Diogenes Laertius, Lives of Eminent Philosophers, ISTORIWN Z, Kef. a'. ZHNWN

(디오게네스 라에르티오스, Lives of Eminent Philosophers, ISTORIWN Z, Kef. a'. ZHNWN)

Ζήνων Μνασέου ἢ Δημέου Κιτιεὺσ ἀπὸ Κύπρου, πολίσματοσ Ἑλληνικοῦ, Φοίνικασ ἐποίκουσ ἐσχηκότοσ. Τὸν τράχηλον ἐπὶ θάτερα νενευκὼσ ἦν, ὥσ φησι Τιμόθεοσ ὁ Ἀθηναῖοσ ἐν τῷ Περὶ βίων· καὶ Ἀπολλώνιοσ δέ φησιν ὁ Τύριοσ ὅτι ἰσχνὸσ ἦν, ὑπομήκησ, μελάγχρουσ‐‐ὅθεν τισ αὐτὸν εἶπεν Αἰγυπτίαν κληματίδα, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν πρώτῳ Παροιμιῶν‐‐παχύκνημόσ τε καὶ ἀπαγὴσ καὶ ἀσθενήσ· διὸ καί φησι Περσαῖοσ ἐν Ὑπομνήμασι συμποτικοῖσ τὰ πλεῖστα αὐτὸν δεῖπνα παραιτεῖσθαι. ἔχαιρε δέ, φασί, σύκοισ χλωροῖσ καὶ ἡλιοκαϊαίσ. Διήκουσε δέ, καθὰ προείρηται, Κράτητοσ·

εἶτα καὶ Στίλπωνοσ ἀκοῦσαί φασιν αὐτὸν καὶ Ξενοκράτουσ ἔτη δέκα, ὡσ Τιμοκράτησ ἐν τῷ Δίωνι· ἀλλὰ καὶ Πολέμωνοσ. Ἑκάτων δέ φησι καὶ Ἀπολλώνιοσ ὁ Τύριοσ ἐν πρώτῳ περὶ Ζήνωνοσ, χρηστηριασαμένου αὐτοῦ τί πράττων ἄριστα βιώσεται, ἀποκρίνασθαι τὸν θεόν, εἰ συγχρωτίζοιτο τοῖσ νεκροῖσ· ὅθεν ξυνέντα τὰ τῶν ἀρχαίων ἀναγινώσκειν. τῷ οὖν Κράτητι παρέβαλε τοῦτον τὸν τρόπον. πορφύραν ἐμπεπορευμένοσ ἀπὸ τῆσ Φοινίκησ πρὸσ τῷ Πειραιεῖ ἐναυάγησεν. ἀνελθὼν δ’ εἰσ τὰσ Ἀθήνασ ἤδη τριακοντούτησ ἐκάθισε παρά τινα βιβλιοπώλην. ἀναγινώσκοντοσ δ’ ἐκείνου τὸ δεύτερον τῶν Ξενοφῶντοσ Ἀπομνημονευμάτων, ἡσθεὶσ ἐπύθετο ποῦ διατρίβοιεν οἱ τοιοῦτοι ἄνδρεσ. εὐκαίρωσ δὲ παριόντοσ Κράτητοσ, ὁ βιβλιοπώλησ δείξασ αὐτόν φησι, "τούτῳ παρακολούθησον.

" ἐντεῦθεν ἤκουσε τοῦ Κράτητοσ, ἄλλωσ μὲν εὔτονοσ <ὢν> πρὸσ φιλοσοφίαν, αἰδήμων δὲ ὡσ πρὸσ τὴν Κυνικὴν ἀναισχυντίαν. ὅθεν ὁ Κράτησ βουλόμενοσ αὐτὸν καὶ τοῦτο θεραπεῦσαι δίδωσι χύτραν φακῆσ διὰ τοῦ Κεραμεικοῦ φέρειν. ἐπεὶ δ’ εἶδεν αὐτὸν αἰδούμενον καὶ παρακαλύπτοντα, παίσασ τῇ βακτηρίᾳ κατάγνυσι τὴν χύτραν· φεύγοντοσ δ’ αὐτοῦ καὶ τῆσ φακῆσ κατὰ τῶν σκελῶν ῥεούσησ, φησὶν ὁ Κράτησ, "τί φεύγεισ, Φοινικίδιον; οὐδὲν δεινὸν πέπονθασ. Εὥσ μὲν οὖν τινὸσ ἤκουσε τοῦ Κράτητοσ·

ὅτε καὶ τὴν Πολιτείαν αὐτοῦ γράψαντοσ, τινὲσ ἔλεγον παίζοντεσ ἐπὶ τῆσ τοῦ κυνὸσ οὐρᾶσ αὐτὴν γεγραφέναι. γέγραφε δὲ πρὸσ τῇ Πολιτείᾳ καὶ τάδε· Περὶ τοῦ κατὰ φύσιν βίου. Περὶ ὁρμῆσ ἢ περὶ ἀνθρώπου φύσεωσ. Περὶ παθῶν. Περὶ τοῦ καθήκοντοσ. Περὶ νόμου. Περὶ τῆσ Ἑλληνικῆσ παιδείασ. Περὶ ὄψεωσ. Περὶ τοῦ ὅλου. Περὶ σημείων. Πυθαγορικά. Καθολικά. Περὶ λέξεων. Προβλημάτων Ὁμηρικῶν πέντε. Περὶ ποιητικῆσ ἀκροάσεωσ. Ἔστι δ’ αὐτοῦ καὶ Τέχνη καὶ Λύσεισ καὶ Ἔλεγχοι δύο. Απομνημονεύματα Κράτητοσ. Ἠθικά. Καὶ τάδε μὲν τὰ βιβλία. τελευταῖον δὲ ἀπέστη καὶ τῶν προειρημένων ἤκουσεν ἑώσ ἐτῶν εἴκοσιν· ἵνα καί φασιν αὐτὸν εἰπεῖν, "νῦν εὐπλόηκα, ὅτε νεναυάγηκα. " οἱ δ’ ἐπὶ τοῦ Κράτητοσ τοῦτ’ αὐτὸν εἰπεῖν· ἄλλοι δὲ διατρίβοντα ἐν ταῖσ Ἀθήναισ ἀκοῦσαι τὴν ναυαγίαν καὶ εἰπεῖν, "εὖ γε ποιεῖ ἡ τύχη προσελαύνουσα ἡμᾶσ φιλοσοφίᾳ.

" ἔνιοι δέ, διαθέμενον Ἀθήνησι τὰ φορτία, οὕτω τραπῆναι πρὸσ φιλοσοφίαν. Ἀνακάμπτων δὴ ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ τῇ καὶ Πεισιανακτίῳ καλουμένῃ, ἀπὸ δὲ τῆσ γραφῆσ τῆσ Πολυγνώτου ποικίλῃ, διετίθετο τοὺσ λόγουσ, βουλόμενοσ καὶ τὸ χωρίον ἀπερίστατον ποιῆσαι. ἐπὶ γὰρ τῶν τριάκοντα τῶν πολιτῶν πρὸσ τοῖσ χιλίοισ τετρακόσιοι ἀνῄρηντ’ ἐν αὐτῷ. προσῄεσαν δὴ λοιπὸν ἀκούοντεσ αὐτοῦ καὶ διὰ τοῦτο Στωικοὶ ἐκλήθησαν καὶ οἱ ἀπ’ αὐτοῦ ὁμοίωσ, πρότερον Ζηνώνειοι καλούμενοι, καθά φησι καὶ Ἐπίκουροσ ἐν ἐπιστολαῖσ. καὶ πρότερόν γε Στωικοὶ ἐκαλοῦντο οἱ διατρίβοντεσ ἐν αὐτῇ ποιηταί, καθά φησιν Ἐρατοσθένησ ἐν ὀγδόῃ Περὶ τῆσ ἀρχαίασ κωμῳδίασ, οἳ καὶ τὸν λόγον ἐπὶ πλεῖον ηὔξησαν. Ἐτίμων δὴ οὖν Ἀθηναῖοι σφόδρα τὸν Ζήνωνα, οὕτωσ ὡσ καὶ τῶν τειχῶν αὐτῷ τὰσ κλεῖσ παρακαταθέσθαι καὶ χρυσῷ στεφάνῳ τιμῆσαι καὶ χαλκῇ εἰκόνι.

τοῦτο δὲ καὶ τοὺσ πολίτασ αὐτοῦ ποιῆσαι, κόσμον ἡγουμένουσ τὴν τἀνδρὸσ εἰκόνα. ἀντεποιοῦντο δ’ αὐτοῦ καὶ οἱ ἐν Σιδῶνι Κιτιεῖσ. ἀπεδέχετο δ’ αὐτὸν καὶ Ἀντίγονοσ καὶ εἴ ποτ’ Ἀθήναζε ἥκοι, ἤκουεν αὐτοῦ πολλά τε παρεκάλει ἀφικέσθαι ὡσ αὐτόν. ὁ δὲ τοῦτο μὲν παρῃτήσατο, Περσαῖον δ’ ἕνα τῶν γνωρίμων ἀπέστειλεν, ὃσ ἦν Δημητρίου μὲν υἱόσ, Κιτιεὺσ δὲ τὸ γένοσ, καὶ ἤκμαζε κατὰ τὴν τριακοστὴν καὶ ἑκατοστὴν Ὀλυμπιάδα, ἤδη γέροντοσ ὄντοσ Ζήνωνοσ. ἡ δ’ ἐπιστολὴ τοῦ Ἀντιγόνου τοῦτον εἶχε τὸν τρόπον, καθὰ καὶ Ἀπολλώνιοσ ὁ Τύριοσ ἐν τοῖσ Περὶ Ζήνωνόσ φησι· "Βασιλεὺσ Ἀντίγονοσ Ζήνωνι φιλοσόφῳ χαίρειν.

"Ἐγὼ τύχῃ μὲν καὶ δόξῃ νομίζω προτερεῖν τοῦ σοῦ βίου, λόγου δὲ καὶ παιδείασ καθυστερεῖν καὶ τῆσ τελείασ εὐδαιμονίασ ἣν σὺ κέκτησαι. διόπερ κέκρικα προσφωνῆσαί σοι παραγενέσθαι πρὸσ ἐμέ, πεπεισμένοσ σε μὴ ἀντερεῖν πρὸσ τὸ ἀξιούμενον. σὺ οὖν πειράθητι ἐκ παντὸσ τρόπου συμμίξαι μοι, διειληφὼσ τοῦτο διότι οὐχ ἑνὸσ ἐμοῦ παιδευτὴσ ἔσῃ, πάντων δὲ Μακεδόνων συλλήβδην. ὁ γὰρ τὸν τῆσ Μακεδονίασ ἄρχοντα καὶ παιδεύων καὶ ἄγων ἐπὶ τὰ κατ’ ἀρετὴν φανερὸσ ἔσται καὶ τοὺσ ὑποτεταγμένουσ παρασκευάζων πρὸσ εὐανδρίαν. οἱο͂σ γὰρ ἂν ὁ ἡγούμενοσ ᾖ, τοιούτουσ εἰκὸσ ὡσ ἐπὶ τὸ πολὺ γίγνεσθαι καὶ τοὺσ ὑποτεταγμένουσ. " Καὶ ὁ Ζήνων ἀντιγράφει ὧδε· "Βασιλεῖ Ἀντιγόνῳ Ζήνων χαίρειν.

"Ἀποδέχομαί σου τὴν φιλομάθειαν καθόσον τῆσ ἀληθινῆσ καὶ εἰσ ὄνησιν τεινούσησ, ἀλλ’ οὐχὶ τῆσ δημώδουσ καὶ εἰσ διαστροφὴν ἠθῶν ἀντέχῃ παιδείασ. ὁ δὲ φιλοσοφίασ ὠρεγμένοσ, ἐκκλίνων δὲ τὴν πολυθρύλητον ἡδονήν, ἣ τινῶν θηλύνει νέων ψυχάσ, φανερόσ ἐστιν οὐ μόνον φύσει πρὸσ εὐγένειαν κλίνων, ἀλλὰ καὶ προαιρέσει. φύσισ δὲ εὐγενὴσ μετρίαν ἄσκησιν προσλαβοῦσα, ἔτι δὲ τὸν ἀφθόνωσ διδάξοντα, ῥᾳδίωσ ἔρχεται πρὸσ τὴν τελείαν ἀνάληψιν τῆσ ἀρετῆσ. ἐγὼ δὲ συνέχομαι σώματι ἀσθενεῖ διὰ γῆρασ·

ἐτῶν γάρ εἰμι ὀγδοήκοντα· διόπερ οὐ δύναμαί σοι συμμίξαι. ἀποστέλλω δέ σοί τινασ τῶν ἐμαυτοῦ συσχολαστῶν, οἳ τοῖσ μὲν κατὰ ψυχὴν οὐκ ἀπολείπονται ἐμοῦ, τοῖσ δὲ κατὰσῶμα προτεροῦσιν· οἷσ συνὼν οὐδενὸσ καθυστερήσεισ τῶν πρὸσ τὴν τελείαν εὐδαιμονίαν ἀνηκόντων. " Ἀπέστειλε δὲ Περσαῖον καὶ Φιλωνίδην τὸν Θηβαῖον, ὧν ἀμφοτέρων Ἐπίκουροσ μνημονεύει ὡσ συνόντων Ἀντιγόνῳ ἐν τῇ πρὸσ Ἀριστόβουλον τὸν ἀδελφὸν ἐπιστολῇ. ἔδοξε δέ μοι καὶ τὸ ψήφισμα τὸ περὶ αὐτοῦ τῶν Ἀθηναίων ὑπογράψαι. καὶ ἔχει ὧδε·

"Ἐπ’ Ἀρρενίδου ἄρχοντοσ, ἐπὶ τῆσ Ἀκαμαντίδοσ πέμπτησ πρυτανείασ, Μαιμακτηριῶνοσ δεκάτῃ ὑστέρᾳ, τρίτῃ καὶ εἰκοστῇ τῆσ πρυτανείασ, ἐκκλησία κυρία, τῶν προέδρων ἐπεψήφισεν Ἵππων Κρατιστοτέλουσ Ξυπεταιὼν καὶ οἱ συμπρόεδροι, Θράσων Θράσωνοσ Ἀνακαιεὺσ εἶπεν· "Ἐπειδὴ Ζήνων Μνασέου Κιτιεὺσ ἔτη πολλὰ κατὰ φιλοσοφίαν ἐν τῇ πόλει γενόμενοσ ἔν τε τοῖσ λοιποῖσ ἀνὴρ ἀγαθὸσ ὢν διετέλεσε καὶ τοὺσ εἰσ σύστασιν αὐτῷ τῶν νέων πορευομένουσ παρακαλῶν ἐπ’ ἀρετὴν καὶ σωφροσύνην παρώρμα πρὸσ τὰ βέλτιστα, παράδειγμα τὸν ἴδιον βίον ἐκθεὶσ ἅπασιν ἀκόλουθον ὄντα τοῖσ λόγοισ οἷσ διελέγετο, τύχῃ ἀγαθῇ δεδόχθαι τῷ δήμῳ, ἐπαινέσαι μὲν Ζήνωνα Μνασέου Κιτιέα καὶ στεφανῶσαι χρυσῷ στεφάνῳ κατὰ τὸν νόμον ἀρετῆσ ἕνεκεν καὶ σωφροσύνησ, οἰκοδομῆσαι δὲ αὐτῷ καὶ τάφον ἐπὶ τοῦ Κεραμεικοῦ δημοσίᾳ· τῆσ δὲ ποιήσεωσ τοῦ στεφάνου καὶ τῆσ οἰκοδομῆσ τοῦ τάφου χειροτονῆσαι τὸν δῆμον ἤδη τοὺσ ἐπιμελησομένουσ πέντε ἄνδρασ ἐξ Ἀ‐ θηναίων.

ἐγγράψαι δὲ <τόδε> τὸ ψήφισμα τὸν γραμματέα τοῦ δήμου ἐν στήλαισ <λιθίναισ> δύο καὶ ἐξεῖναι αὐτῶν θεῖναι τὴν μὲν ἐν Ἀκαδημείᾳ, τὴν δὲ ἐν Λυκείῳ. τὸ δὲ ἀνάλωμα τὸ εἰσ τὰσ στήλασ γινόμενον μερίσαι τὸν ἐπὶ τῇ διοικήσει, ὅπωσ <ἂν> ἅπαντεσ εἴδωσιν ὅτι ὁ δῆμοσ ὁ [τῶν] Ἀθηναίων τοὺσ ἀγαθοὺσ καὶ ζῶντασ τιμᾷ καὶ τελευτήσαντασ. ἐπὶ <δὲ> τὴν <ποίησιν τοῦ στεφάνου καὶ τὴν> οἰκοδομὴν κεχειροτόνηνται Θράσων Ἀνακαιεύσ, Φιλοκλῆσ Πειραιεύσ, Φαῖδροσ Ἀναφλύστιοσ, Μέδων Ἀχαρνεύσ, Μίκυθοσ Συπαληττεύσ, Δίων Παιανιεύσ.

" Καὶ τὸ ψήφισμα μὲν ὧδε ἔχει. Φησὶ δ’ Ἀντίγονοσ ὁ Καρύστιοσ οὐκ ἀρνεῖσθαι αὐτὸν εἶναι Κιτιέα. τῶν γὰρ εἰσ τὴν ἐπισκευὴν τοῦ λουτρῶνοσ συμβαλλομένων εἷσ ὢν καὶ ἀναγραφόμενοσ ἐν τῇ στήλῃ, "Ζήνωνοσ τοῦ φιλοσόφου," ἠξίωσε καὶ τὸ Κιτιεύσ προστεθῆναι. ποιήσασ δέ ποτε κοῖλον ἐπίθημα τῇ ληκύθῳ περιέφερε νόμισμα, λύσιν ἕτοιμον τῶν ἀναγκαίων ἵν’ ἔχοι Κράτησ ὁ διδάσκαλοσ. φασὶ δ’ αὐτὸν ὑπὲρ χίλια τάλαντα ἔχοντα ἐλθεῖν εἰσ τὴν Ἑλλάδα καὶ ταῦτα δανείζειν ναυτικῶσ.

ἤσθιε δ’ ἀρτίδια καὶ μέλι καὶ ὀλίγον εὐώδουσ οἰναρίου ἔπινε. παιδαρίοισ τε ἐχρῆτο σπανίωσ, ἅπαξ ἢ δίσ που παιδισκαρίῳ τινί, ἵνα μὴ δοκοίη μισογύνησ εἶναι, σύν τε Περσαίῳ τὴν αὐτὴν οἰκίαν ᾤκει· καὶ αὐτοῦ αὐλητρίδιον εἰσαγαγόντοσ πρὸσ αὐτόν, σπάσασ πρὸσ τὸν Περσαῖον αὐτὸ ἀπήγαγεν. ἦν τε, φασίν, εὐσυμπερίφοροσ, ὡσ πολλάκισ Ἀντί‐ γονον τὸν βασιλέα ἐπικωμάσαι αὐτῷ καὶ πρὸσ Ἀριστοκλέα τὸν κιθαρῳδὸν ἅμ’ αὐτῷ ἐλθεῖν ἐπὶ κῶμον, εἶτα μέντοι ὑποδῦναι. ἐξέκλινε δέ, φησί, καὶ τὸ πολυδημῶδεσ, ὡσ ἐπ’ ἄκρου καθίζεσθαι τοῦ βάθρου, κερδαίνοντα τὸ γοῦν ἕτερον μέροσ τῆσ ἐνοχλήσεωσ.

οὐ μὴν οὐδὲ μετὰ πλειόνων δύο ἢ τριῶν περιεπάτει. ἐνίοτε δὲ καὶ χαλκὸν εἰσέπραττε τοὺσ περιισταμένουσ, <ὥστε δεδιότασ> τὸ διδόναι μὴ ἐνοχλεῖν, καθά φησι Κλεάνθησ ἐν τῷ Περὶ χαλκοῦ· πλειόνων τε περιστάντων αὐτόν, δείξασ ἐν τῇ στοᾷ κατ’ ἄκρου τὸ ξύλινον περιφερὲσ τοῦ βωμοῦ ἔφη, "τοῦτό ποτ’ ἐν μέσῳ ἔκειτο, διὰ δὲ τὸ ἐμποδίζειν ἰδίᾳ ἐτέθη· καὶ ὑμεῖσ οὖν ἐκ τοῦ 3μέσου βαστάσαντεσ αὑτοὺσ ἧττον ἡμῖν ἐνοχλήσετε. " Δημοχάρουσ δὲ τοῦ Λάχητοσ ἀσπαζομένου αὐτὸν καὶ φάσκοντοσ λέγειν καὶ γράφειν ὧν ἂν χρείαν ἔχῃ πρὸσ Ἀντίγονον, ὡσ ἐκείνου πάντα παρέξοντοσ, ἀκούσασ οὐκέτ’ αὐτῷ συνδιέτριψε. λέγεται δὲ καὶ μετὰ τὴν τελευτὴν τοῦ Ζήνωνοσ εἰπεῖν τὸν Ἀντίγονον, οἱο͂ν εἰή θέατρον ἀπολωλεκώσ·

ὅθεν καὶ διὰ Θράσωνοσ πρεσβευτοῦ παρὰ τῶν Ἀθηναίων ᾔτησεν αὐτῷ τὴν ἐν Κεραμεικῷ ταφήν. ἐρωτηθεὶσ δὲ διὰ τί θαυμάζει αὐτόν, "ὅτι," ἔφη, "πολλῶν καὶ μεγάλων αὐτῷ διδομένων ὑπ’ ἐμοῦ οὐδέποτ’ ἐχαυνώθη οὐδὲ ταπεινὸσ ὤφθη. " Ἦν δὲ καὶ ζητητικὸσ καὶ περὶ πάντων ἀκριβολογούμενοσ· ὅθεν καὶ ὁ Τίμων ἐν τοῖσ Σίλλοισ φησὶν οὕτω· καὶ Φοίνισσαν ἴδον λιχνόγραυν σκιερῷ ἐνὶ τύφῳ πάντων ἱμείρουσαν· ὁ δ’ ἔρρει γυργαθὸσ αὐτῆσ σμικρὸσ ἐών· νοῦν δ’ εἶχεν ἐλάσσονα κινδαψοῖο. Ἐπιμελῶσ δὲ καὶ πρὸσ Φίλωνα τὸν διαλεκτικὸν διεκρίνετο καὶ συνεσχόλαζεν αὐτῷ·

ὅθεν καὶ θαυμασθῆναι ὑπὸ Ζήνωνοσ τοῦ νεωτέρου οὐχ ἧττον Διοδώρου τοῦ διδασκάλου αὐτοῦ. ἦσαν δὲ περὶ αὐτὸν καὶ γυμνορρύπαροί τινεσ, ὥσ φησι καὶ ὁ Τίμων· ὄφρα πενεστάων σύναγεν νέφοσ, οἳ περὶ πάντων πτωχότατοί τ’ ἦσαν καὶ κουφότατοι βροτοὶ ἀστῶν. Αὐτὸν δὲ στυγνόν τ’ εἶναι καὶ πικρόν, καὶ τὸ πρόσωπον συνεσπασμένον. ἦν εὐτελήσ τε σφόδρα καὶ βαρβαρικῆσ ἐχόμενοσ σμικρολογίασ, προσχήματι οἰκονομίασ. εἰ δέ τινα ἐπικόπτοι, περιεσταλμένωσ καὶ οὐ χάδην, ἀλλὰ πόρρωθεν· λέγω δὲ οἱο͂ν ἐπὶ τοῦ καλλωπιζομένου ποτὲ ἔφη. ὀχέτιον γάρ τι ὀκνηρῶσ αὐτοῦ ὑπερβαίνοντοσ, "δικαίωσ," εἶπεν, "ὑφορᾷ τὸν πηλόν·

οὐ γὰρ ἔστιν ἐν αὐτῷ κατοπτρίσασθαι. " ὡσ δὲ Κυνικόσ τισ οὐ φήσασ ἔλαιον ἔχειν ἐν τῇ ληκύθῳ, προσῄτησεν αὐτόν, οὐκ ἔφη δώσειν· ἀπελθόντα μέντοι ἐκέλευσε σκέψασθαι ὁπότεροσ εἰη ἀναιδέστεροσ. ἐρωτικῶσ δὲ διακείμενοσ Χρεμωνίδου, παρακαθιζόντων αὐτοῦ τε καὶ Κλεάνθουσ, ἀνέστη· θαυμάζοντοσ δὲ τοῦ Κλεάνθουσ ἔφη "καὶ τῶν ἰατρῶν ἀκούω τῶν ἀγαθῶν, κράτιστον εἶναι φάρμακον πρὸσ τὰ φλεγμαίνοντα ἡσυχίαν. " δυοῖν δ’ ὑπανακειμένοιν ἐν πότῳ καὶ τοῦ ὑπ’ αὐτὸν τὸν ὑφ’ ἑαυτὸν σκιμαλίζοντοσ τῷ ποδί, αὐτὸσ ἐκεῖνον τῷ γόνατι. ἐπιστραφέντοσ δέ, "τί οὖν" <ἔφη> "οἰεί τὸν ὑποκάτω σου πάσχειν ὑπὸ σοῦ; πρὸσ δὲ τὸν φιλόπαιδα οὔτε τοὺσ διδασκάλουσ ἔφη φρένασ ἔχειν, ἀεὶ διατρίβοντασ ἐν παιδαρίοισ, οὔτ’ ἐκείνουσ.

ἔφασκε δὲ τοὺσ μὲν τῶν ἀσολοίκων λόγουσ καὶ ἀπηρτισμένουσ ὁμοίουσ εἶναι τῷ ἀργυρίῳ τῷ Ἀλεξανδρίνῳ· εὐοφθάλμουσ μὲν καὶ περιγεγραμμένουσ καθὰ καὶ τὸ νόμισμα, οὐδὲν δὲ διὰ ταῦτα βελτίονασ. τοὺσ δὲ τοὐναντίον ἀφωμοίου τοῖσ Ἀττικοῖσ τετραδράχμοισ εἰκῆ μὲν κεκομμένοισ καὶ σολοίκωσ, καθέλκειν μέντοι πολλάκισ τὰσ κεκαλλιγραφημένασ [λέξεισ]. Ἀρίστωνοσ δὲ τοῦ μαθητοῦ πολλὰ διαλεγομένου οὐκ εὐφυῶσ, ἔνια δὲ καὶ προπετῶσ καὶ θρασέωσ, "ἀδύνατον," εἰπεῖν, "εἰ μή σε ὁ πατὴρ μεθύων ἐγέννησεν· ὅθεν αὐτὸν καὶ λάλον ἀπεκάλει, βραχυλόγοσ ὤν. Πρὸσ δὲ τὸν ὀψοφάγον μηδὲν τοῖσ συμβιωταῖσ καταλιπόντα, παρατεθέντοσ ποτὲ μεγάλου ἰχθύοσ, ἄρασ οἱο͂σ ἦν κατεσθίειν·

ἐμβλέψαντοσ δέ, "τί οὖν," ἔφη, "τοὺσ συμβιωτὰσ οἰεί πάσχειν καθ’ ἡμέραν, εἰ σὺ μίαν μὴ δύνασαι ἐνεγκεῖν τὴν ἐμὴν ὀψο‐ φαγίαν; μειρακίου δὲ περιεργότερον παρὰ τὴν ἡλικίαν ἐρωτῶντοσ ζήτημά τι, προσήγαγε πρὸσ κάτοπτρον καὶ ἐκέλευσεν ἐμβλέψαι· ἔπειτ’ ἠρώτησεν εἰ δοκεῖ αὐτῷ ἁρμόττοντα εἶναι <τῇ> ὄψει τοιαύτῃ ζητήματα. πρὸσ δὲ τὸν φάσκοντα ὡσ τὰ πολλὰ αὐτῷ Ἀντισθένησ οὐκ ἀρέσκοι, χρείαν Σοφοκλέουσ προενεγκάμενοσ ἠρώτησεν εἴ τινα καὶ καλὰ ἔχειν αὐτῷ δοκεῖ· τοῦ δ’ οὐκ εἰδέναι φήσαντοσ, "εἶτ’ οὐκ αἰσχύνῃ," ἔφη, "εἰ μέν τι κακὸν ἦν εἰρημένον [ὑπ’ Ἀντισθένουσ], τοῦτ’ ἐκλεγόμενοσ καὶ μνημονεύων, εἰ δέ τι καλόν, οὐδ’ ἐπιβαλλόμενοσ κατέχειν; Εἰπόντοσ δέ τινοσ ὅτι μικρὰ αὐτῷ δοκεῖ τὰ λογάρια τῶν φιλοσόφων, "λέγεισ," εἶπε, "τἀληθῆ·

δεῖ μέντοι καὶ τὰσ συλλαβὰσ αὐτῶν βραχείασ εἶναι, εἰ δυνατόν. " λέγοντοσ δέ τινοσ αὐτῷ περὶ Πολέμωνοσ ὡσ ἄλλα προθέμενοσ ἄλλα λέγει, σκυθρωπάσασ ἔφη "πόσου γὰρ <ἂν> ἠγάπασ τὰ διδόμενα; δεῖν δ’ ἔφη τόνῳ διαλεγόμενον ὥσπερ τοὺσ ὑποκριτὰσ τὴν μὲν φωνὴν καὶ τὴν δύναμιν μεγάλην ἔχειν, τὸ μέντοι στόμα μὴ διέλκειν· ὃ ποιεῖν τοὺσ πολλὰ μὲν λαλοῦντασ, ἀδύνατα δέ. τοῖσ εὖ λεγομένοισ οὐκ ἔφη δεῖν καταλείπεσθαι τόπον ὥσπερ τοῖσ ἀγαθοῖσ τεχνίταισ εἰσ τὸ θεάσασθαι, τοὐναντίον δὲ τὸν ἀκούοντα οὕτω πρὸσ τοῖσ λεγομένοισ γίνεσθαι ὥστε μὴ λαμβάνειν χρόνον εἰσ τὴν ἐπισημείωσιν. Νεανίσκου πολλὰ λαλοῦντοσ ἔφη "τὰ ὦτά σου εἰσ τὴν γλῶτταν συνερρύηκεν.

" πρὸσ τὸν καλὸν εἰπόντα ὅτι οὐ δοκεῖ αὐτῷ ἐρασθήσεσθαι ὁ σοφόσ "οὐδέν," ἔφη, "ὑμῶν ἀθλιώτερον ἔσεσθαι τῶν καλῶν. " ἔλεγε δὲ καὶ τῶν φιλοσόφων τοὺσ πλείστουσ τὰ μὲν πολλὰ ἀσόφουσ εἶναι, τὰ δὲ μικρὰ καὶ τυχηρὰ ἀμαθεῖσ. καὶ προεφέρετο τὸ τοῦ Καφισίου, ὃσ ἐπιβαλομένου τινὸσ τῶν μαθητῶν μεγάλα φυσᾶν, πατάξασ εἶπεν ὡσ οὐκ ἐν τῷ μεγάλῳ τὸ εὖ κείμενον εἰή, ἀλλ’ ἐν τῷ εὖ τὸ μέγα. νεανίσκου δέ τινοσ θρασύτερον διαλεγομένου, "οὐκ ἂν εἴποιμι," ἔφη, "μειράκιον, ἃ ἐπέρχεταί μοι. Ῥοδίου δέ τινοσ καλοῦ καὶ πλουσίου, ἄλλωσ δὲ μηδέν, προσκειμένου αὐτῷ, μὴ βουλόμενοσ ἀνέχεσθαι, πρῶτον μὲν ἐπὶ τὰ κεκονιμένα τῶν βάθρων ἐκάθιζεν αὐτόν, ἵνα μολύνῃ τὴν χλανίδα·

ἔπειτα εἰσ τὸν τῶν πτωχῶν τόπον, ὥστε συνανατρίβεσθαι τοῖσ ῥάκεσιν αὐτῶν· καὶ τέλοσ ἀπῆλθεν ὁ νεανίσκοσ. πάντων ἔλεγεν ἀπρεπέστερον εἶναι τὸν τῦφον, καὶ μάλιστα ἐπὶ τῶν νέων. μὴ τὰσ φωνὰσ καὶ τὰσ λέξεισ ἀπομνημονεύειν, ἀλλὰ περὶ τὴν διάθεσιν τῆσ χρείασ τὸν νοῦν ἀσχολεῖσθαι, μὴ ὥσπερ ἕψησίν τινα ἢ σκευασίαν ἀναλαμβάνοντασ. δεῖν τ’ ἔλεγε τοὺσ νέουσ πάσῃ κοσμιότητι χρῆσθαι ἐν πορείᾳ καὶ σχήματι καὶ περιβολῇ· συνεχέσ τε προεφέρετο τοὺσ ἐπὶ τοῦ Καπανέωσ Εὐριπίδου στίχουσ, ὅτι βίοσ μὲν ἦν αὐτῷ ἥκιστα δ’ ὄλβῳ γαῦροσ ἦν, φρόνημα δὲ οὐδέν τι μεῖζον εἶχεν ἢ πένησ ἀνήρ. Ἔλεγε δὲ μηδὲν εἶναι τῆσ οἰήσεωσ ἀλλοτριώτερον πρὸσ κατάληψιν τῶν ἐπιστημῶν, μηδενόσ θ’ ἡμᾶσ οὕτωσ εἶναι ἐνδεεῖσ ὡσ χρόνου.

" πρὸσ τὸ φλυαροῦν μειράκιον, "διὰ τοῦτο," εἶπε, "δύο ὦτα ἔχομεν, στόμα δὲ ἕν, ἵνα πλείονα μὲν ἀκούωμεν, ἥττονα δὲ λέγωμεν. ἐρωτηθεὶσ τίσ ἐστι φίλοσ, "ἄλλοσ," ἔφη, "ἐγώ. " δοῦλον ἐπὶ κλοπῇ, φασίν, ἐμαστίγου· τοῦ δ’ εἰπόντοσ, "εἵμαρτό μοι κλέψαι," ἔφη, "καὶ δαρῆναι. " τὸ κάλλοσ εἶπε τῆσ σωφροσύνησ ἄνθοσ εἶναι· οἱ δὲ τοῦ κάλλουσ τὴν σωφροσύνην. τῶν γνωρίμων τινὸσ παιδάριον μεμωλωπισμένον θεασάμενοσ πρὸσ αὐτόν, "ὁρῶ σου," ἔφη, "τοῦ θυμοῦ τὰ ἴχνη· πρὸσ τὸν κεχρισμένον τῷ μύρῳ, "τίσ ἐστιν," ἔφη, "ὁ γυναικὸσ ὄζων; Διονυσίου δὲ τοῦ Μεταθεμένου εἰπόντοσ αὐτῷ διὰ τί αὐτὸν μόνον οὐ διορθοῖ, ἔφη, "οὐ γάρ σοι πιστεύω. ἐν συμποσίῳ κατακείμενοσ σιγῇ τὴν αἰτίαν ἠρωτήθη·

ἔφη οὖν τῷ ἐγκαλέσαντι ἀπαγγεῖλαι πρὸσ τὸν βασιλέα ὅτι παρῆν τισ σιωπᾶν ἐπιστάμενοσ· ἦσαν δὲ οἱ ἐρωτήσαντεσ παρὰ Πτολεμαίου πρέσβεισ ἀφικόμενοι καὶ βουλόμενοι μαθεῖν τί εἴποιεν παρ’ αὐτοῦ πρὸσ τὸν βασιλέα. ἐρωτηθεὶσ πῶσ ἔχει πρὸσ λοιδορίαν, "καθάπερ," εἶπεν, "εἰ πρεσβευτὴσ ἀναπόκριτοσ ἀποστέλλοιτο. " φησὶ δ’ Ἀπολλώνιοσ ὁ Τύριοσ, ἕλκοντοσ αὐτὸν Κράτητοσ τοῦ ἱματίου ἀπὸ Στίλπωνοσ, εἰπεῖν, "ὦ Κράτησ, λαβὴ φιλοσόφων ἐστὶν ἐπιδέξιοσ ἡ διὰ τῶν ὤτων· πείσασ οὖν ἕλκε τούτων· εἰ δέ με βιάζῃ, τὸ μὲν σῶμα παρὰ σοὶ ἔσται, ἡ δὲ ψυχὴ παρὰ Στίλπωνι. Συνδιέτριψε δὲ καὶ Διοδώρῳ, καθά φησιν Ἱππόβοτοσ·

παρ’ ᾧ καὶ τὰ διαλεκτικὰ ἐξεπόνησεν. ἤδη δὲ προκόπτων εἰσῄει καὶ πρὸσ Πολέμωνα ὑπ’ ἀτυφίασ, ὥστε φασὶ λέγειν ἐκεῖνον, "οὐ λανθάνεισ, ὦ Ζήνων, ταῖσ κηπαίαισ παρεισρέων θύραισ καὶ τὰ δόγματα κλέπτων Φοινικικῶσ μεταμφιεννύσ. " καὶ πρὸσ τὸν δείξαντα δ’ αὐτῷ διαλεκτικὸν ἐν τῷ θερίζοντι λόγῳ ἑπτὰ διαλεκτικὰσ ἰδέασ πυθέσθαι, πόσασ εἰσπράττεται μισθοῦ· ἀκούσαντα δὲ ἑκατόν, διακοσίασ αὐτῷ δοῦναι. τοσοῦτον ἤσκει φιλομάθειαν. φασὶ δὲ καὶ πρῶτον καθῆκον ὠνομακέναι καὶ λόγον περὶ αὐτοῦ πεποιηκέναι. τούσ θ’ Ἡσιόδου στίχουσ μεταγράφειν οὕτω· κεῖνοσ μὲν πανάριστοσ ὃσ εὖ εἰπόντι πίθηται, ἐσθλὸσ δ’ αὖ κἀκεῖνοσ ὃσ αὐτὸσ πάντα νοήσῃ. κρείττονα γὰρ εἶναι τὸν ἀκοῦσαι καλῶσ δυνάμενον τὸ λεγόμενον καὶ χρῆσθαι αὐτῷ τοῦ δι’ αὑτοῦ τὸ πᾶν συννοήσαντοσ·

τῷ μὲν γὰρ εἶναι μόνον τὸ συνεῖναι, τῷ δ’ εὖ πεισθέντι προσεῖναι καὶ τὴν πρᾶξιν. Ἐρωτηθεὶσ δέ, φησί, διὰ τί αὐστηρὸσ ὢν ἐν τῷ πότῳ διαχεῖται ἔφη, "καὶ οἱ θέρμοι πικροὶ ὄντεσ βρεχόμενοι γλυκαίνονται. " φησὶ δὲ καὶ Ἑκάτων ἐν τῷ δευτέρῳ τῶν Χρειῶν ἀνίεσθαι αὐτὸν ἐν ταῖσ τοιαύταισ κοινωνίαισ. ἔλεγέ τε κρεῖττον εἶναι τοῖσ ποσὶν ὀλισθεῖν ἢ τῇ γλώττῃ. τὸ εὖ γίνεσθαι μὲν παρὰ μικρόν, οὐ μὴν μικρὸν εἶναι. [οἱ δὲ Σωκράτουσ. ] Ἦν δὲ καρτερικώτατοσ καὶ λιτότατοσ, ἀπύρῳ τροφῇ χρώμενοσ καὶ τρίβωνι λεπτῷ, ὥστε λέγεσθαι ἐπ’ αὐτοῦ· τὸν δ’ οὔτ’ ἂρ χειμὼν κρυόεισ, οὐκ ὄμβροσ ἀπείρων, οὐ φλὸξ ἠελίοιο δαμάζεται, οὐ νόσοσ αἰνή, οὐκ ἔροτισ δήμου ἐναρεῖ μένοσ, ἀλλ’ ὅ γ’ ἀτειρὴσ ἀμφὶ διδασκαλίῃ τέτατι νύκτασ τε καὶ ἦμαρ.

οἵ γε μὴν κωμικοὶ ἐλάνθανον ἐπαινοῦντεσ αὐτὸν διὰ τῶν σκωμμάτων. ἵνα καὶ Φιλήμων φησὶν οὕτωσ ἐν δράματι Φιλοσόφοισ· εἷσ ἄρτοσ, ὄψον ἰσχάσ, ἐπιπιεῖν ὕδωρ. φιλοσοφίαν καινὴν γὰρ οὗτοσ φιλοσοφεῖ, πεινῆν διδάσκει καὶ μαθητὰσ λαμβάνει· οἱ δὲ Ποσειδίππου. Ἤδη δὲ καὶ εἰσ παροιμίαν σχεδὸν ἐχώρησεν. ἐλέγετο γοῦν ἐπ’ αὐτοῦ· τοῦ φιλοσόφου Ζήνωνοσ ἐγκρατέστεροσ. ἀλλὰ καὶ Ποσείδιπποσ Μεταφερομένοισ· ὥστ’ ἐν ἡμέραισ δέκα εἶναι δοκεῖν Ζήνωνοσ ἐγκρατέστερον. Τῷ γὰρ ὄντι πάντασ ὑπερεβάλλετο τῷ τ’ εἴδει τούτῳ καὶ τῇ σεμνότητι καὶ δὴ νὴ Δία τῇ μακαριότητι·

ὀκτὼ γὰρ πρὸσ τοῖσ ἐνενήκοντα βιοὺσ ἔτη κατέστρεψεν, ἄνοσοσ καὶ ὑγιὴσ διατελέσασ. Περσαῖοσ δέ φησιν ἐν ταῖσ Ἠθικαῖσ σχολαῖσ δύο καὶ ἑβδομήκοντα ἐτῶν τελευτῆσαι αὐτόν, ἐλθεῖν δ’ Ἀθήναζε δύο καὶ εἴκοσιν ἐτῶν· ὁ δ’ Ἀπολλώνιόσ φησιν ἀφηγήσασθαι τῆσ σχολῆσ αὐτὸν ἔτη δυοῖν δέοντα ἑξήκοντα. ἐτελεύτα δὴ οὕτωσ· ἐκ τῆσ σχολῆσ ἀπιὼν προσέπταισε καὶ τὸν δάκτυλον περιέρρηξε· παίσασ δὲ τὴν γῆν τῇ χειρί, φησὶ τὸ ἐκ τῆσ Νιόβησ, ἔρχομαι· τί μ’ αὐείσ; καὶ παραχρῆμα ἐτελεύτησεν, ἀποπνίξασ ἑαυτόν. Ἀθηναῖοι δ’ ἔθαψαν αὐτὸν ἐν τῷ Κεραμεικῷ καὶ ψηφίσμασι τοῖσ προειρημένοισ ἐτίμησαν, τὴν ἀρετὴν αὐτῷ προσμαρτυροῦντεσ.

καὶ Ἀντίπατροσ ὁ Σιδώνιοσ ἐποίησεν οὕτωσ εἰσ αὐτόν· τῆνοσ ὅδε Ζήνων Κιτίῳ φίλοσ, ὅσ ποτ’ Ὄλυμπον ἔδραμεν, οὐκ Ὄσσῃ Πήλιον ἀνθέμενοσ, οὐδὲ τά γ’ Ἡρακλῆοσ ἀέθλεε· τὰν δέ ποτ’ ἄστρα ἀτραπιτὸν μούνασ εὑρ͂ε σαοφροσύνασ. καὶ ἄλλο Ζηνόδοτοσ ὁ στωικόσ, Διογένουσ μαθητήσ·

ἔκτισασ αὐτάρκειαν, ἀφεὶσ κενεαυχέα πλοῦτον, Ζήνων, σὺν πολιῷ σεμνὸσ ἐπισκυνίῳ· ἄρσενα γὰρ λόγον εὑρ͂εσ, ἐνηθλήσω δὲ προνοίᾳ αἱρ́εσιν, ἀτρέστου ματέρ’ ἐλευθερίασ· εἰ δὲ πάτρα Φοίνισσα, τίσ ὁ φθόνοσ; οὐ καὶ ὁ Κάδμοσ κεῖνοσ, ἀφ’ οὗ γραπτὰν Ἑλλὰσ ἔχει σελίδα; καὶ κοινῇ δὲ καὶ περὶ πάντων τῶν στωικῶν Ἀθήναιοσ ὁ ἐπιγραμματοποιόσ φησιν οὕτωσ· ὦ στωικῶν μύθων εἰδήμονεσ, ὦ πανάριστα δόγματα ταῖσ ἱεραῖσ ἐνθέμενοι σελίσιν, τὰν ἀρετὰν ψυχᾶσ ἀγαθὸν μόνον· ἅδε γὰρ ἀνδρῶν μούνα καὶ βιοτὰν ῥύσατο καὶ πόλιασ. σαρκὸσ δ’ ἡδυπάθημα, φίλον τέλοσ ἀνδράσιν ἄλλοισ, ἡ μία τῶν Μνήμησ ἤνυσε θυγατέρων. Εἴπομεν ὡσ ἐτελεύτα ὁ Ζήνων καὶ ἡμεῖσ ἐν τῇ Παμμέτρῳ τοῦτον τὸν τρόπον·

τὸν Κιτιᾶ Ζήνωνα θανεῖν λόγοσ ὡσ ὑπὸ γήρωσ πολλὰ καμὼν ἐλύθη μένων ἄσιτοσ· οἱ δ’, ὅτι προσκόψασ ποτ’ ἔφη χερὶ γαῖαν ἀλοίσασ ἔρχομαι αὐτόματοσ· τί δὴ καλεῖσ με; ἔνιοι γὰρ καὶ τοῦτον τὸν τρόπον τελευτῆσαί φασιν αὐτόν. Καὶ περὶ μὲν τῆσ τελευτῆσ ταῦτα. Φησὶ δὲ Δημήτριοσ ὁ Μάγνησ ἐν τοῖσ Ὁμωνύμοισ τὸν πατέρα αὐτοῦ Μνασέαν πολλάκισ ἅτ’ ἔμπορον Ἀθήναζε παραγίνεσθαι καὶ πολλὰ τῶν Σωκρατικῶν βιβλίων ἀποφέρειν ἔτι παιδὶ ὄντι τῷ Ζήνωνι· ὅθεν καὶ ἐν τῇ πατρίδι συγκεκροτῆσθαι.

καὶ οὕτωσ ἐλθόντα εἰσ Ἀθήνασ Κράτητι παραβαλεῖν. δοκεῖ δέ, φησί, καὶ τὸ τέλοσ αὐτὸσ ὁρίσαι τῶν <ἄλλων> πλανωμένων περὶ τὰσ ἀποφάσεισ. ὤμνυε δέ, φασί, καὶ κάππαριν, καθάπερ Σωκράτησ τὸν κύνα. ἔνιοι μέντοι, ἐξ ὧν εἰσιν οἱ περὶ Κάσσιον τὸν σκεπτικόν, ἐν πολλοῖσ κατηγοροῦντεσ τοῦ Ζήνωνοσ, πρῶτον μὲν τὴν ἐγκύκλιον παιδείαν ἄχρηστον ἀποφαίνειν λέγουσιν ἐν ἀρχῇ τῆσ Πολι‐ τείασ, δεύτερον ἐχθροὺσ καὶ πολεμίουσ καὶ δούλουσ καὶ ἀλλοτρίουσ λέγειν αὐτὸν ἀλλήλων εἶναι πάντασ τοὺσ μὴ σπουδαίουσ, καὶ γονεῖσ τέκνων καὶ ἀδελφοὺσ ἀδελφῶν, <καὶ> οἰκείουσ οἰκείων. Πάλιν ἐν τῇ Πολιτείᾳ παριστάντα πολίτασ καὶ φίλουσ καὶ οἰκείουσ καὶ ἐλευθέρουσ τοὺσ σπουδαίουσ μόνον, ὥστε τοῖσ στωικοῖσ οἱ γονεῖσ καὶ τὰ τέκνα ἐχθροί·

οὐ γάρ εἰσι σοφοί. κοινάσ τε τὰσ γυναῖκασ δογματίζειν ὁμοίωσ ἐν τῇ Πολιτείᾳ καὶ κατὰ τοὺσ διακοσίουσ <στίχουσ> μήθ’ ἱερὰ μήτε δικαστήρια μήτε γυμνάσια ἐν ταῖσ πόλεσιν οἰκοδομεῖσθαι. περί τε νομίσματοσ οὕτωσ γράφειν, "νόμισμα δ’ οὔτ’ ἀλλαγῆσ ἕνεκεν οἰέσθαι δεῖν κατασκευάζειν οὔτ’ ἀποδημίασ ἕνεκεν. " καὶ ἐσθῆτι δὲ τῇ αὐτῇ κελεύει χρῆσθαι καὶ ἄνδρασ καὶ γυναῖκασ καὶ μηδὲν μόριον ἀποκεκρύφθαι. ὅτι δ’ αὐτοῦ ἐστιν ἡ Πολιτεία καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ Περὶ πολιτείασ φησί.

περί τ’ ἐρωτικῶν διείλεκται κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆσ ἐπιγραφομένησ Ἐρωτικῆσ τέχνησ· ἀλλὰ καὶ ἐν ταῖσ Διατριβαῖσ τὰ παραπλήσια γράφει. τοιουτότροπά τινά ἐστι παρὰ τῷ Κασσίῳ, ἀλλὰ καὶ Ἰσιδώρῳ τῷ Περγαμηνῷ ῥήτορι· ὃσ καὶ ἐκτμηθῆναί φησιν ἐκ τῶν βιβλίων τὰ κακῶσ λεγόμενα παρὰ τοῖσ στωικοῖσ ὑπ’ Ἀθηνοδώρου τοῦ στωικοῦ πιστευθέντοσ τὴν ἐν Περγάμῳ βιβλιοθήκην· εἶτ’ ἀντιτεθῆναι αὐτά, φωραθέντοσ τοῦ Ἀθηνοδώρου καὶ κινδυνεύσαντοσ. καὶ τοσαῦτα μὲν περὶ τῶν ἀθετουμένων αὐτοῦ. Γεγόνασι δὲ Ζήνωνεσ ὀκτώ·

πρῶτοσ ὁ Ἐλεάτησ, περὶ οὗ λέξομεν· δεύτεροσ αὐτὸσ οὗτοσ· τρίτοσ Ῥόδιοσ, τὴν ἐντόπιον γεγραφὼσ ἱστορίαν ἑνιαίαν· τέταρτοσ ἱστορικόσ, τὴν Πύρρου γεγραφὼσ στρατείαν εἰσ Ἰταλίαν καὶ Σικελίαν, ἀλλὰ καὶ ἐπιτομὴν τῶν πεπραγμένων Ῥωμαίοισ τε καὶ Καρχηδονίοισ· πέμπτοσ Χρυσίππου μαθητήσ, βιβλία μὲν ὀλίγα γεγραφώσ, μαθητὰσ δὲ πλείστουσ καταλελοιπώσ· ἕκτοσ ἰατρὸσ Ἡροφίλειοσ, νοῆσαι μὲν ἱκανόσ, γράψαι δ’ ἄτονοσ· ἕβδομοσ γραμματικόσ, οὗ πρὸσ τοῖσ ἄλλοισ καὶ ἐπιγράμματα φέρεται· ὄγδοοσ Σιδώνιοσ τὸ γένοσ, φιλόσοφοσ Ἐπικούρειοσ καὶ νοῆσαι καὶ ἑρμηνεῦσαι σαφήσ. Μαθηταὶ δὲ Ζήνωνοσ πολλοὶ μέν, ἔνδοξοι δὲ Περσαῖοσ Δημητρίου Κιτιεύσ, ὃν οἱ μὲν γνώριμον αὐτοῦ, οἱ δὲ οἰκέτην ἕνα τῶν εἰσ βιβλιογραφίαν πεμπομένων αὐτῷ παρ’ Ἀντιγόνου, οὗ καὶ τροφεὺσ ἦν τοῦ παιδὸσ Ἁλκυονέωσ.

διάπειραν δέ ποτε βουληθεὶσ λαβεῖν αὐτοῦ ὁ Ἀντίγονοσ ἐποίησεν αὐτῷ πλαστῶσ ἀγγελθῆναι ὡσ εἰή τὰ χωρία αὐτοῦ πρὸσ τῶν πολεμίων ἀφῃρημένα· καὶ σκυθρωπάσαντοσ, "ὁρᾷσ," ἔφη, "ὅτι οὐκ ἔστιν ὁ πλοῦτοσ ἀδιάφορον; Βιβλία δὲ αὐτοῦ φέρεται τάδε· Περὶ βασιλείασ. Πολιτεία Λακωνική. Περὶ γάμου. Περὶ ἀσεβείασ. Θυέστησ. Περὶ ἐρώτων. Προτρεπτικοί. Διατριβῶν. Χρειῶν δ’ Ἀπομνημονεύματα. Πρὸσ τοὺσ Πλάτωνοσ νόμουσ ζ’. Ἀρίστων Μιλτιάδου Χῖοσ, ὁ τὴν ἀδιαφορίαν εἰσηγησάμενοσ.

καὶ λέξομεν περὶ αὐτοῦ ἐν τῷ Περὶ Κλεάνθουσ. Ἥριλλοσ Καρχηδόνιοσ, ὁ τὴν ἐπιστήμην τέλοσ εἰπών. Διονύσιοσ ὁ μεταθέμενοσ εἰσ τὴν ἡδονήν· διὰ γὰρ σφοδρὰν ὀφθαλμίαν ὤκνησεν ἔτι λέγειν τὸν πόνον ἀδιάφορον· οὗτοσ ἦν Ἡρακλεώτησ. Σφαῖροσ Βοσποριανόσ· Κλεάνθησ Φανίου Ἄσσιοσ, ὁ διαδεξάμενοσ τὴν σχολήν· ὃν καὶ ἀφωμοίου ταῖσ σκληροκήροισ δέλτοισ, αἳ μόλισ μὲν γράφονται, διατηροῦσι δὲ τὰ γραφέντα. διήκουσε δ’ ὁ Σφαῖροσ καὶ Κλεάνθουσ μετὰ τὴν Ζήνωνοσ τελευτήν· ἦσαν δὲ Ζήνωνοσ μαθηταὶ καὶ οἵδε, καθά φησιν Ἱππόβοτοσ·

Φιλωνίδησ Θηβαῖοσ, Κάλλιπποσ Κορίνθιοσ, Ποσειδώνιοσ Ἀλεξανδρεύσ, Ἀθηνόδωροσ Σολεύσ, Ζήνων Σιδώνιοσ. Κοινῇ δὲ περὶ πάντων τῶν στωικῶν δογμάτων ἔδοξέ μοι ἐν τῷ Ζήνωνοσ εἰπεῖν βίῳ, διὰ τὸ τοῦτον κτίστην γενέσθαι τῆσ αἱρέσεωσ. ἔστι μὲν οὖν αὐτοῦ καὶ τὰ προγεγραμμένα βιβλία πολλά, ἐν οἷσ ἐλάλησεν ὡσ οὐδεὶσ τῶν στωικῶν. τὰ δὲ δόγματα κοινῶσ ἐστι τάδε· λελέχθω δ’ ἐπὶ κεφαλαίων, ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ποιεῖν εἰώθαμεν. Τριμερῆ φασὶν εἶναι τὸν κατὰ φιλοσοφίαν λόγον·

εἶναι γὰρ αὐτοῦ τὸ μέν τι φυσικόν, τὸ δὲ ἠθικόν, τὸ δὲ λογικόν. οὕτω δὲ πρῶτοσ διεῖλε Ζήνων ὁ Κιτιεὺσ ἐν τῷ Περὶ λόγου καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ α’ Περὶ λόγου καὶ ἐν τῇ α’ τῶν Φυσικῶν καὶ Ἀπολ‐ λόδωροσ καὶ Σύλλοσ ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Εἰσ τὰ δόγματα εἰσαγωγῶν καὶ Εὔδρομοσ ἐν τῇ Ἠθικῇ στοιχειώσει καὶ Διογένησ ὁ Βαβυλώνιοσ καὶ Ποσειδώνιοσ. Ταῦτα δὲ τὰ μέρη ὁ μὲν Ἀπολλόδωροσ τόπουσ καλεῖ, ὁ δὲ Χρύσιπποσ καὶ Εὔδρομοσ εἴδη, ἄλλοι γένη. εἰκάζουσι δὲ ζῴῳ τὴν φιλοσοφίαν, ὀστοῖσ μὲν καὶ νεύροισ τὸ λογικὸν προσομοιοῦντεσ, τοῖσ δὲ σαρκωδεστέροισ τὸ ἠθικόν, τῇ δὲ ψυχῇ τὸ φυσικόν.

ὧν ἐστι Ζήνων ἐν τῷ Περὶ λόγου καὶ Χρύσιπποσ καὶ Ἀρχέδημοσ καὶ Εὔδρομοσ. ἢ πάλιν ᾠῷ· τὰ μὲν γὰρ ἐκτὸσ εἶναι τὸ λογικόν, τὰ δὲ μετὰ ταῦτα τὸ ἠθικόν, τὰ δ’ ἐσωτάτω τὸ φυσικόν. ἢ ἀγρῷ παμφόρῳ· οὗ τὸν μὲν περιβεβλημένον φραγμὸν τὸ λογικόν, τὸν δὲ καρπὸν τὸ ἠθικόν, τὴν δὲ γῆν ἢ τὰ δένδρα τὸ φυσικόν. ἢ πόλει καλῶσ τετειχισμένῃ καὶ κατὰ λόγον διοικουμένῃ. Καὶ οὐθὲν μέροσ τοῦ ἑτέρου ἀποκεκρίσθαι, καθά τινεσ αὐτῶν φασιν, ἀλλὰ μεμίχθαι αὐτά. καὶ τὴν παράδοσιν μικτὴν ἐποίουν. ἄλλοι δὲ πρῶτον μὲν τὸ λογικὸν τάττουσι, δεύτερον δὲ τὸ φυσικόν, καὶ τρίτον τὸ ἠθικόν· Ὁ μὲν γὰρ Πτολεμαεὺσ Διογένησ ἀπὸ τῶν ἠθικῶν ἄρχεται, ὁ δ’ Ἀπολλόδωροσ δεύτερα τὰ ἠθικά, Παναίτιοσ δὲ καὶ Ποσειδώνιοσ ἀπὸ τῶν φυσικῶν ἄρχονται, καθά φησι Φανίασ ὁ Ποσειδωνίου γνώριμοσ ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Ποσειδωνείων σχολῶν.

ὁ δὲ Κλεάνθησ ἓξ μέρη φησί, διαλεκτικόν, ῥητορικόν, ἠθικόν, πολιτικόν, φυσικόν, θεολογικόν. ἄλλοι δ’ οὐ τοῦ λόγου ταῦτα μέρη φασίν, ἀλλ’ αὐτῆσ τῆσ φιλοσοφίασ, ὡσ Ζήνων ὁ Ταρσεύσ. τὸ δὲ λογικὸν μέροσ φασὶν ἔνιοι εἰσ δύο διαιρεῖσθαι ἐπιστήμασ, εἰσ ῥητορικὴν καὶ εἰσ διαλεκτικήν. τινὲσ δὲ καὶ εἰσ τὸ ὁρικὸν εἶδοσ, τὸ περὶ κανόνων καὶ κριτηρίων· ἔνιοι δὲ τὸ ὁρικὸν περιαιροῦσι. Τὸ μὲν οὖν περὶ κανόνων καὶ κριτηρίων παραλαμβάνουσι πρὸσ τὸ τὴν ἀλήθειαν εὑρεῖν·

ἐν αὐτῷ γὰρ τὰσ τῶν φαντασιῶν διαφορὰσ ἀπευθύνουσι. καὶ τὸ ὁρικὸν δὲ ὁμοίωσ πρὸσ ἐπίγνωσιν τῆσ ἀληθείασ· διὰ γὰρ τῶν ἐννοιῶν τὰ πράγματα λαμβάνεται. τήν τε ῥητορικὴν ἐπιστήμην οὖσαν τοῦ εὖ λέγειν περὶ τῶν ἐν διεξόδῳ λόγων καὶ τὴν διαλεκτικὴν τοῦ ὀρθῶσ διαλέγεσθαι περὶ τῶν ἐν ἐρωτήσει καὶ ἀποκρίσει λόγων· ὅθεν καὶ οὕτωσ αὐτὴν ὁρίζονται, ἐπιστήμην ἀληθῶν καὶ ψευδῶν καὶ οὐδετέρων. Καὶ τὴν μὲν ῥητορικὴν αὐτὴν εἶναι λέγουσι τριμερῆ· τὸ μὲν γὰρ αὐτῆσ εἶναι συμβουλευτικόν, τὸ δὲ δικανικόν, τὸ δὲ ἐγκωμιαστικόν. Εἶναι δ’ αὐτῆσ τὴν διαίρεσιν εἴσ τε τὴν εὑρ́εσιν καὶ εἰσ τὴν φράσιν καὶ εἰσ τὴν τάξιν καὶ εἰσ τὴν ὑπόκρισιν.

τὸν δὲ ῥητορικὸν λόγον εἴσ τε τὸ προοίμιον καὶ εἰσ τὴν διήγησιν καὶ τὰ πρὸσ τοὺσ ἀντιδίκουσ καὶ τὸν ἐπίλογον. Τὴν διαλεκτικὴν διαιρεῖσθαι εἴσ τε τὸν περὶ τῶν σημαινομένων καὶ τῆσ φωνῆσ τόπον· καὶ τὸν μὲν τῶν σημαινομένων εἴσ τε τὸν περὶ τῶν φαντασιῶν τόπον καὶ τῶν ἐκ τούτων ὑφισταμένων λεκτῶν ἀξιωμάτων καὶ αὐτοτελῶν καὶ κατηγορημάτων καὶ τῶν ὁμοίων ὀρθῶν καὶ ὑπτίων καὶ γενῶν καὶ εἰδῶν, ὁμοίωσ δὲ καὶ λόγων καὶ τρόπων καὶ συλλογισμῶν καὶ τῶν παρὰ τὴν φωνὴν καὶ τὰ πράγματα σοφισμάτων· ὧν εἶναι ψευδομένουσ λόγουσ καὶ ἀληθεύοντασ καὶ ἀποφάσκοντασ σωρίτασ τε καὶ τοὺσ ὁμοίουσ τούτοισ, ἐλλιπεῖσ καὶ ἀπόρουσ καὶ περαίνοντασ καὶ ἐγκεκαλυμμένουσ κερατίνασ τε καὶ οὔτιδασ καὶ θερίζοντασ.

Εἶναι δὲ τῆσ διαλεκτικῆσ ἴδιον τόπον καὶ τὸν προειρημένον περὶ αὐτῆσ τῆσ φωνῆσ, ἐν ᾧ δείκνυται ἡ ἐγγράμματοσ φωνὴ καὶ τίνα τὰ τοῦ λόγου μέρη, καὶ περὶ σολοικισμοῦ καὶ βαρβαρισμοῦ καὶ ποιημάτων καὶ ἀμφιβολιῶν καὶ περὶ ἐμμελοῦσ φωνῆσ καὶ περὶ μουσικῆσ καὶ περὶ ὁρ́ων κατά τινασ καὶ διαιρέσεων καὶ λέξεων. Εὐχρηστοτάτην δέ φασιν εἶναι τὴν περὶ τῶν συλλογισμῶν θεωρίαν·

τὸ γὰρ ἀποδεικτικὸν ἐμφαίνειν, ὅπερ συμβάλλεσθαι πολὺ πρὸσ διόρθωσιν τῶν δογμάτων, καὶ τάξιν καὶ μνήμην τὸ ἐπιστατικὸν κατάλημμα ἐμφαίνειν. Εἶναι δὲ τὸν λόγον αὐτὸν σύστημα ἐκ λημμάτων καὶ ἐπιφορᾶσ· τὸν δὲ συλλογισμὸν λόγον συλλογιστικὸν ἐκ τούτων· τὴν δ’ ἀπόδειξιν λόγον διὰ τῶν μᾶλλον καταλαμβανομένων τὸ ἧττον καταλαμβανόμενον περαίνοντα. Τὴν δὲ φαντασίαν εἶναι τύπωσιν ἐν ψυχῇ, τοῦ ὀνόματοσ οἰκείωσ μετενηνεγμένου ἀπὸ τῶν τύπων <τῶν> ἐν τῷ κηρῷ ὑπὸ τοῦ δακτυλίου γινομένων. τῆσ δὲ φαντασίασ τὴν μὲν καταληπτικήν, τὴν δὲ ἀκατάληπτον·

καταληπτικὴν μέν, ἣν κριτήριον εἶναι τῶν πραγμάτων φασί, τὴν γινομένην ἀπὸ ὑπάρχοντοσ κατ’ αὐτὸ τὸ ὑπάρχον ἐναπεσφραγι‐ σμένην καὶ ἐναπομεμαγμένην· ἀκατάληπτον δὲ τὴν μὴ ἀπὸ ὑπάρχοντοσ, ἢ ἀπὸ ὑπάρχοντοσ μέν, μὴ κατ’ αὐτὸ δὲ τὸ ὑπάρχον· τὴν μὴ τρανῆ μηδὲ ἔκτυπον. Αὐτὴν δὲ τὴν διαλεκτικὴν ἀναγκαίαν εἶναι καὶ ἀρετὴν ἐν εἴδει περιέχουσαν ἀρετάσ· τήν τ’ ἀπροπτωσίαν ἐπιστήμην τοῦ πότε δεῖ συγκατατίθεσθαι καὶ μή· τὴν δ’ ἀνεικαιότητα ἰσχυρὸν λόγον πρὸσ τὸ εἰκόσ, ὥστε μὴ ἐνδιδόναι αὐτῷ· τὴν δ’ ἀνελεγξίαν ἰσχὺν ἐν λόγῳ, ὥστε μὴ ἀπάγεσθαι ὑπ’ αὐτοῦ εἰσ τὸ ἀντικείμενον·

τὴν δ’ ἀματαιότητα ἕξιν ἀναφέρουσαν τὰσ φαντασίασ ἐπὶ τὸν ὀρθὸν λόγον. αὐτήν τε τὴν ἐπιστήμην φασὶν ἢ κατάληψιν ἀσφαλῆ ἢ ἕξιν ἐν φαντασιῶν προσδέξει ἀμετάπτωτον ὑπὸ λόγου. οὐκ ἄνευ δὲ τῆσ διαλεκτικῆσ θεωρίασ τὸν σοφὸν ἄπτωτον ἔσεσθαι ἐν λόγῳ· τό τε γὰρ ἀληθὲσ καὶ τὸ ψεῦδοσ διαγινώσκεσθαι ὑπ’ αὐτῆσ καὶ τὸ πιθανὸν τό τ’ ἀμφιβόλωσ λεγόμενον διευκρινεῖσθαι· χωρίσ τ’ αὐτῆσ οὐκ εἶναι ὁδῷ ἐρωτᾶν καὶ ἀποκρίνεσθαι. Διατείνειν δὲ τὴν ἐν ταῖσ ἀποφάσεσι προπέτειαν καὶ ἐπὶ τὰ γινόμενα, ὥστ’ εἰσ ἀκοσμίαν καὶ εἰκαιότητα τρέπεσθαι τοὺσ ἀγυμνάστουσ ἔχοντασ τὰσ φαντασίασ.

οὐκ ἄλλωσ τ’ ὀξὺν καὶ ἀγχίνουν καὶ τὸ ὅλον δεινὸν ἐν λόγοισ φανήσεσθαι τὸν σοφόν· τοῦ γὰρ αὐτοῦ εἶναι ὀρθῶσ διαλέγεσθαι καὶ διαλογίζεσθαι καὶ τοῦ αὐτοῦ πρόσ τε τὰ προκείμενα διαλεχθῆναι καὶ πρὸσ τὸ ἐρωτώμενον ἀποκρίνασθαι, ἅπερ ἐμπείρου διαλεκτικῆσ ἀνδρὸσ εἶναι. Ἐν οὖν τοῖσ λογικοῖσ ταῦτ’ αὐτοῖσ δοκεῖ κεφαλαιωδῶσ. καὶ ἵνα καὶ κατὰ μέροσ εἴπωμεν καὶ τὰ ἅπερ αὐτῶν εἰσ τὴν εἰσαγωγικὴν τείνει τέχνην, καὶ αὐτὰ ἐπὶ λέξεωσ τίθησι Διοκλῆσ ὁ Μάγνησ ἐν τῇ Ἐπιδρομῇ τῶν φιλοσόφων, λέγων οὕτωσ· "Ἀρέσκει τοῖσ Στωικοῖσ τὸν περὶ φαντασίασ καὶ αἰσθήσεωσ προτάττειν λόγον, καθότι τὸ κριτήριον, ᾧ ἡ ἀλήθεια τῶν πραγμάτων γινώσκεται, κατὰ γένοσ φαντασία ἐστί, καὶ καθότι ὁ περὶ συγκαταθέσεωσ καὶ ὁ περὶ καταλήψεωσ καὶ νοήσεωσ λόγοσ, προάγων τῶν ἄλλων, οὐκ ἄνευ φαντασίασ συνίσταται.

προηγεῖται γὰρ ἡ φαντασία, εἶθ’ ἡ διάνοια ἐκλαλητικὴ ὑπάρχουσα, ὃ πάσχει ὑπὸ τῆσ φαντασίασ, τοῦτο ἐκφέρει λόγῳ. Διαφέρει δὲ φαντασία καὶ φάντασμα·

φάντασμα μὲν γάρ ἐστι δόκησισ διανοίασ οἱά γίνεται κατὰ τοὺσ ὕπνουσ, φαντασία δέ ἐστι τύπωσισ ἐν ψυχῇ, τουτέστιν ἀλλοίωσισ, ὡσ ὁ Χρύσιπποσ ἐν τῇ δευτέρᾳ Περὶ ψυχῆσ ὑφίσταται. οὐ γὰρ δεκτέον τὴν τύπωσιν οἱονεὶ τύπον σφραγιστῆροσ, ἐπεὶ ἀνένδεκτόν ἐστι πολλοὺσ τύπουσ κατὰ τὸ αὐτὸ περὶ τὸ αὐτὸ γίνεσθαι. νοεῖται δὲ [ἡ] φαντασία ἡ ἀπὸ ὑπάρχοντοσ κατὰ τὸ ὑπάρχον ἐναπομεμαγμένη καὶ ἐναποτετυπωμένη καὶ ἐναπεσφραγισμένη, οἱά οὐκ ἂν γένοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντοσ. Τῶν δὲ φαντασιῶν κατ’ αὐτοὺσ αἱ μέν εἰσιν αἰσθητικαί, αἱ δ’ οὔ·

αἰσθητικαὶ μὲν αἱ δι’ αἰσθητηρίου ἢ αἰσθητηρίων λαμβανόμεναι, οὐκ αἰσθητικαὶ δ’ αἱ διὰ τῆσ διανοίασ καθάπερ τῶν ἀσωμάτων καὶ τῶν ἄλλων τῶν λόγῳ λαμβανομένων. τῶν δὲ αἰσθητικῶν <αἱ μὲν> ἀπὸ ὑπαρχόντων μετ’ εἴξεωσ καὶ συγκαταθέσεωσ γίνονται. εἰσὶ δὲ τῶν φαντασιῶν καὶ ἐμφάσεισ αἱ ὡσανεὶ ἀπὸ ὑπαρχόντων γινόμεναι. Ἔτι τῶν φαντασιῶν αἱ μέν εἰσι λογικαί, αἱ δὲ ἄλογοι· λογικαὶ μὲν αἱ τῶν λογικῶν ζῴων, ἄλογοι δὲ αἱ τῶν ἀλόγων. αἱ μὲν οὖν λογικαὶ νοήσεισ εἰσίν, αἱ δ’ ἄλογοι οὐ τετυχήκασιν ὀνόματοσ. καὶ αἱ μέν εἰσι τεχνικαί, αἱ δὲ ἄτεχνοι· ἄλλωσ γοῦν θεωρεῖται ὑπὸ τεχνίτου εἰκὼν καὶ ἄλλωσ ὑπὸ ἀτέχνου. Αἴσθησισ δὲ λέγεται κατὰ τοὺσ Στωικοὺσ τό τ’ ἀφ’ ἡγεμονικοῦ πνεῦμα ἐπὶ τὰσ αἰσθήσεισ διῆκον καὶ ἡ δι’ αὐτῶν κατάληψισ καὶ ἡ περὶ τὰ αἰσθητήρια κατασκευή, καθ’ ἥν τινεσ πηροὶ γίνονται.

καὶ ἡ ἐνέργεια δὲ αἴσθησισ καλεῖται. ἡ δὲ κατάληψισ γίνεται κατ’ αὐτοὺσ αἰσθήσει μὲν λευκῶν καὶ μελάνων καὶ τραχέων καὶ λείων, λόγῳ δὲ τῶν δι’ ἀποδείξεωσ συναγομένων, ὥσπερ τοῦ θεοὺσ εἶναι, καὶ προνοεῖν τούτουσ. τῶν γὰρ νοουμένων τὰ μὲν κατὰ περίπτωσιν ἐνοήθη, τὰ δὲ καθ’ ὁμοιότητα, τὰ δὲ κατ’ ἀναλογίαν, τὰ δὲ κατὰ μετάθεσιν, τὰ δὲ κατὰ σύνθεσιν, τὰ δὲ κατ’ ἐναντίωσιν. Κατὰ περίπτωσιν μὲν οὖν ἐνοήθη τὰ αἰσθητά·

καθ’ ὁμοιότητα δὲ τὰ ἀπό τινοσ παρακειμένου, ὡσ Σωκράτησ ἀπὸ τῆσ εἰκόνοσ· κατ’ ἀναλογίαν δὲ αὐξητικῶσ μέν, ὡσ ὁ Τιτυὸσ καὶ Κύκλωψ· μειωτικῶσ δέ, ὡσ ὁ Πυγμαῖοσ. καὶ τὸ κέντρον δὲ τῆσ γῆσ κατ’ ἀναλογίαν ἐνοήθη ἀπὸ τῶν μικροτέρων σφαιρῶν. κατὰ μετάθεσιν δέ, οἱο͂ν ὀφθαλμοὶ ἐπὶ τοῦ στήθουσ· κατὰ σύνθεσιν δὲ ἐνοήθη Ἱπποκένταυροσ· καὶ κατ’ ἐναντίωσιν θάνατοσ. νοεῖται δὲ καὶ κατὰ μετάβασίν τινα, ὡσ τὰ λεκτὰ καὶ ὁ τόποσ. φυσικῶσ δὲ νοεῖται δίκαιόν τι καὶ ἀγαθόν· καὶ κατὰ στέρησιν, οἱο͂ν ἄχειρ. τοιάδε τινὰ καὶ περὶ φαντασίασ καὶ αἰσθήσεωσ καὶ νοήσεωσ δογματίζουσι. Κριτήριον δὲ τῆσ ἀληθείασ φασὶ τυγχάνειν τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν, τουτέστι τὴν ἀπὸ ὑπάρχοντοσ, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν τῇ δυωδεκάτῃ τῶν Φυσικῶν καὶ Ἀντίπατροσ καὶ Ἀπολλόδωροσ.

ὁ μὲν γὰρ Βόηθοσ κριτήρια πλείονα ἀπολείπει, νοῦν καὶ αἴσθησιν καὶ ὄρεξιν καὶ ἐπιστήμην· ὁ δὲ Χρύσιπποσ διαφερόμενοσ πρὸσ αὑτὸν ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ λόγου κριτήριά φησιν εἶναι αἴσθησιν καὶ πρόληψιν· ἔστι δ’ ἡ πρόληψισ ἔννοια φυσικὴ τῶν καθόλου. ἄλλοι δέ τινεσ τῶν ἀρχαιοτέρων Στωικῶν τὸν ὀρθὸν λόγον κριτήριον ἀπο‐ λείπουσιν, ὡσ ὁ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ Περὶ κριτηρίου φησί. Τῆσ δὲ διαλεκτικῆσ θεωρίασ συμφώνωσ δοκεῖ τοῖσ πλείστοισ ἀπὸ τοῦ περὶ φωνῆσ ἐνάρχεσθαι τόπου.

ἔστι δὲ φωνὴ ἀὴρ πεπληγμένοσ ἢ τὸ ἴδιον αἰσθητὸν ἀκοῆσ, ὥσ φησι Διογένησ ὁ Βαβυλώνιοσ ἐν τῇ Περὶ φωνῆσ τέχνῃ. ζῴου μέν ἐστι φωνὴ ἀὴρ ὑπὸ ὁρμῆσ πεπληγμένοσ, ἀνθρώπου δ’ ἔστιν ἔναρθροσ καὶ ἀπὸ διανοίασ ἐκπεμπομένη, ὡσ ὁ Διογένησ φησίν, ἥτισ ἀπὸ δεκατεσσάρων ἐτῶν τελειοῦται. καὶ σῶμα δ’ ἐστὶν ἡ φωνὴ κατὰ τοὺσ Στωικούσ, ὥσ φησιν Ἀρχέδημόσ τ’ ἐν τῇ Περὶ φωνῆσ καὶ Διογένησ καὶ Ἀντίπατροσ καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν Φυσικῶν. πᾶν γὰρ τὸ ποιοῦν σῶμά ἐστι·

ποιεῖ δὲ ἡ φωνὴ προσιοῦσα τοῖσ ἀκούουσιν ἀπὸ τῶν φωνούντων. λέξισ δέ ἐστιν, ὥσ φησι Διογένησ, φωνὴ ἐγγράμματοσ, οἱο͂ν Ἡμέρα. λόγοσ δέ ἐστι φωνὴ σημαντικὴ ἀπὸ διανοίασ ἐκπεμπομένη, οἱο͂ν Ἡμέρα ἐστί. διάλεκτοσ δέ ἐστι λέξισ κεχαραγμένη ἐθνικῶσ τε καὶ Ἑλληνικῶσ, ἢ λέξισ ποταπή, τουτέστι ποιὰ κατὰ διάλεκτον, οἱο͂ν κατὰ μὲν τὴν Ἀτθίδα Θάλαττα, κατὰ δὲ τὴν Ιἄδα Ἡμέρη. Τῆσ δὲ λέξεωσ στοιχεῖά ἐστι τὰ εἰκοσιτέσσαρα γράμματα. τριχῶσ δὲ λέγεται τὸ γράμμα, τό τε στοιχεῖον ὅ τε χαρακτὴρ τοῦ στοιχείου καὶ τὸ ὄνομα, οἱο͂ν Ἄλφα· φωνήεντα δέ ἐστι τῶν στοιχείων ἑπτά, α, ε, η, ι, ο, υ, ω·

ἄφωνα δὲ ἕξ, β, γ, δ, κ, π, τ. διαφέρει δὲ φωνὴ καὶ λέξισ, ὅτι φωνὴ μὲν καὶ ὁ ἦχόσ ἐστι, λέξισ δὲ τὸ ἔναρθρον μόνον. λέξισ δὲ λόγου διαφέρει, ὅτι λόγοσ ἀεὶ σημαντικόσ ἐστι, λέξισ δὲ καὶ ἄσημοσ, ὡσ ἡ βλίτυρι, λόγοσ δὲ οὐδαμῶσ. διαφέρει δὲ καὶ τὸ λέγειν τοῦ προφέρεσθαι· προφέρονται μὲν γὰρ αἱ φωναί, λέγεται δὲ τὰ πράγματα, ἃ δὴ καὶ λεκτὰ τυγχάνει. Τοῦ δὲ λόγου ἐστὶ μέρη πέντε, ὥσ φησι Διογένησ τ’ ἐν τῷ Περὶ φωνῆσ καὶ Χρύσιπποσ, ὄνομα, προσηγορία, ῥῆμα, σύνδεσμοσ, ἄρθρον· ὁ δ’ Ἀντίπατροσ καὶ τὴν μεσότητα τίθησιν ἐν τοῖσ Περὶ λέξεωσ καὶ τῶν λεγομένων. Ἔστι δὲ προσηγορία μὲν κατὰ τὸν Διογένην μέροσ λόγου σημαῖνον κοινὴν ποιότητα, οἱο͂ν Ἄνθρωποσ, Ἵπποσ·

ὄνομα δέ ἐστι μέροσ λόγου δηλοῦν ἰδίαν ποιότητα, οἱο͂ν Διογένησ, Σωκράτησ· ῥῆμα δέ ἐστι μέροσ λόγου σημαῖνον ἀσύνθετον κατηγόρημα, ὡσ ὁ Διογένησ, ἤ, ὥσ τινεσ, στοιχεῖον λόγου ἄπτωτον, σημαῖνόν τι συντακτὸν περί τινοσ ἢ τινῶν, οἱο͂ν Γράφω, Λέγω· σύνδεσμοσ δέ ἐστι μέροσ λόγου ἄπτωτον, συνδοῦν τὰ μέρη τοῦ λόγου· ἄρθρον δέ ἐστι στοιχεῖον λόγου πτωτικόν, διορίζον τὰ γένη τῶν ὀνομάτων καὶ τοὺσ ἀριθμούσ, οἱο͂ν Ὁ, Ἡ, Τό, Οἱ, Αἱ, Τά. Ἀρεταὶ δὲ λόγου εἰσὶ πέντε, Ἑλληνισμόσ, σαφήνεια, συντομία, πρέπον, κατασκευή.

Ἑλληνισμὸσ μὲν οὖν ἐστι φράσισ ἀδιάπτωτοσ ἐν τῇ τεχνικῇ καὶ μὴ εἰκαίᾳ συνηθείᾳ· σαφήνεια δέ ἐστι λέξισ γνωρίμωσ παριστῶσα τὸ νοούμενον· συντομία δέ ἐστι λέξισ αὐτὰ τὰ ἀναγκαῖα περιέχουσα πρὸσ δήλωσιν τοῦ πράγματοσ· πρέπον δέ ἐστι λέξισ οἰκεία τῷ πράγματι· κατασκευὴ δέ ἐστι λέξισ ἐκπεφευγυῖα τὸν ἰδιωτισμόν. ὁ δὲ βαρβαρισμὸσ ἐκ τῶν κακιῶν λέξισ ἐστὶ παρὰ τὸ ἔθοσ τῶν εὐδοκιμούντων Ἑλλήνων, σολοικισμὸσ δέ ἐστι λόγοσ ἀκαταλλήλωσ συντεταγμένοσ. Ποίημα δέ ἐστιν, ὡσ ὁ Ποσειδώνιόσ φησιν ἐν τῇ Περὶ λέξεωσ εἰσαγωγῇ, λέξισ ἔμμετροσ ἢ ἔνρυθμοσ μετὰ σκευῆσ τὸ λογοειδὲσ ἐκβεβηκυῖα·

τὸ ἔνρυθμον δ’ εἶναι τό γαῖα μεγίστη καὶ Διὸσ αἰθήρ. ποίησισ δέ ἐστι σημαντικὸν ποίημα, μίμησιν περιέχον θείων καὶ ἀνθρωπείων. Ὅροσ δέ ἐστιν, ὥσ φησιν Ἀντίπατροσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ ὁρ́ων, λόγοσ κατ’ ἀνάλυσιν ἀπαρτιζόντωσ ἐκφερόμενοσ, ἤ, ὡσ Χρύσιπποσ ἐν τῷ Περὶ ὁρ́ων, ἰδίου ἀπόδοσισ. ὑπογραφὴ δέ ἐστι λόγοσ τυπωδῶσ εἰσάγων εἰσ τὰ πράγματα, ἢ ὁρ́οσ ἁπλούστερον τὴν τοῦ ὁρ́ου δύναμιν προσενηνεγμένοσ. γένοσ δέ ἐστὶ πλειόνων καὶ ἀναφαιρέτων ἐννοημάτων σύλληψισ, οἱο͂ν Ζῷον· τοῦτο γὰρ περιείληφε τὰ κατὰ μέροσ ζῷα. Ἐννόημα δέ ἐστι φάντασμα διανοίασ, οὔτε τὶ ὂν οὔτε ποιόν, ὡσανεὶ δέ τι ὂν καὶ ὡσανεὶ ποιόν, οἱο͂ν γίνεται ἀνατύπωμα ἵππου καὶ μὴ παρόντοσ.

Εἶδοσ δέ ἐστι τὸ ὑπὸ τοῦ γένουσ περιεχόμενον, ὡσ ὑπὸ τοῦ ζῴου ὁ ἄνθρωποσ περιέχεται. γενικώτατον δέ ἐστιν ὃ γένοσ ὂν γένοσ οὐκ ἔχει, οἱο͂ν τὸ ὄν· εἰδικώτατον δέ ἐστιν ὃ εἶδοσ ὂν εἶδοσ οὐκ ἔχει, ὥσπερ ὁ Σωκράτησ. Διαίρεσισ δέ ἐστι γένουσ ἡ εἰσ τὰ προσεχῆ εἴδη τομή, οἱο͂ν Τῶν ζῴων τὰ μέν ἐστι λογικά, τὰ δὲ ἄλογα. ἀντιδιαίρεσισ δέ ἐστι γένουσ εἰσ εἶδοσ τομὴ κατὰ τοὐναντίον, ὡσ ἂν κατ’ ἀπόφασιν, οἱο͂ν Τῶν ὄντων τὰ μέν ἐστιν ἀγαθά, τὰ δ’ οὐκ ἀγαθά. ὑποδιαίρεσισ δέ ἐστι διαίρεσισ ἐπὶ διαιρέσει, οἱο͂ν Τῶν ὄντων τὰ μέν ἐστιν ἀγαθά, τὰ δ’ οὐκ ἀγαθά, καὶ Τῶν οὐκ ἀγαθῶν τὰ μέν ἐστι κακά, τὰ δὲ ἀδιάφορα. Μερισμὸσ δέ ἐστι γένουσ εἰσ τόπουσ κατάταξισ, ὡσ ὁ Κρῖνισ·

οἱο͂ν Τῶν ἀγαθῶν τὰ μέν ἐστι περὶ ψυχήν, τὰ δὲ περὶ σῶμα. Ἀμφιβολία δέ ἐστι λέξισ δύο ἢ καὶ πλείονα πράγματα σημαίνουσα λεκτικῶσ καὶ κυρίωσ καὶ κατὰ τὸ αὐτὸ ἔθοσ, ὥσθ’ ἅμα τὰ πλείονα ἐκδέξασθαι κατὰ ταύτην τὴν λέξιν· οἱο͂ν Αὐλητρὶσ πέπτωκε· δηλοῦνται γὰρ δι’ αὐτῆσ τὸ μὲν τοιοῦτον, Οἰκία τρὶσ πέπτωκε, τὸ δὲ τοιοῦτον, Αὐλήτρια πέπτωκε. Διαλεκτικὴ δέ ἐστιν, ὥσ φησι Ποσειδώνιοσ, ἐπιστήμη ἀληθῶν καὶ ψευδῶν καὶ οὐδετέρων· τυγχάνει δ’ αὕτη, ὡσ ὁ Χρύσιππόσ φησι, περὶ σημαίνοντα καὶ σημαινόμενα. ἐν μὲν οὖν τῇ περὶ φωνῆσ θεωρίᾳ τοιαῦτα λέγεται τοῖσ Στωικοῖσ. Ἐν δὲ τῷ περὶ τῶν πραγμάτων καὶ τῶν σημαινομένων τόπῳ τέτακται ὁ περὶ λεκτῶν καὶ αὐτοτελῶν καὶ ἀξιωμάτων καὶ συλλογισμῶν λόγοσ καὶ ὁ περὶ ἐλλιπῶν τε καὶ κατηγορημάτων καὶ ὀρθῶν καὶ ὑπτίων.

Φασὶ δὲ [τὸ] λεκτὸν εἶναι τὸ κατὰ φαντασίαν λογικὴν ὑφιστάμενον. τῶν δὲ λεκτῶν τὰ μὲν λέγουσιν εἶναι αὐτοτελῆ οἱ Στωικοί, τὰ δ’ ἐλλιπῆ. ἐλλιπῆ μὲν οὖν ἐστι τὰ ἀναπάρτιστον ἔχοντα τὴν ἐκφοράν, οἱο͂ν Γράφει· ἐπιζητοῦμεν γάρ, Τίσ; αὐτοτελῆ δ’ ἐστὶ τὰ ἀπηρτισμένην ἔχοντα τὴν ἐκφοράν, οἱο͂ν Γράφει Σωκράτησ. ἐν μὲν οὖν τοῖσ ἐλλιπέσι λεκτοῖσ τέτακται τὰ κατηγορήματα, ἐν δὲ τοῖσ αὐτοτελέσι τὰ ἀξιώματα καὶ οἱ συλλογισμοὶ καὶ τὰ ἐρωτήματα καὶ τὰ πύσματα. Ἔστι δὲ τὸ κατηγόρημα τὸ κατά τινοσ ἀγορευόμενον ἢ πρᾶγμα συντακτὸν περί τινοσ ἢ τινῶν, ὡσ οἱ περὶ Ἀπολλόδωρόν φασιν, ἢ λεκτὸν ἐλλιπὲσ συντακτὸν ὀρθῇ πτώσει πρὸσ ἀξιώματοσ γένεσιν.

τῶν δὲ κατηγορημάτων τὰ μέν ἐστι συμβάματα, οἱο͂ν τὸ "διὰ πέτρασ πλεῖν. " · καὶ τὰ μέν ἐστι τῶν κατηγορημάτων ὀρθά, ἃ δ’ ὕπτια, ἃ δ’ οὐδέτερα. ὀρθὰ μὲν οὖν ἐστι τὰ συντασσόμενα μιᾷ τῶν πλαγίων πτώσεων πρὸσ κατηγορήματοσ γένεσιν, οἱο͂ν Ἀκούει, Ὁρᾷ, Διαλέγεται· ὕπτια δ’ ἐστὶ τὰ συντασσόμενα τῷ παθητικῷ μορίῳ, οἱο͂ν Ἀκούομαι, Ὁρῶμαι· οὐδέτερα δ’ ἐστὶ τὰ μηδετέρωσ ἔχοντα, οἱο͂ν Φρονεῖ, Περιπατεῖ. ἀντιπεπονθότα δέ ἐστιν ἐν τοῖσ ὑπτίοισ, ἃ ὕπτια ὄντα ἐνεργήματα [δέ] ἐστιν, οἱο͂ν Κείρεται· ἐμπεριέχει γὰρ ἑαυτὸν ὁ κειρόμενοσ.

πλάγιαι δὲ πτώσεισ εἰσὶ γενικὴ καὶ δοτικὴ καὶ αἰτιατική. Ἀξίωμα δέ ἐστιν ὅ ἐστιν ἀληθὲσ ἢ ψεῦδοσ· ἢ πρᾶγμα αὐτοτελὲσ ἀποφαντὸν ὅσον ἐφ’ ἑαυτῷ, ὡσ ὁ Χρύσιππόσ φησιν ἐν τοῖσ Διαλεκτικοῖσ ὁρ́οισ "ἀξίωμά ἐστι τὸ ἀποφαντὸν ἢ καταφαντὸν ὅσον ἐφ’ ἑαυτῷ, οἱο͂ν Ἡμέρα ἐστί, Δίων περιπατεῖ. " ὠνόμασται δὲ τὸ ἀξίωμα ἀπὸ τοῦ ἀξιοῦσθαι ἢ ἀθετεῖσθαι· ὁ γὰρ λέγων Ἡμέρα ἐστίν, ἀξιοῦν δοκεῖ τὸ ἡμέραν εἶναι. οὔσησ μὲν οὖν ἡμέρασ, ἀληθὲσ γίνεται τὸ προκείμενον ἀξίωμα· μὴ οὔσησ δέ, ψεῦδοσ. διαφέρει δ’ ἀξίωμα καὶ ἐρώτημα καὶ πύσμα <καὶ> προστακτικὸν καὶ ὁρκικὸν καὶ ἀρατικὸν καὶ ὑποθετικὸν καὶ προσαγορευτικὸν καὶ πρᾶγμα ὅμοιον ἀξιώματι.

ἀξίωμα μὲν γάρ ἐστιν ὃ λέγοντεσ ἀποφαινόμεθα, ὅπερ ἢ ἀληθέσ ἐστιν ἢ ψεῦδοσ. ἐρώτημα δέ ἐστι πρᾶγμα αὐτοτελὲσ μέν, ὡσ καὶ τὸ ἀξίωμα, αἰτητικὸν δὲ ἀποκρίσεωσ, οἱο͂ν "ἆρά γ’ ἡμέρα ἐστί ; τοῦτο δ’ οὔτε ἀληθέσ ἐστιν οὔτε ψεῦδοσ, ὥστε τὸ μὲν "ἡμέρα ἐστίν" ἀξίωμά ἐστι, τὸ δὲ "ἆρά γ’ ἡμέρα ἐστίν ; ἐρώτημα. πύσμα δέ ἐστι πρᾶγμα πρὸσ ὃ συμβολικῶσ οὐκ ἔστιν ἀποκρίνεσθαι, ὡσ ἐπὶ τοῦ ἐρωτήματοσ, Ναί, ἀλλὰ δεῖ εἰπεῖν "οἰκεῖ ἐν τῷδε τῷ τόπῳ. Προστακτικὸν δέ ἐστι πρᾶγμα ὃ λέγοντεσ προστάσσομεν, οἱο͂ν, σὺ μὲν βάδιζε τὰσ ἐπ’ Ἰνάχου ῥοάσ.

ὁρκικὸν δέ ἐστι πρᾶγμα · · <προσαγορευτικὸν> δέ ἐστι πρᾶγμα ὃ εἰ λέγοι τισ, προσαγορεύοι ἄν, οἱο͂ν, Ἀτρείδη κύδιστε, ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον. ὅμοιον δ’ ἐστὶν ἀξιώματι ὃ τὴν ἐκφορὰν ἔχον ἀξιωματικὴν παρά τινοσ μορίου πλεονασμὸν ἢ πάθοσ ἔξω πίπτει τοῦ γένουσ τῶν ἀξιωμάτων, οἱο͂ν, καλόσ γ’ ὁ παρθενών. ὡσ Πριαμίδῃσιν ἐμφερὴσ ὁ βουκόλοσ. Ἔστι δὲ καὶ ἐπαπορητικόν τι πρᾶγμα διενηνοχὸσ ἀξιώματοσ, ὃ εἰ λέγοι τισ, ἀποροίη ἄν·

ἆρ’ ἔστι συγγενέσ τι λύπη καὶ βίοσ; οὔτε δ’ ἀληθῆ ἐστιν οὔτε ψευδῆ τὰ ἐρωτήματα καὶ τὰ πύσματα καὶ τὰ τούτοισ παραπλήσια, τῶν ἀξιωμάτων ἢ ἀληθῶν ἢ ψευδῶν ὄντων. Τῶν ἀξιωμάτων τὰ μέν ἐστιν ἁπλᾶ, τὰ δ’ οὐχ ἁπλᾶ, ὥσ φασιν οἱ περὶ Χρύσιππον καὶ Ἀρχέδημον καὶ Ἀθηνόδωρον καὶ Ἀντίπατρον καὶ Κρῖνιν. ἁπλᾶ μὲν οὖν ἐστι τὰ συνεστῶτα ἐξ ἀξιώματοσ μὴ διαφορουμένου [ἢ ἐξ ἀξιωμάτων], οἱο͂ν τὸ "ἡμέρα ἐστίν"· οὐχ ἁπλᾶ δ’ ἐστὶ τὰ συνεστῶτ’ ἐξ ἀξιώματοσ διαφορουμένου ἢ ἐξ ἀξιωμάτων ἐξ ἀξιώματοσ μὲν διαφορουμένου, οἱο͂ν "εἰ ἡμέρα ἐστίν, <ἡμέρα ἐστίν>"· ἐξ ἀξιωμάτων δέ, οἱο͂ν "εἰ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστι.

" Ἐν δὲ τοῖσ ἁπλοῖσ ἀξιώμασίν ἐστι τὸ ἀποφατικὸν καὶ τὸ ἀρνητικὸν καὶ τὸ στερητικὸν καὶ τὸ κατηγορικὸν καὶ τὸ καταγορευτικὸν καὶ τὸ ἀόριστον, ἐν δὲ τοῖσ οὐχ ἁπλοῖσ <ἀξιώμασι> τὸ συνημμένον καὶ τὸ παρασυνημμένον καὶ τὸ συμπεπλεγμένον καὶ τὸ διεζευγμένον καὶ τὸ αἰτιῶδεσ καὶ τὸ διασαφοῦν τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον. · · καὶ ἀποφατικὸν μὲν οἱο͂ν "οὐχὶ ἡμέρα ἐστίν. " εἶδοσ δὲ τούτου τὸ ὑπεραποφατικόν. ὑπεραποφατικὸν δ’ ἐστὶν ἀποφατικὸν ἀποφατικοῦ, οἱο͂ν "οὐχὶ ἡμέρα οὐκ ἔστι"· τίθησι δὲ τὸ "ἡμέρα ἐστίν. Ἀρνητικὸν δέ ἐστι τὸ συνεστὸσ ἐξ ἀρνητικοῦ μορίου καὶ κατηγορήματοσ, οἱο͂ν "οὐδεὶσ περιπατεῖ"·

στερητικὸν δέ ἐστι τὸ συνεστὸσ ἐκ στερητικοῦ μορίου καὶ ἀξιώματοσ κατὰ δύναμιν, οἱο͂ν "ἀφιλάνθρωπόσ ἐστιν οὗτοσ"· κατηγορικὸν δέ ἐστι τὸ συνεστὸσ ἐκ πτώσεωσ ὀρθῆσ καὶ κατηγορήματοσ, οἱο͂ν "Δίων περιπατει"· καταγορευτικὸν δέ ἐστι τὸ συνεστὸσ ἐκ πτώσεωσ ὀρθῆσ δεικτικῆσ καὶ κατηγορήματοσ, οἱο͂ν "οὗτοσ περιπατεῖ"· ἀόριστον δέ ἐστι τὸ συνεστὸσ ἐξ ἀορίστου μορίου ἢ ἀορίστων μορίων καὶ κατηγορήματοσ, οἱο͂ν "τὶσ περιπατεῖ," "ἐκεῖνοσ κινεῖται. Τῶν δ’ οὐχ ἁπλῶν ἀξιωμάτων συνημμένον μέν ἐστιν, ὡσ ὁ Χρύσιπποσ ἐν ταῖσ Διαλεκτικαῖσ φησι καὶ Διογένησ ἐν τῇ Διαλεκτικῇ τέχνῃ, τὸ συνεστὸσ διὰ τοῦ "εἰ" συναπτικοῦ συνδέσμου.

ἐπαγγέλλεται δ’ ὁ σύνδεσμοσ οὗτοσ ἀκολουθεῖν τὸ δεύτερον τῷ πρώτῳ, οἱο͂ν "εἰ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστι. " παρασυνημμένον δέ ἐστιν, ὡσ ὁ Κρῖνίσ φησιν ἐν τῇ Διαλεκτικῇ τέχνῃ, ἀξίωμα ὃ ὑπὸ τοῦ "ἐπεί" συνδέσμου παρασυνῆπται ἀρχόμενον ἀπ’ ἀξιώματοσ καὶ λῆγον εἰσ ἀξίωμα, οἱο͂ν "ἐπεὶ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστιν. " ἐπαγγέλλεται δ’ ὁ σύνδεσμοσ ἀκολουθεῖν τε τὸ δεύτερον τῷ πρώτῳ καὶ τὸ πρῶτον ὑφεστάναι. συμπεπλεγμένον δέ ἐστιν ἀξίωμα ὃ ὑπό τινων συμπλεκτικῶν συνδέσμων συμπέπλεκται, οἱο͂ν "καὶ ἡμέρα ἐστὶ καὶ φῶσ ἐστι.

" διεζευγμένον δέ ἐστιν ὃ ὑπὸ τοῦ "ἤτοι" διαζευκτικοῦ συνδέσμου διέζευκται, οἱο͂ν "ἤτοι ἡμέρα ἐστὶν ἢ νύξ ἐστιν. " ἐπαγγέλλεται δ’ ὁ σύνδεσμοσ οὗτοσ τὸ ἕτερον τῶν ἀξιωμάτων ψεῦδοσ εἶναι. αἰτιῶδεσ δέ ἐστιν ἀξίωμα τὸ συντασσόμενον διὰ τοῦ "διότι," οἱο͂ν "διότι ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστιν"· οἱονεὶ γὰρ αἴτιόν ἐστι τὸ πρῶτον τοῦ δευτέρου. διασαφοῦν δὲ τὸ μᾶλλον ἀξίωμά ἐστι τὸ συνταττόμενον ὑπὸ τοῦ διασαφοῦντοσ τὸ μᾶλλον συνδέσμου καὶ τοῦ <"ἢ"> μέσου τῶν ἀξιωμάτων τασσομένου, οἱο͂ν "μᾶλλον ἡμέρα ἐστὶν ἢ νύξ ἐστι. διασαφοῦν δὲ τὸ ἧττον ἀξίωμά ἐστι τὸ ἐναντίον τῷ προκειμένῳ, οἱο͂ν "ἧττον νύξ ἐστιν ἢ ἡμέρα ἐστίν.

" ἔτι τῶν ἀξιωμάτων κατά τ’ ἀλήθειαν καὶ ψεῦδοσ ἀντικείμενα ἀλλήλοισ ἐστίν, ὧν τὸ ἕτερον τοῦ ἑτέρου ἐστὶν ἀποφατικόν, οἱο͂ν τὸ "ἡμέρα ἐστί" καὶ τὸ "οὐχ ἡμέρα ἐστί. " συνημμένον οὖν ἀληθέσ ἐστιν οὗ τὸ ἀντικείμενον τοῦ λήγοντοσ μάχεται τῷ ἡγουμένῳ, οἱο͂ν "εἰ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστι. " τοῦτ’ ἀληθέσ ἐστι· τὸ γὰρ "οὐχὶ φῶσ," ἀντικείμενον τῷ λήγοντι, μάχεται τῷ "ἡμέρα ἐστί. " συνημμένον δὲ ψεῦδόσ ἐστιν οὗ τὸ ἀντικείμενον τοῦ λήγοντοσ οὐ μάχεται τῷ ἡγουμένῳ, οἱο͂ν "εἰ ἡμέρα ἐστί, Δίων περιπατεῖ"· τὸ γὰρ "οὐχὶ Δίων περιπατεῖ" οὐ μάχεται τῷ "ἡμέρα ἐστί. Παρασυνημμένον δ’ ἀληθὲσ μέν ἐστιν ὃ ἀρχόμενον ἀπ’ ἀληθοῦσ εἰσ ἀκόλουθον λήγει, οἱο͂ν "ἐπεὶ ἡμέρα ἐστίν, ἥλιόσ ἐστιν ὑπὲρ γῆσ.

" ψεῦδοσ δ’ <ὃ> ἢ ἀπὸ ψεύδουσ ἄρχεται ἢ μὴ εἰσ ἀκόλουθον λήγει, οἱο͂ν "ἐπεὶ νύξ ἐστι, Δίων περιπατεῖ," ἂν ἡμέρασ οὔσησ λέγηται. αἰτιῶδεσ δ’ ἀληθὲσ μέν ἐστιν ὃ ἀρχόμενον ἀπ’ ἀληθοῦσ εἰσ ἀκόλουθον λήγει, οὐ μὴν ἔχει τῷ λήγοντι τὸ ἀρχόμενον ἀκόλουθον, οἱο͂ν "διότι ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστι"· τῷ μὲν γὰρ "ἡμέρα ἐστίν" ἀκολουθεῖ τὸ "φῶσ ἐστι," τῷ δὲ "φῶσ ἐστιν" οὐχ ἕπεται τὸ "ἡμέρα ἐστίν. " αἰτιῶδεσ δὲ ψεῦδόσ ἐστιν ὃ ἤτοι ἀπὸ ψεύδουσ ἄρχεται ἢ μὴ εἰσ ἀκόλουθον λήγει ἢ ἔχει τῷ λήγοντι τὸ ἀρχόμενον ἀνακόλουθον, οἱο͂ν "διότι νύξ ἐστι, Δίων περιπατεῖ. πιθανὸν δέ ἐστιν ἀξίωμα τὸ ἄγον εἰσ συγκατάθεσιν, οἱο͂ν "εἴ τίσ τι ἔτεκεν, ἐκείνη ἐκείνου μήτηρ ἐστί.

" ψεῦδοσ δὲ τοῦτο· οὐ γὰρ ἡ ὄρνισ ᾠοῦ ἐστι μήτηρ. Ἔτι τε τὰ μέν ἐστι δυνατά, τὰ δ’ ἀδύνατα· καὶ τὰ μὲν ἀναγκαῖα, τὰ δ’ οὐκ ἀναγκαῖα. δυνατὸν μὲν τὸ ἐπιδεκτικὸν τοῦ ἀληθὲσ εἶναι, τῶν ἐκτὸσ μὴ ἐναντιουμένων πρὸσ τὸ ἀληθὲσ εἶναι, οἱο͂ν "ζῇ Διοκλῆσ"· ἀδύνατον δὲ ὃ μή ἐστιν ἐπιδεκτικὸν τοῦ ἀληθὲσ εἶναι, οἱο͂ν "ἡ γῆ ἵπταται. " ἀναγκαῖον δέ ἐστιν ὅπερ ἀληθὲσ ὂν οὐκ ἔστιν ἐπιδεκτικὸν τοῦ ψεῦδοσ εἶναι, ἢ ἐπιδεκτικὸν μέν ἐστι, τὰ δ’ ἐκτὸσ αὐτῷ ἐναντιοῦται πρὸσ τὸ ψεῦδοσ εἶναι, οἱο͂ν "ἡ ἀρετὴ ὠφελεῖ. " οὐκ ἀναγκαῖον δέ ἐστιν ὃ καὶ ἀληθέσ ἐστιν καὶ ψεῦδοσ οἱο͂́ν τε εἶναι, τῶν ἐκτὸσ μηδὲν ἐναντιουμένων, οἱο͂ν τὸ "περιπατεῖ Δίων. εὔλογον δέ ἐστιν ἀξίωμα τὸ πλείονασ ἀφορμὰσ ἔχον εἰσ τὸ ἀληθὲσ εἶναι, οἱο͂ν "βιώσομαι αὔριον.

" Καὶ ἄλλαι δέ εἰσι διαφοραὶ ἀξιωμάτων καὶ μεταπτώσεισ αὐτῶν ἐξ ἀληθῶν εἰσ ψεύδη καὶ ἀντιστροφαί, περὶ ὧν ἐν τῷ πλάτει λέγομεν. Λόγοσ δέ ἐστιν, ὡσ οἱ περὶ τὸν Κρῖνίν φασι, τὸ συνεστηκὸσ ἐκ λήμματοσ καὶ προσλήψεωσ καὶ ἐπιφορᾶσ, οἱο͂ν ὁ τοιοῦτοσ, "εἰ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστι· ἡμέρα δέ ἐστι· φῶσ ἄρα ἐστί. " λῆμμα μὲν γάρ ἐστι τὸ "εἰ ἡμέρα ἐστι, φῶσ ἐστι"· πρόσληψισ τὸ "ἡμέρα δέ ἐστιν"· ἐπιφορὰ δὲ τὸ "φῶσ ἄρα ἐστί. " τρόποσ δέ ἐστιν οἱονεὶ σχῆμα λόγου, οἱο͂ν ὁ τοιοῦτοσ, "εἰ τὸ πρῶτον, τὸ δεύτερον· ἀλλὰ μὴν τὸ πρῶτον· τὸ ἄρα δεύτερον. Λογότροποσ δέ ἐστι τὸ ἐξ ἀμφοτέρων σύνθετον, οἱο͂ν "εἰ ζῇ Πλάτων, ἀναπνεῖ Πλάτων·

ἀλλὰ μὴν τὸ πρῶτον· τὸ ἄρα δεύτερον. " παρεισήχθη δὲ ὁ λογότροποσ ὑπὲρ τοῦ ἐν ταῖσ μακροτέραισ συντάξεσι τῶν λόγων μηκέτι τὴν πρόσληψιν μακρὰν οὖσαν καὶ τὴν ἐπιφορὰν λέγειν, ἀλλὰ συντόμωσ ἐπενεγκεῖν, "τὸ δὲ πρῶτον· τὸ ἄρα δεύτερον. " Τῶν δὲ λόγων οἱ μέν εἰσιν ἀπέραντοι, οἱ δὲ περαντικοί. ἀπέραντοι μὲν ὧν τὸ ἀντικείμενον τῆσ ἐπιφορᾶσ οὐ μάχεται τῇ διὰ τῶν λημμάτων συμπλοκῇ, οἱο͂ν οἱ τοιοῦτοι, "εἰ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστι· ἡμέρα δέ ἐστι· περιπατεῖ ἄρα Δίων. Τῶν δὲ περαντικῶν λόγων οἱ μὲν ὁμωνύμωσ τῷ γένει λέγονται περαντικοί·

οἱ δὲ συλλογιστικοί. συλλογιστικοὶ μὲν οὖν εἰσιν οἱ ἤτοι ἀναπόδεικτοι ὄντεσ ἢ ἀναγόμενοι ἐπὶ τοὺσ ἀναποδείκτουσ κατά τι τῶν θεμάτων ἤ τινα, οἱο͂ν οἱ τοιοῦτοι "εἰ περιπατεῖ Δίων, <κινεῖται Δίων· ἀλλὰ μὴν περιπατεῖ Δίων>· κινεῖται ἄρα Δίων. " περαντικοὶ δέ εἰσιν εἰδικῶσ οἱ συνάγοντεσ μὴ συλλογιστικῶσ, οἱο͂ν οἱ τοιοῦτοι, "ψεῦδόσ ἐστι τὸ ἡμέρα ἐστὶ καὶ νύξ ἐστι· ἡμέρα δέ ἐστιν· οὐκ ἄρα νύξ ἐστιν. " ἀσυλλόγιστοι δ’ εἰσὶν οἱ παρακείμενοι μὲν πιθανῶσ τοῖσ συλλογιστικοῖσ, οὐ συνάγοντεσ δέ, οἱο͂ν "εἰ ἵπποσ ἐστὶ Δίων, ζῷόν ἐστι Δίων· <ἀλλὰ μὴν ἵπποσ οὐκ ἔστι Δίων>· οὐκ ἄρα ζῷόν ἐστι Δίων. Ἔτι τῶν λόγων οἱ μὲν ἀληθεῖσ εἰσιν, οἱ δὲ ψευδεῖσ.

οἵτινεσ λαμ‐ βάνονται ἐπὶ τῶν περαντικῶν καὶ ἐπὶ τῶν συλλογισμῶν καὶ ἐπὶ τῶν τροπικῶν. ἀληθεῖσ μὲν οὖν εἰσι λόγοι οἱ δι’ ἀληθῶν συνάγοντεσ, οἱο͂ν "εἰ ἡ ἀρετὴ ὠφελεῖ, ἡ κακία βλάπτει· <ἀλλὰ μὴν ὠφελεῖ ἡ ἀρετή· ἡ κακία ἄρα βλάπτει>. " ψευδεῖσ δέ εἰσιν οἱ τῶν λημμάτων ἔχοντέσ τι ψεῦδοσ ἢ ἀπέραντοι ὄντεσ, οἱο͂ν "εἰ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστιν· ἡμέρα δέ ἐστι· ζῇ ἄρα Δίων. " καὶ δυνατοὶ δ’ εἰσὶ λόγοι καὶ ἀδύνατοι καὶ ἀναγκαῖοι καὶ οὐκ ἀναγκαῖοι· εἰσὶ δὲ καὶ ἀναπόδεικτοί τινεσ, τῷ μὴ χρῄζειν ἀποδείξεωσ, ἄλλοι μὲν παρ’ ἄλλοισ, παρὰ δὲ τῷ Χρυσίππῳ πέντε, δι’ ὧν πᾶσ λόγοσ πλέκεται· πρῶτοσ δέ ἐστιν ἀναπόδεικτοσ ἐν ᾧ πᾶσ λόγοσ συντάσσεται ἐκ συνημμένου καὶ τοῦ ἡγουμένου, ἀφ’ οὗ ἄρχεται τὸ συνημμένον καὶ τὸ λῆγον ἐπιφέρει, οἱο͂ν "εἰ τὸ πρῶτον, τὸ δεύτερον·

οὐκ ἄρα ζῇ Πλάτων. ἀλλὰ μὴν τὸ πρῶτον· τὸ ἄρα δεύτερον. " δεύτεροσ δ’ ἐστὶν ἀναπόδεικτοσ ὁ διὰ συνημμένου καὶ τοῦ ἀντικειμένου τοῦ λήγοντοσ τὸ ἀντικείμενον τοῦ ἡγουμένου ἔχων συμπέρασμα, οἱο͂ν "εἰ ἡμέρα ἐστί, φῶσ ἐστιν· ἀλλὰ μὴν νύξ ἐστιν· οὐκ ἄρα ἡμέρα ἐστίν. " ἡ γὰρ πρόσληψισ γίνεται ἐκ τοῦ ἀντικειμένου τῷ λήγοντι καὶ ἡ ἐπιφορὰ ἐκ τοῦ ἀντικειμένου τῷ ἡγουμένῳ. τρίτοσ δέ ἐστιν ἀναπόδεικτοσ ὁ δι’ ἀποφατικῆσ συμπλοκῆσ καὶ ἑνὸσ τῶν ἐν τῇ συμπλοκῇ ἐπιφέρων τὸ ἀντικείμενον τοῦ λοιποῦ, οἱο͂ν "οὐχὶ τέθνηκε Πλάτων καὶ ζῇ Πλάτων· ἀλλὰ μὴν τέθνηκε Πλάτων· τέταρτοσ δέ ἐστιν ἀναπόδεικτοσ ὁ διὰ διεζευγμένου καὶ ἑνὸσ τῶν ἐν τῷ διεζευγμένῳ τὸ ἀντικείμενον τοῦ λοιποῦ ἔχων συμπέρασμα, οἱο͂ν "ἤτοι τὸ πρῶτον ἢ τὸ δεύτερον·

ἀλλὰ μὴν τὸ πρῶτον· οὐκ ἄρα τὸ δεύτερον. " πέμπτοσ δέ ἐστιν ἀναπόδεικτοσ ἐν ᾧ πᾶσ λόγοσ συντάσσεται ἐκ διεζευγμένου καὶ ἑνὸσ τῶν ἐν τῷ διεζευγμένῳ ἀντικειμένων καὶ ἐπιφέρει τὸ λοιπόν, οἱο͂ν "ἤτοι ἡμέρα ἐστὶν ἢ νύξ ἐστιν· οὐχὶ δὲ νύξ ἐστιν· ἡμέρα ἄρα ἐστίν. " Ἐπ’ ἀληθεῖδ’ ἀληθὲσ ἕπεται κατὰ τοὺσ Στωικούσ, ὡσ τῷ "ἡμέρα ἐστὶ" τὸ "φῶσ ἐστι"· καὶ ψεύδει ψεῦδοσ, ὡσ τῷ "νύξ ἐστι" ψεύδει τὸ "σκότοσ ἐστί"· καὶ ψεύδει ἀληθέσ, ὡσ τῷ "ἵπτασθαι τὴν γῆν" τὸ "εἶναι τὴν γῆν. " ἀληθεῖ μέντοι ψεῦδοσ οὐκ ἀκολουθεῖ· τῷ γὰρ "εἶναι τὴν γῆν" τὸ "πέτεσθαι τὴν γῆν" οὐκ ἀκολουθεῖ. Καὶ ἄποροι δέ τινέσ εἰσι λόγοι ἐγκεκαλυμμένοι καὶ διαλεληθότεσ καὶ σωρῖται καὶ κερατίναι καὶ οὔτιδεσ.

ἔστι δὲ ἐγκεκαλυμμένοσ, οἱο͂ν ὁ τοιοῦτοσ · · "οὐχὶ τὰ μὲν δύο ὀλίγα ἐστίν, οὐχὶ δὲ καὶ τὰ τρία, οὐχὶ δὲ καὶ ταῦτα μέν, οὐχὶ δὲ καὶ τὰ τέσσαρα καὶ οὕτω μέχρι τῶν δέκα· τὰ δὲ δύο ὀλίγα ἐστί· καὶ τὰ δέκα ἄρα. " · · οὔτισ δέ ἐστι λόγοσ συνακτικὸσ ἐξ ἀορίστου καὶ ὡρισμένου συνεστώσ, πρόσληψιν δὲ καὶ ἐπιφορὰν ἔχων, οἱο͂ν "εἴ τίσ ἐστιν ἐνταῦθα, οὐκ ἔστιν ἐκεῖνοσ ἐν Ῥόδῳ <ἀλλὰ μήν ἐστί τισ ἐνταῦθα· οὐκ ἄρα τίσ ἐστιν ἐν Ῥόδῳ>. " · · Καὶ τοιοῦτοι μὲν ἐν τοῖσ λογικοῖσ οἱ Στωικοί, ἵνα μάλιστα κρατύνωσι διαλεκτικὸν μόνον εἶναι τὸν σοφόν·

πάντα γὰρ τὰ πράγματα διὰ τῆσ ἐν λόγοισ θεωρίασ ὁρᾶσθαι, ὅσα τε τοῦ φυσικοῦ τόπου τυγχάνει καὶ αὖ πάλιν ὅσα τοῦ ἠθικοῦ. εἰσ μὲν γὰρ τὸ λογικὸν τί δεῖ λέγειν περί τ’ ὀνομάτων ὀρθότητοσ, ὅπωσ διέταξαν οἱ νόμοι ἐπὶ τοῖσ ἔργοισ, οὐκ ἂν ἔχειν εἰπεῖν. δυοῖν δ’ οὔσαιν συνηθείαιν ταῖν ὑποπιπτούσαιν τῇ ἀρετῇ, ἡ μὲν τί ἕκαστόν ἐστι τῶν ὄντων σκοπεῖ, ἡ δὲ τί καλεῖται. καὶ ὧδε μὲν αὐτοῖσ ἔχει τὸ λογικόν. Τὸ δ’ ἠθικὸν μέροσ τῆσ φιλοσοφίασ διαιροῦσιν εἴσ τε τὸν περὶ ὁρμῆσ καὶ εἰσ τὸν περὶ ἀγαθῶν καὶ κακῶν τόπον καὶ εἰσ τὸν περὶ παθῶν καὶ περὶ ἀρετῆσ καὶ περὶ τέλουσ περί τε τῆσ πρώτησ ἀξίασ καὶ τῶν πράξεων καὶ περὶ τῶν καθηκόντων προτροπῶν τε καὶ ἀποτροπῶν.

[καὶ] οὕτω δ’ ὑποδιαιροῦσιν οἱ περὶ Χρύσιππον καὶ Ἀρχέδημον καὶ Ζήνωνα τὸν Ταρσέα καὶ Ἀπολλόδωρον καὶ Διογένην καὶ Ἀντίπατρον καὶ Ποσειδώνιον· ὁ μὲν γὰρ Κιτιεὺσ Ζήνων καὶ ὁ Κλεάνθησ, ὡσ ἂν ἀρχαιότεροι, ἀφελέστερον περὶ τῶν πραγμάτων διέλαβον. οὗτοι δὲ διεῖλον καὶ τὸν λογικὸν καὶ τὸν φυσικόν. Τὴν δὲ πρώτην ὁρμήν φασι τὸ ζῷον ἴσχειν ἐπὶ τὸ τηρεῖν ἑαυτό, οἰκειούσησ αὑτῷ τῆσ φύσεωσ ἀπ’ ἀρχῆσ, καθά φησιν ὁ Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ τελῶν, πρῶτον οἰκεῖον λέγων εἶναι παντὶ ζῴῳ τὴν αὑτοῦ σύστασιν καὶ τὴν ταύτησ συνείδησιν·

οὔτε γὰρ ἀλλοτριῶσαι εἰκὸσ ἦν αὐτὸ <αὑτῷ> τὸ ζῷον, οὔτε ποιήσασαν αὐτό, μήτ’ ἀλλοτριῶσαι μήτ’ οἰκειῶσαι. ἀπολείπεται τοίνυν λέγειν συστησαμένην αὐτὸ οἰκειῶσαι πρὸσ ἑαυτό· οὕτω γὰρ τά τε βλάπτοντα διωθεῖται καὶ τὰ οἰκεῖα προσίεται. Ὃ δὲ λέγουσί τινεσ, πρὸσ ἡδονὴν γίγνεσθαι τὴν πρώτην ὁρμὴν τοῖσ ζῴοισ, ψεῦδοσ ἀποφαίνουσιν. ἐπιγέννημα γάρ φασιν, εἰ ἄρα ἔστιν, ἡδονὴν εἶναι ὅταν αὐτὴ καθ’ αὑτὴν ἡ φύσισ ἐπιζητήσασα τὰ ἐναρμόζοντα τῇ συστάσει ἀπολάβῃ·

ὃν τρόπον ἀφιλαρύνεται τὰ ζῷα καὶ θάλλει τὰ φυτά. οὐδέν τε, φασί, διήλλαξεν ἡ φύσισ ἐπὶ τῶν φυτῶν καὶ ἐπὶ τῶν ζῴων, ὅτι χωρὶσ ὁρμῆσ καὶ αἰσθήσεωσ κἀκεῖνα οἰκονομεῖ καὶ ἐφ’ ἡμῶν τινα φυτοειδῶσ γίνεται. ἐκ περιττοῦ δὲ τῆσ ὁρμῆσ τοῖσ ζῴοισ ἐπιγενομένησ, ᾗ συγχρώμενα πορεύεται πρὸσ τὰ οἰκεῖα, τούτοισ μὲν τὸ κατὰ φύσιν τῷ κατὰ τὴν ὁρμὴν διοικεῖσθαι· τοῦ δὲ λόγου τοῖσ λογικοῖσ κατὰ τελειοτέραν προστασίαν δεδοαένου, τὸ κατὰ λόγον ζῆν ὀρθῶσ γίνεσθαι <τού> τοισ κατὰ φύσιν· τεχνίτησ γὰρ οὗτοσ ἐπιγίνεται τῆσ ὁρμῆσ. Διόπερ πρῶτοσ ὁ Ζήνων ἐν τῷ Περὶ ἀνθρώπου φύσεωσ τέλοσ εἶπε τὸ ὁμολογουμένωσ τῇ φύσει ζῆν, ὅπερ ἐστὶ κατ’ ἀρετὴν ζῆν·

ἄγει γὰρ πρὸσ ταύτην ἡμᾶσ ἡ φύσισ. ὁμοίωσ δὲ καὶ Κλεάνθησ ἐν τῷ Περὶ ἡδονῆσ καὶ Ποσειδώνιοσ καὶ Ἑκάτων ἐν τοῖσ Περὶ τελῶν. πάλιν δ’ ἴσον ἐστὶ τὸ κατ’ ἀρετὴν ζῆν τῷ κατ’ ἐμπειρίαν τῶν φύσει συμβαινόντων ζῆν, ὥσ φησι Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ τελῶν· μέρη γάρ εἰσιν αἱ ἡμέτεραι φύσεισ τῆσ τοῦ ὅλου. διόπερ τέλοσ γίνεται τὸ ἀκολούθωσ τῇ φύσει ζῆν, ὅπερ ἐστὶ κατά τε τὴν αὑτοῦ καὶ κατὰ τὴν τῶν ὅλων, οὐδὲν ἐνεργοῦντασ ὧν ἀπαγορεύειν εἰώθεν ὁ νόμοσ ὁ κοινόσ, ὅσπερ ἐστὶν ὁ ὀρθὸσ λόγοσ, διὰ πάντων ἐρχόμενοσ, ὁ αὐτὸσ ὢν τῷ Διὶ, καθηγεμόνι τούτῳ τῆσ τῶν ὄντων διοικήσεωσ ὄντι·

εἶναι δ’ αὐτὸ τοῦτο τὴν τοῦ εὐδαίμονοσ ἀρετὴν καὶ εὔροιαν βίου, ὅταν πάντα πράττηται κατὰ τὴν συμφωνίαν τοῦ παρ’ ἑκάστῳ δαίμονοσ πρὸσ τὴν τοῦ τῶν ὅλων διοικητοῦ βούλησιν. ὁ μὲν οὖν Διογένησ τέλοσ φησὶ ῥητῶσ τὸ εὐλογιστεῖν ἐν τῇ τῶν κατὰ φύσιν ἐκλογῇ. Ἀρχέδημοσ δὲ τὸ πάντα τὰ καθήκοντα ἐπιτελοῦντα ζῆν. Φύσιν δὲ Χρύσιπποσ μὲν ἐξακούει, ᾗ ἀκολούθωσ δεῖ ζῆν, τήν τε κοινὴν καὶ ἰδίωσ τὴν ἀνθρωπίνην·

ὁ δὲ Κλεάνθησ τὴν κοινὴν μόνην ἐκδέχεται φύσιν, ᾗ ἀκολουθεῖν δεῖ, οὐκέτι δὲ καὶ τὴν ἐπὶ μέρουσ. Τήν τ’ ἀρετὴν διάθεσιν εἶναι ὁμολογουμένην· καὶ αὐτὴν δι’ αὑτὴν εἶναι αἱρετήν, οὐ διά τινα φόβον ἢ ἐλπίδα ἤ τι τῶν ἔξωθεν· ἐν αὐτῇ τ’ εἶναι τὴν εὐδαιμονίαν, ἅτ’ οὔσῃ ψυχῇ πεποιημένῃ πρὸσ τὴν ὁμολογίαν παντὸσ τοῦ βίου. διαστρέφεσθαι δὲ τὸ λογικὸν ζῷον, ποτὲ μὲν διὰ τὰσ τῶν ἔξωθεν πραγματειῶν πιθανότητασ, ποτὲ δὲ διὰ τὴν κατήχησιν τῶν συνόντων· ἐπεὶ ἡ φύσισ ἀφορμὰσ δίδωσιν ἀδιαστρόφουσ. Ἀρετὴ δ’ ἡ μέν τισ κοινῶσ παντὶ τελείωσισ, ὥσπερ ἀνδριάντοσ·

καὶ ἡ ἀθεώρητοσ, ὥσπερ ὑγίεια· καὶ ἡ θεωρηματική, ὡσ φρόνησισ. φησὶ γὰρ ὁ Ἑκάτων ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ ἀρετῶν ἐπιστημονικὰσ μὲν εἶναι καὶ θεωρηματικὰσ τὰσ ἐχούσασ τὴν σύστασιν ἐκ θεωρημάτων, ὡσ φρόνησιν καὶ δικαιοσύνην· ἀθεωρήτουσ δὲ τὰσ κατὰ παρέκτασιν θεωρουμένασ ταῖσ ἐκ τῶν θεωρημάτων συνεστηκυίαισ, καθάπερ ὑγίειαν καὶ ἰσχύν. τῇ γὰρ σωφροσύνῃ τεθεωρημένῃ ὑπαρχούσῃ συμβαίνει ἀκολουθεῖν καὶ παρεκτείνεσθαι τὴν ὑγίειαν, καθάπερ τῇ ψαλίδοσ οἰκοδομίᾳ τὴν ἰσχὺν ἐπιγίνεσθαι. καλοῦνται δ’ ἀθεώρητοι ὅτι μὴ ἔχουσι συγκαταθέσεισ, ἀλλ’ ἐπιγίνονται καὶ περὶ φαύλουσ [γίγνονται], ὡσ ὑγίεια, ἀνδρεία.

τεκμήριον δὲ τοῦ ὑπαρκτὴν εἶναι τὴν ἀρετήν φησιν ὁ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ πρώτῳ τοῦ Ἠθικοῦ λόγου τὸ γενέσθαι ἐν προκοπῇ τοὺσ περὶ Σωκράτην καὶ Διογένην καὶ Ἀντισθένην. εἶναι δὲ καὶ τὴν κακίαν ὑπαρκτὴν διὰ τὸ ἀντικεῖσθαι τῇ ἀρετῇ. διδακτήν τ’ εἶναι αὐτήν, λέγω δὲ τὴν ἀρετήν, καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ τέλουσ φησὶ καὶ Κλεάνθησ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν τοῖσ Προτρεπτικοῖσ καὶ Ἑκάτων· ὅτι δὲ διδακτή ἐστι, δῆλον ἐκ τοῦ γίνεσθαι ἀγαθοὺσ ἐκ φαύλων. Παναίτιοσ μὲν οὖν δύο φησὶν ἀρετάσ, θεωρητικὴν καὶ πρακτικήν·

ἄλλοι δὲ λογικὴν καὶ φυσικὴν καὶ ἠθικήν· τέτταρασ δὲ οἱ περὶ Ποσειδώνιον καὶ πλείονασ οἱ περὶ Κλεάνθην καὶ Χρύσιππον καὶ Ἀντίπατρον. ὁ μὲν γὰρ Ἀπολλοφάνησ μίαν λέγει, τὴν φρόνησιν. Τῶν δ’ ἀρετῶν τὰσ μὲν πρώτασ, τὰσ δὲ ταύταισ ὑποτεταγμένασ. πρώτασ μὲν τάσδε, φρόνησιν, ἀνδρείαν, δικαιοσύνην, σωφροσύνην· ἐν εἴδει δὲ τούτων μεγαλοψυχίαν, ἐγκράτειαν, καρτερίαν, ἀγχίνοιαν, εὐβουλίαν· καὶ τὴν μὲν φρόνησιν εἶναι ἐπιστήμην κακῶν καὶ ἀγαθῶν καὶ οὐδετέρων, τὴν δ’ ἀνδρείαν ἐπιστήμην ὧν αἱρετέον καὶ ὧν εὐλαβητέον καὶ οὐδετέρων· τὴν δὲ δικαιοσύνην .

εἶναι δ’ ἀγνοίασ τὰσ κακίασ, ὧν αἱ ἀρεταὶ ἐπιστῆμαι. . τὴν δὲ μεγαλοψυχίαν ἐπιστήμην ἢ ἕξιν ὑπεράνω ποιοῦσαν τῶν συμβαινόντων κοινῇ φαύλων τε καὶ σπουδαίων· τὴν δ’ ἐγκράτειαν διάθεσιν ἀνυπέρβατον τῶν κατ’ ὀρθὸν λόγον ἢ ἕξιν ἀήττητον ἡδονῶν. τὴν δὲ καρτερίαν ἐπιστήμην ἢ ἕξιν ὧν ἐμμενετέον καὶ μὴ καὶ οὐδετέρων. τὴν δ’ ἀγχίνοιαν ἕξιν εὑρετικὴν τοῦ καθήκοντοσ ἐκ τοῦ παραχρῆμα· τὴν δ’ εὐβουλίαν ἐπιστήμην τοῦ σκοπεῖσθαι ποῖα καὶ πῶσ πράττοντεσ πράξομεν συμφερόντωσ. Ἀνὰ λόγον δὲ καὶ τῶν κακιῶν τὰσ μὲν εἶναι πρώτασ, τὰσ δ’ ὑπὸ ταύτασ· οἱο͂ν ἀφροσύνην μὲν καὶ δειλίαν καὶ ἀδικίαν καὶ ἀκολασίαν ἐν ταῖσ πρώταισ, ἀκρασίαν δὲ καὶ βραδύνοιαν καὶ κακοβουλίαν ἐν ταῖσ ὑπὸ ταύτασ. Ἀγαθὸν δὲ κοινῶσ μὲν τὸ <οὗ> τι ὄφελοσ, ἰδίωσ δ’ ἤτοι ταὐτὸν ἢ οὐχ ἕτερον ὠφελείασ.

ὅθεν αὐτήν τε τὴν ἀρετὴν καὶ τὸ μετέχον αὐτῆσ ἀγαθὸν τριχῶσ οὕτω λέγεσθαι· οἱο͂ν τὸ <μὲν> ἀγαθὸν ἀφ’ οὗ συμβαίνει <ὠφελεῖσθαι, τὸ δὲ καθ’ ὃ συμβαίνει>, ὡσ τὴν πρᾶξιν τὴν κατ’ ἀρετήν· ὑφ’ οὗ δέ, ὡσ τὸν σπουδαῖον τὸν μετέχοντα τῆσ ἀρετῆσ. Ἄλλωσ δ’ οὕτωσ ἰδίωσ ὁρίζονται τὸ ἀγαθόν, "τὸ τέλειον κατὰ φύσιν λογικοῦ ὡσ λογικοῦ. " τοιοῦτον δ’ εἶναι τὴν ἀρετήν, ὥσ τε μετέχοντα τάσ τε πράξεισ τὰσ κατ’ ἀρετὴν καὶ τοὺσ σπουδαίουσ εἶναι· ἐπιγεννήματα δὲ τήν τε χαρὰν καὶ τὴν εὐφροσύνην καὶ τὰ παραπλήσια. ὡσαύτωσ δὲ καὶ τῶν κακιῶν τὸ μὲν εἶναι ἀφροσύνην, δειλίαν, ἀδικίαν καὶ τὰ παραπλήσια·

μετέχοντα δὲ κακίασ τάσ τε πράξεισ τὰσ κατὰ κακίαν καὶ τοὺσ φαύλουσ· ἐπιγεννήματα δὲ τήν τε δυσθυμίαν καὶ τὴν δυσφροσύνην καὶ τὰ ὅμοια. Ἔτι τῶν ἀγαθῶν τὰ μὲν εἶναι περὶ ψυχήν, τὰ δ’ ἐκτόσ, τὰ δ’ οὔτε περὶ ψυχὴν οὔτ’ ἐκτόσ. τὰ μὲν περὶ ψυχὴν ἀρετὰσ καὶ τὰσ κατὰ ταύτασ πράξεισ· τὰ δ’ ἐκτὸσ τό τε σπουδαίαν ἔχειν πατρίδα καὶ σπουδαῖον φίλον καὶ τὴν τούτων εὐδαιμονίαν· τὰ δ’ οὔτ’ ἐκτὸσ οὔτε περὶ ψυχὴν τὸ αὐτὸν ἑαυτῷ εἶναι σπουδαῖον καὶ εὐδαίμονα. ἀνάπαλιν δὲ καὶ τῶν κακῶν τὰ μὲν περὶ ψυχὴν εἶναι, τὰσ κακίασ καὶ τὰσ κατ’ αὐτὰσ πράξεισ·

τὰ δ’ ἐκτὸσ τὸ ἄφρονα πατρίδα ἔχειν καὶ ἄφρονα φίλον καὶ τὴν τούτων κακοδαιμονίαν· τὰ δ’ οὔτ’ ἐκτὸσ οὔτε περὶ ψυχὴν τὸ αὐτὸν ἑαυτῷ εἶναι φαῦλον καὶ κακοδαίμονα. Ἔτι τῶν ἀγαθῶν τὰ μὲν εἶναι τελικά, τὰ δὲ ποιητικά, τὰ δὲ τελικὰ καὶ ποιητικά. τὸν μὲν οὖν φίλον καὶ τὰσ ἀπ’ αὐτοῦ γινομένασ ὠφελείασ ποιητικὰ εἶναι ἀγαθά· θάρσοσ δὲ καὶ φρόνημα καὶ ἐλευθερίαν καὶ τέρψιν καὶ εὐφροσύνην καὶ ἀλυπίαν καὶ πᾶσαν τὴν κατ’ ἀρετὴν πρᾶξιν τελικά. Ποιητικὰ δὲ καὶ τελικὰ εἶναι ἀγαθὰ <τὰσ ἀρετάσ>.

καθὸ μὲν γὰρ ἀποτελοῦσι τὴν εὐδαιμονίαν, ποιητικά ἐστιν ἀγαθά· καθὸ δὲ συμπληροῦσιν αὐτήν, ὥστε μέρη αὐτῆσ γίνεσθαι, τελικά. ὁμοίωσ δὲ καὶ τῶν κακῶν τὰ μὲν εἶναι τελικά, τὰ δὲ ποιητικά, τὰ δ’ ἀμφοτέρωσ ἔχοντα. τὸν μὲν ἐχθρὸν καὶ τὰσ ἀπ’ αὐτοῦ γινομένασ βλάβασ ποιητικὰ εἶναι· κατάπληξιν δὲ καὶ ταπεινότητα καὶ δουλείαν καὶ ἀτερπίαν καὶ δυσθυμίαν καὶ περιλυπίαν καὶ πᾶσαν τὴν κατὰ κακίαν πρᾶξιν τελικά· ἀμφοτέρωσ δ’ ἔχοντα <τὰσ κακίασ>, ἐπεὶ καθὸ μὲν ἀποτελοῦσι τὴν κακοδαιμονίαν, ποιητικά ἐστι· καθὸ δὲ συμπληροῦσιν αὐτήν, ὥστε μέρη αὐτῆσ γίνεσθαι, τελικά. Ἔτι τῶν περὶ ψυχὴν ἀγαθῶν τὰ μέν εἰσιν ἕξεισ, τὰ δὲ διαθέσεισ, τὰ δ’ οὔθ’ ἕξεισ οὔτε διαθέσεισ.

διαθέσεισ μὲν αἱ ἀρεταί, ἕξεισ δὲ τὰ ἐπιτηδεύματα, οὔτε δ’ ἕξεισ οὔτε διαθέσεισ αἱ ἐνέργειαι. κοινῶσ δὲ τῶν ἀγαθῶν μικτὰ μέν ἐστιν εὐτεκνία καὶ εὐγηρία, ἁπλοῦν δ’ ἐστὶν ἀγαθὸν ἐπιστήμη. καὶ ἀεὶ μὲν παρόντα αἱ ἀρεταί, οὐκ ἀεὶ δέ, οἱο͂ν χαρά, περιπάτησισ. Πᾶν δ’ ἀγαθὸν συμφέρον εἶναι καὶ δέον καὶ λυσιτελὲσ καὶ χρήσιμον καὶ εὔχρηστον καὶ καλὸν καὶ ὠφέλιμον καὶ αἱρετὸν καὶ δίκαιον. συμφέρον μὲν ὅτι φέρει τοιαῦτα ὧν συμβαινόντων ὠφελούμεθα·

δέον δ’ ὅτι συνέχει ἐν οἷσ χρή· λυσιτελὲσ δ’ ὅτι λύει τὰ τελούμενα εἰσ αὐτό, ὥστε τὴν ἀντικατάλλαξιν τὴν ἐκ τῆσ πραγματείασ ὑπεραίρειν τῇ ὠφελείᾳ· χρήσιμον δ’ ὅτι χρείαν ὠφελείασ παρέχεται· εὔχρηστον δ’ ὅτι τὴν χρείαν ἐπαινετὴν ἀπεργάζεται· καλὸν δ’ ὅτι συμμέτρωσ ἔχει πρὸσ τὴν ἑαυτοῦ χρείαν· ὠφέλιμον δ’ ὅτι τοιοῦτόν ἐστιν ὥστε ὠφελεῖν· αἱρετὸν δ’ ὅτι τοιοῦτόν ἐστιν ὥστε εὐλόγωσ αὐτὸ αἱρεῖσθαι· δίκαιον δ’ ὅτι νόμῳ ἐστὶ σύμφωνον καὶ κοινωνίασ ποιητικόν. Καλὸν δὲ λέγουσι τὸ τέλειον ἀγαθὸν παρὰ τὸ πάντασ ἀπέχειν τοὺσ ἐπιζητουμένουσ ἀριθμοὺσ ὑπὸ τῆσ φύσεωσ ἢ τὸ τελέωσ σύμμετρον.

εἴδη δ’ εἶναι τοῦ καλοῦ τέτταρα, δίκαιον, ἀνδρεῖον, κόσμιον, ἐπιστημονικόν· ἐν γὰρ τοῖσδε τὰσ καλὰσ πράξεισ συντελεῖσθαι. ἀνὰ λόγον δὲ καὶ τοῦ αἰσχροῦ εἶναι εἴδη τέτταρα, τό τ’ ἄδικον καὶ τὸ δειλὸν καὶ ἄκοσμον καὶ ἄφρον. λέγεσθαι δὲ τὸ καλὸν μοναχῶσ μὲν τὸ ἐπαινετοὺσ παρεχόμενον τοὺσ ἔχοντασ <ἢ> ἀγαθὸν ἐπαίνου ἄξιον· ἑτέρωσ δὲ τὸ εὖ πεφυκέναι πρὸσ τὸ ἴδιον ἔργον· ἄλλωσ δὲ τὸ ἐπικοσμοῦν, ὅταν λέγωμεν μόνον τὸν σοφὸν ἀγαθὸν καὶ καλὸν εἶναι. Λέγουσι δὲ μόνον τὸ καλὸν ἀγαθὸν εἶναι, καθά φησιν Ἑκάτων ἐν τῷ τρίτῳ Περὶ ἀγαθῶν καὶ Χρύσιπποσ ἐν τοῖσ Περὶ τοῦ καλοῦ·

εἶναι δὲ τοῦτο ἀρετὴν καὶ τὸ μετέχον ἀρετῆσ, ᾧ ἐστιν ἴσον τὸ πᾶν ἀγαθὸν καλὸν εἶναι καὶ τὸ ἰσοδυναμεῖν τῷ καλῷ τὸ ἀγαθόν, ὅπερ ἴσον ἐστὶ τούτῳ. ἐπεὶ γάρ ἐστιν ἀγαθόν, καλόν ἐστιν· ἔστι δὲ καλόν· ἀγαθὸν ἄρα ἐστί. δοκεῖ δὲ πάντα τὰ ἀγαθὰ ἴσα εἶναι καὶ πᾶν ἀγαθὸν ἐπ’ ἄκρον εἶναι αἱρετὸν καὶ μήτ’ ἄνεσιν μήτ’ ἐπίτασιν ἐπιδέχεσθαι. τῶν δ’ ὄντων φασὶ τὰ μὲν ἀγαθὰ εἶναι, τὰ δὲ κακά, τὰ δ’ οὐδέτερα. Ἀγαθὰ μὲν οὖν τάσ τ’ ἀρετάσ, φρόνησιν, δικαιοσύνην, ἀνδρείαν, σωφροσύνην καὶ τὰ λοιπά·

κακὰ δὲ τὰ ἐναντία, ἀφροσύνην, ἀδικίαν καὶ τὰ λοιπά. οὐδέτερα δὲ ὅσα μήτ’ ὠφελεῖ μήτε βλάπτει, οἱο͂ν ζωή, ὑγίεια, ἡδονή, κάλλοσ, ἰσχύσ, πλοῦτοσ, εὐδοξία, εὐγένεια· καὶ τὰ τούτοισ ἐναντία, θάνατοσ, νόσοσ, πόνοσ, αἶσχοσ, ἀσθένεια, πενία, ἀδοξία, δυσγένεια καὶ τὰ τούτοισ παραπλήσια, καθά φησιν Ἑκάτων ἐν ἑβδόμῳ Περὶ τέλουσ καὶ Ἀπολλόδωροσ ἐν τῇ Ἠθικῇ καὶ Χρύσιπποσ. μὴ γὰρ εἶναι ταῦτ’ ἀγαθά, ἀλλ’ ἀδιάφορα κατ’ εἶδοσ προηγμένα. ὡσ γὰρ ἴδιον θερμοῦ τὸ θερμαίνειν, οὐ τὸ ψύχειν, οὕτω καὶ ἀγαθοῦ τὸ ὠφελεῖν, οὐ τὸ βλάπτειν·

οὐ μᾶλλον δ’ ὠφελεῖ ἢ βλάπτει ὁ πλοῦτοσ καὶ ἡ ὑγίεια· οὐκ ἄρ’ ἀγαθὸν οὔτε πλοῦτοσ οὔθ’ ὑγίεια. ἔτι τέ φασιν, ᾧ ἔστιν εὖ καὶ κακῶσ χρῆσθαι, τοῦτ’ οὐκ ἔστιν ἀγαθόν· πλούτῳ δὲ καὶ ὑγιείᾳ ἔστιν εὖ καὶ κακῶσ χρῆσθαι· οὐκ ἄρ’ ἀγαθὸν πλοῦτοσ καὶ ὑγίεια. Ποσειδώνιοσ μέντοι καὶ ταῦτά φησι τῶν ἀγαθῶν εἶναι. ἀλλ’ οὐδὲ τὴν ἡδονὴν ἀγαθόν φασιν Ἑκάτων τ’ ἐν τῷ ἐνάτῳ Περὶ ἀγαθῶν καὶ Χρύσιπποσ ἐν τοῖσ Περὶ ἡδονῆσ· εἶναι γὰρ καὶ αἰσχρὰσ ἡδονάσ, μηδὲν δ’ αἰσχρὸν εἶναι ἀγαθόν. ὠφελεῖν δέ ἐστι κινεῖν ἢ ἴσχειν κατ’ ἀρετήν, βλάπτειν δὲ κινεῖν ἢ ἴσχειν κατὰ κακίαν.

Διχῶσ δὲ λέγεσθαι ἀδιάφορα· ἅπαξ μὲν τὰ μήτε πρὸσ εὐδαιμονίαν μήτε πρὸσ κακοδαιμονίαν συνεργοῦντα, ὡσ ἔχει πλοῦτοσ, δόξα, ὑγίεια, ἰσχὺσ καὶ τὰ ὅμοια· ἐνδέχεται γὰρ καὶ χωρὶσ τούτων εὐδαιμονεῖν, τῆσ ποιᾶσ αὐτῶν χρήσεωσ εὐδαιμονικῆσ οὔσησ ἢ κακοδαιμονικῆσ. ἄλλωσ δὲ λέγεται ἀδιάφορα τὰ μήθ’ ὁρμῆσ μήτ’ ἀφορμῆσ κινητικά, ὡσ ἔχει τὸ ἀρτίασ ἔχειν ἐπὶ τῆσ κεφαλῆσ τρίχασ ἢ περιττάσ, ἢ ἐκτεῖναι τὸν δάκτυλον ἢ συστεῖλαι, τῶν προτέρων ἀδιαφόρων οὐκέθ’ οὕτω λεγομένων· ὁρμῆσ γάρ ἐστιν ἐκεῖνα καὶ ἀφορμῆσ κινητικά. διὸ τὰ μὲν αὐτῶν ἐκλέγεται, <τὰ δὲ ἀπεκλέγεται> τῶν ἑτέρων ἐπίσησ ἐχόντων πρὸσ αἱρ́εσιν καὶ φυγήν.

Τῶν ἀδιαφόρων τὰ μὲν λέγουσι προηγμένα, τὰ δὲ ἀποπροηγμένα· προηγμένα μὲν τὰ ἔχοντα ἀξίαν, ἀποπροηγμένα δὲ τὰ ἀπαξίαν ἔχοντα. ἀξίαν δὲ τὴν μέν τινα λέγουσι σύμβλησιν πρὸσ τὸν ὁμολογούμενον βίον, ἥτισ ἐστὶ περὶ πᾶν ἀγαθόν· τὴν δὲ εἶναι μέσην τινὰ δύναμιν ἢ χρείαν συμβαλλομένην πρὸσ τὸν κατὰ φύσιν βίον, ὅμοιον εἰπεῖν ἥντινα προσφέρεται πρὸσ τὸν κατὰ φύσιν βίον πλοῦτοσ ἢ ὑγίεια· τὴν δ’ εἶναι ἀξίαν ἀμοιβὴν δοκιμαστοῦ, ἣν ἂν ὁ ἔμπειροσ τῶν πραγμάτων τάξῃ, ὅμοιον εἰπεῖν ἀμείβεσθαι πυροὺσ πρὸσ τὰσ σὺν ἡμιόνῳ κριθάσ. Προηγμένα μὲν οὖν εἶναι ἃ καὶ ἀξίαν ἔχει, οἱο͂ν ἐπὶ μὲν τῶν ψυχικῶν εὐφυϊάν, τέχνην, προκοπὴν καὶ τὰ ὅμοια·

ἐπὶ δὲ τῶν σωματικῶν ζωήν, ὑγίειαν, ῥώμην, εὐεξίαν, ἀρτιότητα, κάλλοσ <καὶ τὰ παραπλήσια>· ἐπὶ δὲ τῶν ἐκτὸσ πλοῦτον, δόξαν, εὐ‐ γένειαν καὶ τὰ ὅμοια. ἀποπροηγμένα δ’ ἐπὶ μὲν τῶν ψυχικῶν ἀφυϊάν, ἀτεχνίαν καὶ τὰ ὅμοια· ἐπὶ δὲ τῶν σωματικῶν θάνατον, νόσον, ἀσθένειαν, καχεξίαν, πήρωσιν, αἶσχοσ καὶ τὰ ὅμοια· ἐπὶ δὲ τῶν ἐκτὸσ πενίαν, ἀδοξίαν, δυσγένειαν καὶ τὰ παραπλήσια· οὔτε δὲ προήχθη οὔτ’ ἀποπροήχθη τὰ οὐδετέρωσ ἔχοντα. Ἔτι τῶν προηγμένων τὰ μὲν δι’ αὑτὰ προῆκται, τὰ δὲ δι’ ἕτερα, τὰ δὲ καὶ δι’ αὑτὰ καὶ δι’ ἕτερα.

δι’ αὑτὰ μὲν εὐφυϊά, προκοπὴ καὶ τὰ ὅμοια· δι’ ἕτερα δὲ πλοῦτοσ, εὐγένεια καὶ τὰ ὅμοια· δι’ αὑτὰ δὲ καὶ δι’ ἕτερα ἰσχύσ, εὐαισθησία, ἀρτιότησ. δι’ αὑτὰ μέν, ὅτι κατὰ φύσιν ἐστί· δι’ ἕτερα δέ, ὅτι περιποιεῖ χρείασ οὐκ ὀλίγασ. ὁμοίωσ δ’ ἔχει καὶ τὸ ἀποπροηγμένον κατὰ τὸν ἐναντίον λόγον. Ἔτι δὲ καθῆκόν φασιν εἶναι ὃ πραχθὲν εὔλογόν [τε] ἴσχει ἀπολογισμόν, οἱο͂ν τὸ ἀκόλουθον ἐν τῇ ζωῇ, ὅπερ καὶ ἐπὶ τὰ φυτὰ καὶ ζῷα διατείνει· ὁρᾶσθαι γὰρ κἀπὶ τούτων καθήκοντα. Κατωνομάσθαι δ’ οὕτωσ ὑπὸ πρώτου Ζήνωνοσ τὸ καθῆκον, ἀπὸ τοῦ κατά τινασ ἥκειν τῆσ προσονομασίασ εἰλημμένησ.

ἐνέργημα δ’ αὐτὸ εἶναι ταῖσ κατὰ φύσιν κατασκευαῖσ οἰκεῖον. τῶν γὰρ καθ’ ὁρμὴν ἐνεργουμένων τὰ μὲν καθήκοντα εἶναι, τὰ δὲ παρὰ τὸ καθῆκον, τὰ δ’ οὔτε καθήκοντα οὔτε παρὰ τὸ καθῆκον. Καθήκοντα μὲν οὖν εἶναι ὅσα λόγοσ αἱρεῖ ποιεῖν, ὡσ ἔχει τὸ γονεῖσ τιμᾶν, ἀδελφούσ, πατρίδα, συμπεριφέρεσθαι φίλοισ· παρὰ τὸ καθῆκον δέ, ὅσα μὴ αἱρεῖ λόγοσ, ὡσ ἔχει τὰ τοιαῦτα, γονέων ἀμελεῖν, ἀδελφῶν ἀφροντιστεῖν, φίλοισ μὴ συνδιατίθεσθαι, πατρίδα ὑπερορᾶν καὶ τὰ παραπλήσια· οὔτε δὲ καθήκοντα οὔτε παρὰ τὸ καθῆκον, ὅσα οὔθ’ αἱρεῖ λόγοσ πράττειν οὔτ’ ἀπαγορεύει, οἱο͂ν κάρφοσ ἀνελέσθαι, γραφεῖον κρατεῖν ἢ στλεγγίδα καὶ τὰ ὅμοια τούτοισ.

Καὶ τὰ μὲν εἶναι καθήκοντα ἄνευ περιστάσεωσ, τὰ δὲ περιστατικά. καὶ ἄνευ μὲν περιστάσεωσ τάδε, ὑγιείασ ἐπιμελεῖσθαι καὶ αἰσθητηρίων καὶ τὰ ὅμοια· κατὰ περίστασιν δὲ τὸ πηροῦν ἑαυτὸν καὶ τὴν κτῆσιν διαρριπτεῖν. ἀνὰ λόγον δὲ καὶ τῶν παρὰ τὸ καθῆκον. ἔτι τῶν καθηκόντων τὰ μὲν ἀεὶ καθήκει, τὰ δὲ οὐκ ἀεί. καὶ ἀεὶ μὲν καθήκει τὸ κατ’ ἀρετὴν ζῆν, οὐκ ἀεὶ δὲ τὸ ἐρωτᾶν καὶ ἀποκρίνεσθαι καὶ περιπατεῖν καὶ τὰ ὅμοια. ὁ δ’ αὐτὸσ λόγοσ καὶ ἐπὶ τῶν παρὰ τὸ καθῆκον. ἔστι δὲ καὶ ἐν τοῖσ μέσοισ τι καθῆκον, ὡσ τὸ πείθεσθαι τοὺσ παῖδασ τοῖσ παιδαγωγοῖσ.

Φασὶ δὲ τὴν ψυχὴν εἶναι ὀκταμερῆ· μέρη γὰρ αὐτῆσ τά τε πέντε αἰσθητήρια καὶ τὸ φωνητικὸν μόριον καὶ τὸ διανοητικόν, ὅπερ ἐστὶν αὐτὴ ἡ διάνοια, καὶ τὸ γεννητικόν. ἐκ δὲ τῶν ψευδῶν ἐπιγίνεσθαι τὴν διαστροφὴν ἐπὶ τὴν διάνοιαν, ἀφ’ ἧσ πολλὰ πάθη βλαστάνειν καὶ ἀκαταστασίασ αἴτια. ἔστι δὲ αὐτὸ τὸ πάθοσ κατὰ Ζήνωνα ἡ ἄλογοσ καὶ παρὰ φύσιν ψυχῆσ κίνησισ ἢ ὁρμὴ πλεονάζουσα. Τῶν δὲ παθῶν τὰ ἀνωτάτω, καθά φησιν Ἑκάτων ἐν τῷ δευτέρῳ Περὶ παθῶν καὶ Ζήνων ἐν τῷ Περὶ παθῶν, εἶναι γένη τέτταρα, λύπην, φόβον, ἐπιθυμίαν, ἡδονήν. δοκεῖ δ’ αὐτοῖσ τὰ πάθη κρίσεισ εἶναι, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν τῷ Περὶ παθῶν·

ἥ τε γὰρ φιλαργυρία ὑπόληψίσ ἐστι τοῦ τὸ ἀργύριον καλὸν εἶναι, καὶ ἡ μέθη δὲ καὶ ἡ ἀκολασία ὁμοίωσ καὶ τἄλλα. Καὶ τὴν μὲν λύπην εἶναι συστολὴν ἄλογον· εἴδη δ’ αὐτῆσ ἔλεον, φθόνον, ζῆλον, ζηλοτυπίαν, ἄχθοσ, ἐνόχλησιν, ἀνίαν, ὀδύνην, σύγχυσιν. ἄχθοσ δὲ λύπην βαρύνουσαν, ἐνόχλησιν λύπην στενοχωροῦσαν καὶ δυσχωρίαν παρασκευάζουσαν, ἀνίαν λύπην ἐκ διαλογισμῶν μένουσαν ἢ ἐπιτεινομένην, ὀδύνην λύπην ἐπίπονον, σύγχυσιν λύπην ἄλογον, ἀποκναίουσαν καὶ κωλύουσαν τὰ παρόντα συνορᾶν.

Ὁ δὲ φόβοσ ἐστὶ προσδοκία κακοῦ. εἰσ δὲ τὸν φόβον ἀνάγεται καὶ ταῦτα, δεῖμα, ὄκνοσ, αἰσχύνη, ἔκπληξισ, θόρυβοσ, ἀγωνία. δεῖμα μὲν οὖν ἐστι φόβοσ δέοσ ἐμποιῶν, αἰσχύνη δὲ φόβοσ ἀδοξίασ, ὄκνοσ δὲ φόβοσ μελλούσησ ἐνεργείασ, ἔκπληξισ δὲ φόβοσ ἐκ φαντασίασ ἀσυνήθουσ πράγματοσ, θόρυβοσ δὲ φόβοσ μετὰ κατεπείξεωσ φωνῆσ, ἀγωνία δὲ φόβοσ ἀδήλου πράγματοσ. Ἡ δ’ ἐπιθυμία ἐστὶν ἄλογοσ ὄρεξισ, ὑφ’ ἣν τάττεται καὶ ταῦτα, σπάνισ, μῖσοσ, φιλονεικία, ὀργή, ἔρωσ, μῆνισ, θυμόσ.

ἔστι δ’ ἡ μὲν σπάνισ ἐπιθυμία τισ ἐν ἀποτεύξει καὶ οἱο͂ν κεχωρισμένη ἐκ τοῦ πράγματοσ, τεταμένη δὲ διακενῆσ ἐπ’ αὐτὸ καὶ σπωμένη· μῖσοσ δ’ ἐστὶν ἐπιθυμία τισ τοῦ κακῶσ εἶναί τινι μετὰ προκοπῆσ τινοσ καὶ παρατάσεωσ· φιλονεικία δ’ ἐπιθυμία τισ περὶ αἱρέσεωσ· ὀργὴ δ’ ἐπιθυμία τιμωρίασ τοῦ δοκοῦντοσ ἠδικηκέναι οὐ προσηκόντωσ· ἔρωσ δέ ἐστιν ἐπιθυμία τισ οὐχὶ περὶ σπουδαίουσ· ἔστι γὰρ ἐπιβολὴ φιλοποιίασ διὰ κάλλοσ ἐμφαινόμενον. μῆνισ δέ ἐστιν ὀργή τισ πεπαλαιωμένη καὶ ἐπίκοτοσ, ἐπιτηρητικὴ δέ, ὅπερ ἐμφαίνεται διὰ τῶνδε·

εἴ περ γάρ τε χόλον γε καὶ αὐτῆμαρ καταπέψῃ, ἀλλά τε καὶ μετόπισθεν ἔχει κότον, ὄφρα τελέσσῃ. ὁ δὲ θυμόσ ἐστιν ὀργὴ ἀρχομένη. Ἡδονὴ δέ ἐστιν ἄλογοσ ἔπαρσισ ἐφ’ αἱρετῷ δοκοῦντι ὑπάρχειν, ὑφ’ ἣν τάττεται κήλησισ, ἐπιχαιρεκακία, τέρψισ, διάχυσισ. κήλησισ μὲν οὖν ἐστιν ἡδονὴ δι’ ὤτων κατακηλοῦσα· ἐπιχαιρεκακία δὲ ἡδονὴ ἐπ’ ἀλλοτρίοισ κακοῖσ· τέρψισ δέ, οἱο͂ν τρέψισ, προτροπή τισ ψυχῆσ ἐπὶ τὸ ἀνειμένον· διά· χυσισ δ’ ἀνάλυσισ ἀρετῆσ. Ὡσ δὲ λέγεταί τινα ἐπὶ τοῦ σώματοσ ἀρρωστήματα, οἱο͂ν ποδάγρα καὶ ἀρθρίτιδεσ, οὕτω κἀπὶ τῆσ ψυχῆσ φιλοδοξία καὶ φιληδονία καὶ τὰ παραπλήσια.

τὸ γὰρ ἀρρώστημά ἐστι νόσημα μετ’ ἀσθενείασ, τὸ δὲ νόσημα οἰήσισ σφόδρα δοκοῦντοσ αἱρετοῦ. καὶ ὡσ ἐπὶ τοῦ σώματοσ εὐεμπτωσίαι τινὲσ λέγονται, οἱο͂ν κατάρρουσ καὶ διάρροια, οὕτω κἀπὶ τῆσ ψυχῆσ εἰσιν εὐκαταφορίαι, οἱο͂ν φθονερία, ἐλεημοσύνη, ἔριδεσ καὶ τὰ παραπλήσια. Εἶναι δὲ καὶ εὐπαθείασ φασὶ τρεῖσ, χαράν, εὐλάβειαν, βούλησιν.

καὶ τὴν μὲν χαρὰν ἐναντίαν [φασὶν] εἶναι τῇ ἡδονῇ, οὖσαν εὔλογον ἔπαρσιν· τὴν δ’ εὐλάβειαν τῷ φόβῳ, οὖσαν εὔλογον ἔκκλισιν. φοβηθήσεσθαι μὲν γὰρ τὸν σοφὸν οὐδαμῶσ, εὐλαβηθήσεσθαι δέ. τῇ δ’ ἐπιθυμίᾳ ἐναντίαν φασὶν εἶναι τὴν βούλησιν, οὖσαν εὔλογον ὄρεξιν. καθάπερ οὖν ὑπὸ τὰ πρῶτα πάθη πίπτει τινά, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ὑπὸ τὰσ πρώτασ εὐπαθείασ· καὶ ὑπὸ μὲν τὴν βούλησιν εὔνοιαν, εὐμένειαν, ἀσπασμόν, ἀγάπησιν· ὑπὸ δὲ τὴν εὐλάβειαν αἰδῶ, ἁγνείαν· ὑπὸ δὲ τὴν χαρὰν τέρψιν, εὐφροσύνην, εὐθυμίαν. Φασὶ δὲ καὶ ἀπαθῆ εἶναι τὸν σοφόν, διὰ τὸ ἀνέμπτωτον εἶναι·

εἶναι δὲ καὶ ἄλλον ἀπαθῆ τὸν φαῦλον, ἐν ἴσῳ λεγόμενον τῷ σκληρῷ καὶ ἀτέγκτῳ. ἄτυφόν τ’ εἶναι τὸν σοφόν· ἴσωσ γὰρ ἔχειν πρόσ τε τὸ ἔνδοξον καὶ τὸ ἄδοξον. εἶναι δὲ καὶ ἄλλον ἄτυφον, κατὰ τὸν εἰκαῖον τεταγμένον, ὅσ ἐστι φαῦλοσ. καὶ αὐστηροὺσ δέ φασιν εἶναι πάντασ τοὺσ σπουδαίουσ, τῷ μήτ’ αὐτοὺσ πρὸσ ἡδονὴν ὁμιλεῖν μήτε παρ’ ἄλλων τὰ πρὸσ ἡδονὴν προσδέχεσθαι. καὶ ἄλλον δὲ εἶναι αὐστηρόν, παραπλησίωσ λεγόμενον τῷ αὐστηρῷ οἴνῳ, ᾧ πρὸσ μὲν φαρμακοποιίαν χρῶνται, πρὸσ δὲ πρόποσιν οὐ πάνυ. Ἀκιβδήλουσ τοὺσ σπουδαίουσ φυλακτικούσ τ’ εἶναι τοῦ ἐπὶ τὸ βέλτιον αὑτοὺσ παριστάναι, διὰ παρασκευῆσ τῆσ τὰ φαῦλα μὲν ἀποκρυπτούσησ, τὰ δ’ ὑπάρχοντα ἀγαθὰ φαίνεσθαι ποιούσησ.

ἀπλάστουσ τε· περιῃρηκέναι γὰρ ἐν τῇ φωνῇ τὸ πλάσμα καὶ τῷ εἴδει. ἀπράγμονάσ τ’ εἶναι· ἐκκλίνειν γὰρ τὸ πράττειν τι παρὰ τὸ καθῆκον. καὶ οἰνωθήσεσθαι μέν, οὐ μεθυσθήσεσθαι δέ. ἔτι δ’ οὐδὲ μανήσεσθαι· προσπεσεῖσθαι μέντοι ποτὲ αὐτῷ φαντασίασ ἀλλοκότουσ διὰ μελαγχολίαν ἢ λήρησιν, οὐ κατὰ τὸν τῶν αἱρετῶν λόγον, ἀλλὰ παρὰ φύσιν. οὐδὲ μὴν λυπηθήσεσθαι τὸν σοφόν, διὰ τὸ τὴν λύπην ἄλογον εἶναι συστολὴν τῆσ ψυχῆσ, ὡσ Ἀπολλόδωρόσ φησιν ἐν τῇ Ἠθικῇ. Θείουσ τ’ εἶναι·

ἔχειν γὰρ ἐν ἑαυτοῖσ οἱονεὶ θεόν. τὸν δ’ φαῦλον ἄθεον. διττὸν δὲ εἶναι τὸν ἄθεον, τόν τ’ ἐναντίωσ τῷ θείῳ λεγόμενον καὶ τὸν ἐξουθενητικὸν τοῦ θείου· ὅπερ οὐκ εἶναι περὶ πάντα φαῦλον. θεοσεβεῖσ τε τοὺσ σπουδαίουσ· ἐμπείρουσ γὰρ εἶναι τῶν περὶ θεοὺσ νομίμων· εἶναί τε τὴν εὐσέβειαν ἐπιστήμην θεῶν θεραπείασ. ἀλλὰ μὴν καὶ θύσειν αὐτοὺσ θεοῖσ ἁγνούσ θ’ ὑπάρχειν· ἐκνεύειν γὰρ τὰ περὶ θεοὺσ ἁμαρτήματα. καὶ τοὺσ θεοὺσ ἄγασθαι αὐτούσ· ὁσίουσ τε γὰρ εἶναι καὶ δικαίουσ πρὸσ τὸ θεῖον. μόνουσ θ’ ἱερέασ τοὺσ σοφούσ· ἐπεσκέφθαι γὰρ περὶ θυσιῶν, ἱδρύσεων, καθαρμῶν, καὶ τῶν ἄλλων τῶν πρὸσ θεοὺσ οἰκείων. Δοκεῖ δ’ αὐτοῖσ καὶ γονέασ σέβεσθαι καὶ ἀδελφοὺσ ἐν δευτέρᾳ μοίρᾳ μετὰ θεούσ.

φασὶ δὲ καὶ τὴν πρὸσ τὰ τέκνα φιλοστοργίαν φυσικὴν εἶναι αὐτοῖσ καὶ ἐν φαύλοισ μὴ εἶναι. ἀρέσκει τ’ αὐτοῖσ ἴσα ἡγεῖσθαι τὰ ἁμαρτήματα, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν τῷ τετάρτῳ τῶν Ἠθικῶν ζητημάτων καὶ Περσαῖοσ καὶ Ζήνων. εἰ γὰρ ἀληθὲσ ἀληθοῦσ μᾶλλον οὐκ ἔστιν, οὐδὲ ψεῦδοσ ψεύδουσ· οὕτωσ οὐδ’ ἀπάτη ἀπάτησ, οὐδ’ ἁμάρτημα ἁμαρτήματοσ. καὶ γὰρ ὁ ἑκατὸν σταδίουσ ἀπέχων Κανώβου καὶ ὁ ἕνα ἐπίσησ οὐκ εἰσὶν ἐν Κανώβῳ· οὕτω καὶ ὁ πλέον καὶ ὁ ἔλαττον ἁμαρτάνων ἐπίσησ οὐκ εἰσὶν ἐν τῷ κατορθοῦν. Ἡρακλείδησ μέντοι ὁ Ταρσεύσ, Ἀντιπάτρου τοῦ Ταρσέωσ γνώριμοσ, καὶ Ἀθηνόδωροσ ἄνισά φασι τὰ ἁμαρτήματα.

εἶναι γὰρ τὴν ἐλευθερίαν ἐξουσίαν αὐτοπραγίασ, τὴν δὲ δουλείαν στέρησιν αὐτοπραγίασ. Πολιτεύσεσθαί φασι τὸν σοφὸν ἂν μή τι κωλύῃ, ὥσ φησι Χρύσιπποσ ἐν πρώτῳ Περὶ βίων· καὶ γὰρ κακίαν ἐφέξειν καὶ ἐπ’ ἀρετὴν παρορμήσειν. καὶ γαμήσειν, ὡσ ὁ Ζήνων φησὶν ἐν Πολιτείᾳ, καὶ παιδοποιήσεσθαι. ἔτι τε μὴ δοξάσειν τὸν σοφόν, τουτέστι ψεύδει μὴ συγκαταθήσεσθαι μηδενί. κυνιεῖν τ’ αὐτόν· εἶναι γὰρ τὸν κυνισμὸν σύντομον ἐπ’ ἀρετὴν ὁδόν, ὡσ Ἀπολλόδωροσ ἐν τῇ Ἠθικῇ. γεύσεσθαί τε καὶ ἀνθρωπίνων σαρκῶν κατὰ περίστασιν. μόνον τ’ ἐλεύθερον, τοὺσ δὲ φαύλουσ δούλουσ· εἶναι δὲ καὶ ἄλλην δουλείαν τὴν ἐν ὑποτάξει καὶ τρίτην τὴν ἐν κτήσει τε καὶ ὑποτάξει, ᾗ ἀντιτίθεται ἡ δεσποτεία, φαύλη οὖσα καὶ αὕτη.

οὐ μόνον δ’ ἐλευθερουσ εἶναι τοὺσ σοφούσ, ἀλλὰ καὶ βασιλέασ, τῆσ βασιλείασ οὔσησ ἀρχῆσ ἀνυπευθύνου, ἥτισ περὶ μόνουσ ἂν τοὺσ σοφοὺσ συσταίη, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν τῷ Περὶ τοῦ κυρίωσ κεχρῆσθαι Ζήνωνα τοῖσ ὀνόμασιν· ἐγνωκέναι γάρ φησι δεῖν τὸν ἄρχοντα περὶ ἀγαθῶν καὶ κακῶν, μηδένα δὲ τῶν φαύλων ἐπίστασθαι ταῦτα. ὁμοίωσ δὲ καὶ ἀρχικοὺσ δικαστικούσ τε καὶ ῥητορικοὺσ μόνουσ εἶναι, τῶν δὲ φαύλων οὐδένα. ἔτι καὶ ἀναμαρτήτουσ, τῷ ἀπεριπτώτουσ εἶναι ἁμαρτήματι. ἀβλαβεῖσ τ’ εἶναι·

οὐ γὰρ ἄλλουσ βλάπτειν οὔθ’ αὑτούσ. ἐλεήμονάσ τε μὴ εἶναι συγγνώμην τ’ ἔχειν μηδενί· μὴ γὰρ παριέναι τὰσ ἐκ τοῦ νόμου ἐπιβαλλούσασ κολάσεισ, ἐπεὶ τό γ’ εἴκειν καὶ ὁ ἔλεοσ αὐτή θ’ ἡ ἐπιείκεια οὐδένειά ἐστι ψυχῆσ πρὸσ κολάσεισ προσποιουμένησ χρηστότητα· μηδ’ οἰέσθαι σκληροτέρασ αὐτὰσ εἶναι. ἔτι τε τὸν σοφὸν οὐδὲν θαυμάζειν τῶν δοκούντων παραδόξων, οἱο͂ν Χαρώνεια καὶ ἀμπώτιδασ καὶ πηγὰσ θερμῶν ὑδάτων καὶ πυρὸσ ἀναφυσήματα. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ ἐν ἐρημίᾳ, φασί, βιώσεται ὁ σπουδαῖοσ· κοινωνικὸσ γὰρ φύσει καὶ πρακτικόσ. τὴν μέντοι ἄσκησιν ἀποδέξεται ὑπὲρ τῆσ τοῦ σώματοσ ὑπομονῆσ. Εὔξεταί τε, φασίν, ὁ σοφόσ, αἰτούμενοσ τὰ ἀγαθὰ παρὰ τῶν θεῶν, καθά φησι Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ καθηκόντων καὶ Ἑκάτων ἐν τρίτῳ Περὶ παραδόξων.

λέγουσι δὲ καὶ τὴν φιλίαν ἐν μονοισ τοῖσ σπουδαίοισ εἶναι, διὰ τὴν ὁμοιότητα· φασὶ δ’ αὐτὴν κοινωνίαν τινὰ εἶναι τῶν κατὰ τὸν βίον, χρωμένων ἡμῶν τοῖσ φίλοισ ὡσ ἑαυτοῖσ. δι’ αὑτόν θ’ αἱρετὸν τὸν φίλον ἀποφαίνονται καὶ τὴν πολυφιλίαν ἀγαθόν. ἔν τε τοῖσ φαύλοισ μὴ εἶναι φιλίαν μηδενί τε τῶν φαύλων φίλον εἶναι. πάντασ τε τοὺσ ἄφρονασ μαίνεσθαι· οὐ γὰρ φρονίμουσ εἶναι, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἴσην τῇ ἀφροσύνῃ μανίαν πάντα πράττειν. Πάντα τ’ εὖ ποιεῖν τὸν σοφόν, ὡσ καὶ πάντα φαμὲν τὰ αὐλήματα εὖ αὐλεῖν τὸν Ἰσμηνίαν.

καὶ τῶν σοφῶν δὲ πάντα εἶναι· δεδωκέναι γὰρ αὐτοῖσ παντελῆ ἐξουσίαν τὸν νόμον. τῶν δὲ φαύλων εἶναί τινα λέγεται, ὃν τρόπον καὶ τῶν ἀδίκων, ἄλλωσ μὲν τῆσ πόλεωσ, ἄλλωσ δὲ τῶν χρωμένων φαμέν. Τὰσ δ’ ἀρετὰσ λέγουσιν ἀντακολουθεῖν ἀλλήλαισ καὶ τὸν μίαν ἔχοντα πάσασ ἔχειν· εἶναι γὰρ αὐτῶν τὰ θεωρήματα κοινά, καθάπερ Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ ἀρετῶν φησιν, Ἀπολλόδωροσ δὲ ἐν τῇ Φυσικῇ κατὰ τὴν ἀρχαίαν, Ἑκάτων δὲ ἐν τῷ τρίτῳ Περὶ ἀρετῶν. τὸν γὰρ ἐνάρετον θεωρητικόν τ’ εἶναι καὶ πρακτικὸν τῶν ποιητέων.

τὰ δὲ ποιητέα καὶ αἱρετέα ἐστὶ καὶ ὑπομενητέα καὶ ἐμμενητέα καὶ ἀπονεμητέα, ὥστ’ εἰ τὰ μὲν αἱρετικῶσ ποιεῖ, τὰ δ’ ὑπομενητικῶσ, τὰ δ’ ἀπονεμητικῶσ, τὰ δ’ ἐμμενητικῶσ, φρόνιμόσ τ’ ἐστὶ καὶ ἀνδρεῖοσ καὶ δίκαιοσ καὶ σώφρων. κεφαλαιοῦσθαί θ’ ἑκάστην τῶν ἀρετῶν περί τι ἴδιον κεφάλαιον, οἱο͂ν τὴν ἀνδρείαν περὶ τὰ ὑπομενητέα, τὴν φρόνησιν περὶ τὰ ποιητέα καὶ μὴ καὶ οὐδέτερα· ὁμοίωσ τε καὶ τὰσ ἄλλασ περὶ τὰ οἰκεῖα τρέπεσθαι. ἕπονται δὲ τῇ μὲν φρονήσει εὐβουλία καὶ σύνεσισ, τῇ δὲ σωφροσύνῃ εὐταξία καὶ κοσμιότησ, τῇ δὲ δικαιοσύνῃ ἰσότησ καὶ εὐγνωμοσύνη, τῇ δὲ ἀνδρείᾳ ἀπαραλλαξία καὶ εὐτονία. Ἀρέσκει δ’ αὐτοῖσ μηδὲν μεταξὺ εἶναι ἀρετῆσ καὶ κακίασ, τῶν Περιπατητικῶν μεταξὺ ἀρετῆσ καὶ κακίασ εἶναι λεγόντων τὴν προκοπήν·

ὡσ γὰρ δεῖν φασιν ἢ ὀρθὸν εἶναι ξύλον ἢ στρεβλόν, οὕτωσ ἢ δίκαιον ἢ ἄδικον, οὔτε δὲ δικαιότερον οὔτ’ ἀδικώτερον, καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὁμοίωσ. καὶ μὴν τὴν ἀρετὴν Χρύσιπποσ μὲν ἀποβλητήν, Κλεάνθησ δὲ ἀναπόβλητον· ὁ μὲν ἀποβλητὴν διὰ μέθην καὶ μελαγχολίαν, ὁ δ’ ἀναπόβλητον διὰ βεβαίουσ καταλήψεισ· καὶ αὐτὴν δι’ <αὑτὴν> αἱρετὴν εἶναι. αἰσχυνόμεθα γοῦν ἐφ’ οἷσ κακῶσ πράττομεν, ὡσ ἂν μόνον τὸ καλὸν εἰδότεσ ἀγαθόν. αὐτάρκη τ’ εἶναι αὐτὴν πρὸσ εὐδαιμονίαν, καθά φησι Ζήνων καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ ἀρετῶν καὶ Ἑκάτων ἐν τῷ δευτέρῳ Περὶ ἀγαθῶν. "εἰ γάρ," φησίν, "αὐτάρκησ ἐστὶν ἡ μεγαλοψυχία πρὸσ τὸ πάντων ὑπεράνω ποιεῖν, ἔστι δὲ μέροσ τῆσ ἀρετῆσ, αὐτάρκησ ἔσται καὶ ἡ ἀρετὴ πρὸσ εὐδαιμονίαν καταφρονοῦσα καὶ τῶν δοκούντων ὀχληρῶν.

" ὁ μέντοι Παναίτιοσ καὶ Ποσειδώνιοσ οὐκ αὐτάρκη λέγουσι τὴν ἀρετήν, ἀλλὰ χρείαν εἶναί φασι καὶ ὑγιείασ καὶ χορηγίασ καὶ ἰσχύοσ. Ἀρέσκει δ’ αὐτοῖσ καὶ διὰ παντὸσ χρῆσθαι τῇ ἀρετῇ, ὡσ οἱ περὶ Κλεάνθην φασίν· ἀναπόβλητοσ γάρ ἐστι καὶ πάντοτε τῇ ψυχῇ χρῆται οὔσῃ τελείᾳ ὁ σπουδαῖοσ. φύσει τε τὸ δίκαιον εἶναι καὶ μὴ θέσει, ὡσ καὶ τὸν νόμον καὶ τὸν ὀρθὸν λόγον, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν τῷ Περὶ τοῦ καλοῦ. δοκεῖ δ’ αὐτοῖσ μηδὲ διὰ τὴν διαφωνίαν ἀφίστασθαι φιλοσοφίασ, ἐπεὶ τῷ λόγῳ τούτῳ προλείψειν ὅλον τὸν βίον, ὡσ καὶ Ποσειδώνιόσ φησιν ἐν τοῖσ Προτρεπτικοῖσ.

εὐχρηστεῖν δὲ καὶ τὰ ἐγκύκλια μαθήματά φησιν ὁ Χρύσιπποσ. Ἔτι ἀρέσκει αὐτοῖσ μηδὲν εἶναι ἡμῖν δίκαιον πρὸσ τὰ ἄλλα ζῷα, διὰ τὴν ἀνομοιότητα, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ δικαιοσύνησ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν πρώτῳ Περὶ καθήκοντοσ. καὶ ἐρασθήσεσθαι δὲ τὸν σοφὸν τῶν νέων τῶν ἐμφαινόντων διὰ τοῦ εἴδουσ τὴν πρὸσ ἀρετὴν εὐφυϊάν, ὥσ φησι Ζήνων ἐν τῇ Πολιτείᾳ καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ βίων καὶ Ἀπολλόδωροσ ἐν τῇ Ἠθικῇ. Εἶναι δὲ τὸν ἔρωτα ἐπιβολὴν φιλοποιίασ διὰ κάλλοσ ἐμφαινόμενον·

καὶ μὴ εἶναι συνουσίασ, ἀλλὰ φιλίασ. τὸν γοῦν Θρασωνίδην καίπερ ἐν ἐξουσίᾳ ἔχοντα τὴν ἐρωμένην, διὰ τὸ μισεῖσθαι ἀπέχεσθαι αὐτῆσ. εἶναι οὖν τὸν ἔρωτα φιλίασ, ὡσ καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ Περὶ ἔρωτόσ φησι· καὶ μὴ εἶναι θεόπεμπτον αὐτόν. εἶναι δὲ καὶ τὴν ὡρ́αν ἄνθοσ ἀρετῆσ. Βίων δὲ τριῶν ὄντων, θεωρητικοῦ καὶ πρακτικοῦ καὶ λογικοῦ, τὸν τρίτον φασὶν αἱρετέον· γεγονέναι γὰρ ὑπὸ τῆσ φύσεωσ ἐπίτηδεσ τὸ λογικὸν ζῷον πρὸσ θεωρίαν καὶ πρᾶξιν. εὐλόγωσ τέ φασιν ἐξάξειν ἑαυτὸν τοῦ βίου τὸν σοφόν, καὶ ὑπὲρ πατρίδοσ καὶ ὑπὲρ φίλων, κἂν ἐν σκληροτέρᾳ γένηται ἀλγηδόνι ἢ πηρώσεσιν ἢ νόσοισ ἀνιάτοισ. Ἀρέσκει δ’ αὐτοῖσ καὶ κοινὰσ εἶναι τὰσ γυναῖκασ δεῖν παρὰ τοῖσ σοφοῖσ, ὥστε τὸν ἐντυχόντα τῇ ἐντυχούσῃ χρῆσθαι, καθά φησι Ζήνων ἐν τῇ Πολιτείᾳ καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ Περὶ πολιτείασ, [ἀλλ’ ἔτι Διογένησ ὁ κυνικὸσ καὶ Πλάτων].

πάντασ τε παῖδασ ἐπίσησ στέρξομεν πατέρων τρόπον καὶ ἡ ἐπὶ μοιχείᾳ ζηλοτυπία περιαιρεθήσεται. πολιτείαν δ’ ἀρίστην τὴν μικτὴν ἔκ τε δημοκρατίασ καὶ βασιλείασ καὶ ἀριστοκρατίασ. Καὶ ἐν μὲν τοῖσ ἠθικοῖσ δόγμασι τοιαῦτα λέγουσι καὶ τούτων πλείω μετὰ τῶν οἰκείων ἀποδείξεων· ταῦτα δ’ ὡσ ἐν κεφαλαίοισ ἡμῖν λελέχθω καὶ στοιχειωδῶσ. Τὸν δὲ φυσικὸν λόγον διαιροῦσιν εἴσ τε τὸν περὶ σωμάτων τόπον καὶ περὶ ἀρχῶν καὶ στοιχείων καὶ θεῶν καὶ περάτων καὶ τόπου καὶ κενοῦ.

καὶ οὕτω μὲν εἰδικῶσ, γενικῶσ δ’ εἰσ τρεῖσ τόπουσ, τόν τε περὶ κόσμου καὶ τὸν περὶ τῶν στοιχείων καὶ τρίτον τὸν αἰτιολογικόν. Τὸν δὲ περὶ τοῦ κόσμου διαιρεῖσθαί φασιν εἰσ δύο μέρη. μιᾷ γὰρ σκέψει ἐπικοινωνεῖν αὐτοῦ καὶ τοὺσ ἀπὸ τῶν μαθημάτων, καθ’ ἣν ζητοῦσι περί τε τῶν ἀπλανῶν καὶ τῶν πλανωμένων, οἱο͂ν εἰ ὁ ἥλιόσ ἐστι τηλικοῦτοσ ἡλίκοσ φαίνεται, καὶ ὁμοίωσ εἰ ἡ σελήνη, καὶ περὶ δινήσεωσ καὶ τῶν ὁμοίων τούτοισ ζητημάτων. ἑτέραν δ’ αὐτοῦ σκέψιν εἶναι ἥτισ μόνοισ τοῖσ φυσικοῖσ ἐπιβάλλει, καθ’ ἣν ζητεῖται ἥ τ’ οὐσία αὐτοῦ [καὶ εἰ ὁ ἥλιοσ καὶ οἱ ἀστέρεσ ἐξ ὕλησ καὶ εἴδουσ] καὶ εἰ γενητὸσ ἢ ἀγένητοσ καὶ εἰ ἔμψυχοσ ἢ ἄψυχοσ καὶ εἰ φθαρτὸσ ἢ ἄφθαρτοσ καὶ εἰ προνοίᾳ διοικεῖται καὶ περὶ τῶν λοιπῶν.

τόν τ’ αἰτιολογικὸν εἶναι καὶ αὐτὸν διμερῆ. μιᾷ δ’ αὐτοῦ ἐπισκέψει ἐπικοινωνεῖν τὴν τῶν ἰατρῶν ζήτησιν, καθ’ ἣν ζητοῦσι περί τε τοῦ ἡγεμονικοῦ τῆσ ψυχῆσ καὶ τῶν ἐν ψυχῇ γινομένων καὶ περὶ σπερμάτων καὶ τῶν τούτοισ ὁμοίων· τοῦ δ’ ἑτέρου καὶ τοὺσ ἀπὸ τῶν μαθημάτων ἀντιποιεῖσθαι, οἱο͂ν πῶσ ὁρῶμεν, τίσ ἡ αἰτία τῆσ κατοπτρικῆσ φαντασίασ, ὅπωσ νέφη συνίσταται, βρονταὶ καὶ ἴριδεσ καὶ ἅλωσ καὶ κομῆται καὶ τὰ παραπλήσια. Δοκεῖ δ’ αὐτοῖσ ἀρχὰσ εἶναι τῶν ὅλων δύο, τὸ ποιοῦν καὶ τὸ πάσχον.

τὸ μὲν οὖν πάσχον εἶναι τὴν ἄποιον οὐσίαν τὴν ὕλην, τὸ δὲ ποιοῦν τὸν ἐν αὐτῇ λόγον τὸν θεόν· τοῦτον γὰρ ἀΐδιον ὄντα διὰ πάσησ αὐτῆσ δημιουργεῖν ἕκαστα. τίθησι δὲ τὸ δόγμα τοῦτο Ζήνων μὲν ὁ Κιτιεὺσ ἐν τῷ Περὶ οὐσίασ, Κλεάνθησ δ’ ἐν τῷ Περὶ τῶν ἀτόμων, Χρύσιπποσ δ’ ἐν τῇ πρώτῃ τῶν Φυσικῶν πρὸσ τῷ τέλει, Ἀρχέδημοσ δ’ ἐν τῷ Περὶ στοιχείων καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ δευτέρῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου. διαφέρειν δέ φασιν ἀρχὰσ καὶ στοιχεῖα· τὰσ μὲν γὰρ εἶναι ἀγενήτουσ <καὶ> ἀφθάρτουσ, τὰ δὲ στοιχεῖα κατὰ τὴν ἐκπύρωσιν φθείρεσθαι. ἀλλὰ καὶ ἀσωμάτουσ εἶναι τὰσ ἀρχὰσ καὶ ἀμόρφουσ, τὰ δὲ μεμορφῶσθαι. Σῶμα δ’ ἐστίν, ὥσ φησιν Ἀπολλόδωροσ ἐν τῇ Φυσικῇ, τὸ τριχῆ διαστατόν, εἰσ μῆκοσ, εἰσ πλάτοσ, εἰσ βάθοσ·

τοῦτο δὲ καὶ στερεὸν σῶμα καλεῖται. ἐπιφάνεια δ’ ἐστὶ σώματοσ πέρασ ἢ τὸ μῆκοσ καὶ πλάτοσ μόνον ἔχον, βάθοσ δ’ οὔ· ταύτην δὲ Ποσειδώνιοσ ἐν τρίτῳ Περὶ μετεώρων καὶ κατ’ ἐπίνοιαν καὶ καθ’ ὑπόστασιν ἀπολείπει. γραμμὴ δ’ ἐστὶν ἐπιφανείασ πέρασ ἢ μῆκοσ ἀπλατὲσ ἢ τὸ μῆκοσ μόνον ἔχον. στιγμὴ δ’ ἐστὶ γραμμῆσ πέρασ, ἥτισ ἐστὶ σημεῖον ἐλάχιστον. Ἕν τ’ εἶναι θεὸν καὶ νοῦν καὶ εἱμαρμένην καὶ Δία· πολλάσ τ’ ἑτέρασ ὀνομασίασ προσονομάζεσθαι. κατ’ ἀρχὰσ μὲν οὖν καθ’ αὑτὸν ὄντα τρέπειν τὴν πᾶσαν οὐσίαν δι’ ἀέροσ εἰσ ὕδωρ·

καὶ ὥσπερ ἐν τῇ γονῇ τὸ σπέρμα περιέχεται, οὕτω καὶ τοῦτον σπερματικὸν λόγον ὄντα τοῦ κόσμου, τοιόνδ’ ὑπολείπεσθαι ἐν τῷ ὑγρῷ, εὐεργὸν αὑτῷ ποιοῦντα τὴν ὕλην πρὸσ τὴν τῶν ἑξῆσ γένεσιν· εἶτ’ ἀπογεννᾶν πρῶτον τὰ τέσσαρα στοιχεῖα, πῦρ, ὕδωρ, ἀέρα, γῆν. λέγει δὲ περὶ αὐτῶν Ζήνων τ’ ἐν τῷ Περὶ τοῦ ὅλου καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῇ πρώτῃ τῶν Φυσικῶν καὶ Ἀρχέδημοσ ἔν τινι Περὶ στοιχείων. ἔστι δὲ στοιχεῖον ἐξ οὗ πρώτου γίνεται τὰ γινόμενα καὶ εἰσ ὃ ἔσχατον ἀναλύεται. τὰ δὴ τέτταρα στοιχεῖα εἶναι ὁμοῦ τὴν ἄποιον οὐσίαν τὴν ὕλην·

εἶναι δὲ τὸ μὲν πῦρ τὸ θερμόν, τὸ δ’ ὕδωρ τὸ ὑγρόν, τόν τ’ ἀέρα τὸ ψυχρὸν καὶ τὴν γῆν τὸ ξηρόν. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἔτι ἐν τῷ ἀέρι εἶναι τὸ αὐτὸ μέροσ. ἀνωτάτω μὲν οὖν εἶναι τὸ πῦρ, ὃ δὴ αἰθέρα καλεῖσθαι, ἐν ᾧ πρώτην τὴν τῶν ἀπλανῶν σφαῖραν γεννᾶσθαι, εἶτα τὴν τῶν πλανωμένων· μεθ’ ἣν τὸν ἀέρα, εἶτα τὸ ὕδωρ, ὑποστάθμην δὲ πάντων τὴν γῆν, μέσην ἁπάντων οὖσαν. Λέγουσι δὲ κόσμον τριχῶσ· αὐτόν τε τὸν θεὸν τὸν ἐκ τῆσ ἁπάσησ οὐσίασ ἰδίωσ ποιόν, ὃσ δὴ ἄφθαρτόσ ἐστι καὶ ἀγένητοσ, δημιουργὸσ ὢν τῆσ διακοσμήσεωσ, κατὰ χρόνων ποιὰσ περιόδουσ ἀναλίσκων εἰσ ἑαυτὸν τὴν ἅπασαν οὐσίαν καὶ πάλιν ἐξ ἑαυτοῦ γεννῶν. καὶ αὐτὴν δὲ τὴν διακόσμησιν τῶν ἀστέρων κόσμον εἶναι λέγουσι·

καὶ τρίτον τὸ συνεστηκὸσ ἐξ ἀμφοῖν. καὶ ἔστι κόσμοσ ὁ ἰδίωσ ποιὸσ τῆσ τῶν ὅλων οὐσίασ ἤ, ὥσ φησι Ποσειδώνιοσ ἐν τῇ Μετεωρολογικῇ στοιχειώσει, σύστημα ἐξ οὐρανοῦ καὶ γῆσ καὶ τῶν ἐν τούτοισ φύσεων ἢ σύστημα ἐκ θεῶν καὶ ἀνθρώπων καὶ τῶν ἕνεκα τούτων γεγονότων. οὐρανὸσ δέ ἐστιν ἡ ἐσχάτη περιφέρεια ἐν ᾗ πᾶν ἵδρυται τὸ θεῖον. Τὸν δὴ κόσμον διοικεῖσθαι κατὰ νοῦν καὶ πρόνοιαν, καθά φησι Χρύσιππόσ τ’ ἐν τῷ πέμπτῳ Περὶ προνοίασ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ τρίτῳ Περὶ θεῶν, εἰσ ἅπαν αὐτοῦ μέροσ διήκοντοσ τοῦ νοῦ, καθάπερ ἐφ’ ἡμῶν τῆσ ψυχῆσ· ἀλλ’ ἤδη δι’ ὧν μὲν μᾶλλον, δι’ ὧν δὲ ἧττον. δι’ ὧν μὲν γὰρ ὡσ ἕξισ κεχώρηκεν, ὡσ διὰ τῶν ὀστῶν καὶ τῶν νεύρων·

δι’ ὧν δὲ ὡσ νοῦσ, ὡσ διὰ τοῦ ἡγεμονικοῦ. οὕτω δὴ καὶ τὸν ὅλον κόσμον ζῷον ὄντα καὶ ἔμψυχον καὶ λογικόν, ἔχειν ἡγεμονικὸν μὲν τὸν αἰθέρα, καθά φησιν Ἀντίπατροσ ὁ Τύριοσ ἐν τῷ ὀγδόῳ Περὶ κόσμου. Χρύσιπποσ δ’ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ προνοίασ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ Περὶ θεῶν τὸν οὐρανόν φασι τὸ ἡγεμονικὸν τοῦ κόσμου, Κλεάνθησ δὲ τὸν ἥλιον. ὁ μέντοι Χρύσιπποσ διαφορώτερον πάλιν τὸ καθαρώτερον τοῦ αἰθέροσ ἐν ταὐτῷ, ὃ καὶ πρῶτον θεὸν λέγουσιν αἰσθητικῶσ ὥσπερ κεχωρηκέναι διὰ τῶν ἐν ἀέρι καὶ διὰ τῶν ζῴων ἁπάντων καὶ φυτῶν· διὰ δὲ τῆσ γῆσ αὐτῆσ καθ’ ἕξιν. Ἕνα τὸν κόσμον εἶναι καὶ τοῦτον πεπερασμένον, σχῆμ’ ἔχοντα σφαιροειδέσ·

πρὸσ γὰρ τὴν κίνησιν ἁρμοδιώτατον τὸ τοιοῦτον, καθά φησι Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ πέμπτῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου καὶ οἱ περὶ Ἀντίπατρον ἐν τοῖσ περὶ κόσμου. ἔξωθεν δ’ αὐτοῦ περικεχυμένον εἶναι τὸ κενὸν ἄπειρον, ὅπερ ἀσώματον εἶναι· ἀσώματον δὲ τὸ οἱο͂́ν τε κατέχεσθαι ὑπὸ σωμάτων οὐ κατεχόμενον· ἐν δὲ τῷ κόσμῳ μηδὲν εἶναι κενόν, ἀλλ’ ἡνῶσθαι αὐτόν· τοῦτο γὰρ ἀναγκάζειν τὴν τῶν οὐρανίων πρὸσ τὰ ἐπίγεια σύμπνοιαν καὶ συντονίαν. φησὶ δὲ περὶ τοῦ κενοῦ Χρύσιπποσ μὲν ἐν τῷ Περὶ κενοῦ καὶ ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Φυσικῶν τεχνῶν καὶ Ἀπολλοφάνησ ἐν τῇ Φυσικῇ καὶ Ἀπολλόδωροσ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν δευτέρῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου. εἶναι δὲ καὶ ταῦτα [ἀ]σώματα ὁμοίωσ. Ἔτι δὲ καὶ τὸν χρόνον ἀσώματον, διάστημα ὄντα τῆσ τοῦ κόσμου κινήσεωσ.

τούτου δὲ τὸν μὲν παρῳχηκότα καὶ τὸν μέλλοντα ἀπείρουσ, τὸν δ’ ἐνεστῶτα πεπερασμένον. ἀρέσκει δ’ αὐτοῖσ καὶ φθαρτὸν εἶναι τὸν κόσμον, ἅτε γενητὸν τῷ λόγῳ τῶν δι’ αἰσθήσεωσ νοουμένων, οὗ τε τὰ μέρη φθαρτά ἐστι, καὶ τὸ ὅλον· τὰ δὲ μέρη τοῦ κόσμου φθαρτά· εἰσ ἄλληλα γὰρ μεταβάλλει· φθαρτὸσ ἄρα ὁ κόσμοσ. καὶ εἴ τι ἐπιδεκτικόν ἐστι τῆσ ἐπὶ τὸ χεῖρον μεταβολῆσ, φθαρτόν ἐστι· καὶ ὁ κόσμοσ ἄρα· ἐξαυχμοῦται γὰρ καὶ ἐξυδατοῦται. Γίνεσθαι δὲ τὸν κόσμον ὅταν ἐκ πυρὸσ ἡ οὐσία τραπῇ δι’ ἀέροσ εἰσ ὑγρότητα, εἶτα τὸ παχυμερὲσ αὐτοῦ συστὰν ἀποτελεσθῇ γῆ, τὸ δὲ λεπτομερὲσ ἐξαερωθῇ, καὶ τοῦτ’ ἐπὶ πλέον λεπτυνθὲν πῦρ ἀπογεννήσῃ.

εἶτα κατὰ μίξιν ἐκ τούτων φυτά τε καὶ ζῷα καὶ τὰ ἄλλα γένη. περὶ δὴ οὖν τῆσ γενέσεωσ καὶ τῆσ φθορᾶσ τοῦ κόσμου φησὶ Ζήνων μὲν ἐν τῷ Περὶ ὅλου, Χρύσιπποσ δ’ ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Φυσικῶν καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν πρώτῳ Περὶ κόσμου καὶ Κλεάνθησ καὶ Ἀντίπατροσ ἐν τῷ δεκάτῳ Περὶ κόσμου. Παναίτιοσ δ’ ἄφθαρτον ἀπεφήνατο τὸν κόσμον. Ὅτι δὲ καὶ ζῷον ὁ κόσμοσ καὶ λογικὸν καὶ ἔμψυχον καὶ νοερὸν καὶ Χρύσιππόσ φησιν ἐν πρώτῳ Περὶ προνοίασ καὶ Ἀπολλόδωροσ [φησὶν] ἐν τῇ Φυσικῇ καὶ Ποσειδώνιοσ· ζῷον μὲν οὕτωσ ὄντα, οὐσίαν ἔμψυχον αἰσθητικήν.

τὸ γὰρ ζῷον τοῦ μὴ ζῴου κρεῖττον· οὐδὲν δὲ τοῦ κόσμου κρεῖττον· ζῷον ἄρ’ ὁ κόσμοσ. ἔμψυχον δέ, ὡσ δῆλον ἐκ τῆσ ἡμετέρασ ψυχῆσ ἐκεῖθεν οὔσησ ἀποσπάσματοσ. Βόηθοσ δέ φησιν οὐκ εἶναι ζῷον τὸν κόσμον. ὅτι θ’ εἷσ ἐστι Ζήνων φησὶν ἐν τῷ Περὶ τοῦ ὅλου καὶ Χρύσιπποσ καὶ Ἀπολλόδωροσ ἐν τῇ Φυσικῇ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν πρώτῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου. τὸ δὲ πᾶν λέγεται, ὥσ φησιν Ἀπολλόδωροσ, ὅ τε κόσμοσ καὶ καθ’ ἕτερον τρόπον τὸ ἐκ τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἔξωθεν κενοῦ σύστημα. ὁ μὲν οὖν κόσμοσ πεπερασμένοσ ἐστί, τὸ δὲ κενὸν ἄπειρον. Τῶν δ’ ἄστρων τὰ μὲν ἀπλανῆ συμπεριφέρεσθαι τῷ ὅλῳ οὐρανῷ, τὰ δὲ πλανώμενα κατ’ ἰδίασ κινεῖσθαι κινήσεισ.

πάντοθεν δὲ βλέπεσθαι διὰ τὸ μέγεθοσ. τὸν δ’ ἥλιον λοξὴν τὴν πορείαν ποιεῖσθαι διὰ τοῦ ζωδιακοῦ κύκλου· ὁμοίωσ καὶ τὴν σελήνην ἑλικοειδῆ. εἶναι δὲ τὸν μὲν ἥλιον εἰλικρινὲσ πῦρ, καθά φησι Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ ἑβδόμῳ Περὶ μετεώρων· καὶ μείζονα τῆσ γῆσ, ὡσ ὁ αὐτὸσ ἐν τῷ ἕκτῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου· ἀλλὰ καὶ σφαιροειδῆ, ὡσ οἱ περὶ αὐτὸν τοῦτόν φασιν, ἀναλόγωσ τῷ κόσμῳ. πῦρ μὲν οὖν εἶναι, ὅτι τὰ πυρὸσ πάντα ποιεῖ· μείζω δὲ τῆσ γῆσ τῷ πᾶσαν ὑπ’ αὐτοῦ φωτίζεσθαι, ἀλλὰ καὶ τὸν οὐρανόν. καὶ τὸ τὴν γῆν δὲ κωνοειδῆ σκιὰν ἀποτελεῖν τὸ μείζονα εἶναι σημαίνει· Γεωδεστέραν δὲ τὴν σελήνην, ἅτε καὶ προσγειοτέραν οὖσαν.

τρέφεσθαι δὲ τὰ ἔμπυρα ταῦτα καὶ τὰ ἄλλα ἄστρα, τὸν μὲν ἥλιον ἐκ τῆσ μεγάλησ θαλάττησ νοερὸν ὄντα ἄναμμα· τὴν δὲ σελήνην ἐκ ποτίμων ὑδάτων, ἀερομιγῆ τυγχάνουσαν καὶ πρόσγειον οὖσαν, ὡσ ὁ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ ἕκτῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου· τὰ δ’ ἄλλα ἀπὸ τῆσ γῆσ. δοκεῖ δ’ αὐτοῖσ σφαιροειδῆ εἶναι καὶ τὰ ἄστρα καὶ τὴν γῆν ἀκίνητον οὖσαν. τὴν δὲ σελήνην οὐκ ἴδιον ἔχειν φῶσ, ἀλλὰ παρ’ ἡλίου λαμβάνειν ἐπιλαμπομένην. Ἐκλείπειν δὲ τὸν μὲν ἥλιον ἐπιπροσθούσησ αὐτῷ σελήνησ κατὰ τὸ πρὸσ ἡμᾶσ μέροσ, ὡσ Ζήνων ἀναγράφει ἐν τῷ Περὶ τοῦ ὅλου. φαίνεται γὰρ ὑπερχομένη ἐν ταῖσ συνόδοισ καὶ ἀποκρύπτουσα αὐτὸν καὶ πάλιν παραλλάττουσα·

γνωρίζεται δὲ τοῦτο διὰ λεκάνησ ὕδωρ ἐχούσησ. τὴν δὲ σελήνην ἐμπίπτουσαν εἰσ τὸ τῆσ γῆσ σκίασμα· ὅθεν καὶ ταῖσ πανσελήνοισ ἐκλείπειν μόναισ, καίπερ κατὰ διάμετρον ἱσταμένην κατὰ μῆνα τῷ ἡλίῳ, ὅτι κατὰ λοξοῦ ὡσ πρὸσ τὸν ἥλιον κινουμένη παραλλάττει τῷ πλάτει, ἢ βορειοτέρα ἢ νοτιωτέρα γινομένη. ὅταν μέντοι τὸ πλάτοσ αὐτῆσ κατὰ τὸν ἡλιακὸν καὶ τὸν διὰ μέσων γένηται, εἶτα διαμετρήσῃ τὸν ἥλιον, τότ’ ἐκλείπει· γίνεται δὲ τὸ πλάτοσ αὐτῆσ κατὰ τὸν διὰ μέσων ἐν χηλαῖσ καὶ σκορπίῳ καὶ κριῷ καὶ ταύρῳ, ὡσ οἱ περὶ τὸν Ποσειδώνιον. Θεὸν δ’ εἶναι ζῷον ἀθάνατον, λογικόν, τέλειον ἢ νοερὸν ἐν εὐδαιμονίᾳ, κακοῦ παντὸσ ἀνεπίδεκτον, προνοητικὸν κόσμου τε καὶ τῶν ἐν κόσμῳ·

μὴ εἶναι μέντοι ἀνθρωπόμορφον. εἶναι δὲ τὸν μὲν δημιουργὸν τῶν ὅλων καὶ ὥσπερ πατέρα πάντων κοινῶσ τε καὶ τὸ μέροσ αὐτοῦ τὸ διῆκον διὰ πάντων, ὃ πολλαῖσ προσηγορίαισ προσονομάζεσθαι κατὰ τὰσ δυνάμεισ. Δία μὲν γάρ φασι δι’ ὃν τὰ πάντα, Ζῆνα δὲ καλοῦσι παρ’ ὅσον τοῦ ζῆν αἴτιόσ ἐστιν ἢ διὰ τοῦ ζῆν κεχώρηκεν, Ἀθηνᾶν δὲ κατὰ τὴν εἰσ αἰθέρα διάτασιν τοῦ ἡγεμονικοῦ αὐτοῦ, Ἥραν δὲ κατὰ τὴν εἰσ ἀέρα, καὶ Ἥφαιστον κατὰ τὴν εἰσ τὸ τεχνικὸν πῦρ, καὶ Ποσειδῶνα κατὰ τὴν εἰσ τὸ ὑγρόν, καὶ Δήμητραν κατὰ τὴν εἰσ γῆν· ὁμοίωσ δὲ καὶ τὰσ ἄλλασ προσηγορίασ ἐχόμενοί τινοσ οἰκειότητοσ ἀπέδοσαν. Οὐσίαν δὲ θεοῦ Ζήνων μέν φησι τὸν ὅλον κόσμον καὶ τὸν οὐρανόν, ὁμοίωσ δὲ καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ θεῶν καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν πρώτῳ Περὶ θεῶν.

καὶ Ἀντίπατροσ ἐν ἑβδόμῳ Περὶ κόσμου ἀεροειδῆ φησιν αὐτοῦ τὴν οὐσίαν· Βόηθοσ δὲ ἐν τῇ Περὶ φύσεωσ οὐσίαν θεοῦ τὴν τῶν ἀπλανῶν σφαῖραν. φύσιν δὲ ποτὲ μὲν ἀποφαίνονται τὴν συνέχουσαν τὸν κόσμον, ποτὲ δὲ τὴν φύουσαν τὰ ἐπὶ γῆσ. ἔστι δὲ φύσισ ἕξισ ἐξ αὑτῆσ κινουμένη κατὰ σπερματικοὺσ λόγουσ ἀποτελοῦσά τε καὶ συνέχουσα τὰ ἐξ αὑτῆσ ἐν ὡρισμένοισ χρόνοισ καὶ τοιαῦτα δρῶσα ἀφ’ οἱών ἀπεκρίθη. ταύτην δὲ καὶ τοῦ συμφέροντοσ στοχάζεσθαι καὶ ἡδονῆσ, ὡσ δῆλον ἐκ τῆσ τοῦ ἀνθρώπου δημιουργίασ.

καθ’ εἱμαρμένην δέ φασι τὰ πάντα γίγνεσθαι Χρύσιπποσ ἐν τοῖσ Περὶ εἱμαρμένησ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν δευτέρῳ Περὶ εἱμαρμένησ καὶ Ζήνων, Βόηθοσ δ’ ἐν τῷ πρώτῳ Περὶ εἱμαρμένησ. ἔστι δ’ εἱμαρμένη αἰτία τῶν ὄντων εἰρομένη ἢ λόγοσ καθ’ ὃν ὁ κόσμοσ διεξάγεται. καὶ μὴν καὶ μαντικὴν ὑφεστάναι πᾶσάν φασιν, εἰ καὶ πρόνοιαν εἶναι· καὶ αὐτὴν καὶ τέχνην ἀποφαίνουσι διά τινασ ἐκβάσεισ, ὥσ φησι Ζήνων τε καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῷ δευτέρῳ Περὶ μαντικῆσ καὶ Ἀθηνόδωροσ καὶ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ δευτέρῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου καὶ ἐν τῷ πέμπτῳ Περὶ μαντικῆσ. ὁ μὲν γὰρ Παναίτιοσ ἀνυπόστατον αὐτήν φησιν. Οὐσίαν δέ φασι τῶν ὄντων ἁπάντων τὴν πρώτην ὕλην, ὡσ καὶ Χρύσιπποσ ἐν τῇ πρώτῃ τῶν Φυσικῶν καὶ Ζήνων.

ὕλη δέ ἐστιν ἐξ ἧσ ὁτιδηποτοῦν γίνεται. καλεῖται δὲ διχῶσ, οὐσία τε καὶ ὕλη, ἥ τε τῶν πάντων καὶ ἡ τῶν ἐπὶ μέρουσ. ἡ μὲν οὖν τῶν ὅλων οὔτε πλείων οὔτ’ ἐλάττων γίνεται, ἡ δὲ τῶν ἐπὶ μέρουσ καὶ πλείων καὶ ἐλάττων. σῶμα δέ ἐστι κατ’ αὐτοὺσ ἡ οὐσία καὶ πεπερασμένη, καθά φησιν Ἀντίπατροσ ἐν δευτέρῳ Περὶ οὐσίασ καὶ Ἀπολλόδωροσ ἐν τῇ Φυσικῇ. καὶ παθητὴ δέ ἐστιν, ὡσ ὁ αὐτόσ φησιν· εἰ γὰρ ἦν ἄτρεπτοσ, οὐκ ἂν τὰ γινόμενα ἐξ αὐτῆσ ἐγίνετο· ἔνθεν κἀκεῖν’ ὡσ ἥ τε τομὴ εἰσ ἄπειρόν ἐστιν. ἡ̔̀ν ἄπειρον <οὐκ εἰσ ἄπειρόν> φησιν ὁ Χρύσιπποσ· οὐ γάρ ἐστί τι ἄπειρον, εἰσ ὃ γίνεται ἡ τομή. ἀλλ’ ἀκατάληκτόσ ἐστι. ̓ Καὶ τὰσ κράσεισ δὲ διόλου γίνεσθαι, καθά φησιν ὁ Χρύσιπποσ ἐν τῇ τρίτῃ τῶν Φυσικῶν, καὶ μὴ κατὰ περιγραφὴν καὶ παράθεσιν· καὶ γὰρ εἰσ πέλαγοσ ὀλίγοσ οἶνοσ βληθεὶσ ἐπὶ ποσὸν ἀντιπαρεκταθήσεται, εἶτα συμφθαρήσεται.

Φασὶ δ’ εἶναι καί τινασ δαίμονασ ἀνθρώπων συμπάθειαν ἔχοντασ, ἐπόπτασ τῶν ἀνθρωπείων πραγμάτων· καὶ ἡρ́ωασ τὰσ ὑπολελειμμένασ τῶν σπουδαίων ψυχάσ. Τῶν δ’ ἐν ἀέρι γινομένων χειμῶνα μὲν εἶναί φασι τὸν ὑπὲρ γῆσ ἀέρα κατεψυγμένον διὰ τὴν τοῦ ἡλίου πρόσω ἄφοδον, ἐάρ δὲ τὴν εὐκρασίαν τοῦ ἀέροσ κατὰ τὴν πρὸσ ἡμᾶσ πορείαν, θέροσ δὲ τὸν ὑπὲρ γῆσ ἀέρα καταθαλπόμενον τῇ τοῦ ἡλίου πρὸσ ἄρκτον πορείᾳ, μετόπωρον δὲ τῇ παλινδρομίᾳ τοῦ ἡλίου ἀφ’ ἡμῶν γίνεσθαι. <τοὺσ δ’ ἀνέμουσ ἀέροσ εἶναι ῥύσεισ·

παραλλαττούσασ δὲ τὰσ ἐπωνυμίασ γίνεσθαι> παρὰ τοὺσ τόπουσ ἀφ’ ὧν ῥέουσι. τῆσ δὲ γενέσεωσ αὐτῶν αἴτιον γίνεσθαι τὸν ἥλιον ἐξατμίζοντα τὰ νέφη. ἶριν δ’ εἶναι αὐγὰσ ἀφ’ ὑγρῶν νεφῶν ἀνακεκλασμένασ ἤ, ὡσ Ποσειδώνιόσ φησιν ἐν τῇ Μετεωρολογικῇ, ἔμφασιν ἡλίου τμήματοσ ἢ σελήνησ ἐν νέφει δεδροσισμένῳ, κοίλῳ καὶ συνεχεῖ πρὸσ φαντασίαν, ὡσ ἐν κατόπτρῳ φανταζομένην κατὰ κύκλου περιφέρειαν. κομήτασ τε καὶ πωγωνίασ καὶ λαμπαδίασ πυρὰ εἶναι ὑφεστῶτα πάχουσ ἀέροσ εἰσ τὸν αἰθερώδη τόπον ἀνενεχθέντοσ. σέλασ δὲ πυρὸσ ἀθρόου ἔξαψιν ἐν ἀέρι φερομένου ταχέωσ καὶ φαντασίαν μήκουσ ἐμφαίνοντοσ.

ὑετὸν δ’ ἐκ νέφουσ μεταβολὴν εἰσ ὕδωρ, ἐπειδὰν ἢ ἐκ γῆσ ἢ ἐκ θαλάττησ ἀνενεχθεῖσα ὑγρασία ὑφ’ ἡλίου μὴ τυγχάνῃ κατεργασίασ· καταψυχθὲν δὲ τοῦτο πάχνην καλεῖσθαι. χάλαζαν δὲ νέφοσ πεπηγόσ, ὑπὸ πνεύματοσ διαθρυφθέν· χιόνα δ’ ὑγρὸν ἐκ νέφουσ πεπηγότοσ, ὡσ Ποσειδώνιοσ ἐν τῷ ὀγδόῳ τοῦ Φυσικοῦ λόγου· ἀστραπὴν δ’ ἔξαψιν νεφῶν παρατριβομένων ἢ ῥηγνυμένων ὑπὸ πνεύματοσ, ὡσ Ζήνων ἐν τῷ Περὶ τοῦ ὅλου· βροντὴν δὲ τὸν τούτων ψόφον ἐκ παρατρίψεωσ ἢ ῥήξεωσ· κεραυνὸν δ’ ἔξαψιν σφοδρὰν μετὰ πολλῆσ βίασ πίπτουσαν ἐπὶ γῆσ, νεφῶν παρατριβομένων ἢ ῥηγνυμένων ὑπὸ πνεύματοσ.

οἱ δὲ συστροφὴν πυρώδουσ ἀέροσ βιαίωσ καταφερομένην. τυφῶνα δὲ κεραυνὸν πολύν, βίαιον καὶ πνευματώδη ἢ πνεῦμα καπνῶδεσ ἐρρωγότοσ νέφουσ· πρηστῆρα <δὲ< νέφοσ περισχισθὲν πυρὶ μετὰ πνεύματοσ. <σεισμοὺσ δὲ γίνεσθαι ῥυέντοσ πνεύματοσ< εἰσ τὰ κοιλώματα τῆσ γῆσ ἢ καθειρχθέντοσ [πνεύματοσ] ἐν τῇ γῇ, καθά φησι Ποσειδώνιοσ ἐν τῇ ὀγδόῃ· εἶναι δ’ αὐτῶν τοὺσ μὲν σεισματίασ, τοὺσ δὲ χασματίασ, τοὺσ δὲ κλιματίασ, τοὺσ δὲ βρασματίασ. Ἀρέσκει δ’ αὐτοῖσ καὶ τὴν διακόσμησιν ὧδε ἔχειν·

μέσην τὴν γῆν κέντρου λόγον ἐπέχουσαν, μεθ’ ἣν τὸ ὕδωρ σφαιροειδέσ, ἔχον τὸ αὐτὸ κέντρον τῇ γῇ, ὥστε τὴν γῆν ἐν ὕδατι εἶναι· μετὰ τὸ ὕδωρ δ’ ἀέρα ἐσφαιρωμένον. κύκλουσ δ’ εἶναι ἐν τῷ οὐρανῷ πέντε, ὧν πρῶτον ἀρκτικὸν ἀεὶ φαινόμενον, δεύτερον τροπικὸν θερινόν, τρίτον ἰσημερινόν, τέταρτον χειμερινὸν τροπικόν, πέμπτον ἀνταρκτικὸν ἀφανῆ. λέγονται δὲ παράλληλοι καθότι οὐ συννεύουσιν εἰσ ἀλλήλουσ· γράφονται μέντοι περὶ τὸ αὐτὸ κέντρον. ὁ δὲ ζωδιακὸσ λοξόσ ἐστιν, ὡσ ἐπιὼν τοὺσ παραλλήλουσ. ζῶναί τ’ ἐπὶ τῆσ γῆσ εἰσι πέντε·

πρώτη βόρειοσ [καὶ] ὑπὲρ τὸν ἀρκτικὸν κύκλον, ἀοίκητοσ διὰ ψῦχοσ· δευτέρα εὔκρατοσ· τρίτη ἀοίκητοσ ὑπὸ καυμάτων, ἡ διακεκαυμένη καλουμένη· τετάρτη ἡ ἀντεύκρατοσ· πέμπτη νότιοσ, ἀοίκητοσ διὰ ψῦχοσ. Δοκεῖ δ’ αὐτοῖσ τὴν μὲν φύσιν εἶναι πῦρ τεχνικόν, ὁδῷ βαδίζον εἰσ γένεσιν, ὅπερ ἐστὶ πνεῦμα πυροειδὲσ καὶ τεχνοειδέσ· τὴν δὲ ψυχὴν αἰσθητικὴν <φύσιν>. ταύτην δ’ εἶναι τὸ συμφυὲσ ἡμῖν πνεῦμα· διὸ καὶ σῶμα εἶναι καὶ μετὰ τὸν θάνατον ἐπιμένειν· φθαρτὴν δ’ ὑπάρχειν, τὴν δὲ τῶν ὅλων ἄφθαρτον, ἧσ μέρη εἶναι τὰσ ἐν τοῖσ ζῴοισ. Ζήνων δ’ ὁ Κιτιεὺσ καὶ Ἀντίπατροσ ἐν τοῖσ Περὶ ψυχῆσ καὶ Ποσειδώνιοσ πνεῦμα ἔνθερμον εἶναι τὴν ψυχήν·

τούτῳ γὰρ ἡμᾶσ εἶναι ἔμπνουσ καὶ ὑπὸ τούτου κινεῖσθαι. Κλεάνθησ μὲν οὖν πάσασ ἐπιδιαμένειν μέχρι τῆσ ἐκπυρώσεωσ, Χρύσιπποσ δὲ τὰσ τῶν σοφῶν μόνον. Μέρη δὲ ψυχῆσ λέγουσιν ὀκτώ, τὰσ πέντ’ αἰσθήσεισ καὶ τοὺσ ἐν ἡμῖν σπερματικοὺσ λόγουσ καὶ τὸ φωνητικὸν καὶ τὸ λογιστικόν. ὁρᾶν δὲ τοῦ μεταξὺ τῆσ ὁράσεωσ καὶ τοῦ ὑποκειμένου φωτὸσ ἐντεινομένου κωνοειδῶσ, καθά φησι Χρύσιπποσ ἐν δευτέρῳ τῶν Φυσικῶν καὶ Ἀπολλόδωροσ. γίνεσθαι μέντοι τὸ κωνοειδὲσ τοῦ ἀέροσ πρὸσ τῇ ὄψει, τὴν δὲ βάσιν πρὸσ τῷ ὁρωμένῳ· ὡσ διὰ βακτηρίασ οὖν τοῦ ταθέντοσ ἀέροσ τὸ βλεπόμενον ἀναγγέλλεσθαι. Ἀκούειν δὲ τοῦ μεταξὺ τοῦ τε φωνοῦντοσ καὶ τοῦ ἀκούοντοσ ἀέροσ πληττομένου σφαιροειδῶσ, εἶτα κυματουμένου καὶ ταῖσ ἀκοαῖσ προσπίπτοντοσ, ὡσ κυματοῦται τὸ ἐν τῇ δεξαμενῇ ὕδωρ κατὰ κύκλουσ ὑπὸ τοῦ ἐμβληθέντοσ λίθου.

τὸν δὲ ὕπνον γίνεσθαι ἐκλυομένου τοῦ αἰσθητικοῦ τόνου περὶ τὸ ἡγεμονικόν. αἰτίασ δὲ τῶν παθῶν ἀπολείπουσι τὰσ περὶ τὸ πνεῦμα τροπάσ. Σπέρμα δὲ λέγουσιν εἶναι τὸ οἱο͂́ν τε γεννᾶν τοιαῦτ’ ἀφ’ οἱού καὶ αὐτὸ ἀπεκρίθη· ἀνθρώπου δὲ σπέρμα, ὃ μεθίησιν ὁ ἄνθρωποσ μεθ’ ὑγροῦ, συγκιρνᾶσθαι τοῖσ τῆσ ψυχῆσ μέρεσι κατὰ μιγμὸν τοῦ τῶν προγόνων λόγου. εἶναι δ’ αὐτὸ Χρύσιππόσ φησιν ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν Φυσικῶν πνεῦμα κατὰ τὴν οὐσίαν, ὡσ δῆλον ἐκ τῶν εἰσ τὴν γῆν καταβαλλομένων σπερμάτων, ἃ παλαιωθέντα οὐκέτι φύεται, ὡσ δῆλον διαπεπνευκυίασ αὐτοῖσ τῆσ δυνάμεωσ.

καὶ ἀφ’ ὅλων δὲ τῶν σωμάτων αὐτό φασι καταφέρεσθαι οἱ περὶ τὸν Σφαῖρον· πάντων γοῦν γεννητικὸν εἶναι τῶν τοῦ σώματοσ μερῶν. τὸ δὲ τῆσ θηλείασ ἄγονον ἀποφαίνονται· ἄτονόν τε γὰρ εἶναι καὶ ὀλίγον καὶ ὑδατῶδεσ, ὡσ ὁ Σφαῖρόσ φησιν. ἡγεμονικὸν δ’ εἶναι τὸ κυριώτατον τῆσ ψυχῆσ, ἐν ᾧ αἱ φαντασίαι καὶ αἱ ὁρμαὶ γίνονται καὶ ὅθεν ὁ λόγοσ ἀναπέμπεται· ὅπερ εἶναι ἐν καρδίᾳ. Ταῦτα μὲν καὶ τὰ φυσικὰ τὸ ὅσον ἡμῖν ἀποχρώντωσ ἔχειν δοκεῖ, στοχαζομένοισ τῆσ συμμετρίασ τοῦ συγγράμματοσ.

ἃ δέ τινεσ ἐξ αὐτῶν διηνέχθησαν, ἔστι τάδε.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION