Xenophon, Memorabilia, Ἀπομνημονευμάτων Δ, chapter 4

(크세노폰, Memorabilia, Ἀπομνημονευμάτων Δ, chapter 4)

καὶ ὅτε ἐν ταῖσ ἐκκλησίαισ ἐπιστάτησ γενόμενοσ οὐκ ἐπέτρεψε τῷ δήμῳ παρὰ τοὺσ νόμουσ ψηφίσασθαι, ἀλλὰ σὺν τοῖσ νόμοισ ἠναντιώθη τοιαύτῃ ὁρμῇ τοῦ δήμου ἣν οὐκ ἂν οἶμαι ἄλλον οὐδένα ἄνθρωπον ὑπομεῖναι· καὶ ὅτε οἱ τριάκοντα προσέταττον αὐτῷ παρὰ τοὺσ νόμουσ τι, οὐκ ἐπείθετο·

τοῖσ τε γὰρ νέοισ ἀπαγορευόντων αὐτῶν μὴ διαλέγεσθαι καὶ προσταξάντων ἐκείνῳ τε καὶ ἄλλοισ τισὶ τῶν πολιτῶν ἀγαγεῖν τινα ἐπὶ θανάτῳ, μόνοσ οὐκ ἐπείσθη, διὰ τὸ παρὰ τοὺσ νόμουσ αὐτῷ προστάττεσθαι· καὶ ὅτε τὴν ὑπὸ Μελήτου γραφὴν ἔφευγε, τῶν ἄλλων εἰωθότων ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ πρὸσ χάριν τε τοῖσ δικασταῖσ διαλέγεσθαι καὶ κολακεύειν καὶ δεῖσθαι παρὰ τοὺσ νόμουσ, καὶ διὰ τὰ τοιαῦτα πολλῶν πολλάκισ ὑπὸ τῶν δικαστῶν ἀφιεμένων, ἐκεῖνοσ οὐδὲν ἠθέλησε τῶν εἰωθότων ἐν τῷ δικαστηρίῳ παρὰ τοὺσ νόμουσ ποιῆσαι, ἀλλὰ ῥᾳδίωσ ἂν ἀφεθεὶσ ὑπὸ τῶν δικαστῶν, εἰ καὶ μετρίωσ τι τούτων ἐποίησε, προείλετο μᾶλλον τοῖσ νόμοισ ἐμμένων ἀποθανεῖν ἢ παρανομῶν ζῆν.

καὶ ἔλεγε δὲ οὕτωσ καὶ πρὸσ ἄλλουσ μὲν πολλάκισ, οἶδα δέ ποτε αὐτὸν καὶ πρὸσ Ἱππίαν τὸν Ἠλεῖον περὶ τοῦ δικαίου τοιάδε διαλεχθέντα.

διὰ χρόνου γὰρ ἀφικόμενοσ ὁ Ἱππίασ Ἀθήναζε παρεγένετο τῷ Σωκράτει λέγοντι πρόσ τινασ, ὡσ θαυμαστὸν εἰή τό, εἰ μέν τισ βούλοιτο σκυτέα διδάξασθαί τινα ἢ τέκτονα ἢ χαλκέα ἢ ἱππέα, μὴ ἀπορεῖν ὅποι ἂν πέμψασ τούτου τύχοι, φασὶ δέ τινεσ καὶ ἵππον καὶ βοῦν τῷ βουλομένῳ δικαίουσ ποιήσασθαι πάντα μεστὰ εἶναι τῶν διδαξόντων· ἐὰν δέ τισ βούληται ἢ αὐτὸσ μαθεῖν τὸ δίκαιον ἢ υἱὸν ἢ οἰκέτην διδάξασθαι, μὴ εἰδέναι ὅποι ἂν ἐλθὼν τύχοι τούτου. καὶ ὁ μὲν Ἱππίασ ἀκούσασ ταῦτα ὥσπερ ἐπισκώπτων αὐτόν, ἔτι γὰρ σύ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ἐκεῖνα τὰ αὐτὰ λέγεισ ἃ ἐγὼ πάλαι ποτέ σου ἤκουσα;

καὶ ὁ Σωκράτησ, ὃ δέ γε τούτου δεινότερον, ἔφη, ὦ Ἱππία, οὐ μόνον ἀεὶ τὰ αὐτὰ λέγω, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν αὐτῶν· σὺ δ’ ἴσωσ διὰ τὸ πολυμαθὴσ εἶναι περὶ τῶν αὐτῶν οὐδέποτε τὰ αὐτὰ λέγεισ. ἀμέλει, ἔφη, πειρῶμαι καινόν τι λέγειν ἀεί.

πότερον, ἔφη, καὶ περὶ ὧν ἐπίστασαι; οἱο͂ν περὶ γραμμάτων ἐάν τισ ἔρηταί σε, πόσα καὶ ποῖα Σωκράτουσ ἐστίν, ἄλλα μὲν πρότερον, ἄλλα δὲ νῦν πειρᾷ λέγειν; ἢ περὶ ἀριθμῶν τοῖσ ἐρωτῶσιν εἰ τὰ δὶσ πέντε δέκα ἐστίν, οὐ τὰ αὐτὰ νῦν ἃ καὶ πρότερον ἀποκρίνει; περὶ μὲν τούτων, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ὥσπερ σύ, καὶ ἐγὼ ἀεὶ τὰ αὐτὰ λέγω· περὶ μέντοι τοῦ δικαίου πάνυ οἶμαι νῦν ἔχειν εἰπεῖν, πρὸσ ἃ οὔτε σὺ οὔτ’ ἂν ἄλλοσ οὐδεὶσ δύναιτ’ ἀντειπεῖν. νὴ τὴν Ἥραν, ἔφη, μέγα λέγεισ ἀγαθὸν ηὑρηκέναι, εἰ παύσονται μὲν οἱ δικασταὶ δίχα ψηφιζόμενοι, παύσονται δ’ οἱ πολῖται περὶ τῶν δικαίων ἀντιλέγοντέσ τε καὶ ἀντιδικοῦντεσ καὶ στασιάζοντεσ, παύσονται δ’ αἱ πόλεισ διαφερόμεναι περὶ τῶν δικαίων καὶ πολεμοῦσαι.

καὶ ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδ’ ὅπωσ ἂν ἀπολειφθείην σου πρὸ τοῦ ἀκοῦσαι τηλικοῦτον ἀγαθὸν ηὑρηκότοσ. ἀλλὰ μὰ Δί’, ἔφη, οὐκ ἀκούσῃ, πρίν γ’ ἂν αὐτὸσ ἀποφήνῃ, ὅ τι νομίζεισ τὸ δίκαιον εἶναι.

ἀρκεῖ γὰρ ὅτι τῶν ἄλλων καταγελᾷσ ἐρωτῶν μὲν καὶ ἐλέγχων πάντασ, αὐτὸσ δ’ οὐδενὶ θέλων ὑπέχειν λόγον οὐδὲ γνώμην ἀποφαίνεσθαι περὶ οὐδενόσ. τί δέ, ὦ Ἱππία;

ἔφη, οὐκ ᾔσθησαι ὅτι ἐγὼ ἃ δοκεῖ μοι δίκαια εἶναι οὐδὲν παύομαι ἀποδεικνύμενοσ; καὶ ποῖοσ δή σοι, ἔφη, οὗτοσ ὁ λόγοσ ἐστίν; εἰ δὲ μὴ λόγῳ, ἔφη, ἀλλ’ ἔργῳ ἀποδείκνυμαι· ἢ οὐ δοκεῖ σοι ἀξιοτεκμαρτότερον τοῦ λόγου τὸ ἔργον εἶναι; πολύ γε νὴ Δί’, ἔφη· δίκαια μὲν γὰρ λέγοντεσ πολλοὶ ἄδικα ποιοῦσι, δίκαια δὲ πράττων οὐδ’ ἂν εἷσ ἄδικοσ εἰή. ᾔσθησαι οὖν πώποτέ μου ἢ ψευδομαρτυροῦντοσ ἢ συκοφαντοῦντοσ ἢ φίλουσ ἢ πόλιν εἰσ στάσιν ἐμβάλλοντοσ ἢ ἄλλο τι ἄδικον πράττοντοσ;

οὐκ ἔγωγ’, ἔφη. τὸ δὲ τῶν ἀδίκων ἀπέχεσθαι οὐ δίκαιον ἡγῇ; Δῆλοσ εἶ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, καὶ νῦν διαφεύγειν ἐγχειρῶν τὸ ἀποδείκνυσθαι γνώμην, ὅ τι νομίζεισ τὸ δίκαιον· οὐ γὰρ ἃ πράττουσιν οἱ δίκαιοι, ἀλλ’ ἃ μὴ πράττουσι, ταῦτα λέγεισ. ἀλλ’ ᾤμην ἔγωγ’, ἔφη ὁ Σωκράτησ, τὸ μὴ θέλειν ἀδικεῖν ἱκανὸν δικαιοσύνησ ἐπίδειγμα εἶναι.

εἰ δέ σοι μὴ δοκεῖ, σκέψαι ἐὰν τόδε σοι μᾶλλον ἀρέσκῃ· φημὶ γὰρ ἐγὼ τὸ νόμιμον δίκαιον εἶναι. ἆρα τὸ αὐτὸ λέγεισ, ὦ Σώκρατεσ, νόμιμόν τε καὶ δίκαιον εἶναι; ἔγωγε, ἔφη.

οὐ γὰρ αἰσθάνομαί σου ὁποῖον νόμιμον ἢ ποῖον δίκαιον λέγεισ. νόμουσ δὲ πόλεωσ, ἔφη, γιγνώσκεισ; ἔγωγε, ἔφη. καὶ τίνασ τούτουσ νομίζεισ; ἃ οἱ πολῖται, ἔφη, συνθέμενοι ἅ τε δεῖ ποιεῖν καὶ ὧν ἀπέχεσθαι ἐγράψαντο. οὐκοῦν, ἔφη, νόμιμοσ μὲν ἂν εἰή ὁ κατὰ ταῦτα πολιτευόμενοσ, ἄνομοσ δὲ ὁ ταῦτα παραβαίνων; πάνυ μὲν οὖν, ἔφη. οὐκοῦν καὶ δίκαια μὲν ἂν πράττοι ὁ τούτοισ πειθόμενοσ, ἄδικα δ’ ὁ τούτοισ ἀπειθῶν; πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν ὁ μὲν τὰ δίκαια πράττων δίκαιοσ, ὁ δὲ τὰ ἄδικα ἄδικοσ; πῶσ γὰρ οὔ; ὁ μὲν ἄρα νόμιμοσ δίκαιόσ ἐστιν, ὁ δὲ ἄνομοσ ἄδικοσ. καὶ ὁ Ἱππίασ, νόμουσ δ’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, πῶσ ἄν τισ ἡγήσαιτο σπουδαῖον πρᾶγμα εἶναι ἢ τὸ πείθεσθαι αὐτοῖσ, οὕσ γε πολλάκισ αὐτοὶ οἱ θέμενοι ἀποδοκιμάσαντεσ μετατίθενται;

καὶ γὰρ πόλεμον, ἔφη ὁ Σωκράτησ, πολλάκισ ἀράμεναι πόλεισ πάλιν εἰρήνην ποιοῦνται. καὶ μάλα, ἔφη. διάφορον οὖν τι οἰεί ποιεῖν, ἔφη, τοὺσ τοῖσ νόμοισ πειθομένουσ φαυλίζων, ὅτι καταλυθεῖεν ἂν οἱ νόμοι, ἢ εἰ τοὺσ ἐν τοῖσ πολέμοισ εὐτακτοῦντασ ψέγοισ, ὅτι γένοιτ’ ἂν εἰρήνη; ἢ καὶ τοὺσ ἐν τοῖσ πολέμοισ ταῖσ πατρίσι προθύμωσ βοηθοῦντασ μέμφῃ; μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγ’, ἔφη. Λυκοῦργον δὲ τὸν Λακεδαιμόνιον, ἔφη ὁ Σωκράτησ, καταμεμάθηκασ, ὅτι οὐδὲν ἂν διάφορον τῶν ἄλλων πόλεων τὴν Σπάρτην ἐποίησεν, εἰ μὴ τὸ πείθεσθαι τοῖσ νόμοισ μάλιστα ἐνειργάσατο αὐτῇ;

τῶν δὲ ἀρχόντων ἐν ταῖσ πόλεσιν οὐκ οἶσθα ὅτι, οἵτινεσ ἂν τοῖσ πολίταισ αἰτιώτατοι ὦσι τοῦ τοῖσ νόμοισ πείθεσθαι, οὗτοι ἄριστοί εἰσι, καὶ πόλισ, ἐν ᾗ μάλιστα οἱ πολῖται τοῖσ νόμοισ πείθονται, ἐν εἰρήνῃ τε ἄριστα διάγει καὶ ἐν πολέμῳ ἀνυπόστατόσ ἐστιν; ἀλλὰ μὴν καὶ ὁμόνοιά γε μέγιστόν τε ἀγαθὸν δοκεῖ ταῖσ πόλεσιν εἶναι καὶ πλειστάκισ ἐν αὐταῖσ αἵ τε γερουσίαι καὶ οἱ ἄριστοι ἄνδρεσ παρακελεύονται τοῖσ πολίταισ ὁμονοεῖν, καὶ πανταχοῦ ἐν τῇ Ἑλλάδι νόμοσ κεῖται τοὺσ πολίτασ ὀμνύναι ὁμονοήσειν, καὶ πανταχοῦ ὀμνύουσι τὸν ὁρ́κον τοῦτον·

οἶμαι δ’ ἐγὼ ταῦτα γίγνεσθαι οὐχ ὅπωσ τοὺσ αὐτοὺσ χοροὺσ κρίνωσιν οἱ πολῖται, οὐδ’ ὅπωσ τοὺσ αὐτοὺσ αὐλητὰσ ἐπαινῶσιν, οὐδ’ ὅπωσ τοὺσ αὐτοὺσ ποιητὰσ αἱρῶνται, οὐδ’ ἵνα τοῖσ αὐτοῖσ ἥδωνται, ἀλλ’ ἵνα τοῖσ νόμοισ πείθωνται. τούτοισ γὰρ τῶν πολιτῶν ἐμμενόντων, αἱ πόλεισ ἰσχυρόταταί τε καὶ εὐδαιμονέσταται γίγνονται· ἄνευ δὲ ὁμονοίασ οὔτ’ ἂν πόλισ εὖ πολιτευθείη οὔτ’ οἶκοσ καλῶσ οἰκηθείη. ἰδίᾳ δὲ πῶσ μὲν ἄν τισ ἧττον ὑπὸ πόλεωσ ζημιοῖτο, πῶσ δ’ ἂν μᾶλλον τιμῷτο, ἢ εἰ τοῖσ νόμοισ πείθοιτο;

πῶσ δ’ ἂν ἧττον ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ ἡττῷτο ἢ πῶσ ἂν μᾶλλον νικῴη; τίνι δ’ ἄν τισ μᾶλλον πιστεύσειε παρακαταθέσθαι ἢ χρήματα ἢ υἱοὺσ ἢ θυγατέρασ; τίνα δ’ ἂν ἡ πόλισ ὅλη ἀξιοπιστότερον ἡγήσαιτο τοῦ νομίμου; παρὰ τίνοσ δ’ ἂν μᾶλλον τῶν δικαίων τύχοιεν ἢ γονεῖσ ἢ οἰκεῖοι ἢ οἰκέται ἢ φίλοι ἢ πολῖται ἢ ξένοι; τίνι δ’ ἂν μᾶλλον πολέμιοι πιστεύσειαν ἢ ἀνοχὰσ ἢ σπονδὰσ ἢ συνθήκασ περὶ εἰρήνησ; τίνι δ’ ἂν μᾶλλον ἢ τῷ νομίμῳ σύμμαχοι ἐθέλοιεν γίγνεσθαι; τῷ δ’ ἂν μᾶλλον οἱ σύμμαχοι πιστεύσειαν ἢ ἡγεμονίαν ἢ φρουραρχίαν ἢ πόλεισ; τίνα δ’ ἄν τισ εὐεργετήσασ ὑπολάβοι χάριν κομιεῖσθαι μᾶλλον ἢ τὸν νόμιμον; ἢ τίνα μᾶλλον ἄν τισ εὐεργετήσειεν ἢ παρ’ οὗ χάριν ἀπολήψεσθαι νομίζει; τῷ δ’ ἄν τισ βούλοιτο μᾶλλον φίλοσ εἶναι ἢ τῷ τοιούτῳ, ἢ τῷ ἧττον ἐχθρόσ; τῷ δ’ ἄν τισ ἧττον πολεμήσειεν ἢ ᾧ μάλιστα μὲν φίλοσ εἶναι βούλοιτο, ἥκιστα δ’ ἐχθρόσ, καὶ ᾧ πλεῖστοι μὲν φίλοι καὶ σύμμαχοι βούλοιντο εἶναι, ἐλάχιστοι δ’ ἐχθροὶ καὶ πολέμιοι; ἐγὼ μὲν οὖν, ὦ Ἱππία, τὸ αὐτὸ ἀποδείκνυμαι νόμιμόν τε καὶ δίκαιον εἶναι·

σὺ δ’ εἰ τἀναντία γιγνώσκεισ, δίδασκε. καὶ ὁ Ἱππίασ, ἀλλὰ μὰ τὸν Δί’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, οὔ μοι δοκῶ τἀναντία γιγνώσκειν οἷσ εἴρηκασ περὶ τοῦ δικαίου. ἀγράφουσ δέ τινασ οἶσθα, ἔφη, ὦ Ἱππία, νόμουσ;

τούσ γ’ ἐν πάσῃ, ἔφη, χώρᾳ κατὰ ταὐτὰ νομιζομένουσ. ἔχοισ ἂν οὖν εἰπεῖν, ἔφη, ὅτι οἱ ἄνθρωποι αὐτοὺσ ἔθεντο; καὶ πῶσ ἄν, ἔφη, οἵ γε οὔτε συνελθεῖν ἅπαντεσ ἂν δυνηθεῖεν οὔτε ὁμόφωνοί εἰσι; τίνασ οὖν, ἔφη, νομίζεισ τεθεικέναι τοὺσ νόμουσ τούτουσ; ἐγὼ μέν, ἔφη, θεοὺσ οἶμαι τοὺσ νόμουσ τούτουσ τοῖσ ἀνθρώποισ θεῖναι· καὶ γὰρ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποισ πρῶτον νομίζεται θεοὺσ σέβειν. οὐκοῦν καὶ γονέασ τιμᾶν πανταχοῦ νομίζεται;

καὶ τοῦτο, ἔφη. οὐκοῦν καὶ μήτε γονέασ παισὶ μίγνυσθαι μήτε παῖδασ γονεῦσιν; οὐκέτι μοι δοκεῖ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, οὗτοσ θεοῦ νόμοσ εἶναι. τί δή; ἔφη. ὅτι, ἔφη, αἰσθάνομαί τινασ παραβαίνοντασ αὐτόν. καὶ γὰρ ἄλλα πολλά, ἔφη, παρανομοῦσιν·

ἀλλὰ δίκην γέ τοι διδόασιν οἱ παραβαίνοντεσ τοὺσ ὑπὸ τῶν θεῶν κειμένουσ νόμουσ, ἣν οὐδενὶ τρόπῳ δυνατὸν ἀνθρώπῳ διαφυγεῖν, ὥσπερ τοὺσ ὑπ’ ἀνθρώπων κειμένουσ νόμουσ ἔνιοι παραβαίνοντεσ διαφεύγουσι τὸ δίκην διδόναι, οἱ μὲν λανθάνοντεσ, οἱ δὲ βιαζόμενοι. καὶ ποίαν, ἔφη, δίκην, ὦ Σώκρατεσ, οὐ δύνανται διαφεύγειν γονεῖσ τε παισὶ καὶ παῖδεσ γονεῦσι μιγνύμενοι;

τὴν μεγίστην νὴ Δί’, ἔφη· τί γὰρ ἂν μεῖζον πάθοιεν ἄνθρωποι τεκνοποιούμενοι τοῦ κακῶσ τεκνοποιεῖσθαι; πῶσ οὖν, ἔφη, κακῶσ οὗτοι τεκνοποιοῦνται, οὕσ γε οὐδὲν κωλύει ἀγαθοὺσ αὐτοὺσ ὄντασ ἐξ ἀγαθῶν παιδοποιεῖσθαι;

ὅτι νὴ Δί’, ἔφη, οὐ μόνον ἀγαθοὺσ δεῖ τοὺσ ἐξ ἀλλήλων παιδοποιουμένουσ εἶναι, ἀλλὰ καὶ ἀκμάζοντασ τοῖσ σώμασιν. ἢ δοκεῖ σοι ὅμοια τὰ σπέρματα εἶναι τὰ τῶν ἀκμαζόντων τοῖσ τῶν μήπω ἀκμαζόντων ἢ τῶν παρηκμακότων; ἀλλὰ μὰ Δί’, ἔφη, οὐκ εἰκὸσ ὅμοια εἶναι. πότερα οὖν, ἔφη, βελτίω; Δῆλον ὅτι, ἔφη, τὰ τῶν ἀκμαζόντων. τὰ τῶν μὴ ἀκμαζόντων ἄρα οὐ σπουδαῖα; οὐκ εἰκὸσ μὰ Δί’, ἔφη. οὐκοῦν οὕτω γε οὐ δεῖ παιδοποιεῖσθαι; οὐ γὰρ οὖν, ἔφη. οὐκοῦν οἵ γε οὕτω παιδοποιούμενοι ὡσ οὐ δεῖ παιδοποιοῦνται; ἔμοιγε δοκεῖ, ἔφη. τίνεσ οὖν ἄλλοι, ἔφη, κακῶσ ἂν παιδοποιοῖντο, εἴ γε μὴ οὗτοι; ὁμογνωμονῶ σοι, ἔφη, καὶ τοῦτο. τί δέ;

τοὺσ εὖ ποιοῦντασ ἀντευεργετεῖν οὐ πανταχοῦ νόμιμόν ἐστι; νόμιμον, ἔφη· παραβαίνεται δὲ καὶ τοῦτο. οὐκοῦν καὶ οἱ τοῦτο παραβαίνοντεσ δίκην διδόασι, φίλων μὲν ἀγαθῶν ἔρημοι γιγνόμενοι, τοὺσ δὲ μισοῦντασ ἑαυτοὺσ ἀναγκαζόμενοι διώκειν; ἢ οὐχ οἱ μὲν εὖ ποιοῦντεσ τοὺσ χρωμένουσ ἑαυτοῖσ ἀγαθοὶ φίλοι εἰσίν, οἱ δὲ μὴ ἀντευεργετοῦντεσ τοὺσ τοιούτουσ διὰ μὲν τὴν ἀχαριστίαν μισοῦνται ὑπ’ αὐτῶν, διὰ δὲ τὸ μάλιστα λυσιτελεῖν τοῖσ τοιούτοισ χρῆσθαι τούτουσ μάλιστα διώκουσι; νὴ τὸν Δί’, ὦ Σώκρατεσ, ἔφη, θεοῖσ ταῦτα πάντα ἐοίκε· τὸ γὰρ τοὺσ νόμουσ αὐτοὺσ τοῖσ παραβαίνουσι τὰσ τιμωρίασ ἔχειν βελτίονοσ ἢ κατ’ ἄνθρωπον νομοθέτου δοκεῖ μοι εἶναι. πότερον οὖν, ὦ Ἱππία, τοὺσ θεοὺσ ἡγῇ τὰ δίκαια νομοθετεῖν ἢ ἄλλα τῶν δικαίων;

οὐκ ἄλλα μὰ Δί’, ἔφη· σχολῇ γὰρ ἂν ἄλλοσ γέ τισ τὰ δίκαια νομοθετήσειεν, εἰ μὴ θεόσ. καὶ τοῖσ θεοῖσ ἄρα, ὦ Ἱππία, τὸ αὐτὸ δίκαιόν τε καὶ νόμιμον εἶναι ἀρέσκει. τοιαῦτα λέγων τε καὶ πράττων δικαιοτέρουσ ἐποίει τοὺσ πλησιάζοντασ.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION