Galen, On the Natural Faculties., B, section 9

(갈레노스, On the Natural Faculties., B, section 9)

μὴ τοίνυν ὡσ ἀποδείξεισ ὑφ’ ἡμῶν εἰρῆσθαι νομίζειν τὰ τοιαῦτα μᾶλλον ἢ περὶ τῆσ τῶν ἄλλωσ γιγνωσκόντων ἀναισθησίασ ἐνδείξεισ, οἳ μηδὲ τὰ πρὸσ ἁπάντων ὁμολογούμενα καὶ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν φαινόμενα γιγνώσκουσιν· τὰσ δ’ ἀποδείξεισ αὐτῶν τὰσ κατ’ ἐπιστήμην ἐξ ἐκείνων χρὴ λαμβάνειν τῶν ἀρχῶν, ὧν ἤδη καὶ πρόσθεν εἴπομεν, ὡσ τὸ δρᾶν καὶ πάσχειν εἰσ ἄλληλα τοῖσ σώμασιν ὑπάρχει κατὰ τὸ θερμὸν καὶ ψυχρὸν καὶ ξηρὸν καὶ ὑγρόν. καὶ εἴτε φλέβασ εἴθ’ ἧπαρ εἴτ’ ἀρτηρίασ εἴτε καρδίαν εἴτε κοιλίαν εἴτ’ ἄλλο τι μόριον ἐνεργεῖν τισ φήσειεν ἡντινοῦν ἐνέργειαν, ἀφύκτοισ ἀνάγκαισ ἀναγκασθήσεται διὰ τὴν ἐκ τῶν τεττάρων ποιὰν κρᾶσιν ὁμολογῆσαι τὴν ἐνέργειαν ὑπάρχειν αὐτῷ. διὰ τί γὰρ ἡ γαστὴρ περιστέλλεται τοῖσ σιτίοισ, διὰ τί δ’ αἱ φλέβεσ αἷμα γεννῶσι, παρὰ τῶν Ἐρασιστρατείων ἐδεόμην ἀκοῦσαι. τὸ γὰρ ὅτι περιστέλλεται μόνον αὐτὸ καθ’ ἑαυτὸ γιγνώσκειν οὐδέπω χρηστόν, εἰ μὴ καὶ τὴν αἰτίαν εἰδείημεν· οὕτω γὰρ ἂν οἶμαι καὶ τὰ σφάλματα θεραπεύσαιμεν. οὐ μέλει, φασίν, ἡμῖν οὐδὲ πολυπραγμονοῦμεν ἔτι τὰσ τοιαύτασ αἰτίασ· ὑπὲρ ἰατρὸν γάρ εἰσι καὶ τῷ φυσικῷ προσήκουσι. πότερον οὖν οὐδ’ ἀντερεῖτε τῷ φάσκοντι τὴν μὲν εὐκρασίαν τὴν κατὰ φύσιν αἰτίαν εἶναι τῆσ ἐνεργείασ ἑκάστῳ τῶν ὀργάνων, τὴν δ’ αὖ δυσκρασίαν νόσον τ’ ἤδη καλεῖσθαι καὶ πάντωσ ὑπ’ αὐτῆσ βλάπτεσθαι τὴν ἐνέργειαν; ἢ πεισθήσεσθε ταῖσ τῶν παλαιῶν ἀποδείξεσιν; ἢ τρίτον τι καὶ μέσον ἑκατέρου τούτων πράξετε μήθ’ ὡσ ἀληθέσι τοῖσ λόγοισ ἐξ ἀνάγκησ πειθόμενοι μήτ’ ἀντιλέγοντεσ ὡσ ψευδέσιν, ἀλλ’ ἀπορητικοί τινεσ ἐξαίφνησ καὶ Πυρρώνειοι γενήσεσθε; καὶ μὴν εἰ τοῦτο δράσετε, τὴν ἐμπειρίαν ἀναγκαῖον ὑμῖν προστήσασθαι. τῷ γὰρ ἂν ἔτι τρόπῳ καὶ τῶν ἰαμάτων εὐποροίητε τὴν οὐσίαν ἑκάστου τῶν νοσημάτων ἀγνοοῦντεσ; τί οὖν οὐκ ἐξ ἀρχῆσ ἐμπειρικοὺσ ὑμᾶσ αὐτοὺσ ἐκαλέσατε; τί δὲ πράγμαθ’ ἡμῖν παρέχετε φυσικὰσ ἐνεργείασ ἐπαγγελλόμενοι ζητεῖν ἰάσεωσ ἕνεκεν; εἰ γὰρ ἀδύνατοσ ἡ γαστήρ ἐστί τινι περιστέλλεσθαι καὶ τρίβειν, πῶσ αὐτὴν εἰσ τὸ κατὰ φύσιν ἐπανάξομεν ἀγνοοῦντεσ τὴν αἰτίαν τῆσ ἀδυναμίασ; ἐγὼ μέν φημι τὴν μὲν ὑπερτεθερμασμένην ἐμψυκτέον ἡμῖν εἶναι, τὴν δ’ ἐψυγμένην θερμαντέον· οὕτω δὲ καὶ τὴν ἐξηρασμένην ὑγραντέον, τὴν δ’ ὑγρασμένην ξηραντέον. ἀλλὰ καὶ κατὰ συζυγίαν, εἰ θερμοτέρα τοῦ κατὰ φύσιν ἅμα καὶ ξηροτέρα τύχοι γεγενημένη, κεφάλαιον εἶναι τῆσ ἰάσεωσ ἐμψύχειν θ’ ἅμα καὶ ὑγραίνειν· εἰ δ’ αὖ ψυχροτέρα τε καὶ ὑγροτέρα, θερμαίνειν τε καὶ ξηραίνειν κἀπὶ τῶν ἄλλων ὡσαύτωσ· οἱ δ’ ἀπ’ Ἐρασιστράτου τί ποτε καὶ πράξουσιν οὐδ’ ὅλωσ ζητεῖν τῶν ἐνεργειῶν τὰσ αἰτίασ ὁμολογοῦντεσ; ὁ γάρ τοι καρπὸσ τῆσ περὶ τῶν ἐνεργειῶν ζητήσεωσ οὗτόσ ἐστι, τὸ τὰσ αἰτίασ τῶν δυσκρασιῶν εἰδότα εἰσ τὸ κατὰ φύσιν ἐπανάγειν αὐτάσ, ὡσ αὐτό γε μόνον τὸ γνῶναι τὴν ἑκάστου τῶν ὀργάνων ἐνέργειαν ἥτισ ἐστὶν οὔπω χρηστὸν εἰσ τὰσ ἰάσεισ. Ἐρασίστρατοσ δέ μοι δοκεῖ καὶ αὐτὸ τοῦτ’ ἀγνοεῖν, ὡσ, ἥτισ ἂν ἐν τῷ σώματι διάθεσισ βλάπτῃ τὴν ἐνέργειαν μὴ κατά τι συμβεβηκὸσ ἀλλὰ πρώτωσ τε καὶ καθ’ ἑαυτήν, αὕτη τὸ νόσημά ἐστιν αὐτό. πῶσ οὖν ἔτι διαγνωστικόσ τε καὶ ἰατικὸσ ἔσται τῶν νοσημάτων ἀγνοῶν ὅλωσ αὐτὰ τίνα τ’ ἐστὶ καὶ πόσα καὶ ποῖα; κατὰ μὲν δὴ τὴν γαστέρα τό γε τοσοῦτον Ἐρασίστρατοσ ἠξίωσε ζητεῖσθαι τὸ πῶσ πέττεται τὰ σιτία· τὸ δ’ ἥτισ πρώτη τε καὶ ἀρχηγὸσ αἰτία τούτου, πῶσ οὐκ ἐπεσκέψατο; κατὰ δὲ τὰσ φλέβασ καὶ τὸ αἷμα καὶ αὐτὸ τὸ πῶσ παρέλιπεν. ἀλλ’ οὔθ’ Ἱπποκράτησ οὔτ’ ἄλλοσ τισ ὧν ὀλίγῳ πρόσθεν ἐμνημόνευσα φιλοσόφων ἢ ἰατρῶν ἄξιον ῳἔτ’ εἶναι παραλιπεῖν· ἀλλὰ τὴν κατὰ φύσιν ἐν ἑκάστῳ ζῳῴ θερμασίαν εὔκρατόν τε καὶ μετρίωσ ὑγρὰν οὖσαν αἵματοσ εἶναί φασι γεννητικὴν καὶ δι’ αὐτό γε τοῦτο καὶ τὸ αἷμα θερμὸν καὶ ὑγρὸν εἶναί φασι τῇ δυνάμει χυμόν, ὥσπερ τὴν ξανθὴν χολὴν θερμὴν καὶ ξηρὰν εἶναι, εἰ καὶ ὅτι μάλισθ’ ὑγρὰ φαίνεται. διαφέρειν γὰρ αὐτοῖσ δοκεῖ τὸ κατ φαντασίαν ὑγρὸν τοῦ κατὰ δύναμιν. ἢ τίσ οὐκ οἶδεν, ὡσ ἅλμη μὲν καὶ θάλαττα ταριχεύει τὰ κρέα καὶ ἄσηπτα διαφυλάττει, τὸ δ’ ἄλλο πᾶν ὕδωρ τὸ πότιμον ἑτοίμωσ διαφθείρει τε καὶ σήπει; τίσ δ’ οὐκ οἶδεν, ὡσ ξανθῆσ χολῆσ ἐν τῇ γαστρὶ περιεχομένησ πολλῆσ ἀπαύστῳ δίψει συνεχόμεθα καὶ ὡσ ἐμέσαντεσ αὐτὴν εὐθὺσ ἄδιψοι γιγνόμεθα μᾶλλον ἢ εἰ πάμπολυ ποτὸν προσηράμεθα; θερμὸσ οὖν εὐλόγωσ ὁ χυμὸσ οὗτοσ εἴρηται καὶ ξηρὸσ κατὰ δύναμιν, ὥσπερ γε καὶ τὸ φλέγμα ψυχρὸν καὶ ὑγρόν. ἐναργεῖσ γὰρ καὶ περὶ τούτου πίστεισ Ἱπποκράτει τε καὶ τοῖσ ἄλλοισ εἴρηνται παλαιοῖσ. Πρόδικοσ δ’ ἐν τῷ περὶ φύσεωσ ἀνθρώπου γράμματι τὸ συγκεκαυμένον καὶ οἱο͂ν ὑπερωπτημένον ἐν τοῖσ χυμοῖσ ὀνομάζων φλέγμα παρὰ τὸ πεφλέχθαι τῇ λέξει μὲν ἑτέρωσ χρῆται, φυλάττει μέντοι τὸ πρᾶγμα κατὰ ταὐτὸ τοῖσ ἄλλοισ. τὴν δ’ ἐν τοῖσ ὀνόμασι τἀνδρὸσ τούτου καινοτομίαν ἱκανῶσ ἐνδείκνυται καὶ Πλάτων. ἀλλὰ τοῦτό γε τὸ πρὸσ ἁπάντων ἀνθρώπων ὀνομαζόμενον φλέγμα τὸ λευκὸν τὴν χρόαν, ὃ βλένναν ὀνομάζει Πρόδικοσ, ὁ ψυχρὸσ καὶ ὑγρὸσ χυμόσ ἐστιν οὗτοσ καὶ πλεῖστοσ τοῖσ τε γέρουσι καὶ τοῖσ ὁπωσδήποτε ψυγεῖσιν ἀθροίζεται καὶ οὐδεὶσ οὐδὲ μαινόμενοσ ἂν ἄλλο τι ἢ ψυχρὸν καὶ ὑγρὸν εἴποι ἂν αὐτόν. ἆρ’ οὖν θερμὸσ μέν τίσ ἐστι καὶ ὑγρὸσ χυμὸσ καὶ θερμὸσ καὶ ξηρὸσ ἕτεροσ καὶ ὑγρὸσ καὶ ψυχρὸσ ἄλλοσ, οὐδεὶσ δ’ ἐστὶ ψυχρὸσ καὶ ξηρὸσ τὴν δύναμιν, ἀλλ’ ἡ τετάρτη συζυγία τῶν κράσεων ἐν ἅπασι τοῖσ ἄλλοισ ὑπάρχουσα μόνοισ τοῖσ χυμοῖσ οὐχ ὑπάρχει; καὶ μὴν ἥ γε μέλαινα χολὴ τοιοῦτόσ ἐστι χυμόσ, ὃν οἱ σωφρονοῦντεσ ἰατροὶ καὶ φιλόσοφοι πλεονεκτεῖν ἔφασαν τῶν μὲν ὡρῶν τοῦ ἔτουσ ἐν φθινοπώρῳ μάλιστα, τῶν δ’ ἡλικιῶν ἐν ταῖσ μετὰ τὴν ἀκμήν. οὕτω δὲ καὶ διαιτήματα καὶ χωρία καὶ καταστάσεισ καὶ νόσουσ τινὰσ ψυχρὰσ καὶ ξηρὰσ εἶναί φασιν· οὐ γὰρ δὴ χωλὴν ἐν ταύτῃ μόνῃ τῇ συζυγίᾳ τὴν φύσιν εἶναι νομίζουσιν ἀλλ’ ὥσπερ τὰσ ἄλλασ τρεῖσ οὕτω καὶ τήνδε διὰ πάντων ἐκτετάσθαι. ηὐξάμην οὖν κἀνταῦθ’ ἐρωτῆσαι δύνασθαι τὸν Ἐρασίστρατον, εἰ μηδὲν ὄργανον ἡ τεχνικὴ φύσισ ἐδημιούργησε καθαρτικὸν τοῦ τοιούτου χυμοῦ, ἀλλὰ τῶν μὲν οὔρων ἄρα τῆσ διακρίσεώσ ἐστιν ὄργανα δύο καὶ τῆσ ξανθῆσ χολῆσ ἕτερον οὐ σμικρόν, ὁ δὲ τούτων κακοηθέστεροσ χυμὸσ ἀλᾶται διὰ παντὸσ ἐν ταῖσ φλεψὶν ἀναμεμιγμένοσ τῷ αἵματι. καίτοι "Δυσεντερίη," φησί που Ἱπποκράτησ, "ἢν ἀπὸ χολῆσ μελαίνησ ἄρξηται, θανάσιμον," οὐ μὴν ἥ γ’ ἀπὸ τῆσ ξανθῆσ χολῆσ ἀρχομένη πάντωσ ὀλέθριοσ, ἀλλ’ οἱ πλείουσ ἐξ αὐτῆσ διασῴζονται. τοσούτῳ κακοηθεστέρα τε καὶ δριμυτέρα τὴν δύναμιν ἡ μέλαινα χολὴ τῆσ ξανθῆσ ἐστιν. ἆρ’ οὖν οὔτε τῶν ἄλλων ἀνέγνω τι τῶν τοῦ Ἱπποκράτουσ γραμμάτων ὁ Ἐρασίστρατοσ οὐδὲν οὔτε τὸ περὶ φύσεωσ ἀνθρώπου βιβλίον, ἵν’ οὕτωσ ἀργῶσ παρέλθοι τὴν περὶ τῶν χυμῶν ἐπίσκεψιν, ἢ γιγνώσκει μέν, ἑκὼν δὲ παραλείπει καλλίστην τῆσ τέχνησ θεωρίαν; ἐχρῆν οὖν αὐτὸν μηδὲ περὶ τοῦ σπληνὸσ εἰρηκέναι τι μηδ’ ἀσχημονεῖν ὑπὸ τῆσ τεχνικῆσ φύσεωσ ὄργανον τηλικοῦτον μάτην ἡγούμενον κατεσκευάσθαι. καὶ μὴν οὐχ Ἱπποκράτησ μόνον ἢ Πλάτων, οὐδέν τι χείρουσ Ἐρασιστράτου περὶ φύσιν ἄνδρεσ, ἕν τι τῶν καθαιρόντων τὸ αἷμα καὶ τοῦτ’ εἶναί φασι τὸ σπλάγχνον, ἀλλὰ καὶ μυρίοι σὺν αὐτοῖσ ἄλλοι τῶν παλαιῶν ἰατρῶν τε καὶ φιλοσόφων, ὧν ἁπάντων προσποιησάμενοσ ὑπερφρονεῖν ὁ γενναῖοσ Ἐρασίστρατοσ οὔτ’ ἀντεῖπεν οὔθ’ ὅλωσ τῆσ δόξησ αὐτῶν ἐμνημόνευσε. καὶ μὴν ὅσοισ γε τὸ σῶμα θάλλει, τούτοισ ὁ σπλὴν φθίνει, φησὶν Ἱπποκράτησ, καὶ οἱ ἀπὸ τῆσ ἐμπειρίασ ὁρμώμενοι πάντεσ ὁμολογοῦσιν ἰατροί. καὶ ὅσοισ γ’ αὖ μέγασ καὶ ὕπουλοσ αὐξάνεται, τούτοισ καταφθείρει τε καὶ κακόχυμα τὰ σώματα τίθησιν, ὡσ καὶ τοῦτο πάλιν οὐχ Ἱπποκράτησ μόνον ἀλλὰ καὶ Πλάτων ἄλλοι τε πολλοὶ καὶ οἱ ἀπὸ τῆσ ἐμπειρίασ ὁμολογοῦσιν ἰατροί. καὶ οἱ ἀπὸ σπληνὸσ δὲ κακοπραγοῦντοσ ἴκτεροι μελάντεροι καὶ τῶν ἑλκῶν αἱ οὐλαὶ μέλαιναι. καθόλου γάρ, ὅταν ἐνδεέστερον ἢ προσῆκεν εἰσ ἑαυτὸν ἕλκῃ τὸν μελαγχολικὸν χυμόν, ἀκάθαρτον μὲν τὸ αἷμα, κακόχρουν δὲ τὸ πᾶν γίγνεται σῶμα. πότε δ’ ἐνδεέστερον ἕλκει; ἢ δῆλον ὅτι κακῶσ διακείμενοσ; ὥσπερ οὖν τοῖσ νεφροῖσ ἐνεργείασ οὔσησ ἕλκειν τὰ οὖρα κακῶσ ἕλκειν ὑπάρχει κακοπραγοῦσιν, οὕτω καὶ τῷ σπληνὶ ποιότητοσ μελαγχολικῆσ ἑλκτικὴν ἐν ἑαυτῷ δύναμιν ἔχοντι σύμφυτον ἀρρωστήσαντί ποτε ταύτην ἀναγκαῖον ἕλκειν κακῶσ κἀν τῷδε παχύτερον ἤδη καὶ μελάντερον γίγνεσθαι τὸ αἷμα. ταῦτ’ οὖν ἅπαντα πρόσ τε τὰσ διαγνώσεισ τῶν νοσημάτων καὶ τὰσ ἰάσεισ μεγίστην παρεχόμενα χρείαν ὑπερεπήδησε τελέωσ ὁ Ἐρασίστρατοσ καὶ καταφρονεῖν προσεποιήσατο τηλικούτων ἀνδρῶν ὁ μηδὲ τῶν τυχόντων καταφρονῶν ἀλλ’ ἀεὶ φιλοτίμωσ ἀντιλέγων ταῖσ ἤλιθιωτάταισ δόξαισ. ᾧ καὶ δῆλον, ὡσ οὐδὲν ἔχων οὔτ’ ἀντειπεῖν τοῖσ πρεσβυτέροισ ὑπὲρ ὧν ἀπεφήναντο περὶ σπληνὸσ ἐνεργείασ τε καὶ χρείασ οὔτ’ αὐτὸσ ἐξευρίσκων τι καινὸν εἰσ τὸ μηδὲν ὅλωσ εἰπεῖν ἀφίκετο. ἀλλ’ ἡμεῖσ γε πρῶτον μὲν ἐκ τῶν αἰτίων, οἷσ ἅπαντα διοικεῖται τὰ κατὰ τὰσ φυσεισ, τοῦ θερμοῦ λέγω καὶ ψυχροῦ καὶ ξηροῦ καὶ ὑγροῦ, δεύτερον δ’ ἐξ αὐτῶν τῶν ἐναργῶσ φαινομένων κατὰ τὸ σῶμα ψυχρὸν καὶ ξηρὸν εἶναί τινα χρῆναι χυμὸν ἀπεδείξαμεν. ἑξῆσ δ’, ὅτι καὶ μελαγχολικὸσ οὗτοσ ὑπάρχει καὶ τὸ καθαῖρον αὐτὸν σπλάγχνον ὁ σπλήν ἐστιν, διὰ βραχέων ὡσ ἔνι μάλιστα τῶν τοῖσ παλαιοῖσ ἀποδεδειγμένων ἀναμνήσαντεσ ἐπὶ τὸ λεῖπον ἔτι τοῖσ παροῦσι λόγοισ ἀφιξόμεθα. τί δ’ ἂν εἰή λεῖπον ἄλλο γ’ ἢ ἐξηγήσασθαι σαφῶσ, οἱο͂́ν τι βούλονταί τε καὶ ἀποδεικνύουσι περὶ τὴν τῶν χυμῶν γένεσιν οἱ παλαιοὶ συμβαίνειν. ἐναργέστερον δ’ ἂν γνωσθείη διὰ παραδείγματοσ. οἶνον δή μοι νόει γλεύκινον οὐ πρὸ πολλοῦ τῶν σταφυλῶν ἐκτεθλιμμένον ζέοντά τε καὶ ἀλλοιούμενον ὑπὸ τῆσ ἐν αὐτῷ θερμασίασ· ἔπειτα κατὰ τὴν αὐτοῦ μεταβολὴν δύο γεννώμενα περιττώματα τὸ μὲν κουφότερόν τε καὶ ἀερωδέστερον, τὸ δὲ βαρύτερόν τε καὶ γεωδέστερον, ὧν τὸ μὲν ἄνθοσ, οἶμαι, τὸ δὲ τρύγα καλοῦσι. τούτων τῷ μὲν ἑτέρῳ τὴν ξανθὴν χολήν, τῷ δ’ ἑτέρῳ τὴν μέλαιναν εἰκάζων οὐκ ἂν ἁμάρτοισ, οὐ τὴν αὐτὴν ἐχόντων ἰδέαν τῶν χυμῶν τούτων ἐν τῷ κατὰ φύσιν διοικεῖσθαι τὸ ζῷον, οἱάν καὶ παρὰ φύσιν ἔχοντοσ ἐπιφαίνονται πολλάκισ. ἡ μὲν γὰρ ξανθὴ λεκιθώδησ γίγνεται· καὶ γὰρ ὀνομάζουσιν οὕτωσ αὐτήν, ὅτι ταῖσ τῶν ὠῶν λεκίθοισ ὁμοιοῦται κατά τε χρόαν καὶ πάχοσ. ἡ δ’ αὖ μέλαινα κακοηθέστερα μὲν πολὺ καὶ αὕτη τῆσ κατὰ φύσιν· ὄνομα δ’ οὐδὲν ἴδιον κεῖται τῷ τοιούτῳ χυμῷ, πλὴν εἴ πού τινεσ ἢ ξυστικὸν ἢ ὀξώδη κεκλήκασιν αὐτόν, ὅτι καὶ δριμὺσ ὁμοίωσ ὄξει γίγνεται καὶ ξύει γε τὸ σῶμα τοῦ ζῳού καὶ τὴν γῆν, εἰ κατ’ αὐτῆσ ἐκχυθείη, καί τινα μετὰ πομφολύγων οἱο͂ν ζύμωσίν τε καὶ ζέσιν ἐργάζεται, σηπεδόνοσ ἐπικτήτου προσελθούσησ ἐκείνῳ τῷ κατὰ φύσιν ἔχοντι χυμῷ τῷ μέλανι. καί μοι δοκοῦσιν οἱ πλεῖστοι τῶν παλαιῶν ἰατρῶν αὐτὸ μὲν τὸ κατὰ φύσιν ἔχον τοῦ τοιούτου χυμοῦ καὶ διαχωροῦν κάτω καὶ πολλάκισ ἐπιπολάζον ἄνω μέλανα καλεῖν χυμόν, οὐ μέλαιναν χολήν, τὸ δ’ ἐκ συγκαύσεώσ τινοσ καὶ σηπεδόνοσ εἰσ τὴν ὀξεῖαν μεθιστάμενον ποιότητα μέλαιναν ὀνομάζειν χολήν. ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν ὀνομάτων οὐ χρὴ διαφέρεσθαι, τὸ δ’ ἀληθὲσ ὧδ’ ἔχον εἰδέναι. κατὰ τὴν τοῦ αἵματοσ γένεσιν ὅσον ἂν ἱκανῶσ παχὺ καὶ γεῶδεσ ἐκ τῆσ τῶν σιτίων φύσεωσ ἐμφερόμενον τῇ τροφῇ μὴ δέξηται καλῶσ τὴν ἐκ τῆσ ἐμφύτου θερμασίασ ἀλλοίωσιν, ὁ σπλὴν εἰσ ἑαυτὸν ἕλκει τοῦτο. τὸ δ’ ὀπτηθέν, ὡσ ἄν τισ εἴποι, καὶ συγκαυθὲν τῆσ τροφῆσ, εἰή δ’ ἂν τοῦτο τὸ θερμότατον ἐν αὐτῇ καὶ γλυκύτατον, οἱο͂ν τό τε μέλι καὶ ἡ πιμελή, ξανθὴ γενόμενον χολὴ διὰ τῶν χοληδόχων ὀνομαζομένων ἀγγείων ἐκκαθαίρεται. λεπτὸν δ’ ἐστὶ τοῦτο καὶ ὑγρὸν καὶ Ῥυτὸν οὐχ ὥσπερ ὅταν ὀπτηθὲν ἐσχάτωσ ξανθὸν καὶ πυρῶδεσ καὶ παχὺ γένηται ταῖσ τῶν ὠῶν ὅμοιον λεκίθοισ. τοῦτο μὲν γὰρ ἤδη παρὰ φύσιν· θάτερον δὲ τὸ πρότερον εἰρημένον κατὰ φύσιν ἐστίν· ὥσπερ γε καὶ τοῦ μέλανοσ χυμοῦ τὸ μὲν μήπω τὴν οἱο͂ν ζέσιν τε καὶ ζύμωσιν τῆσ γῆσ ἐργαζόμενον κατὰ φύσιν ἐστί, τὸ δ’ εἰσ τοιαύτην μεθιστάμενον ἰδέαν τε καὶ δύναμιν ἤδη παρὰ φύσιν, ὡσ ἂν τὴν ἐκ τῆσ συγκαύσεωσ τοῦ παρὰ φύσιν θερμοῦ προσειληφὸσ δριμύτητα καὶ οἱο͂ν τέφρα τισ ἤδη γεγονόσ. ὧδέ πωσ καὶ ἡ κεκαυμένη τρὺξ τῆσ ἀκαύστου διήνεγκε. θερμὸν γάρ τι χρῆμα αὕτη γ’ ἱκανῶσ ἐστιν, ὥστε καίειν τε καὶ τήκειν καὶ διαφθείρειν τὴν σάρκα. τῇ δ’ ἑτέρᾳ τῇ μήπω κεκαυμένῃ τοὺσ ἰατροὺσ ἔστιν εὑρεῖν χρωμένουσ εἰσ ὅσαπερ καὶ τῇ γῇ τῇ καλουμένῃ κεραμίτιδι καὶ τοῖσ ἄλλοισ, ὅσα ξηραίνειν θ’ ἅμα καὶ ψύχειν πέφυκεν. εἰσ τὴν τῆσ οὕτω συγκαυθείσησ μελαίνησ χολῆσ ἰδέαν καὶ ἡ λεκιθώδησ ἐκείνη μεθίσταται πολλάκισ, ὅταν καὶ αὐτή ποθ’ οἱο͂ν ὀπτηθεῖσα τύχῃ πυρώδει θερμασίᾳ. τὰ δ’ ἄλλα τῶν χολῶν εἴδη σύμπαντα τὰ μὲν ἐκ τῆσ τῶν εἰρημένων κράσεωσ γίγνεται, τὰ δ’ οἱο͂ν ὁδοί τινέσ εἰσι τῆσ τούτων γενέσεώσ τε καὶ εἰσ ἄλληλα μεταβολῆσ. διαφέρουσι δὲ τῷ τὰσ μὲν ἀκράτουσ εἶναι καὶ μόνασ, τὰ δ’ οἱο͂ν ὀρροῖσ τισιν ἐξυγρασμένασ. ἀλλ’ οἱ μὲν ὀρροὶ τῶν χυμῶν ἅπαντεσ περιττώματα καὶ καθαρὸν αὐτῶν εἶναι δεῖται τοῦ ζῳού τὸ σῶμα. τῶν δ’ εἰρημένων χυμῶν ἐστί τισ χρεία τῇ φύσει καὶ τοῦ παχέοσ καὶ τοῦ λεπτοῦ καὶ καθαίρεται πρόσ τε τοῦ σπληνὸσ καὶ τῆσ ἐπὶ τῷ ἥπατι κύστεωσ τὸ αἷμα καὶ ἀποτίθεται τοσοῦτόν τε καὶ τοιοῦτον ἑκατέρου μέροσ, ὅσον καὶ οἱο͂ν, εἴπεο εἰσ ὅλον ἠνέχθη τοῦ ζῳού τὸ σῶμα, βλάβην ἄν τιν’ εἰργάσατο. τὸ γὰρ ἱκανῶσ παχὺ καὶ γεῶδεσ καὶ τελέωσ διαπεφευγὸσ τὴν ἐν τῷ ἥπατι μεταβολὴν ὁ σπλὴν εἰσ ἑαυτὸν ἕλκει· τὸ δ’ ἄλλο τὸ μετρίωσ παχὺ σὺν τῷ κατειργάσθαι πάντη φέρεται. δεῖται γὰρ ἐν πολλοῖσ τοῦ ζῳού μορίοισ παχύτητόσ τινοσ τὸ αἷμα καθάπερ οἶμαι καὶ τῶν ἐμφερομένων ἰνῶν. καὶ εἴρηται μὲν καὶ Πλάτωνι περὶ τῆσ χρείασ αὐτῶν, εἰρήσεται δὲ καὶ ἡμῖν ἐν ἐκείνοισ τοῖσ γράμμασιν, ἐν οἷσ ἂν τὰσ χρείασ τῶν μορίων διερχώμεθα· δεῖται δ’ οὐχ ἥκιστα καὶ τοῦ ξανθοῦ χυμοῦ τοῦ μήπω πυρώδουσ ἐσχάτωσ γεγενημένου τὸ αἷμα καὶ τίσ αὐτῷ καὶ ἡ παρὰ τοῦδε χρεία, δι’ ἐκείνων εἰρήσεται. φλέγματοσ δ’ οὐδὲν ἐποίησεν ἡ φύσισ ὄργανον καθαρτικόν, ὅτι ψυχρὸν καὶ ὑγρόν ἐστι καὶ οἱο͂ν ἡμίπεπτόσ τισ τροφή. δεῖται τοίνυν οὐ κενοῦσθαι τὸ τοιοῦτον ἀλλ’ ἐν τῷ σώματι μένον ἀλλοιοῦσθαι. τὸ δ’ ἐξ ἐγκεφάλου καταρρέον περίττωμα τάχα μὲν ἂν οὐδὲ φλέγμα τισ ὀρθῶσ ἀλλὰ βλένναν τε καὶ κόρυζαν, ὥσπερ οὖν καὶ ὀνομάζεται, καλοίη. εἰ δὲ μή, ἀλλ’ ὅτι γε τῆσ τούτου κενώσεωσ ὀρθῶσ ἡ φύσισ προὐνοήσατο, καὶ τοῦτ’ ἐν τοῖσ περὶ χρείασ μορίων εἰρήσεται. καὶ γὰρ οὖν καὶ τὸ κατά τε τὴν γαστέρα καὶ τὰ ἔντερα συνιστάμενον φλέγμα ὅπωσ ἂν ἐκκενωθῇ καὶ αὐτὸ τάχιστά τε καὶ κάλλιστα, τὸ παρεσκευασμένον τῇ φύσει μηχάνημα δι’ ἐκείνων εἰρήσεται καὶ αὐτὸ τῶν ὑπομνημάτων. ὅσον οὖν ἐμφέρεται ταῖσ φλεψὶ φλέγμα χρήσιμον ὑπάρχον τοῖσ ζῳοίσ, οὐδεμιᾶσ δεῖται κενώσεωσ. προσέχειν δὲ χρὴ κἀνταῦθα τὸν νοῦν καὶ γιγνώσκειν, ὥσπερ τῶν χολῶν ἑκατέρασ τὸ μέν τι χρήσιμόν ἐστι καὶ κατὰ φύσιν τοῖσ ζῳοίσ, τὸ δ’ ἄχρηστόν τε καὶ παρὰ φύσιν, οὕτω καὶ τοῦ φλέγματοσ, ὅσον μὲν ἂν ᾖ γλυκύ, χρηστὸν εἶναι τοῦτο τῷ ζῳῴ καὶ κατὰ φύσιν, ὅσον δ’ ὀξὺ καὶ ἁλμυρὸν ἐγένετο, τὸ μὲν ὀξὺ τελέωσ ἠπεπτῆσθαι, τὸ δ’ ἁλμυρὸν διασεσῆφθαι. τελείαν δ’ ἀπεψίαν φλέγματοσ ἀκούειν χρὴ τὴν τῆσ δευτέρασ πέψεωσ δηλονότι τῆσ ἐν φλεψίν· οὐ γὰρ δὴ τῆσ γε πρώτησ τῆσ κατὰ τὴν κοιλίαν· ἢ οὐδ’ ἂν ἐγεγένητο τὴν ἀρχὴν χυμόσ, εἰ καὶ ταύτην διεπεφεύγει. ταῦτ’ ἀρκεῖν μοι δοκεῖ περὶ γενέσεώσ τε καὶ διαφθορᾶσ χυμῶν ὑπομνήματ’ εἶναι τῶν Ἱπποκράτει τε καὶ Πλάτωνι καὶ Ἀριστοτέλει καὶ Πραξαγόρόρᾳ καὶ Διοκλεῖ καὶ πολλοῖσ ἄλλοισ τῶν παλαιῶν εἰρημένων· οὐ γὰρ ἐδικαίωσα πάντα μεταφέρειν εἰσ τόνδε τὸν λόγον τὰ τελέωσ ἐκείνοισ γεγραμμένα. τοσοῦτον δὲ μόνον ὑπὲρ ἑκάστου εἶπον, ὅσον ἐξορμήσει τε τοὺσ ἐντυγχάνοντασ, εἰ μὴ παντάπασιν εἰε͂ν σκαιοί, τοῖσ τῶν παλαιῶν ὁμιλῆσαι γράμμασι καὶ τὴν εἰσ τὸ Ῥᾷον αὐτοῖσ συνεῖναι βοήθειαν παρέξει. γέγραπται δέ που καὶ δι’ ἑτέρου λόγου περὶ τῶν κατὰ Πραξαγόραν τὸν Νικάρχου χυμῶν. εἰ γὰρ καὶ ὅτι μάλιστα δέκα ποιεῖ χωρὶσ τοῦ αἵματοσ, ἑνδέκατοσ γὰρ ἂν εἰή χυμὸσ αὐτὸ τὸ αἷμα, τῆσ Ἱπποκράτουσ οὐκ ἀποχωρεῖ διδασκαλίασ. ἀλλ’ εἰσ εἴδη τινὰ καὶ διαφορὰσ τέμνει τοὺσ ὑπ’ ἐκείνου πρώτου πάντων ἅμα ταῖσ οἰκείαισ ἀποδείξεσιν εἰρημένουσ χυμούσ. ἐπαινεῖν μὲν οὖν χρὴ τούσ τ’ ἐξηγησαμένουσ τὰ καλῶσ εἰρημένα καὶ τοὺσ εἴ τι παραλέλειπται προστιθέντασ· οὐ γὰρ οἱο͂́ν τε τὸν αὐτὸν ἄρξασθαί τε καὶ τελειῶσαι· μέμφεσθαι δὲ τοὺσ οὕτωσ ἀταλαιπώρουσ, ὡσ μηδὲν ὑπομένειν μαθεῖν τῶν ὀρθῶσ εἰρημένων, καὶ τοὺσ εἰσ τοσοῦτον φιλοτίμουσ, ὥστ’ ἐπιθυμίᾳ νεωτέρων δογμάτων ἀεὶ πανουργεῖν τι καὶ σοφίζεσθαι, τὰ μὲν ἑκόντασ παραλιπόντασ, ὥσπερ Ἐρασίστρατοσ ἐπὶ τῶν χυμῶν ἐποίησε, τὰ δὲ πανούργωσ ἀντιλέγοντασ, ὥσπερ αὐτόσ θ’ οὗτοσ καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν νεωτέρων. ἀλλ’ οὗτοσ μὲν ὁ λόγοσ ἐνταυθοῖ τελευτάτω, τὸ δ’ ὑπόλοιπον ἅπαν ἐν τῷ τρίτῳ προσθήσω.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION