Galen, On the Natural Faculties., B, section 8

(갈레노스, On the Natural Faculties., B, section 8)

καὶ ταῦτ’ οὐκ ἐχρῆν ἀγνοεῖν τὸν Ἐρασίστρατον, εἴπερ κἂν ὄναρ ποτὲ τοῖσ ἐκ τοῦ περιπάτου συνέτυχεν, ὥσπερ οὖν οὐδὲ τὰ περὶ τῆσ γενέσεωσ τῶν χυμῶν, ὑπὲρ ὧν οὐδὲν ἔχων εἰπεῖν οὐδὲ μέχρι τοῦ μετρίου πιθανὸν οἰέται παρακρούεσθαι σκηπτόμενοσ, ὡσ οὐδὲ χρήσιμοσ ὅλωσ ἐστὶν ἡ τῶν τοιούτων ἐπίσκεψισ. εἶτ’, ὦ πρὸσ θεῶν, ὅπωσ μὲν τὰ σιτία κατὰ τὴν γαστέρα πέττεται χρήσιμον ἐπίστασθαι, πῶσ δ’ ἐν ταῖσ φλεψὶν ἡ χολὴ γίγνεται, περιττόν; καὶ τῆσ κενώσεωσ ἄρα φροντιστέον αὐτῆσ μόνησ, ἀμελητέον δὲ τῆσ γενέσεωσ; ὥσπερ οὐκ ἄμεινον ὑπάρχον μακρῷ τὸ κωλύειν εὐθὺσ ἐξ ἀρχῆσ γεννᾶσθαι πλείονα τοῦ πράγματ’ ἔχειν ἐκκενοῦντασ. θαυμαστὸν δὲ καὶ τὸ διαπορεῖν, εἴτ’ ἐν τῷ σώματι τὴν γένεσιν αὐτῆσ ὑποθετέον εἴτ’ εὐθὺσ ἔξωθεν ἐν τοῖσ σιτίοισ περιέχεσθαι φατέον, εἰ γὰρ δὴ τοῦτο καλῶσ ἠπόρηται, τί οὐχὶ καὶ περὶ τοῦ αἵματοσ ἐπισκεψόμεθα, πότερον ἐν τῷ σώματι λαμβάνει τὴν γένεσιν ἢ τοῖσ σιτίοισ παρέσπαρται, καθάπερ οἱ τὰσ ὁμοιομερείασ ὑποτιθέμενοί φασι; καὶ μὴν πολλῷ γ’ ἦν χρησιμώτερον ζητεῖσθαι, ποῖα τῶν σιτίων ὁμολογεῖ τῇ τῆσ αἱματώσεωσ ἐνεργείᾳ καὶ ποῖα διαφέρεται, τοῦ ζητεῖν, τίνα μὲν τῇ τῆσ γαστρὸσ ἐνεργείᾳ νικᾶται Ῥᾳδίωσ, τίνα δ’ ἀντιβαίνει καὶ μάχεται. τούτων μὲν γὰρ ἡ ἔκλεξισ εἰσ πέψιν μόνην, ἐκείνων δ’ εἰσ αἵματοσ χρηστοῦ διαφέρει γένεσιν. οὐδὲ γὰρ ἴσον ἐστὶν ἢ μὴ καλῶσ ἐν τῇ γαστρὶ χυλωθῆναι τὴν τροφὴν ἢ μὴ χρηστὸν αἷμα γεννηθῆναι. πῶσ δ’ οὐκ αἰδεῖται τὰσ μὲν τῆσ πέψεωσ ἀποτυχίασ διαιρούμενοσ, ὡσ πολλαί τ’ εἰσὶ καὶ κατὰ πολλὰσ γίγνονται προφάσεισ, ὑπὲρ δὲ τῶν τῆσ αἱματώσεωσ σφαλμάτων οὐδ’ ἄχρι Ῥήματοσ ἑνὸσ οὐδ’ ἄχρι συλλαβῆσ μιᾶσ φθεγξάμενοσ; καὶ μὴν εὑρίσκεταί γε καὶ παχὺ καὶ λεπτὸν ἐν ταῖσ φλεψὶν αἷμα καὶ τοῖσ μὲν ἐρυθρότερον, τοῖσ δὲ ξανθότερον, τοῖσ δὲ μελάντερον, τοῖσ δὲ φλεγματωδέστερον. εἰ δ’ ὅτι καὶ δυσῶδεσ οὐχ ἕνα τρόπον ἀλλ’ ἐν πολλαῖσ πάνυ διαφοραῖσ ἀρρήτοισ μὲν λόγῳ, σαφεστάταισ δ’ αἰσθήσεσι φαίνεται γιγνόμενον, εἰδείη τισ, οὐκ ἂν οἶμαι μετρίωσ ἔτι καταγνώσεσθαι τῆσ Ἐρασιστράτου Ῥᾳθυμίασ αὐτὸν οὕτω γ’ ἀναγκαίαν εἰσ τὰ ἔργα τῆσ τέχνησ θεωρίαν παραλιπόντοσ. ἐναργῆ γὰρ δὴ καὶ τὰ περὶ τῶν ὑδέρων ἁμαρτήματα τῇ Ῥᾳθυμίᾳ ταύτῃ κατὰ λόγον ἠκολουθηκότα. τό τε γὰρ τῇ στενοχωρίᾳ τῶν ὁδῶν κωλύεσθαι νομίζειν πρόσω τοῦ ἥπατοσ ἰέναι τὸ αἷμα καὶ μηδέποτ’ ἂν ἄλλωσ ὕδερον δύνασθαι συστῆναι πῶσ οὐκ ἐσχάτην ἐνδείκνυται Ῥᾳθυμίαν; τό τε μὴ διὰ τὸν σπλῆνα μηδὲ δι’ ἄλλο τι μόριον, ἀλλ’ ἀεὶ διὰ τὸν ἐν τῷ ἥπατι σκίρρον ὕδερον οἰέσθαι γίγνεσθαι τελέωσ ἀργοῦ τὴν διάνοιαν ἀνθρώπου καὶ μηδενὶ τῶν ὁσημέραι γιγνομένων παρακολουθοῦντοσ. ἐπὶ μέν γε χρονίαισ αἱμορροί̈σιν ἐπισχεθείσαισ ἢ διὰ κένωσιν ἄμετρον εἰσ ψῦξιν ἐσχάτην ἀγαγούσαισ τὸν ἄνθρωπον οὐχ ἅπαξ οὐδὲ δὶσ ἀλλὰ πολλάκισ ἤδη τεθεάμεθα συστάντασ ὑδέρουσ, ὥσπερ γε καὶ γυναιξὶν ἥ τε τῆσ ἐφ’ ἑκάστῳ μηνὶ καθάρσεωσ ἀπώλεια παντελὴσ καὶ ἄμετροσ κένωσισ, ὅταν αἱμορραγήσωσί ποθ’ αἱ μῆτραι σφοδρῶσ, ἐπεκαλέσαντο πολλάκισ ὕδερον καί τισιν αὐτῶν καὶ ὁ γυναικεῖοσ ὀνομαζόμενοσ Ῥοῦσ εἰσ τοῦτ’ ἐτελεύτησε τὸ πάθοσ, ἵνα τοὺσ ἀπὸ τῶν κενεώνων ἀρχομένουσ ἢ ἄλλου τινὸσ τῶν ἐπικαίρων μορίων ὑδέρουσ παραλίπω, σαφῶσ μὲν καὶ αὐτοὺσ ἐξελέγχοντασ τὴν Ἐρασιστράτειον ὑπόληψιν, ἀλλ’ οὐχ οὕτωσ ἐναργῶσ ὡσ οἱ διὰ κατάψυξιν σφοδρὰν τῆσ ὅλησ ἕξεωσ ἀποτελούμενοι. πρώτη γὰρ αὕτη γενέσεωσ ὑδέρων αἰτία διὰ τὴν ἀποτυχίαν τῆσ αἱματώσεωσ γιγνομένη τρόπον ὁμοιότατον ταῖσ ἐπὶ τῇ τῶν σιτίων ἀπεψίᾳ διαρροίαισ. οὐ μὴν ἐσκίρρωταί γε κατὰ τοὺσ τοιούτουσ ὑδέρουσ οὐδ’ ἄλλο τι σπλάγχνον οὐδὲ τὸ ἧπαρ. ἀλλ’ Ἐρασίστρατοσ ὁ σοφὸσ ὑπεριδὼν καὶ καταφρονήσασ, ὧν οὔθ’ Ἱπποκράτησ οὔτε Διοκλῆσ οὔτε Πραξαγόρασ οὔτε Φιλιστίων ἀλλ’ οὐδὲ τῶν ἀρίστων φιλοσόφων οὐδεὶσ κατεφρόνησεν οὔτε Πλάτων οὔτ’ Ἀριστοτέλησ οὔτε Θεόφραστοσ, ὅλασ ἐνεργείασ ὑπερβαίνει καθάπερ τι σμικρὸν καὶ τὸ τυχὸν τῆσ τέχνησ παραλιπὼν μέροσ οὐδ’ ἀντειπεῖν ἀξιώσασ, εἴτ’ ὀρθῶσ εἴτε καὶ μὴ σύμπαντεσ οὗτοι θερμῷ καὶ ψυχρῷ καὶ ξηρῷ καὶ ὑγρῷ, τοῖσ μὲν ὡσ δρῶσι, τοῖσ δ’ ὡσ πάσχουσι, τὰ κατὰ τὸ σῶμα τῶν ζῳών ἁπάντων διοικεῖσθαί φασι καὶ ὡσ τὸ θερμὸν ἐν αὐτοῖσ εἴσ τε τὰσ ἄλλασ ἐνεργείασ καὶ μάλιστ’ εἰσ τὴν τῶν χυμῶν γένεσιν τὸ πλεῖστον δύναται. ἀλλὰ τὸ μὲν μὴ πείθεσθαι τοσούτοισ τε καὶ τηλικούτοισ ἀνδράσι καὶ πλέον αὐτῶν οἰέσθαί τι γιγνώσκειν ἀνεμέσητον, τὸ δὲ μήτ’ ἀντιλογίασ ἀξιῶσαι μήτε μνήμησ οὕτωσ ἔνδοξον δόγμα θαυμαστήν τινα τὴν ὑπεροψίαν ἐνδείκνυται. καὶ μὴν σμικρότατόσ ἐστι τὴν γνώμην καὶ ταπεινὸσ ἐσχάτωσ ἐν ἁπάσαισ ταῖσ ἀντιλογίαισ ἐν μὲν τοῖσ περὶ τῆσ πέψεωσ λόγοισ τοῖσ σήπεσθαι τὰ σιτία νομίζουσι φιλοτίμωσ ἀντιλέγων, ἐν δὲ τοῖσ περὶ τῆσ ἀναδόσεωσ τοῖσ διὰ τὴν παράθεσιν τῶν ἀρτηριῶν ἀναδίδοσθαι τὸ διὰ τῶν φλεβῶν αἷμα νομίζουσιν, ἐν δὲ τοῖσ περὶ τῆσ ἀναπνοῆσ τοῖσ περιωθεῖσθαι τὸν ἀέρα φάσκουσιν. οὐκ ὤκνησε δ’ οὐδὲ τοῖσ ἀτμοειδῶσ εἰσ τὴν κύστιν ἰέναι τὰ οὖρα νομίζουσιν ἀντειπεῖν οὐδὲ τοῖσ εἰσ τὸν πνεύμονα φέρεσθαι τὸ ποτόν. οὕτωσ ἐν ἅπασι τὰσ χειρίστασ ἐπιλεγόμενοσ δόξασ ἀγάλλεται διατρίβων ἐπὶ πλέον ἐν ταῖσ ἀντιλογίαισ· ἐπὶ δὲ τῆσ τοῦ αἵματοσ γενέσεωσ οὐδὲν ἀτιμοτέρασ οὔσησ τῆσ ἐν τῇ γαστρὶ χυλώσεωσ τῶν σιτίων οὔτ’ ἀντειπεῖν τινι τῶν πρεσβυτέρων ἠξίωσεν οὔτ’ αὐτὸσ εἰσηγήσασθαί τιν’ ἑτέραν γνώμην ἐτόλμησεν, ὁ περὶ πασῶν τῶν φυσικῶν ἐνεργειῶν ἐν ἀρχῇ τῶν καθόλου λόγων ὑποσχόμενοσ ἐρεῖν, ὅπωσ τε γίγνονται καὶ δι’ ὧντινων τοῦ ζῳού μορίων. ἢ τῆσ μὲν πέττειν τὰ σιτία πεφυκυίασ δυνάμεωσ ἀρρωστούσησ ἀπεπτήσει τὸ ζῷον, τῆσ δ’ αἱματούσησ τὰ πεφθέντα οὐδὲν ἔσται πάθημα τὸ παράπαν, ἀλλ’ ἀδαμαντίνη τισ ἡμῖν αὕτη μόνη καὶ ἀπαθήσ ἐστιν; ἢ ἄλλο τι τῆσ ἀρρωστίασ αὐτῆσ ἔκγονον ὑπάρξει καὶ οὐχ ὕδεροσ; δῆλοσ οὖν ἐναργῶσ ἐστιν ὁ Ἐρασίστρατοσ ἐξ ὧν ἐν μὲν τοῖσ ἄλλοισ οὐδὲ ταῖσ φαυλοτάταισ δόξαισ ἀντιλέγειν ὤκνησεν, ἐνταυθοῖ δ’ οὔτ’ ἀντειπεῖν τοῖσ πρόσθεν οὔτ’ αὐτὸσ εἰπεῖν τι καινὸν ἐτόλμησε, τὸ σφάλμα τῆσ ἑαυτοῦ γνωρίζων αἱρέσεωσ. τί γὰρ ἂν καὶ λέγειν ἔσχεν ὑπὲρ αἵματοσ ἄνθρωποσ εἰσ μηδὲν τῷ συμφύτῳ θερμῷ χρώμενοσ; τί δὲ περὶ ξανθῆσ χολῆσ ἢ μελαίνησ ἢ φλέγματοσ; ὅτι νὴ Δία δυνατόν ἐστιν ἀναμεμιγμένην τοῖσ σιτίοισ εὐθὺσ ἔξωθεν παραγίγνεσθαι τὴν χολήν. λέγει γοῦν ὧδέ πωσ αὐτοῖσ ὀνόμασι· "Πότερον δ’ ἐν τῇ περὶ τὴν κοιλίαν κατεργασίᾳ τῆσ τροφῆσ γεννᾶται τοιαύτη ὑγρασία ἢ μεμιγμένη τοῖσ ἔξωθεν προσφερομένοισ παραγίγνεται, οὐδὲν χρήσιμον πρὸσ ἰατρικὴν ἐπεσκέφθαι. " καὶ μήν, ὦ γενναιότατε, καὶ κενοῦσθαι χρῆναι φάσκεισ ἐκ τοῦ ζῳού τὸν χυμὸν τοῦτον καὶ μεγάλωσ λυπεῖν, εἰ μὴ κενωθείη. πῶσ οὖν οὐδὲν ἐξ αὐτοῦ χρηστὸν ὑπολαμβάνων γίγνεσθαι τολμᾷσ ἄχρηστον λέγειν εἰσ ἰατρικὴν εἶναι τὴν περὶ τῆσ γενέσεωσ αὐτοῦ σκέψιν; ὑποκείσθω γὰρ ἐν μὲν τοῖσ σιτίοισ περιέχεσθαι, μὴ διακρίνεσθαι δ’ ἀκριβῶσ ἐν ἥπατι· ταῦτα γὰρ ἀμφότερα νομίζεισ εἶναι δυνατά. καὶ μὴν οὐ σμικρὸν ἐνταῦθα τὸ διαφέρον ἢ ἐλαχίστην ἢ παμπόλλην χολὴν ἐν ἑαυτοῖσ περιέχοντα προσάρασθαι σιτία. τὰ μὲν γὰρ ἀκίνδυνα, τὰ δὲ παμπόλλην περιέχοντα τῷ μὴ δύνασθαι πᾶσαν αὐτὴν ἐν ἥπατι καθαρθῆναι καλῶσ αἴτια καταστήσεται τῶν τ’ ἄλλων παθῶν, ὧν αὐτὸσ ὁ Ἐρασίστρατοσ ἐπὶ πλήθει χολῆσ γίγνεσθαί φησι, καὶ τῶν ἰκτέρων οὐχ ἥκιστα. πῶσ οὖν οὐκ ἀναγκαιότατον ἰατρῷ γιγνώσκειν, πρῶτον μέν, ὡσ ἐν τοῖσ σιτίοισ αὐτοῖσ ἔξωθεν ἡ χολὴ περιέχεται, δεύτερον δ’, ὡσ τὸ μὲν τεῦτλον, εἰ τύχοι, παμπόλλην, ὁ δ’ ἄρτοσ ἐλαχίστην καὶ τὸ μὲν ἔλαιον πλείστην, ὁ δ’ οἶνοσ ὀλιγίστην ἕκαστόν τε τῶν ἄλλων ἄνισον τῷ πλήθει περιέχει τὴν χολήν; πῶσ γὰρ οὐκ ἂν εἰή γελοιότατοσ, ὃσ ἂν ἑκὼν αἱρῆται τὰ πλείονα χολὴν ἐν ἑαυτοῖσ περιέχοντα πρὸ τῶν ἐναντίων; τί δ’ εἰ μὴ περιέχεται μὲν ἐν τοῖσ σιτίοισ ἡ χολή, γίγνεται δ’ ἐν τοῖσ τῶν ζῳών σώμασιν; ἢ οὐχὶ καὶ κατὰ τοῦτο χρήσιμον ἐπίστασθαι, τίνι μὲν καταστάσει σώματοσ ἕπεται πλείων αὐτῆσ ἡ γένεσισ, τίνι δ’ ἐλάττων; ἀλλοιοῦν γὰρ δήπου καὶ μεταβάλλειν οἱοῖ́ τ’ ἐσ μὲν καὶ τρέπειν ἐπὶ τὸ βέλτιον ἀεὶ τὰσ μοχθηρὰσ καταστάσεισ τοῦ σώματοσ. ἀλλ’ εἰ μὴ γιγνώσκοιμεν, καθότι μοχθηραὶ καὶ ὅπῃ τῆσ δεούσησ ἐξίστανται, πῶσ ἂν αὐτὰσ ἐπανάγειν οἱοῖ́ τ’ εἰήμεν ἐπὶ τὸ κρεῖττον; οὔκουν ἄχρηστόν ἐστιν εἰσ τὰσ ἰάσεισ, ὡσ Ἐρασίστρατόσ φησιν, ἐπίστασθαι τἀληθὲσ αὐτὸ περὶ γενέσεωσ χολῆσ. οὐ μὴν οὐδ’ ἀδύνατον οὐδ’ ἀσαφὲσ ἐξευρεῖν, ὅτι μὴ τῷ πλείστην ἐν ἑαυτῷ περιέχειν τὸ μέλι τὴν ξανθὴν χολὴν ἀλλ’ ἐν τῷ σώματι μεταβαλλόμενον εἰσ αὐτὴν ἀλλοιοῦταί τε καὶ τρέπεται. πικρόν τε γὰρ ἂνͅ ἦν γευομένοισ, εἰ χολὴν ἔξωθεν εὐθὺσ ἐν ἑαυτῷ περιεῖχεν ἅπασί τ’ ἂν ὡσαύτωσ τοῖσ ἀνθρώποισ ἴσον αὐτῆσ ἐγέννα τὸ πλῆθοσ. ἀλλ’ οὐχ ὧδ’ ἔχει τἀληθέσ. ἐν μὲν γὰρ τοῖσ ἀκμάζουσι καὶ μάλιστ’ εἰ φύσει θερμότεροι καὶ βίον εἰε͂ν βιοῦντεσ ταλαίπωρον, ἅπαν εἰσ ξανθὴν χολὴν μεταβάλλει τὸ μέλι· τοῖσ γέρουσι δ’ ἱκανῶσ ἐστιν ἐπιτήδειον, ὡσ ἂν οὐκ εἰσ χολὴν ἀλλ’ εἰσ αἷμα τὴν ἀλλοίωσιν ἐν ἐκείνοισ λαμβάνον. Ἐρασίστρατοσ δὲ πρὸσ τῷ μηδὲν τούτων γιγνώσκειν οὐδὲ περὶ τὴν διαίρεσιν τοῦ λόγου σωφρονεῖ, πότερον ἐν τοῖσ σιτίοισ ἡ χολὴ περιέχεται εὐθὺσ ἐξ ἀρχῆσ ἢ κατὰ τὴν ἐν τῇ κοιλίᾳ κατεργασίαν ἐγένετο, μηδὲν εἶναι χρήσιμον εἰσ ἰατρικὴν ἐπεσκέφθαι λέγων. ἐχρῆν γὰρ δήπου προσθεῖναί τι καὶ περὶ τῆσ ἐν ἥπατι καὶ φλεψὶ γενέσεωσ αὐτῆσ, ἐν τοῖσδε τοῖσ ὀργάνοισ γεννᾶσθαι τὴν χολὴν ἅμα τῷ αἵματι τῶν παλαιῶν ἰατρῶν τε καὶ φιλοσόφων ἀποφηναμένων. ἀλλὰ τοῖσ εὐθὺσ ἐξ ἀρχῆσ σφαλεῖσι καὶ διαμαρτάνουσι τῆσ ὀρθῆσ ὁδοῦ τοιαῦτά τε ληρεῖν ἀναγκαῖόν ἐστι καὶ προσέτι τῶν χρησιμωτάτων εἰσ τὴν τέχνην παραλιπεῖν τὴν ζήτησιν. ἡδέωσ δ’ ἂν ἐνταῦθα τοῦ λόγου γεγονὼσ ἠρόμην τοὺσ ὁμιλῆσαι φάσκοντασ αὐτὸν ἐπὶ πλεῖστον τοῖσ ἐκ τοῦ περιπάτου φιλοσόφοισ, εἰ γιγνώσκουσιν, ὅσα περὶ τοῦ κεκρᾶσθαι τὰ σώμαθ’ ἡμῶν ἐκ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ ξηροῦ καὶ ὑγροῦ πρὸσ Ἀριστοτέλουσ εἴρηταί τε καὶ ἀποδέδεικται, καὶ ὡσ τὸ θερμὸν ἐν αὐτοῖσ ἐστι τὸ δραστικώτατον καὶ ὡσ τῶν ζῳών ὅσα μὲν θερμότερα φύσει, ταῦτα πάντωσ ἔναιμα, τὰ δ’ ἐπὶ πλέον ψυχρότερα πάντωσ ἄναιμα καὶ διὰ τοῦτο τοῦ χειμῶνοσ ἀργὰ καὶ ἀκίνητα κεῖται φωλεύοντα δίκην νεκρῶν. εἴρηται δὲ καὶ περὶ τῆσ χροιᾶσ τοῦ αἵματοσ οὐκ Ἀριστοτέλει μόνον, ἀλλὰ καὶ Πλάτωνι. καὶ ἡμεῖσ νῦν, ὅπερ ἤδη καὶ πρόσθεν εἶπον, οὐ τὰ καλῶσ ἀποδεδειγμένα τοῖσ παλαιοῖσ λέγειν προὐθέμεθα, μήτε τῇ γνώμῃ μήτε τῇ λέξει τοὺσ ἄνδρασ ἐκείνουσ ὑπερβαλέσθαι δυνάμενοι· τὰ δ’ ἤτοι χωρὶσ ἀποδείξεωσ ὡσ ἐναργῆ πρὸσ αὐτῶν εἰρημένα διὰ τὸ μηδ’ ὑπονοῆσαι μοχθηροὺσ οὕτωσ ἔσεσθαί τινασ σοφιστάσ, οἳ καταφρονήσουσι τῆσ ἐν αὐτοῖσ ἀληθείασ, ἢ καὶ παραλελειμμένα τελέωσ ὑπ’ ἐκείνων ἀξιοῦμεν εὑρίσκειν τε καὶ ἀποδεικνύναι. περὶ δὲ τῆσ τῶν χυμῶν γενέσεωσ οὐκ οἶδ’, εἰ ἔχει τισ ἕτερον προσθεῖναι σοφώτερον ὧν Ἱπποκράτησ εἶπε καὶ Ἀριστοτέλησ καὶ Πραξαγόρασ καὶ Φιλότιμοσ καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν παλαιῶν. ἀποδέδεικται γὰρ ἐκείνοισ τοῖσ ἀνδράσιν ἀλλοιουμένησ τῆσ τροφῆσ ἐν ταῖσ φλεψὶν ὑπὸ τῆσ ἐμφύτου θερμασίασ αἷμα μὲν ὑπὸ τῆσ συμμετρίασ τῆσ κατ’ αὐτήν, οἱ δ’ ἄλλοι χυμοὶ διὰ τὰσ ἀμετρίασ γιγνόμενοι· καὶ τούτῳ τῷ λόγῳ πάνθ’ ὁμολογεῖ τὰ φαινόμενα. καὶ γὰρ τῶν ἐδεσμάτων ὅσα μέν ἐστι θερμότερα φύσει, χολωδέστερα, τὰ δὲ ψυχρότερα φλεγματικώτερα· καὶ τῶν ἡλικιῶν ὡσαύτωσ χολωδέστεραι μὲν αἱ θερμότεραι φύσει, φλεγματωδέστεραι δ’ αἱ ψυχρότεραι· καὶ τῶν ἐπιτηδευμάτων δὲ καὶ τῶν χωρῶν καὶ τῶν ὡρῶν καὶ πολὺ δὴ πρότερον ἔτι τῶν φύσεων αὐτῶν αἱ μὲν ψυχρότεραι φλεγματωδέστεραι, χολωδέστεραι δ’ αἱ θερμότεραι· καὶ νοσημάτων τὰ μὲν ψυχρὰ τοῦ φλέγματοσ ἔκγονα, τὰ δὲ θερμὰ τῆσ ξανθῆσ χολῆσ· καὶ ὅλωσ οὐδὲν ἔστιν εὑρεῖν τῶν πάντων, ὃ μὴ τούτῳ τῷ λόγῳ μαρτυρεῖ. πῶσ δ’ οὐ μέλλει; διὰ γὰρ τὴν ἐκ τῶν τεττάρων ποιὰν κρᾶσιν ἑκάστου τῶν μορίων ὡδί πωσ ἐνεργοῦντοσ ἀνάγκη πᾶσα καὶ διὰ τὴν βλάβην αὐτῶν ἢ διαφθείρεσθαι τελέωσ ἢ ἐμποδίζεσθαί γε τὴν ἐνέργειαν καὶ οὕτω νοσεῖν τὸ ζῷον ἢ ὅλον ἢ κατὰ τὰ μόρια. καὶ τὰ πρῶτά γε καὶ γενικώτατα νοσήματα τέτταρα τὸν ἀριθμὸν ὑπάρχει θερμότητι καὶ ψυχρότητι καὶ ξηρότητι καὶ ὑγρότητι διαφέροντα. τοῦτο δὲ καὶ αὐτὸσ ὁ Ἐρασίστρατοσ ὁμολογεῖ καίτοι μὴ βουλόμενοσ. ὅταν γὰρ ἐν τοῖσ πυρετοῖσ χείρουσ τῶν σιτίων τὰσ πέψεισ γίγνεσθαι λέγῃ, μὴ διότι τῆσ ἐμφύτου θερμασίασ ἡ συμμετρία διέφθαρται, καθάπερ οἱ πρόσθεν ὑπελάμβανον, ἀλλ’ ὅτι περιστέλλεσθαι καὶ τρίβειν ἡ γαστὴρ οὐχ ὁμοίωσ δύναται βεβλαμμένη τὴν ἐνέργειαν, ἐρέσθαι δίκαιον αὐτόν, ὑπὸ τίνοσ ἡ τῆσ γαστρὸσ ἐνέργεια βέβλαπται. γενομένου γάρ, εἰ τύχοι, βουβῶνοσ ἐπὶ προσπταίσματι, πρὶν μὲν πυρέξαι τὸν ἄνθρωπον, οὐκ ἂν χεῖρον ἡ γαστὴρ πέψειεν· οὐ γὰρ ἱκανὸν ἦν οὐδέτερον αὐτῶν οὔθ’ ὁ βουβὼν οὔτε τὸ ἕλκοσ ἐμποδίσαι τι καὶ βλάψαι τὴν ἐνέργειαν τῆσ κοιλίασ· εἰ δὲ πυρέξειεν, εὐθὺσ μὲν αἱ πέψεισ γίγνονται χείρουσ, εὐθὺσ δὲ καὶ τὴν ἐνέργειαν τῆσ γαστρὸσ βεβλάφθαι φαμὲν ὀρθῶσ λέγοντεσ. ἀλλ’ ὑπὸ τίνοσ ἐβλάβη, προσθεῖναι χρὴ τῷ λόγῳ. τὸ μὲν γὰρ ἕλκοσ οὐχ οἱο͂́ν τ’ ἦν αὐτὴν βλάπτειν, ὥσπερ οὐδ’ ὁ βουβών· ἦ γὰρ ἂν ἔβλαψε καὶ πρὸ τοῦ πυρετοῦ. εἰ δὲ μὴ ταῦτα, δῆλον, ὡσ ἡ τῆσ θερμασίασ πλεονεξία. δύο γὰρ ταῦτα προσεγένετο τῷ βουβῶνι, ἡ τῆσ κατὰ τὰσ ἀρτηρίασ τε καὶ τὴν καρδίαν κινήσεωσ ἀλλοίωσισ καὶ ἡ τῆσ κατὰ φύσιν θερμασίασ πλεονεξία. ἀλλ’ ἡ μὲν τῆσ κινήσεωσ ἀλλοίωσισ οὐ μόνον οὐδὲν βλάψει τὴν ἐνέργειαν τῆσ γαστρόσ, ἀλλὰ καὶ προσωφελήσει κατ’ ἐκεῖνα τῶν ζῳών, ἐν οἷσ εἰσ τὴν πέψιν ὑπέθετο πλεῖστον δύνασθαι τὸ διὰ τῶν ἀρτηριῶν εἰσ τὴν κοιλίαν ἐμπῖπτον πνεῦμα. διὰ λοιπὴν οὖν ἔτι καὶ μόνην τὴν ἄμετρον θερμασίαν ἡ βλάβη τῆσ ἐνεργείασ τῇ γαστρί. τὸ μὲν γὰρ πνεῦμα σφοδρότερόν τε καὶ συνεχέστερον καὶ πλέον ἐμπίπτει νῦν ἢ πρότερον. ὥστε ταύτῃ μὲν μᾶλλον πέψει τὰ διὰ τὸ πνεῦμα καλῶσ πέττοντα ζῷα, διὰ λοιπὴν δ’ ἔτι τὴν παρὰ φύσιν θερμασίαν ἀπεπτήσει. τὸ γὰρ καὶ τῷ πνεύματι φάναι τιν’ ὑπάρχειν ἰδιότητα, καθ’ ἣν πέττει, κἄπειτα ταύτην πυρεττόντων διαφθείρεσθαι καθ’ ἕτερον τρόπον ἐστὶν ὁμολογῆσαι τὸ ἄτοπον. ἐρωτηθέντεσ γὰρ αὖθισ, ὑπὸ τίνοσ ἠλλοιώθη τὸ πνεῦμα, μόνην ἕξουσιν ἀποκρίνεσθαι τὴν παρὰ φύσιν θερμασίαν καὶ μάλιστ’ ἐπὶ τοῦ κατὰ τὴν κοιλίαν· οὐδὲ γὰρ πλησιάζει κατ’ οὐδὲν τοῦτο τῷ βουβῶνι. καίτοι τί τῶν ζῳών ἐκείνων, ἐν οἷσ ἡ τοῦ πνεύματοσ ἰδιότησ μέγα δύναται, μνημονεύω, παρὸν ἐπ’ ἀνθρώποισ, ἐν οἷσ ἢ οὐδὲν ἢ παντάπασιν ἀμυδρόν τι καὶ μικρὸν ὠφελεῖ, ποιεῖσθαι τὸν λόγον; ἀλλ’ ὅτι μὲν ἐν τοῖσ πυρετοῖσ οὗτοι κακῶσ πέττουσιν, ὁμολογεῖ καὶ αὐτὸσ καὶ τήν γ’ αἰτίαν προστιθεὶσ βεβλάφθαι φησὶ τῆσ γαστρὸσ τὴν ἐνέργειαν. οὐ μὴν ἄλλην γέ τινα πρόφασιν τῆσ βλάβησ εἰπεῖν ἔχει πλὴν τῆσ παρὰ φύσιν θερμασίασ. ἀλλ’ εἰ βλάπτει τὴν ἐνέργειαν ἡ παρὰ φύσιν θερμασία μὴ κατά τι συμβεβηκόσ, ἀλλὰ διὰ τὴν αὑτῆσ οὐσίαν τε καὶ δύναμιν, ἐκ τῶν πρώτων ἂν εἰή νοσημάτων· καὶ μὴν οὐκ ἐνδέχεται τῶν πρώτων μὲν εἶναι νοσημάτων τὴν ἀμετρίαν τῆσ θερμασίασ, τὴν δ’ ἐνέργειαν ὑπὸ τῆσ εὐκρασίασ μὴ γίγνεσθαι. οὐδὲ γὰρ δι’ ἄλλο τι δυνατὸν γίγνεσθαι τὴν δυσκρασίαν αἰτίαν τῶν πρώτων νοσημάτων ἀλλ’ ἢ διὰ τὴν εὐκρασίαν διαφθειρομένην. τῷ γὰρ ὑπὸ ταύτησ γίγνεσθαι τὰσ ἐνεργείασ ἀνάγκη καὶ τὰσ πρώτασ αὐτῶν βλάβασ διαφθειρομένησ γίγνεσθαι. ὅτι μὲν οὖν καὶ κατ’ αὐτὸν τὸν Ἐρασίστρατον ἡ εὐκρασία τοῦ θερμοῦ τῶν ἐνεργειῶν αἰτία, τοῖσ θεωρεῖν τὸ ἀκόλουθον δυναμένοισ ἱκανῶσ ἀποδεδεῖχθαι νομίζω. τούτου δ’ ὑπάρχοντοσ ἡμῖν οὐδὲν ἔτι χαλεπὸν ἐφ’ ἑκάστησ ἐνεργείασ τῇ μὲν εὐκρασία τὸ βέλτιον ἕπεσθαι λέγειν, τῇ δὲ δυσκρασίᾳ τὰ χείρω. καὶ τοίνυν εἴπερ ταῦθ’ οὕτωσ ἔχει, τὸ μὲν αἷμα τῆσ συμμέτρου θερμασίασ, τὴν δὲ ξανθὴν χολὴν τῆσ ἀμέτρου νομιστέον ὑπάρχειν ἔγγονον. οὕτω γὰρ καὶ ἡμῖν ἔν τε ταῖσ θερμαῖσ ἡλικίαισ καὶ τοῖσ θερμοῖσ χωρίοισ καὶ ταῖσ ὡρ́αισ τοῦ ἔτουσ ταῖσ θερμαῖσ καὶ ταῖσ θερμαῖσ καταστάσεσιν, ὡσαύτωσ δὲ καὶ ταῖσ θερμαῖσ κράσεσι τῶν ἀνθρώπων καὶ τοῖσ ἐπιτηδεύμασί τε καὶ τοῖσ διαιτήμασι καὶ τοῖσ νοσήμασι τοῖσ θερμοῖσ εὐλόγωσ ἡ ξανθὴ χολὴ πλείστη φαίνεται γιγνομένη. τὸ δ’ ἀπορεῖν, εἴτ’ ἐν τοῖσ σώμασι τῶν ἀνθρώπων ὁ χυμὸσ οὗτοσ ἔχει τὴν γένεσιν εἴτ’ ἐν τοῖσ σιτίοισ περιέχεται, μηδ’ ὅτι τοῖσ ὑγιαίνουσιν ἀμέμπτωσ, ὅταν ἀσιτήσωσι παρὰ τὸ ἔθοσ ὑπό τινοσ περιστάσεωσ πραγμάτων ἀναγκασθέντεσ, πικρὸν μὲν τὸ στόμα γίγνεται, χολώδη δὲ τὰ οὖρα, δάκνεται δ’ ἡ γαστήρ, ἑωρακότοσ ἐστὶν ἀλλ’ ὥσπερ ἐξαίφνησ νῦν εἰσ τὸν κόσμον ἐληλυθότοσ καὶ μήπω τὰ κατ’ αὐτὸν φαινόμενα γιγνώσκοντοσ. ἐπεὶ τίσ οὐκ οἶδεν, ὡσ ἕκαστον τῶν ἑψομένων ἐπὶ πλέον ἁλυκώτερον μὲν τὸ πρῶτον, ὕστερον δὲ πικρότερον γίγνεται; κἂν εἰ τὸ μέλι βουληθείησ αὐτὸ τὸ πάντων γλυκύτατον ἐπὶ πλεῖστον ἕψειν, ἀποδείξεισ καὶ τοῦτο πικρότατον· ὃ γὰρ τοῖσ ἄλλοισ, ὅσα μὴ φύσει θερμά, παρὰ τῆσ ἑψήσεωσ ἐγγίγνεται, τοῦτ’ ἐκ φύσεωσ ὑπάρχει τῷ μέλιτι. διὰ τοῦτ’ οὖν ἑψόμενον οὐ γίγνεται γλυκύτερον· ὅσον γὰρ ἐχρῆν εἶναι θερμότητοσ εἰσ γένεσιν γλυκύτητοσ, ἀκριβῶσ αὐτῷ τοῦτο πᾶν οἴκοθεν ὑπάρχει. ὃ τοίνυν ἔξωθεν τοῖσ ἐλλιπῶσ θερμοῖσ ἦν ὠφέλιμον, τοῦτ’ ἐκείνῳ βλάβη τε καὶ ἀμετρία γίγνεται καὶ διὰ τοῦτο θᾶττον τῶν ἄλλων ἑψόμενον ἀποδείκνυται πικρόν. δι’ αὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ τοῖσ θερμοῖσ φύσει καὶ τοῖσ ἀκμάζουσιν εἰσ χολὴν ἑτοίμωσ μεταβάλλεται. θερμῷ γὰρ θερμὸν πλησιάζον εἰσ ἀμετρίαν κράσεωσ ἑτοίμωσ ἐξίσταται καὶ φθάνει χολὴ γιγνόμενον, οὐχ αἷμα. δεῖται τοίνυν ψυχρᾶσ μὲν κράσεωσ ἀνθρώπου, ψυχρᾶσ δ’ ἡλικίασ, ἵν’ εἰσ αἵματοσ ἄγηται φύσιν. οὔκουν ἄπο τρόπου συνεβούλευσεν Ἱπποκράτησ τοῖσ φύσει πικροχόλοισ μὴ προσφέρειν τὸ μέλι, ὡσ ἂν θερμοτέρασ δηλονότι κράσεωσ ὑπάρχουσιν. οὕτω δὲ καὶ τοῖσ νοσήμασι τοῖσ πικροχόλοισ πολέμιον εἶναι τὸ μέλι καὶ τῇ τῶν γερόντων ἡλικίᾳ φίλιον οὐχ Ἱπποκράτησ μόνον ἀλλὰ καὶ πάντεσ ἰατροὶ λέγουσιν, οἱ μὲν ἐκ τῆσ φύσεωσ αὐτοῦ τὴν δύναμιν ἐνδειξαμένησ εὑρόντεσ, οἱ δ’ ἐκ τῆσ πείρασ μόνησ. οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τοῖσ ἀπὸ τῆσ ἐμπειρίασ ἰατροῖσ ἕτερόν τι παρὰ ταῦτα τετήρηται γιγνόμενον, ἀλλὰ χρηστὸν μὲν γέροντι, νέῳ δ’ οὐ χρηστόν, καὶ τῷ μὲν φύσει πικροχόλῳ βλαβερόν, ὠφέλιμον δὲ τῷ φλεγματώδει· καὶ τῶν νοσημάτων ὡσαύτωσ τοῖσ μὲν πικροχόλοισ ἐχθρόν, τοῖσ δὲ φλεγματώδεσι φίλιον· ἑνὶ δὲ λόγῳ τοῖσ μὲν θερμοῖσ σώμασιν ἢ διὰ φύσιν ἢ διὰ νόσον ἢ δι’ ἡλικίαν ἢ δι’ ὡρ́αν ἢ διὰ χώραν ἢ δι’ ἐπιτήδευμα χολῆσ γεννητικόν, αἵματοσ δὲ τοῖσ ἐναντίοισ. καὶ μὴν οὐκ ἐνδέχεται ταὐτὸν ἔδεσμα τοῖσ μὲν χολὴν γεννᾶν, τοῖσ δ’ αἷμα μὴ οὐκ ἐν τῷ σώματι τῆσ γενέσεωσ αὐτῶν ἐπιτελουμένησ. εἰ γὰρ δὴ οἴκοθέν γε καὶ παρ’ ἑαυτοῦ τῶν ἐδεσμάτων ἕκαστον ἔχον καὶ οὐκ ἐν τοῖσ τῶν ζῳών σώμασι μεταβαλλόμενον ἐγέννα τὴν χολήν, ἐν ἅπασιν ἂν ὁμοίωσ αὐτὴν τοῖσ σώμασιν ἐγέννα καὶ τὸ μὲν πικρὸν ἔξω γευομένοισ ἦν ἂν οἶμαι χολῆσ ποιητικόν, εἰ δέ τι γλυκὺ καὶ χρηστόν, οὐκ ἂν οὐδὲ τὸ βραχύτατον ἐξ αὐτοῦ χολῆσ ἐγεννᾶτο. καὶ μὴν οὐ τὸ μέλι μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῶν γλυκέων τοῖσ προειρημένοισ σώμασι τοῖσ δι’ ὁτιοῦν τῶν εἰρημένων θερμοῖσ οὖσιν εἰσ χολὴν ἑτοίμωσ ἐξίσταται. καίτοι ταῦτ’ οὐκ οἶδ’ ὅπωσ ἐξηνέχθην εἰπεῖν οὐ προελόμενοσ ἀλλ’ ὑπ’ αὐτῆσ τοῦ λόγου τῆσ ἀκολουθίασ ἀναγκασθείσ. εἴρηται δ’ ἐπὶ πλεῖστον ὑπὲρ αὐτῶν Ἀριστοτέλει τε καὶ Πραξαγόρᾳ τὴν Ἱπποκράτουσ καὶ Πλάτωνοσ γνώμην ὀρθῶσ ἐξηγησαμένοισ.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION