Diogenes Laertius, Lives of Eminent Philosophers, D, Kef. b'. CENOKRATHS

Ξενοκράτησ Ἀγαθήνοροσ Χαλκηδόνιοσ· οὗτοσ ἐκ νέου Πλάτωνοσ ἤκουσεν, ἀλλὰ καὶ εἰσ Σικελίαν αὐτῷ συναπεδήμησεν. ἦν δὲ τὴν φύσιν νωθρόσ, ὥστε λέγειν τὸν Πλάτωνα συγκρίνοντα αὐτὸν Ἀριστοτέλει, "τῷ μὲν μύωποσ δεῖ, τῷ δὲ χαλινοῦ. " καὶ "ἐφ’ οἱο͂ν ἵππον οἱο͂ν ὄνον ἀλείφω. " σεμνὸσ δὲ τά τ’ ἄλλα Ξενοκράτησ καὶ σκυθρωπὸσ ἀεί, ὥστε αὐτῷ λέγειν συνεχὲσ τὸν Πλάτωνα, "Ξενόκρατεσ, θῦε ταῖσ Χάρισι. " διῆγέ τ’ ἐν Ἀκαδημείᾳ τὰ πλεῖστα· καὶ εἴ ποτε μέλλοι εἰσ ἄστυ ἀνιέναι, φασὶ τοὺσ θορυβώδεισ πάντασ καὶ προυνίκουσ ὑποστέλλειν αὐτοῦ τῇ παρόδῳ. καί ποτε καὶ Φρύνην τὴν ἑταίραν ἐθελῆσαι πειρᾶσαι αὐτόν, καὶ δῆθεν διωκομένην ὑπό τινων καταφυγεῖν εἰσ τὸ οἰκίδιον.

τὸν δὲ ἕνεκα τοῦ ἀνθρωπίνου εἰσδέξασθαι, καὶ ἑνὸσ ὄντοσ κλινιδίου δεομένῃ μεταδοῦναι τῆσ κατακλίσεωσ· καὶ τέλοσ πολλὰ ἐκλιπα‐ ροῦσαν ἄπρακτον ἀναστῆναι. λέγειν τε πρὸσ τοὺσ πυνθανομένουσ ὡσ οὐκ ἀπ’ ἀνδρόσ, ἀλλ’ ἀπ’ ἀνδριάντοσ ἀνασταίη. ἔνιοι δὲ Λαΐδα φασὶ παρακατακλῖναι αὐτῷ τοὺσ μαθητάσ· τὸν δὲ οὕτωσ εἶναι ἐγκρατῆ, ὥστε καὶ τομὰσ καὶ καύσεισ πολλάκισ ὑπομεῖναι περὶ τὸ αἰδοῖον. ἦν δὲ καὶ ἀξιόπιστοσ σφόδρα, ὥστε μὴ ἐξὸν ἀνώμοτον μαρτυρεῖν, τούτῳ μόνῳ συνεχώρουν Ἀθηναῖοι. καὶ δὴ καὶ αὐταρκέστατοσ ἦν. Ἀλεξάνδρου γοῦν ποτὲ συχνὸν ἀργύριον ἀποστείλαντοσ αὐτῷ, τρισχιλίασ Ἀττικὰσ ἀφελὼν τὸ λοιπὸν ἀπέπεμψεν, εἰπὼν ἐκείνῳ πλειόνων δεῖν πλείονασ τρέφοντι. ἀλλὰ καὶ <τὸ> ὑπ’ Ἀντιπάτρου πεμφθὲν μὴ προσέσθαι, ὥσ φησι Μυρωνιανὸσ ἐν Ὁμοίοισ. καὶ χρυσῷ στεφάνῳ τιμηθέντα ἐπάθλῳ πολυποσίασ τοῖσ Χουσὶ παρὰ Διονυσίῳ ἐξιόντα θεῖναι πρὸσ τὸν ἱδρυμένον Ἑρμῆν, ἔνθαπερ τιθέναι καὶ τοὺσ ἀνθινοὺσ εἰώθει. λόγοσ δὲ αὐτὸν μετὰ καὶ ἄλλων πεμφθῆναι πρεσβευτὴν πρὸσ Φίλιππον· καὶ τοὺσ μὲν δώροισ μαλθασσομένουσ καὶ εἰσ τὰσ κλήσεισ συνιέναι καὶ τῷ Φιλίππῳ λαλεῖν· τὸν δὲ μηδέτερον τούτων ποιεῖν. οὔτε γὰρ ὁ Φίλιπποσ αὐτὸν προσίετο διὰ τοῦτο. ὅθεν ἐλθόντασ τοὺσ πρέσβεισ εἰσ τὰσ Ἀθήνασ φάσκειν ὡσ μάτην αὐτοῖσ Ξενοκράτησ συνεληλύθοι·

καὶ τοὺσ ἑτοίμουσ εἶναι ζημιοῦν αὐτόν. μαθόντασ δὲ παρ’ αὐτοῦ ὡσ νῦν καὶ μᾶλλον φροντιστέον εἰή τῆσ πόλεωσ αὐτοῖσ <τοὺσ μὲν γὰρ ᾔδει δωροδοκήσαντασ ὁ Φίλιπποσ, ἐμὲ δὲ μηδενὶ λόγῳ ὑπαξόμενοσ> φασὶ διπλασίωσ αὐτὸν τιμῆσαι. καὶ τὸν Φίλιππον δὲ λέγειν ὕστερον ὡσ μόνοσ εἰή Ξενοκράτησ τῶν πρὸσ αὐτὸν ἀφιγμένων ἀδωροδόκητοσ. ἀλλὰ καὶ πρεσβεύων πρὸσ Ἀντίπατρον περὶ αἰχμαλώτων Ἀθηναίων κατὰ τὸν Λαμιακὸν πόλεμον, καὶ κληθεὶσ ἐπὶ δεῖπνον πρὸσ αὐτὸν προηνέγκατο ταυτί· ὦ Κίρκη, τίσ γάρ κεν ἀνήρ, ὃσ ἐναίσιμοσ εἰή, πρὶν τλαίη πάσσασθαι ἐδητύοσ ἠδὲ ποτῆτοσ, πρὶν λύσασθ’ ἑτάρουσ καὶ ἐν ὀφθαλμοῖσιν ἰδέσθαι; καὶ τὸν ἀποδεξάμενον τὴν εὐστοχίαν εὐθὺσ ἀφεῖναι. Στρουθίου δέ ποτε διωκομένου ὑπὸ ἱέρακοσ καὶ εἰσπηδήσαντοσ εἰσ τοὺσ κόλπουσ αὐτοῦ, καταψήσασ μεθῆκεν, εἰπὼν τὸν ἱκέτην δεῖν μὴ ἐκδιδόναι.

σκωπτόμενοσ ὑπὸ Βίωνοσ οὐκ ἔφη αὐτῷ ἀποκρινεῖσθαι· μηδὲ γὰρ τὴν τραγῳδίαν ὑπὸ τῆσ κωμῳδίασ σκωπτομένην ἀποκρίσεωσ ἀξιοῦν. πρὸσ δὲ τὸν μήτε μουσικὴν μήτε γεωμετρίαν μήτε ἀστρονομίαν μεμαθηκότα, βουλόμενον δὲ παρ’ αὐτὸν φοιτᾶν, "πορεύου," ἔφη· "λαβὰσ γὰρ οὐκ ἔχεισ φιλοσοφίασ. " οἱ δὲ τοῦτό φασιν εἰπεῖν, "παρ’ ἐμοὶ γὰρ πόκοσ οὐ κνάπτεται. Εἰπόντοσ δὲ Διονυσίου πρὸσ Πλάτωνα ὡσ ἀφαιρήσεται αὐτοῦ τὸν τράχηλον, παρὼν οὗτοσ καὶ δείξασ τὸν ἴδιον, "οὐκ ἄν γε," ἔφη, "τὶσ πρότερον τούτου.

" φασὶ καὶ Ἀντιπάτρου ποτὲ ἐλθόντοσ εἰσ Ἀθήνασ καὶ ἀσπασαμένου αὐτόν, μὴ πρότερον ἀντιπροσαγορεῦσαι πρὶν ἢ τὸν λόγον ὃν ἔλεγε διαπεράνασθαι. ἀτυφότατοσ δὲ ὢν πολλάκισ τῆσ ἡμέρασ ἑαυτῷ ἐμελέτα, καὶ ὡρ́αν μίαν, φασὶν, ἀπένεμε σιωπῇ. Καὶ πλεῖστα ὅσα καταλέλοιπε συγγράμματα καὶ ἔπη καὶ παραινέσεισ, ἅ ἐστι ταῦτα· Περὶ φύσεωσ α’ β’ γ’ δ’ ε’ σ’. Περὶ σοφίασ σ’. Περὶ πλούτου α’. Ἀρκὰσ α’. Περὶ τοῦ ἀορίστου α’. Περὶ τοῦ παιδίου α’.

Περὶ ἐγκρατείασ α’. Περὶ τοῦ ὠφελίμου α’. Περὶ τοῦ ἐλευθέρου α’. Περὶ θανάτου α’. Περὶ ἑκουσίου α’. Περὶ φιλίασ α’ β’. Περὶ ἐπιεικείασ α’. Περὶ τοῦ ἐναντίου α’ β’. Περὶ εὐδαιμονίασ α’ β’. Περὶ τοῦ γράφειν α’. Περὶ μνήμησ α’. Περὶ τοῦ ψεύδουσ α’. Καλλικλῆσ α’. Περὶ φρονήσεωσ α’ β’. Οἰκονομικὸσ α’. Περὶ σωφροσύνησ α’. Περὶ δυνάμεωσ νόμου α’. Περὶ πολιτείασ α’. Περὶ ὁσιότητοσ α’. Ὅτι παραδοτὴ ἡ ἀρετὴ α’. Περὶ τοῦ ὄντοσ α’. Περὶ εἱμαρμένησ α’. Περὶ παθῶν α. Περὶ βίων α’. Περὶ ὁμονοίασ α’ Περὶ μαθητῶν α’ β’. Περὶ δικαιοσύνησ α’. Περὶ ἀρετῆσ α’ β’. Περὶ εἰδῶν α’. Περὶ ἡδονῆσ α’ β’. Περὶ βίου α’. Περὶ ἀνδρείασ α’. Περὶ τοῦ ἑνὸσ α’. Περὶ ἰδεῶν α’. Περὶ τέχνησ α’.

Περὶ θεῶν α’ β’. Περὶ ψυχῆσ α’ β’. Περὶ ἐπιστήμησ α’. Πολιτικὸσ α’. Περὶ ἐπιστημοσύνησ α’. Περὶ φιλοσοφίασ α’. Περὶ τῶν Παρμενίδου α’. Ἀρχέδημοσ ἢ περὶ δικαιοσύνησ α’. Περὶ τἀγαθοῦ α’. Τῶν περὶ τὴν διάνοιαν α’ β’ γ’ δ’ ε’ σ’ ζ’ η’. Λύσισ τῶν περὶ τοὺσ λόγουσ ι’. Φυσικῆσ ἀκροάσεωσ α’ β’ γ’ δ’ ε’ σ’. Κεφάλαιον α’. Περὶ γενῶν καὶ εἰδῶν α’. Πυθαγόρεια α’. Λύσεισ α’ β’. Διαιρέσεισ η’. Θέσεων βιβλία κμγ’. Τῆσ περὶ τὸ διαλέγεσθαι πραγματείασ βιβλία ιδμαβψμ’. Μετὰ τοῦτο βιβλία ιε’ καὶ ἄλλα βιβλία ισ’ περὶ μαθημάτων τῶν περὶ τὴν λέξιν. Λογιστικῶν βιβλία θ’. Τῶν περὶ τὰ μαθήματα βιβλία σ’. Τῶν περὶ τὴν διάνοιαν ἄλλα βιβλία δύο. Περὶ γεωμετρῶν βιβλία ε’. Ὑπομνημάτων α’. Ἐναντίων α’. Περὶ ἀριθμῶν α’. Ἀριθμῶν θεωρία α’. Περὶ διαστημάτων α’. Τῶν περὶ ἀστρολογίαν σ’. Στοιχεῖα πρὸσ Ἀλέξανδρον περὶ βασιλείασ δ.

Πρὸσ Ἀρύβαν. Πρὸσ Ἡφαιστίωνα. Περὶ γεωμετρίασ α’ β’. Στίχοι μκβδσλθ’. Ἀθηναῖοι δ’ ὅμωσ αὐτὸν ὄντα τοιοῦτον ἐπίπρασκόν ποτε, τὸ μετοίκιον ἀτονοῦντα θεῖναι. καὶ αὐτὸν ὠνεῖται Δημήτριοσ ὁ Φαληρεὺσ καὶ ἑκάτερον ἀποκατέστησε· Ξενοκράτει μὲν τὴν ἐλευθερίαν, Ἀθηναίοισ δὲ τὸ μετοίκιον. τοῦτό φησι Μυρωνιανὸσ ὁ Ἀμαστριανὸσ ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Ἱστορικῶν Ὁμοίων κεφαλαίων. διεδέξατο δὲ Σπεύσιππον καὶ ἀφηγήσατο τῆσ σχολῆσ πέντε καὶ εἴκοσιν ἔτη ἐπὶ Λυσιμαχίδου ἀρξάμενοσ κατὰ τὸ δεύτερον ἔτοσ τῆσ δεκάτησ καὶ ἑκατοστῆσ Ὀλυμπιάδοσ. ἐτελεύτα δὲ νυκτὸσ λεκάνῃ προσπταίσασ, ἔτοσ ἤδη γεγονὼσ δεύτερον καὶ ὀγδοηκοστόν. Φαμὲν δὲ καὶ εἰσ αὐτὸν οὑτωσί·

χαλκῇ προσκόψασ λεκάνῃ ποτὲ καὶ τὸ μέτωπον πλήξασ ἰάχεν ὦ σύντονον, εἶτ’ ἔθανεν, ὁ πάντα πάντη Ξενοκράτησ ἀνὴρ γεγώσ. Γεγόνασι δὲ καὶ ἄλλοι Ξενοκράτεισ ἕξ· ὅ τε τακτικὸσ ἀρχαῖοσ σφόδρα %2 %2 καὶ ὁ συγγενὴσ ἅμα καὶ πολίτησ τῷ προειρημένῳ φιλοσόφῳ· φέρεται δὲ αὐτοῦ λόγοσ Ἀρσινοητικόσ, γεγραμμένοσ περὶ Ἀρσινόησ ἀποθανούσησ. τέταρτοσ φιλόσοφοσ, ἐλεγείαν γεγραφὼσ οὐκ ἐπιτυχῶσ. ἴδιον δέ· ποιηταὶ μὲν γὰρ ἐπιβαλλόμενοι πεζογραφεῖν ἐπιτυγχάνουσι· πεζογράφοι δὲ ἐπιτιθέμενοι ποιητικῇ πταίουσι· τῷ δῆλον τὸ μὲν φύσεωσ εἶναι, τὸ δὲ τέχνησ ἔργον. πέμπτοσ ἀνδριαντοποιόσ· ἕκτοσ ᾅσματα γεγραφώσ, ὥσ φησιν Ἀριστόξενοσ.