헬라어 문장 검색 - ΠλατόΕυτηψδέ1́

(플라톤, Euthydemus, Protagoras, Gorgias, Meno, Εὐθύδημος)

τίσ ἦν, ὦ Σώκρατεσ, ᾧ χθὲσ ἐν Λυκείῳ διελέγου; ἦ πολὺσ ὑμᾶσ ὄχλοσ περιειστήκει, ὥστ’ ἔγωγε βουλόμενοσ ἀκούειν προσελθὼν οὐδὲν οἱο͂́σ τ’ ἦ ἀκοῦσαι σαφέσ· ὑπερκύψασ μέντοι κατεῖδον, καί μοι ἔδοξεν εἶναι ξένοσ τισ ᾧ διελέγου. τίσ ἦν; πότερον καὶ ἐρωτᾷσ, ὦ Κρίτων; οὐ γὰρ εἷσ ἀλλὰ δύ’ ἤστην. ὃν μὲν ἐγὼ λέγω, ἐκ δεξιᾶσ τρίτοσ ἀπὸ σοῦ καθῆστο· ἐν μέσῳ δ’ ὑμῶν τὸ Ἀξιόχου μειράκιον ἦν.

καὶ μάλα πολύ, ὦ Σώκρατεσ, ἐπιδεδωκέναι μοι ἔδοξεν, καὶ τοῦ ἡμετέρου οὐ πολύ τι τὴν ἡλικίαν διαφέρειν Κριτοβούλου. ἀλλ’ ἐκεῖνοσ μὲν σκληφρόσ, οὗτοσ δὲ προφερὴσ καὶ καλὸσ καὶ ἀγαθὸσ τὴν ὄψιν. Εὐθύδημοσ οὗτόσ ἐστιν, ὦ Κρίτων, ὃν ἐρωτᾷσ, ὁ δὲ παρ’ ἐμὲ καθήμενοσ ἐξ ἀριστερᾶσ ἀδελφὸσ τούτου, Διονυσόδωροσ· μετέχει δὲ καὶ οὗτοσ τῶν λόγων. οὐδέτερον γιγνώσκω, ὦ Σώκρατεσ. καινοί τινεσ αὖ οὗτοι, ὡσ ἐοίκε, σοφισταί· ποδαποί;

καὶ τίσ ἡ σοφία; οὗτοι τὸ μὲν γένοσ, ὡσ ἐγᾦμαι, ἐντεῦθέν ποθέν εἰσιν ἐκ Χίου, ἀπῴκησαν δὲ ἐσ Θουρίουσ, φεύγοντεσ δὲ ἐκεῖθεν πόλλ’ ἤδη ἔτη περὶ τούσδε τοὺσ τόπουσ διατρίβουσιν. ὃ δὲ σὺ ἐρωτᾷσ τὴν σοφίαν αὐτοῖν, θαυμασία, ὦ Κρίτων· πάσσοφοι ἀτεχνῶσ τώ γε, οὐδ’ ᾔδη πρὸ τοῦ ὅτι εἰε͂ν οἱ παγκρατιασταί. τούτω γάρ ἐστον κομιδῇ παμμάχω. οὐ κατὰ τὼ Ἀκαρνᾶνε ἐγενέσθην τὼ παγκρατιαστὰ ἀδελφώ· μὲν γὰρ τῷ σώματι μόνον οἱώ τε μάχεσθαι, τούτω δὲ πρῶτον μὲν τῷ σώματι δεινοτάτω ἐστὸν καὶ μάχῃ, ᾗ πάντων ἔστι κρατεῖν ‐ ἐν ὅπλοισ γὰρ αὐτώ τε σοφὼ πάνυ μάχεσθαι καὶ ἄλλον, ὃσ ἂν διδῷ μισθόν, οἱώ τε ποιῆσαι ‐ ἔπειτα τὴν ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ μάχην κρατίστω καὶ ἀγωνίσασθαι καὶ ἄλλον διδάξαι λέγειν τε καὶ συγγράφεσθαι λόγουσ οἱούσ εἰσ τὰ δικαστήρια.

πρὸ τοῦ μὲν οὖν ταῦτα δεινὼ ἤστην μόνον, νῦν δὲ τέλοσ ἐπιτεθήκατον παγκρατιαστικῇ τέχνῃ.

ἣ γὰρ ἦν λοιπὴ αὐτοῖν μάχη ἀργόσ, ταύτην νῦν ἐξείργασθον, ὥστε μηδ’ ἂν ἕνα αὐτοῖσ οἱο͂́ν τ’ εἶναι μηδ’ ἀντᾶραι· οὕτω δεινὼ γεγόνατον ἐν τοῖσ λόγοισ μάχεσθαί τε καὶ ἐξελέγχειν τὸ ἀεὶ λεγόμενον, ὁμοίωσ ἐάντε ψεῦδοσ ἐάντε ἀληθὲσ ᾖ. ἐγὼ μὲν οὖν, ὦ Κρίτων, ἐν νῷ ἔχω τοῖν ἀνδροῖν παραδοῦναι ἐμαυτόν· καὶ γάρ φατον ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ ποιῆσαι ἂν καὶ ἄλλον ὁντινοῦν τὰ αὐτὰ ταῦτα δεινόν.

τί δέ, ὦ Σώκρατεσ; οὐ φοβῇ τὴν ἡλικίαν, μὴ ἤδη πρεσβύτεροσ ᾖσ; ἥκιστά γε, ὦ Κρίτων· ἱκανὸν τεκμήριον ἔχω καὶ παραμύθιον τοῦ μὴ φοβεῖσθαι. αὐτὼ γὰρ τούτω, ὡσ ἔποσ εἰπεῖν, γέροντε ὄντε ἠρξάσθην ταύτησ τῆσ σοφίασ ἧσ ἔγωγε ἐπιθυμῶ, τῆσ ἐριστικῆσ· πέρυσιν ἢ προπέρυσιν οὐδέπω ἤστην σοφώ. ἀλλ’ ἐγὼ ἓν μόνον φοβοῦμαι, μὴ αὖ ὄνειδοσ τοῖν ξένοιν περιάψω, ὥσπερ Κόννῳ τῷ Μητροβίου, τῷ κιθαριστῇ, ὃσ ἐμὲ διδάσκει ἔτι καὶ νῦν κιθαρίζειν· ὁρῶντεσ οὖν οἱ παῖδεσ οἱ συμφοιτηταί μοι ἐμοῦ τε καταγελῶσι καὶ τὸν Κόννον καλοῦσι γεροντοδιδάσκαλον.

μὴ οὖν καὶ τοῖν ξένοιν τισ ταὐτὸν τοῦτο ὀνειδίσῃ· οἱ δ’ αὐτὸ τοῦτο ἴσωσ φοβούμενοι τάχα με οὐκ ἂν ἐθέλοιεν προσδέξασθαι. ἐγὼ δ’, ὦ Κρίτων, ἐκεῖσε μὲν ἄλλουσ πέπεικα συμμαθητάσ μοι φοιτᾶν πρεσβύτασ, ἐνταῦθα δέ γε ἑτέρουσ πειράσομαι πείθειν. καὶ σὺ τί οὐ συμφοιτᾷσ;

ὡσ δὲ δέλεαρ αὐτοῖσ ἄξομεν τοὺσ σοὺσ ὑεῖσ· ἐφιέμενοι γὰρ ἐκείνων οἶδ’ ὅτι καὶ ἡμᾶσ παιδεύσουσιν. ἀλλ’ οὐδὲν κωλύει, ὦ Σώκρατεσ, ἐάν γε σοὶ δοκῇ. πρῶτον δέ μοι διήγησαι τὴν σοφίαν τοῖν ἀνδροῖν τίσ ἐστιν, ἵνα εἰδῶ ὅτι καὶ μαθησόμεθα. οὐκ ἂν φθάνοισ ἀκούων· ὡσ οὐκ ἂν ἔχοιμί γε εἰπεῖν ὅτι οὐ προσεῖχον τὸν νοῦν αὐτοῖν, ἀλλὰ πάνυ καὶ προσεῖχον καὶ μέμνημαι, καί σοι πειράσομαι ἐξ ἀρχῆσ ἅπαντα διηγήσασθαι. κατὰ θεὸν γάρ τινα ἔτυχον καθήμενοσ ἐνταῦθα, οὗπερ σύ με εἶδεσ, ἐν τῷ ἀποδυτηρίῳ μόνοσ, καὶ ἤδη ἐν νῷ εἶχον ἀναστῆναι·

ἀνισταμένου δέ μου ἐγένετο τὸ εἰωθὸσ σημεῖον τὸ δαιμόνιον. πάλιν οὖν ἐκαθεζόμην, καὶ ὀλίγῳ ὕστερον εἰσέρχεσθον τούτω ‐ ὅ τ’ Εὐθύδημοσ καὶ ὁ Διονυσόδωροσ ‐ καὶ ἄλλοι μαθηταὶ ἅμα αὖ πολλοὶ ἐμοὶ δοκεῖν· εἰσελθόντε δὲ περιπατείτην ἐν τῷ καταστέγῳ δρόμῳ.

καὶ οὔπω τούτω δύ’ ἢ τρεῖσ δρόμουσ περιεληλυθότε ἤστην, καὶ εἰσέρχεται Κλεινίασ, ὃν σὺ φῂσ πολὺ ἐπιδεδωκέναι, ἀληθῆ λέγων· ὄπισθεν δὲ αὐτοῦ ἐρασταὶ πάνυ πολλοί τε καὶ ἄλλοι καὶ Κτήσιπποσ, νεανίσκοσ τισ Παιανιεύσ, μάλα καλόσ τε κἀγαθὸσ τὴν φύσιν, ὅσον μὴ ὑβριστὴσ δὲ διὰ τὸ νέοσ εἶναι. ἰδὼν οὖν με ὁ Κλεινίασ ἀπὸ τῆσ εἰσόδου μόνον καθήμενον, ἄντικρυσ ἰὼν παρεκαθέζετο ἐκ δεξιᾶσ, ὥσπερ καὶ σὺ φῄσ.

ἰδόντε δὲ αὐτὸν ὅ τε Διονυσόδωροσ καὶ ὁ Εὐθύδημοσ πρῶτον μὲν ἐπιστάντε διελεγέσθην ἀλλήλοιν, ἄλλην καὶ ἄλλην ἀποβλέποντε εἰσ ἡμᾶσ ‐ καὶ γὰρ πάνυ αὐτοῖν προσεῖχον τὸν νοῦν ‐ ἔπειτα ἰόντε ὁ μὲν παρὰ τὸ μειράκιον ἐκαθέζετο, ὁ Εὐθύδημοσ, ὁ δὲ παρ’ αὐτὸν ἐμὲ ἐξ ἀριστερᾶσ, οἱ δ’ ἄλλοι ὡσ ἕκαστοσ ἐτύγχανεν. ἠσπαζόμην οὖν αὐτὼ ἅτε διὰ χρόνου ἑωρακώσ·

μετὰ δὲ τοῦτο εἶπον πρὸσ τὸν Κλεινίαν· ὦ Κλεινία, τώδε μέντοι τὼ ἄνδρε σοφώ, Εὐθύδημόσ τε καὶ Διονυσόδωροσ, οὐ τὰ σμικρὰ ἀλλὰ τὰ μεγάλα· τὰ γὰρ περὶ τὸν πόλεμον πάντα ἐπίστασθον, ὅσα δεῖ τὸν μέλλοντα ἀγαθὸν στρατηγὸν ἔσεσθαι, τάσ τε τάξεισ καὶ τὰσ ἡγεμονίασ τῶν στρατοπέδων καὶ ὅσα ἐν ὅπλοισ μάχεσθαι διδακτέον· οἱώ τε δὲ καὶ ποιῆσαι δυνατὸν εἶναι αὐτὸν αὑτῷ βοηθεῖν ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ, ἄν τισ αὐτὸν ἀδικῇ. εἰπὼν οὖν ταῦτα κατεφρονήθην ὑπ’ αὐτοῖν·

ἐγελασάτην οὖν ἄμφω βλέψαντε εἰσ ἀλλήλω, καὶ ὁ Εὐθύδημοσ εἶπεν· οὔτοι ἔτι ταῦτα, ὦ Σώκρατεσ, σπουδάζομεν, ἀλλὰ παρέργοισ αὐτοῖσ χρώμεθα. κἀγὼ θαυμάσασ εἶπον·

καλὸν ἄν που τὸ ἔργον ὑμῶν εἰή, εἰ τηλικαῦτα πράγματα πάρεργα ὑμῖν τυγχάνει ὄντα, καὶ πρὸσ θεῶν εἴπετόν μοι τί ἐστι τοῦτο τὸ καλόν. ἀρετήν, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, οἰόμεθα οἱώ τ’ εἶναι παραδοῦναι κάλλιστ’ ἀνθρώπων καὶ τάχιστα.

ὦ Ζεῦ, οἱο͂ν, ἦν δ’ ἐγώ, λέγετον πρᾶγμα·

πόθεν τοῦτο τὸ ἑρ́μαιον ηὑρέτην; ἐγὼ δὲ περὶ ὑμῶν διενοούμην ἔτι, ὥσπερ νυνδὴ ἔλεγον, ὡσ τὸ πολὺ τοῦτο δεινοῖν ὄντοιν, ἐν ὅπλοισ μάχεσθαι, καὶ ταῦτα ἔλεγον περὶ σφῷν· ὅτε γὰρ τὸ πρότερον ἐπεδημησάτην, τοῦτο μέμνημαι σφὼ ἐπαγγελλομένω. εἰ δὲ νῦν ἀληθῶσ ταύτην τὴν ἐπιστήμην ἔχετον, ἵλεω εἶτον ‐ ἀτεχνῶσ γὰρ ἔγωγε σφὼ ὥσπερ θεὼ προσαγορεύω, συγγνώμην δεόμενοσ ἔχειν μοι τῶν ἔμπροσθεν εἰρημένων. ἀλλ’ ὁρᾶτον, ὦ Εὐθύδημέ τε καὶ Διονυσόδωρε, εἰ ἀληθῆ λέγετον·

ὑπὸ γὰρ τοῦ μεγέθουσ τοῦ ἐπαγγέλματοσ οὐδὲν θαυμαστὸν ἀπιστεῖν. ἀλλ’ εὖ ἴσθι, ὦ Σώκρατεσ, ἔφατον, τοῦτο οὕτωσ ἔχον.

μακαρίζω ἄρ’ ὑμᾶσ ἔγωγε τοῦ κτήματοσ πολὺ μᾶλλον ἢ μέγαν βασιλέα τῆσ ἀρχῆσ·

τοσόνδε δέ μοι εἴπετον, εἰ ἐν νῷ ἔχετον ἐπιδεικνύναι ταύτην τὴν σοφίαν, ἢ πῶσ σφῷν βεβούλευται. καὶ διδάξοντε, ἐάν τισ ἐθέλῃ μανθάνειν.

ἀλλ’ ὅτι μὲν ἐθελήσουσιν ἅπαντεσ οἱ μὴ ἔχοντεσ, ἐγὼ ὑμῖν ἐγγυῶμαι, πρῶτοσ μὲν ἐγώ, ἔπειτα δὲ Κλεινίασ οὑτοσί, πρὸσ δ’ ἡμῖν Κτήσιππόσ τε ὅδε καὶ οἱ ἄλλοι οὗτοι, ἦν δ’ ἐγὼ δεικνὺσ αὐτῷ τοὺσ ἐραστὰσ τοὺσ Κλεινίου·

οἱ δὲ ἐτύγχανον ἡμᾶσ ἤδη περιιστάμενοι. ὁ γὰρ Κτήσιπποσ ἔτυχε πόρρω καθεζόμενοσ τοῦ Κλεινίου ‐ κἀμοὶ δοκεῖν ὡσ ἐτύγχανεν ὁ Εὐθύδημοσ ἐμοὶ διαλεγόμενοσ προνενευκὼσ εἰσ τὸ πρόσθεν, ἐν μέσῳ ὄντοσ ἡμῶν τοῦ Κλεινίου ἐπεσκότει τῷ Κτησίππῳ τῆσ θέασ ‐ βουλόμενόσ τε οὖν θεάσασθαι ὁ Κτήσιπποσ τὰ παιδικὰ καὶ ἅμα φιλήκοοσ ὢν ἀναπηδήσασ πρῶτοσ προσέστη ἡμῖν ἐν τῷ καταντικρύ· οὕτωσ οὖν καὶ οἱ ἄλλοι ἐκεῖνον ἰδόντεσ περιέστησαν ἡμᾶσ, οἵ τε τοῦ Κλεινίου ἐρασταὶ καὶ οἱ τοῦ Εὐθυδήμου τε καὶ Διονυσοδώρου ἑταῖροι.

τούτουσ δὴ ἐγὼ δεικνὺσ ἔλεγον τῷ Εὐθυδήμῳ ὅτι πάντεσ ἕτοιμοι εἰε͂ν μανθάνειν· ὅ τε οὖν Κτήσιπποσ συνέφη μάλα προθύμωσ καὶ οἱ ἄλλοι, καὶ ἐκέλευον αὐτὼ κοινῇ πάντεσ ἐπιδείξασθαι τὴν δύναμιν τῆσ σοφίασ.

εἶπον οὖν ἐγώ·

ὦ Εὐθύδημε καὶ Διονυσόδωρε, πάνυ μὲν οὖν παντὶ τρόπῳ καὶ τούτοισ χαρίσασθον καὶ ἐμοῦ ἕνεκα ἐπιδείξασθον. τὰ μὲν οὖν πλεῖστα δῆλον ὅτι οὐκ ὀλίγον ἔργον ἐπιδεῖξαι· τόδε δέ μοι εἴπετον, πότερον πεπεισμένον ἤδη ὡσ χρὴ παρ’ ὑμῶν μανθάνειν δύναισθ’ ἂν ἀγαθὸν ποιῆσαι ἄνδρα μόνον, ἢ καὶ ἐκεῖνον τὸν μήπω πεπεισμένον διὰ τὸ μὴ οἰέσθαι ὅλωσ τὸ πρᾶγμα τὴν ἀρετὴν μαθητὸν εἶναι ἢ μὴ σφὼ εἶναι αὐτῆσ διδασκάλω; φέρε, καὶ τὸν οὕτωσ ἔχοντα τῆσ αὐτῆσ τέχνησ ἔργον πεῖσαι ὡσ καὶ διδακτὸν ἡ ἀρετὴ καὶ οὗτοι ὑμεῖσ ἐστὲ παρ’ ὧν ἂν κάλλιστά τισ αὐτὸ μάθοι, ἢ ἄλλησ;

ταύτησ μὲν οὖν, ἔφη, τῆσ αὐτῆσ, ὦ Σώκρατεσ, ὁ Διονυσόδωροσ.

κάλλιστ’ ἂν προτρέψαιτε εἰσ φιλοσοφίαν καὶ ἀρετῆσ ἐπιμέλειαν;

οἰόμεθά γε δή, ὦ Σώκρατεσ.

τῶν μὲν τοίνυν ἄλλων τὴν ἐπίδειξιν ἡμῖν, ἔφην, εἰσ αὖθισ ἀπόθεσθον, τοῦτο δ’ αὐτὸ ἐπιδείξασθον·

τουτονὶ τὸν νεανίσκον πείσατον ὡσ χρὴ φιλοσοφεῖν καὶ ἀρετῆσ ἐπιμελεῖσθαι, καὶ χαριεῖσθον ἐμοί τε καὶ τουτοισὶ πᾶσιν. συμβέβηκεν γάρ τι τοιοῦτον τῷ μειρακίῳ τούτῳ· ἐγώ τε καὶ οἵδε πάντεσ τυγχάνομεν ἐπιθυμοῦντεσ ὡσ βέλτιστον αὐτὸν γενέσθαι. ἔστι δὲ οὗτοσ Ἀξιόχου μὲν ὑὸσ τοῦ Ἀλκιβιάδου τοῦ παλαιοῦ, αὐτανεψιὸσ δὲ τοῦ νῦν ὄντοσ Ἀλκιβιάδου· ὄνομα δ’ αὐτῷ Κλεινίασ.

ἔστι δὲ νέοσ· φοβούμεθα δὴ περὶ αὐτῷ, οἱο͂ν εἰκὸσ περὶ νέῳ, μή τισ φθῇ ἡμᾶσ ἐπ’ ἄλλο τι ἐπιτήδευμα τρέψασ αὐτοῦ τὴν διάνοιαν καὶ διαφθείρῃ. σφὼ οὖν ἥκετον εἰσ κάλλιστον· ἀλλ’ εἰ μή τι διαφέρει ὑμῖν, λάβετον πεῖραν τοῦ μειρακίου καὶ διαλέχθητον ἐναντίον ἡμῶν. Σώκρατεσ, ἔφη, ἐὰν μόνον ἐθέλῃ ἀποκρίνεσθαι ὁ νεανίσκοσ.

ἀλλὰ μὲν δή, ἔφην ἐγώ, τοῦτό γε καὶ εἴθισται·

θαμὰ γὰρ αὐτῷ οἵδε προσιόντεσ πολλὰ ἐρωτῶσίν τε καὶ διαλέγονται, ὥστε ἐπιεικῶσ θαρρεῖ τὸ ἀποκρίνασθαι. τὰ δὴ μετὰ ταῦτα, ὦ Κρίτων, πῶσ ἂν καλῶσ σοι διηγησαίμην;

οὐ γὰρ σμικρὸν τὸ ἔργον δύνασθαι ἀναλαβεῖν διεξιόντα σοφίαν ἀμήχανον ὅσην· ὥστ’ ἔγωγε, καθάπερ οἱ ποιηταί, δέομαι ἀρχόμενοσ τῆσ διηγήσεωσ μούσασ τε καὶ Μνημοσύνην ἐπικαλεῖσθαι. ἤρξατο δ’ οὖν ἐνθένδε ποθὲν ὁ Εὐθύδημοσ, ὡσ ἐγᾦμαι·

ὦ Κλεινία, πότεροί εἰσι τῶν ἀνθρώπων οἱ μανθάνοντεσ, οἱ σοφοὶ ἢ οἱ ἀμαθεῖσ; καὶ τὸ μειράκιον, ἅτε μεγάλου ὄντοσ τοῦ ἐρωτήματοσ, ἠρυθρίασέν τε καὶ ἀπορήσασ ἐνέβλεψεν εἰσ ἐμέ·

καὶ ἐγὼ γνοὺσ αὐτὸν τεθορυβημένον, θάρρει, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Κλεινία, καὶ ἀπόκριναι ἀνδρείωσ, ὁπότερά σοι φαίνεται· ἴσωσ γάρ τοι ὠφελεῖ τὴν μεγίστην ὠφελίαν.

καὶ ἐν τούτῳ ὁ Διονυσόδωροσ προσκύψασ μοι μικρὸν πρὸσ τὸ οὖσ, πάνυ μειδιάσασ τῷ προσώπῳ, καὶ μήν, ἔφη, σοί, ὦ Σώκρατεσ, προλέγω ὅτι ὁπότερ’ ἂν ἀποκρίνηται τὸ μειράκιον, ἐξελεγχθήσεται.

εὐλαβηθῆναι τῷ μειρακίῳ, ἀλλ’ ἀπεκρίνατο ὅτι οἱ σοφοὶ εἰε͂ν οἱ μανθάνοντεσ.

καὶ ὁ Εὐθύδημοσ, καλεῖσ δέ τινασ, ἔφη, διδασκάλουσ, ἢ οὔ;

ὡμολόγει. οὐκοῦν τῶν μανθανόντων οἱ διδάσκαλοι διδάσκαλοί εἰσιν, ὥσπερ ὁ κιθαριστὴσ καὶ ὁ γραμματιστὴσ διδάσκαλοι δήπου ἦσαν σοῦ καὶ τῶν ἄλλων παίδων, ὑμεῖσ δὲ μαθηταί; συνέφη. ἄλλο τι οὖν, ἡνίκα ἐμανθάνετε, οὔπω ἠπίστασθε ταῦτα ἃ ἐμανθάνετε; οὐκ ἔφη. ἆρ’ οὖν σοφοὶ ἦτε, ὅτε ταῦτα οὐκ ἠπίστασθε; οὐ δῆτα, ἦ δ’ ὅσ.

οὐκοῦν εἰ μὴ σοφοί, ἀμαθεῖσ; πάνυ γε. ὑμεῖσ ἄρα μανθάνοντεσ ἃ οὐκ ἠπίστασθε, ἀμαθεῖσ ὄντεσ ἐμανθάνετε. ἐπένευσε τὸ μειράκιον. οἱ ἀμαθεῖσ ἄρα μανθάνουσιν, ὦ Κλεινία, ἀλλ’ οὐχ οἱ σοφοί, ὡσ σὺ οἰεί. ταῦτ’ οὖν εἰπόντοσ αὐτοῦ, ὥσπερ ὑπὸ διδασκάλου χορὸσ ἀποσημήναντοσ, ἅμα ἀνεθορύβησάν τε καὶ ἐγέλασαν οἱ ἑπόμενοι ἐκεῖνοι μετὰ τοῦ Διονυσοδώρου τε καὶ Εὐθυδήμου·

καὶ πρὶν ἀναπνεῦσαι καλῶσ τε καὶ εὖ τὸ μειράκιον, ἐκδεξάμενοσ ὁ Διονυσόδωροσ, τί δέ, ὦ Κλεινία, ἔφη, ὁπότε ἀποστοματίζοι ὑμῖν ὁ γραμματιστήσ, πότεροι ἐμάνθανον τῶν παίδων τὰ ἀποστοματιζόμενα, οἱ σοφοὶ ἢ οἱ ἀμαθεῖσ;

οἱ σοφοί, ἔφη ὁ Κλεινίασ. οἱ σοφοὶ ἄρα μανθάνουσιν ἀλλ’ οὐχ οἱ ἀμαθεῖσ, καὶ οὐκ εὖ σὺ ἄρτι Εὐθυδήμῳ ἀπεκρίνω. ἐνταῦθα δὴ καὶ πάνυ μέγα ἐγέλασάν τε καὶ ἐθορύβησαν οἱ ἐρασταὶ τοῖν ἀνδροῖν, ἀγασθέντεσ τῆσ σοφίασ αὐτοῖν·

οἱ δ’ ἄλλοι ἡμεῖσ ἐκπεπληγμένοι ἐσιωπῶμεν. γνοὺσ δὲ ἡμᾶσ ὁ Εὐθύδημοσ ἐκπεπληγμένουσ, ἵν’ ἔτι μᾶλλον θαυμάζοιμεν αὐτόν, οὐκ ἀνίει τὸ μειράκιον, ἀλλ’ ἠρώτα, καὶ ὥσπερ οἱ ἀγαθοὶ ὀρχησταί, διπλᾶ ἔστρεφε τὰ ἐρωτήματα περὶ τοῦ αὐτοῦ, καὶ ἔφη· πότερον γὰρ οἱ μανθάνοντεσ μανθάνουσιν ἃ ἐπίστανται ἢ ἃ μὴ ἐπίστανται; καὶ τοῦτ’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ἕτερον τοιοῦτον οἱο͂ν τὸ πρότερον.

ὦ Ζεῦ, ἔφην ἐγώ, ἦ μὴν καὶ τὸ πρότερόν γε καλὸν ἡμῖν ἐφάνη τὸ ἐρώτημα.

πάντ’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, τοιαῦτα ἡμεῖσ ἐρωτῶμεν ἄφυκτα.

τοιγάρτοι, ἦν δ’ ἐγώ, δοκεῖτέ μοι εὐδοκιμεῖν παρὰ τοῖσ μαθηταῖσ.

ἐν δὲ τούτῳ ὁ μὲν Κλεινίασ τῷ Εὐθυδήμῳ ἀπεκρίνατο ὅτι μανθάνοιεν οἱ μανθάνοντεσ ἃ οὐκ ἐπίσταιντο·

ὁ δὲ ἤρετο αὐτὸν διὰ τῶν αὐτῶν ὧνπερ τὸ πρότερον· τί δέ;

ἦ δ’ ὅσ, οὐκ ἐπίστασαι σὺ γράμματα; ναί, ἔφη. οὐκοῦν ἅπαντα; ὡμολόγει. ὅταν οὖν τισ ἀποστοματίζῃ ὁτιοῦν, οὐ γράμματα ἀποστοματίζει; ὡμολόγει. οὐκοῦν ὧν τι σὺ ἐπίστασαι, ἔφη, ἀποστοματίζει, εἴπερ πάντα ἐπίστασαι; καὶ τοῦτο ὡμολόγει. τί οὖν; ἦ δ’ ὅσ, ἆρα σὺ <οὐ> μανθάνεισ ἅττ’ ἂν ἀποστοματίζῃ τισ, ὁ δὲ μὴ ἐπιστάμενοσ γράμματα μανθάνει; οὔκ, ἀλλ’, ἦ δ’ ὅσ, μανθάνω. οὐκοῦν ἃ ἐπίστασαι, ἦ δ’ ὅσ, μανθάνεισ, εἴπερ γε ἅπαντα τὰ γράμματα ἐπίστασαι. ὡμολόγησεν.

οὐκ ἄρα ὀρθῶσ ἀπεκρίνω, ἔφη. καὶ οὔπω σφόδρα τι ταῦτα εἴρητο τῷ Εὐθυδήμῳ, καὶ ὁ Διονυσόδωροσ ὥσπερ σφαῖραν ἐκδεξάμενοσ τὸν λόγον πάλιν ἐστοχάζετο τοῦ μειρακίου, καὶ εἶπεν·

Ἐξαπατᾷ σε Εὐθύδημοσ, ὦ Κλεινία. εἰπὲ γάρ μοι, τὸ μανθάνειν οὐκ ἐπιστήμην ἐστὶ λαμβάνειν τούτου οὗ ἄν τισ μανθάνῃ; ὡμολόγει ὁ Κλεινίασ. τὸ δ’ ἐπίστασθαι, ἦ δ’ ὅσ, ἄλλο τι ἢ ἔχειν ἐπιστήμην ἤδη ἐστίν; συνέφη. τὸ ἄρα μὴ ἐπίστασθαι μήπω ἔχειν ἐπιστήμην ἐστίν; ὡμολόγει αὐτῷ.

πότερον οὖν εἰσιν οἱ λαμβάνοντεσ ὁτιοῦν οἱ ἔχοντεσ ἤδη ἢ οἳ ἂν μὴ ἔχωσιν; οἳ ἂν μή. οὐκοῦν ὡμολόγηκασ εἶναι τούτων καὶ τοὺσ μὴ ἐπισταμένουσ, τῶν μὴ ἐχόντων; κατένευσε. τῶν λαμβανόντων ἄρ’ εἰσὶν οἱ μανθάνοντεσ, ἀλλ’ οὐ τῶν ἐχόντων; συνέφη. οἱ μὴ ἐπιστάμενοι ἄρα, ἔφη, μανθάνουσιν, ὦ Κλεινία, ἀλλ’ οὐχ οἱ ἐπιστάμενοι. ἔτι δὴ ἐπὶ τὸ τρίτον καταβαλῶν ὥσπερ πάλαισμα ὡρ́μα ὁ Εὐθύδημοσ τὸν νεανίσκον·

καὶ ἐγὼ γνοὺσ βαπτιζόμενον τὸ μειράκιον, βουλόμενοσ ἀναπαῦσαι αὐτό, μὴ ἡμῖν ἀποδειλιάσειε, παραμυθούμενοσ εἶπον· ὦ Κλεινία, μὴ θαύμαζε εἴ σοι φαίνονται ἀήθεισ οἱ λόγοι. ἴσωσ γὰρ οὐκ αἰσθάνῃ οἱο͂ν ποιεῖτον τὼ ξένω περὶ σέ· ποιεῖτον δὲ ταὐτὸν ὅπερ οἱ ἐν τῇ τελετῇ τῶν Κορυβάντων, ὅταν τὴν θρόνωσιν ποιῶσιν περὶ τοῦτον ὃν ἂν μέλλωσι τελεῖν. καὶ γὰρ ἐκεῖ χορεία τίσ ἐστι καὶ παιδιά, εἰ ἄρα καὶ τετέλεσαι· καὶ νῦν τούτω οὐδὲν ἄλλο ἢ χορεύετον περὶ σὲ καὶ οἱο͂ν ὀρχεῖσθον παίζοντε, ὡσ μετὰ τοῦτο τελοῦντε. νῦν οὖν νόμισον τὰ πρῶτα τῶν ἱερῶν ἀκούειν τῶν σοφιστικῶν.

πρῶτον γάρ, ὥσ φησι Πρόδικοσ, περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ μαθεῖν δεῖ· ὃ δὴ καὶ ἐνδείκνυσθόν σοι τὼ ξένω, ὅτι οὐκ ᾔδησθα τὸ μανθάνειν ὅτι οἱ ἄνθρωποι καλοῦσι μὲν ἐπὶ τῷ τοιῷδε, ὅταν τισ ἐξ ἀρχῆσ μηδεμίαν ἔχων ἐπιστήμην περὶ πράγματόσ τινοσ ἔπειτα ὕστερον αὐτοῦ λαμβάνῃ τὴν ἐπιστήμην, καλοῦσι δὲ ταὐτὸν τοῦτο καὶ ἐπειδὰν ἔχων ἤδη τὴν ἐπιστήμην ταύτῃ τῇ ἐπιστήμῃ ταὐτὸν τοῦτο πρᾶγμα ἐπισκοπῇ ἢ πραττόμενον ἢ λεγόμενον ‐ μᾶλλον μὲν αὐτὸ συνιέναι καλοῦσιν ἢ μανθάνειν, ἔστι δ’ ὅτε καὶ μανθάνειν ‐ σὲ δὲ τοῦτο, ὡσ οὗτοι ἐνδείκνυνται, διαλέληθεν, ταὐτὸν ὄνομα ἐπ’ ἀνθρώποισ ἐναντίωσ ἔχουσιν κείμενον, τῷ τε εἰδότι καὶ ἐπὶ τῷ μή· ἠρώτων σε πότερα μανθάνουσιν οἱ ἄνθρωποι ἃ ἐπίστανται ἢ ἃ μή.

ταῦτα δὴ τῶν μαθημάτων παιδιά ἐστιν ‐ διὸ καί φημι ἐγώ σοι τούτουσ προσπαίζειν ‐ παιδιὰν δὲ λέγω διὰ ταῦτα, ὅτι, εἰ καὶ πολλά τισ ἢ καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα μάθοι, τὰ μὲν πράγματα οὐδὲν ἂν μᾶλλον εἰδείη πῇ ἔχει, προσπαίζειν δὲ οἱο͂́σ τ’ ἂν εἰή τοῖσ ἀνθρώποισ διὰ τὴν τῶν ὀνομάτων διαφορὰν ὑποσκελίζων καὶ ἀνατρέπων, ὥσπερ οἱ τὰ σκολύθρια τῶν μελλόντων καθιζήσεσθαι ὑποσπῶντεσ χαίρουσι καὶ γελῶσιν, ἐπειδὰν ἴδωσιν ὕπτιον ἀνατετραμμένον. ταῦτα μὲν οὖν σοι παρὰ τούτων νόμιζε παιδιὰν γεγονέναι·

τὸ δὲ μετὰ ταῦτα δῆλον ὅτι τούτω γέ σοι αὐτὼ τὰ σπουδαῖα ἐνδείξεσθον, καὶ ἐγὼ ὑφηγήσομαι αὐτοῖν ἵνα μοι ὃ ὑπέσχοντο ἀποδῶσιν. ἐφάτην γὰρ ἐπιδείξασθαι τὴν προτρεπτικὴν σοφίαν· νῦν δέ, μοι δοκεῖ, δεῖν ᾠηθήτην πρότερον παῖσαι πρὸσ σέ. ταῦτα μὲν οὖν, ὦ Εὐθύδημέ τε καὶ Διονυσόδωρε, πεπαίσθω τε ὑμῖν, καὶ ἴσωσ ἱκανῶσ ἔχει· τὸ δὲ δὴ μετὰ ταῦτα ἐπιδείξατον προτρέποντε τὸ μειράκιον ὅπωσ χρὴ σοφίασ τε καὶ ἀρετῆσ ἐπιμεληθῆναι.

πρότερον δ’ ἐγὼ σφῷν ἐνδείξομαι οἱο͂ν αὐτὸ ὑπολαμβάνω καὶ οἱού αὐτοῦ ἐπιθυμῶ ἀκοῦσαι. ἐὰν οὖν δόξω ὑμῖν ἰδιωτικῶσ τε καὶ γελοίωσ αὐτὸ ποιεῖν, μή μου καταγελᾶτε· ὑπὸ προθυμίασ γὰρ τοῦ ἀκοῦσαι τῆσ ὑμετέρασ σοφίασ τολμήσω ἀπαυτοσχεδιάσαι ἐναντίον ὑμῶν. ἀνάσχεσθον οὖν ἀγελαστὶ ἀκούοντεσ αὐτοί τε καὶ οἱ μαθηταὶ ὑμῶν· σὺ δέ μοι, ὦ παῖ Ἀξιόχου, ἀπόκριναι.

ἆρά γε πάντεσ ἄνθρωποι βουλόμεθα εὖ πράττειν;

ἢ τοῦτο μὲν ἐρώτημα ὧν νυνδὴ ἐφοβούμην ἓν τῶν καταγελάστων; ἀνόητον γὰρ δήπου καὶ τὸ ἐρωτᾶν τὰ τοιαῦτα· τίσ γὰρ οὐ βούλεται ἀνθρώπων εὖ πράττειν; οὐδεὶσ ὅστισ οὔκ, ἔφη ὁ Κλεινίασ. εἰε͂ν, ἦν δ’ ἐγώ·

τὸ δὴ μετὰ τοῦτο, ἐπειδὴ βουλόμεθα εὖ πράττειν, πῶσ ἂν εὖ πράττοιμεν; ἆρ’ ἂν εἰ ἡμῖν πολλὰ κἀγαθὰ εἰή; ἢ τοῦτο ἐκείνου ἔτι εὐηθέστερον; δῆλον γάρ που καὶ τοῦτο ὅτι οὕτωσ ἔχει. συνέφη. φέρε δή, ἀγαθὰ δὲ ποῖα ἄρα τῶν ὄντων τυγχάνει ἡμῖν ὄντα; ἢ οὐ χαλεπὸν οὐδὲ σεμνοῦ ἀνδρὸσ πάνυ τι οὐδὲ τοῦτο ἐοίκεν εἶναι εὐπορεῖν; πᾶσ γὰρ ἂν ἡμῖν εἴποι ὅτι τὸ πλουτεῖν ἀγαθόν· ἦ γάρ· πάνυ γ’, ἔφη. οὐκοῦν καὶ τὸ ὑγιαίνειν καὶ τὸ καλὸν εἶναι καὶ τἆλλα κατὰ τὸ σῶμα ἱκανῶσ παρεσκευάσθαι; συνεδόκει.

ἀλλὰ μὴν εὐγένειαί γε καὶ δυνάμεισ καὶ τιμαὶ ἐν τῇ ἑαυτοῦ δῆλά ἐστιν ἀγαθὰ ὄντα. ὡμολόγει. τί οὖν, ἔφην, ἔτι ἡμῖν λείπεται τῶν ἀγαθῶν; τί ἄρα ἐστὶν τὸ σώφρονά τε εἶναι καὶ δίκαιον καὶ ἀνδρεῖον; πότερον πρὸσ Διόσ, ὦ Κλεινία, ἡγῇ σύ, ἐὰν ταῦτα τιθῶμεν ὡσ ἀγαθά, ὀρθῶσ ἡμᾶσ θήσειν, ἢ ἐὰν μή; ἴσωσ γὰρ ἄν τισ ἡμῖν ἀμφισβητήσειεν· σοὶ δὲ πῶσ δοκεῖ; ἀγαθά, ἔφη ὁ Κλεινίασ. εἰε͂ν, ἦν δ’ ἐγώ·

τὴν δὲ σοφίαν ποῦ χοροῦ τάξομεν; ἐν τοῖσ ἀγαθοῖσ, ἢ πῶσ λέγεισ; ἐν τοῖσ ἀγαθοῖσ. ἐνθυμοῦ δὴ μή τι παραλείπωμεν τῶν ἀγαθῶν, ὅτι καὶ ἄξιον λόγου. ἀλλά μοι δοκοῦμεν, ἔφη, οὐδέν, ὁ Κλεινίασ. καὶ ἐγὼ ἀναμνησθεὶσ εἶπον ὅτι ναὶ μὰ Δία κινδυνεύομέν γε τὸ μέγιστον τῶν ἀγαθῶν παραλιπεῖν. τί τοῦτο; ἦ δ’ ὅσ. τὴν εὐτυχίαν, ὦ Κλεινία· ὃ πάντεσ φασί, καὶ οἱ πάνυ φαῦλοι, μέγιστον τῶν ἀγαθῶν εἶναι. ἀληθῆ λέγεισ, ἔφη. καὶ ἐγὼ αὖ πάλιν μετανοήσασ εἶπον ὅτι ὀλίγου καταγέλαστοι ἐγενόμεθα ὑπὸ τῶν ξένων ἐγώ τε καὶ σύ, ὦ παῖ Ἀξιόχου. τί δή, ἔφη, τοῦτο;

κἀγὼ γνοὺσ αὐτὸν θαυμάζοντα, ἆρα οὐκ οἶσθα, ἔφην, ὦ Κλεινία, ὅτι περὶ αὐλημάτων εὐπραγίαν οἱ αὐληταὶ εὐτυχέστατοί εἰσιν; ὅτι εὐτυχίαν ἐν τοῖσ ἔμπροσθεν θέμενοι νυνδὴ αὖθισ περὶ τοῦ αὐτοῦ ἐλέγομεν. τί οὖν δὴ τοῦτο; καταγέλαστον δήπου, ὃ πάλαι πρόκειται, τοῦτο πάλιν προτιθέναι καὶ δὶσ ταὐτὰ λέγειν. πῶσ, ἔφη, τοῦτο λέγεισ; ἡ σοφία δήπου, ἦν δ’ ἐγώ, εὐτυχία ἐστίν· τοῦτο δὲ κἂν παῖσ γνοίη. καὶ ὃσ ἐθαύμασεν· οὕτωσ ἔτι νέοσ τε καὶ εὐήθησ ἐστί. συνέφη.

οὐκοῦν, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ περὶ γραμμάτων γραφῆσ τε καὶ ἀναγνώσεωσ οἱ γραμματισταί; πάνυ γε. τί δέ; πρὸσ τοὺσ τῆσ θαλάττησ κινδύνουσ μῶν οἰεί εὐτυχεστέρουσ τινὰσ εἶναι τῶν σοφῶν κυβερνητῶν, ὡσ ἐπὶ πᾶν εἰπεῖν; οὐ δῆτα. τί δέ; στρατευόμενοσ μετὰ ποτέρου ἂν ἥδιον τοῦ κινδύνου τε καὶ τῆσ τύχησ μετέχοισ, μετὰ σοφοῦ στρατηγοῦ ἢ μετὰ ἀμαθοῦσ; μετὰ σοφοῦ.

τί δέ; ἀσθενῶν μετὰ ποτέρου ἂν ἡδέωσ κινδυνεύοισ, μετὰ σοφοῦ ἰατροῦ ἢ μετὰ ἀμαθοῦσ; μετὰ σοφοῦ. ἆρ’ οὖν, ἦν δ’ ἐγώ, ὅτι εὐτυχέστερον ἂν οἰεί πράττειν μετὰ σοφοῦ πράττων ἢ μετὰ ἀμαθοῦσ; συνεχώρει. ἡ σοφία ἄρα πανταχοῦ εὐτυχεῖν ποιεῖ τοὺσ ἀνθρώπουσ. οὐ γὰρ δήπου ἁμαρτάνοι γ’ ἄν ποτέ τι σοφία, ἀλλ’ ἀνάγκη ὀρθῶσ πράττειν καὶ τυγχάνειν· ἦ γὰρ ἂν οὐκέτι σοφία εἰή. συνωμολογησάμεθα τελευτῶντεσ οὐκ οἶδ’ ὅπωσ ἐν κεφαλαίῳ οὕτω τοῦτο ἔχειν, σοφίασ παρούσησ, ᾧ ἂν παρῇ, μηδὲν προσδεῖσθαι εὐτυχίασ·

ἐπειδὴ δὲ τοῦτο συνωμολογησάμεθα, πάλιν ἐπυνθανόμην αὐτοῦ τὰ πρότερον ὡμολογημένα πῶσ ἂν ἡμῖν ἔχοι. ὡμολογήσαμεν γάρ, ἔφην, εἰ ἡμῖν ἀγαθὰ πολλὰ παρείη, εὐδαιμονεῖν ἂν καὶ εὖ πράττειν. συνέφη. ἆρ’ οὖν εὐδαιμονοῖμεν ἂν διὰ τὰ παρόντα ἀγαθά, εἰ μηδὲν ἡμᾶσ ὠφελοῖ ἢ εἰ ὠφελοῖ; εἰ ὠφελοῖ, ἔφη. ἆρ’ οὖν ἄν τι ὠφελοῖ, εἰ εἰή μόνον ἡμῖν, χρῴμεθα δ’ αὐτοῖσ μή; οἱο͂ν σιτία εἰ ἡμῖν εἰή πολλά, ἐσθίοιμεν δὲ μή, ἢ ποτόν, πίνοιμεν δὲ μή, ἔσθ’ ὅτι ὠφελοίμεθ’ ἄν;

οὐ δῆτα, ἔφη. τί δέ; οἱ δημιουργοὶ πάντεσ, εἰ αὐτοῖσ εἰή πάντα τὰ ἐπιτήδεια παρεσκευασμένα ἑκάστῳ εἰσ τὸ ἑαυτοῦ ἔργον, χρῷντο δὲ αὐτοῖσ μή, ἆρ’ ἂν οὗτοι εὖ πράττοιεν διὰ τὴν κτῆσιν, ὅτι κεκτημένοι εἰε͂ν πάντα ἃ δεῖ κεκτῆσθαι τὸν δημιουργόν; οἱο͂ν τέκτων, εἰ παρεσκευασμένοσ εἰή τά τε ὄργανα ἅπαντα καὶ ξύλα ἱκανά, τεκταίνοιτο δὲ μή, ἔσθ’ ὅτι ὠφελοῖτ’ ἂν ἀπὸ τῆσ κτήσεωσ; οὐδαμῶσ, ἔφη.

τί δέ, εἴ τισ κεκτημένοσ εἰή πλοῦτόν τε καὶ ἃ νυνδὴ ἐλέγομεν πάντα τὰ ἀγαθά, χρῷτο δὲ αὐτοῖσ μή, ἆρ’ ἂν εὐδαιμονοῖ διὰ τὴν τούτων κτῆσιν τῶν ἀγαθῶν; οὐ δῆτα, ὦ Σώκρατεσ. δεῖ ἄρα, ἔφην, ὡσ ἐοίκεν, μὴ μόνον κεκτῆσθαι τὰ τοιαῦτα ἀγαθὰ τὸν μέλλοντα εὐδαίμονα ἔσεσθαι, ἀλλὰ καὶ χρῆσθαι αὐτοῖσ· ἢ οὐδὲν ὄφελοσ τῆσ κτήσεωσ γίγνεται. ἀληθῆ λέγεισ. ἆρ’ οὖν, ὦ Κλεινία, ἤδη τοῦτο ἱκανὸν πρὸσ τὸ εὐδαίμονα ποιῆσαί τινα, τό τε κεκτῆσθαι τἀγαθὰ καὶ τὸ χρῆσθαι αὐτοῖσ; ἔμοιγε δοκεῖ.

πότερον, ἦν δ’ ἐγώ, ἐὰν ὀρθῶσ χρῆταί τισ ἢ καὶ ἐὰν μή; ἐὰν ὀρθῶσ. καλῶσ γε, ἦν δ’ ἐγώ, λέγεισ. πλέον γάρ που οἶμαι θάτερόν ἐστιν, ἐάν τισ χρῆται ὁτῳοῦν μὴ ὀρθῶσ πράγματι ἢ ἐὰν ἐᾷ· τὸ μὲν γὰρ κακόν, τὸ δὲ οὔτε κακὸν οὔτε ἀγαθόν. ἢ οὐχ οὕτω φαμέν; συνεχώρει.

τί οὖν; ἐν τῇ ἐργασίᾳ τε καὶ χρήσει τῇ περὶ τὰ ξύλα μῶν ἄλλο τί ἐστιν τὸ ἀπεργαζόμενον ὀρθῶσ χρῆσθαι ἢ ἐπιστήμη ἡ τεκτονική; οὐ δῆτα, ἔφη. ἀλλὰ μήν που καὶ ἐν τῇ περὶ τὰ σκεύη ἐργασίᾳ τὸ ὀρθῶσ ἐπιστήμη ἐστὶν ἡ ἀπεργαζομένη. συνέφη. ἆρ’ οὖν, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ περὶ τὴν χρείαν ὧν ἐλέγομεν τὸ πρῶτον τῶν ἀγαθῶν, πλούτου τε καὶ ὑγιείασ καὶ κάλλουσ, τὸ ὀρθῶσ πᾶσι τοῖσ τοιούτοισ χρῆσθαι ἐπιστήμη ἦν ἡγουμένη καὶ κατορθοῦσα τὴν πρᾶξιν, ἢ ἄλλο τι; ἐπιστήμη, ἦ δ’ ὅσ.

οὐ μόνον ἄρα εὐτυχίαν ἀλλὰ καὶ εὐπραγίαν, ὡσ ἐοίκεν, ἡ ἐπιστήμη παρέχει τοῖσ ἀνθρώποισ ἐν πάσῃ κτήσει τε καὶ πράξει. ὡμολόγει. ἆρ’ οὖν ὦ πρὸσ Διόσ, ἦν δ’ ἐγώ, ὄφελόσ τι τῶν ἄλλων κτημάτων ἄνευ φρονήσεωσ καὶ σοφίασ; ἆρά γε ἂν ὄναιτο ἄνθρωποσ πολλὰ κεκτημένοσ καὶ πολλὰ πράττων νοῦν μὴ ἔχων, ἢ μᾶλλον ὀλίγα νοῦν ἔχων; ὧδε δὲ σκόπει· οὐκ ἐλάττω πράττων ἐλάττω ἂν ἐξαμαρτάνοι, ἐλάττω δὲ ἁμαρτάνων ἧττον ἂν κακῶσ πράττοι, ἧττον δὲ κακῶσ πράττων ἄθλιοσ ἧττον ἂν εἰή; πάνυ γ’, ἔφη.

πότερον οὖν ἂν μᾶλλον ἐλάττω τισ πράττοι πένησ ὢν ἢ πλούσιοσ; πένησ, ἔφη. πότερον δὲ ἀσθενὴσ ἢ ἰσχυρόσ; ἀσθενήσ. πότερον δὲ ἔντιμοσ ἢ ἄτιμοσ; ἄτιμοσ. πότερον δὲ ἀνδρεῖοσ ὢν καὶ σώφρων ἐλάττω ἂν πράττοι ἢ δειλόσ; δειλόσ. οὐκοῦν καὶ ἀργὸσ μᾶλλον ἢ ἐργάτησ; συνεχώρει. καὶ βραδὺσ μᾶλλον ἢ ταχύσ, καὶ ἀμβλὺ ὁρῶν καὶ ἀκούων μᾶλλον ἢ ὀξύ; πάντα τὰ τοιαῦτα συνεχωροῦμεν ἀλλήλοισ.

ἐν κεφαλαίῳ δ’, ἔφην, ὦ Κλεινία, κινδυνεύει σύμπαντα ἃ τὸ πρῶτον ἔφαμεν ἀγαθὰ εἶναι, οὐ περὶ τούτου ὁ λόγοσ αὐτοῖσ εἶναι, ὅπωσ αὐτά γε καθ’ αὑτὰ πέφυκεν ἀγαθὰ εἶναι, ἀλλ’ ὡσ ἐοίκεν ὧδ’ ἔχει· ἐὰν μὲν αὐτῶν ἡγῆται ἀμαθία, μείζω κακὰ εἶναι τῶν ἐναντίων, ὅσῳ δυνατώτερα ὑπηρετεῖν τῷ ἡγουμένῳ κακῷ ὄντι, ἐὰν δὲ φρόνησίσ τε καὶ σοφία, μείζω ἀγαθά, αὐτὰ δὲ καθ’ αὑτὰ οὐδέτερα αὐτῶν οὐδενὸσ ἄξια εἶναι. φαίνεται, ἔφη, ὡσ ἐοίκεν, οὕτωσ, ὡσ σὺ λέγεισ.

τί οὖν ἡμῖν συμβαίνει ἐκ τῶν εἰρημένων; ἄλλο τι ἢ τῶν μὲν ἄλλων οὐδὲν ὂν οὔτε ἀγαθὸν οὔτε κακόν, τούτοιν δὲ δυοῖν ὄντοιν ἡ μὲν σοφία ἀγαθόν, ἡ δὲ ἀμαθία κακόν; ὡμολόγει. ἔτι τοίνυν, ἔφην, τὸ λοιπὸν ἐπισκεψώμεθα.

ἐπειδὴ εὐδαίμονεσ μὲν εἶναι προθυμούμεθα πάντεσ, ἐφάνημεν δὲ τοιοῦτοι γιγνόμενοι ἐκ τοῦ χρῆσθαί τε τοῖσ πράγμασιν καὶ ὀρθῶσ χρῆσθαι, τὴν δὲ ὀρθότητα καὶ εὐτυχίαν ἐπιστήμη <ἦν> ἡ παρέχουσα, δεῖ δή, ὡσ ἐοίκεν, ἐκ παντὸσ τρόπου ἅπαντα ἄνδρα τοῦτο παρασκευάζεσθαι, ὅπωσ ὡσ σοφώτατοσ ἔσται· ἢ οὔ; ναί, ἔφη. καὶ παρὰ πατρόσ γε δήπου τοῦτο οἰόμενον δεῖν παραλαμβάνειν πολὺ μᾶλλον ἢ χρήματα, καὶ παρ’ ἐπιτρόπων καὶ φίλων τῶν τε ἄλλων καὶ τῶν φασκόντων ἐραστῶν εἶναι, καὶ ξένων καὶ πολιτῶν, δεόμενον καὶ ἱκετεύοντα σοφίασ μεταδιδόναι, οὐδὲν αἰσχρόν, ὦ Κλεινία, οὐδὲ νεμεσητὸν ἕνεκα τούτου ὑπηρετεῖν καὶ δουλεύειν καὶ ἐραστῇ καὶ παντὶ ἀνθρώπῳ, ὁτιοῦν ἐθέλοντα ὑπηρετεῖν τῶν καλῶν ὑπηρετημάτων, προθυμούμενον σοφὸν γενέσθαι· ἢ οὐ δοκεῖ σοι, ἔφην ἐγώ, οὕτωσ;

πάνυ μὲν οὖν εὖ μοι δοκεῖσ λέγειν, ἦ δ’ ὅσ. εἰ ἔστι γε, ὦ Κλεινία, ἦν δ’ ἐγώ, ἡ σοφία διδακτόν, ἀλλὰ μὴ ἀπὸ ταὐτομάτου παραγίγνεται τοῖσ ἀνθρώποισ· τοῦτο γὰρ ἡμῖν ἔτι ἄσκεπτον καὶ οὔπω διωμολογημένον ἐμοί τε καὶ σοί.

ἀλλ’ ἔμοιγε, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, διδακτὸν εἶναι δοκεῖ. καὶ ἐγὼ ἡσθεὶσ εἶπον· ἦ καλῶσ λέγεισ, ὦ ἄριστε ἀνδρῶν, καὶ εὖ ἐποίησασ ἀπαλλάξασ με σκέψεωσ πολλῆσ περὶ τούτου αὐτοῦ, πότερον διδακτὸν ἢ οὐ διδακτὸν ἡ σοφία. νῦν οὖν ἐπειδή σοι καὶ διδακτὸν δοκεῖ καὶ μόνον τῶν ὄντων εὐδαίμονα καὶ εὐτυχῆ ποιεῖν τὸν ἄνθρωπον, ἄλλο τι ἢ φαίησ ἂν ἀναγκαῖον εἶναι φιλοσοφεῖν καὶ αὐτὸσ ἐν νῷ ἔχεισ αὐτὸ ποιεῖν; πάνυ μὲν οὖν, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ὡσ οἱο͂́ν τε μάλιστα.

κἀγὼ ταῦτα ἅσμενοσ ἀκούσασ, τὸ μὲν ἐμόν, ἔφην, παράδειγμα, ὦ Διονυσόδωρέ τε καὶ Εὐθύδημε, οἱών ἐπιθυμῶ τῶν προτρεπτικῶν λόγων εἶναι, τοιοῦτον, ἰδιωτικὸν ἴσωσ καὶ μόλισ διὰ μακρῶν λεγόμενον·

σφῷν δὲ ὁπότεροσ βούλεται, ταὐτὸν τοῦτο τέχνῃ πράττων ἐπιδειξάτω ἡμῖν. εἰ δὲ μὴ τοῦτο βούλεσθον, ὅθεν ἐγὼ ἀπέλιπον, τὸ ἑξῆσ ἐπιδείξατον τῷ μειρακίῳ, πότερον πᾶσαν ἐπιστήμην δεῖ αὐτὸν κτᾶσθαι, ἢ ἔστι τισ μία ἣν δεῖ λαβόντα εὐδαιμονεῖν τε καὶ ἀγαθὸν ἄνδρα εἶναι, καὶ τίσ αὕτη. ὡσ γὰρ ἔλεγον ἀρχόμενοσ, περὶ πολλοῦ ἡμῖν τυγχάνει ὂν τόνδε τὸν νεανίσκον σοφόν τε καὶ ἀγαθὸν γενέσθαι.

ἐγὼ μὲν οὖν ταῦτα εἶπον, ὦ Κρίτων·

τῷ δὲ μετὰ τοῦτο ἐσομένῳ πάνυ σφόδρα προσεῖχον τὸν νοῦν, καὶ ἐπεσκόπουν τίνα ποτὲ τρόπον ἅψοιντο τοῦ λόγου καὶ ὁπόθεν ἄρξοιντο παρακελευόμενοι τῷ νεανίσκῳ σοφίαν τε καὶ ἀρετὴν ἀσκεῖν. ὁ οὖν πρεσβύτεροσ αὐτῶν, ὁ Διονυσόδωροσ, πρότεροσ ἤρχετο τοῦ λόγου, καὶ ἡμεῖσ πάντεσ ἐβλέπομεν πρὸσ αὐτὸν ὡσ αὐτίκα μάλα ἀκουσόμενοι θαυμασίουσ τινὰσ λόγουσ. ὅπερ οὖν καὶ συνέβη ἡμῖν· θαυμαστὸν γάρ τινα, ὦ Κρίτων, ἁνὴρ κατῆρχεν λόγον, οὗ σοὶ ἄξιον ἀκοῦσαι, ὡσ παρακελευστικὸσ ὁ λόγοσ ἦν ἐπ’ ἀρετήν.

εἰπέ μοι, ἔφη, ὦ Σώκρατέσ τε καὶ ὑμεῖσ οἱ ἄλλοι, ὅσοι φατὲ ἐπιθυμεῖν τόνδε τὸν νεανίσκον σοφὸν γενέσθαι, πότερον παίζετε ταῦτα λέγοντεσ ἢ ὡσ ἀληθῶσ ἐπιθυμεῖτε καὶ σπουδάζετε;

κἀγὼ διενοήθην ὅτι ᾠηθήτην ἄρα ἡμᾶσ τὸ πρότερον παίζειν, ἡνίκα ἐκελεύομεν διαλεχθῆναι τῷ νεανίσκῳ αὐτώ, καὶ διὰ ταῦτα προσεπαισάτην τε καὶ οὐκ ἐσπουδασάτην·

ταῦτα οὖν διανοηθεὶσ ἔτι μᾶλλον εἶπον ὅτι θαυμαστῶσ σπουδάζοιμεν.

καὶ ὁ Διονυσόδωροσ, σκόπει μήν, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ὅπωσ μὴ ἔξαρνοσ ἔσῃ ἃ νῦν λέγεισ.

ἔσκεμμαι, ἦν δ’ ἐγώ· οὐ γὰρ μή ποτ’ ἔξαρνοσ γένωμαι. τί οὖν; ἔφη· φατὲ βούλεσθαι αὐτὸν σοφὸν γενέσθαι; πάνυ μὲν οὖν. νῦν δέ, ἦ δ’ ὅσ, Κλεινίασ πότερον σοφόσ ἐστιν ἢ οὔ; οὔκουν φησί γέ πω· ἔστιν δέ, ἦν δ’ ἐγώ, οὐκ ἀλαζών. ὑμεῖσ δέ, ἔφη, βούλεσθε γενέσθαι αὐτὸν σοφόν, ἀμαθῆ δὲ μὴ εἶναι; ὡμολογοῦμεν.

οὐκοῦν ὃσ μὲν οὐκ ἔστιν, βούλεσθε αὐτὸν γενέσθαι, ὃσ δ’ ἔστι νῦν, μηκέτι εἶναι. καὶ ἐγὼ ἀκούσασ ἐθορυβήθην· ὁ δέ μου θορυβουμένου ὑπολαβών, ἄλλο τι οὖν, ἔφη, ἐπεὶ βούλεσθε αὐτὸν ὃσ νῦν ἐστὶν μηκέτι εἶναι, βούλεσθε αὐτόν, ὡσ ἐοίκεν, ἀπολωλέναι; καίτοι πολλοῦ ἂν ἄξιοι οἱ τοιοῦτοι εἰε͂ν φίλοι τε καὶ ἐρασταί, οἵτινεσ τὰ παιδικὰ περὶ παντὸσ ἂν ποιήσαιντο ἐξολωλέναι. καὶ ὁ Κτήσιπποσ ἀκούσασ ἠγανάκτησέν τε ὑπὲρ τῶν παιδικῶν καὶ εἶπεν·

ὦ ξένε Θούριε, εἰ μὴ ἀγροικότερον, ἔφη, ἦν εἰπεῖν, εἶπον ἄν· "σοὶ εἰσ κεφαλήν," ὅτι μαθών μου καὶ τῶν ἄλλων καταψεύδῃ τοιοῦτον πρᾶγμα, ὃ ἐγὼ οἶμαι οὐδ’ ὅσιον εἶναι λέγειν, ὡσ ἐγὼ τόνδε βουλοίμην ἂν ἐξολωλέναι. τί δέ, ἔφη, ὦ Κτήσιππε, ὁ Εὐθύδημοσ, ἦ δοκεῖ σοι οἱο͂́ν τ’ εἶναι ψεύδεσθαι;

νὴ Δία, ἔφη, εἰ μὴ μαίνομαί γε. πότερον λέγοντα τὸ πρᾶγμα περὶ οὗ ἂν ὁ λόγοσ ᾖ, ἢ μὴ λέγοντα; λέγοντα, ἔφη.

ὥστε ὁ Διονυσόδωροσ, εἴπερ λέγει τὰ ὄντα, λέγει τἀληθῆ καὶ οὐδὲν κατὰ σοῦ ψεύδεται. οὐκοῦν εἴπερ λέγει αὐτό, οὐκ ἄλλο λέγει τῶν ὄντων ἢ ἐκεῖνο ὅπερ λέγει; πῶσ γὰρ ἄν; ἔφη ὁ Κτήσιπποσ. ἓν μὴν κἀκεῖνό γ’ ἐστὶν τῶν ὄντων, ὃ λέγει, χωρὶσ τῶν ἄλλων. πάνυ γε. οὐκοῦν ὁ ἐκεῖνο λέγων τὸ ὄν, ἔφη, λέγει; ναί. ἀλλὰ μὴν ὅ γε τὸ ὂν λέγων καὶ τὰ ὄντα τἀληθῆ λέγει· ναί, ἔφη·

ἀλλ’ ὁ ταῦτα λέγων, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ, ὦ Εὐθύδημε, οὐ τὰ ὄντα λέγει. καὶ ὁ Εὐθύδημοσ, τὰ δὲ μὴ ὄντα, ἔφη, ἄλλο τι ἢ οὐκ ἔστιν;

οὐκοῦν εἴπερ πράττουσι, καὶ ποιοῦσι; οὐκ ἔστιν. ἄλλο τι οὖν οὐδαμοῦ τά γε μὴ ὄντα ὄντα ἐστίν; οὐδαμοῦ. ἔστιν οὖν ὅπωσ περὶ ταῦτα, τὰ μὴ ὄντα, πράξειεν ἄν τίσ τι, ὥστ’ ἐκεῖνα ποιήσειεν ἂν καὶ ὁστισοῦν τὰ μηδαμοῦ ὄντα; οὐκ ἔμοιγε δοκεῖ, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ. τί οὖν; οἱ ῥήτορεσ ὅταν λέγωσιν ἐν τῷ δήμῳ, οὐδὲν πράττουσι; πράττουσι μὲν οὖν, ἦ δ’ ὅσ. ναί.

τὸ λέγειν ἄρα πράττειν τε καὶ ποιεῖν ἐστιν; ὡμολόγησεν. οὐκ ἄρα τά γε μὴ ὄντ’, ἔφη, λέγει οὐδείσ ‐ ποιοῖ γὰρ ἂν ἤδη τί· σὺ δὲ ὡμολόγηκασ τὸ μὴ ὂν μὴ οἱο͂́ν τ’ εἶναι μηδένα ποιεῖν ‐ ὥστε κατὰ τὸν σὸν λόγον οὐδεὶσ ψευδῆ λέγει, ἀλλ’ εἴπερ λέγει Διονυσόδωροσ, τἀληθῆ τε καὶ τὰ ὄντα λέγει. νὴ Δία, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ, ὦ Εὐθύδημε·

ἀλλὰ τὰ ὄντα μὲν τρόπον τινὰ λέγει, οὐ μέντοι ὥσ γε ἔχει. πῶσ λέγεισ, ἔφη ὁ Διονυσόδωροσ, ὦ Κτήσιππε;

εἰσὶν γάρ τινεσ οἳ λέγουσι τὰ πράγματα ὡσ ἔχει; εἰσὶν μέντοι, ἔφη, οἱ καλοί τε κἀγαθοὶ καὶ οἱ τἀληθῆ λέγοντεσ.

ὧν σύ, ἐάν μοι πείθῃ, εὐλαβήσῃ εἶναι, ἵνα μή σε οἱ ἀγαθοὶ κακῶσ λέγωσιν. τί οὖν; ἦ δ’ ὅσ· τἀγαθὰ οὐκ εὖ, ἔφη, ἔχει, τὰ δὲ κακὰ κακῶσ; συνεχώρει. τοὺσ δὲ καλούσ τε καὶ ἀγαθοὺσ ὁμολογεῖσ λέγειν ὡσ ἔχει τὰ πράγματα; ὁμολογῶ. κακῶσ ἄρα, ἔφη, λέγουσιν, ὦ Κτήσιππε, οἱ ἀγαθοὶ τὰ κακά, εἴπερ ὡσ ἔχει λέγουσιν. ναὶ μὰ Δία, ἦ δ’ ὅσ, σφόδρα γε, τοὺσ γοῦν κακοὺσ ἀνθρώπουσ· ὡσ εὖ ἴσθ’ ὅτι κακῶσ λέγουσιν οἱ ἀγαθοὶ τοὺσ κακούσ.

καὶ τοὺσ μεγάλουσ, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ, μεγάλωσ λέγουσι καὶ τοὺσ θερμοὺσ θερμῶσ; μάλιστα δήπου, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ· τοὺσ γοῦν ψυχροὺσ ψυχρῶσ λέγουσί τε καὶ φασὶν διαλέγεσθαι. σὺ μέν, ἔφη ὁ Διονυσόδωροσ, λοιδορῇ, ὦ Κτήσιππε, λοιδορῇ. ἐξολωλέναι, οὓσ περὶ πλείστου ποιοῦμαι.

ἐγὼ οὖν, ἐπειδή μοι ἐδόκουν ἀγριωτέρωσ πρὸσ ἀλλήλουσ ἔχειν, προσέπαιζόν τε τὸν Κτήσιππον καὶ εἶπον ὅτι ὦ Κτήσιππε, ἐμοὶ μὲν δοκεῖ χρῆναι ἡμᾶσ παρὰ τῶν ξένων δέχεσθαι ἃ λέγουσιν, ἐὰν ἐθέλωσι διδόναι, καὶ μὴ ὀνόματι διαφέρεσθαι.

εἰ γὰρ ἐπίστανται οὕτωσ ἐξολλύναι ἀνθρώπουσ, ὥστ’ ἐκ πονηρῶν τε καὶ ἀφρόνων χρηστούσ τε καὶ ἔμφρονασ ποιεῖν, καὶ τοῦτο εἴτε αὐτὼ ηὑρήκατον εἴτε καὶ παρ’ ἄλλου του ἐμαθέτην φθόρον τινὰ καὶ ὄλεθρον τοιοῦτον, ὥστε ἀπολέσαντεσ πονηρὸν ὄντα χρηστὸν πάλιν ἀποφῆναι· εἰ τοῦτο ἐπίστασθον ‐ δῆλον δὲ ὅτι ἐπίστασθον·

ἐφάτην γοῦν τὴν τέχνην σφῶν εἶναι τὴν νεωστὶ ηὑρημένην ἀγαθοὺσ ποιεῖν τοὺσ ἀνθρώπουσ ἐκ πονηρῶν ‐ συγχωρήσωμεν οὖν αὐτοῖν αὐτό· ἀπολεσάντων ἡμῖν τὸ μειράκιον καὶ φρόνιμον ποιησάντων, καὶ ἅπαντάσ γε ἡμᾶσ τοὺσ ἄλλουσ. εἰ δὲ ὑμεῖσ οἱ νέοι φοβεῖσθε, ὥσπερ ἐν Καρὶ ἐν ἐμοὶ ἔστω ὁ κίνδυνοσ· ὡσ ἐγώ, ἐπειδὴ καὶ πρεσβύτησ εἰμί, παρακινδυνεύειν ἕτοιμοσ καὶ παραδίδωμι ἐμαυτὸν Διονυσοδώρῳ τούτῳ ὥσπερ τῇ Μηδείᾳ τῇ Κόλχῳ.

ἀπολλύτω με, καὶ εἰ μὲν βούλεται, ἑψέτω, εἰ δ’, ὅτι βούλεται, τοῦτο ποιείτω· μόνον χρηστὸν ἀποφηνάτω. καὶ ὁ Κτήσιπποσ, ἐγὼ μέν, ἔφη, καὶ αὐτόσ, ὦ Σώκρατεσ, ἕτοιμόσ εἰμι παρέχειν ἐμαυτὸν τοῖσ ξένοισ, καὶ ἐὰν βούλωνται δέρειν ἔτι μᾶλλον ἢ νῦν δέρουσιν, εἴ μοι ἡ δορὰ μὴ εἰσ ἀσκὸν τελευτήσει, ὥσπερ ἡ τοῦ Μαρσύου, ἀλλ’ εἰσ ἀρετήν.

καίτοι με οἰέται Διονυσόδωροσ οὑτοσὶ χαλεπαίνειν αὐτῷ· ἐγὼ δὲ οὐ χαλεπαίνω, ἀλλ’ ἀντιλέγω πρὸσ ταῦτα ἅ μοι δοκεῖ πρόσ με μὴ καλῶσ λέγειν.

ἀλλὰ σὺ τὸ ἀντιλέγειν, ἔφη, ὦ γενναῖε Διονυσόδωρε, μὴ κάλει λοιδορεῖσθαι· ἕτερον γάρ τί ἐστι τὸ λοιδορεῖσθαι. καὶ Διονυσόδωροσ, ὡσ ὄντοσ, ἔφη, τοῦ ἀντιλέγειν, ὦ Κτήσιππε, ποιῇ τοὺσ λόγουσ;

πάντωσ δήπου, ἔφη, καὶ σφόδρα γε·

ἢ σύ, ὦ Διονυσόδωρε, οὐκ οἰεί εἶναι ἀντιλέγειν; οὔκουν σύ γ’ ἄν, ἔφη, ἀποδείξαισ πώποτε ἀκούσασ οὐδενὸσ ἀντιλέγοντοσ ἑτέρου ἑτέρῳ.

ἀληθῆ λέγεισ;

ἔφη· ἀλλὰ ἀκούων μὲν νυνί σοι ἀποδείκνυμι ἀντιλέγοντοσ Κτησίππου Διονυσοδώρῳ. ἦ καὶ ὑπόσχοισ ἂν τούτου λόγον;

πάνυ, ἔφη.

τί οὖν;

ἦ δ’ ὅσ· εἰσὶν ἑκάστῳ τῶν ὄντων λόγοι; πάνυ γε. οὐκοῦν ὡσ ἔστιν ἕκαστον ἢ ὡσ οὐκ ἔστιν; ὡσ ἔστιν.

εἰ γὰρ μέμνησαι, ἔφη, ὦ Κτήσιππε, καὶ ἄρτι ἐπεδείξαμεν μηδένα λέγοντα ὡσ οὐκ ἔστι· τὸ γὰρ μὴ ὂν οὐδεὶσ ἐφάνη λέγων. τί οὖν δὴ τοῦτο; ἦ δ’ ὃσ ὁ Κτήσιπποσ· ἧττόν τι ἀντιλέγομεν ἐγώ τε καὶ σύ; πότερον οὖν, ἦ δ’ ὅσ, ἀντιλέγοιμεν ἂν τοῦ αὐτοῦ πράγματοσ λόγον ἀμφότεροι λέγοντεσ, ἢ οὕτω μὲν ἂν δήπου ταὐτὰ λέγοιμεν; συνεχώρει. ἀλλ’ ὅταν μηδέτεροσ, ἔφη, τὸν τοῦ πράγματοσ λόγον λέγῃ, τότε ἀντιλέγοιμεν ἄν; ἢ οὕτω γε τὸ παράπαν οὐδ’ ἂν μεμνημένοσ εἰή τοῦ πράγματοσ οὐδέτεροσ ἡμῶν;

καὶ τοῦτο συνωμολόγει. ἀλλ’ ἄρα, ὅταν ἐγὼ μὲν τὸν τοῦ πράγματοσ λόγον λέγω, σὺ δὲ ἄλλου τινὸσ ἄλλον, τότε ἀντιλέγομεν; ἢ ἐγὼ λέγω μὲν τὸ πρᾶγμα, σὺ δὲ οὐδὲ λέγεισ τὸ παράπαν; ὁ δὲ μὴ λέγων τῷ λέγοντι πῶσ <ἂν> ἀντιλέγοι; καὶ ὁ μὲν Κτήσιπποσ ἐσίγησεν·

ἐγὼ δὲ θαυμάσασ τὸν λόγον, πῶσ, ἔφην, ὦ Διονυσόδωρε, λέγεισ; οὐ γάρ τοι ἀλλὰ τοῦτόν γε τὸν λόγον πολλῶν δὴ καὶ πολλάκισ ἀκηκοὼσ ἀεὶ θαυμάζω ‐ καὶ γὰρ οἱ ἀμφὶ Πρωταγόραν σφόδρα ἐχρῶντο αὐτῷ καὶ οἱ ἔτι παλαιότεροι· ἐμοὶ δὲ ἀεὶ θαυμαστόσ τισ δοκεῖ εἶναι καὶ τούσ τε ἄλλουσ ἀνατρέπων καὶ αὐτὸσ αὑτόν ‐ οἶμαι δὲ αὐτοῦ τὴν ἀλήθειαν παρὰ σοῦ κάλλιστα πεύσεσθαι.

ἄλλο τι ψευδῆ λέγειν οὐκ ἔστιν; ‐ τοῦτο γὰρ δύναται ὁ λόγοσ· ἦ γάρ; ‐ ἀλλ’ ἢ λέγοντ’ ἀληθῆ λέγειν ἢ μὴ λέγειν; συνεχώρει.

πότερον οὖν ψευδῆ μὲν λέγειν οὐκ ἔστι, δοξάζειν μέντοι ἔστιν;

οὐδὲ δοξάζειν, ἔφη.

οὐδ’ ἄρα ψευδήσ, ἦν δ’ ἐγώ, δόξα ἔστι τὸ παράπαν.

οὐκ ἔφη.

οὐδ’ ἄρα ἀμαθία οὐδ’ ἀμαθεῖσ ἄνθρωποι·

ἢ οὐ τοῦτ’ ἂν εἰή ἀμαθία, εἴπερ εἰή, τὸ ψεύδεσθαι τῶν πραγμάτων; πάνυ γε, ἔφη.

ἀλλὰ τοῦτο οὐκ ἔστιν, ἦν δ’ ἐγώ.

οὐκ ἔφη.

λόγου ἕνεκα, ὦ Διονυσόδωρε, λέγεισ τὸν λόγον, ἵνα δὴ ἄτοπον λέγῃσ, ἢ ὡσ ἀληθῶσ δοκεῖ σοι οὐδεὶσ εἶναι ἀμαθὴσ ἀνθρώπων;

ἀλλὰ σύ, ἔφη, ἔλεγξον.

ἦ καὶ ἔστι τοῦτο κατὰ τὸν σὸν λόγον, ἐξελέγξαι, μηδενὸσ ψευδομένου;

οὐκ ἔστιν, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ.

οὐδ’ ἄρα ἐκέλευεν, ἔφην ἐγώ, νυνδὴ Διονυσόδωροσ ἐξελέγξαι;

τὸ γὰρ μὴ ὂν πῶσ ἄν τισ κελεύσαι;

σὺ δὲ κελεύεισ; ὅτι, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Εὐθύδημε, τὰ σοφὰ ταῦτα καὶ τὰ εὖ ἔχοντα οὐ πάνυ τι μανθάνω, ἀλλὰ παχέωσ πωσ ἐννοῶ.

ἴσωσ μὲν οὖν φορτικώτερόν τι ἐρήσομαι, ἀλλὰ συγγίγνωσκε. ὁρ́α δέ·

εἰ γὰρ μήτε ψεύδεσθαι ἔστιν μήτε ψευδῆ δοξάζειν μήτε ἀμαθῆ εἶναι, ἄλλο τι οὐδ’ ἐξαμαρτάνειν ἔστιν, ὅταν τίσ τι πράττη; πράττοντα γὰρ οὐκ ἔστιν ἁμαρτάνειν τούτου ὃ πράττει· οὐχ οὕτω λέγετε; πάνυ γ’, ἔφη.

τοῦτό ἐστιν ἤδη, ἦν δ’ ἐγώ, τὸ φορτικὸν ἐρώτημα.

εἰ γὰρ μὴ ἁμαρτάνομεν μήτε πράττοντεσ μήτε λέγοντεσ μήτε διανοούμενοι, ὑμεῖσ, ὦ πρὸσ Διόσ, εἰ ταῦτα οὕτωσ ἔχει, τίνοσ διδάσκαλοι ἥκετε; παραδοῦναι ἀνθρώπων τῷ ἐθέλοντι μανθάνειν;

εἶτ’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ὁ Διονυσόδωροσ ὑπολαβών, οὕτωσ εἶ Κρόνοσ, ὥστε ἃ τὸ πρῶτον εἴπομεν νῦν ἀναμιμνῄσκῃ, καὶ εἴ τι πέρυσιν εἶπον, νῦν ἀναμνησθήσῃ, τοῖσ δ’ ἐν τῷ παρόντι λεγομένοισ οὐχ ἕξεισ ὅτι χρῇ;

καὶ γάρ, ἔφην ἐγώ, χαλεποί εἰσιν πάνυ ‐ εἰκότωσ·

παρὰ σοφῶν γὰρ λέγονται ‐ ἐπεὶ καὶ τούτῳ τῷ τελευταίῳ παγχάλεπον χρήσασθαί ἐστιν, ᾧ λέγεισ. τὸ γὰρ "οὐκ ἔχω ὅτι χρῶμαι" τί ποτε λέγεισ, ὦ Διονυσόδωρε; ἢ δῆλον ὅτι ὡσ οὐκ ἔχω ἐξελέγξαι αὐτόν; ἐπεὶ εἰπέ, τί σοι ἄλλο νοεῖ τοῦτο τὸ ῥῆμα, τὸ "οὐκ ἔχω ὅτι χρήσωμαι τοῖσ λόγοισ" ;

ἀλλ’ ὃ σὺ λέγεισ, ἔφη, τούτῳ τῷ πάνυ χαλεπὸν χρῆσθαι·

ἐπεὶ ἀπόκριναι. πρὶν σὲ ἀποκρίνασθαι, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Διονυσόδωρε;

οὐκ ἀποκρίνῃ;

ἔφη. ἦ καὶ δίκαιον;

δίκαιον μέντοι, ἔφη.

κατὰ τίνα λόγον;

ἦν δ’ ἐγώ· ἢ δῆλον ὅτι κατὰ τόνδε, ὅτι σὺ νῦν πάσσοφόσ τισ ἡμῖν ἀφῖξαι περὶ λόγουσ, καὶ οἶσθα ὅτε δεῖ ἀποκρίνασθαι καὶ ὅτε μή; καὶ νῦν οὐδ’ ἂν ὁτιοῦν ἀποκρίνῃ, ἅτε γιγνώσκων ὅτι οὐ δεῖ;

λαλεῖσ, ἔφη, ἀμελήσασ ἀποκρίνασθαι·

ἀλλ’, ὠγαθέ, πείθου καὶ ἀποκρίνου, ἐπειδὴ καὶ ὁμολογεῖσ με σοφὸν εἶναι. πειστέον τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ ἀνάγκη, ὡσ ἐοίκεν·

σὺ γὰρ ἄρχεισ. ἀλλ’ ἐρώτα. πότερον οὖν ψυχὴν ἔχοντα νοεῖ τὰ νοοῦντα, ἢ καὶ τὰ ἄψυχα;

τὰ ψυχὴν ἔχοντα.

οἶσθα οὖν τι, ἔφη, ῥῆμα ψυχὴν ἔχον;

μὰ Δία οὐκ ἔγωγε.

τί οὖν ἄρτι ἤρου ὅτι μοι νοοῖ τὸ ῥῆμα;

τί ἄλλο γε, ἦν δ’ ἐγώ, ἢ ἐξήμαρτον διὰ τὴν βλακείαν;

ἢ οὐκ ἐξήμαρτον ἀλλὰ καὶ τοῦτο ὀρθῶσ εἶπον, εἰπὼν ὅτι νοεῖ τὰ ῥήματα; πότερα φῂσ ἐξαμαρτάνειν με ἢ οὔ; εἰ γὰρ μὴ ἐξήμαρτον, οὐδὲ σὺ ἐξελέγξεισ, καίπερ σοφὸσ ὤν, οὐδ’ ἔχεισ ὅτι χρῇ τῷ λόγῳ· εἰ δ’ ἐξήμαρτον, οὐδ’ οὕτωσ ὀρθῶσ λέγεισ, φάσκων οὐκ εἶναι ἐξαμαρτάνειν. καὶ ταῦτα οὐ πρὸσ ἃ πέρυσιν ἔλεγεσ λέγω.

ἀλλὰ ἐοίκεν, ἔφην ἐγώ, ὦ Διονυσόδωρέ τε καὶ Εὐθύδημε, οὗτοσ μὲν ὁ λόγοσ ἐν ταὐτῷ μένειν καὶ ἔτι ὥσπερ τὸ παλαιὸν καταβαλὼν πίπτειν, καὶ ὥστε τοῦτο μὴ πάσχειν οὐδ’ ὑπὸ τῆσ ὑμετέρασ πω τέχνησ ἐξηυρῆσθαι, καὶ ταῦτα οὑτωσὶ θαυμαστῆσ οὔσησ εἰσ ἀκρίβειαν λόγων. καὶ ὁ Κτήσιπποσ, Θαυμάσιά γε λέγετ’, ἔφη, ὦ ἄνδρεσ θούριοι εἴτε Χῖοι εἴθ’ ὁπόθεν καὶ ὅπῃ χαίρετον ὀνομαζόμενοι·

ὡσ οὐδὲν ὑμῖν μέλει τοῦ παραληρεῖν.

καὶ ἐγὼ φοβηθεὶσ μὴ λοιδορία γένηται, πάλιν κατεπράυνον τὸν Κτήσιππον καὶ εἶπον·

ὦ Κτήσιππε, καὶ νυνδὴ ἃ πρὸσ Κλεινίαν ἔλεγον, καὶ πρὸσ σὲ ταὐτὰ ταῦτα λέγω, ὅτι οὐ γιγνώσκεισ τῶν ξένων τὴν σοφίαν ὅτι θαυμασία ἐστίν. ἀλλ’ οὐκ ἐθέλετον ἡμῖν ἐπιδείξασθαι σπουδάζοντε, ἀλλὰ τὸν Πρωτέα μιμεῖσθον τὸν Αἰγύπτιον σοφιστὴν γοητεύοντε ἡμᾶσ. ἡμεῖσ οὖν τὸν Μενέλαον μιμώμεθα, καὶ μὴ ἀφιώμεθα τοῖν ἀνδροῖν ἑώσ ἂν ἡμῖν ἐκφανῆτον ἐφ’ ᾧ αὐτὼ σπουδάζετον·

οἶμαι γάρ τι αὐτοῖν πάγκαλον φανεῖσθαι, ἐπειδὰν ἄρξωνται σπουδάζειν. ἀλλὰ δεώμεθα καὶ παραμυθώμεθα καὶ προσευχώμεθα αὐτοῖν ἐκφανῆναι. ἐγὼ οὖν μοι δοκῶ καὶ αὐτὸσ πάλιν ὑφηγήσασθαι οἱώ προσεύχομαι αὐτὼ φανῆναί μοι· τὸ πρότερον ἀπέλιπον, τὸ ἑξῆσ τούτοισ πειράσομαι, ὅπωσ ἂν δύνωμαι, διελθεῖν, ἐάν πωσ ἐκκαλέσωμαι καὶ ἐλεήσαντέ με καὶ οἰκτίραντε συντεταμένον καὶ σπουδάζοντα καὶ αὐτὼ σπουδάσητον.

σὺ δέ, ὦ Κλεινία, ἔφην, ἀνάμνησόν με πόθεν τότ’ ἀπελίπομεν.

τίνα ποτ’ οὖν ἂν κτησάμενοι ἐπιστήμην ὀρθῶσ κτησαίμεθα; ὡσ μὲν οὖν ἐγᾦμαι, ἐνθένδε ποθέν. φιλοσοφητέον ὡμολογήσαμεν τελευτῶντεσ· ἦ γάρ; ναί, ἦ δ’ ὅσ. ἡ δέ γε φιλοσοφία κτῆσισ ἐπιστήμησ· οὐχ οὕτωσ; ἔφην. ναί, ἔφη. ἆρ’ οὐ τοῦτο μὲν ἁπλοῦν, ὅτι ταύτην ἥτισ ἡμᾶσ ὀνήσει;

πάνυ γ’, ἔφη. ἆρ’ οὖν ἄν τι ἡμᾶσ ὀνήσειεν, εἰ ἐπισταίμεθα γιγνώσκειν περιιόντεσ ὅπου τῆσ γῆσ χρυσίον πλεῖστον κατορώρυκται; ἴσωσ, ἔφη. ἀλλὰ τὸ πρότερον, ἦν δ’ ἐγώ, τοῦτό γε ἐξηλέγξαμεν, ὅτι οὐδὲν πλέον, οὐδ’ εἰ ἄνευ πραγμάτων καὶ τοῦ ὀρύττειν τὴν γῆν τὸ πᾶν ἡμῖν χρυσίον γένοιτο· ὥστε οὐδ’ εἰ τὰσ πέτρασ χρυσᾶσ ἐπισταίμεθα ποιεῖν, οὐδενὸσ ἂν ἀξία ἡ ἐπιστήμη εἰή. εἰ γὰρ μὴ καὶ χρῆσθαι ἐπιστησόμεθα τῷ χρυσίῳ, οὐδὲν ὄφελοσ αὐτοῦ ἐφάνη ὄν· ἢ οὐ μέμνησαι;

ἔφην ἐγώ. πάνυ γ’, ἔφη, μέμνημαι. οὐδέ γε, ὡσ ἐοίκε, τῆσ ἄλλησ ἐπιστήμησ ὄφελοσ γίγνεται οὐδέν, οὔτε χρηματιστικῆσ οὔτε ἰατρικῆσ οὔτε ἄλλησ οὐδεμιᾶσ, ἥτισ ποιεῖν τι ἐπίσταται, χρῆσθαι δὲ μὴ ᾧ ἂν ποιήσῃ· οὐχ οὕτωσ; συνέφη. οὐδέ γε εἴ τισ ἔστιν ἐπιστήμη ὥστε ἀθανάτουσ ποιεῖν, ἄνευ τοῦ ἐπίστασθαι τῇ ἀθανασίᾳ χρῆσθαι οὐδὲ ταύτησ ἐοίκεν ὄφελοσ οὐδέν, εἴ τι δεῖ τοῖσ πρόσθεν ὡμολογημένοισ τεκμαίρεσθαι. συνεδόκει ἡμῖν πάντα ταῦτα.

τοιαύτησ τινὸσ ἄρα ἡμῖν ἐπιστήμησ δεῖ, ὦ καλὲ παῖ, ἦν δ’ ἐγώ, ἐν ᾗ συμπέπτωκεν ἅμα τό τε ποιεῖν καὶ τὸ ἐπίστασθαι χρῆσθαι τούτῳ ὃ ἂν ποιῇ. φαίνεται, ἔφη. πολλοῦ ἄρα δεῖ, ὡσ ἐοίκεν, ἡμᾶσ λυροποιοὺσ δεῖν εἶναι καὶ τοιαύτησ τινὸσ ἐπιστήμησ ἐπηβόλουσ. ἐνταῦθα γὰρ δὴ χωρὶσ μὲν ἡ ποιοῦσα τέχνη, χωρὶσ δὲ ἡ χρωμένη διῄρηται τοῦ αὐτοῦ πέρι·

ἡ γὰρ λυροποιικὴ καὶ ἡ κιθαριστικὴ πολὺ διαφέρετον ἀλλήλοιν. οὐχ οὕτωσ; συνέφη. οὐδὲ μὴν αὐλοποιικῆσ γε δῆλον ὅτι δεόμεθα· καὶ γὰρ αὕτη ἑτέρα τοιαύτη. συνεδόκει. ἀλλὰ πρὸσ θεῶν, ἔφην ἐγώ, εἰ τὴν λογοποιικὴν τέχνην μάθοιμεν, ἆρά ἐστιν αὕτη ἣν ἔδει κεκτημένουσ ἡμᾶσ εὐδαίμονασ εἶναι; οὐκ οἶμαι, ἔφη, ἐγώ, ὁ Κλεινίασ ὑπολαβών. τίνι τεκμηρίῳ, ἦν δ’ ἐγώ, χρῇ;

ὁρῶ, ἔφη, τινὰσ λογοποιούσ, οἳ τοῖσ ἰδίοισ λόγοισ, οἷσ αὐτοὶ ποιοῦσιν, οὐκ ἐπίστανται χρῆσθαι, ὥσπερ οἱ λυροποιοὶ ταῖσ λύραισ, ἀλλὰ καὶ ἐνταῦθα ἄλλοι δυνατοὶ χρῆσθαι οἷσ ἐκεῖνοι ἠργάσαντο, οἱ λογοποιεῖν αὐτοὶ ἀδύνατοι·

δῆλον οὖν ὅτι καὶ περὶ λόγουσ χωρὶσ ἡ τοῦ ποιεῖν τέχνη καὶ ἡ τοῦ χρῆσθαι. ἱκανόν μοι δοκεῖσ, ἔφην ἐγώ, τεκμήριον λέγειν, ὅτι οὐχ αὕτη ἐστὶν ἡ τῶν λογοποιῶν τέχνη, ἣν ἂν κτησάμενόσ τισ εὐδαίμων εἰή.

καίτοι ἐγὼ ᾤμην ἐνταῦθά που φανήσεσθαι τὴν ἐπιστήμην ἣν δὴ πάλαι ζητοῦμεν. καὶ γάρ μοι οἵ τε ἄνδρεσ αὐτοὶ οἱ λογοποιοί, ὅταν συγγένωμαι αὐτοῖσ, ὑπέρσοφοι, ὦ Κλεινία, δοκοῦσιν εἶναι, καὶ αὐτὴ ἡ τέχνη αὐτῶν θεσπεσία τισ καὶ ὑψηλή.

καὶ μέντοι οὐδὲν θαυμαστόν· ἔστι γὰρ τῆσ τῶν ἐπῳδῶν τέχνησ μόριον μικρῷ τε ἐκείνησ ὑποδεεστέρα. ἡ μὲν γὰρ τῶν ἐπῳδῶν ἔχεών τε καὶ φαλαγγίων καὶ σκορπίων καὶ τῶν ἄλλων θηρίων τε καὶ νόσων κήλησίσ ἐστιν, ἡ δὲ δικαστῶν τε καὶ ἐκκλησιαστῶν καὶ τῶν ἄλλων ὄχλων κήλησίσ τε καὶ παραμυθία τυγχάνει οὖσα·

ἢ σοί, ἔφην ἐγώ, ἄλλωσ πωσ δοκεῖ; οὔκ, ἀλλ’ οὕτω μοι φαίνεται, ἔφη, ὡσ σὺ λέγεισ.

ποῖ οὖν, ἔφην ἐγώ, τραποίμεθ’ ἂν ἔτι;

ἐπὶ ποίαν τέχνην; ἐγὼ μὲν οὐκ εὐπορῶ, ἔφη.

ἀλλ’, ἦν δ’ ἐγώ, ἐμὲ οἶμαι ηὑρηκέναι.

τίνα;

ἔφη ὁ Κλεινίασ. ἡ στρατηγική μοι δοκεῖ, ἔφην ἐγώ, τέχνη παντὸσ μᾶλλον εἶναι ἣν ἄν τισ κτησάμενοσ εὐδαίμων εἰή.

οὐκ ἔμοιγε δοκεῖ.

πῶσ;

ἦν δ’ ἐγώ. θηρευτική τισ ἥδε γέ ἐστιν τέχνη ἀνθρώπων.

τί δὴ οὖν;

ἔφην ἐγώ. οὐδεμία, ἔφη, τῆσ θηρευτικῆσ αὐτῆσ ἐπὶ πλέον ἐστὶν ἢ ὅσον θηρεῦσαι καὶ χειρώσασθαι·

ἐπειδὰν δὲ χειρώσωνται τοῦτο ὃ ἂν θηρεύωνται, οὐ δύνανται τούτῳ χρῆσθαι, ἀλλ’ οἱ μὲν κυνηγέται καὶ οἱ ἁλιῆσ τοῖσ ὀψοποιοῖσ παραδιδόασιν, οἱ δ’ αὖ γεωμέτραι καὶ οἱ ἀστρονόμοι καὶ οἱ λογιστικοί ‐ θηρευτικοὶ γάρ εἰσι καὶ οὗτοι· οὐ γὰρ ποιοῦσι τὰ διαγράμματα ἕκαστοι τούτων, ἀλλὰ τὰ ὄντα ἀνευρίσκουσιν ‐ ἅτε οὖν χρῆσθαι αὐτοὶ αὐτοῖσ οὐκ ἐπιστάμενοι, ἀλλὰ θηρεῦσαι μόνον, παραδιδόασι δήπου τοῖσ διαλεκτικοῖσ καταχρῆσθαι αὐτῶν τοῖσ εὑρήμασιν, ὅσοι γε αὐτῶν μὴ παντάπασιν ἀνόητοί εἰσιν.

εἰε͂ν, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ κάλλιστε καὶ σοφώτατε Κλεινία·

τοῦτο οὕτωσ ἔχει; πάνυ μὲν οὖν.

καὶ οἵ γε στρατηγοί, ἔφη, οὕτω τὸν αὐτὸν τρόπον· ἐπειδὰν ἢ πόλιν τινὰ θηρεύσωνται ἢ στρατόπεδον, παραδιδόασι τοῖσ πολιτικοῖσ ἀνδράσιν ‐ αὐτοὶ γὰρ οὐκ ἐπίστανται χρῆσθαι τούτοισ ἃ ἐθήρευσαν ‐ ὥσπερ οἶμαι οἱ ὀρτυγοθῆραι τοῖσ ὀρτυγοτρόφοισ παραδιδόασιν.

εἰ οὖν, ἦ δ’ ὅσ, δεόμεθα ἐκείνησ τῆσ τέχνησ, ἥτισ ᾧ ἂν κτήσηται ἢ ποιήσασα ἢ θηρευσαμένη αὐτὴ καὶ ἐπιστήσεται χρῆσθαι, καὶ ἡ τοιαύτη ποιήσει ἡμᾶσ μακαρίουσ, ἄλλην δή τινα, ἔφη, ζητητέον ἀντὶ τῆσ στρατηγικῆσ. τί λέγεισ σύ, ὦ Σώκρατεσ;

ἐκεῖνο τὸ μειράκιον τοιαῦτ’ ἐφθέγξατο; οὐκ οἰεί, ὦ Κρίτων; μὰ Δί’ οὐ μέντοι. οἶμαι γὰρ αὐτὸν ἐγώ, εἰ ταῦτ’ εἶπεν, οὔτ’ Εὐθυδήμου οὔτε ἄλλου οὐδενὸσ ἔτ’ ἀνθρώπου δεῖσθαι εἰσ παιδείαν. ἀλλ’ ἄρα, ὦ πρὸσ Διόσ, μὴ ὁ Κτήσιπποσ ἦν ὁ ταῦτ’ εἰπών, ἐγὼ δὲ οὐ μέμνημαι; ποῖοσ Κτήσιπποσ;

ἀλλὰ μὴν τόδε γε εὖ οἶδα, ὅτι οὔτε Εὐθύδημοσ οὔτε Διονυσόδωροσ ἦν ὁ εἰπὼν ταῦτα· ἀλλ’, ὦ δαιμόνιε Κρίτων, μή τισ τῶν κρειττόνων παρὼν αὐτὰ ἐφθέγξατο; ὅτι γὰρ ἤκουσά γε ταῦτα, εὖ οἶδα. ναὶ μὰ Δία, ὦ Σώκρατεσ· τῶν κρειττόνων μέντοι τισ ἐμοὶ δοκεῖ, καὶ πολύ γε. ἀλλὰ μετὰ τοῦτο ἔτι τινὰ ἐζητήσατε τέχνην; καὶ ηὑρ́ετε ἐκείνην ἢ οὐχ ηὑρ́ετε, ἧσ ἕνεκα ἐζητεῖτε; πόθεν, ὦ μακάριε, ηὑρ́ομεν;

ἀλλ’ ἦμεν πάνυ γελοῖοι· ὥσπερ τὰ παιδία τὰ τοὺσ κορύδουσ διώκοντα, ἀεὶ ᾠόμεθα ἑκάστην τῶν ἐπιστημῶν αὐτίκα λήψεσθαι, αἱ δ’ ἀεὶ ὑπεξέφευγον. τὰ μὲν οὖν πολλὰ τί ἄν σοι λέγοιμι; ἐπὶ δὲ δὴ τὴν βασιλικὴν ἐλθόντεσ τέχνην καὶ διασκοπούμενοι αὐτὴν εἰ αὕτη εἰή ἡ τὴν εὐδαιμονίαν παρέχουσά τε καὶ ἀπεργαζομένη, ἐνταῦθα ὥσπερ εἰσ λαβύρινθον ἐμπεσόντεσ, οἰόμενοι ἤδη ἐπὶ τέλει εἶναι, περικάμψαντεσ πάλιν ὥσπερ ἐν ἀρχῇ τῆσ ζητήσεωσ ἀνεφάνημεν ὄντεσ καὶ τοῦ ἴσου δεόμενοι ὅσουπερ ὅτε τὸ πρῶτον ἐζητοῦμεν. πῶσ δὴ τοῦτο ὑμῖν συνέβη, ὦ Σώκρατεσ;

ἐγὼ φράσω. ἔδοξε γὰρ δὴ ἡμῖν ἡ πολιτικὴ καὶ ἡ βασιλικὴ τέχνη ἡ αὐτὴ εἶναι. τί οὖν δή; ταύτῃ τῇ τέχνῃ ἥ τε στρατηγικὴ καὶ αἱ ἄλλαι παραδιδόναι ἄρχειν τῶν ἔργων ὧν αὐταὶ δημιουργοί εἰσιν, ὡσ μόνῃ ἐπισταμένῃ χρῆσθαι. σαφῶσ οὖν ἐδόκει ἡμῖν αὕτη εἶναι ἣν ἐζητοῦμεν, καὶ ἡ αἰτία τοῦ ὀρθῶσ πράττειν ἐν τῇ πόλει, καὶ ἀτεχνῶσ κατὰ τὸ Αἰσχύλου ἰαμβεῖον μόνη ἐν τῇ πρύμνῃ καθῆσθαι τῆσ πόλεωσ, πάντα κυβερνῶσα καὶ πάντων ἄρχουσα πάντα χρήσιμα ποιεῖν. οὐκοῦν καλῶσ ὑμῖν ἐδόκει, ὦ Σώκρατεσ; σὺ κρινεῖσ, ὦ Κρίτων, ἐὰν βούλῃ ἀκούειν καὶ τὰ μετὰ ταῦτα συμβάντα ἡμῖν.

αὖθισ γὰρ δὴ πάλιν ἐσκοποῦμεν ὧδέ πωσ· φέρε, πάντων ἄρχουσα ἡ βασιλικὴ τέχνη τὶ ἡμῖν ἀπεργάζεται ἔργον ἢ οὐδέν; πάντωσ δήπου, ἡμεῖσ ἔφαμεν πρὸσ ἀλλήλουσ.

οὐ καὶ σὺ ἂν ταῦτα φαίησ, ὦ Κρίτων; ἔγωγε. τί οὖν ἂν φαίησ αὐτῆσ ἔργον εἶναι; ὥσπερ εἰ σὲ ἐγὼ ἐρωτῴην, πάντων ἄρχουσα ἡ ἰατρικὴ ὧν ἄρχει, τί ἔργον παρέχεται; οὐ τὴν ὑγίειαν <ἂν> φαίησ; ἔγωγε. τί δὲ ἡ ὑμετέρα τέχνη ἡ γεωργία; πάντων ἄρχουσα ὧν ἄρχει, τί ἔργον ἀπεργάζεται; οὐ τὴν τροφὴν ἂν φαίησ τὴν ἐκ τῆσ γῆσ παρέχειν ἡμῖν;

ἔγωγε. τί δὲ ἡ βασιλικὴ πάντων ἄρχουσα ὧν ἄρχει; τί ἀπεργάζεται; ἴσωσ οὐ πάνυ γ’ εὐπορεῖσ. μὰ τὸν Δία, ὦ Σώκρατεσ. οὐδὲ γὰρ ἡμεῖσ, ὦ Κρίτων· ἀλλὰ τοσόνδε γε οἶσθα, ὅτι εἴπερ ἐστὶν αὕτη ἣν ἡμεῖσ ζητοῦμεν, ὠφέλιμον αὐτὴν δεῖ εἶναι. πάνυ γε. οὐκοῦν ἀγαθόν γέ τι δεῖ ἡμῖν αὐτὴν παραδιδόναι; ἀνάγκη, ὦ Σώκρατεσ. ἀγαθὸν δέ γέ που ὡμολογήσαμεν ἀλλήλοισ ἐγώ τε καὶ Κλεινίασ οὐδὲν εἶναι ἄλλο ἢ ἐπιστήμην τινά.

ναί, οὕτωσ ἔλεγεσ. οὐκοῦν τὰ μὲν ἄλλα ἔργα, ἃ φαίη ἄν τισ πολιτικῆσ εἶναι ‐ πολλὰ δέ που ταῦτ’ ἂν εἰή, οἱο͂ν πλουσίουσ τοὺσ πολίτασ παρέχειν καὶ ἐλευθέρουσ καὶ ἀστασιάστουσ ‐ πάντα ταῦτα οὔτε κακὰ οὔτε ἀγαθὰ ἐφάνη, ἔδει δὲ σοφοὺσ ποιεῖν καὶ ἐπιστήμησ μεταδιδόναι, εἴπερ ἔμελλεν αὕτη εἶναι ἡ ὠφελοῦσά τε καὶ εὐδαίμονασ ποιοῦσα. ἔστι ταῦτα·

τότε γοῦν οὕτωσ ὑμῖν ὡμολογήθη, ὡσ σὺ τοὺσ λόγουσ ἀπήγγειλασ. ἆρ’ οὖν ἡ βασιλικὴ σοφοὺσ ποιεῖ τοὺσ ἀνθρώπουσ καὶ ἀγαθούσ; τί γὰρ κωλύει, ὦ Σώκρατεσ; ἀλλ’ ἆρα πάντασ καὶ πάντα ἀγαθούσ; καὶ πᾶσαν ἐπιστήμην, σκυτοτομικήν τε καὶ τεκτονικὴν καὶ τὰσ ἄλλασ ἁπάσασ, αὕτη ἡ παραδιδοῦσά ἐστιν; οὐκ οἶμαι ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ. ἀλλὰ τίνα δὴ ἐπιστήμην;

ᾗ τί χρησόμεθα; τῶν μὲν γὰρ ἔργων οὐδενὸσ δεῖ αὐτὴν δημιουργὸν εἶναι τῶν μήτε κακῶν μήτε ἀγαθῶν, ἐπιστήμην δὲ παραδιδόναι μηδεμίαν ἄλλην ἢ αὐτὴν ἑαυτήν. λέγωμεν δὴ οὖν τίσ ποτέ ἐστιν αὕτη, ᾗ τί χρησόμεθα; βούλει φῶμεν, ὦ Κρίτων, ᾗ ἄλλουσ ἀγαθοὺσ ποιήσομεν; πάνυ γε. οἳ τί ἔσονται ἡμῖν ἀγαθοὶ καὶ τί χρήσιμοι; ἢ ἔτι λέγωμεν ὅτι ἄλλουσ ποιήσουσιν, οἱ δὲ ἄλλοι ἐκεῖνοι ἄλλουσ; ὅτι δέ ποτε ἀγαθοί εἰσιν, οὐδαμοῦ ἡμῖν φαίνονται, ἐπειδήπερ τὰ ἔργα τὰ λεγόμενα εἶναι τῆσ πολιτικῆσ ἠτιμάσαμεν, ἀλλ’ ἀτεχνῶσ τὸ λεγόμενον ὁ Διὸσ Κόρινθοσ γίγνεται, καὶ ὅπερ ἔλεγον, τοῦ ἴσου ἡμῖν ἐνδεῖ ἢ ἔτι πλέονοσ πρὸσ τὸ εἰδέναι τίσ ποτέ ἐστιν ἡ ἐπιστήμη ἐκείνη ἣ ἡμᾶσ εὐδαίμονασ ποιήσει;

νὴ τὸν Δία, ὦ Σώκρατεσ, εἰσ πολλήν γε ἀπορίαν, ὡσ ἐοίκεν, ἀφίκεσθε. ἔγωγε οὖν καὶ αὐτόσ, ὦ Κρίτων, ἐπειδὴ ἐν ταύτῃ τῇ ἀπορίᾳ ἐνεπεπτώκη, πᾶσαν ἤδη φωνὴν ἠφίειν, δεόμενοσ τοῖν ξένοιν ὥσπερ Διοσκούρων ἐπικαλούμενοσ σῶσαι ἡμᾶσ, ἐμέ τε καὶ τὸ μειράκιον, ἐκ τῆσ τρικυμίασ τοῦ λόγου, καὶ παντὶ τρόπῳ σπουδάσαι, καὶ σπουδάσαντασ ἐπιδεῖξαι τίσ ποτ’ ἐστὶν ἡ ἐπιστήμη ἧσ τυχόντεσ ἂν καλῶσ τὸν ἐπίλοιπον βίον διέλθοιμεν. τί οὖν;

ἠθέλησέν τι ὑμῖν ἐπιδεῖξαι ὁ Εὐθύδημοσ; πῶσ γὰρ οὔ; πότερον δή σε, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ταύτην τὴν ἐπιστήμην, περὶ ἣν πάλαι ἀπορεῖτε, διδάξω, ἢ ἐπιδείξω ἔχοντα;

ὦ μακάριε, ἦν δ’ ἐγώ, ἔστι δὲ ἐπὶ σοὶ τοῦτο;

πάνυ μὲν οὖν, ἔφη.

ἐπίδειξον τοίνυν με νὴ Δί’, ἔφην ἐγώ, ἔχοντα·

πολὺ γὰρ ῥᾷον ἢ μανθάνειν τηλικόνδε ἄνδρα. φέρε δή μοι ἀπόκριναι, ἔφη·

ἔστιν ὅτι ἐπίστασαι; πάνυ γε, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ πολλά, σμικρά γε. ἀρκεῖ, ἔφη. ἆρ’ οὖν δοκεῖσ οἱο͂́ν τέ τι τῶν ὄντων τοῦτο ὃ τυγχάνει ὄν, αὐτὸ τοῦτο μὴ εἶναι; ἀλλὰ μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγε.

οὐκοῦν σύ, ἔφη, ἐπίστασαί τι; ἔγωγε. οὐκοῦν ἐπιστήμων εἶ, εἴπερ ἐπίστασαι; πάνυ γε, τούτου γε αὐτοῦ. οὐδὲν διαφέρει· ἀλλ’ οὐκ ἀνάγκη σε ἔχει πάντα ἐπίστασθαι ἐπιστήμονά γε ὄντα; μὰ Δί’, ἔφην ἐγώ· ἐπεὶ πολλὰ ἄλλ’ οὐκ ἐπίσταμαι. οὐκοῦν εἴ τι μὴ ἐπίστασαι, οὐκ ἐπιστήμων εἶ. ἐκείνου γε, ὦ φίλε, ἦν δ’ ἐγώ. ἧττον οὖν τι, ἔφη, οὐκ ἐπιστήμων εἶ; ἄρτι δὲ ἐπιστήμων ἔφησθα εἶναι· αὐτὸσ οὗτοσ ὃσ εἶ, καὶ αὖ πάλιν οὐκ εἶ, κατὰ ταὐτὰ ἅμα.

εἰε͂ν, ἦν δ’ ἐγώ, Εὐθύδημε·

τὸ γὰρ λεγόμενον, καλὰ δὴ παταγεῖσ· πῶσ οὖν ἐπίσταμαι ἐκείνην τὴν ἐπιστήμην ἣν ἐζητοῦμεν; ὡσ δὴ τοῦτο ἀδύνατόν ἐστιν τὸ αὐτὸ εἶναί τε καὶ μή, εἴπερ ἓν ἐπίσταμαι, ἅπαντα ἐπίσταμαι ‐ οὐ γὰρ ἂν εἰήν ἐπιστήμων τε καὶ ἀνεπιστήμων ἅμα ‐ ἐπεὶ δὲ πάντα ἐπίσταμαι, κἀκείνην δὴ τὴν ἐπιστήμην ἔχω· ἆρα οὕτωσ λέγεισ, καὶ τοῦτό ἐστιν τὸ σοφόν; αὐτὸσ σαυτόν γε δὴ ἐξελέγχεισ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ.

τί δέ, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Εὐθύδημε, σὺ οὐ πέπονθασ τοῦτο τὸ αὐτὸ πάθοσ;

ἐγὼ γάρ τοι μετὰ σοῦ ὁτιοῦν ἂν πάσχων καὶ μετὰ Διονυσοδώρου τοῦδε, φίλησ κεφαλῆσ, οὐκ ἂν πάνυ ἀγανακτοίην. εἰπέ μοι, σφὼ οὐχὶ τὰ μὲν ἐπίστασθον τῶν ὄντων, τὰ δὲ οὐκ ἐπίστασθον; ἥκιστά γε, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ὁ Διονυσόδωροσ.

πῶσ λέγετον;

ἔφην ἐγώ· ἀλλ’ οὐδὲν ἄρα ἐπίστασθον; καὶ μάλα, ἦ δ’ ὅσ.

πάντ’ ἄρα, ἔφην ἐγώ, ἐπίστασθον, ἐπειδήπερ καὶ ὁτιοῦν;

πάντ’, ἔφη·

καὶ σύ γε πρόσ, εἴπερ καὶ ἓν ἐπίστασαι, πάντα ἐπίστασαι. ὦ Ζεῦ, ἔφην ἐγώ, ὡσ θαυμαστὸν λέγεισ καὶ ἀγαθὸν μέγα πεφάνθαι.

μῶν καὶ οἱ ἄλλοι πάντεσ ἄνθρωποι πάντ’ ἐπίστανται, ἢ οὐδέν; οὐ γὰρ δήπου, ἔφη, τὰ μὲν ἐπίστανται, τὰ δ’ οὐκ ἐπίστανται, καὶ εἰσὶν ἅμα ἐπιστήμονέσ τε καὶ ἀνεπιστήμονεσ.

ἀλλὰ τί;

ἦν δ’ ἐγώ. πάντεσ, ἦ δ’ ὅσ, πάντα ἐπίστανται, εἴπερ καὶ ἕν.

ὦ πρὸσ τῶν θεῶν, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Διονυσόδωρε ‐ δῆλοι γάρ μοί ἐστον ἤδη ὅτι σπουδάζετον, καὶ μόλισ ὑμᾶσ προυκαλεσάμην σπουδάζειν ‐ αὐτὼ τῷ ὄντι πάντα ἐπίστασθον;

οἱο͂ν τεκτονικὴν καὶ σκυτικήν; πάνυ γ’, ἔφη.

ἦ καὶ νευρορραφεῖν δυνατώ ἐστον;

καὶ ναὶ μὰ Δία καττύειν, ἔφη.

ἦ καὶ τὰ τοιαῦτα, τοὺσ ἀστέρασ ὁπόσοι εἰσί, καὶ τὴν ἄμμον;

πάνυ γε, ἦ δ’ ὅσ·

εἶτ’ οὐκ ἂν οἰεί ὁμολογῆσαι ἡμᾶσ; καὶ ὁ Κτήσιπποσ ὑπολαβών·

τεκμήριόν τί μοι τούτων ἐπιδείξατον τοιόνδε, ᾧ εἴσομαι ὅτι ἀληθῆ λέγετον.

τί ἐπιδείξω;

ἔφη. οἶσθα Εὐθύδημον ὁπόσουσ ὀδόντασ ἔχει, καὶ ὁ Εὐθύδημοσ ὁπόσουσ σύ;

οὐκ ἐξαρκεῖ σοι, ἔφη, ἀκοῦσαι ὅτι πάντα ἐπιστάμεθα;

μηδαμῶσ, ἦ δ’ ὅσ, ἀλλὰ τοῦτο ἔτι ἡμῖν μόνον εἴπατον καὶ ἐπιδείξατον ὅτι ἀληθῆ λέγετον·

καὶ ἐὰν εἴπητον ὁπόσουσ ἑκάτεροσ ἔχει ὑμῶν, καὶ φαίνησθε γνόντεσ ἡμῶν ἀριθμησάντων, ἤδη πεισόμεθα ὑμῖν καὶ τἆλλα. ἡγουμένω οὖν σκώπτεσθαι οὐκ ἠθελέτην, ἀλλ’ ὡμολογησάτην πάντα χρήματα ἐπίστασθαι, καθ’ ἓν ἕκαστον ἐρωτώμενοι ὑπὸ Κτησίππου.

ὁ γὰρ Κτήσιπποσ πάνυ ἀπαρακαλύπτωσ οὐδὲν ὅτι οὐκ ἠρώτα τελευτῶν, καὶ τὰ αἴσχιστα, εἰ ἐπισταίσθην· τὼ δὲ ἀνδρειότατα ὁμόσε ᾔτην τοῖσ ἐρωτήμασιν, ὁμολογοῦντεσ εἰδέναι, ὥσπερ οἱ κάπροι οἱ πρὸσ τὴν πληγὴν ὁμόσε ὠθούμενοι, ὥστ’ ἔγωγε καὶ αὐτόσ, ὦ Κρίτων, ὑπ’ ἀπιστίασ ἠναγκάσθην τελευτῶν ἐρέσθαι τὸν Εὐθύδημον εἰ καὶ ὀρχεῖσθαι ἐπίσταιτο ὁ Διονυσόδωροσ· ὁ δέ, πάνυ, ἔφη.

οὐ δήπου, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ ἐσ μαχαίρασ γε κυβιστᾶν καὶ ἐπὶ τροχοῦ δινεῖσθαι τηλικοῦτοσ ὤν, οὕτω πόρρω σοφίασ ἥκεισ;

οὐδέν, ἔφη, ὅτι οὔ.

πότερον δέ, ἦν δ’ ἐγώ, πάντα νῦν μόνον ἐπίστασθον ἢ καὶ ἀεί;

καὶ ἀεί, ἔφη.

καὶ ὅτε παιδία ἤστην καὶ εὐθὺσ γενόμενοι ἠπίστασθε πάντα;

ἐφάτην ἅμα ἀμφοτέρω.

καὶ ἡμῖν μὲν ἄπιστον ἐδόκει τὸ πρᾶγμα εἶναι·

ὁ δ’ Εὐθύδημοσ, ἀπιστεῖσ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ; πλήν γ’ ὅτι, <ἦν δ’> ἐγώ, εἰκὸσ ὑμᾶσ ἐστι σοφοὺσ εἶναι.

ἀλλ’ ἤν, ἔφη, ἐθελήσῃσ μοι ἀποκρίνεσθαι, ἐγὼ ἐπιδείξω καὶ σὲ ταῦτα τὰ θαυμαστὰ ὁμολογοῦντα.

ἀλλὰ μήν, ἦν δ’ ἐγώ, ἥδιστα ταῦτα ἐξελέγχομαι.

εἰ γάρ τοι λέληθα ἐμαυτὸν σοφὸσ ὤν, σὺ δὲ τοῦτο ἐπιδείξεισ ὡσ πάντα ἐπίσταμαι καὶ ἀεί, τί μεῖζον ἑρ́μαιον αὐτοῦ ἂν εὑρ́οιμι ἐν παντὶ τῷ βίῳ; ἀποκρίνου δή, ἔφη.

ὡσ ἀποκρινουμένου ἐρώτα.

ἆρ’ οὖν, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ἐπιστήμων του εἶ ἢ οὔ;

ἔγωγε. πότερον οὖν ᾧ ἐπιστήμων εἶ, τούτῳ καὶ ἐπίστασαι, ἢ ἄλλῳ τῳ; ὡῖ ἐπιστήμων. οἶμαι γάρ σε τὴν ψυχὴν λέγειν· ἢ οὐ τοῦτο λέγεισ; οὐκ αἰσχύνῃ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ;

ἐρωτώμενοσ ἀντερωτᾷσ; εἰε͂ν, ἦν δ’ ἐγώ·

ἀλλὰ πῶσ ποιῶ; οὕτω γὰρ ποιήσω ὅπωσ ἂν σὺ κελεύῃσ. ὅταν μὴ εἰδῶ ὅτι ἐρωτᾷσ, κελεύεισ με ὅμωσ ἀποκρίνεσθαι, ἀλλὰ μὴ ἐπανερέσθαι; ὑπολαμβάνεισ γὰρ δήπου τι, ἔφη, ὃ λέγω;

ἔγωγε, ἦν δ’ ἐγώ.

πρὸσ τοῦτο τοίνυν ἀποκρίνου ὃ ὑπολαμβάνεισ.

τί οὖν, ἔφην, ἂν σὺ μὲν ἄλλῃ ἐρωτᾷσ διανοούμενοσ, ἐγὼ δὲ ἄλλῃ ὑπολάβω, ἔπειτα πρὸσ τοῦτο ἀποκρίνωμαι, ἐξαρκεῖ σοι ἐὰν μηδὲν πρὸσ ἔποσ ἀποκρίνωμαι;

ἔμοιγε, ἦ δ’ ὅσ·

οὐ μέντοι σοί γε, ὡσ ἐγᾦμαι. οὐ τοίνυν μὰ Δία ἀποκρινοῦμαι, ἦν δ’ ἐγώ, πρότερον πρὶν ἂν πύθωμαι.

οὐκ ἀποκρινῇ, ἔφη, πρὸσ ἃ ἂν ἀεὶ ὑπολαμβάνῃσ, ὅτι ἔχων φλυαρεῖσ καὶ ἀρχαιότεροσ εἶ τοῦ δέοντοσ.

κἀγὼ ἔγνων αὐτὸν ὅτι μοι χαλεπαίνοι διαστέλλοντι τὰ λεγόμενα, βουλόμενόσ με θηρεῦσαι τὰ ὀνόματα περιστήσασ.

ἀνεμνήσθην οὖν τοῦ Κόννου, ὅτι μοι κἀκεῖνοσ χαλεπαίνει ἑκάστοτε ὅταν αὐτῷ μὴ ὑπείκω, ἔπειτά μου ἧττον ἐπιμελεῖται ὡσ ἀμαθοῦσ ὄντοσ· ἐπεὶ δὲ οὖν διενενοήμην καὶ παρὰ τοῦτον φοιτᾶν, ᾠήθην δεῖν ὑπείκειν, μή με σκαιὸν ἡγησάμενοσ φοιτητὴν μὴ προσδέχοιτο. εἶπον οὖν· ἀλλ’ εἰ δοκεῖ σοι, Εὐθύδημε, οὕτω ποιεῖν, ποιητέον· σὺ γὰρ πάντωσ που κάλλιον ἐπίστασαι διαλέγεσθαι ἢ ἐγώ, τέχνην ἔχων ἰδιώτου ἀνθρώπου.

ἐρώτα οὖν πάλιν ἐξ ἀρχῆσ. ἀποκρίνου δή, ἔφη, πάλιν, πότερον ἐπίστασαί τῳ ἃ ἐπίστασαι, ἢ οὔ;

ἔγωγε, ἔφην, τῇ γε ψυχῇ. οὗτοσ αὖ, ἔφη, προσαποκρίνεται τοῖσ ἐρωτωμένοισ.

οὐ γὰρ ἔγωγε ἐρωτῶ ὅτῳ, ἀλλ’ εἰ ἐπίστασαί τῳ. πλέον αὖ, ἔφην ἐγώ, τοῦ δέοντοσ ἀπεκρινάμην ὑπὸ ἀπαιδευσίασ.

ἀλλὰ συγγίγνωσκέ μοι· ἀποκρινοῦμαι γὰρ ἤδη ἁπλῶσ ὅτι ἐπίσταμαί τῳ ἃ ἐπίσταμαι. πότερον, ἦ δ’ ὅσ, τῷ αὐτῷ τούτῳ γ’ ἀεί, ἢ ἔστι μὲν ὅτε τούτῳ, ἔστιν δὲ ὅτε ἑτέρῳ; ἀεί, ὅταν ἐπίστωμαι, ἦν δ’ ἐγώ, τούτῳ. οὐκ αὖ, ἔφη, παύσῃ παραφθεγγόμενοσ;

ἀλλ’ ὅπωσ μή τι ἡμᾶσ σφήλῃ τὸ "ἀεὶ" τοῦτο.

οὔκουν ἡμᾶσ γ’, ἔφη, ἀλλ’ εἴπερ, σέ.

ἀλλ’ ἀποκρίνου· ἦ ἀεὶ τούτῳ ἐπίστασαι; ἀεί, ἦν δ’ ἐγώ, ἐπειδὴ δεῖ ἀφελεῖν τὸ "ὅταν. " οὐκοῦν ἀεὶ μὲν τούτῳ ἐπίστασαι· ἀεὶ δ’ ἐπιστάμενοσ πότερον τὰ μὲν τούτῳ ἐπίστασαι ᾧ ἐπίστασαι, τὰ δ’ ἄλλῳ, ἢ τούτῳ πάντα; τούτῳ, ἔφην ἐγώ, ἅπαντα, ἅ γ’ ἐπίσταμαι. τοῦτ’ ἐκεῖνο, ἔφη·

ἥκει τὸ αὐτὸ παράφθεγμα. ἀλλ’ ἀφαιρῶ, ἔφην ἐγώ, τὸ "ἅ γ’ ἐπίσταμαι.

ἀλλὰ μηδὲ ἕν, ἔφη, ἀφέλῃσ·

οὐδὲν γάρ σου δέομαι. ἀλλά μοι ἀπόκριναι·

δύναιο ἂν ἅπαντα ἐπίστασθαι, εἰ μὴ πάντα ἐπίσταιο; τέρασ γὰρ ἂν εἰή, ἦν δ’ ἐγώ.

καὶ ὃσ εἶπε·

Προστίθει τοίνυν ἤδη ὅτι βούλει· ἅπαντα γὰρ ὁμολογεῖσ ἐπίστασθαι. ἐοίκα, ἔφην ἐγώ, ἐπειδήπερ γε οὐδεμίαν ἔχει δύναμιν τὸ "ἃ ἐπίσταμαι," πάντα δὲ ἐπίσταμαι.

οὐκοῦν καὶ ἀεὶ ὡμολόγηκασ ἐπίστασθαι τούτῳ ᾧ ἐπίστασαι, εἴτε ὅταν ἐπίστῃ εἴτε ὅπωσ βούλει·

ἀεὶ γὰρ ὡμολόγηκασ ἐπίστασθαι καὶ ἅμα πάντα. δῆλον οὖν ὅτι καὶ παῖσ ὢν ἠπίστω, καὶ ὅτ’ ἐγίγνου, καὶ ὅτ’ ἐφύου· καὶ πρὶν αὐτὸσ γενέσθαι, καὶ πρὶν οὐρανὸν καὶ γῆν γενέσθαι, ἠπίστω ἅπαντα, εἴπερ ἀεὶ ἐπίστασαι.

καὶ ναὶ μὰ Δία, ἔφη, αὐτὸσ ἀεὶ ἐπιστήσῃ καὶ ἅπαντα, ἂν ἐγὼ βούλωμαι. ἀλλὰ βουληθείησ, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ πολυτίμητε Εὐθύδημε, εἰ δὴ τῷ ὄντι ἀληθῆ λέγεισ.

ἀλλ’ οὔ σοι πάνυ πιστεύω ἱκανῷ εἶναι, εἰ μή σοι συμβουληθείη ὁ ἀδελφόσ σου οὑτοσὶ Διονυσόδωροσ· οὕτω δὲ τάχα ἄν. εἴπετον δέ μοι, ἦν δ’ ἐγώ ‐ τὰ μὲν γὰρ ἄλλα οὐκ ἔχω ὑμῖν πῶσ ἀμφισβητοίην, οὕτωσ εἰσ σοφίαν τερατώδεσιν ἀνθρώποισ, ὅπωσ ἐγὼ οὐ πάντα ἐπίσταμαι, ἐπειδή γε ὑμεῖσ φατε ‐ τὰ δὲ τοιάδε πῶσ φῶ ἐπίστασθαι, Εὐθύδημε, ὡσ οἱ ἀγαθοὶ ἄνδρεσ ἄδικοί εἰσιν; φέρε εἰπέ, τοῦτο ἐπίσταμαι ἢ οὐκ ἐπίσταμαι;

ἐπίστασαι μέντοι, ἔφη.

τί;

ἦν δ’ ἐγώ. ὅτι οὐκ ἄδικοί εἰσιν οἱ ἀγαθοί.

πάνυ γε, ἦν δ’ ἐγώ, πάλαι.

ἀλλ’ οὐ τοῦτο ἐρωτῶ· ἀλλ’ ὡσ ἄδικοί εἰσιν οἱ ἀγαθοί, ποῦ ἐγὼ τοῦτο ἔμαθον; οὐδαμοῦ, ἔφη ὁ Διονυσόδωροσ.

οὐκ ἄρα ἐπίσταμαι, ἔφην, τοῦτο ἐγώ.

διαφθείρεισ, ἔφη, τὸν λόγον, ὁ Εὐθύδημοσ πρὸσ τὸν Διονυσόδωρον, καὶ φανήσεται οὑτοσὶ οὐκ ἐπιστάμενοσ, καὶ ἐπιστήμων ἅμα ὢν καὶ ἀνεπιστήμων.

καὶ ὁ Διονυσόδωροσ ἠρυθρίασεν. ἀλλὰ σύ, ἦν δ’ ἐγώ, πῶσ λέγεισ, ὦ Εὐθύδημε;

σοι ὀρθῶσ ἁδελφὸσ λέγειν ὁ πάντ’ εἰδώσ;

ἀδελφὸσ γάρ, ἔφη, ἐγώ εἰμι Εὐθυδήμου, ταχὺ ὑπολαβὼν ὁ Διονυσόδωροσ;

κἀγὼ εἶπον·

ἐάσον, ὠγαθέ, ἑώσ ἂν Εὐθύδημόσ με διδάξῃ ὡσ ἐπίσταμαι τοὺσ ἀγαθοὺσ ἄνδρασ ὅτι ἄδικοί εἰσι, καὶ μή μοι φθονήσῃσ τοῦ μαθήματοσ. φεύγεισ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ὁ Διονυσόδωροσ, καὶ οὐκ ἐθέλεισ ἀποκρίνεσθαι.

εἰκότωσ γ’, εἶπον ἐγώ·

ἥττων γάρ εἰμι καὶ τοῦ ἑτέρου ὑμῶν, ὥστε πολλοῦ δέω μὴ οὐ δύο γε φεύγειν. πολὺ γάρ πού εἰμι φαυλότεροσ τοῦ Ἡρακλέουσ, ὃσ οὐχ οἱο͂́σ τε ἦν τῇ τε ὕδρᾳ διαμάχεσθαι, σοφιστρίᾳ οὔσῃ καὶ διὰ τὴν σοφίαν ἀνιείσῃ, εἰ μίαν κεφαλὴν τοῦ λόγου τισ ἀποτέμοι, πολλὰσ ἀντὶ τῆσ μιᾶσ, καὶ καρκίνῳ τινὶ ἑτέρῳ σοφιστῇ ἐκ θαλάττησ ἀφιγμένῳ, νεωστί, μοι δοκεῖν, καταπεπλευκότι· ὃσ ἐπειδὴ αὐτὸν ἐλύπει οὕτωσ ἐκ τοῦ ἐπ’ ἀριστερὰ λέγων καὶ δάκνων, τὸν Ιὄλεων τὸν ἀδελφιδοῦν βοηθὸν ἐπεκαλέσατο, ὁ δὲ αὐτῷ ἱκανῶσ ἐβοήθησεν.

ὁ δ’ ἐμὸσ Ιὄλεωσ Πατροκλῆσ εἰ ἔλθοι, πλέον ἂν θάτερον ποιήσειεν.

ἀπόκριναι δή, ἔφη ὁ Διονυσόδωροσ, ὁπότε σοι ταῦτα ὕμνηται·

πότερον ὁ Ιὄλεωσ τοῦ Ἡρακλέουσ μᾶλλον ἦν ἀδελφιδοῦσ ἢ σόσ; κράτιστον τοίνυν μοι, ὦ Διονυσόδωρε, ἦν δ’ ἐγώ, ἀποκρίνασθαί σοι.

οὐ γὰρ μὴ ἀνῇσ ἐρωτῶν, σχεδόν τι ἐγὼ τοῦτ’ εὖ οἶδα, φθονῶν καὶ διακωλύων, ἵνα μὴ διδάξῃ με Εὐθύδημοσ ἐκεῖνο τὸ σοφόν. ἀποκρίνου δή, ἔφη. ἀποκρίνομαι δή, εἶπον, ὅτι τοῦ Ἡρακλέουσ ἦν ὁ Ιὄλεωσ ἀδελφιδοῦσ, ἐμὸσ δ’, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, οὐδ’ ὁπωστιοῦν. οὐ γὰρ Πατροκλῆσ ἦν αὐτῷ πατήρ, ὁ ἐμὸσ ἀδελφόσ, ἀλλὰ παραπλήσιον μὲν τοὔνομα Ἰφικλῆσ, ὁ Ἡρακλέουσ ἀδελφόσ. Πατροκλῆσ δέ, ἦ δ’ ὅσ, σόσ; πάνυ γ’, ἔφην ἐγώ, ὁμομήτριόσ γε, οὐ μέντοι ὁμοπάτριοσ.

ἀδελφὸσ ἄρα ἐστί σοι καὶ οὐκ ἀδελφόσ. οὐχ ὁμοπάτριόσ γε, ὦ βέλτιστε, ἔφην· ἐκείνου μὲν γὰρ Χαιρέδημοσ ἦν πατήρ, ἐμὸσ δὲ Σωφρονίσκοσ. πατὴρ δὲ ἦν, ἔφη, Σωφρονίσκοσ καὶ Χαιρέδημοσ; πάνυ γ’, ἔφην· ὁ μέν γε ἐμόσ, ὁ δὲ ἐκείνου.

οὐκοῦν, ἦ δ’ ὅσ, ἕτεροσ ἦν Χαιρέδημοσ τοῦ πατρόσ; τοὐμοῦ γ’, ἔφην ἐγώ. ἆρ’ οὖν πατὴρ ἦν ἕτεροσ ὢν πατρόσ; ἢ σὺ εἶ ὁ αὐτὸσ τῷ λίθῳ; δέδοικα μὲν ἔγωγ’, ἔφην, μὴ φανῶ ὑπὸ σοῦ ὁ αὐτόσ· οὐ μέντοι μοι δοκῶ. οὐκοῦν ἕτεροσ εἶ, ἔφη, τοῦ λίθου; ἕτεροσ μέντοι. ἄλλο τι οὖν ἕτεροσ, ἦ δ’ ὅσ, ὢν λίθου οὐ λίθοσ εἶ; καὶ ἕτεροσ ὢν χρυσοῦ οὐ χρυσὸσ εἶ; ἔστι ταῦτα. οὔκουν καὶ ὁ Χαιρέδημοσ, ἔφη, ἕτεροσ ὢν πατρὸσ οὐκ ἂν πατήρ ἐστιν. ἐοίκεν, ἦν δ’ ἐγώ, οὐ πατὴρ εἶναι. εἰ γὰρ δήπου, ἔφη, πατήρ ἐστιν ὁ Χαιρέδημοσ, ὑπολαβὼν ὁ Εὐθύδημοσ, πάλιν αὖ ὁ Σωφρονίσκοσ ἕτεροσ ὢν πατρὸσ οὐ πατήρ ἐστιν, ὥστε σύ, ὦ Σώκρατεσ, ἀπάτωρ εἶ.

καὶ ὁ Κτήσιπποσ ἐκδεξάμενοσ, ὁ δὲ ὑμέτεροσ, ἔφη, αὖ πατὴρ οὐ ταὐτὰ ταῦτα πέπονθεν;

ἕτερόσ ἐστιν τοὐμοῦ πατρόσ; πολλοῦ γ’, ἔφη, δεῖ, ὁ Εὐθύδημοσ. ἀλλά, ἦ δ’ ὅσ, ὁ αὐτόσ; ὁ αὐτὸσ μέντοι. οὐκ ἂν συμβουλοίμην. ἀλλὰ πότερον, ὦ Εὐθύδημε, ἐμὸσ μόνον ἐστὶ πατὴρ ἢ καὶ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων; καὶ τῶν ἄλλων, ἔφη·

ἢ οἰεί τὸν αὐτὸν πατέρα ὄντα οὐ πατέρα εἶναι; ὠίμην δῆτα, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ. τί δέ; ἦ δ’ ὅσ· χρυσὸν ὄντα μὴ χρυσὸν εἶναι; ἢ ἄνθρωπον ὄντα μὴ ἄνθρωπον; μὴ γάρ, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ, ὦ Εὐθύδημε, τὸ λεγόμενον, οὐ λίνον λίνῳ συνάπτεισ· δεινὸν γὰρ λέγεισ πρᾶγμα εἰ ὁ σὸσ πατὴρ πάντων ἐστὶν πατήρ. ἀλλ’ ἔστιν, ἔφη. πότερον ἀνθρώπων; ἦ δ’ ὃσ ὁ Κτήσιπποσ, ἢ καὶ ἵππων καὶ τῶν ἄλλων πάντων ζῴων; πάντων, ἔφη.

ἦ καὶ μήτηρ ἡ μήτηρ; καὶ ἡ μήτηρ γε. καὶ τῶν ἐχίνων ἄρα, ἔφη, ἡ σὴ μήτηρ μήτηρ ἐστὶ τῶν θαλαττίων. καὶ ἡ σή γ’, ἔφη. καὶ σὺ ἄρα ἀδελφὸσ εἶ τῶν κωβιῶν καὶ κυναρίων καὶ χοιριδίων. καὶ γὰρ σύ, ἔφη. κάπροσ ἄρα σοι πατήρ ἐστι καὶ κύων. καὶ γὰρ σοί, ἔφη. αὐτίκα δέ γε, ἦ δ’ ὃσ ὁ Διονυσόδωροσ, ἄν μοι ἀποκρίνῃ, ὦ Κτήσιππε, ὁμολογήσεισ ταῦτα.

εἰπὲ γάρ μοι, ἔστι σοι κύων; καὶ μάλα πονηρόσ, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ. ἔστιν οὖν αὐτῷ κυνίδια; καὶ μάλ’, ἔφη, ἕτερα τοιαῦτα.

οὐκοῦν πατήρ ἐστιν αὐτῶν ὁ κύων; ἔγωγέ τοι εἶδον, ἔφη, αὐτὸν ὀχεύοντα τὴν κύνα. τί οὖν; οὐ σόσ ἐστιν ὁ κύων; πάνυ γ’, ἔφη. οὐκοῦν πατὴρ ὢν σόσ ἐστιν, ὥστε σὸσ πατὴρ γίγνεται ὁ κύων καὶ σὺ κυναρίων ἀδελφόσ; καὶ αὖθισ ταχὺ ὑπολαβὼν ὁ Διονυσόδωροσ, ἵνα μὴ πρότερόν τι εἴποι ὁ Κτήσιπποσ, καὶ ἔτι γέ μοι μικρόν, ἔφη, ἀπόκριναι·

τύπτεισ τὸν κύνα τοῦτον; καὶ ὁ Κτήσιπποσ γελάσασ, νὴ τοὺσ θεούσ, ἔφη· οὐ γὰρ δύναμαι σέ. οὐκοῦν τὸν σαυτοῦ πατέρα, ἔφη, τύπτεισ; πολὺ μέντοι, ἔφη, δικαιότερον τὸν ὑμέτερον πατέρ’ ἂ<ν> τύπτοιμι, ὅτι μαθὼν σοφοὺσ ὑεῖσ οὕτωσ ἔφυσεν.

ἀλλ’ ἦ που, ὦ Εὐθύδημε ὁ Κτήσιπποσ, πόλλ’ ἀγαθὰ ἀπὸ τῆσ ὑμετέρασ σοφίασ ταύτησ ἀπολέλαυκεν ὁ πατὴρ ὁ ὑμέτερόσ τε καὶ τῶν κυνιδίων. ἀλλ’ οὐδὲν δεῖται πολλῶν ἀγαθῶν, ὦ Κτήσιππε, οὔτ’ ἐκεῖνοσ οὔτε σύ.

οὐδὲ σύ, ἦ δ’ ὅσ, ὦ Εὐθύδημε, αὐτόσ;

οὐδὲ ἄλλοσ γε οὐδεὶσ ἀνθρώπων.

εἰπὲ γάρ μοι, ὦ Κτήσιππε, εἰ ἀγαθὸν νομίζεισ εἶναι ἀσθενοῦντι φάρμακον πιεῖν ἢ οὐκ ἀγαθὸν εἶναι δοκεῖ σοι, ὅταν δέηται· ἢ εἰσ πόλεμον ὅταν ἰῄ, ὅπλα ἔχοντα μᾶλλον ἰέναι ἢ ἄνοπλον.

ἔμοιγε, ἔφη. καίτοι οἶμαί τί σε τῶν καλῶν ἐρεῖν. σὺ ἄριστα εἴσῃ, ἔφη· ἀλλ’ ἀποκρίνου. ἐπειδὴ γὰρ ὡμολόγεισ ἀγαθὸν εἶναι φάρμακον, ὅταν δέῃ, πίνειν ἀνθρώπῳ, ἄλλο τι τοῦτο τὸ ἀγαθὸν ὡσ πλεῖστον δεῖ πίνειν, καὶ καλῶσ ἐκεῖ ἕξει, ἐάν τισ αὐτῷ τρίψασ ἐγκεράσῃ ἐλλεβόρου ἅμαξαν; καὶ ὁ Κτήσιπποσ εἶπεν· πάνυ γε σφόδρα, ὦ Εὐθύδημε, ἐὰν ᾖ γε ὁ πίνων ὅσοσ ὁ ἀνδριὰσ ὁ ἐν Δελφοῖσ. οὐκοῦν, ἔφη, καὶ ἐν τῷ πολέμῳ ἐπειδὴ ἀγαθόν ἐστιν ὅπλα ἔχειν, ὡσ πλεῖστα δεῖ ἔχειν δόρατά τε καὶ ἀσπίδασ, ἐπειδήπερ ἀγαθόν ἐστιν; μάλα δήπου, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ·

σὺ δ’ οὐκ οἰεί, ὦ Εὐθύδημε, ἀλλὰ μίαν καὶ ἓν δόρυ; ἔγωγε. ἦ καὶ τὸν Γηρυόνην ἄν, ἔφη, καὶ τὸν Βριάρεων οὕτωσ σὺ ὁπλίσαισ; ἐγὼ δὲ ᾤμην σὲ δεινότερον εἶναι, ἅτε ὁπλομάχην ὄντα, καὶ τόνδε τὸν ἑταῖρον. καὶ ὁ μὲν Εὐθύδημοσ ἐσίγησεν·

ὁ δὲ Διονυσόδωροσ πρὸσ τὰ πρότερον ἀποκεκριμένα τῷ Κτησίππῳ ἤρετο, οὐκοῦν καὶ χρυσίον, ἦ δ’ ὅσ, ἀγαθὸν δοκεῖ σοι εἶναι ἔχειν; πάνυ, καὶ ταῦτά γε πολύ, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ.

τί οὖν; ἀγαθὰ οὐ δοκεῖ σοι χρῆναι ἀεί τ’ ἔχειν καὶ πανταχοῦ; σφόδρα γ’, ἔφη. οὐκοῦν καὶ τὸ χρυσίον ἀγαθὸν ὁμολογεῖσ εἶναι; ὡμολόγηκα μὲν οὖν, ἦ δ’ ὅσ. οὐκοῦν ἀεὶ δεῖ αὐτὸ ἔχειν καὶ πανταχοῦ καὶ ὡσ μάλιστα ἐν ἑαυτῷ; καὶ εἰή ἂν εὐδαιμονέστατοσ εἰ ἔχοι χρυσίου μὲν τρία τάλαντα ἐν τῇ γαστρί, τάλαντον δ’ ἐν τῷ κρανίῳ, στατῆρα δὲ χρυσοῦ ἐν ἑκατέρῳ τὠφθαλμῷ; φασί γε οὖν, ὦ Εὐθύδημε, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ, τούτουσ εὐδαιμονεστάτουσ εἶναι Σκυθῶν καὶ ἀρίστουσ ἄνδρασ, οἳ χρυσίον τε ἐν τοῖσ κρανίοισ ἔχουσιν πολὺ τοῖσ ἑαυτῶν, ὥσπερ σὺ νυνδὴ ἔλεγεσ τὸν κύνα τὸν πατέρα, καὶ ὃ θαυμασιώτερόν γε ἔτι, ὅτι καὶ πίνουσιν ἐκ τῶν ἑαυτῶν κρανίων κεχρυσωμένων, καὶ ταῦτα ἐντὸσ καθορῶσιν, τὴν ἑαυτῶν κορυφὴν ἐν ταῖσ χερσὶν ἔχοντεσ.

πότερον δὲ ὁρῶσιν, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ, καὶ Σκύθαι τε καὶ οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι τὰ δυνατὰ ὁρᾶν ἢ τὰ ἀδύνατα;

τὰ δυνατὰ δήπου. οὐκοῦν καὶ σύ, ἔφη; κἀγώ. ὁρᾷσ οὖν τὰ ἡμέτερα ἱμάτια; ναί. δυνατὰ οὖν ὁρᾶν ἐστὶν ταῦτα. ὑπερφυῶσ, ἔφη ὁ Κτήσιπποσ. τί δέ; ἦ δ’ ὅσ. μηδέν. σὺ δὲ ἴσωσ οὐκ οἰεί αὐτὰ ὁρᾶν· οὕτωσ ἡδὺσ εἶ. ἀλλά μοι δοκεῖσ, Εὐθύδημε, οὐ καθεύδων ἐπικεκοιμῆσθαι καί, <εἰ> οἱο͂́ν τε λέγοντα μηδὲν λέγειν, καὶ σὺ τοῦτο ποιεῖν. ἦ γὰρ οὐχ οἱο͂́ν τ’, ἔφη ὁ Διονυσόδωροσ, σιγῶντα λέγειν;

οὐδ’ ὁπωστιοῦν, ἦ δ’ ὃσ ὁ Κτήσιπποσ. ἆρ’ οὐδὲ λέγοντα σιγᾶν; ἔτι ἧττον, ἔφη. ὅταν οὖν λίθουσ λέγῃσ καὶ ξύλα καὶ σιδήρια, οὐ σιγῶντα λέγεισ; οὔκουν εἴ γε ἐγώ, ἔφη, παρέρχομαι ἐν τοῖσ χαλκείοισ, ἀλλὰ φθεγγόμενα καὶ βοῶντα μέγιστον τὰ σιδήρια λέγεται, ἐάν τισ ἅψηται· ὥστε τοῦτο μὲν ὑπὸ σοφίασ ἔλαθεσ οὐδὲν εἰπών. ἀλλ’ ἔτι μοι τὸ ἕτερον ἐπιδείξατον, ὅπωσ αὖ ἔστιν λέγοντα σιγᾶν. καί μοι ἐδόκει ὑπεραγωνιᾶν ὁ Κτήσιπποσ διὰ τὰ παιδικά.

ὅταν σιγᾷσ, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ, οὐ πάντα σιγᾷσ;

ἔγωγε, ἦ δ’ ὅσ. οὐκοῦν καὶ τὰ λέγοντα σιγᾷσ, εἴπερ τῶν ἁπάντων ἐστὶν τὰ λεγόμενα. τί δέ; ἔφη ὁ Κτήσιπποσ, οὐ σιγᾷ πάντα; οὐ δήπου, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ. ἀλλ’ ἄρα, ὦ βέλτιστε, λέγει τὰ πάντα; τά γε δήπου λέγοντα. ἀλλά, ἦ δ’ ὅσ, οὐ τοῦτο ἐρωτῶ, ἀλλὰ τὰ πάντα σιγᾷ ἢ λέγει; οὐδέτερα καὶ ἀμφότερα, ἔφη ὑφαρπάσασ ὁ Διονυσόδωροσ·

εὖ γὰρ οἶδα ὅτι τῇ ἀποκρίσει οὐχ ἕξεισ ὅτι χρῇ. καὶ ὁ Κτήσιπποσ, ὥσπερ εἰώθει, μέγα πάνυ ἀνακαγχάσασ, ὦ Εὐθύδημε, ἔφη, ὁ ἀδελφόσ σου ἐξημφοτέρικεν τὸν λόγον, καὶ ἀπόλωλέ τε καὶ ἥττηται.

καὶ ὁ Κλεινίασ πάνυ ἥσθη καὶ ἐγέλασεν, ὥστε ὁ Κτήσιπποσ ἐγένετο πλεῖον ἢ δεκαπλάσιοσ. ὁ δέ μοι δοκεῖ ἅτε πανοῦργοσ ὤν, ὁ Κτήσιπποσ, παρ’ αὐτῶν τούτων αὐτὰ ταῦτα παρηκηκόει· οὐ γάρ ἐστιν ἄλλων τοιαύτη σοφία τῶν νῦν ἀνθρώπων. κἀγὼ εἶπον·

τί γελᾷσ, ὦ Κλεινία, ἐπὶ σπουδαίοισ οὕτω πράγμασιν καὶ καλοῖσ; σὺ γὰρ ἤδη τι πώποτ’ εἶδεσ, ὦ Σώκρατεσ, καλὸν πρᾶγμα;

ἔφη ὁ Διονυσόδωροσ. ἔγωγε, ἔφην, καὶ πολλά γε, ὦ Διονυσόδωρε.

ἆρα ἕτερα ὄντα τοῦ καλοῦ, ἔφη, ἢ ταὐτὰ τῷ καλῷ;

κἀγὼ ἐν παντὶ ἐγενόμην ὑπὸ ἀπορίασ, καὶ ἡγούμην δίκαια πεπονθέναι ὅτι ἔγρυξα, ὅμωσ δὲ ἕτερα ἔφην αὐτοῦ γε τοῦ καλοῦ·

πάρεστιν μέντοι ἑκάστῳ αὐτῶν κάλλοσ τι. ἐὰν οὖν, ἔφη, παραγένηταί σοι βοῦσ, βοῦσ εἶ, καὶ ὅτι νῦν ἐγώ σοι πάρειμι, Διονυσόδωροσ εἶ;

εὐφήμει τοῦτό γε, ἦν δ’ ἐγώ.

ἀλλὰ τίνα τρόπον, ἔφη, ἑτέρου ἑτέρῳ παραγενομένου τὸ ἕτερον ἕτερον ἂν εἰή;

ἆρα τοῦτο, ἔφην ἐγώ, ἀπορεῖσ;

ἤδη δὲ τοῖν ἀνδροῖν τὴν σοφίαν ἐπεχείρουν μιμεῖσθαι, ἅτε ἐπιθυμῶν αὐτῆσ. πῶσ γὰρ οὐκ ἀπορῶ, ἔφη, καὶ ἐγὼ καὶ οἱ ἄλλοι ἅπαντεσ ἄνθρωποι ὃ μὴ ἔστι;

τί λέγεισ, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Διονυσόδωρε;

οὐ τὸ καλὸν καλόν ἐστιν καὶ τὸ αἰσχρὸν αἰσχρόν; ἐὰν ἔμοιγε, ἔφη, δοκῇ. οὐκοῦν δοκεῖ; πάνυ γ’, ἔφη. οὐκοῦν καὶ τὸ ταὐτὸν ταὐτὸν καὶ τὸ ἕτερον ἕτερον; οὐ γὰρ δήπου τό γε ἕτερον ταὐτόν, ἀλλ’ ἔγωγε οὐδ’ ἂν παῖδα ᾤμην τοῦτο ἀπορῆσαι, ὡσ οὐ τὸ ἕτερον ἕτερόν ἐστιν. ἀλλ’, ὦ Διονυσόδωρε, τοῦτο μὲν ἑκὼν παρῆκασ, ἐπεὶ τὰ ἄλλα μοι δοκεῖτε ὥσπερ οἱ δημιουργοὶ οἷσ ἕκαστα προσήκει ἀπεργάζεσθαι, καὶ ὑμεῖσ τὸ διαλέγεσθαι παγκάλωσ ἀπεργάζεσθαι.

οἶσθα οὖν, ἔφη, ὅτι προσήκει ἑκάστοισ τῶν δημιουργῶν;

πρῶτον τίνα χαλκεύειν προσήκει, οἶσθα; ἔγωγε· ὅτι χαλκέα. τί δέ, κεραμεύειν; κεραμέα. τί δέ, σφάττειν τε καὶ ἐκδέρειν καὶ τὰ μικρὰ κρέα κατακόψαντα ἕψειν καὶ ὀπτᾶν; μάγειρον, ἦν δ’ ἐγώ.

οὐκοῦν ἐάν τισ, ἔφη, τὰ προσήκοντα πράττῃ, ὀρθῶσ πράξει; μάλιστα. προσήκει δέ γε, ὡσ φῄσ, τὸν μάγειρον κατακόπτειν καὶ ἐκδέρειν; ὡμολόγησασ ταῦτα ἢ οὔ; ὡμολόγησα, ἔφην, ἀλλὰ συγγνώμην μοι ἔχε. δῆλον τοίνυν, ἦ δ’ ὅσ, ὅτι ἄν τισ σφάξασ τὸν μάγειρον καὶ κατακόψασ ἑψήσῃ καὶ ὀπτήσῃ, τὰ προσήκοντα ποιήσει· καὶ ἐὰν τὸν χαλκέα τισ αὐτὸν χαλκεύῃ καὶ τὸν κεραμέα κεραμεύῃ, καὶ οὗτοσ τὰ προσήκοντα πράξει. ὦ Πόσειδον, ἦν δ’ ἐγώ, ἤδη κολοφῶνα ἐπιτιθεῖσ τῇ σοφίᾳ.

ἆρά μοί ποτε αὕτη παραγενήσεται ὥστε μοι οἰκεία γενέσθαι; ἐπιγνοίησ ἂν αὐτήν, ὦ Σώκρατεσ, ἔφη, οἰκείαν γενομένην;

ἐὰν σύ γε βούλῃ, ἔφην ἐγώ, δῆλον ὅτι.

τί δέ, ἦ δ’ ὅσ, τὰ σαυτοῦ οἰεί γιγνώσκειν;

εἰ μή τι σὺ ἄλλο λέγεισ·

ἀπὸ σοῦ γὰρ δεῖ ἄρχεσθαι, τελευτᾶν δ’ εἰσ Εὐθύδημον τόνδε. ἆρ’ οὖν, ἔφη, ταῦτα ἡγῇ σὰ εἶναι, ὧν ἂν ἄρξῃσ καὶ ἐξῇ σοι αὐτοῖσ χρῆσθαι ὅτι ἂν βούλῃ;

οἱο͂ν βοῦσ καὶ πρόβατον, ἆρ’ ἂν ἡγοῖο ταῦτα σὰ εἶναι, ἅ σοι ἐξείη καὶ ἀποδόσθαι καὶ δοῦναι καὶ θῦσαι ὅτῳ βούλοιο θεῶν;

ἃ δ’ ἂν μὴ οὕτωσ ἔχῃ, οὐ σά; κἀγώ ᾔδη γὰρ ὅτι ἐξ αὐτῶν καλόν τι ἀνακύψοιτο τῶν ἐρωτημάτων, καὶ ἅμα βουλόμενοσ ὅτι τάχιστ’ ἀκοῦσαι πάνυ μὲν οὖν, ἔφην, οὕτωσ ἔχει·

τὰ τοιαῦτά ἐστιν μόνα ἐμά. τί δέ; ζῷα, ἔφη, οὐ ταῦτα καλεῖσ ἃ ἂν ψυχὴν ἔχῃ; ναί, ἔφην.

ὁμολογεῖσ οὖν τῶν ζῴων ταῦτα μόνα εἶναι σά, περὶ ἃ ἄν σοι ἐξουσία ᾖ πάντα ταῦτα ποιεῖν ἃ νυνδὴ ἐγὼ ἔλεγον; ὁμολογῶ. καὶ ὅσ, εἰρωνικῶσ πάνυ ἐπισχὼν ὥσ τι μέγα σκοπούμενοσ, εἰπέ μοι, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ἔστιν σοι Ζεὺσ πατρῷοσ; καὶ ἐγὼ ὑποπτεύσασ ἥξειν τὸν λόγον οἷπερ ἐτελεύτησεν, ἄπορόν τινα στροφὴν ἔφευγόν τε καὶ ἐστρεφόμην ἤδη ὥσπερ ἐν δικτύῳ εἰλημμένοσ· οὐκ ἔστιν, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Διονυσόδωρε. ταλαίπωροσ ἄρα τισ σύ γε ἄνθρωποσ εἶ καὶ οὐδὲ Ἀθηναῖοσ, ᾧ μήτε θεοὶ πατρῷοί εἰσιν μήτε ἱερὰ μήτε ἄλλο μηδὲν καλὸν καὶ ἀγαθόν. ἐά, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Διονυσόδωρε, εὐφήμει τε καὶ μὴ χαλεπῶσ με προδίδασκε. ἔστι γὰρ ἔμοιγε καὶ βωμοὶ καὶ ἱερὰ οἰκεῖα καὶ πατρῷα καὶ τὰ ἄλλα ὅσαπερ τοῖσ ἄλλοισ Ἀθηναίοισ τῶν τοιούτων.

εἶτα τοῖσ ἄλλοισ, ἔφη, Ἀθηναίοισ οὐκ ἔστιν Ζεὺσ ὁ πατρῷοσ; οὐκ ἔστιν, ἦν δ’ ἐγώ, αὕτη ἡ ἐπωνυμία Ιὤνων οὐδενί, οὔθ’ ὅσοι ἐκ τῆσδε τῆσ πόλεωσ ἀπῳκισμένοι εἰσὶν οὔθ’ ἡμῖν, ἀλλὰ Ἀπόλλων πατρῷοσ διὰ τὴν τοῦ Ιὤνοσ γένεσιν· Ζεὺσ δ’ ἡμῖν πατρῷοσ μὲν οὐ καλεῖται, ἑρ́κειοσ δὲ καὶ φράτριοσ, καὶ Ἀθηναία φρατρία.

ἀλλ’ ἀρκεῖ γ’, ἔφη ὁ Διονυσόδωροσ· ἔστιν γάρ σοι, ὡσ ἐοίκεν, Ἀπόλλων τε καὶ Ζεὺσ καὶ Ἀθηνᾶ. πάνυ, ἦν δ’ ἐγώ. οὐκοῦν καὶ οὗτοι σοὶ θεοὶ ἂν εἰε͂ν; ἔφη. πρόγονοι, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ δεσπόται. ἀλλ’ οὖν σοί γε, ἔφη· ἢ οὐ σοὺσ ὡμολόγηκασ αὐτοὺσ εἶναι; ὡμολόγηκα, ἔφην· τί γὰρ πάθω; οὐκοῦν, ἔφη, καὶ ζῷά εἰσιν οὗτοι οἱ θεοί; ὡμολόγηκασ γὰρ ὅσα ψυχὴν ἔχει ζῷα εἶναι.

ἢ οὗτοι οἱ θεοὶ οὐκ ἔχουσιν ψυχήν; ἔχουσιν, ἦν δ’ ἐγώ. οὐκοῦν καὶ ζῷά εἰσιν; ζῷα, ἔφην. τῶν δέ γε ζῴων, ἔφη, ὡμολόγηκασ ταῦτ’ εἶναι σά, ὅσα ἄν σοι ἐξῇ καὶ δοῦναι καὶ ἀποδόσθαι καὶ θῦσαι δὴ θεῷ ὅτῳ ἂν βούλῃ. ὡμολόγηκα, ἔφην· οὐκ ἔστιν γάρ μοι ἀνάδυσισ, ὦ Εὐθύδημε. ἴθι δή μοι εὐθύσ, ἦ δ’ ὅσ, εἰπέ· καὶ τοὺσ ἄλλουσ θεούσ, ἆρα ἔξεστί σοι αὐτοὺσ ἀποδόσθαι ἢ δοῦναι ἢ ἄλλ’ ὅτι ἂν βούλῃ χρῆσθαι ὥσπερ τοῖσ ἄλλοισ ζῴοισ;

ἐγὼ μὲν οὖν, ὦ Κρίτων, ὥσπερ πληγεὶσ ὑπὸ τοῦ λόγου, ἐκείμην ἄφωνοσ·

ὁ δὲ Κτήσιππόσ μοι ἰὼν ὡσ βοηθήσων, Πυππὰξ ὦ Ἡράκλεισ, ἔφη, καλοῦ λόγου. καὶ ὁ Διονυσόδωροσ, πότερον οὖν, ἔφη, ὁ Ἡρακλῆσ πυππάξ ἐστιν ἢ ὁ πυππὰξ Ἡρακλῆσ; καὶ ὁ Κτήσιπποσ, ὦ Πόσειδον, ἔφη, δεινῶν λόγων. ἀφίσταμαι· ἀμάχω τὼ ἄνδρε. ἐνταῦθα μέντοι, ὦ φίλε Κρίτων, οὐδεὶσ ὅστισ οὐ τῶν παρόντων ὑπερεπῄνεσε τὸν λόγον καὶ τὼ ἄνδρε, καὶ γελῶντεσ καὶ κροτοῦντεσ καὶ χαίροντεσ ὀλίγου παρετάθησαν.

ἐπὶ μὲν γὰρ τοῖσ ἔμπροσθεν ἐφ’ ἑκάστοισ πᾶσι παγκάλωσ ἐθορύβουν μόνοι οἱ τοῦ Εὐθυδήμου ἐρασταί, ἐνταῦθα δὲ ὀλίγου καὶ οἱ κίονεσ οἱ ἐν τῷ Λυκείῳ ἐθορύβησάν τ’ ἐπὶ τοῖν ἀνδροῖν καὶ ἥσθησαν. ἐγὼ μὲν οὖν καὶ αὐτὸσ οὕτω διετέθην, ὥστε ὁμολογεῖν μηδένασ πώποτε ἀνθρώπουσ ἰδεῖν οὕτω σοφούσ, καὶ παντάπασι καταδουλωθεὶσ ὑπὸ τῆσ σοφίασ αὐτοῖν ἐπὶ τὸ ἐπαινεῖν τε καὶ ἐγκωμιάζειν αὐτὼ ἐτραπόμην, καὶ εἶπον· ὦ μακάριοι σφὼ τῆσ θαυμαστῆσ φύσεωσ, οἳ τοσοῦτον πρᾶγμα οὕτω ταχὺ καὶ ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ ἐξείργασθον.

πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα οἱ λόγοι ὑμῶν καλὰ ἔχουσιν, ὦ Εὐθύδημέ τε καὶ Διονυσόδωρε· ἐν δὲ τοῖσ καὶ τοῦτο μεγαλοπρεπέστατον, ὅτι τῶν πολλῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν σεμνῶν δὴ καὶ δοκούντων τὶ εἶναι οὐδὲν ὑμῖν μέλει, ἀλλὰ τῶν ὁμοίων ὑμῖν μόνον. ἐγὼ γὰρ εὖ οἶδα ὅτι τούτουσ τοὺσ λόγουσ πάνυ μὲν ἂν ὀλίγοι ἀγαπῷεν ἄνθρωποι ὅμοιοι ὑμῖν, οἱ δ’ ἄλλοι οὕτωσ ἀγνοοῦσιν αὐτούσ, ὥστ’ εὖ οἶδα ὅτι αἰσχυνθεῖεν ἂν μᾶλλον ἐξελέγχοντεσ τοιούτοισ λόγοισ τοὺσ ἄλλουσ ἢ αὐτοὶ ἐξελεγχόμενοι.

καὶ τόδε αὖ ἕτερον δημοτικόν τι καὶ πρᾷον ἐν τοῖσ λόγοισ· ὁπόταν φῆτε μήτε καλὸν εἶναι μηδὲν μήτε ἀγαθὸν πρᾶγμα μήτε λευκὸν μηδ’ ἄλλο τῶν τοιούτων μηδέν, μηδὲ τὸ παράπαν ἑτέρων ἕτερον, ἀτεχνῶσ μὲν τῷ ὄντι συρράπτετε τὰ στόματα τῶν ἀνθρώπων, ὥσπερ καὶ φατέ· ὅτι δ’ οὐ μόνον τὰ τῶν ἄλλων, ἀλλὰ δόξαιτε ἂν καὶ τὰ ὑμέτερα αὐτῶν, τοῦτο πάνυ χαρίεν τέ ἐστιν καὶ τὸ ἐπαχθὲσ τῶν λόγων ἀφαιρεῖται.

τὸ δὲ δὴ μέγιστον, ὅτι ταῦτα οὕτωσ ἔχει ὑμῖν καὶ τεχνικῶσ ἐξηύρηται, ὥστ’ ἐ<ν> πάνυ ὀλίγῳ χρόνῳ ὁντινοῦν ἂν μαθεῖν ἀνθρώπων· ἔγνων ἔγωγε καὶ τῷ Κτησίππῳ τὸν νοῦν προσέχων ὡσ ταχὺ ὑμᾶσ ἐκ τοῦ παραχρῆμα μιμεῖσθαι οἱο͂́σ τε ἦν. τοῦτο μὲν οὖν τοῦ πράγματοσ σφῶν τὸ σοφὸν πρὸσ μὲν τὸ ταχὺ παραδιδόναι καλόν, ἐναντίον δ’ ἀνθρώπων διαλέγεσθαι οὐκ ἐπιτήδειον, ἀλλ’ ἄν γέ μοι πείθησθε, εὐλαβήσεσθε μὴ πολλῶν ἐναντίον λέγειν, ἵνα μὴ ταχὺ ἐκμαθόντεσ ὑμῖν μὴ εἰδῶσιν χάριν.

ἀλλὰ μάλιστα μὲν αὐτὼ πρὸσ ἀλλήλω μόνω διαλέγεσθον· εἰ δὲ μή, εἴπερ ἄλλου του ἐναντίον, ἐκείνου μόνου ὃσ ἂν ὑμῖν διδῷ ἀργύριον. τὰ αὐτὰ δὲ ταῦτα, ἐὰν σωφρονῆτε, καὶ τοῖσ μαθηταῖσ συμβουλεύσετε, μηδέποτε μηδενὶ ἀνθρώπων διαλέγεσθαι ἀλλ’ ἢ ὑμῖν τε καὶ αὑτοῖσ· τὸ γὰρ σπάνιον, ὦ Εὐθύδημε, τίμιον, τὸ δὲ ὕδωρ εὐωνότατον, ἄριστον ὄν, ὡσ ἔφη Πίνδαροσ.

ἀλλ’ ἄγετε, ἦν δ’ ἐγώ, ὅπωσ κἀμὲ καὶ Κλεινίαν τόνδε παραδέξεσθον. ταῦτα, ὦ Κρίτων, καὶ ἄλλα ἄττα ἔτι βραχέα διαλεχθέντεσ ἀπῇμεν.

σκόπει οὖν ὅπωσ συμφοιτήσεισ παρὰ τὼ ἄνδρε, ὡσ ἐκείνω φατὸν οἱώ τε εἶναι διδάξαι τὸν ἐθέλοντ’ ἀργύριον διδόναι, καὶ οὔτε φύσιν οὔθ’ ἡλικίαν ἐξείργειν οὐδεμίαν ‐ ὃ δὲ καὶ σοὶ μάλιστα προσήκει ἀκοῦσαι, ὅτι οὐδὲ τοῦ χρηματίζεσθαί φατον διακωλύειν οὐδέν ‐ μὴ οὐ παραλαβεῖν ὁντινοῦν εὐπετῶσ τὴν σφετέραν σοφίαν. καὶ μήν, ὦ Σώκρατεσ, φιλήκοοσ μὲν ἔγωγε καὶ ἡδέωσ ἄν τι μανθάνοιμι, κινδυνεύω μέντοι κἀγὼ εἷσ εἶναι τῶν οὐχ ὁμοίων Εὐθυδήμῳ, ἀλλ’ ἐκείνων ὧν δὴ καὶ σὺ ἔλεγεσ, τῶν ἥδιον ἂν ἐξελεγχομένων ὑπὸ τῶν τοιούτων λόγων ἢ ἐξελεγχόντων.

ἀτὰρ γελοῖον μέν μοι δοκεῖ εἶναι τὸ νουθετεῖν σε, ὅμωσ δέ, ἅ γ’ ἤκουον, ἐθέλω σοι ἀπαγγεῖλαι.

τῶν ἀφ’ ὑμῶν ἀπιόντων ἴσθ’ ὅτι προσελθών τίσ μοι περιπατοῦντι, ἀνὴρ οἰόμενοσ πάνυ εἶναι σοφόσ, τούτων τισ τῶν περὶ τοὺσ λόγουσ τοὺσ εἰσ τὰ δικαστήρια δεινῶν, ὦ Κρίτων, ἔφη, οὐδὲν ἀκροᾷ τῶνδε τῶν σοφῶν; οὐ μὰ τὸν Δία, ἦν δ’ ἐγώ· οὐ γὰρ οἱο͂́σ τ’ ἦ προσστὰσ κατακούειν ὑπὸ τοῦ ὄχλου. καὶ μήν, ἔφη, ἄξιόν γ’ ἦν ἀκοῦσαι. τί δέ; ἦν δ’ ἐγώ.

ἵνα ἤκουσασ ἀνδρῶν διαλεγομένων οἳ νῦν σοφώτατοί εἰσι τῶν περὶ τοὺσ τοιούτουσ λόγουσ. κἀγὼ εἶπον· τί οὖν ἐφαίνοντό σοι; τί δὲ ἄλλο, ἦ δ’ ὅσ, ἢ οἱᾶ́περ ἀεὶ ἄν τισ τῶν τοιούτων ἀκούσαι ληρούντων καὶ περὶ οὐδενὸσ ἀξίων ἀναξίαν σπουδὴν ποιουμένων; οὑτωσὶ γάρ πωσ καὶ εἶπεν τοῖσ ὀνόμασιν. καὶ ἐγώ, ἀλλὰ μέντοι, ἔφην, χαρίεν γέ τι πρᾶγμά ἐστιν ἡ φιλοσοφία. ποῖον, ἔφη, χαρίεν, ὦ μακάριε; οὐδενὸσ μὲν οὖν ἄξιον.

ἀλλὰ καὶ εἰ νῦν παρεγένου, πάνυ ἄν σε οἶμαι αἰσχυνθῆναι ὑπὲρ τοῦ σεαυτοῦ ἑταίρου· οὕτωσ ἦν ἄτοποσ, ἐθέλων ἑαυτὸν παρέχειν ἀνθρώποισ οἷσ οὐδὲν μέλει ὅτι ἂν λέγωσιν, παντὸσ δὲ ῥήματοσ ἀντέχονται. καὶ οὗτοι, ὅπερ ἄρτι ἔλεγον, ἐν τοῖσ κράτιστοί εἰσι τῶν νῦν. ἀλλὰ γάρ, ὦ Κρίτων, ἔφη, τὸ πρᾶγμα αὐτὸ καὶ οἱ ἄνθρωποι οἱ ἐπὶ τῷ πράγματι διατρίβοντεσ φαῦλοί εἰσιν καὶ καταγέλαστοι. ἐμοὶ δέ, ὦ Σώκρατεσ, τὸ πρᾶγμα ἐδόκει οὐκ ὀρθῶσ ψέγειν οὔθ’ οὗτοσ οὔτ’ εἴ τισ ἄλλοσ ψέγει· τὸ μέντοι ἐθέλειν διαλέγεσθαι τοιούτοισ ἐναντίον πολλῶν ἀνθρώπων ὀρθῶσ μοι ἐδόκει μέμφεσθαι.

ὦ Κρίτων, θαυμάσιοί εἰσιν οἱ τοιοῦτοι ἄνδρεσ. ἀτὰρ οὔπω οἶδα ὅτι μέλλω ἐρεῖν. ποτέρων ἦν ὁ προσελθών σοι καὶ μεμφόμενοσ τὴν φιλοσοφίαν; πότερον τῶν ἀγωνίσασθαι δεινῶν ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ, ῥήτωρ τισ, ἢ τῶν τοὺσ τοιούτουσ εἰσπεμπόντων, ποιητὴσ τῶν λόγων οἷσ οἱ ῥήτορεσ ἀγωνίζονται; ἥκιστα νὴ τὸν Δία ῥήτωρ, οὐδὲ οἶμαι πώποτ’ αὐτὸν ἐπὶ δικαστήριον ἀναβεβηκέναι·

ἀλλ’ ἐπαί̈ειν αὐτόν φασι περὶ τοῦ πράγματοσ νὴ τὸν Δία καὶ δεινὸν εἶναι καὶ δεινοὺσ λόγουσ συντιθέναι. ἤδη μανθάνω· περὶ τούτων καὶ αὐτὸσ νυνδὴ ἔμελλον λέγειν. οὗτοι γάρ εἰσιν μέν, ὦ Κρίτων, οὓσ ἔφη Πρόδικοσ μεθόρια φιλοσόφου τε ἀνδρὸσ καὶ πολιτικοῦ, οἰόνται δ’ εἶναι πάντων σοφώτατοι ἀνθρώπων, πρὸσ δὲ τῷ εἶναι καὶ δοκεῖν πάνυ παρὰ πολλοῖσ, ὥστε παρὰ πᾶσιν εὐδοκιμεῖν ἐμποδὼν σφίσιν εἶναι οὐδένασ ἄλλουσ ἢ τοὺσ περὶ φιλοσοφίαν ἀνθρώπουσ. ἡγοῦνται οὖν, ἐὰν τούτουσ εἰσ δόξαν καταστήσωσιν μηδενὸσ δοκεῖν ἀξίουσ εἶναι, ἀναμφισβητήτωσ ἤδη παρὰ πᾶσιν τὰ νικητήρια εἰσ δόξαν οἴσεσθαι σοφίασ πέρι.

εἶναι μὲν γὰρ τῇ ἀληθείᾳ σφᾶσ σοφωτάτουσ, ἐν δὲ τοῖσ ἰδίοισ λόγοισ ὅταν ἀποληφθῶσιν, ὑπὸ τῶν ἀμφὶ Εὐθύδημον κολούεσθαι. σοφοὶ δὲ ἡγοῦνται εἶναι πάνυ ‐ εἰκότωσ· μετρίωσ μὲν γὰρ φιλοσοφίασ ἔχειν, μετρίωσ δὲ πολιτικῶν, πάνυ ἐξ εἰκότοσ λόγου ‐ μετέχειν γὰρ ἀμφοτέρων ὅσον ἔδει, ἐκτὸσ δὲ ὄντεσ κινδύνων καὶ ἀγώνων καρποῦσθαι τὴν σοφίαν. τί οὖν;

δοκοῦσί σοί τι, ὦ Σώκρατεσ, λέγειν; οὐ γάρ τοι ἀλλὰ ὅ γε λόγοσ ἔχει τινὰ εὐπρέπειαν τῶν ἀνδρῶν. καὶ γὰρ ἔχει ὄντωσ, ὦ Κρίτων, εὐπρέπειαν μᾶλλον ἢ ἀλήθειαν. οὐ γὰρ ῥᾴδιον αὐτοὺσ πεῖσαι ὅτι καὶ ἄνθρωποι καὶ τἆλλα πάντα ὅσα μεταξύ τινοιν δυοῖν ἐστιν καὶ ἀμφοτέροιν τυγχάνει μετέχοντα, ὅσα μὲν ἐκ κακοῦ καὶ ἀγαθοῦ, τοῦ μὲν βελτίω, τοῦ δὲ χείρω γίγνεται·

ὅσα δὲ ἐκ δυοῖν ἀγαθοῖν μὴ πρὸσ ταὐτόν, ἀμφοῖν χείρω πρὸσ ὃ ἂν ἑκάτερον ᾖ χρηστὸν ἐκείνων ἐξ ὧν συνετέθη· ὅσα δ’ ἐκ δυοῖν κακοῖν συντεθέντα μὴ πρὸσ τὸ αὐτὸ ὄντοιν ἐν τῷ μέσῳ ἐστίν, ταῦτα μόνα βελτίω ἑκατέρου ἐκείνων ἐστίν, ὧν ἀμφοτέρων μέροσ μετέχουσιν. εἰ μὲν οὖν ἡ φιλοσοφία ἀγαθόν ἐστιν καὶ ἡ πολιτικὴ πρᾶξισ, πρὸσ ἄλλο δὲ ἑκατέρα, οὗτοι δ’ ἀμφοτέρων μετέχοντεσ τούτων ἐν μέσῳ εἰσίν, οὐδὲν λέγουσιν ‐ ἀμφοτέρων γάρ εἰσι φαυλότεροι ‐ εἰ δὲ ἀγαθὸν καὶ κακόν, τῶν μὲν βελτίουσ, τῶν δὲ χείρουσ·

εἰ δὲ κακὰ ἀμφότερα, οὕτωσ ἄν τι λέγοιεν ἀληθέσ, ἄλλωσ δ’ οὐδαμῶσ. οὐκ ἂν οὖν οἶμαι αὐτοὺσ ὁμολογῆσαι οὔτε κακὼ αὐτὼ ἀμφοτέρω εἶναι οὔτε τὸ μὲν κακόν, τὸ δὲ ἀγαθόν· ἀλλὰ τῷ ὄντι οὗτοι ἀμφοτέρων μετέχοντεσ ἀμφοτέρων ἥττουσ εἰσὶν πρὸσ ἑκάτερον πρὸσ ὃ ἥ τε πολιτικὴ καὶ ἡ φιλοσοφία ἀξίω λόγου ἐστόν, καὶ τρίτοι ὄντεσ τῇ ἀληθείᾳ ζητοῦσι πρῶτοι δοκεῖν εἶναι.

συγγιγνώσκειν μὲν οὖν αὐτοῖσ χρὴ τῆσ ἐπιθυμίασ καὶ μὴ χαλεπαίνειν, ἡγεῖσθαι μέντοι τοιούτουσ εἶναι οἱοῖ́ εἰσιν· πάντα γὰρ ἄνδρα χρὴ ἀγαπᾶν ὅστισ καὶ ὁτιοῦν λέγει ἐχόμενον φρονήσεωσ πρᾶγμα καὶ ἀνδρείωσ ἐπεξιὼν διαπονεῖται. καὶ μήν, ὦ Σώκρατεσ, καὶ αὐτὸσ περὶ τῶν ὑέων, ὥσπερ ἀεὶ πρόσ σε λέγω, ἐν ἀπορίᾳ εἰμὶ τί δεῖ αὐτοῖσ χρήσασθαι.

ὁ μὲν οὖν νεώτεροσ ἔτι καὶ σμικρόσ ἐστιν, Κριτόβουλοσ δ’ ἤδη ἡλικίαν ἔχει καὶ δεῖταί τινοσ ὅστισ αὐτὸν ὀνήσει. ἐγὼ μὲν οὖν ὅταν σοὶ συγγένωμαι, οὕτω διατίθεμαι ὥστ’ ἐμοὶ δοκεῖ μανίαν εἶναι τὸ ἕνεκα τῶν παίδων ἄλλων μὲν πολλῶν σπουδὴν τοιαύτην ἐσχηκέναι, καὶ περὶ τοῦ γάμου ὅπωσ ἐκ γενναιοτάτησ ἔσονται μητρόσ, καὶ περὶ τῶν χρημάτων ὅπωσ ὡσ πλουσιώτατοι, αὐτῶν δὲ περὶ παιδείασ ἀμελῆσαι· ὅταν δὲ εἴσ τινα ἀποβλέψω τῶν φασκόντων ἂν παιδεῦσαι ἀνθρώπουσ, ἐκπέπληγμαι καί μοι δοκεῖ εἷσ ἕκαστοσ αὐτῶν σκοποῦντι πάνυ ἀλλόκοτοσ εἶναι, ὥσ γε πρὸσ σὲ τἀληθῆ εἰρῆσθαι·

ὥστε οὐκ ἔχω ὅπωσ προτρέπω τὸ μειράκιον ἐπὶ φιλοσοφίαν.

ὦ φίλε Κρίτων, οὐκ οἶσθα ὅτι ἐν παντὶ ἐπιτηδεύματι οἱ μὲν φαῦλοι πολλοὶ καὶ οὐδενὸσ ἄξιοι, οἱ δὲ σπουδαῖοι ὀλίγοι καὶ παντὸσ ἄξιοι; ἐπεὶ γυμναστικὴ οὐ καλὸν δοκεῖ σοι εἶναι, καὶ χρηματιστικὴ καὶ ῥητορικὴ καὶ στρατηγία; ἔμοιγε πάντωσ δήπου. τί οὖν; ἐν ἑκάστῃ τούτων τοὺσ πολλοὺσ πρὸσ ἕκαστον τὸ ἔργον οὐ καταγελάστουσ ὁρᾷσ; ναὶ μὰ τὸν Δία, καὶ μάλα ἀληθῆ λέγεισ.

ἦ οὖν τούτου ἕνεκα αὐτόσ τε φεύξῃ πάντα τὰ ἐπιτηδεύματα καὶ τῷ ὑεῖ οὐκ ἐπιτρέψεισ; οὔκουν δίκαιόν γε, ὦ Σώκρατεσ. μὴ τοίνυν ὅ γε οὐ χρὴ ποίει, ὦ Κρίτων, ἀλλ’ ἐάσασ χαίρειν τοὺσ ἐπιτηδεύοντασ φιλοσοφίαν, εἴτε χρηστοί εἰσιν εἴτε πονηροί, αὐτὸ τὸ πρᾶγμα βασανίσασ καλῶσ τε καὶ εὖ, ἐὰν μέν σοι φαίνηται φαῦλον ὄν, πάντ’ ἄνδρα ἀπότρεπε, μὴ μόνον τοὺσ ὑεῖσ· ἐὰν δὲ φαίνηται οἱο͂ν οἶμαι αὐτὸ ἐγὼ εἶναι, θαρρῶν δίωκε καὶ ἄσκει, τὸ λεγόμενον δὴ τοῦτο, αὐτόσ τε καὶ τὰ παιδία.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Plato, Euthydemus, Protagoras, Gorgias, Meno, Εὐθύδημος

(플라톤, Euthydemus, Protagoras, Gorgias, Meno, Εὐθύδημος)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION