεύεται ἀργύρῳ ἀνήρ," οὕτωσ ἐκεῖνοσ ταῖσ ἀληθέσι περιπετείαισ προσεπετίθει μῦθον, ἡδύνων καὶ κοσμῶν τὴν φράσιν, πρὸσ δὲ τὸ αὐτὸ τέλοσ τοῦ ἱστορικοῦ καὶ τοῦ τὰ ὄντα λέγοντοσ βλέπων. οὕτω δὴ τόν τε Ἰλιακὸν πόλεμον γεγονότα παραλαβὼν ἐκόσμησε ταῖσ μυθοποιίαισ, καὶ τὴν Ὀδυσσέωσ πλάνην ὡσαύτωσ· ἐκ μηδενὸσ δὲ ἀληθοῦσ ἀνάπτειν κενὴν τερατολογίαν οὐχ Ὁμηρικόν. προσπίπτει γάρ, ὡσ εἰκόσ, ὡσ πιθανώτερον ἂν οὕτω τισ ψεύδοιτο, εἰ καταμίσγοι τι καὶ αὐτῶν τῶν ἀληθινῶν· ὅπερ καὶ Πολύβιόσ φησι περὶ τῆσ Ὀδυσσέωσ πλάνησ ἐπιχειρῶν· τοιοῦτο δ’ ἐστὶ καὶ τό "ἴσκε ψεύδεα πολλὰ λέγων ἐτύμοισιν ὁμοῖα. " οὐ γὰρ πάντα ἀλλὰ πολλά, ἐπεὶ οὐδ’ ἂν ἦν ἐτύμοισιν ὁμοῖα. ἔλαβεν οὖν παρὰ τῆσ ἱστορίασ τὰσ ἀρχάσ. καὶ γὰρ τὸν Αἰόλον δυναστεῦσαί φασι τῶν περὶ τὴν Λιπάραν νήσων καὶ τῶν περὶ τὴν Αἴτνην καὶ Λεοντίνην Κύκλωπασ καὶ Λαιστρυγόνασ ἀξένουσ τινάσ· διὸ καὶ τὰ περὶ τὸν πορθμὸν ἀπροσπέλαστα εἶναι τοῖσ τότε καὶ τὴν Χάρυβδιν καὶ τὸ Σκύλλαιον ὑπὸ λῃστῶν κατέχεσθαι. οὕτω δὲ καὶ τοὺσ ἄλλουσ τῶν ὑπὸ Ὁμήρου λεγομένων ἐν ἄλλοισ τόποισ ἱστοροῦμεν· οὕτω δὲ καὶ τοὺσ Κιμμερίουσ εἰδὼσ οἰκοῦντασ τὸν Κιμμερικὸν Βόσπορον πρὸσ βορρᾶν καὶ ζοφώδη μετήγαγεν οἰκείωσ εἰσ σκοτεινόν τινα τόπον τὸν καθ’ ᾅδην, χρήσιμον ὄντα πρὸσ τὴν μυθοποιίαν τὴν ἐν τῇ πλάνῃ. ὅτι δ’ οἶδεν αὐτούσ, οἱ χρονογράφοι δηλοῦσιν ἢ μικρὸν πρὸ αὐτοῦ τὴν τῶν Κιμμερίων ἔφοδον ἢ κατ’ αὐτὸν ἀναγράφοντεσ. ὡσαύτωσ καὶ τοὺσ Κόλχουσ εἰδὼσ καὶ τὸν Ιἄσονοσ πλοῦν τὸν εἰσ Αἰᾶν καὶ τὰ περὶ Κίρκησ καὶ Μηδείασ μυθευόμενα καὶ ἱστορούμενα περὶ τῆσ φαρμακείασ καὶ τῆσ ἄλλησ ὁμοιοτροπίασ συγγενείασ τε ἔπλασε τῶν οὕτω διῳκισμένων, τῆσ μὲν ἐν τῷ μυχῷ τοῦ Πόντου τῆσ δ’ ἐν τῇ Ἰταλίᾳ, καὶ ἐξωκεανισμὸν ἀμφοῖν, τάχα καὶ τοῦ Ιἄσονοσ μέχρι τῆσ Ἰταλίασ πλανηθέντοσ·

δείκνυται γάρ τινα καὶ περὶ τὰ Κεραύνια ὄρη καὶ περὶ τὸν Ἀδρίαν καὶ ἐν τῷ Ποσειδωνιάτῃ κόλπῳ καὶ ταῖσ πρὸ τῆσ Τυρρηνίασ νήσοισ τῆσ τῶν Ἀργοναυτῶν πλάνησ σημεῖα. προσέδοσαν δέ τι καὶ αἱ Κυάνεαι, ἅσπερ Συμπληγάδασ καλοῦσι πέτρασ τινέσ, τραχὺν ποιοῦσαι τὸν διέκπλουν τὸν διὰ τοῦ Βυζαντιακοῦ στόματοσ· ὥστε παρὰ μὲν τὴν Αἰᾶν ἡ Αἰαίη, παρὰ δὲ τὰσ Συμπληγάδασ αἱ Πλαγκταὶ καὶ ὁ δι’ αὐτῶν πλοῦσ τοῦ Ιἄσονοσ πιθανὸσ ἐφάνη, παρὰ δὲ τὴν Σκύλλαν καὶ τὴν Χάρυβδιν ὁ διὰ τῶν σκοπέλων πλοῦσ. ἁπλῶσ δ’ οἱ τότε τὸ πέλαγοσ τὸ Ποντικὸν ὥσπερ ἄλλον τινὰ ὠκεανὸν ὑπελάμβανον, καὶ τοὺσ πλέοντασ ἐκεῖσε ὁμοίωσ ἐκτοπίζειν ἐδόκουν ὥσπερ τοὺσ ἔξω στηλῶν ἐπὶ πολὺ προϊόντασ· καὶ γὰρ μέγιστον τῶν καθ’ ἡμᾶσ ἐνομίζετο, καὶ διὰ τοῦτο κατ’ ἐξοχὴν ἰδίωσ πόντον προσηγόρευον, ὡσ ποιητὴν Ὅμηρον. ἴσωσ οὖν καὶ διὰ τοῦτο μετήνεγκε τὰ ἐκ τοῦ Πόντου πρὸσ τὸν ὠκεανὸν ὡσ εὐπαράδεκτα διὰ τὴν κατέχουσαν δόξαν. οἶμαι δὲ καὶ τῶν Σολύμων τὰ ἄκρα τοῦ Ταύρου τὰ περὶ τὴν Λυκίαν ἑώσ Πισιδίασ κατεχόντων τὰ ὑψηλότατα καὶ τὰσ ἀπὸ τῆσ μεσημβρίασ ὑπερβολὰσ ἐπιφανεστάτασ παρεχόντων τοῖσ ἐντὸσ τοῦ Ταύρου καὶ μάλιστα τοῖσ περὶ τὸν Πόντον, καθ’ ὁμοιότητά τινα καὶ τούτουσ ἐξωκεανισθῆναι· φησὶ γὰρ ἐπὶ τοῦ πλέοντοσ ἐν τῇ σχεδίᾳ "τὸν δ’ ἐξ Αἰθιόπων ἀνιὼν κρείων Ἐνοσίχθων τηλόθεν ἐκ Σολύμων ὀρέων ἴδεν. " τάχα δὲ καὶ τοὺσ μονομμάτουσ Κύκλωπασ ἐκ τῆσ Σκυθικῆσ ἱστορίασ μετενήνοχε· τοιούτουσ γάρ τινασ τοὺσ Ἀριμασπούσ φασιν, οὓσ ἐν τοῖσ Ἀριμασπείοισ ἔπεσιν ἐνδέδωκεν Ἀριστέασ ὁ Προκοννήσιοσ. δεῖ δὲ ταῦτα προϋποθέμενον σκοπεῖν τί λέγουσιν οἱ φήσαντεσ περὶ Σικελίαν ἢ Ἰταλίαν γενέσθαι τῷ Ὀδυσσεῖ τὴν πλάνην καθ’ Ὅμηρον·

ἔστι γὰρ ἀμφοτέρωσ τοῦτο δέξασθαι, καὶ βέλτιον καὶ χεῖρον· βέλτιον μέν, ἂν οὕτω [τισ] δέχηται ὅτι πεισθεὶσ ἐκεῖ τὴν πλάνην τῷ Ὀδυσσεῖ γενέσθαι, λαβὼν ἀληθῆ ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ποιητικῶσ διεσκεύασε· τοῦτο γὰρ οἰκείωσ ἂν λέγοιτο περὶ αὐτοῦ· καὶ οὐ μόνον γε περὶ Ἰταλίαν, ἀλλὰ καὶ μέχρι τῶν ἐσχάτων τῆσ Ἰβηρίασ ἐστὶν εὑρεῖν ἴχνη τῆσ ἐκείνου πλάνησ καὶ ἄλλων πλειόνων. χεῖρον δέ, ἐάν τισ καὶ τὴν διασκευὴν ὡσ ἱστορίαν δέχηται, ἐκείνου ὠκεανὸν καὶ ᾅδην καὶ Ἡλίου βόασ καὶ παρὰ θεαῖσ ξενίασ καὶ μεταμορφώσεισ καὶ μεγέθη Κυκλώπων καὶ Λαιστρυγόνων καὶ μορφὴν Σκύλλησ καὶ διαστήματα πλοῦ καὶ ἄλλα πλείω τοιαῦτα τερατογραφοῦντοσ φανερῶσ. οὔτε δὲ πρὸσ τοῦτον ἄξιον ἀντιλέγειν οὕτω φανερῶσ καταψευδόμενον τοῦ ποιητοῦ, καθάπερ οὐδ’ εἰ φαίη τοῦτον τὸν τρόπον γενέσθαι τὸν εἰσ τὴν Ἰθάκην κατάπλουν τοῦ Ὀδυσσέωσ καὶ τὴν μνηστηροφονίαν καὶ τὴν ἐπὶ τοῦ ἀγροῦ συστᾶσαν μάχην τοῖσ Ἰθακησίοισ πρὸσ αὐτόν, οὔτε πρὸσ τὸν δεξάμενον οἰκείωσ προσπλέκεσθαι δίκαιον. ὁ Ἐρατοσθένησ δὲ πρὸσ ἀμφοτέρασ τὰσ ἀποφάσεισ ἀπήντηκεν οὐκ εὖ·

πρὸσ μὲν τὴν δευτέραν, ὅτι πειρᾶται διαβάλλειν φανερῶσ ψευδῆ καὶ οὐκ ἄξια λόγου διὰ μακρῶν, πρὸσ δὲ τὴν προτέραν, ποιητήν τε ἅπαντα ἀποφήνασ φλύαρον καὶ μήτε τόπων ἐμπειρίαν μήτε τεχνῶν πρὸσ ἀρετὴν συντείνειν νομίσασ· τῶν τε μύθων τῶν μὲν ἐν τόποισ οὐ πεπλασμένοισ πεφημισμένων, οἱο͂ν ἐν Ἰλίῳ καὶ Ἴδῃ καὶ Πηλίῳ, τῶν δὲ ἐν πεπλασμένοισ, καθάπερ ἐν οἷσ αἱ Γοργόνεσ ἢ ὁ Γηρυόνησ, ταύτησ φησὶ τῆσ ἰδέασ εἶναι καὶ τοὺσ κατὰ τὴν Ὀδυσσέωσ πλάνην λεγομένουσ, τοὺσ δὲ μὴ πεπλάσθαι λέγοντασ ἀλλ’ ὑποκεῖσθαι ἐξ αὐτοῦ τοῦ μὴ συμφωνεῖν ἐλέγχεσθαι ψευδομένουσ· τὰσ γοῦν Σειρῆνασ τοὺσ μὲν ἐπὶ τῆσ Πελωριάδοσ καθιδρύειν, τοὺσ δὲ ἐπὶ τῶν Σειρηνουσσῶν πλείουσ ἢ δισχιλίουσ διεχουσῶν σταδίουσ· εἶναι δ’ αὐτὰσ σκόπελον τρικόρυφον διείργοντα τὸν Κυμαῖον καὶ Ποσειδωνιάτην κόλπον. ἀλλ’ οὔθ’ ὁ σκόπελοσ οὗτοσ ἐστὶ τρικόρυφοσ οὔθ’ ὅλωσ κορυφοῦται πρὸσ ὕψοσ, ἀλλ’ ἀγκών τισ ἔκκειται μακρὸσ καὶ στενὸσ ἀπὸ τῶν κατὰ Συρρεντὸν χωρίων ἐπὶ τὸν κατὰ Καπρίασ πορθμόν, ἐπὶ θάτερα μὲν τῆσ ὀρεινῆσ τὸ τῶν Σειρήνων ἱερὸν ἔχων, ἐπὶ θάτερα δὲ πρὸσ τῷ Ποσειδωνιάτῃ κόλπῳ νησίδια τρία προκείμενα ἔρημα πετρώδη, ἃ καλοῦσι Σειρῆνασ, ἐπ’ αὐτῷ δὲ τῷ πορθμῷ τὸ Ἀθήναιον, ᾧπερ ὁμωνυμεῖ καὶ ὁ ἀγκὼν αὐτόσ. ἀλλ’ οὐδ’ εἰ μὴ συμφωνοῦσιν οἱ τὴν ἱστορίαν τῶν τόπων παραδιδόντεσ, εὐθὺσ ἐκβάλλειν δεῖ τὴν σύμπασαν ἱστορίαν·

ἀλλ’ ἔσθ’ ὅτε καὶ πιστοῦσθαι τὸ καθόλου μᾶλλόν ἐστιν. οἱο͂́ν τι λέγω, ζητουμένου εἰ κατὰ Σικελίαν καὶ Ἰταλίαν ἡ πλάνη γέγονε καὶ εἰ αἱ Σειρῆνεσ ἐνταῦθά που λέγονται· ὁ μὲν φήσασ ἐν τῇ Πελωριάδι πρὸσ τὸν ἐν ταῖσ Σειρηνούσσαισ διαφωνεῖ, ἀμφότεροι δὲ πρὸσ τὸν περὶ Σικελίαν καὶ Ἰταλίαν λέγοντα οὐ διαφωνοῦσιν, ἀλλὰ καὶ μείζω πίστιν παρέχουσιν, ὅτι καίπερ μὴ τὸ αὐτὸ χωρίον φράζοντεσ ὅμωσ οὐκ ἐκβεβήκεσάν γε τοῦ κατὰ τὴν Ἰταλίαν ἢ Σικελίαν. ἐὰν δὲ προσθῇ τισ ὅτι ἐν Νεαπόλει Παρθενόπησ δείκνυται μνῆμα μιᾶσ τῶν Σειρήνων, ἔτι πλείων προσεγένετο πίστισ, καίτοι τρίτου τινὸσ λεχθέντοσ τούτου τοῦ τόπου. ἀλλ’ ὅτι ἐν τούτῳ τῷ κόλπῳ τῷ ὑπὸ Ἐρατοσθένουσ λεχθέντι Κυμαίῳ, ὃν ποιοῦσιν αἱ Σειρηνοῦσσαι, καὶ ἡ Νεάπολισ ἵδρυται, βεβαιοτέρωσ πιστεύομεν τὸ περὶ τούτουσ τοὺσ τόπουσ γεγονέναι τὰσ Σειρῆνασ· οὔτε γὰρ τὸν ποιητὴν ἀκριβῶσ ἕκαστα πυθέσθαι, οὔθ’ ἡμεῖσ παρ’ ἐκείνου ζητοῦμεν τὸ ἀκριβέσ· οὐ μὴν οὐδ’ οὕτωσ ἔχομεν ὡσ ὑπολαμβάνειν καὶ μηδὲν πεπυσμένον περὶ τῆσ πλάνησ, μήθ’ ὅπου μήθ’ ὅπωσ γεγένηται, ῥαψῳδεῖν. ἐρατοσθένησ δὲ Ἡσίοδον μὲν εἰκάζει πεπυσμένον περὶ τῆσ Ὀδυσσέωσ πλάνησ ὅτι κατὰ Σικελίαν καὶ Ἰταλίαν γεγένηται, πιστεύσαντα τῇ δόξῃ μὴ μόνον τῶν ὑφ’ Ὁμήρου λεγομένων μεμνῆσθαι, ἀλλὰ καὶ Αἴτνησ καὶ Ὀρτυγίασ τοῦ πρὸσ Συρακούσαισ νησίου καὶ Τυρρηνῶν·

Ὅμηρον δὲ μήτε εἰδέναι ταῦτα μήτε βούλεσθαι ἐν γνωρίμοισ τόποισ ποιεῖν τὴν πλάνην. πότερον οὖν Αἴτνη μὲν καὶ Τυρρηνία γνώριμα, Σκύλλαιον δὲ καὶ Χάρυβδισ καὶ Κίρκαιον καὶ Σειρηνοῦσσαι οὐ πάνυ; ἢ καὶ Ἡσιόδῳ μὲν ἔπρεπε μὴ φλυαρεῖν, ἀλλὰ ταῖσ κατεχούσαισ δόξαισ ἀκολουθεῖν, Ὁμήρῳ δὲ πᾶν ὅ τι ἂν ἐπ’ ἀκαιρίμαν γλῶσσαν ἰῄ κελαδεῖν; χωρὶσ γὰρ τῶν λεχθέντων περὶ τοῦ τρόπου τῆσ πρεπούσησ Ὁμήρῳ μυθοποιίασ καὶ τὸ πλῆθοσ τῶν συγγραφέων τῶν ταὐτὰ θρυλούντων κἀκ τῆσ κατὰ τοὺσ τόπουσ ἐπιχωριαζούσησ φήμησ διδάσκειν δύναται, διότι ταῦτα οὐ ποιητῶν πλάσματά ἐστιν οὐδὲ συγγραφέων, ἀλλὰ γεγενημένων ἴχνη καὶ προσώπων καὶ πράξεων. καὶ Πολύβιοσ δ’ ὀρθῶσ ὑπονοεῖ τὰ περὶ τῆσ πλάνησ·

τὸν γὰρ Αἰόλον τὸν προσημαίνοντα τοὺσ ἔκπλουσ ἐν τοῖσ κατὰ τὸν πορθμὸν τόποισ ἀμφιδρόμοισ οὖσι καὶ δυσέκπλοισ διὰ τὰσ παλιρροίασ ταμίαν τε εἰρῆσθαι τῶν ἀνέμων καὶ βασιλέα νενομίσθαι φησί, καθάπερ Δαναὸν μὲν τὰ ὑδρεῖα τὰ ἐν Ἄργει παραδείξαντα, Ἀτρέα δὲ τοῦ ἡλίου τὸν ὑπεναντίον τῷ οὐρανῷ δρόμον, μάντεισ τε καὶ ἱεροσκοπουμένουσ ἀποδείκνυσθαι βασιλέασ, τούσ θ’ ἱερέασ τῶν Αἰγυπτίων καὶ Χαλδαίουσ καὶ Μάγουσ σοφίᾳ τινὶ διαφέροντασ τῶν ἄλλων ἡγεμονίασ καὶ τιμῆσ τυγχάνειν παρὰ τοῖσ πρὸ ἡμῶν, οὕτω δὲ καὶ τῶν θεῶν ἕνα ἕκαστον τῶν χρησίμων τινὸσ εὑρετὴν γενόμενον τιμᾶσθαι. ταῦτα δὲ προοικονομησάμενοσ οὐκ ἐᾷ τὸν Αἰόλον ἐν μύθου σχήματι ἀκούεσθαι οὐδ’ ὅλην τὴν Ὀδυσσέωσ πλάνην, ἀλλὰ μικρὰ μὲν προσμεμυθεῦσθαι καθάπερ καὶ τῷ Ἰλιακῷ πολέμῳ, τὸ δ’ ὅλον περὶ Σικελίαν καὶ τῷ ποιητῇ πεποιῆσθαι καὶ τοῖσ ἄλλοισ συγγραφεῦσιν, ὅσοι τὰ περιχώρια λέγουσι τὰ περὶ τὴν Ἰταλίαν καὶ Σικελίαν. οὐκ ἐπαινεῖ δὲ οὐδὲ τὴν τοιαύτην τοῦ Ἐρατοσθένουσ ἀπόφασιν, διότι φησὶ τότ’ ἂν εὑρεῖν τινα ποῦ Ὀδυσσεὺσ πεπλάνηται, ὅταν εὑρ́ῃ τὸν σκυτέα τὸν συρράψαντα τὸν τῶν ἀνέμων ἀσκόν. καὶ τοῦτο δ’ οἰκείωσ εἰρῆσθαι τοῖσ συμβαίνουσι περὶ τὸ Σκύλλαιον καὶ τὴν θήραν τῶν γαλεωτῶν τὸ ἐπὶ τῆσ Σκύλλησ "αὐτοῦ δ’ ἰχθυάᾳ σκόπελον περιμαιμώωσα δελφῖνάσ τε κύνασ τε, καὶ εἴ ποθι "μεῖζον ἕλῃσι κῆτοσ. " τοὺσ γὰρ θύννουσ ἀγεληδὸν φερομένουσ παρὰ τὴν Ἰταλίαν, ἐπειδὰν ἐμπέσωσι καὶ κωλυθῶσι τῆσ Σικελίασ ἅψασθαι, περιπίπτειν τοῖσ μείζοσι τῶν ζῴων, οἱο͂ν δελφίνων καὶ κυνῶν καὶ ἄλλων κητωδῶν, ἐκ δὲ τῆσ θήρασ αὐτῶν πιαίνεσθαι τοὺσ γαλεώτασ, οὓσ καὶ ξιφίασ λέγεσθαι καὶ κύνασ φησί· συμβαίνειν γὰρ ταὐτὸν ἐνθάδε καὶ κατὰ τὰσ ἀναβάσεισ τοῦ Νείλου καὶ τῶν ἄλλων ὑδάτων, ὅπερ ἐπὶ πυρὸσ καὶ ὕλησ ἐμπιπραμένησ· ἀθροιζόμενα γὰρ τὰ θηρία φεύγειν τὸ πῦρ ἢ τὸ ὕδωρ καὶ βορὰν γίνεσθαι τοῖσ κρείττοσι. ταῦτα δ’ εἰπὼν διηγεῖται τῶν γαλεωτῶν θήραν, ἣ συνίσταται περὶ τὸ Σκύλλαιον·

σκοπὸσ γὰρ ἐφέστηκε κοινὸσ ὑφορμοῦσιν ἐν δικώποισ σκαφιδίοισ πολλοῖσ, δύο καθ’ ἕκαστον σκαφίδιον· καὶ ὁ μὲν ἐλαύνει, ὁ δ’ ἐπὶ τῆσ πρώρασ ἕστηκε δόρυ ἔχων, σημήναντοσ τοῦ σκοποῦ τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ γαλεώτου· φέρεται δὲ τὸ τρίτον μέροσ ἔξαλον τὸ ζῷον. συνάψαντοσ δὲ τοῦ σκάφουσ, ὁ μὲν ἔπληξεν ἐκ χειρόσ, εἶτ’ ἐξέσπασεν ἐκ τοῦ σώματοσ τὸ δόρυ χωρὶσ τῆσ ἐπιδορατίδοσ· ἀγκιστρώδησ τε γάρ ἐστι καὶ χαλαρῶσ ἐνήρμοσται τῷ δόρατι ἐπίτηδεσ, καλώδιον δ’ ἔχει μακρὸν ἐξημμένον· τοῦτ’ ἐπιχαλῶσι τῷ τρωθέντι τέωσ ἑώσ ἂν κάμῃ σφαδάζον καὶ ὑποφεῦγον· τότε δ’ ἕλκουσιν ἐπὶ τὴν γῆν, ἢ εἰσ τὸ σκάφοσ ἀναλαμβάνουσιν, ἐὰν μὴ μέγα ᾖ τελέωσ τὸ σῶμα. κἂν ἐκπέσῃ δὲ εἰσ τὴν θάλατταν τὸ δόρυ, οὐκ ἀπόλωλεν· ἔστι γὰρ πηκτὸν ἔκ τε δρυὸσ καὶ ἐλάτησ, ὥστε βαπτιζομένου τοῦ δρυί̈νου βάρει μετέωρον εἶναι τὸ λοιπὸν καὶ εὐανάληπτον. συμβαίνειν δέ ποτε καὶ τιτρώσκεσθαι διὰ τοῦ σκαφιδίου τὸν κωπηλάτην διὰ τὸ μέγεθοσ τοῦ ξίφουσ τῶν γαλεωτῶν καὶ τὸ τὴν ἀκμὴν τοῦ ζῴου συαγρώδη εἶναι καὶ τὴν θήραν. ἔκ τε δὴ τῶν τοιούτων εἰκάζοι τισ ἄν, φησί, περὶ Σικελίαν γενέσθαι τὴν πλάνην κατὰ τὸν Ὅμηρον, ὅτι τῇ Σκύλλῃ προσῆψε τὴν τοιαύτην θήραν ἣ μάλιστ’ ἐπιχώριόσ ἐστι τῷ Σκυλλαίῳ, καὶ ἐκ τῶν περὶ τῆσ Χαρύβδεωσ λεγομένων ὁμοίων τοῖσ τοῦ πορθμοῦ πάθεσι. τὸ δέ "τρὶσ μὲν γάρ τ’ ἀνίησιν" ἀντὶ τοῦ δίσ, γραφικὸν εἶναι ἁμάρτημα ἢ ἱστορικόν. καὶ τὰ ἐν τῇ Μήνιγγι δὲ τοῖσ περὶ τῶν Λωτοφάγων εἰρημένοισ συμφωνεῖν.

πρὸσ δὲ τοὺσ ἐπιζητοῦντασ πῶσ τρὶσ εἰσ Σικελίαν ἐλθὼν οὐδ’ ἅπαξ διὰ τοῦ πορθμοῦ πέπλευκεν Ὀδυσσεύσ, ἀπολογεῖται διότι καὶ οἱ ὕστερον ἔφευγον ἅπαντεσ τὸν πλοῦν τοῦτον. εἰ δέ τινα μὴ συμφωνεῖ, μεταβολὰσ αἰτιᾶσθαι δεῖν ἢ ἄγνοιαν ἢ καὶ ποιητικὴν ἐξουσίαν, ἣ συνέστηκεν ἐξ ἱστορίασ καὶ διαθέσεωσ καὶ μύθου. τῆσ μὲν οὖν ἱστορίασ ἀλήθειαν εἶναι τέλοσ, ὡσ ἐν νεῶν καταλόγῳ τὰ ἑκάστοισ τόποισ συμβεβηκότα λέγοντοσ τοῦ ποιητοῦ, τὴν μὲν πετρήεσσαν τὴν δὲ ἐσχατόωσαν πόλιν, ἄλλην δὲ πολυτρήρωνα, τὴν δ’ ἀγχίαλον· τῆσ δὲ διαθέσεωσ ἐνέργειαν εἶναι τὸ τέλοσ, ὡσ ὅταν μαχομένουσ εἰσάγῃ, μύθου δὲ ἡδονὴν καὶ ἔκπληξιν. τὸ δὲ πάντα πλάττειν οὐ πιθανόν, οὐδ’ Ὁμηρικόν· τὴν γὰρ ἐκείνου ποίησιν φιλοσόφημα πάντασ νομίζειν, οὐχ ὡσ Ἐρατοσθένησ φησί, κελεύων μὴ κρίνειν πρὸσ τὴν διάνοιαν τὰ ποιήματα, μηδ’ ἱστορίαν ἀπ’ αὐτῶν ζητεῖν. πιθανώτερόν τε τό "ἔνθεν δ’ ἐννῆμαρ φερόμην ὀλοοῖσ ἀνέμοισιν" ἐν βραχεῖ διαστήματι δέχεσθαι οἱ γὰρ ὀλοοὶ οὐκ εὐθύδρομοι ἢ ἐξωκεανίζειν, ὡσ ἂν οὐρίων πνεόντων συνεχῶσ. συνθεὶσ δὲ τὸ διάστημα τὸ ἐκ Μαλεῶν ἐπὶ στήλασ σταδίων δισμυρίων καὶ δισχιλίων πεντακοσίων, εἰ, φησί, τοῦτο θείημεν ἐν ταῖσ ἐννέα ἡμέραισ διηνύσθαι ἰσοταχῶσ, ἑκάστησ ἂν ἡμέρασ ὁ πλοῦσ συμβαίνοι σταδίων δισχιλίων πεντακοσίων. τίσ οὖν ἱστόρηκεν ἐκ Λυκίασ ἢ Ῥόδου δευτεραῖόν τινα ἀφιγμένον εἰσ Ἀλεξάνδρειαν, ὄντοσ τοῦ διαστήματοσ σταδίων τετρακισχιλίων; τοιαῦτα μὲν εἴρηκεν.

ἔστι δὲ τἆλλα μὲν εὖ λεγόμενα· ὅταν δ’ ἀνασκευάζῃ τὸν ἐξωκεανιζόμενον καὶ πρὸσ ἀκριβῆ μέτρα τὸν τῶν ἡμερῶν πλοῦν ἀνάγῃ καὶ διαστήματα, ὑπερβολὴν οὐκ ἀπολείπει τῆσ ἀνομολογίασ. ἅμα μὲν γὰρ παρατίθησι τὰ τοῦ ποιητοῦ ἔπη "ἔνθεν δ’ ἐννῆμαρ φερόμην ὀλοοῖσ ἀνέμοισιν," ἅμα δ’ ἐπικρύπτεται· καὶ γὰρ ταῦτα τοῦ ποιητοῦ "αὐτὰρ ἐπεὶ ποταμοῖο λίπεν ῥόον ὠκεανοῖο νηῦσ," καὶ τὸ "νήσῳ ἐν Ὠγυγίῃ, ὅθι τ’ ὀμφαλόσ ἐστι θαλάσσησ," καὶ ὅτι ἐνταῦθα οἰκεῖ Ἄτλαντοσ θυγάτηρ, καὶ τὸ περὶ τῶν Φαιάκων "οἰκέομεν δ’ ἀπάνευθε πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ ἔσχατοι· οὐ δέ τισ ἄμμι βροτῶν ἐπιμίσγεται ἄλλοσ. " ταῦτα γὰρ πάντα φανερῶσ ἐν τῷ Ἀτλαντικῷ πελάγει πλαττόμενα δηλοῦται. ὁ δὲ ταῦτ’ ἐπικρυπτόμενοσ τὰ φανερῶσ λεγόμενα ἀναιρεῖ. τοῦτο μὲν οὖν οὐκ εὖ· τὸ δὲ περὶ Σικελίαν καὶ Ἰταλίαν γεγονέναι τὴν πλάνην ὀρθῶσ, ἐπεὶ τίσ ἔπεισε ποιητὴσ ἢ συγγραφεὺσ Νεαπολίτασ μὲν λέγειν μνῆμα Παρθενόπησ τῆσ Σειρῆνοσ, τοὺσ δὲ ἐν Κύμῃ καὶ Δικαιαρχείᾳ καὶ Βεσβίῳ Πυριφλεγέθοντα καὶ Ἀχερουσίαν λίμνην καὶ νεκυομαντεῖον τὸ ἐν τῷ Αὄρνῳ καὶ Βάιον καὶ Μισηνὸν τῶν Ὀδυσσέωσ ἑταίρων τινάσ; οὕτω δὲ καὶ τὰ περὶ Σειρηνούσσασ καὶ τὰ περὶ τὸν πορθμὸν καὶ Σκύλλαν καὶ Χάρυβδιν καὶ Αἰόλον· ἅπερ οὔτ’ ἀκριβῶσ ἐξετάζειν δεῖ οὔτ’ ἄρριζα καὶ ἀνέστια ἐᾶν, ἀληθείασ μηδὲν προσαπτόμενα μηδ’ ὠφελείασ ἱστορικῆσ. καὶ αὐτὸσ δὲ ὑπονοήσασ τοῦτο ὁ Ἐρατοσθένησ, ὑπολάβοι τισ ἄν, φησί, τὸν ποιητὴν βούλεσθαι μὲν ἐν τοῖσ προσεσπερίοισ τόποισ τὴν πλάνην τῷ Ὀδυσσεῖ ποιεῖν, ἀποστῆναι δ’ ἀπὸ τῶν ὑποκειμένων, τὰ μὲν οὐκ ἀκριβῶσ πεπυσμένον, τὰ δὲ οὐδὲ προελόμενον οὕτωσ, ἀλλ’ ἐπὶ τὸ δεινότερον καὶ τὸ τερατωδέστερον ἕκαστα ἐξάγειν.

τοῦτο μὲν αὐτὸ εὖ, τὸ δ’ οὗ χάριν τοῦτ’ ἐποίει κακῶσ δεξάμενοσ· οὐ γὰρ φλυαρίασ, ἀλλ’ ὠφελείασ χάριν. ὥστε δίκαιόσ ἐστιν ὑπέχειν λόγον καὶ περὶ τούτου καὶ διότι φησὶ τὰ πόρρω τερατολογεῖσθαι μᾶλλον διὰ τὸ εὐκατάψευστον. πολλοστὸν γὰρ μέροσ ἐστὶ τὰ πόρρω τερατολογούμενα τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐγγὺσ τῆσ Ἑλλάδοσ· οἱᾶ δὴ τὰ κατὰ τοὺσ Ἡρακλέουσ ἄθλουσ καὶ Θησέωσ καὶ τὰ ἐν Κρήτῃ καὶ Σικελίᾳ μυθευόμενα καὶ ταῖσ ἄλλαισ νήσοισ, καὶ τὰ περὶ τὸν Κιθαιρῶνα καὶ Ἑλικῶνα καὶ Παρνασσὸν καὶ Πήλιον καὶ τὴν Ἀττικὴν ὅλην καὶ Πελοπόννησον· οὐδείσ τε ἐκ τῶν μύθων ἄγνοιαν αἰτιᾶται τῶν μυθοποιῶν. ἔτι δὲ ἐπεὶ οὐ πάντα μυθεύουσιν, ἀλλὰ πλείω προσμυθεύουσι, καὶ μάλιστα Ὅμηροσ, ὁ ζητῶν τί οἱ παλαιοὶ προσμυθεύουσιν οὐ ζητεῖ, εἰ τὰ προσμυθευόμενα ὑπῆρξεν ἢ ἐστίν, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον οἷσ προσμυθεύεται τόποισ ἢ προσώποισ, περὶ ἐκείνων ζητεῖ τἀληθέσ, οἱο͂ν τὴν Ὀδυσσέωσ πλάνην, εἰ γέγονε καὶ ποῦ. τὸ δ’ ὅλον οὐκ εὖ τὸ τὴν Ὁμήρου ποίησιν εἰσ ἓν συνάγειν τῇ τῶν ἄλλων ποιητῶν εἴσ τε τἆλλα καὶ εἰσ αὐτὰ τὰ νῦν προκείμενα τὰ τῆσ γεωγραφίασ καὶ μηδὲν αὐτῷ πρεσβεῖον ἀπονέμειν.

καὶ γὰρ εἰ μηδὲν ἄλλο, τόν γε Τριπτόλεμον τὸν Σοφοκλέουσ ἢ τὸν ἐν ταῖσ Βάκχαισ ταῖσ Εὐριπίδου πρόλογον ἐπελθόντα καὶ παραβαλόντα τὴν Ὁμήρου περὶ τὰ τοιαῦτα ἐπιμέλειαν, ῥᾷον ἦν αἰσθέσθαι τὴν ὑπερβολὴν ἢ τὴν διαφοράν· ὅπου γὰρ χρεία τάξεωσ ὧν μέμνηται τόπων, φυλάττει τὴν τάξιν ὁμοίωσ μὲν τῶν Ἑλληνικῶν, ὁμοίωσ δὲ τῶν ἄπωθεν· "Ὄσσαν ἐπ’ Οὐλύμπῳ μέμασαν θέμεν, αὐτὰρ ἐπ’ Ὄσσῃ Πήλιον εἰνοσίφυλλον. " "Ἥρη δ’ ἀίξασα λίπεν ῥίον Οὐλύμποιο, Πιερίην δ’ ἐπιβᾶσα καὶ Ἠμαθίην ἐρατεινὴν σεύατ’ ἐφ’ ἱπποπόλων Θρῃκῶν ὄρεα "νιφόεντα· ἐξ Ἀθόω δ’ ἐπὶ πόντον. " καὶ ἐν τῷ καταλόγῳ τὰσ μὲν πόλεισ οὐκ ἐφεξῆσ λέγει· οὐ γὰρ ἀναγκαῖον· τὰ δὲ ἔθνη ἐφεξῆσ. ὁμοίωσ δὲ καὶ περὶ τῶν ἄπωθεν· "Κύπρον Φοινίκην τε καὶ Αἰγυπτίουσ ἐπαληθεὶσ "Αἰθίοπάσ θ’ ἱκόμην καὶ Σιδονίουσ καὶ Ἐρεμβοὺσ καὶ "Λιβύην. " ὅπερ καὶ Ἵππαρχοσ ἐπισημαίνεται. οἱ δ’ ἐφ’ ὧν τάξεωσ χρεία, ὁ μὲν τὸν Διόνυσον ἐπιόντα τὰ ἔθνη φράζων, ὁ δὲ τὸν Τριπτόλεμον τὴν κατασπειρομένην γῆν, τὰ μὲν πολὺ διεστῶτα συνάπτουσιν ἐγγύσ, τὰ δὲ συνεχῆ διασπῶσι· "λιπὼν δὲ Λυδῶν τὰσ πολυχρύσουσ γύασ Φρυγῶν τε Περσῶν θ’ ἡλιοβλήτουσ πλάκασ Βάκτριά τε τείχη, τήν τε δύσχειμον χθόνα Μήδων ἐπελθὼν Ἀραβίαν τ’ εὐδαίμονα. " τοιαῦτα δὲ καὶ ὁ Τριπτόλεμοσ ποιεῖ. κἀν τοῖσ κλίμασι δὲ κἀν τοῖσ ἀνέμοισ διαφαίνει τὸ πολυμαθὲσ τὸ περὶ τὴν γεωγραφίαν Ὅμηροσ, ἐν ταῖσ τοποθεσίαισ λέγων ἅμα καὶ ταῦτα πολλαχοῦ· "αὐτὴ δὲ χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν ἁλὶ κεῖται "πρὸσ ζόφον· αἱ δέ τ’ ἄνευθε πρὸσ ἠῶ τ’ ἠέλιόν τε. " "δύω δέ τέ οἱ θύραι εἰσίν, αἱ μὲν πρὸσ βορέαν, αἱ δ’ αὖ "πρὸσ νότον. " "εἴτ’ ἐπὶ δεξί’ ἰώσι πρὸσ ἠῶ τ’ ἠέλιόν τε, "εἴτ’ ἐπ’ ἀριστερά τοί γε ποτὶ ζόφον. " καὶ μὴν τὴν ἄγνοιάν γε τῶν τοιούτων τελείαν ἡγεῖται σύγχυσιν τῶν ἁπάντων· "ὦ φίλοι, οὐ γάρ τ’ ἴδμεν, ὅπῃ ζόφοσ οὐδ’ ὅπῃ ἠώσ, οὐδ’ ὅπῃ ἠέλιοσ. " κἀνταῦθα δ’ εἰπόντοσ εὖ τοῦ ποιητοῦ "βορέησ καὶ ζέφυροσ, τώ τε Θρῄκηθεν ἀήτον," οὐκ εὖ δεξάμενοσ ὁ αὐτὸσ συκοφαντεῖ ὡσ καθόλου λέγοντοσ, ὅτι ὁ ζέφυροσ ἐκ Θρᾴκησ πνεῖ, ἐκείνου λέγοντοσ οὐ καθόλου, ἀλλ’ ὅταν κατὰ τὴν Θρᾳκίαν θάλατταν συμπέσωσι περὶ τὸν Μέλανα κόλπον αὐτοῦ τοῦ Αἰγαίου μέροσ οὖσαν. ἐπιστροφὴν γὰρ λαμβάνει πρὸσ νότον ἀκρωτηριάζουσα ἡ Θρᾴκη καθ’ ἃ συνάπτει τῇ Μακεδονίᾳ, καὶ προπίπτουσα εἰσ τὸ πέλαγοσ τοὺσ ζεφύρουσ ἐντεῦθεν πνέοντασ ἀποφαίνει τοῖσ ἐν Θάσῳ καὶ Λήμνῳ καὶ Ἴμβρῳ καὶ Σαμοθρᾴκῃ καὶ τῇ περὶ αὐτὰσ θαλάττῃ, καθάπερ καὶ τῇ Ἀττικῇ ἀπὸ τῶν Σκειρωνίδων πετρῶν, ἀφ’ ὧν καὶ Σκείρωνεσ καλοῦνται οἱ ζέφυροι, καὶ μάλιστα οἱ ἀργέσται. οὐκ ἐνόησε δὲ τοῦτο Ἐρατοσθένησ, ὑπενόησε δ’ ὅμωσ. αὐτὸσ γοῦν ἐξηγεῖται τὴν ἐπιστροφὴν ἣν λέγω τῆσ χώρασ· ὡσ καθόλου οὖν δέχεται, εἶτ’ ἀπειρίαν αἰτιᾶται τοῦ ποιητοῦ, ὡσ τοῦ ζεφύρου μὲν ἀπὸ τῆσ ἑσπέρασ πνέοντοσ καὶ τῆσ Ἰβηρίασ, τῆσ δὲ Θρᾴκησ ἐκεῖσε μὴ διατεινούσησ. πότερον οὖν τὸν ζέφυρον ἀγνοεῖ ἀπὸ ἑσπέρασ πνέοντα; ἀλλ’ ὅταν οὕτω φῇ, φυλάττει τὴν οἰκείαν αὐτοῦ τάξιν "σὺν δ’ εὖρόσ τε νότοσ τε πέσον ζέφυρόσ τε δυσαὴσ καὶ βορέησ· ἢ τὴν Θρᾴκην οὐκ οἶδε μὴ προπίπτουσαν πέραν τῶν Παιονικῶν καὶ Θετταλικῶν ὀρῶν; ἀλλὰ καὶ ταύτην τὴν ἐφεξῆσ κατὰ τοὺσ Θρᾷκασ εἰδὼσ καὶ κατονομάζων τήν τε παραλίαν καὶ τὴν μεσόγαιαν Μάγνητασ μέν τινασ καὶ Μαλιεῖσ καὶ τοὺσ ἐφεξῆσ Ἕλληνασ καταλέγει μέχρι Θεσπρωτῶν, ὁμοίωσ δὲ καὶ τοῖσ Παίοσι τοὺσ ὁμόρουσ Δόλοπασ καὶ Σελλοὺσ περὶ Δωδώνην μέχρισ Ἀχελώου· Θρᾳκῶν δ’ οὐ μέμνηται περαιτέρω. εὐεπιφόρωσ δὲ ἔχει πρὸσ τὴν ἐγγυτάτην καὶ γνωριμωτάτην ἑαυτῷ θάλατταν, ὡσ καὶ ὅταν φῇ "κινήθη δ’ ἀγορὴ ὡσ κύματα μακρὰ θαλάσσησ πόντου Ἰκαρίοιο. εἰσὶ δέ τινεσ οἵ φασιν εἶναι δύο τοὺσ κυριωτάτουσ ἀνέμουσ βορέαν καὶ νότον, τοὺσ δὲ ἄλλουσ κατὰ μικρὰν ἔγκλισιν διαφέρειν, τὸν μὲν ἀπὸ θερινῶν ἀνατολῶν εὖρον χειμερινῶν δὲ ἀπηλιώτην, δύσεων δὲ θερινῶν μὲν ζέφυρον χειμερινῶν δὲ ἀργέστην.

τοῦ δὲ δύο εἶναι τοὺσ ἀνέμουσ ποιοῦνται μάρτυρασ Θρασυάλκην τε καὶ τὸν ποιητὴν αὐτὸν τῷ τὸν μὲν ἀργέστην τῷ νότῳ προσνέμειν "ἀργεστᾶο Νότοιο," τὸν δὲ ζέφυρον τῷ βορέᾳ "βορέησ καὶ ζέφυροσ, τώ τε Θρῄκηθεν ἀήτον. " φησὶ δὲ Ποσειδώνιοσ μηδένα οὕτωσ παραδεδωκέναι τοὺσ ἀνέμουσ τῶν γνωρίμων περὶ ταῦτα, οἱο͂ν Ἀριστοτέλη Τιμοσθένη Βίωνα τὸν ἀστρολόγον· ἀλλὰ τὸν μὲν ἀπὸ θερινῶν ἀνατολῶν καικίαν, τὸν δὲ τούτῳ κατὰ διάμετρον ἐναντίον λίβα ἀπὸ δύσεωσ ὄντα χειμερινῆσ· πάλιν δὲ τὸν μὲν ἀπὸ χειμερινῆσ ἀνατολῆσ εὖρον, τὸν δ’ ἐναντίον ἀργέστην· τοὺσ δὲ μέσουσ ἀπηλιώτην καὶ ζέφυρον. τὸν δὲ ποιητὴν δυσαῆ μὲν ζέφυρον λέγειν τὸν ὑφ’ ἡμῶν καλούμενον ἀργέστην, λίγα δὲ πνέοντα ζέφυρον τὸν ὑφ’ ἡμῶν ζέφυρον, ἀργέστην δὲ νότον τὸν λευκόνοτον· οὗτοσ γὰρ ὀλίγα τὰ νέφη ποιεῖ, τοῦ λοιποῦ νότου ὀλεροῦ πωσ ὄντοσ. "ὡσ ὁπότε ζέφυροσ νέφεα στυφελίξῃ, ἀργεστᾶο νότοιο βαθείῃ λαίλαπι τύπτων. " τὸν γὰρ δυσαῆ ζέφυρον νῦν λέγει, ὃσ εἰώθε διασκιδνάναι τὰ ὑπὸ τοῦ λευκονότου συναγόμενα ἀσθενῆ ὄντα, ἐπιθέτωσ τοῦ νότου νῦν ἀργέστου λεγομένου. ταῦτα μὲν δὴ ἐν ἀρχῇ τοῦ πρώτου τῶν γεωγραφικῶν εἰρημένα τοιαύτην τινὰ τὴν ἐπανόρθωσιν ἔχει. ἐπιμένων δὲ τοῖσ περὶ Ὁμήρου ψευδῶσ ὑποληφθεῖσι καὶ ταῦτά φησιν, ὅτι οὐδὲ τὰ τοῦ Νείλου στόματα οἶδε πλείω ὄντα οὐδ’ αὐτὸ τοὔνομα, Ἡσίοδοσ δὲ οἶδε·

μέμνηται γάρ. τὸ μὲν οὖν ὄνομα εἰκὸσ μήπω λέγεσθαι κατ’ αὐτόν· τὰ δὲ στόματα εἰ μὲν ἦν ἀφανῆ καὶ ὀλίγοισ γνώριμα ὅτι πλείω καὶ οὐχ ἕν, δοίη τισ ἂν μὴ πεπύσθαι αὐτόν· εἰ δὲ τῶν κατ’ Αἴγυπτον τὸ γνωριμώτατον καὶ παραδοξότατον καὶ μάλιστα πάντων μνήμησ ἄξιον καὶ ἱστορίασ ὁ ποταμὸσ καὶ ἦν καὶ ἐστίν, ὡσ δ’ αὕτωσ αἱ ἀναβάσεισ αὐτοῦ καὶ τὰ στόματα, τίσ ἂν ἢ τοὺσ ἀγγέλλοντασ αὐτῷ ποταμὸν Αἴγυπτον καὶ χώραν καὶ Θήβασ Αἰγυπτίασ καὶ Φάρον ὑπολάβοι μὴ γνωρίζειν ταῦτα, ἢ γνωρίζοντασ μὴ λέγειν, πλὴν εἰ μὴ διὰ τὸ γνώριμον; ἔτι δ’ ἀπιθανώτερον, εἰ τὴν μὲν Αἰθιοπίαν ἔλεγε καὶ Σιδονίουσ καὶ Ἐρεμβοὺσ καὶ τὴν ἔξω θάλατταν καὶ τὸ διχθὰ δεδάσθαι τοὺσ Αἰθίοπασ, τὰ δ’ ἐγγὺσ καὶ γνώριμα μή. εἰ δὲ μὴ ἐμνήσθη τούτων, οὐ τοῦτο σημεῖον τοῦ ἀγνοεῖν· οὐδὲ γὰρ τῆσ αὐτοῦ πατρίδοσ ἐμνήσθη οὐδὲ πολλῶν ἄλλων, ἀλλὰ μᾶλλον τὰ λίαν γνώριμα ὄντα φαίη τισ ἂν δόξαι μὴ ἄξια μνήμησ εἶναι πρὸσ τοὺσ εἰδότασ. οὐκ εὖ δὲ οὐδὲ τοῦτο προφέρουσιν αὐτῷ τὸ περὶ τῆσ νήσου τῆσ Φαρίασ, ὅτι φησὶ πελαγίαν, ὡσ κατ’ ἄγνοιαν λέγοντι·

ὥστ’ ἐκ τούτων εἰκάζειν ὅτι καὶ τὰσ ἀναβάσεισ ᾔδει καὶ τὰ στόματα τοῦ Νείλου. τοὐναντίον γὰρ κἂν μαρτυρίῳ χρήσαιτό τισ τούτῳ πρὸσ τὸ μὴ ἀγνοεῖσθαι μηδὲν ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ τῶν εἰρημένων ἀρτίωσ περὶ τὴν Αἴγυπτον. γνοίησ δ’ ἂν οὕτωσ· ἀλαζὼν δὴ πᾶσ ὁ πλάνην αὑτοῦ διηγούμενοσ· τούτων δ’ ἦν καὶ ὁ Μενέλαοσ, ὃσ ἀναβεβηκὼσ μέχρισ Αἰθιόπων ἐπέπυστο τὰσ ἀναβάσεισ τοῦ Νείλου καὶ τὴν χοῦν ὅσην ἐπιφέρει τῇ χώρᾳ, καὶ τὸν πρὸ τῶν στομάτων πόρον ὅσον ἤδη προσχώσασ τῇ ἠπείρῳ προστέθεικεν, ὥστε εἰκότωσ ὑπὸ τοῦ Ἡροδότου καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον τοῦ ποταμοῦ δῶρον λέγεσθαι· κἂν εἰ μὴ τὴν ὅλην, τήν γε ὑπὸ τῷ Δέλτα τὴν κάτω χώραν προσαγορευομένην. ἱστόρησε δὲ καὶ τὴν Φάρον πελαγίαν οὖσαν τὸ παλαιόν· προσεψεύσατο δὴ καὶ τὸ πελαγίαν εἶναι, καίπερ μηκέτι πελαγίαν οὖσαν. ὁ δὲ ταῦτα διασκευάζων ὁ ποιητὴσ ἦν· ἡ δ’ αὐτὴ ἁμαρτία καὶ περὶ τοῦ ἀγνοεῖν τὸν ἰσθμὸν τὸν μεταξὺ τοῦ Αἰγυπτίου πελάγουσ καὶ τοῦ Ἀραβίου κόλπου καὶ περὶ τοῦ ψευδῶσ λέγεσθαι "Αἰθίοπεσ, τοὶ διχθὰ δεδαίαται ἔσχατοι ἀνδρῶν.

" καὶ γὰρ τοῦτο ἐκείνου λέγοντοσ καλῶσ ἐπιτιμῶσιν οἱ ὕστερον οὐκ εὖ. τοσούτου γὰρ δεῖ τοῦτ’ ἀληθὲσ εἶναι τὸ ἀγνοεῖν Ὅμηρον τὸν ἰσθμὸν τοῦτον, ὥστε ἐκεῖνον μέν φημι μὴ εἰδέναι μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀποφαίνεσθαι ἄντικρυσ, τοὺσ δὲ γραμματικοὺσ μηδὲ λέγοντοσ ἐκείνου αἰσθάνεσθαι ἀπὸ Ἀριστάρχου καὶ Κράτητοσ τῶν κορυφαίων ἐν τῇ ἐπιστήμῃ ταύτῃ. εἰπόντοσ γὰρ τοῦ ποιητοῦ "Αἰθίοπασ, τοὶ διχθὰ δεδαίαται, ἔσχατοι ἀνδρῶν," περὶ τοῦ ἐπιφερομένου ἔπουσ διαφέρονται, ὁ μὲν Ἀρίσταρχοσ γράφων "οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονοσ, οἱ δ’ ἀνιόντοσ," ὁ δὲ Κράτησ "ἠμὲν δυσομένου Ὑπερίονοσ, ἠδ’ ἀνιόντοσ," οὐδὲν διαφέρον πρὸσ τὴν ἑκατέρου ὑπόθεσιν οὕτωσ ἢ ἐκείνωσ γράφειν. ὁ μὲν γὰρ ἀκολουθῶν τοῖσ μαθηματικῶσ λέγεσθαι δοκοῦσι τὴν διακεκαυμένην ζώνην κατέχεσθαί φησιν ὑπὸ τοῦ ὠκεανοῦ· παρ’ ἑκάτερον δὲ ταύτησ εἶναι τὴν εὔκρατον, τήν τε καθ’ ἡμᾶσ καὶ τὴν ἐπὶ θάτερον μέροσ. ὥσπερ οὖν οἱ παρ’ ἡμῖν Αἰθίοπεσ οὗτοι λέγονται οἱ πρὸσ μεσημβρίαν κεκλιμένοι παρ’ ὅλην τὴν οἰκουμένην ἔσχατοι τῶν ἄλλων παροικοῦντεσ τὸν ὠκεανόν, οὕτωσ οἰέται δεῖν καὶ πέραν τοῦ ὠκεανοῦ νοεῖσθαί τινασ Αἰθίοπασ ἐσχάτουσ τῶν ἄλλων τῶν ἐν τῇ ἑτέρᾳ εὐκράτῳ, παροικοῦντασ τὸν αὐτὸν τοῦτον ὠκεανόν· διττοὺσ δὲ εἶναι καὶ διχθὰ δεδάσθαι ὑπὸ τοῦ ὠκεανοῦ. προσκεῖσθαι δὲ τὸ "ἠμὲν δυσομένου Ὑπερίονοσ, ἠδ’ ἀνιόντοσ," ὅτι τοῦ ζωδιακοῦ κατὰ κορυφὴν ὄντοσ ἀεὶ τῷ ἐν τῇ γῇ ζωδιακῷ, τούτου δ’ οὐκ ἐκβαίνοντοσ ἔξω τῆσ Αἰθιόπων ἀμφοῖν τῇ λοξώσει, ἀνάγκη καὶ τὴν πάροδον τοῦ ἡλίου πᾶσαν ἐν τῷ πλάτει τούτῳ νοεῖσθαι, καὶ τὰσ ἀνατολὰσ καὶ τὰσ δύσεισ συμβαίνειν ἐνταῦθα ἄλλασ ἄλλοισ καὶ κατ’ ἄλλα ἢ ἄλλα σημεῖα. εἴρηκε μὲν οὕτωσ ἀστρονομικώτερον νομίσασ· ἦν δὲ καὶ ἁπλούστερον εἰπεῖν αὐτὸ σώζοντα τὸ οὕτω διῃρῆσθαι δίχα τοὺσ Αἰθίοπασ, ὡσ εἴρηται, ὅτι ἀφ’ ἡλίου ἀνιόντοσ μέχρι δύσεωσ ἐφ’ ἑκάτερα παροικοῦσι τῷ ὠκεανῷ Αἰθίοπεσ. τί οὖν διαφέρει πρὸσ τὸν νοῦν τοῦτον ἢ οὕτωσ εἰπεῖν ὥσπερ αὐτὸσ γράφει, ἢ ὡσ Ἀρίσταρχοσ "οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονοσ, οἱ δ’ ἀνιόντοσ; καὶ γὰρ τοῦτ’ ἐστὶ καὶ πρὸσ δύσιν καὶ πρὸσ ἀνατολὴν ἐφ’ ἑκάτερα τοῦ ὠκεανοῦ οἰκεῖν. ὁ δ’ Ἀρίσταρχοσ ταύτην μὲν ἐκβάλλει τὴν ὑπόθεσιν, δίχα δὲ μεμερισμένουσ οἰέται λέγεσθαι τοὺσ καθ’ ἡμᾶσ Αἰθίοπασ τοὺσ τοῖσ Ἕλλησι πρὸσ μεσημβρίαν ἐσχάτουσ. τούτουσ δὲ μὴ μεμερίσθαι δίχα ὥστε εἶναι δύο Αἰθιοπίασ, τὴν μὲν πρὸσ ἀνατολὴν τὴν δὲ πρὸσ δύσιν, ἀλλὰ μίαν μόνην τὴν πρὸσ μεσημβρίαν κειμένην τοῖσ Ἕλλησιν, ἱδρυμένην δὲ κατ’ Αἴγυπτον. τοῦτο δὲ ἀγνοοῦντα τὸν ποιητήν, ὥσπερ καὶ τὰ ἄλλα, ὅσα εἴρηκεν Ἀπολλόδωροσ ἐν τῷ περὶ νεῶν καταλόγου δευτέρῳ, καταψεύσασθαι τῶν τόπων τὰ μὴ ὄντα. Πρὸσ μὲν οὖν Κράτητα μακροῦ λόγου δεῖ καὶ ἴσωσ οὐδὲν ὄντοσ πρὸσ τὰ νῦν.

Ἀριστάρχου δὲ τοῦτο μὲν ἐπαινῶμεν, διότι τὴν Κρατήτειον ἀφεὶσ ὑπόθεσιν δεχομένην πολλὰσ ἐνστάσεισ περὶ τῆσ καθ’ ἡμᾶσ Αἰθιοπίασ ὑπονοεῖ γεγονέναι τὸν λόγον· τὰ δ’ ἄλλα ἐπισκοπῶμεν. καὶ πρῶτον ὅτι καὶ αὐτὸσ μικρολογεῖται μάτην περὶ τῆσ γραφῆσ. καὶ γὰρ ἂν ἑκατέρωσ γράφηται, δύναται ἐφαρμόττειν τοῖσ νοήμασιν αὐτοῦ. τί γὰρ διαφέρει λέγειν ἢ οὕτωσ "δύο εἰσὶ καθ’ ἡμᾶσ Αἰθίοπεσ, οἱ μὲν "πρὸσ ἀνατολὰσ οἱ δὲ πρὸσ δύσεισ," ἢ οὕτωσ "καὶ γὰρ "πρὸσ ἀνατολὰσ καὶ πρὸσ δύσεισ; ἔπειθ’ ὅτι ψευδοῦσ προί̈σταται δόγματοσ. φέρε γὰρ τὸν ποιητὴν ἀγνοεῖν μὲν τὸν ἰσθμόν, τῆσ δὲ κατ’ Αἴγυπτον Αἰθιοπίασ μεμνῆσθαι ὅταν φῇ "Αἰθίοπασ, τοὶ διχθὰ δεδαίαται. " πῶσ οὖν; οὐ διχθὰ δεδαίαται οὕτωσ, ἀλλ’ ἀγνοῶν οὕτωσ εἴρηκεν ὁ ποιητήσ; πότερ’ οὐδ’ ἡ Αἴγυπτοσ, οὐδ’ οἱ Αἰγύπτιοι ἀπὸ τοῦ Δέλτα ἀρξάμενοι μέχρι πρὸσ Συήνην ὑπὸ τοῦ Νείλου δίχα διῄρηνται "οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονοσ, οἱ δ’ ἀνιόντοσ; τί δ’ ἄλλο ἡ Αἴγυπτόσ ἐστι πλὴν ἡ ποταμία, ἣν ἐπικλύζει τὸ ὕδωρ; αὕτη δ’ ἐφ’ ἑκάτερα τοῦ ποταμοῦ κεῖται πρὸσ ἀνατολὴν καὶ δύσιν. ἀλλὰ μὴν ἡ Αἰθιοπία ἐπ’ εὐθείασ ἐστὶ τῇ Αἰγύπτῳ καὶ παραπλησίωσ ἔχει πρόσ τε τὸν Νεῖλον καὶ τὴν ἄλλην φύσιν τῶν τόπων. καὶ γὰρ αὕτη στενή τέ ἐστι καὶ μακρὰ καὶ ἐπίκλυστοσ. τὰ δ’ ἔξω τῆσ ἐπικλύστου ἔρημά τε καὶ ἄνυδρα καὶ σπανίωσ οἰκεῖσθαι δυνάμενα, τὰ μὲν πρὸσ ἑώ τὰ δὲ πρὸσ δύσιν κεκλιμένα. πῶσ οὖν οὐχὶ καὶ δίχα διῄρηται; ἢ τοῖσ μὲν τὴν Ἀσίαν ἀπὸ τῆσ Λιβύησ διαιροῦσιν ἀξιόλογον τοῦθ’ ὁρ́ιον ἐφάνη ὁ Νεῖλοσ, μῆκοσ μὲν ἀνατείνων ἐπὶ τὴν μεσημβρίαν πλειόνων ἢ μυρίων σταδίων, πλάτοσ δέ, ὥστε καὶ νήσουσ ἀπολαμβάνειν μυριάνδρουσ, ὧν μεγίστη ἡ Μερόη τὸ βασίλειον καὶ μητρόπολισ τῶν Αἰθιόπων, αὐτὴν δὲ τὴν Αἰθιοπίαν οὐχ ἱκανὸσ ἦν διαιρεῖν δίχα; καὶ μὴν οἵ γε ἐπιτιμῶντεσ τοῖσ τὰσ ἠπείρουσ τῷ ποταμῷ διαιροῦσι τῶν ἐγκλημάτων τοῦτο μέγιστον προφέρουσιν αὐτοῖσ, ὅτι τὴν Αἴγυπτον καὶ τὴν Αἰθιοπίαν διασπῶσι καὶ ποιοῦσι τὸ μέν τι μέροσ ἑκατέρασ αὐτῶν Λιβυκόν, τὸ δ’ Ἀσιατικόν· ἢ εἰ μὴ βούλονται τοῦτο, ἢ οὐ διαιροῦσι τὰσ ἠπείρουσ ἢ οὐ τῷ ποταμῷ. χωρὶσ δὲ τούτων ἐστὶ καὶ ἄλλωσ διαιρεῖν τὴν Αἰθιοπίαν.

πάντεσ γὰρ οἱ παραπλεύσαντεσ τῷ ὠκεανῷ τὴν Λιβύην, οἵ τε ἀπὸ τῆσ Ἐρυθρᾶσ καὶ οἱ ἀπὸ τῶν στηλῶν, μέχρι ποσοῦ προελθόντεσ εἶτα ἀνέστρεψαν ὑπὸ πολλῶν ἀποριῶν κωλυόμενοι, ὥστε καὶ πίστιν κατέλιπον τοῖσ πολλοῖσ, ὡσ τὸ μεταξὺ διείργοιτο ἰσθμῷ· καὶ μὴν σύρρουσ ἡ πᾶσα Ἀτλαντικὴ θάλαττα, καὶ μάλιστα ἡ κατὰ μεσημβρίαν. ἅπαντεσ δὲ οὗτοι τὰ τελευταῖα χωρία, ἐφ’ ἃ πλέοντεσ ἦλθον, Αἰθιοπικὰ προσηγόρευσαν καὶ ἀπήγγειλαν οὕτωσ. τί οὖν ἄλογον, εἰ καὶ Ὅμηροσ ὑπὸ τοιαύτησ ἀκοῆσ ἀχθεὶσ δίχα διῄρει, τοὺσ μὲν πρὸσ ἀνατολὴν λέγων, τοὺσ δὲ πρὸσ δύσιν, τῶν μεταξὺ οὐ γινωσκομένων εἴτε εἰσὶν εἴτε μὴ εἰσίν; ἀλλὰ μὴν καὶ ἄλλην τινὰ ἱστορίαν εἴρηκεν παλαιὰν Ἔφοροσ, ᾗ οὐκ ἄλογον ἐντυχεῖν καὶ Ὅμηρον. λέγεσθαι γάρ φησιν ὑπὸ τῶν Ταρτησσίων Αἰθίοπασ τὴν Λιβύην ἐπελθόντασ μέχρι αὐάσεωσ τοὺσ μὲν αὐτοῦ μεῖναι, τοὺσ δὲ καὶ τῆσ παραλίασ κατασχεῖν πολλήν· τεκμαίρεται δ’ ἐκ τούτου καὶ Ὅμηρον εἰπεῖν οὕτωσ "Αἰθίοπεσ, τοὶ διχθὰ δεδαίαται, ἔσχατοι ἀνδρῶν. ταῦτά τε δὴ πρὸσ τὸν Ἀρίσταρχον λέγοι ἄν τισ καὶ πρὸσ τοὺσ ἀκολουθοῦντασ αὐτῷ καὶ ἄλλα τούτων ἐπιεικέστερα, ἀφ’ ὧν τὴν πολλὴν ἄγνοιαν ἀφαιρήσεται τοῦ ποιητοῦ.

φημὶ γὰρ κατὰ τὴν τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων δόξαν, ὥσπερ τὰ πρὸσ βορρᾶν μέρη τὰ γνώριμα ἑνὶ ὀνόματι Σκύθασ ἐκάλουν ἢ νομάδασ, ὡσ Ὅμηροσ, ὕστερον δὲ καὶ τῶν πρὸσ ἑσπέραν γνωσθέντων Κελτοὶ καὶ Ἴβηρεσ ἢ μικτῶσ Κελτίβηρεσ καὶ Κελτοσκύθαι προσηγορεύοντο, ὑφ’ ἓν ὄνομα τῶν καθ’ ἕκαστα ἐθνῶν ταττομένων διὰ τὴν ἄγνοιαν, οὕτω τὰ μεσημβρινὰ πάντα Αἰθιοπίαν καλεῖσθαι τὰ πρὸσ ὠκεανῷ. μαρτυρεῖ δὲ τὰ τοιαῦτα. ὅ τε γὰρ Αἰσχύλοσ ἐν Προμηθεῖ τῷ λυομένῳ φησὶν οὕτω "φοινικόπεδόν τ’ ἐρυθρᾶσ ἱερὸν χεῦμα θαλάσσησ, χαλκοκέραυνόν τε παρ’ "ὠκεανῷ λίμναν παντοτρόφον Αἰθιόπων, ἵν’ ὁ παντόπτασ Ἥλιοσ αἰεὶ χρῶτ’ ἀθάνατον κάματόν θ’ ἵππων "θερμαῖσ ὕδατοσ μαλακοῦ προχοαῖσ ἀναπαύει. " παρ’ ὅλον γὰρ τὸ μεσημβρινὸν κλίμα τοῦ ὠκεανοῦ ταύτην πρὸσ τὸν ἥλιον ἴσχοντοσ τὴν χρείαν καὶ τὴν σχέσιν, παρ’ ὅλον καὶ τοὺσ Αἰθίοπασ τάττων φαίνεται. ὅ τ’ Εὐριπίδησ ἐν τῷ Φαέθοντι τὴν Κλυμένην δοθῆναί φησι "Μέροπι τῆσδ’ ἄνακτι γῆσ, ἣν ἐκ τεθρίππων ἁρμάτων πρώτην χθόνα Ἥλιοσ ἀνίσχων χρυσέᾳ βάλλει φλογί· καλοῦσι δ’ αὐτὴν γείτονεσ μελάμβροτοι Εὥ "φαεννὰσ Ἡλίου θ’ ἱπποστάσεισ. " νῦν μὲν δὴ κοινὰσ ποιεῖται τὰσ ἱπποστάσεισ τῇ τε Ηοἶ καὶ τῷ Ἡλίῳ, ἐν δὲ τοῖσ ἑξῆσ πλησίον αὐτάσ φησιν εἶναι τῇ οἰκήσει τοῦ Μέροποσ· καὶ ὅλῃ γε τῇ δραματουργίᾳ τοῦτο παραπέπλεκται, οὐ δή που τῆσ κατ’ Αἴγυπτον ἴδιον ὄν, μᾶλλον δὲ τῆσ παρ’ ὅλον τὸ μεσημβρινὸν κλίμα διηκούσησ παραλίασ. μηνύει δὲ καὶ Ἔφοροσ τὴν παλαιὰν περὶ τῆσ Αἰθιοπίασ δόξαν, ὅσ φησιν ἐν τῷ περὶ τῆσ Εὐρώπησ λόγῳ, τῶν περὶ τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν τόπων εἰσ τέτταρα μέρη διῃρημένων, τὸ πρὸσ τὸν ἀπηλιώτην Ἰνδοὺσ ἔχειν, πρὸσ νότον δὲ Αἰθίοπασ, πρὸσ δύσιν δὲ Κελτούσ, πρὸσ δὲ βορρᾶν ἄνεμον Σκύθασ.

προστίθησι δ’ ὅτι μείζων ἡ Αἰθιοπία καὶ ἡ Σκυθία· δοκεῖ γάρ, φησί, τὸ τῶν Αἰθιόπων ἔθνοσ παρατείνειν ἀπ’ ἀνατολῶν χειμερινῶν μέχρι δυσμῶν, ἡ Σκυθία δ’ ἀντίκειται τούτῳ. ὅτι δ’ ὁ ποιητὴσ ὁμόλογοσ τούτοισ, καὶ ἐκ τῶνδε δῆλον ὅτι ἡ μὲν Ἰθάκη κεῖται "πρὸσ ζόφον" ὅπερ ἐστὶ πρὸσ ἄρκτον, "αἱ δέ τ’ ἄνευθε πρὸσ ἠῶ τ’ ἠέλιόν τε. " ὅλον τὸ νότιον πλευρὸν οὕτω λέγων. καὶ ἔτι, ὅταν φῇ· "εἴτ’ ἐπὶ δέξι’ ἰώσι πρὸσ ἠῶ τ’ ἠέλιόν "τε, εἴτ’ ἐπ’ ἀριστερὰ τοί γε ποτὶ ζόφον ἠερόεντα. " καὶ πάλιν "ὦ φίλοι, οὐ γάρ τ’ ἴδμεν, ὅπῃ ζόφοσ, οὐδ’ ὅπῃ ἠώσ, οὐδ’ ὅπῃ ἠέλιοσ φαεσίμβροτοσ εἶσ’ ὑπὸ "γαῖαν, οὐδ’ ὅπῃ ἀννεῖται. " περὶ ὧν λέγεται καὶ ἐν τοῖσ περὶ τῆσ Ἰθάκησ λόγοισ σαφέστερον. ὅταν οὖν φῇ "Ζεὺσ γὰρ ἐσ ὠκεανὸν μετ’ ἀμύμονασ Αἰθιοπῆασ χθιζὸσ ἔβη," κοινότερον δεκτέον καὶ τὸν ὠκεανὸν τὸν καθ’ ὅλον τὸ μεσημβρινὸν κλίμα τεταμένον καὶ τοὺσ Αἰθίοπασ· ᾧ γὰρ ἂν τόπῳ τοῦδε τοῦ κλίματοσ προσβάλῃσ τὴν διάνοιαν, καὶ ἐπὶ τῷ ὠκεανῷ ἔσῃ καὶ ἐπὶ τῇ Αἰθιοπίᾳ. οὕτω δὲ λέγει καὶ τὸ "τὸν δ’ ἐξ Αἰθιόπων ἀνιὼν τηλόθεν ἐκ Σολύμων ὀρέων ἴδεν," ἴσον τῷ ἀπὸ μεσημβρινῶν τόπων, Σολύμουσ λέγων οὐ τοὺσ ἐν τῇ Πισιδίᾳ, ἀλλ’ ὡσ ἔφην πρότερον πλάσαι τινὰσ ὁμωνύμουσ, τοὺσ ἀναλόγωσ ἔχοντασ πρόσ τε τὸν πλέοντα ἐν τῇ σχεδίᾳ καὶ τοὺσ ἐκεῖ μεσημβρινούσ, ὡσ ἂν Αἰθίοπασ, ὡσ οἱ Πισιδικοὶ πρόσ τε τὸν Πόντον καὶ τοὺσ ὑπὲρ τῆσ Αἰγύπτου Αἰθίοπασ. οὕτω δὲ καὶ τὸν περὶ τῶν γεράνων λόγον κοινὸν ποιούμενόσ φησιν "αἵ τ’ ἐπεὶ "οὖν χειμῶνα φύγον καὶ ἀθέσφατον ὄμβρον, κλαγγῇ "ταί γε πέτονται ἐπ’ ὠκεανοῖο ῥοάων, ἀνδράσι Πυγμαίοισι φόνον καὶ κῆρα φέρουσαι. " οὐ γὰρ ἐν μὲν τοῖσ κατὰ τὴν Ἑλλάδα τόποισ ὁρᾶται φερομένη ἡ γέρανοσ ἐπὶ τὴν μεσημβρίαν, ἐν δὲ τοῖσ κατὰ τὴν Ἰταλίαν ἢ Ἰβηρίαν οὐδαμῶσ ἢ τοῖσ κατὰ τὴν Κασπίαν καὶ Βακτριανήν. κατὰ πᾶσαν οὖν τὴν μεσημβρινὴν παραλίαν τοῦ ὠκεανοῦ παρατείνοντοσ, ἐφ’ ἅπασαν δὲ καὶ χειμοφυγούντων, δέχεσθαι δεῖ καὶ τοὺσ Πυγμαίουσ μεμυθευμένουσ κατὰ πᾶσαν. εἰ δ’ οἱ ὕστερον τοὺσ Αἰθίοπασ ἐπὶ τοὺσ κατ’ Αἴγυπτον μόνουσ μετήγαγον καὶ τὸν περὶ τῶν Πυγμαίων λόγον, οὐδὲν ἂν εἰή πρὸσ τὰ πάλαι. καὶ γὰρ Ἀχαιοὺσ καὶ Ἀργείουσ οὐ πάντασ μὲν νῦν φαμεν τοὺσ στρατεύσαντασ ἐπὶ Ἴλιον, Ὅμηροσ δὲ καλεῖ πάντασ. παραπλήσιον δέ ἐστιν ὃ λέγω καὶ περὶ τῶν δίχα διῃρημένων Αἰθιόπων, ὅτι δεῖ δέχεσθαι τοὺσ παρ’ ὅλην διατείνοντασ τὴν ὠκεανῖτιν ἀφ’ ἡλίου ἀνιόντοσ μέχρι ἡλίου δυομένου. οἱ γὰρ οὕτω λεγόμενοι Αἰθίοπεσ δίχα διῄρηνται φυσικῶσ τῷ Ἀραβίῳ κόλπῳ, ὡσ ἂν μεσημβρινοῦ κύκλου τμήματι ἀξιολόγῳ, ποταμοῦ δίκην ἐν μήκει σχεδόν τι καὶ πεντακισχιλίων σταδίων ἐπὶ τοῖσ μυρίοισ, πλάτει δ’ οὐ πολὺ τῶν χιλίων μείζονι τῷ μεγίστῳ· πρόσεστι δὲ τῷ μήκει καὶ τὸ τὸν μυχὸν τοῦδε τοῦ κόλπου διέχειν τῆσ κατὰ Πηλούσιον θαλάττησ τριῶν ἢ τεττάρων ἡμερῶν [ὁδόν], ἣν ἐπέχει ὁ ἰσθμόσ. καθάπερ οὖν οἱ χαριέστεροι τῶν διαιρούντων τὴν Ἀσίαν ἀπὸ τῆσ Λιβύησ ὁρ́ον εὐφυέστερον ἡγοῦνται τοῦτον τῶν ἠπείρων ἀμφοῖν τὸν κόλπον ἢ τὸν Νεῖλον· τὸν μὲν γὰρ διήκειν παρ’ ὀλίγον παντελῶσ ἀπὸ θαλάττησ ἐπὶ θάλατταν, τὸν δὲ Νεῖλον πολλαπλάσιον ἀπὸ τοῦ ὠκεανοῦ διέχειν, ὥστε μὴ διαιρεῖν τὴν Ἀσίαν πᾶσαν ἀπὸ τῆσ Λιβύησ· τοῦτον ὑπολαμβάνω τὸν τρόπον κἀγὼ τὰ μεσημβρινὰ μέρη πάντα καθ’ ὅλην τὴν οἰκουμένην δίχα διῃρῆσθαι νομίσαι τὸν ποιητὴν τῷ κόλπῳ τούτῳ. πῶσ οὖν ἠγνόει τὸν ἰσθμόν, ὃν οὗτοσ ποιεῖ πρὸσ τὸ Αἰγύπτιον πέλαγοσ; καὶ γὰρ δὴ καὶ τελέωσ ἄλογον, εἰ τὰσ μὲν Αἰγυπτίουσ Θήβασ ᾔδει σαφῶσ, αἳ διέχουσι τῆσ καθ’ ἡμᾶσ θαλάττησ σταδίουσ μικρὸν ἀπολείποντασ ἀπὸ τῶν πεντακισχιλίων, τὸν δὲ μυχὸν τοῦ Ἀραβίου κόλπου μὴ ᾔδει, μηδὲ τὸν ἰσθμὸν τὸν κατ’ αὐτόν, πλάτοσ ἔχοντα οὐ πλειόνων ἢ χιλίων σταδίων·

οὗτοσ μὲν οὖν ἐκ πλεόνων ἐλέγχεται καὶ εἰδὼσ καὶ λέγων ῥητῶσ τὰ ῥητὰ καὶ σιγῶν τὰ λίαν ἐκφανῆ ἢ ἐπιθέτωσ λέγων. πολὺ δ’ ἂν ἀλογώτερον δόξειεν, εἰ τὸν μὲν Νεῖλον ᾔδει ὁμωνύμωσ τῇ τοσαύτῃ χώρᾳ λεγόμενον, τὴν δ’ αἰτίαν μὴ ἑώρα τούτου· μάλιστα γὰρ ἂν προσπίπτοι τὸ ῥηθὲν ὑφ’ Ἡροδότου διότι δῶρον ἦν ἡ χώρα τοῦ ποταμοῦ καὶ διὰ τοῦτο ἠξιοῦτο τοῦ αὐτοῦ ὀνόματοσ. ἄλλωσ τε τῶν παρ’ ἑκάστοισ ἰδίων ταῦτ’ ἐστὶ γνωριμώτατα, ἃ καὶ παραδοξίαν ἔχει τινά, καὶ ἐν τῷ φανερῷ πᾶσίν ἐστι· τοιοῦτον δ’ ἐστὶ καὶ ἡ τοῦ Νείλου ἀνάβασισ καὶ ἡ πρόσχωσισ τοῦ πελάγουσ. καὶ καθάπερ οἱ προσαχθέντεσ πρὸσ τὴν Αἴγυπτον οὐδὲν πρότερον ἱστοροῦσι περὶ τῆσ χώρασ, ἢ τὴν τοῦ Νείλου φύσιν διὰ τὸ τοὺσ ἐπιχωρίουσ μήτε καινότερα τούτων λέγειν ἔχειν πρὸσ ἄνδρασ ξένουσ, μήτ’ ἐπιφανέστερα περὶ τῶν παρ’ αὐτοῖσ· τῷ γὰρ ἱστορήσαντι περὶ τοῦ ποταμοῦ κατάδηλοσ καὶ ἡ χώρα γίνεται πᾶσα ὁποία τίσ ἐστιν· οὕτω καὶ οἱ πόρρωθεν ἀκούοντεσ οὐδὲν πρότερον ἱστοροῦσι τούτου. προστίθει οὖν τούτῳ καὶ τὸ φιλείδημον τοῦ ποιητοῦ καὶ τὸ φιλέκδημον, ὅπερ αὐτῷ μαρτυροῦσιν ὅσοι τὸν βίον ἀναγράφουσι, καὶ ἐξ αὐτῶν δὲ λαμβάνεται τῶν ποιημάτων πολλὰ παραδείγματα τοῦ τοιούτου. θαυμάζειν δὲ δεῖ τῶν Αἰγυπτίων καὶ Σύρων, πρὸσ οὓσ νῦν ἡμῖν ὁ λόγοσ, εἰ μηδ’ ἐκείνου λέγοντοσ τὰ παρ’ αὐτοῖσ ἐπιχώρια συνιᾶσιν, ἀλλὰ καὶ ἄγνοιαν αἰτιῶνται, ᾗ αὐτοὺσ ἐνόχουσ δείκνυσιν ὁ λόγοσ.

ἁπλῶσ δὲ τὸ μὴ λέγειν οὐ τοῦ μὴ εἰδέναι σημεῖόν ἐστιν· οὐδὲ γὰρ τὰσ τροπὰσ τοῦ εὐρίπου λέγει οὐδὲ τὰσ Θερμοπύλασ οὐδ’ ἄλλα πλείω τῶν γνωρίμων παρὰ τοῖσ Ἕλλησιν, οὐ μὴν ἠγνόει γε. ἀλλὰ καὶ λέγει, οὐ δοκεῖ δὲ τοῖσ ἐθελοκωφοῦσιν, ὥστε ἐκείνουσ αἰτιατέον. ὁ ποιητὴσ τοίνυν διιπετέασ καλεῖ τοὺσ ποταμούσ, οὐ τοὺσ χειμάρρουσ μόνουσ, ἀλλὰ καὶ πάντασ κοινῶσ, ὅτι πληροῦνται πάντεσ ἀπὸ τῶν ὀμβρίων ὑδάτων· ἀλλὰ τὸ κοινὸν ἐπὶ τῶν κατ’ ἐξοχὴν ἴδιον γίνεται. ἄλλωσ γὰρ ἂν τὸν χειμάρρουν ἀκούοι τισ διιπετῆ καὶ ἄλλωσ τὸν ἀέναον· ἐνταῦθα δὲ διπλασιάζει πωσ ἡ ἐξοχή. καὶ καθάπερ εἰσί τινεσ ὑπερβολαὶ ἐπὶ ὑπερβολαῖσ, ὡσ τὸ κουφότερον εἶναι φελλοῦ σκιᾶσ, δειλότερον δὲ λαγὼ Φρυγόσ, ἐλάττω δ’ ἔχειν γῆν τὸν ἀγρὸν ἐπιστολῆσ Λακωνικῆσ· οὕτωσ ἐξοχὴ ἐπὶ ἐξοχῇ συντρέχει ἐπὶ τοῦ διιπετῆ τὸν Νεῖλον λέγεσθαι. ὁ μὲν γὰρ χειμάρρουσ ὑπερβέβληται τοὺσ ἄλλουσ ποταμοὺσ τῷ διιπετὴσ εἶναι· ὁ δὲ Νεῖλοσ καὶ τοὺσ χειμάρρουσ ἐπὶ τοσοῦτον πληρούμενοσ καὶ πλήθουσ καὶ χρόνου. ὥστ’ ἐπεὶ καὶ γνώριμον ἦν τὸ πάθοσ τοῦ ποταμοῦ τῷ ποιητῇ, ὡσ παραμεμυθήμεθα, καὶ κέχρηται τῷ ἐπιθέτῳ τούτῳ κατ’ αὐτοῦ, οὐκ ἄλλωσ δεκτέον ἢ ὡσ εἰρήκαμεν. τὸ δὲ πλείοσι στόμασιν ἐκδιδόναι κοινὸν καὶ πλειόνων, ὥστ’ οὐκ ἄξιον μνήμησ ὑπέλαβε, καὶ ταῦτα πρὸσ εἰδότασ· καθάπερ οὐδ’ Ἀλκαῖοσ, καίτοι φήσασ ἀφῖχθαι καὶ αὐτὸσ εἰσ Αἴγυπτον. αἱ δὲ προσχώσεισ καὶ ἐκ τῶν ἀναβάσεων μὲν δύνανται ὑπονοεῖσθαι καὶ ἐξ ὧν δὲ εἶπε περὶ τῆσ Φάρου. ὁ γὰρ ἱστορῶν αὐτῷ περὶ τῆσ Φάρου, μᾶλλον δὲ ἡ κοινὴ φήμη, διότι μὲν τότε τοσοῦτον ἀπεῖχεν ἀπὸ τῆσ ἠπείρου ὅσον φησί, δρόμον νεὼσ ἡμερήσιον, οὐκ ἂν εἰή διατεθρυλημένη ἐπὶ τοσοῦτον ἐψευσμένωσ. ὅτι δ’ ἡ ἀνάβασισ καὶ αἱ προσχώσεισ τοιαῦταί τινεσ, κοινότερον πεπύσθαι εἰκὸσ ἦν· ἐξ ὧν συνθεὶσ ὁ ποιητὴσ ὅτι πλέον ἢ τότε ἀφειστήκει τῆσ γῆσ ἡ νῆσοσ κατὰ τὴν Μενελάου παρουσίαν, προσέθηκε παρ’ ἑαυτοῦ πολλαπλάσιον διάστημα τοῦ μυθώδουσ χάριν. αἱ δὲ μυθοποιίαι οὐκ ἀγνοίασ σημεῖον δήπου· οὐδὲ τὰ περὶ τοῦ Πρωτέωσ καὶ τῶν Πυγμαίων, οὐδ’ αἱ τῶν φαρμάκων δυνάμεισ, οὐδ’ εἴ τι ἄλλο τοιοῦτον οἱ ποιηταὶ πλάττουσιν· οὐ γὰρ κατ’ ἄγνοιαν τῶν τοπικῶν λέγεται, ἀλλ’ ἡδονῆσ καὶ τέρψεωσ χάριν. πῶσ οὖν καὶ ἄνυδρον οὖσαν φησὶν ὕδωρ ἔχειν; "ἐν δὲ λιμὴν εὐόρμοσ, ὅθεν "τ’ ἀπὸ νῆασ ἐίσασ ἐσ πόντον βάλλουσιν ἀφυσσάμενοι "μέλαν ὕδωρ. " ἀλλ’ οὔτε τὸ ὑδρεῖον ἐκλιπεῖν ἀδύνατον οὔτε τὴν ὑδρείαν ἐκ τῆσ νήσου γενέσθαι φησίν, ἀλλὰ τὴν ἀναγωγὴν μόνην διὰ τὴν τοῦ λιμένοσ ἀρετήν, τὸ δ’ ὕδωρ ἐκ τῆσ περαίασ ἀρύσασθαι παρῆν, ἐξομολογουμένου πωσ τοῦ ποιητοῦ δι’ ἐμφάσεωσ, ὅτι πελαγίαν εἶπεν οὐ πρὸσ ἀλήθειαν ἀλλὰ πρὸσ ὑπερβολὴν καὶ μυθοποιίαν. ἐπεὶ δὲ καὶ τὰ περὶ τῆσ πλάνησ τῆσ Μενελάου λεχθέντα συνηγορεῖν δοκεῖ τῇ ἀγνοίᾳ τῇ περὶ τοὺσ τόπουσ ἐκείνουσ, βέλτιον ἴσωσ ἐστὶ τὰ ἐν τοῖσ ἔπεσι τούτοισ ζητούμενα προεκθεμένουσ ἅμα ταῦτά τε διαστεῖλαι καὶ περὶ τοῦ ποιητοῦ ἀπολογήσασθαι καθαρώτερον.

φησὶ δὴ πρὸσ Τηλέμαχον ὁ Μενέλαοσ θαυμάσαντα τὸν τῶν βασιλείων κόσμον "ἦ γὰρ πολλὰ παθὼν καὶ πόλλ’ "ἐπαληθεὶσ ἠγαγόμην ἐν νηυσί, καὶ ὀγδοάτῳ ἔτει ἦλθον Κύπρον Φοινίκην τε καὶ Αἰγυπτίουσ ἐπαληθείσ, "Αἰθίοπάσ θ’ ἱκόμην καὶ Σιδονίουσ καὶ Ἐρεμβοὺσ καὶ "Λιβύην. " ζητοῦσι δὲ πρὸσ τίνασ ἦλθεν Αἰθίοπασ πλέων ἐξ Αἰγύπτου· οὔτε γὰρ ἐν τῇ καθ’ ἡμᾶσ θαλάττῃ οἰκοῦσί τινεσ Αἰθίοπεσ, οὔτε τοῦ Νείλου τοὺσ καταράκτασ ἦν διελθεῖν ναυσί· τίνεσ τε οἱ Σιδόνιοι· οὐ γὰρ οἵ γε ἐν Φοινίκῃ· οὐ γὰρ ἂν τὸ γένοσ προθεὶσ τὸ εἶδοσ ἐπήνεγκε· τίνεσ τε οἱ Ἐρεμβοί· καινὸν γὰρ τὸ ὄνομα. Ἀριστόνικοσ μὲν οὖν ὁ καθ’ ἡμᾶσ γραμματικὸσ ἐν τοῖσ περὶ τῆσ Μενελάου πλάνησ πολλῶν ἀναγέγραφεν ἀνδρῶν ἀποφάσεισ περὶ ἑκάστου τῶν ἐκκειμένων κεφαλαίων· ἡμῖν δ’ ἀρκέσει κἂν ἐπιτέμνοντεσ λέγωμεν. οἱ μὲν δὴ πλεῦσαι φήσαντεσ εἰσ τὴν Αἰθιοπίαν οἱ μὲν περίπλουν τῶν διὰ Γαδείρων μέχρι τῆσ Ἰνδικῆσ εἰσάγουσιν, ἅμα καὶ τὸν χρόνον τῇ πλάνῃ συνοικειοῦντεσ, ὅν φησιν ὅτι ὀγδοάτῳ ἔτει ἦλθον, οἱ δὲ διὰ τοῦ ἰσθμοῦ τοῦ κατὰ τὸν Ἀράβιον κόλπον, οἱ δὲ διὰ τῶν διωρύγων τινόσ. οὔτε δ’ ὁ περίπλουσ ἀναγκαῖοσ, ὃν Κράτησ εἰσάγει, οὐχ ὡσ ἀδύνατοσ εἶναι καὶ γὰρ [οὐδ’] ἡ Ὀδυσσέωσ πλάνη ἀδύνατοσ, ἀλλ’ ὅτι οὔτε πρὸσ τὰσ ὑποθέσεισ τὰσ μαθηματικὰσ χρήσιμοσ οὔτε πρὸσ τὸν χρόνον τῆσ πλάνησ. καὶ γὰρ ἀκούσιοι διατριβαὶ κατέσχον αὐτὸν ὑπὸ δυσπλοίασ, φήσαντοσ ὅτι ἀπὸ ἑξήκοντα νεῶν πέντε ἐλείφθησαν αὐτῷ, καὶ ἑκούσιοι χρηματισμοῦ χάριν· φησὶ γὰρ ὁ Νέστωρ "ὣσ ὁ μὲν "ἔνθα πολὺν βίοτον καὶ χρυσὸν ἀγείρων, ἠλᾶτο ξὺν "νηυσί· Κύπρον Φοινίκην τε καὶ Αἰγυπτίουσ ἐπαληθείσ. " ὅ τε διὰ τοῦ ἰσθμοῦ πλοῦσ ἢ τῶν διωρύγων λεγόμενοσ μὲν ἠκούετο ἂν ἐν μύθου σχήματι, μὴ λεγόμενοσ δὲ περιττῶσ καὶ ἀπιθάνωσ εἰσάγοιτο ἄν. ἀπιθάνωσ δὲ λέγω, ὅτι πρὸ τῶν Τρωικῶν οὐδεμία ἦν διῶρυξ· τὸν δὲ ἐπιχειρήσαντα ποιῆσαι Σέσωστριν ἀποστῆναί φασι, μετεωροτέραν ὑπολαβόντα τὴν τῆσ θαλάττησ ἐπιφάνειαν. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ ὁ ἰσθμὸσ ἦν πλόιμοσ· ἀλλ’ εἰκάζει ὁ Ἐρατοσθένησ οὐκ εὖ. μὴ γάρ πω τὸ ἔκρηγμα τὸ κατὰ τὰσ στήλασ γεγονέναι νομίζει· ὥστε ἐνταῦθα μὴ συνάπτειν τὴν εἴσω θάλατταν τῇ ἐκτὸσ καὶ καλύπτειν τὸν ἰσθμὸν μετεωροτέραν οὖσαν, τοῦ δ’ ἐκρήγματοσ γενομένου ταπεινωθῆναι καὶ ἀνακαλύψαι τὴν γῆν τὴν κατὰ τὸ Κάσιον καὶ τὸ Πηλούσιον μέχρι τῆσ Ἐρυθρᾶσ. τίνα οὖν ἔχομεν ἱστορίαν περὶ τοῦ ἐκρήγματοσ τούτου διότι πρὸ τῶν Τρωικῶν οὔπω ὑπῆρχεν, ἴσωσ δ’ ὁ ποιητὴσ ἅμα μὲν τὸν Ὀδυσσέα ταύτῃ διεκπλέοντα εἰσ τὸν ὠκεανὸν πεποίηκεν ὡσ ἤδη ἐκρήγματοσ γεγονότοσ, ἅμα δὲ εἰσ τὴν Ἐρυθρὰν τὸν Μενέλαον ἐκ τῆσ Αἰγύπτου ναυστολεῖ ὡσ οὔπω γεγονότοσ. ἀλλὰ καὶ τὸν Πρωτέα εἰσάγει λέγοντα αὐτῷ "ἀλλά σ’ ἐσ Ἠλύσιον πεδίον καὶ πείρατα γαίησ ἀθάνατοι πέμψουσι. " ποῖα οὖν; καὶ ὅτι ἑσπέριόν τινα λέγει τόπον τοῦτον ἔσχατον ὁ ζέφυροσ παρατεθεὶσ δηλοῖ "ἀλλ’ αἰεὶ ζεφύροιο λιγὺ πνείοντασ ἀήτασ ὠκεανὸσ ἀνίησι. " ταῦτα γὰρ αἰνίγματοσ πλήρη. εἰ δ’ οὖν καὶ σύρρουν ποτὲ ὑπάρξαντα τὸν ἰσθμὸν τοῦτον ὁ ποιητὴσ ἱστορήκει, πόσῳ μείζονα ἂν ἔχοιμεν πίστιν τοῦ τοὺσ Αἰθίοπασ διχθὰ διῃρῆσθαι, πορθμῷ τηλικούτῳ διειργομένουσ;

τίσ δὲ καὶ χρηματισμὸσ παρὰ τῶν ἔξω καὶ κατὰ τὸν ὠκεανὸν Αἰθιόπων; ἅμα μὲν γὰρ θαυμάζουσι τοῦ κόσμου τῶν βασιλείων οἱ περὶ Τηλέμαχον τὸ πλῆθοσ ὅ ἐστι "χρυσοῦ τ’ ἠλέκτρου τε καὶ ἀργύρου ἠδ’ ἐλέφαντοσ. " τούτων δ’ οὐδενὸσ πλὴν ἐλέφαντοσ εὐπορία παρ’ ἐκείνοισ ἐστίν, ἀπορωτάτοισ τῶν ἁπάντων οὖσι τοῖσ πλείστοισ καὶ νομάσι. νὴ Δία, ἀλλ’ ἡ Ἀραβία προσῆν καὶ τὰ μέχρι τῆσ Ἰνδικῆσ· τούτων δ’ ἡ μὲν εὐδαίμων κέκληται μόνη τῶν ἁπασῶν, τὴν δέ, εἰ καὶ μὴ ὀνομαστὶ καλοῦσιν, οὕτωσ ὑπολαμβάνουσί γε καὶ ἱστοροῦσιν ὡσ εὐδαιμονεστάτην. τὴν μὲν οὖν Ἰνδικὴν οὐκ οἶδεν Ὅμηροσ εἰδὼσ δὲ ἐμέμνητο ἄν, τὴν δ’ Ἀραβίαν, ἣν εὐδαίμονα προσαγορεύουσιν οἱ νῦν, τότε δ’ οὐκ ἦν πλουσία, ἀλλὰ καὶ αὐτὴ ἄποροσ καὶ ἡ πολλὴ αὐτῆσ σκηνιτῶν ἀνδρῶν· ὀλίγη δ’ ἡ ἀρωματοφόροσ, δι’ ἣν καὶ τοῦτο τοὔνομα εὑρ́ετο ἡ χώρα διὰ τὸ καὶ τὸν φόρτον εἶναι τὸν τοιοῦτον ἐν τοῖσ παρ’ ἡμῖν σπάνιον καὶ τίμιον. νυνὶ μὲν οὖν εὐποροῦσι καὶ πλουτοῦσι διὰ τὸ καὶ τὴν ἐμπορίαν εἶναι πυκνὴν καὶ δαψιλῆ, τότε δ’ οὐκ εἰκόσ. αὐτῶν δὲ χάριν τῶν ἀρωμάτων ἐμπόρῳ μὲν καὶ καμηλίτῃ γένοιτ’ ἄν τισ ἐκ τῶν τοιούτων φορτίων εὐπορία· Μενελάῳ δὲ λαφύρων ἢ δωρεῶν ἔδει παρὰ βασιλέων καὶ δυναστῶν, ἐχόντων τε ἃ δώσουσι καὶ βουλομένων [διδόναι] διὰ τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ καὶ εὔκλειαν. οἱ μὲν οὖν Αἰγύπτιοι καὶ οἱ πλησίον Αἰθίοπεσ καὶ Ἄραβεσ οὔθ’ οὕτω τελέωσ ἄβιοι οὔτ’ ἀνήκοοι τῆσ τῶν Ἀτρειδῶν δόξησ, καὶ μάλιστα διὰ τὴν κατόρθωσιν τοῦ Ἰλιακοῦ πολέμου, ὥστ’ ἐλπὶσ ἦν τῆσ ἐξ αὐτῶν ὠφελείασ· καθάπερ ἐπὶ τοῦ θώρακοσ τοῦ Ἀγαμέμνονοσ λέγεται "τόν ποτέ οἱ Κινύρησ δῶκε ξεινήιον εἶναι· πεύθετο γὰρ "Κύπρονδε μέγα κλέοσ. " καὶ δὴ καὶ τὸν πλείω χρόνον τῆσ πλάνησ λεκτέον μὲν ἐν τοῖσ κατὰ Φοινίκην καὶ Συρίαν καὶ Αἴγυπτον καὶ Λιβύην γενέσθαι καὶ τὰ περὶ Κύπρον χωρία καὶ ὅλωσ τὴν καθ’ ἡμᾶσ παραλίαν καὶ τὰσ νήσουσ· καὶ γὰρ ξένια παρὰ τούτοισ καὶ τὸ βίᾳ καὶ τὸ ἐκ λεηλασίασ πορίσασθαι, καὶ μάλιστα παρὰ τῶν συμμαχησάντων τοῖσ Τρωσίν, ἐντεῦθεν ἦν. οἱ δ’ ἐκτὸσ καὶ πόρρω βάρβαροι οὐδεμίαν τοιαύτην ὑπηγόρευον ἐλπίδα. εἰσ οὖν τὴν Αἰθιοπίαν ἀφῖχθαι λέγεται ὁ Μενέλαοσ, οὐχ ὅτι . . . μέχρι τῶν ὁρ́ων τῶν πρὸσ Αἰγύπτῳ. τάχα μὲν γὰρ καὶ πλησιαίτεροι ἦσαν ταῖσ Θήβαισ οἱ τότε ὁρ́οι, ἀλλὰ καὶ οἱ νῦν πλησίον εἰσίν, οἱ κατὰ Συήνην καὶ τὰσ Φίλασ· ὧν ἡ μὲν τῆσ Αἰγύπτου ἐστίν, αἱ δὲ Φίλαι κοινὴ κατοικία τῶν Αἰθιόπων καὶ τῶν Αἰγυπτίων. ὁ οὖν εἰσ Θήβασ ἀφιγμένοσ εἰ καὶ μέχρι τῶν ὁρ́ων ἀφῖκτο ἢ καὶ περαιτέρω τῶν Αἰθιόπων, καὶ ταῦτα τῇ βασιλικῇ ξενίᾳ χρώμενοσ, οὐδὲν ἄλογον. οὕτω δὲ καὶ Κυκλώπων εἰσ γαῖαν ἀφῖχθαί φησιν ὁ Ὀδυσσεύσ, μέχρι τοῦ σπηλαίου προεληλυθὼσ ἀπὸ θαλάττησ· ἐπ’ ἐσχατιᾶσ γὰρ ἱδρῦσθαί που λέγει. καὶ εἰσ Αἰολίαν δὲ καὶ Λαιστρυγόνασ καὶ τοὺσ ἄλλουσ, ὅπου ποτὲ καὶ καθωρμίσατο, ἐκεῖσέ φησιν ἀφῖχθαι. καὶ ὁ Μενέλαοσ οὖν οὕτωσ εἰσ Αἰθιοπίαν ἧκεν, οὕτω δὲ καὶ εἰσ Λιβύην, ὅτι προσέσχε τόποισ τισίν· ἀφ’ οὗ καὶ ὁ κατὰ τὴν Ἀρδανίαν λιμὴν τὴν ὑπὲρ Παραιτονίου Μενέλαοσ καλεῖται. εἰ δὲ Φοίνικασ εἰπὼν ὀνομάζει καὶ Σιδωνίουσ τὴν μητρόπολιν αὐτῶν σχήματι συνήθει χρῆται, ὡσ "Τρῶάσ τε καὶ Ἕκτορα νηυσὶ πέλασσε," καί "οὐ γὰρ "ἔτ’ Οἰνῆοσ μεγαλήτοροσ υἱέεσ ἦσαν, οὐδ’ ἄρ’ ἔτ’ αὐτὸσ ἐήν, θάνε δὲ ξανθὸσ Μελέαγροσ," καί "Ἴδην δ’ ἵκανεν καὶ Γάργαρον," καί "οἳ δ’ Εὔβοιαν ἔχον "καὶ Χαλκίδα τ’ Εἰρέτριάν τε.

" καὶ Σαπφώ "ἤ σε Κύπροσ ἢ Πάφοσ ἢ Πάνορμοσ. " καίτοι καὶ ἄλλο τι ἦν τὸ ποιῆσαν καίπερ ἤδη μνησθέντα τῆσ Φοινίκησ ἰδίωσ πάλιν καὶ τὴν Σιδῶνα συγκαταλέξαι. πρὸσ μὲν γὰρ τὸ τὰ ἐφεξῆσ ἔθνη καταλέξαι ἱκανῶσ εἶχεν οὕτωσ εἰπεῖν "Κύπρον Φοινίκην τε καὶ Αἰγυπτίουσ ἐπαληθεὶσ Αἰθίοπάσ "θ’ ἱκόμην· ἵνα δ’ ἐμφήνῃ καὶ τὴν παρὰ τοῖσ Σιδωνίοισ ἀποδημίαν τὴν ἐπὶ πλέον γενομένην, καλῶσ εἶχεν εἴτ’ ἀναλαβεῖν εἴτε καὶ παραλαβεῖν· ἐμφαίνει [δὲ] διὰ τῶν ἐπαίνων τῆσ παρ’ αὐτοῖσ εὐτεχνίασ καὶ τοῦ τὴν Ἑλένην προεξενῶσθαι τοῖσ ἀνθρώποισ μετὰ Ἀλεξάνδρου· διόπερ παρὰ τῷ Ἀλεξάνδρῳ πολλὰ τοιαῦτα ἀποκείμενα λέγει "ἔνθ’ ἔσαν οἱ πέπλοι παμποίκιλοι, ἔργα γυναικῶν Σιδονίων, ἃσ αὐτὸσ Ἀλέξανδροσ θεοειδὴσ ἤγαγε "Σιδονίηθεν τὴν ὁδόν, ἣν Ἑλένην περ ἀνήγαγε· καὶ παρὰ τῷ Μενελάῳ· λέγει γὰρ πρὸσ Τηλέμαχον "δώσω τοι κρητῆρα τετυγμένον· ἀργύρεοσ δὲ ἐστὶν ἅπασ, "χρυσῷ δ’ ἐπὶ χείλεα κεκράανται. ἄργον δ’ Ἡφαίστοιο· "πόρεν δέ ἑ φαίδιμοσ ἡρ́ωσ Σιδονίων βασιλεύσ, ὅθ’ ἑὸσ "δόμοσ ἀμφεκάλυψε κεῖσέ με νοστήσαντα. " δεῖ δὲ δέξασθαι πρὸσ ὑπερβολὴν εἰρημένον τὸ Ἡφαίστου ἔργον, ὡσ λέγεται Ἀθηνᾶσ ἔργα τὰ καλὰ καὶ Χαρίτων καὶ Μουσῶν. ἐπεὶ ὅτι γε οἱ ἄνδρεσ ἦσαν καλλίτεχνοι, δηλοῖ τὸν κρατῆρα ἐπαινῶν, ὃν ὁ Εὔνεωσ ἔδωκεν ἀντὶ Λυκάονοσ· φησὶ γάρ "κάλλει ἐνίκα πᾶσαν ἐπ’ αἰᾶν πολλόν· ἐπεὶ Σιδόνεσ πολυδαίδαλοι εὖ ἤσκησαν, Φοίνικεσ δ’ ἄγον ἄνδρεσ. περὶ δὲ τῶν Ἐρεμβῶν πολλὰ μὲν εἴρηται, πιθανώτατοι δ’ εἰσὶν οἱ νομίζοντεσ τοὺσ Ἄραβασ λέγεσθαι.

Ζήνων δ’ ὁ ἡμέτεροσ καὶ γράφει οὕτωσ "Αἰθίοπάσ θ’ ἱκόμην καὶ Σιδονίουσ Ἄραβάσ τε. " τὴν μὲν οὖν γραφὴν οὐκ ἀνάγκη κινεῖν παλαιὰν οὖσαν· αἰτιᾶσθαι δὲ βέλτιον τὴν τοῦ ὀνόματοσ μετάπτωσιν πολλὴν καὶ ἐπιπολαίαν οὖσαν ἐν πᾶσι τοῖσ ἔθνεσιν. ἀμέλει δὲ καὶ ποιοῦσί τινεσ παραγραμματίζοντεσ. ἄριστα δ’ ἂν δόξειεν εἰπεῖν ὁ Ποσειδώνιοσ κἀνταῦθα ἀπὸ τῆσ τῶν ἐθνῶν συγγενείασ καὶ κοινότητοσ ἐτυμολογῶν. τὸ γὰρ τῶν Ἀρμενίων ἔθνοσ καὶ τὸ τῶν Σύρων καὶ Ἀράβων πολλὴν ὁμοφυλίαν ἐμφαίνει κατά τε τὴν διάλεκτον καὶ τοὺσ βίουσ καὶ τοὺσ τῶν σωμάτων χαρακτῆρασ, καὶ μάλιστα καθὸ πλησιόχωροί εἰσι. δηλοῖ δ’ ἡ Μεσοποταμία ἐκ τῶν τριῶν συνεστῶσα τούτων ἐθνῶν· μάλιστα γὰρ ἐν τούτοισ ἡ ὁμοιότησ διαφαίνεται. εἰ δέ τισ παρὰ τὰ κλίματα γίνεται διαφορὰ τοῖσ προσβόρροισ ἐπὶ πλέον πρὸσ τοὺσ μεσημβρινοὺσ καὶ τούτοισ πρὸσ μέσουσ τοὺσ ὁρ́ουσ, ἀλλ’ ἐπικρατεῖ γε τὸ κοινόν. καὶ οἱ Ἀσσύριοι δὲ καὶ οἱ Ἀριανοὶ παραπλησίωσ πωσ ἔχουσι καὶ πρὸσ τούτουσ καὶ πρὸσ ἀλλήλουσ. εἰκάζει γε δὴ καὶ τὰσ τῶν ἐθνῶν τούτων κατονομασίασ ἐμφερεῖσ ἀλλήλαισ εἶναι. τοὺσ γὰρ ὑφ’ ἡμῶν Σύρουσ καλουμένουσ ὑπ’ αὐτῶν τῶν Σύρων Ἀραμμαίουσ καλεῖσθαι· τούτῳ δ’ ἐοικέναι τοὺσ Ἀρμενίουσ καὶ τοὺσ Ἄραβασ καὶ Ἐρεμβούσ, τάχα τῶν πάλαι Ἑλλήνων οὕτω καλούντων τοὺσ Ἄραβασ, ἅμα καὶ τοῦ ἐτύμου συνεργοῦντοσ πρὸσ τοῦτο. ἀπὸ γὰρ τοῦ εἰσ τὴν ἔραν ἐμβαίνειν τοὺσ Ἐρεμβοὺσ ἐτυμολογοῦσιν οὕτωσ οἱ πολλοί, οὓσ μεταλαβόντεσ οἱ ὕστερον ἐπὶ τὸ σαφέστερον Τρωγλοδύτασ ἐκάλεσαν· οὗτοι δέ εἰσιν Ἀράβων οἱ ἐπὶ θάτερον μέροσ τοῦ Ἀραβίου κόλπου κεκλιμένοι, τὸ πρὸσ Αἰγύπτῳ καὶ Αἰθιοπίᾳ. τούτων δ’ εἰκὸσ μεμνῆσθαι τὸν ποιητὴν καὶ πρὸσ τούτουσ ἀφῖχθαι λέγειν τὸν Μενέλαον, καθ’ ὃν τρόπον εἴρηται καὶ πρὸσ τοὺσ Αἰθίοπασ· τῇ γὰρ Θηβαί̈δι καὶ οὗτοι πλησιάζουσιν· ὁμοίωσ οὐκ ἐργασίασ οὐδὲ χρηματισμοῦ χάριν τούτων ὀνομαζομένων οὐ πολὺ γὰρ ἦν τοῦτο, ἀλλὰ τοῦ μήκουσ τῆσ ἀποδημίασ καὶ τοῦ ἐνδόξου· ἔνδοξον γὰρ τοσοῦτον ἐκτοπίσαι. τοιοῦτον δὲ καὶ τὸ "πολλῶν ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω," καὶ τὸ "ἦ γὰρ πολλὰ παθὼν καὶ πόλλ’ ἐπαληθεὶσ ἠγαγόμην. " Ἡσίοδοσ δ’ ἐν Καταλόγῳ φησί "καὶ κούρην Ἀράβοιο, τὸν "Ἑρμάων ἀκάκητα γείνατο καὶ Θρονίη, κούρη Βήλοιο "ἄνακτοσ. " οὕτω δὲ καὶ Στησίχοροσ λέγει. εἰκάζειν οὖν ἐστιν ὅτι ἀπὸ τούτου καὶ ἡ χώρα Ἀραβία ἤδη τότε ὠνομάζετο, κατὰ δὲ τοὺσ ἡρ́ωασ τυχὸν ἴσωσ οὔπω. Οἱ δὲ πλάττοντεσ Ἐρεμβοὺσ ἴδιόν τι ἔθνοσ Αἰθιοπικὸν καὶ ἄλλο Κηφήνων καὶ τρίτον Πυγμαίων καὶ ἄλλα μυρία ἧττον ἂν πιστεύοιντο, πρὸσ τῷ μὴ ἀξιοπίστῳ καὶ σύγχυσίν τινα ἐμφαίνοντεσ τοῦ μυθικοῦ καὶ ἱστορικοῦ σχήματοσ.

ὅμοιοι δ’ εἰσὶ τούτοισ καὶ οἱ Σιδονίουσ ἐν τῇ κατὰ Πέρσασ θαλάττῃ διηγούμενοι ἢ ἄλλοθί που τοῦ ὠκεανοῦ, καὶ τὴν τοῦ Μενελάου πλάνην ἐξωκεανίζοντεσ· ὁμοίωσ δὲ καὶ τοὺσ Φοίνικασ. τῆσ δ’ ἀπιστίασ αἴτιον οὐκ ἐλάχιστόν ἐστι τὸ ἐναντιοῦσθαι ἀλλήλοισ τοὺσ λέγοντασ. οἱ μὲν γὰρ καὶ τοὺσ Σιδονίουσ τοὺσ καθ’ ἡμᾶσ ἀποίκουσ εἶναι τῶν ἐν τῷ ὠκεανῷ φασί, προστιθέντεσ καὶ διὰ τί Φοίνικεσ ἐκαλοῦντο, ὅτι καὶ ἡ θάλαττα ἐρυθρά· οἱ δ’ ἐκείνουσ τούτων. εἰσὶ δ’ οἳ καὶ τὴν Αἰθιοπίαν εἰσ τὴν καθ’ ἡμᾶσ Φοινίκην μετάγουσι καὶ τὰ περὶ τὴν Ἀνδρομέδαν ἐν Ιὄπῃ συμβῆναί φασιν· οὐ δήπου κατ’ ἄγνοιαν τοπικὴν καὶ τούτων λεγομένων, ἀλλ’ ἐν μύθου μᾶλλον σχήματι· καθάπερ καὶ τῶν παρ’ Ἡσιόδῳ καὶ τοῖσ ἄλλοισ, ἃ προφέρει ὁ Ἀπολλόδωροσ, οὐδ’ ὃν τρόπον παρατίθησι τοῖσ Ὁμήρου ταῦτα εἰδώσ. τὰ μὲν γὰρ Ὁμήρου τὰ περὶ τὸν Πόντον καὶ τὴν Αἴγυπτον παρατίθησιν ἄγνοιαν αἰτιώμενοσ, ὡσ λέγειν μὲν τὰ ὄντα βουλομένου, μὴ λέγοντοσ δὲ τὰ ὄντα, ἀλλὰ τὰ μὴ ὄντα ὡσ ὄντα κατ’ ἄγνοιαν. Ἡσιόδου δ’ οὐκ ἄν τισ αἰτιάσαιτο ἄγνοιαν, ἡμίκυνασ λέγοντοσ καὶ μακροκεφάλουσ καὶ πυγμαίουσ· οὐδὲ γὰρ αὐτοῦ Ὁμήρου ταῦτα μυθεύοντοσ, ὧν εἰσι καὶ οὗτοι οἱ πυγμαῖοι, οὐδ’ Ἀλκμᾶνοσ στεγανόποδασ ἱστοροῦντοσ, οὐδ’ Αἰσχύλου κυνοκεφάλουσ καὶ στερνοφθάλμουσ καὶ μονομμάτουσ, ὅπου γε οὐδὲ τοῖσ πεζῇ συγγράφουσιν ἐν ἱστορίασ σχήματι προσέχομεν περὶ πολλῶν, κἂν μὴ ἐξομολογῶνται τὴν μυθογραφίαν. φαίνεται γὰρ εὐθὺσ ὅτι μύθουσ παραπλέκουσιν ἑκόντεσ οὐκ ἀγνοίᾳ τῶν ὄντων, ἀλλὰ πλάσει τῶν ἀδυνάτων τερατείασ καὶ τέρψεωσ χάριν. δοκοῦσι δὲ κατ’ ἄγνοιαν, ὅτι μάλιστα καὶ πιθανῶσ τὰ τοιαῦτα μυθεύουσι περὶ τῶν ἀδήλων καὶ τῶν ἀγνοουμένων. Θεόπομποσ δὲ ἐξομολογεῖται φήσασ ὅτι καὶ μύθουσ ἐν ταῖσ ἱστορίαισ ἐρεῖ, κρεῖττον ἢ ὡσ Ἡρόδοτοσ καὶ Κτησίασ καὶ Ἑλλάνικοσ καὶ οἱ τὰ Ἰνδικὰ συγγράψαντεσ. περὶ δὲ τῶν τοῦ ὠκεανοῦ παθῶν εἴρηται μὲν ἐν μύθου σχήματι·

καὶ γὰρ τούτου στοχάζεσθαι δεῖ τὸν ποιητήν. ἀπὸ γὰρ τῶν ἀμπώτεων καὶ τῶν πλημμυρίδων ἡ Χάρυβδισ αὐτῷ μεμύθευται, οὐδ’ αὐτὴ παντάπασιν Ὁμήρου πλάσμα οὖσα, ἀλλ’ ἀπὸ τῶν ἱστορουμένων περὶ τὸν Σικελικὸν πορθμὸν διεσκευασμένη. εἰ δὲ δὶσ τῆσ παλιρροίασ γινομένησ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν καὶ νύκτα ἐκεῖνοσ τρὶσ εἴρηκε "τρὶσ μὲν γάρ τ’ "ἀνίησιν ἐπ’ ἤματι, τρὶσ δ’ ἀναροιβδεῖ," λέγοιτ’ ἂν καὶ οὕτωσ· οὐ γὰρ κατ’ ἄγνοιαν τῆσ ἱστορίασ ὑποληπτέον λέγεσθαι τοῦτο, ἀλλὰ τραγῳδίασ χάριν καὶ φόβου, ὃν ἡ Κίρκη πολὺν τοῖσ λόγοισ προστίθησιν ἀποτροπῆσ χάριν, ὥστε καὶ τὸ ψεῦδοσ παραμίγνυσθαι. ἐν αὐτοῖσ γοῦν τοῖσ ἔπεσι τούτοισ εἴρηκε μὲν οὕτωσ ἡ Κίρκη "τρὶσ μὲν γάρ τ’ ἀνίησιν ἐπ’ ἤματι, τρὶσ δ’ ἀναροιβδεῖ "δεινόν· μὴ σύ γε κεῖθι τύχοισ, ὅτε ῥοιβδήσειε· οὐ "γάρ κεν ῥύσαιτό σ’ ὑπὲκ κακοῦ οὐδ’ Ἐνοσίχθων. " καὶ μὴν παρέτυχέ τε τῇ ἀναρροιβδήσει ὁ Ὀδυσσεὺσ καὶ οὐκ ἀπώλετο, ὥσ φησιν αὐτόσ "ἡ μὲν ἀνερροίβδησε "θαλάσσησ ἁλμυρὸν ὕδωρ· αὐτὰρ ἐγὼ ποτὶ μακρὸν "ἐρινεὸν ὑψόσ’ ἀερθείσ, τῷ προσφὺσ ἐχόμην, ὡσ νυκτερίσ. " εἶτα περιμείνασ τὰ ναυάγια καὶ λαβόμενοσ πάλιν αὐτῶν σώζεται, ὥστ’ ἐψεύσατο ἡ Κίρκη. ὡσ οὖν τοῦτο, κἀκεῖνο τὸ "τρὶσ μὲν γάρ τ’ ἀνίησιν ἐπ’ ἤματι" ἀντὶ τοῦ δίσ, ἅμα καὶ τῆσ ὑπερβολῆσ τῆσ τοιαύτησ συνήθουσ πᾶσιν οὔσησ, τρισμακαρίουσ καὶ τρισαθλίουσ λεγόντων· καὶ ὁ ποιητήσ "τρισμάκαρεσ Δαναοί," καί "ἀσπασίη τρίλλιστοσ," "τριχθά τε καὶ τετραχθά. " ἴσωσ δ’ ἄν τισ καὶ ἀπὸ τῆσ ὡρ́ασ τεκμήραιτο, ὅτι ὑπαινίττεταί πωσ τὸ ἀληθέσ· μᾶλλον γὰρ ἂν ἐφαρμόττοι τῷ δὶσ γενέσθαι τὴν παλίρροιαν κατὰ τὸν συνάμφω χρόνον, τὸν ἐξ ἡμέρασ καὶ νυκτόσ, ἢ τῷ τρὶσ τοσοῦτον χρόνον μεῖναι τὰ ναυάγια ὑποβρύχια, ὀψὲ δὲ ἀναβληθῆναι ποθοῦντι. καὶ συνεχῶσ προσισχομένῳ τοῖσ κλάδοισ "νωλεμέωσ δ’ ἐχόμην, ὄφρ’ ἐξεμέσειεν ὀπίσσω ἱστὸν "καὶ τρόπιν αὖτισ, ἐελδομένῳ δέ μοι ἦλθεν ὄψ’· ἦμόσ "τ’ ἐπὶ δόρπον ἀνὴρ ἀγορῆθεν ἀνέστη, κρίνων νείκεα "πολλὰ δικαζομένων αἰζηῶν, καὶ τότε δήμοι δοῦρα Χαρύβδιοσ ἐξεφαάνθη. " πάντα γὰρ ταῦτα χρόνου τινὸσ ἔμφασιν ἀξιολόγου δίδωσι, καὶ μάλιστα τὸ τὴν ἑσπέραν ἐπιτεῖναι, μὴ κοινῶσ εἰπόντα, ἡνίκα ὁ δικαστὴσ ἀνίσταται, ἀλλ’ ἡνίκα κρίνων νείκεα πολλά, ὥστε βραδῦναι πλέον τι καὶ ἄλλωσ δὲ οὐ πιθανὴν ἂν ὑπέτεινε τῷ ναυαγῷ τὴν ἀπαλλαγήν, εἰ πρὶν ἀποσπασθῆναι πολὺ καὶ αὐτίκα εἰσ τοὐπίσω παλίρρουσ μετέπιπτεν. ἀπολλόδωροσ δὲ ἐπιτιμᾷ Καλλιμάχῳ, συνηγορῶν τοῖσ περὶ τὸν Ἐρατοσθένη, διότι καίπερ γραμματικὸσ ὢν παρὰ τὴν Ὁμηρικὴν ὑπόθεσιν καὶ τὸν ἐξωκεανισμὸν τῶν τόπων, περὶ οὓσ τὴν πλάνην φράζει, Γαῦδον καὶ Κόρκυραν ὀνομάζει.

ἀλλ’ εἰ μὲν μηδαμοῦ γέγονεν ἡ πλάνη, ἀλλ’ ὅλον πλάσμα ἐστὶν Ὁμήρου τοῦτο, ὀρθὴ ἡ ἐπιτίμησισ· ἢ εἰ γέγονε μέν, περὶ ἄλλουσ δὲ τόπουσ, δεῖ λέγειν εὐθὺσ καὶ περὶ τίνασ, ἐπανορθούμενον ἅμα τὴν ἄγνοιαν. μήτε δὲ ὅλου πλάσματοσ εἶναι πιθανῶσ λεγομένου, καθάπερ ἐπεδείκνυμεν, μήτ’ ἄλλων τόπων κατὰ πίστιν μείζω δεικνυμένων, ἀπολύοιτ’ ἂν τῆσ αἰτίασ ὁ Καλλίμαχοσ. οὐδ’ ὁ Σκήψιοσ δὲ Δημήτριοσ εὖ, ἀλλὰ καὶ τῷ Ἀπολλοδώρῳ τῶν ἁμαρτιῶν ἐνίων αἴτιοσ ἐκεῖνοσ κατέστη.

πρὸσ γὰρ Νεάνθη τὸν Κυζικηνὸν φιλοτιμοτέρωσ ἀντιλέγων εἰπόντα ὅτι οἱ Ἀργοναῦται πλέοντεσ εἰσ Φᾶσιν τὸν ὑφ’ Ὁμήρου καὶ τῶν ἄλλων ὁμολογούμενον πλοῦν ἱδρύσαντο τὰ τῆσ Ἰδαίασ μητρὸσ ἱερὰ περὶ Κύζικον, ἀρχὴν φησὶ μηδ’ εἰδέναι τὴν εἰσ Φᾶσιν ἀποδημίαν τοῦ Ιἄσονοσ Ὅμηρον. τοῦτο δ’ οὐ μόνον τοῖσ ὑφ’ Ὁμήρου λεγομένοισ μάχεται, ἀλλὰ καὶ τοῖσ ὑπ’ αὐτοῦ. φησὶ γὰρ τὸν Ἀχιλλέα Λέσβον μὲν πορθῆσαι καὶ ἄλλα χωρία, Λήμνου δ’ ἀποσχέσθαι καὶ τῶν πλησίον νήσων διὰ τὴν πρὸσ Ιἄσονα καὶ τὸν υἱὸν Εὔνεων συγγένειαν τότε τὴν νῆσον κατέχοντα. πῶσ οὖν ὁ ποιητὴσ τοῦτο μὲν ᾔδει, διότι συγγενεῖσ ἢ ὁμοεθνεῖσ ἢ γείτονεσ ἢ ὁπωσοῦν οἰκεῖοι ὑπῆρχον ὅ τε Ἀχιλλεὺσ καὶ ὁ Ιἄσων ὅπερ οὐδαμόθεν ἄλλοθεν ἀλλ’ ἐκ τοῦ Θετταλοὺσ ἀμφοτέρουσ εἶναι συνέβαινε, καὶ τὸν μὲν Ιὤλκιον τὸν δ’ ἐκ τῆσ Φθιώτιδοσ Ἀχαιίδοσ ὑπάρχειν, τοῦτο δ’ ἠγνόει, πόθεν ἦλθε τῷ Ιἄσονι, Θετταλῷ καὶ Ιὠλκίῳ ὑπάρχοντι, ἐν μὲν τῇ πατρίδι μηδεμίαν καταλιπεῖν διαδοχήν, Λήμνου δὲ καταστῆσαι κύριον τὸν υἱόν; καὶ Πελίαν μὲν ᾔδει καὶ τὰσ Πελιάδασ καὶ τὴν ἀρίστην αὐτῶν καὶ τὸν υἱὸν αὐτῆσ "Εὔμηλον, τὸν ὑπ’ "Ἀδμήτῳ τέκε δῖα γυναικῶν Ἄλκηστισ, Πελίαο θυγατρῶν εἶδοσ ἀρίστη," τῶν δὲ περὶ τὸν Ιἄσονα συμβάντων καὶ τὴν Ἀργὼ καὶ τοὺσ Ἀργοναύτασ, τῶν ὁμολογουμένων παρὰ πᾶσιν, ἀνήκοοσ ἦν, ἐν δὲ τῷ ὠκεανῷ τὸν παρ’ Αἰήτου πλοῦν ἔπλαττεν, ἀρχὴν μηδεμίαν ἐξ ἱστορίασ λαβών; Ὡσ μὲν γὰρ ἅπαντεσ λέγουσιν, ὅτι ἐξ ἀρχῆσ ὁ πλοῦσ ἐπὶ Φᾶσιν ἔχει πιθανόν τι τοῦ Πελίου στείλαντοσ, καὶ ἡ ἐπάνοδοσ καὶ ἡ ἐν τῷ παράπλῳ νήσων ὁσηδὴ ἐπικράτεια καὶ νὴ Δία ἡ ἐπὶ πλέον γενηθεῖσα πλάνη, καθάπερ καὶ τῷ Ὀδυσσεῖ καὶ τῷ Μενελάῳ, ἐκ τῶν ἔτι νῦν δεικνυμένων καὶ πεπιστευμένων ἐστὶν ἐκ τῆσ Ὁμήρου φωνῆσ.

ἥ τε γὰρ Αἰᾶ δείκνυται περὶ Φᾶσιν πόλισ, καὶ ὁ Αἰήτησ πεπίστευται βασιλεῦσαι τῆσ Κολχίδοσ, καὶ ἔστι τοῖσ ἐκεῖ τοῦτ’ ἐπιχώριον τοὔνομα. ἥ τε Μήδεια φαρμακὶσ ἱστορεῖται, καὶ ὁ πλοῦτοσ τῆσ ἐκεῖ χώρασ ἐκ τῶν χρυσείων καὶ ἀργυρείων καὶ σιδηρείων δικαίαν τινὰ ὑπαγορεύει πρόφασιν τῆσ στρατείασ, καθ’ ἣν καὶ Φρίξοσ πρότερον ἔστειλε τὸν πλοῦν τοῦτον· καὶ ἔστιν ὑπομνήματα τῆσ ἀμφοῖν στρατείασ τό τε Φρίξειον τὸ ἐν τοῖσ μεθορίοισ τῆσ τε Κολχίδοσ καὶ τῆσ Ἰβηρίασ, καὶ τὰ Ιἀσόνεια, ἃ πολλαχοῦ καὶ τῆσ Ἀρμενίασ καὶ τῆσ Μηδίασ καὶ τῶν πλησιοχώρων αὐταῖσ τόπων δείκνυται. καὶ μὴν καὶ περὶ Σινώπην καὶ τὴν ταύτησ παραλίαν καὶ τὴν Προποντίδα καὶ τὸν Ἑλλήσποντον μέχρι τῶν κατὰ τὴν Λῆμνον τόπων λέγεται πολλὰ τεκμήρια τῆσ τε Ιἄσονοσ στρατείασ καὶ τῆσ Φρίξου· τῆσ δ’ Ιἄσονοσ καὶ τῶν ἐπιδιωξάντων Κόλχων καὶ μέχρι τῆσ Κρήτησ καὶ τῆσ Ἰταλίασ καὶ τοῦ Ἀδρίου, ὧν ἔνια καὶ ὁ Καλλίμαχοσ ἐπισημαίνεται, τοτὲ μὲν "Αἰγλήτην Ἀνάφην τε Λακωνίδι γείτονα Θήρῃ" λέγων "ἄρχμενοσ, ὡσ ἡρ́ωεσ ἀπ’ Αἰήταο Κυταίου αὖτισ ἐσ ἀρχαίην ἔπλεον Αἱμονίην," τοτὲ δὲ περὶ τῶν Κόλχων "οἳ μὲν ἐπ’ Ἰλλυριοῖο πόρου σχάσσαντεσ ἐρετμὰ "λᾶα πάρα ξανθῆσ Ἁρμονίησ τάφιον ἄστυρον ἐκτίσσαντο, τό κεν φυγάδων τισ ἐνίσποι Γραικόσ, ἀτὰρ κείνων "γλῶσσ’ ὀνόμηνε Πόλασ. " τινὲσ δὲ καὶ τὸν Ἴστρον ἀναπλεῦσαί φασι μέχρι πολλοῦ τοὺσ περὶ τὸν Ιἄσονα, οἱ δὲ καὶ μέχρι τοῦ Ἀδρίου· οἱ μὲν κατὰ ἄγνοιαν τῶν τόπων, οἱ δὲ καὶ ποταμὸν Ἴστρον ἐκ τοῦ μεγάλου Ἴστρου τὴν ἀρχὴν ἔχοντα ἐκβάλλειν εἰσ τὸν Ἀδρίαν φασί· τάδε οὐκ ἀπιθάνωσ οὐδ’ ἀπίστωσ λέγοντεσ. τοιαύταισ δή τισιν ἀφορμαῖσ ὁ ποιητὴσ χρησάμενοσ τὰ μὲν ὁμολογεῖ τοῖσ ἱστορουμένοισ, προσμυθεύει δὲ τούτοισ, ἔθοσ τι φυλάττων καὶ κοινὸν καὶ ἴδιον.

ὁμολογεῖ μέν, ὅταν Αἰήτην ὀνομάζῃ, καὶ τὸν Ιἄσονα καὶ τὴν Ἀργὼ λέγῃ, καὶ παρὰ [τὴν Αἰᾶν] τὴν Αἰαίην πλάττῃ, καὶ τὸν Εὔνεων ἐν Λήμνῳ καθιδρύῃ, καὶ ποιῇ τῷ Ἀχιλλεῖ φίλην τὴν νῆσον, καὶ παρὰ τὴν Μήδειαν τὴν Κίρκην φαρμακίδα ποιῇ "αὐτοκασιγνήτην ὀλοόφρονοσ Αἰήταο· προσμυθοποιεῖ δὲ τὸν ἐξωκεανισμὸν τὸν κατὰ τὴν πλάνην συμβάντα τὴν ἀπ’ ἐκείνου τοῦ πλοῦ. ἐπεὶ κἀκεῖνο ὑποκειμένων μὲν τούτων εὖ λέγεται "Ἀργὼ πασιμέλουσα," ὡσ ἐν γνωρίμοισ τόποισ καὶ εὐανδροῦσι τῆσ ναυστολίασ γενομένησ· εἰ δ’, ὥσπερ ὁ Σκήψιόσ φησι παραλαβὼν μάρτυρα Μίμνερμον, ὃσ ἐν τῷ ὠκεανῷ ποιήσασ τὴν οἴκησιν τοῦ Αἰήτου πρὸσ ταῖσ ἀνατολαῖσ ἐκτὸσ πεμφθῆναί φησιν ὑπὸ τοῦ Πελίου τὸν Ιἄσονα καὶ κομίσαι τὸ δέροσ, οὔτ’ ἂν ἡ ἐπὶ τὸ δέροσ ἐκεῖσε πομπὴ πιθανῶσ λέγοιτο εἰσ ἀγνῶτασ καὶ ἀφανεῖσ τόπουσ, οὔθ’ ὁ δι’ ἐρήμων καὶ ἀοίκων καὶ καθ’ ἡμᾶσ τοσοῦτον ἐκτετοπισμένων πλοῦσ οὔτ’ ἔνδοξοσ οὔτε πασιμέλων.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Strabo, Geography, book 1, chapter 2

(스트라본, 지리학, book 1, chapter 2)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION