헬라어 문장 검색 - Γαλεν́ΟντηεΝά2́08́0́

(갈레노스, On the Natural Faculties., B, section 8)

καὶ ταῦτ’ οὐκ ἐχρῆν ἀγνοεῖν τὸν Ἐρασίστρατον, εἴπερ κἂν ὄναρ ποτὲ τοῖσ ἐκ τοῦ περιπάτου συνέτυχεν, ὥσπερ οὖν οὐδὲ τὰ περὶ τῆσ γενέσεωσ τῶν χυμῶν, ὑπὲρ ὧν οὐδὲν ἔχων εἰπεῖν οὐδὲ μέχρι τοῦ μετρίου πιθανὸν οἰέται παρακρούεσθαι σκηπτόμενοσ, ὡσ οὐδὲ χρήσιμοσ ὅλωσ ἐστὶν ἡ τῶν τοιούτων ἐπίσκεψισ. εἶτ’, ὦ πρὸσ θεῶν, ὅπωσ μὲν τὰ σιτία κατὰ τὴν γαστέρα πέττεται χρήσιμον ἐπίστασθαι, πῶσ δ’ ἐν ταῖσ φλεψὶν ἡ χολὴ γίγνεται, περιττόν; καὶ τῆσ κενώσεωσ ἄρα φροντιστέον αὐτῆσ μόνησ, ἀμελητέον δὲ τῆσ γενέσεωσ; ὥσπερ οὐκ ἄμεινον ὑπάρχον μακρῷ τὸ κωλύειν εὐθὺσ ἐξ ἀρχῆσ γεννᾶσθαι πλείονα τοῦ πράγματ’ ἔχειν ἐκκενοῦντασ. θαυμαστὸν δὲ καὶ τὸ διαπορεῖν, εἴτ’ ἐν τῷ σώματι τὴν γένεσιν αὐτῆσ ὑποθετέον εἴτ’ εὐθὺσ ἔξωθεν ἐν τοῖσ σιτίοισ περιέχεσθαι φατέον, εἰ γὰρ δὴ τοῦτο καλῶσ ἠπόρηται, τί οὐχὶ καὶ περὶ τοῦ αἵματοσ ἐπισκεψόμεθα, πότερον ἐν τῷ σώματι λαμβάνει τὴν γένεσιν ἢ τοῖσ σιτίοισ παρέσπαρται, καθάπερ οἱ τὰσ ὁμοιομερείασ ὑποτιθέμενοί φασι; καὶ μὴν πολλῷ γ’ ἦν χρησιμώτερον ζητεῖσθαι, ποῖα τῶν σιτίων ὁμολογεῖ τῇ τῆσ αἱματώσεωσ ἐνεργείᾳ καὶ ποῖα διαφέρεται, τοῦ ζητεῖν, τίνα μὲν τῇ τῆσ γαστρὸσ ἐνεργείᾳ νικᾶται Ῥᾳδίωσ, τίνα δ’ ἀντιβαίνει καὶ μάχεται. τούτων μὲν γὰρ ἡ ἔκλεξισ εἰσ πέψιν μόνην, ἐκείνων δ’ εἰσ αἵματοσ χρηστοῦ διαφέρει γένεσιν. οὐδὲ γὰρ ἴσον ἐστὶν ἢ μὴ καλῶσ ἐν τῇ γαστρὶ χυλωθῆναι τὴν τροφὴν ἢ μὴ χρηστὸν αἷμα γεννηθῆναι. πῶσ δ’ οὐκ αἰδεῖται τὰσ μὲν τῆσ πέψεωσ ἀποτυχίασ διαιρούμενοσ, ὡσ πολλαί τ’ εἰσὶ καὶ κατὰ πολλὰσ γίγνονται προφάσεισ, ὑπὲρ δὲ τῶν τῆσ αἱματώσεωσ σφαλμάτων οὐδ’ ἄχρι Ῥήματοσ ἑνὸσ οὐδ’ ἄχρι συλλαβῆσ μιᾶσ φθεγξάμενοσ; καὶ μὴν εὑρίσκεταί γε καὶ παχὺ καὶ λεπτὸν ἐν ταῖσ φλεψὶν αἷμα καὶ τοῖσ μὲν ἐρυθρότερον, τοῖσ δὲ ξανθότερον, τοῖσ δὲ μελάντερον, τοῖσ δὲ φλεγματωδέστερον. εἰ δ’ ὅτι καὶ δυσῶδεσ οὐχ ἕνα τρόπον ἀλλ’ ἐν πολλαῖσ πάνυ διαφοραῖσ ἀρρήτοισ μὲν λόγῳ, σαφεστάταισ δ’ αἰσθήσεσι φαίνεται γιγνόμενον, εἰδείη τισ, οὐκ ἂν οἶμαι μετρίωσ ἔτι καταγνώσεσθαι τῆσ Ἐρασιστράτου Ῥᾳθυμίασ αὐτὸν οὕτω γ’ ἀναγκαίαν εἰσ τὰ ἔργα τῆσ τέχνησ θεωρίαν παραλιπόντοσ. ἐναργῆ γὰρ δὴ καὶ τὰ περὶ τῶν ὑδέρων ἁμαρτήματα τῇ Ῥᾳθυμίᾳ ταύτῃ κατὰ λόγον ἠκολουθηκότα. τό τε γὰρ τῇ στενοχωρίᾳ τῶν ὁδῶν κωλύεσθαι νομίζειν πρόσω τοῦ ἥπατοσ ἰέναι τὸ αἷμα καὶ μηδέποτ’ ἂν ἄλλωσ ὕδερον δύνασθαι συστῆναι πῶσ οὐκ ἐσχάτην ἐνδείκνυται Ῥᾳθυμίαν; τό τε μὴ διὰ τὸν σπλῆνα μηδὲ δι’ ἄλλο τι μόριον, ἀλλ’ ἀεὶ διὰ τὸν ἐν τῷ ἥπατι σκίρρον ὕδερον οἰέσθαι γίγνεσθαι τελέωσ ἀργοῦ τὴν διάνοιαν ἀνθρώπου καὶ μηδενὶ τῶν ὁσημέραι γιγνομένων παρακολουθοῦντοσ. ἐπὶ μέν γε χρονίαισ αἱμορροί̈σιν ἐπισχεθείσαισ ἢ διὰ κένωσιν ἄμετρον εἰσ ψῦξιν ἐσχάτην ἀγαγούσαισ τὸν ἄνθρωπον οὐχ ἅπαξ οὐδὲ δὶσ ἀλλὰ πολλάκισ ἤδη τεθεάμεθα συστάντασ ὑδέρουσ, ὥσπερ γε καὶ γυναιξὶν ἥ τε τῆσ ἐφ’ ἑκάστῳ μηνὶ καθάρσεωσ ἀπώλεια παντελὴσ καὶ ἄμετροσ κένωσισ, ὅταν αἱμορραγήσωσί ποθ’ αἱ μῆτραι σφοδρῶσ, ἐπεκαλέσαντο πολλάκισ ὕδερον καί τισιν αὐτῶν καὶ ὁ γυναικεῖοσ ὀνομαζόμενοσ Ῥοῦσ εἰσ τοῦτ’ ἐτελεύτησε τὸ πάθοσ, ἵνα τοὺσ ἀπὸ τῶν κενεώνων ἀρχομένουσ ἢ ἄλλου τινὸσ τῶν ἐπικαίρων μορίων ὑδέρουσ παραλίπω, σαφῶσ μὲν καὶ αὐτοὺσ ἐξελέγχοντασ τὴν Ἐρασιστράτειον ὑπόληψιν, ἀλλ’ οὐχ οὕτωσ ἐναργῶσ ὡσ οἱ διὰ κατάψυξιν σφοδρὰν τῆσ ὅλησ ἕξεωσ ἀποτελούμενοι. πρώτη γὰρ αὕτη γενέσεωσ ὑδέρων αἰτία διὰ τὴν ἀποτυχίαν τῆσ αἱματώσεωσ γιγνομένη τρόπον ὁμοιότατον ταῖσ ἐπὶ τῇ τῶν σιτίων ἀπεψίᾳ διαρροίαισ. οὐ μὴν ἐσκίρρωταί γε κατὰ τοὺσ τοιούτουσ ὑδέρουσ οὐδ’ ἄλλο τι σπλάγχνον οὐδὲ τὸ ἧπαρ. ἀλλ’ Ἐρασίστρατοσ ὁ σοφὸσ ὑπεριδὼν καὶ καταφρονήσασ, ὧν οὔθ’ Ἱπποκράτησ οὔτε Διοκλῆσ οὔτε Πραξαγόρασ οὔτε Φιλιστίων ἀλλ’ οὐδὲ τῶν ἀρίστων φιλοσόφων οὐδεὶσ κατεφρόνησεν οὔτε Πλάτων οὔτ’ Ἀριστοτέλησ οὔτε Θεόφραστοσ, ὅλασ ἐνεργείασ ὑπερβαίνει καθάπερ τι σμικρὸν καὶ τὸ τυχὸν τῆσ τέχνησ παραλιπὼν μέροσ οὐδ’ ἀντειπεῖν ἀξιώσασ, εἴτ’ ὀρθῶσ εἴτε καὶ μὴ σύμπαντεσ οὗτοι θερμῷ καὶ ψυχρῷ καὶ ξηρῷ καὶ ὑγρῷ, τοῖσ μὲν ὡσ δρῶσι, τοῖσ δ’ ὡσ πάσχουσι, τὰ κατὰ τὸ σῶμα τῶν ζῳών ἁπάντων διοικεῖσθαί φασι καὶ ὡσ τὸ θερμὸν ἐν αὐτοῖσ εἴσ τε τὰσ ἄλλασ ἐνεργείασ καὶ μάλιστ’ εἰσ τὴν τῶν χυμῶν γένεσιν τὸ πλεῖστον δύναται. ἀλλὰ τὸ μὲν μὴ πείθεσθαι τοσούτοισ τε καὶ τηλικούτοισ ἀνδράσι καὶ πλέον αὐτῶν οἰέσθαί τι γιγνώσκειν ἀνεμέσητον, τὸ δὲ μήτ’ ἀντιλογίασ ἀξιῶσαι μήτε μνήμησ οὕτωσ ἔνδοξον δόγμα θαυμαστήν τινα τὴν ὑπεροψίαν ἐνδείκνυται. καὶ μὴν σμικρότατόσ ἐστι τὴν γνώμην καὶ ταπεινὸσ ἐσχάτωσ ἐν ἁπάσαισ ταῖσ ἀντιλογίαισ ἐν μὲν τοῖσ περὶ τῆσ πέψεωσ λόγοισ τοῖσ σήπεσθαι τὰ σιτία νομίζουσι φιλοτίμωσ ἀντιλέγων, ἐν δὲ τοῖσ περὶ τῆσ ἀναδόσεωσ τοῖσ διὰ τὴν παράθεσιν τῶν ἀρτηριῶν ἀναδίδοσθαι τὸ διὰ τῶν φλεβῶν αἷμα νομίζουσιν, ἐν δὲ τοῖσ περὶ τῆσ ἀναπνοῆσ τοῖσ περιωθεῖσθαι τὸν ἀέρα φάσκουσιν. οὐκ ὤκνησε δ’ οὐδὲ τοῖσ ἀτμοειδῶσ εἰσ τὴν κύστιν ἰέναι τὰ οὖρα νομίζουσιν ἀντειπεῖν οὐδὲ τοῖσ εἰσ τὸν πνεύμονα φέρεσθαι τὸ ποτόν. οὕτωσ ἐν ἅπασι τὰσ χειρίστασ ἐπιλεγόμενοσ δόξασ ἀγάλλεται διατρίβων ἐπὶ πλέον ἐν ταῖσ ἀντιλογίαισ· ἐπὶ δὲ τῆσ τοῦ αἵματοσ γενέσεωσ οὐδὲν ἀτιμοτέρασ οὔσησ τῆσ ἐν τῇ γαστρὶ χυλώσεωσ τῶν σιτίων οὔτ’ ἀντειπεῖν τινι τῶν πρεσβυτέρων ἠξίωσεν οὔτ’ αὐτὸσ εἰσηγήσασθαί τιν’ ἑτέραν γνώμην ἐτόλμησεν, ὁ περὶ πασῶν τῶν φυσικῶν ἐνεργειῶν ἐν ἀρχῇ τῶν καθόλου λόγων ὑποσχόμενοσ ἐρεῖν, ὅπωσ τε γίγνονται καὶ δι’ ὧντινων τοῦ ζῳού μορίων. ἢ τῆσ μὲν πέττειν τὰ σιτία πεφυκυίασ δυνάμεωσ ἀρρωστούσησ ἀπεπτήσει τὸ ζῷον, τῆσ δ’ αἱματούσησ τὰ πεφθέντα οὐδὲν ἔσται πάθημα τὸ παράπαν, ἀλλ’ ἀδαμαντίνη τισ ἡμῖν αὕτη μόνη καὶ ἀπαθήσ ἐστιν; ἢ ἄλλο τι τῆσ ἀρρωστίασ αὐτῆσ ἔκγονον ὑπάρξει καὶ οὐχ ὕδεροσ; δῆλοσ οὖν ἐναργῶσ ἐστιν ὁ Ἐρασίστρατοσ ἐξ ὧν ἐν μὲν τοῖσ ἄλλοισ οὐδὲ ταῖσ φαυλοτάταισ δόξαισ ἀντιλέγειν ὤκνησεν, ἐνταυθοῖ δ’ οὔτ’ ἀντειπεῖν τοῖσ πρόσθεν οὔτ’ αὐτὸσ εἰπεῖν τι καινὸν ἐτόλμησε, τὸ σφάλμα τῆσ ἑαυτοῦ γνωρίζων αἱρέσεωσ. τί γὰρ ἂν καὶ λέγειν ἔσχεν ὑπὲρ αἵματοσ ἄνθρωποσ εἰσ μηδὲν τῷ συμφύτῳ θερμῷ χρώμενοσ; τί δὲ περὶ ξανθῆσ χολῆσ ἢ μελαίνησ ἢ φλέγματοσ; ὅτι νὴ Δία δυνατόν ἐστιν ἀναμεμιγμένην τοῖσ σιτίοισ εὐθὺσ ἔξωθεν παραγίγνεσθαι τὴν χολήν. λέγει γοῦν ὧδέ πωσ αὐτοῖσ ὀνόμασι· "Πότερον δ’ ἐν τῇ περὶ τὴν κοιλίαν κατεργασίᾳ τῆσ τροφῆσ γεννᾶται τοιαύτη ὑγρασία ἢ μεμιγμένη τοῖσ ἔξωθεν προσφερομένοισ παραγίγνεται, οὐδὲν χρήσιμον πρὸσ ἰατρικὴν ἐπεσκέφθαι. " καὶ μήν, ὦ γενναιότατε, καὶ κενοῦσθαι χρῆναι φάσκεισ ἐκ τοῦ ζῳού τὸν χυμὸν τοῦτον καὶ μεγάλωσ λυπεῖν, εἰ μὴ κενωθείη. πῶσ οὖν οὐδὲν ἐξ αὐτοῦ χρηστὸν ὑπολαμβάνων γίγνεσθαι τολμᾷσ ἄχρηστον λέγειν εἰσ ἰατρικὴν εἶναι τὴν περὶ τῆσ γενέσεωσ αὐτοῦ σκέψιν; ὑποκείσθω γὰρ ἐν μὲν τοῖσ σιτίοισ περιέχεσθαι, μὴ διακρίνεσθαι δ’ ἀκριβῶσ ἐν ἥπατι· ταῦτα γὰρ ἀμφότερα νομίζεισ εἶναι δυνατά. καὶ μὴν οὐ σμικρὸν ἐνταῦθα τὸ διαφέρον ἢ ἐλαχίστην ἢ παμπόλλην χολὴν ἐν ἑαυτοῖσ περιέχοντα προσάρασθαι σιτία. τὰ μὲν γὰρ ἀκίνδυνα, τὰ δὲ παμπόλλην περιέχοντα τῷ μὴ δύνασθαι πᾶσαν αὐτὴν ἐν ἥπατι καθαρθῆναι καλῶσ αἴτια καταστήσεται τῶν τ’ ἄλλων παθῶν, ὧν αὐτὸσ ὁ Ἐρασίστρατοσ ἐπὶ πλήθει χολῆσ γίγνεσθαί φησι, καὶ τῶν ἰκτέρων οὐχ ἥκιστα. πῶσ οὖν οὐκ ἀναγκαιότατον ἰατρῷ γιγνώσκειν, πρῶτον μέν, ὡσ ἐν τοῖσ σιτίοισ αὐτοῖσ ἔξωθεν ἡ χολὴ περιέχεται, δεύτερον δ’, ὡσ τὸ μὲν τεῦτλον, εἰ τύχοι, παμπόλλην, ὁ δ’ ἄρτοσ ἐλαχίστην καὶ τὸ μὲν ἔλαιον πλείστην, ὁ δ’ οἶνοσ ὀλιγίστην ἕκαστόν τε τῶν ἄλλων ἄνισον τῷ πλήθει περιέχει τὴν χολήν; πῶσ γὰρ οὐκ ἂν εἰή γελοιότατοσ, ὃσ ἂν ἑκὼν αἱρῆται τὰ πλείονα χολὴν ἐν ἑαυτοῖσ περιέχοντα πρὸ τῶν ἐναντίων; τί δ’ εἰ μὴ περιέχεται μὲν ἐν τοῖσ σιτίοισ ἡ χολή, γίγνεται δ’ ἐν τοῖσ τῶν ζῳών σώμασιν; ἢ οὐχὶ καὶ κατὰ τοῦτο χρήσιμον ἐπίστασθαι, τίνι μὲν καταστάσει σώματοσ ἕπεται πλείων αὐτῆσ ἡ γένεσισ, τίνι δ’ ἐλάττων; ἀλλοιοῦν γὰρ δήπου καὶ μεταβάλλειν οἱοῖ́ τ’ ἐσ μὲν καὶ τρέπειν ἐπὶ τὸ βέλτιον ἀεὶ τὰσ μοχθηρὰσ καταστάσεισ τοῦ σώματοσ. ἀλλ’ εἰ μὴ γιγνώσκοιμεν, καθότι μοχθηραὶ καὶ ὅπῃ τῆσ δεούσησ ἐξίστανται, πῶσ ἂν αὐτὰσ ἐπανάγειν οἱοῖ́ τ’ εἰήμεν ἐπὶ τὸ κρεῖττον; οὔκουν ἄχρηστόν ἐστιν εἰσ τὰσ ἰάσεισ, ὡσ Ἐρασίστρατόσ φησιν, ἐπίστασθαι τἀληθὲσ αὐτὸ περὶ γενέσεωσ χολῆσ. οὐ μὴν οὐδ’ ἀδύνατον οὐδ’ ἀσαφὲσ ἐξευρεῖν, ὅτι μὴ τῷ πλείστην ἐν ἑαυτῷ περιέχειν τὸ μέλι τὴν ξανθὴν χολὴν ἀλλ’ ἐν τῷ σώματι μεταβαλλόμενον εἰσ αὐτὴν ἀλλοιοῦταί τε καὶ τρέπεται. πικρόν τε γὰρ ἂνͅ ἦν γευομένοισ, εἰ χολὴν ἔξωθεν εὐθὺσ ἐν ἑαυτῷ περιεῖχεν ἅπασί τ’ ἂν ὡσαύτωσ τοῖσ ἀνθρώποισ ἴσον αὐτῆσ ἐγέννα τὸ πλῆθοσ. ἀλλ’ οὐχ ὧδ’ ἔχει τἀληθέσ. ἐν μὲν γὰρ τοῖσ ἀκμάζουσι καὶ μάλιστ’ εἰ φύσει θερμότεροι καὶ βίον εἰε͂ν βιοῦντεσ ταλαίπωρον, ἅπαν εἰσ ξανθὴν χολὴν μεταβάλλει τὸ μέλι· τοῖσ γέρουσι δ’ ἱκανῶσ ἐστιν ἐπιτήδειον, ὡσ ἂν οὐκ εἰσ χολὴν ἀλλ’ εἰσ αἷμα τὴν ἀλλοίωσιν ἐν ἐκείνοισ λαμβάνον. Ἐρασίστρατοσ δὲ πρὸσ τῷ μηδὲν τούτων γιγνώσκειν οὐδὲ περὶ τὴν διαίρεσιν τοῦ λόγου σωφρονεῖ, πότερον ἐν τοῖσ σιτίοισ ἡ χολὴ περιέχεται εὐθὺσ ἐξ ἀρχῆσ ἢ κατὰ τὴν ἐν τῇ κοιλίᾳ κατεργασίαν ἐγένετο, μηδὲν εἶναι χρήσιμον εἰσ ἰατρικὴν ἐπεσκέφθαι λέγων. ἐχρῆν γὰρ δήπου προσθεῖναί τι καὶ περὶ τῆσ ἐν ἥπατι καὶ φλεψὶ γενέσεωσ αὐτῆσ, ἐν τοῖσδε τοῖσ ὀργάνοισ γεννᾶσθαι τὴν χολὴν ἅμα τῷ αἵματι τῶν παλαιῶν ἰατρῶν τε καὶ φιλοσόφων ἀποφηναμένων. ἀλλὰ τοῖσ εὐθὺσ ἐξ ἀρχῆσ σφαλεῖσι καὶ διαμαρτάνουσι τῆσ ὀρθῆσ ὁδοῦ τοιαῦτά τε ληρεῖν ἀναγκαῖόν ἐστι καὶ προσέτι τῶν χρησιμωτάτων εἰσ τὴν τέχνην παραλιπεῖν τὴν ζήτησιν. ἡδέωσ δ’ ἂν ἐνταῦθα τοῦ λόγου γεγονὼσ ἠρόμην τοὺσ ὁμιλῆσαι φάσκοντασ αὐτὸν ἐπὶ πλεῖστον τοῖσ ἐκ τοῦ περιπάτου φιλοσόφοισ, εἰ γιγνώσκουσιν, ὅσα περὶ τοῦ κεκρᾶσθαι τὰ σώμαθ’ ἡμῶν ἐκ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ ξηροῦ καὶ ὑγροῦ πρὸσ Ἀριστοτέλουσ εἴρηταί τε καὶ ἀποδέδεικται, καὶ ὡσ τὸ θερμὸν ἐν αὐτοῖσ ἐστι τὸ δραστικώτατον καὶ ὡσ τῶν ζῳών ὅσα μὲν θερμότερα φύσει, ταῦτα πάντωσ ἔναιμα, τὰ δ’ ἐπὶ πλέον ψυχρότερα πάντωσ ἄναιμα καὶ διὰ τοῦτο τοῦ χειμῶνοσ ἀργὰ καὶ ἀκίνητα κεῖται φωλεύοντα δίκην νεκρῶν. εἴρηται δὲ καὶ περὶ τῆσ χροιᾶσ τοῦ αἵματοσ οὐκ Ἀριστοτέλει μόνον, ἀλλὰ καὶ Πλάτωνι. καὶ ἡμεῖσ νῦν, ὅπερ ἤδη καὶ πρόσθεν εἶπον, οὐ τὰ καλῶσ ἀποδεδειγμένα τοῖσ παλαιοῖσ λέγειν προὐθέμεθα, μήτε τῇ γνώμῃ μήτε τῇ λέξει τοὺσ ἄνδρασ ἐκείνουσ ὑπερβαλέσθαι δυνάμενοι· τὰ δ’ ἤτοι χωρὶσ ἀποδείξεωσ ὡσ ἐναργῆ πρὸσ αὐτῶν εἰρημένα διὰ τὸ μηδ’ ὑπονοῆσαι μοχθηροὺσ οὕτωσ ἔσεσθαί τινασ σοφιστάσ, οἳ καταφρονήσουσι τῆσ ἐν αὐτοῖσ ἀληθείασ, ἢ καὶ παραλελειμμένα τελέωσ ὑπ’ ἐκείνων ἀξιοῦμεν εὑρίσκειν τε καὶ ἀποδεικνύναι. περὶ δὲ τῆσ τῶν χυμῶν γενέσεωσ οὐκ οἶδ’, εἰ ἔχει τισ ἕτερον προσθεῖναι σοφώτερον ὧν Ἱπποκράτησ εἶπε καὶ Ἀριστοτέλησ καὶ Πραξαγόρασ καὶ Φιλότιμοσ καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν παλαιῶν. ἀποδέδεικται γὰρ ἐκείνοισ τοῖσ ἀνδράσιν ἀλλοιουμένησ τῆσ τροφῆσ ἐν ταῖσ φλεψὶν ὑπὸ τῆσ ἐμφύτου θερμασίασ αἷμα μὲν ὑπὸ τῆσ συμμετρίασ τῆσ κατ’ αὐτήν, οἱ δ’ ἄλλοι χυμοὶ διὰ τὰσ ἀμετρίασ γιγνόμενοι· καὶ τούτῳ τῷ λόγῳ πάνθ’ ὁμολογεῖ τὰ φαινόμενα. καὶ γὰρ τῶν ἐδεσμάτων ὅσα μέν ἐστι θερμότερα φύσει, χολωδέστερα, τὰ δὲ ψυχρότερα φλεγματικώτερα· καὶ τῶν ἡλικιῶν ὡσαύτωσ χολωδέστεραι μὲν αἱ θερμότεραι φύσει, φλεγματωδέστεραι δ’ αἱ ψυχρότεραι· καὶ τῶν ἐπιτηδευμάτων δὲ καὶ τῶν χωρῶν καὶ τῶν ὡρῶν καὶ πολὺ δὴ πρότερον ἔτι τῶν φύσεων αὐτῶν αἱ μὲν ψυχρότεραι φλεγματωδέστεραι, χολωδέστεραι δ’ αἱ θερμότεραι· καὶ νοσημάτων τὰ μὲν ψυχρὰ τοῦ φλέγματοσ ἔκγονα, τὰ δὲ θερμὰ τῆσ ξανθῆσ χολῆσ· καὶ ὅλωσ οὐδὲν ἔστιν εὑρεῖν τῶν πάντων, ὃ μὴ τούτῳ τῷ λόγῳ μαρτυρεῖ. πῶσ δ’ οὐ μέλλει; διὰ γὰρ τὴν ἐκ τῶν τεττάρων ποιὰν κρᾶσιν ἑκάστου τῶν μορίων ὡδί πωσ ἐνεργοῦντοσ ἀνάγκη πᾶσα καὶ διὰ τὴν βλάβην αὐτῶν ἢ διαφθείρεσθαι τελέωσ ἢ ἐμποδίζεσθαί γε τὴν ἐνέργειαν καὶ οὕτω νοσεῖν τὸ ζῷον ἢ ὅλον ἢ κατὰ τὰ μόρια. καὶ τὰ πρῶτά γε καὶ γενικώτατα νοσήματα τέτταρα τὸν ἀριθμὸν ὑπάρχει θερμότητι καὶ ψυχρότητι καὶ ξηρότητι καὶ ὑγρότητι διαφέροντα. τοῦτο δὲ καὶ αὐτὸσ ὁ Ἐρασίστρατοσ ὁμολογεῖ καίτοι μὴ βουλόμενοσ. ὅταν γὰρ ἐν τοῖσ πυρετοῖσ χείρουσ τῶν σιτίων τὰσ πέψεισ γίγνεσθαι λέγῃ, μὴ διότι τῆσ ἐμφύτου θερμασίασ ἡ συμμετρία διέφθαρται, καθάπερ οἱ πρόσθεν ὑπελάμβανον, ἀλλ’ ὅτι περιστέλλεσθαι καὶ τρίβειν ἡ γαστὴρ οὐχ ὁμοίωσ δύναται βεβλαμμένη τὴν ἐνέργειαν, ἐρέσθαι δίκαιον αὐτόν, ὑπὸ τίνοσ ἡ τῆσ γαστρὸσ ἐνέργεια βέβλαπται. γενομένου γάρ, εἰ τύχοι, βουβῶνοσ ἐπὶ προσπταίσματι, πρὶν μὲν πυρέξαι τὸν ἄνθρωπον, οὐκ ἂν χεῖρον ἡ γαστὴρ πέψειεν· οὐ γὰρ ἱκανὸν ἦν οὐδέτερον αὐτῶν οὔθ’ ὁ βουβὼν οὔτε τὸ ἕλκοσ ἐμποδίσαι τι καὶ βλάψαι τὴν ἐνέργειαν τῆσ κοιλίασ· εἰ δὲ πυρέξειεν, εὐθὺσ μὲν αἱ πέψεισ γίγνονται χείρουσ, εὐθὺσ δὲ καὶ τὴν ἐνέργειαν τῆσ γαστρὸσ βεβλάφθαι φαμὲν ὀρθῶσ λέγοντεσ. ἀλλ’ ὑπὸ τίνοσ ἐβλάβη, προσθεῖναι χρὴ τῷ λόγῳ. τὸ μὲν γὰρ ἕλκοσ οὐχ οἱο͂́ν τ’ ἦν αὐτὴν βλάπτειν, ὥσπερ οὐδ’ ὁ βουβών· ἦ γὰρ ἂν ἔβλαψε καὶ πρὸ τοῦ πυρετοῦ. εἰ δὲ μὴ ταῦτα, δῆλον, ὡσ ἡ τῆσ θερμασίασ πλεονεξία. δύο γὰρ ταῦτα προσεγένετο τῷ βουβῶνι, ἡ τῆσ κατὰ τὰσ ἀρτηρίασ τε καὶ τὴν καρδίαν κινήσεωσ ἀλλοίωσισ καὶ ἡ τῆσ κατὰ φύσιν θερμασίασ πλεονεξία. ἀλλ’ ἡ μὲν τῆσ κινήσεωσ ἀλλοίωσισ οὐ μόνον οὐδὲν βλάψει τὴν ἐνέργειαν τῆσ γαστρόσ, ἀλλὰ καὶ προσωφελήσει κατ’ ἐκεῖνα τῶν ζῳών, ἐν οἷσ εἰσ τὴν πέψιν ὑπέθετο πλεῖστον δύνασθαι τὸ διὰ τῶν ἀρτηριῶν εἰσ τὴν κοιλίαν ἐμπῖπτον πνεῦμα. διὰ λοιπὴν οὖν ἔτι καὶ μόνην τὴν ἄμετρον θερμασίαν ἡ βλάβη τῆσ ἐνεργείασ τῇ γαστρί. τὸ μὲν γὰρ πνεῦμα σφοδρότερόν τε καὶ συνεχέστερον καὶ πλέον ἐμπίπτει νῦν ἢ πρότερον. ὥστε ταύτῃ μὲν μᾶλλον πέψει τὰ διὰ τὸ πνεῦμα καλῶσ πέττοντα ζῷα, διὰ λοιπὴν δ’ ἔτι τὴν παρὰ φύσιν θερμασίαν ἀπεπτήσει. τὸ γὰρ καὶ τῷ πνεύματι φάναι τιν’ ὑπάρχειν ἰδιότητα, καθ’ ἣν πέττει, κἄπειτα ταύτην πυρεττόντων διαφθείρεσθαι καθ’ ἕτερον τρόπον ἐστὶν ὁμολογῆσαι τὸ ἄτοπον. ἐρωτηθέντεσ γὰρ αὖθισ, ὑπὸ τίνοσ ἠλλοιώθη τὸ πνεῦμα, μόνην ἕξουσιν ἀποκρίνεσθαι τὴν παρὰ φύσιν θερμασίαν καὶ μάλιστ’ ἐπὶ τοῦ κατὰ τὴν κοιλίαν· οὐδὲ γὰρ πλησιάζει κατ’ οὐδὲν τοῦτο τῷ βουβῶνι. καίτοι τί τῶν ζῳών ἐκείνων, ἐν οἷσ ἡ τοῦ πνεύματοσ ἰδιότησ μέγα δύναται, μνημονεύω, παρὸν ἐπ’ ἀνθρώποισ, ἐν οἷσ ἢ οὐδὲν ἢ παντάπασιν ἀμυδρόν τι καὶ μικρὸν ὠφελεῖ, ποιεῖσθαι τὸν λόγον; ἀλλ’ ὅτι μὲν ἐν τοῖσ πυρετοῖσ οὗτοι κακῶσ πέττουσιν, ὁμολογεῖ καὶ αὐτὸσ καὶ τήν γ’ αἰτίαν προστιθεὶσ βεβλάφθαι φησὶ τῆσ γαστρὸσ τὴν ἐνέργειαν. οὐ μὴν ἄλλην γέ τινα πρόφασιν τῆσ βλάβησ εἰπεῖν ἔχει πλὴν τῆσ παρὰ φύσιν θερμασίασ. ἀλλ’ εἰ βλάπτει τὴν ἐνέργειαν ἡ παρὰ φύσιν θερμασία μὴ κατά τι συμβεβηκόσ, ἀλλὰ διὰ τὴν αὑτῆσ οὐσίαν τε καὶ δύναμιν, ἐκ τῶν πρώτων ἂν εἰή νοσημάτων· καὶ μὴν οὐκ ἐνδέχεται τῶν πρώτων μὲν εἶναι νοσημάτων τὴν ἀμετρίαν τῆσ θερμασίασ, τὴν δ’ ἐνέργειαν ὑπὸ τῆσ εὐκρασίασ μὴ γίγνεσθαι. οὐδὲ γὰρ δι’ ἄλλο τι δυνατὸν γίγνεσθαι τὴν δυσκρασίαν αἰτίαν τῶν πρώτων νοσημάτων ἀλλ’ ἢ διὰ τὴν εὐκρασίαν διαφθειρομένην. τῷ γὰρ ὑπὸ ταύτησ γίγνεσθαι τὰσ ἐνεργείασ ἀνάγκη καὶ τὰσ πρώτασ αὐτῶν βλάβασ διαφθειρομένησ γίγνεσθαι. ὅτι μὲν οὖν καὶ κατ’ αὐτὸν τὸν Ἐρασίστρατον ἡ εὐκρασία τοῦ θερμοῦ τῶν ἐνεργειῶν αἰτία, τοῖσ θεωρεῖν τὸ ἀκόλουθον δυναμένοισ ἱκανῶσ ἀποδεδεῖχθαι νομίζω. τούτου δ’ ὑπάρχοντοσ ἡμῖν οὐδὲν ἔτι χαλεπὸν ἐφ’ ἑκάστησ ἐνεργείασ τῇ μὲν εὐκρασία τὸ βέλτιον ἕπεσθαι λέγειν, τῇ δὲ δυσκρασίᾳ τὰ χείρω. καὶ τοίνυν εἴπερ ταῦθ’ οὕτωσ ἔχει, τὸ μὲν αἷμα τῆσ συμμέτρου θερμασίασ, τὴν δὲ ξανθὴν χολὴν τῆσ ἀμέτρου νομιστέον ὑπάρχειν ἔγγονον. οὕτω γὰρ καὶ ἡμῖν ἔν τε ταῖσ θερμαῖσ ἡλικίαισ καὶ τοῖσ θερμοῖσ χωρίοισ καὶ ταῖσ ὡρ́αισ τοῦ ἔτουσ ταῖσ θερμαῖσ καὶ ταῖσ θερμαῖσ καταστάσεσιν, ὡσαύτωσ δὲ καὶ ταῖσ θερμαῖσ κράσεσι τῶν ἀνθρώπων καὶ τοῖσ ἐπιτηδεύμασί τε καὶ τοῖσ διαιτήμασι καὶ τοῖσ νοσήμασι τοῖσ θερμοῖσ εὐλόγωσ ἡ ξανθὴ χολὴ πλείστη φαίνεται γιγνομένη. τὸ δ’ ἀπορεῖν, εἴτ’ ἐν τοῖσ σώμασι τῶν ἀνθρώπων ὁ χυμὸσ οὗτοσ ἔχει τὴν γένεσιν εἴτ’ ἐν τοῖσ σιτίοισ περιέχεται, μηδ’ ὅτι τοῖσ ὑγιαίνουσιν ἀμέμπτωσ, ὅταν ἀσιτήσωσι παρὰ τὸ ἔθοσ ὑπό τινοσ περιστάσεωσ πραγμάτων ἀναγκασθέντεσ, πικρὸν μὲν τὸ στόμα γίγνεται, χολώδη δὲ τὰ οὖρα, δάκνεται δ’ ἡ γαστήρ, ἑωρακότοσ ἐστὶν ἀλλ’ ὥσπερ ἐξαίφνησ νῦν εἰσ τὸν κόσμον ἐληλυθότοσ καὶ μήπω τὰ κατ’ αὐτὸν φαινόμενα γιγνώσκοντοσ. ἐπεὶ τίσ οὐκ οἶδεν, ὡσ ἕκαστον τῶν ἑψομένων ἐπὶ πλέον ἁλυκώτερον μὲν τὸ πρῶτον, ὕστερον δὲ πικρότερον γίγνεται; κἂν εἰ τὸ μέλι βουληθείησ αὐτὸ τὸ πάντων γλυκύτατον ἐπὶ πλεῖστον ἕψειν, ἀποδείξεισ καὶ τοῦτο πικρότατον· ὃ γὰρ τοῖσ ἄλλοισ, ὅσα μὴ φύσει θερμά, παρὰ τῆσ ἑψήσεωσ ἐγγίγνεται, τοῦτ’ ἐκ φύσεωσ ὑπάρχει τῷ μέλιτι. διὰ τοῦτ’ οὖν ἑψόμενον οὐ γίγνεται γλυκύτερον· ὅσον γὰρ ἐχρῆν εἶναι θερμότητοσ εἰσ γένεσιν γλυκύτητοσ, ἀκριβῶσ αὐτῷ τοῦτο πᾶν οἴκοθεν ὑπάρχει. ὃ τοίνυν ἔξωθεν τοῖσ ἐλλιπῶσ θερμοῖσ ἦν ὠφέλιμον, τοῦτ’ ἐκείνῳ βλάβη τε καὶ ἀμετρία γίγνεται καὶ διὰ τοῦτο θᾶττον τῶν ἄλλων ἑψόμενον ἀποδείκνυται πικρόν. δι’ αὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ τοῖσ θερμοῖσ φύσει καὶ τοῖσ ἀκμάζουσιν εἰσ χολὴν ἑτοίμωσ μεταβάλλεται. θερμῷ γὰρ θερμὸν πλησιάζον εἰσ ἀμετρίαν κράσεωσ ἑτοίμωσ ἐξίσταται καὶ φθάνει χολὴ γιγνόμενον, οὐχ αἷμα. δεῖται τοίνυν ψυχρᾶσ μὲν κράσεωσ ἀνθρώπου, ψυχρᾶσ δ’ ἡλικίασ, ἵν’ εἰσ αἵματοσ ἄγηται φύσιν. οὔκουν ἄπο τρόπου συνεβούλευσεν Ἱπποκράτησ τοῖσ φύσει πικροχόλοισ μὴ προσφέρειν τὸ μέλι, ὡσ ἂν θερμοτέρασ δηλονότι κράσεωσ ὑπάρχουσιν. οὕτω δὲ καὶ τοῖσ νοσήμασι τοῖσ πικροχόλοισ πολέμιον εἶναι τὸ μέλι καὶ τῇ τῶν γερόντων ἡλικίᾳ φίλιον οὐχ Ἱπποκράτησ μόνον ἀλλὰ καὶ πάντεσ ἰατροὶ λέγουσιν, οἱ μὲν ἐκ τῆσ φύσεωσ αὐτοῦ τὴν δύναμιν ἐνδειξαμένησ εὑρόντεσ, οἱ δ’ ἐκ τῆσ πείρασ μόνησ. οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τοῖσ ἀπὸ τῆσ ἐμπειρίασ ἰατροῖσ ἕτερόν τι παρὰ ταῦτα τετήρηται γιγνόμενον, ἀλλὰ χρηστὸν μὲν γέροντι, νέῳ δ’ οὐ χρηστόν, καὶ τῷ μὲν φύσει πικροχόλῳ βλαβερόν, ὠφέλιμον δὲ τῷ φλεγματώδει· καὶ τῶν νοσημάτων ὡσαύτωσ τοῖσ μὲν πικροχόλοισ ἐχθρόν, τοῖσ δὲ φλεγματώδεσι φίλιον· ἑνὶ δὲ λόγῳ τοῖσ μὲν θερμοῖσ σώμασιν ἢ διὰ φύσιν ἢ διὰ νόσον ἢ δι’ ἡλικίαν ἢ δι’ ὡρ́αν ἢ διὰ χώραν ἢ δι’ ἐπιτήδευμα χολῆσ γεννητικόν, αἵματοσ δὲ τοῖσ ἐναντίοισ. καὶ μὴν οὐκ ἐνδέχεται ταὐτὸν ἔδεσμα τοῖσ μὲν χολὴν γεννᾶν, τοῖσ δ’ αἷμα μὴ οὐκ ἐν τῷ σώματι τῆσ γενέσεωσ αὐτῶν ἐπιτελουμένησ. εἰ γὰρ δὴ οἴκοθέν γε καὶ παρ’ ἑαυτοῦ τῶν ἐδεσμάτων ἕκαστον ἔχον καὶ οὐκ ἐν τοῖσ τῶν ζῳών σώμασι μεταβαλλόμενον ἐγέννα τὴν χολήν, ἐν ἅπασιν ἂν ὁμοίωσ αὐτὴν τοῖσ σώμασιν ἐγέννα καὶ τὸ μὲν πικρὸν ἔξω γευομένοισ ἦν ἂν οἶμαι χολῆσ ποιητικόν, εἰ δέ τι γλυκὺ καὶ χρηστόν, οὐκ ἂν οὐδὲ τὸ βραχύτατον ἐξ αὐτοῦ χολῆσ ἐγεννᾶτο. καὶ μὴν οὐ τὸ μέλι μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῶν γλυκέων τοῖσ προειρημένοισ σώμασι τοῖσ δι’ ὁτιοῦν τῶν εἰρημένων θερμοῖσ οὖσιν εἰσ χολὴν ἑτοίμωσ ἐξίσταται. καίτοι ταῦτ’ οὐκ οἶδ’ ὅπωσ ἐξηνέχθην εἰπεῖν οὐ προελόμενοσ ἀλλ’ ὑπ’ αὐτῆσ τοῦ λόγου τῆσ ἀκολουθίασ ἀναγκασθείσ. εἴρηται δ’ ἐπὶ πλεῖστον ὑπὲρ αὐτῶν Ἀριστοτέλει τε καὶ Πραξαγόρᾳ τὴν Ἱπποκράτουσ καὶ Πλάτωνοσ γνώμην ὀρθῶσ ἐξηγησαμένοισ.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Galen, On the Natural Faculties., B, section 8

(갈레노스, On the Natural Faculties., B, section 8)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION