헬라어 문장 검색 - ΧενοπήΜεμοραβ́4́02́

(크세노폰, Memorabilia, Ἀπομνημονευμάτων Δ, chapter 2)

τοῖσ δὲ νομίζουσι παιδείασ τε τῆσ ἀρίστησ τετυχηκέναι καὶ μέγα φρονοῦσιν ἐπὶ σοφίᾳ ὡσ προσεφέρετο νῦν διηγήσομαι. καταμαθὼν γὰρ Εὐθύδημον τὸν καλὸν γράμματα πολλὰ συνειλεγμένον ποιητῶν τε καὶ σοφιστῶν τῶν εὐδοκιμωτάτων καὶ ἐκ τούτων ἤδη τε νομίζοντα διαφέρειν τῶν ἡλικιωτῶν ἐν σοφίᾳ καὶ μεγάλασ ἐλπίδασ ἔχοντα πάντων διοίσειν τῷ δύνασθαι λέγειν τε καὶ πράττειν, πρῶτον μέν, αἰσθανόμενοσ αὐτὸν διὰ νεότητα οὔπω εἰσ τὴν ἀγορὰν εἰσιόντα, εἰ δέ τι βούλοιτο διαπράξασθαι, καθίζοντα εἰσ ἡνιοποιεῖόν τι τῶν ἐγγὺσ τῆσ ἀγορᾶσ, εἰσ τοῦτο καὶ αὐτὸσ ᾔει τῶν μεθ’ ἑαυτοῦ τινασ ἔχων. καὶ πρῶτον μὲν πυνθανομένου τινὸσ πότερον Θεμιστοκλῆσ διὰ συνουσίαν τινὸσ τῶν σοφῶν ἢ φύσει τοσοῦτον διήνεγκε τῶν πολιτῶν, ὥστε πρὸσ ἐκεῖνον ἀποβλέπειν τὴν πόλιν, ὁπότε σπουδαίου ἀνδρὸσ δεηθείη, ὁ Σωκράτησ βουλόμενοσ κινεῖν τὸν Εὐθύδημον εὐήθεσ ἔφη εἶναι τὸ οἰέσθαι τὰσ μὲν ὀλίγου ἀξίασ τέχνασ μὴ γίγνεσθαι σπουδαίουσ ἄνευ διδασκάλων ἱκανῶν, τὸ δὲ προεστάναι πόλεωσ, πάντων ἔργων μέγιστον ὄν, ἀπὸ ταὐτομάτου παραγίγνεσθαι τοῖσ ἀνθρώποισ.

πάλιν δέ ποτε παρόντοσ τοῦ Εὐθυδήμου, ὁρῶν αὐτὸν ἀποχωροῦντα τῆσ συνεδρίασ καὶ φυλαττόμενον μὴ δόξῃ τὸν Σωκράτην θαυμάζειν ἐπὶ σοφίᾳ, ὅτι μέν, ἔφη, ὦ ἄνδρεσ, Εὐθύδημοσ οὑτοσὶ ἐν ἡλικίᾳ γενόμενοσ, τῆσ πόλεωσ λόγον περί τινοσ προτιθείσησ, οὐκ ἀφέξεται τοῦ συμβουλεύειν, εὔδηλον ἐξ ὧν ἐπιτηδεύει·

δοκεῖ δέ μοι καλὸν προοίμιον τῶν δημηγοριῶν παρασκευάσασθαι φυλαττόμενοσ μὴ δόξῃ μανθάνειν τι παρά του. δῆλον γὰρ ὅτι λέγειν ἀρχόμενοσ ὧδε προοιμιάσεται· παρ’ οὐδενὸσ μὲν πώποτε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, οὐδὲν ἔμαθον, οὐδ’ ἀκούων τινὰσ εἶναι λέγειν τε καὶ πράττειν ἱκανοὺσ ἐζήτησα τούτοισ ἐντυχεῖν, οὐδ’ ἐπεμελήθην τοῦ διδάσκαλόν τινά μοι γενέσθαι τῶν ἐπισταμένων, ἀλλὰ καὶ τἀναντία·

διατετέλεκα γὰρ φεύγων οὐ μόνον τὸ μανθάνειν τι παρά τινοσ, ἀλλὰ καὶ τὸ δόξαι. ὅμωσ δὲ ὅ τι ἂν ἀπὸ ταὐτομάτου ἐπίῃ μοι συμβουλεύσω ὑμῖν. ἁρμόσειε δ’ ἂν οὕτω προοιμιάζεσθαι καὶ τοῖσ βουλομένοισ παρὰ τῆσ πόλεωσ ἰατρικὸν ἔργον λαβεῖν·

ἐπιτήδειόν γ’ ἂν αὐτοῖσ εἰή τοῦ λόγου ἄρχεσθαι ἐντεῦθεν· παρ’ οὐδενὸσ μὲν πώποτε, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, τὴν ἰατρικὴν τέχνην ἔμαθον, οὐδ’ ἐζήτησα διδάσκαλον ἐμαυτῷ γενέσθαι τῶν ἰατρῶν οὐδένα· διατετέλεκα γὰρ φυλαττόμενοσ οὐ μόνον τὸ μαθεῖν τι παρὰ τῶν ἰατρῶν, ἀλλὰ καὶ τὸ δόξαι μεμαθηκέναι τὴν τέχνην ταύτην. ὅμωσ δέ μοι τὸ ἰατρικὸν ἔργον δότε· πειράσομαι γὰρ ἐν ὑμῖν ἀποκινδυνεύων μανθάνειν. πάντεσ οὖν οἱ παρόντεσ ἐγέλασαν ἐπὶ τῷ προοιμίῳ. ἐπεὶ δὲ φανερὸσ ἦν ὁ Εὐθύδημοσ ἤδη μὲν οἷσ ὁ Σωκράτησ λέγοι προσέχων, ἔτι δὲ φυλαττόμενοσ αὐτόσ τι φθέγγεσθαι καὶ νομίζων τῇ σιωπῇ σωφροσύνησ δόξαν περιβάλλεσθαι, τότε ὁ Σωκράτησ βουλόμενοσ αὐτὸν παῦσαι τούτου, θαυμαστὸν γάρ, ἔφη, τί ποτε οἱ βουλόμενοι κιθαρίζειν ἢ αὐλεῖν ἢ ἱππεύειν ἢ ἄλλο τι τῶν τοιούτων ἱκανοὶ γενέσθαι πειρῶνται ὡσ συνεχέστατα ποιεῖν ὅ τι ἂν βούλωνται δυνατοὶ γενέσθαι, καὶ οὐ καθ’ ἑαυτούσ, ἀλλὰ παρὰ τοῖσ ἀρίστοισ δοκοῦσιν εἶναι, πάντα ποιοῦντεσ καὶ ὑπομένοντεσ ἕνεκα τοῦ μηδὲν ἄνευ τῆσ ἐκείνων γνώμησ ποιεῖν, ὡσ οὐκ ἂν ἄλλωσ ἀξιόλογοι γενόμενοι·

τῶν δὲ βουλομένων δυνατῶν γενέσθαι λέγειν τε καὶ πράττειν τὰ πολιτικὰ νομίζουσί τινεσ ἄνευ παρασκευῆσ καὶ ἐπιμελείασ αὐτόματοι ἐξαίφνησ δυνατοὶ ταῦτα ποιεῖν ἔσεσθαι. καίτοι γε τοσούτῳ ταῦτα ἐκείνων δυσκατεργαστότερα φαίνεται, ὅσῳπερ πλειόνων περὶ ταῦτα πραγματευομένων ἐλάττουσ οἱ κατεργαζόμενοι γίγνονται.

δῆλον οὖν ὅτι καὶ ἐπιμελείασ δέονται πλείονοσ καὶ ἰσχυροτέρασ οἱ τούτων ἐφιέμενοι ἢ οἱ ἐκείνων. κατ’ ἀρχὰσ μὲν οὖν ἀκούοντοσ Εὐθυδήμου τοιούτουσ λόγουσ ἔλεγε Σωκράτησ·

ὡσ δ’ ᾔσθετο αὐτὸν ἑτοιμότερον ὑπομένοντα, ὅτε διαλέγοιτο, καὶ προθυμότερον ἀκούοντα, μόνοσ ἦλθεν εἰσ τὸ ἡνιοποιεῖον, παρακαθεζομένου δ’ αὐτῷ τοῦ Εὐθυδήμου, εἰπέ μοι, ἔφη, ὦ Εὐθύδημε, τῷ ὄντι, ὥσπερ ἐγὼ ἀκούω, πολλὰ γράμματα συνῆχασ τῶν λεγομένων σοφῶν ἀνδρῶν γεγονέναι; καὶ ὁ Εὐθύδημοσ, νὴ τὸν Δί’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ· καὶ ἔτι γε συνάγω, ἑώσ ἂν κτήσωμαι ὡσ ἂν δύνωμαι πλεῖστα. νὴ τὴν Ἥραν, ἔφη ὁ Σωκράτησ, ἄγαμαί γέ σου, διότι οὐκ ἀργυρίου καὶ χρυσίου προείλου θησαυροὺσ κεκτῆσθαι μᾶλλον ἢ σοφίασ·

δῆλον γὰρ ὅτι νομίζεισ ἀργύριον καὶ χρυσίον οὐδὲν βελτίουσ ποιεῖν τοὺσ ἀνθρώπουσ, τὰσ δὲ τῶν σοφῶν ἀνδρῶν γνώμασ ἀρετῇ πλουτίζειν τοὺσ κεκτημένουσ. καὶ ὁ Εὐθύδημοσ ἔχαιρεν ἀκούων ταῦτα, νομίζων δοκεῖν τῷ Σωκράτει ὀρθῶσ μετιέναι τὴν σοφίαν. ὁ δὲ καταμαθὼν αὐτὸν ἡσθέντα τῷ ἐπαίνῳ τούτῳ, τί δὲ δὴ βουλόμενοσ ἀγαθὸσ γενέσθαι, ἔφη, ὦ Εὐθύδημε, συλλέγεισ τὰ γράμματα; ἐπεὶ δὲ διεσιώπησεν ὁ Εὐθύδημοσ σκοπῶν ὅ τι ἀποκρίναιτο, πάλιν ὁ Σωκράτησ, ἆρα μὴ ἰατρόσ;

ἔφη· πολλὰ γὰρ καὶ ἰατρῶν ἐστι συγγράμματα. καὶ ὁ Εὐθύδημοσ, μὰ Δί’, ἔφη, οὐκ ἔγωγε. ἀλλὰ μὴ ἀρχιτέκτων βούλει γενέσθαι; γνωμονικοῦ γὰρ ἀνδρὸσ καὶ τοῦτο δεῖ. οὔκουν ἔγωγ’, ἔφη. ἀλλὰ μὴ γεωμέτρησ ἐπιθυμεῖσ, ἔφη, γενέσθαι ἀγαθόσ, ὥσπερ ὁ Θεόδωροσ; οὐδὲ γεωμέτρησ, ἔφη. ἀλλὰ μὴ ἀστρολόγοσ, ἔφη, βούλει γενέσθαι; ὡσ δὲ καὶ τοῦτο ἠρνεῖτο, ἀλλὰ μὴ ῥαψῳδόσ; ἔφη· καὶ γὰρ τὰ Ὁμήρου σέ φασιν ἔπη πάντα κεκτῆσθαι. μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγ’, ἔφη· τοὺσ γάρ τοι ῥαψῳδοὺσ οἶδα τὰ μὲν ἔπη ἀκριβοῦντασ, αὐτοὺσ δὲ πάνυ ἠλιθίουσ ὄντασ. καὶ ὁ Σωκράτησ ἔφη·

οὐ δήπου, ὦ Εὐθύδημε, ταύτησ τῆσ ἀρετῆσ ἐφίεσαι, δι’ ἣν ἄνθρωποι πολιτικοὶ γίγνονται καὶ οἰκονομικοὶ καὶ ἄρχειν ἱκανοὶ καὶ ὠφέλιμοι τοῖσ τε ἄλλοισ ἀνθρώποισ καὶ ἑαυτοῖσ; καὶ ὁ Εὐθύδημοσ, σφόδρα γ’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ταύτησ τῆσ ἀρετῆσ δέομαι. νὴ Δί’, ἔφη ὁ Σωκράτησ, τῆσ καλλίστησ ἀρετῆσ καὶ μεγίστησ ἐφίεσαι τέχνησ· ἔστι γὰρ τῶν βασιλέων αὕτη καὶ καλεῖται βασιλική. ἀτάρ, ἔφη, κατανενόηκασ, εἰ οἱο͂́ν τέ ἐστι μὴ ὄντα δίκαιον ἀγαθὸν ταῦτα γενέσθαι; καὶ μάλα, ἔφη· καὶ οὐχ οἱο͂́ν τέ γε ἄνευ δικαιοσύνησ ἀγαθὸν πολίτην γενέσθαι. τί οὖν;

ἔφη, σὺ δὴ τοῦτο κατείργασαι; οἶμαί γ’, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, οὐδενὸσ ἂν ἧττον φανῆναι δίκαιοσ. ἆρ’ οὖν, ἔφη, τῶν δικαίων ἐστὶν ἔργα ὥσπερ τῶν τεκτόνων; ἔστι μέντοι, ἔφη. ἆρ’ οὖν, ἔφη, ὥσπερ οἱ τέκτονεσ ἔχουσι τὰ ἑαυτῶν ἔργα ἐπιδεῖξαι, οὕτωσ οἱ δίκαιοι τὰ αὑτῶν ἔχοιεν ἂν ἐξηγήσασθαι; μὴ οὖν, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ, οὐ δύναμαι ἐγὼ τὰ τῆσ δικαιοσύνησ ἔργα ἐξηγήσασθαι; καὶ νὴ Δί’ ἔγωγε τὰ τῆσ ἀδικίασ· ἐπεὶ οὐκ ὀλίγα ἔστι καθ’ ἑκάστην ἡμέραν τοιαῦτα ὁρᾶν τε καὶ ἀκούειν. βούλει οὖν, ἔφη ὁ Σωκράτησ, γράψωμεν ἐνταυθοῖ μὲν δέλτα, ἐνταυθοῖ δὲ ἄλφα, εἶτα ὅ τι μὲν ἂν δοκῇ ἡμῖν τῆσ δικαιοσύνησ ἔργον εἶναι, πρὸσ τὸ δέλτα τιθῶμεν, ὅ τι δ’ ἂν τῆσ ἀδικίασ, πρὸσ τὸ ἄλφα;

εἴ τί σοι δοκεῖ, ἔφη, προσδεῖν τούτων, ποίει ταῦτα. καὶ ὁ Σωκράτησ γράψασ ὥσπερ εἶπεν, οὐκοῦν, ἔφη, ἔστιν ἐν ἀνθρώποισ ψεύδεσθαι; ἔστι μέντοι, ἔφη.

ποτέρωσε οὖν, ἔφη, θῶμεν τοῦτο; Δῆλον, ἔφη, ὅτι πρὸσ τὴν ἀδικίαν. οὐκοῦν, ἔφη, καὶ ἐξαπατᾶν ἔστι; καὶ μάλα, ἔφη. τοῦτο οὖν ποτέρωσε θῶμεν; καὶ τοῦτο δῆλον ὅτι, ἔφη, πρὸσ τὴν ἀδικίαν. τί δὲ τὸ κακουργεῖν; καὶ τοῦτο, ἔφη. τὸ δὲ ἀνδραποδίζεσθαι; καὶ τοῦτο. πρὸσ δὲ τῇ δικαιοσύνῃ οὐδὲν ἡμῖν τούτων κείσεται, ὦ Εὐθύδημε; δεινὸν γὰρ ἂν εἰή, ἔφη.

τί δ’; ἐάν τισ στρατηγὸσ αἱρεθεὶσ ἄδικόν τε καὶ ἐχθρὰν πόλιν ἐξανδραποδίσηται, φήσομεν τοῦτον ἀδικεῖν; οὐ δῆτα, ἔφη. δίκαια δὲ ποιεῖν οὐ φήσομεν; καὶ μάλα. τί δ’; ἐὰν ἐξαπατᾷ πολεμῶν αὐτοῖσ; δίκαιον, ἔφη, καὶ τοῦτο. ἐὰν δὲ κλέπτῃ τε καὶ ἁρπάζῃ τὰ τούτων, οὐ δίκαια ποιήσει; καὶ μάλα, ἔφη· ἀλλ’ ἐγώ σε τὸ πρῶτον ὑπελάμβανον πρὸσ τοὺσ φίλουσ μόνον ταῦτα ἐρωτᾶν. οὐκοῦν, ἔφη, ὅσα πρὸσ τῇ ἀδικίᾳ ἐθήκαμεν, ταῦτα καὶ πρὸσ τῇ δικαιοσύνῃ θετέον ἂν εἰή; ἐοίκεν, ἔφη.

βούλει οὖν, ἔφη, ταῦτα οὕτω θέντεσ διορισώμεθα πάλιν πρὸσ μὲν τοὺσ πολεμίουσ δίκαιον εἶναι τὰ τοιαῦτα ποιεῖν, πρὸσ δὲ τοὺσ φίλουσ ἄδικον, ἀλλὰ δεῖν πρόσ γε τούτουσ ὡσ ἁπλούστατον εἶναι; πάνυ μὲν οὖν, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ.

τί οὖν; ἔφη ὁ Σωκράτησ, ἐάν τισ στρατηγὸσ ὁρῶν ἀθύμωσ ἔχον τὸ στράτευμα ψευσάμενοσ φήσῃ συμμάχουσ προσιέναι καὶ τῷ ψεύδει τούτῳ παύσῃ τῆσ ἀθυμίασ τοὺσ στρατιώτασ, ποτέρωθι τὴν ἀπάτην ταύτην θήσομεν; δοκεῖ μοι, ἔφη, πρὸσ τὴν δικαιοσύνην. ἐὰν δέ τισ υἱὸν ἑαυτοῦ δεόμενον φαρμακείασ καὶ μὴ προσιέμενον φάρμακον ἐξαπατήσασ ὡσ σιτίον τὸ φάρμακον δῷ καὶ τῷ ψεύδει χρησάμενοσ οὕτωσ ὑγιᾶ ποιήσῃ, ταύτην αὖ τὴν ἀπάτην ποῖ θετέον; δοκεῖ μοι, ἔφη, καὶ ταύτην εἰσ τὸ αὐτό. τί δ’; ἐάν τισ, ἐν ἀθυμίᾳ ὄντοσ φίλου, δείσασ μὴ διαχρήσηται ἑαυτόν, κλέψῃ ἢ ἁρπάσῃ ἢ ξίφοσ ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον, τοῦτο αὖ ποτέρωσε θετέον; καὶ τοῦτο νὴ Δί’, ἔφη, πρὸσ τὴν δικαιοσύνην. λέγεισ, ἔφη, σὺ οὐδὲ πρὸσ τοὺσ φίλουσ ἅπαντα δεῖν ἁπλοίζεσθαι;

μὰ Δί’ οὐ δῆτα, ἔφη· ἀλλὰ μετατίθεμαι τὰ εἰρημένα, εἴπερ ἔξεστι. δεῖ γέ τοι, ἔφη ὁ Σωκράτησ, ἐξεῖναι πολὺ μᾶλλον ἢ μὴ ὀρθῶσ τιθέναι. τῶν δὲ δὴ τοὺσ φίλουσ ἐξαπατώντων ἐπὶ βλάβῃ, ἵνα μηδὲ τοῦτο παραλίπωμεν ἄσκεπτον, πότεροσ ἀδικώτερόσ ἐστιν, ὁ ἑκὼν ἢ ὁ ἄκων;

ἀλλ’, ὦ Σώκρατεσ, οὐκέτι μὲν ἔγωγε πιστεύω οἷσ ἀποκρίνομαι· καὶ γὰρ τὰ πρόσθεν πάντα νῦν ἄλλωσ ἔχειν δοκεῖ μοι, ἢ ὡσ ἐγὼ τότε ᾤμην· ὅμωσ δὲ εἰρήσθω μοι ἀδικώτερον εἶναι τὸν ἑκόντα ψευδόμενον τοῦ ἄκοντοσ. δοκεῖ δέ σοι μάθησισ καὶ ἐπιστήμη τοῦ δικαίου εἶναι ὥσπερ τῶν γραμμάτων;

ἔμοιγε. πότερον δὲ γραμματικώτερον κρίνεισ, ὃσ ἂν ἑκὼν μὴ ὀρθῶσ γράφῃ καὶ ἀναγιγνώσκῃ ἢ ὃσ ἂν ἄκων; ὃσ ἂν ἑκών, ἔγωγε· δύναιτο γὰρ ἄν, ὁπότε βούλοιτο, καὶ ὀρθῶσ αὐτὰ ποιεῖν. οὐκοῦν ὁ μὲν ἑκὼν μὴ ὀρθῶσ γράφων γραμματικὸσ ἂν εἰή, ὁ δὲ ἄκων ἀγράμματοσ; πῶσ γὰρ οὔ; τὰ δίκαια δὲ πότερον ὁ ἑκὼν ψευδόμενοσ καὶ ἐξαπατῶν οἶδεν ἢ ὁ ἄκων; Δῆλον ὅτι ὁ ἑκών. οὐκοῦν γραμματικώτερον μὲν τὸν ἐπιστάμενον γράμματα τοῦ μὴ ἐπισταμένου φῂσ εἶναι; ναί. δικαιότερον δὲ τὸν ἐπιστάμενον τὰ δίκαια τοῦ μὴ ἐπισταμένου; φαίνομαι· δοκῶ δέ μοι καὶ ταῦτα οὐκ οἶδ’ ὅπωσ λέγειν. τί δὲ δή, ὃσ ἂν βουλόμενοσ τἀληθῆ λέγειν μηδέποτε τὰ αὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν λέγῃ, ἀλλ’ ὁδόν τε φράζων τὴν αὐτὴν τοτὲ μὲν πρὸσ ἑώ, τοτὲ δὲ πρὸσ ἑσπέραν φράζῃ, καὶ λογισμὸν ἀποφαινόμενοσ τὸν αὐτὸν τοτὲ μὲν πλείω, τοτὲ δ’ ἐλάττω ἀποφαίνηται, τί σοι δοκεῖ ὁ τοιοῦτοσ;

Δῆλοσ νὴ Δί’ εἶναι ὅτι ἃ ᾤετο εἰδέναι οὐκ οἶδεν. οἶσθα δέ τινασ ἀνδραποδώδεισ καλουμένουσ;

ἔγωγε. πότερον διὰ σοφίαν ἢ δι’ ἀμαθίαν; Δῆλον ὅτι δι’ ἀμαθίαν. ἆρ’ οὖν διὰ τὴν τοῦ χαλκεύειν ἀμαθίαν τοῦ ὀνόματοσ τούτου τυγχάνουσιν; οὐ δῆτα. ἀλλ’ ἄρα διὰ τὴν τοῦ τεκταίνεσθαι; οὐδὲ διὰ ταύτην. ἀλλὰ διὰ τὴν τοῦ σκυτεύειν; οὐδὲ δι’ ἓν τούτων, ἔφη, ἀλλὰ καὶ τοὐναντίον· οἱ γὰρ πλεῖστοι τῶν γε τὰ τοιαῦτα ἐπισταμένων ἀνδραποδώδεισ εἰσίν. ἆρ’ οὖν τῶν τὰ καλὰ καὶ ἀγαθὰ καὶ δίκαια μὴ εἰδότων τὸ ὄνομα τοῦτ’ ἐστίν; ἔμοιγε δοκεῖ, ἔφη.

οὐκοῦν δεῖ παντὶ τρόπῳ διατειναμένουσ φεύγειν ὅπωσ μὴ ἀνδράποδα ὦμεν. ἀλλὰ νὴ τοὺσ θεούσ, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, πάνυ ᾤμην φιλοσοφεῖν φιλοσοφίαν δι’ ἧσ ἂν μάλιστα ἐνόμιζον παιδευθῆναι τὰ προσήκοντα ἀνδρὶ καλοκαγαθίασ ὀρεγομένῳ· νῦν δὲ πῶσ οἰεί με ἀθύμωσ ἔχειν, ὁρῶντα ἐμαυτὸν διὰ μὲν τὰ προπεπονημένα οὐδὲ τὸ ἐρωτώμενον ἀποκρίνεσθαι δυνάμενον ὑπὲρ ὧν μάλιστα χρὴ εἰδέναι, ἄλλην δὲ ὁδὸν οὐδεμίαν ἔχοντα ἣν ἂν πορευόμενοσ βελτίων γενοίμην; καὶ ὁ Σωκράτησ, εἰπέ μοι, ἔφη, ὦ Εὐθύδημε·

εἰσ Δελφοὺσ δὲ ἤδη πώποτε ἀφίκου; καὶ δίσ γε νὴ Δί’, ἔφη. κατέμαθεσ οὖν πρὸσ τῷ ναῷ που γεγραμμένον τὸ γνῶθι σαυτόν; ἔγωγε. πότερον οὖν οὐδέν σοι τοῦ γράμματοσ ἐμέλησεν ἢ προσέσχεσ τε καὶ ἐπεχείρησασ σαυτὸν ἐπισκοπεῖν ὅστισ εἰήσ; μὰ Δί’ οὐ δῆτα, ἔφη· καὶ γὰρ δὴ πάνυ τοῦτό γε ᾤμην εἰδέναι· σχολῇ γὰρ ἂν ἄλλο τι ᾔδειν, εἴ γε μηδ’ ἐμαυτὸν ἐγίγνωσκον. πότερα δέ σοι δοκεῖ γιγνώσκειν ἑαυτόν, ὅστισ τοὔνομα τὸ ἑαυτοῦ μόνον οἶδεν, ἢ ὅστισ, ὥσπερ οἱ τοὺσ ἵππουσ ὠνούμενοι οὐ πρότερον οἰόνται γιγνώσκειν ὃν ἂν βούλωνται γνῶναι, πρὶν ἂν ἐπισκέψωνται πότερον εὐπειθήσ ἐστιν ἢ δυσπειθήσ, καὶ πότερον ἰσχυρὸσ ἢ ἀσθενήσ, καὶ πότερον ταχὺσ ἢ βραδύσ, καὶ τἆλλα τὰ πρὸσ τὴν τοῦ ἵππου χρείαν ἐπιτήδειά τε καὶ ἀνεπιτήδεια ὅπωσ ἔχει, οὕτωσ ἑαυτὸν ἐπισκεψάμενοσ, ὁποῖόσ ἐστι πρὸσ τὴν ἀνθρωπίνην χρείαν, ἔγνωκε τὴν αὑτοῦ δύναμιν;

οὕτωσ ἔμοιγε δοκεῖ, ἔφη, ὁ μὴ εἰδὼσ τὴν αὑτοῦ δύναμιν ἀγνοεῖν ἑαυτόν. ἐκεῖνο δὲ οὐ φανερόν, ἔφη, ὅτι διὰ μὲν τὸ εἰδέναι ἑαυτοὺσ πλεῖστα ἀγαθὰ πάσχουσιν ἄνθρωποι, διὰ δὲ τὸ ἐψεῦσθαι ἑαυτῶν πλεῖστα κακά;

οἱ μὲν γὰρ εἰδότεσ ἑαυτοὺσ τά τε ἐπιτήδεια ἑαυτοῖσ ἴσασι καὶ διαγιγνώσκουσιν ἅ τε δύνανται καὶ ἃ μή· καὶ ἃ μὲν ἐπίστανται πράττοντεσ πορίζονταί τε ὧν δέονται καὶ εὖ πράττουσιν, ὧν δὲ μὴ ἐπίστανται ἀπεχόμενοι ἀναμάρτητοι γίγνονται καὶ διαφεύγουσι τὸ κακῶσ πράττειν· διὰ τοῦτο δὲ καὶ τοὺσ ἄλλουσ ἀνθρώπουσ δυνάμενοι δοκιμάζειν καὶ διὰ τῆσ τῶν ἄλλων χρείασ τά τε ἀγαθὰ πορίζονται καὶ τὰ κακὰ φυλάττονται. οἱ δὲ μὴ εἰδότεσ, ἀλλὰ διεψευσμένοι τῆσ ἑαυτῶν δυνάμεωσ, πρόσ τε τοὺσ ἄλλουσ ἀνθρώπουσ καὶ τἆλλα ἀνθρώπινα πράγματα ὁμοίωσ διάκεινται, καὶ οὔτε ὧν δέονται ἴσασιν οὔτε ὅ τι πράττουσιν οὔτε οἷσ χρῶνται, ἀλλὰ πάντων τούτων διαμαρτάνοντεσ τῶν τε ἀγαθῶν ἀποτυγχάνουσι καὶ τοῖσ κακοῖσ περιπίπτουσι.

καὶ οἱ μὲν εἰδότεσ ὅ τι ποιοῦσιν, ἐπιτυγχάνοντεσ ὧν πράττουσιν, εὔδοξοί τε καὶ τίμιοι γίγνονται·

καὶ οἵ τε ὅμοιοι τούτοισ ἡδέωσ χρῶνται, οἵ τε ἀποτυγχάνοντεσ τῶν πραγμάτων ἐπιθυμοῦσι τούτουσ ὑπὲρ αὑτῶν βουλεύεσθαι, καὶ προί̈στασθαί γε αὑτῶν τούτουσ, καὶ τὰσ ἐλπίδασ τῶν ἀγαθῶν ἐν τούτοισ ἔχουσι, καὶ διὰ πάντα ταῦτα πάντων μάλιστα τούτουσ ἀγαπῶσιν. οἱ δὲ μὴ εἰδότεσ ὅ τι ποιοῦσι, κακῶσ τε αἱρούμενοι καὶ οἷσ ἂν ἐπιχειρήσωσιν ἀποτυγχάνοντεσ, οὐ μόνον ἐν αὐτοῖσ τούτοισ ζημιοῦνταί τε καὶ κολάζονται, ἀλλὰ καὶ ἀδοξοῦσι διὰ ταῦτα καὶ καταγέλαστοι γίγνονται καὶ καταφρονούμενοι καὶ ἀτιμαζόμενοι ζῶσιν.

ὁρᾷσ δὲ καὶ τῶν πόλεων ὅτι ὅσαι ἂν ἀγνοήσασαι τὴν ἑαυτῶν δύναμιν κρείττοσι πολεμήσωσιν, αἱ μὲν ἀνάστατοι γίγνονται, αἱ δ’ ἐξ ἐλευθέρων δοῦλαι. καὶ ὁ Εὐθύδημοσ, ὡσ πάνυ μοι δοκοῦν, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, περὶ πολλοῦ ποιητέον εἶναι τὸ ἑαυτὸν γιγνώσκειν, οὕτωσ ἴσθι·

ὁπόθεν δὲ χρὴ ἄρξασθαι ἐπισκοπεῖν ἑαυτόν, τοῦτο πρὸσ σὲ ἀποβλέπω εἴ μοι ἐθελήσαισ ἂν ἐξηγήσασθαι. οὐκοῦν, ἔφη ὁ Σωκράτησ, τὰ μὲν ἀγαθὰ καὶ τὰ κακὰ ὁποῖά ἐστι πάντωσ που γιγνώσκεισ;

νὴ Δί’, ἔφη, εἰ γὰρ μηδὲ ταῦτα οἶδα, καὶ τῶν ἀνδραπόδων φαυλότεροσ ἂν εἰήν. ἴθι δή, ἔφη, καὶ ἐμοὶ ἐξήγησαι αὐτά. ἀλλ’ οὐ χαλεπόν, ἔφη· πρῶτον μὲν γὰρ αὐτὸ τὸ ὑγιαίνειν ἀγαθὸν εἶναι νομίζω, τὸ δὲ νοσεῖν κακόν· ἔπειτα καὶ τὰ αἴτια ἑκατέρου αὐτῶν καὶ ποτὰ καὶ βρωτὰ καὶ ἐπιτηδεύματα τὰ μὲν πρὸσ τὸ ὑγιαίνειν φέροντα ἀγαθά, τὰ δὲ πρὸσ τὸ νοσεῖν κακά. οὐκοῦν, ἔφη, καὶ τὸ ὑγιαίνειν καὶ τὸ νοσεῖν, ὅταν μὲν ἀγαθοῦ τινοσ αἴτια γίγνηται, ἀγαθὰ ἂν εἰή, ὅταν δὲ κακοῦ, κακά.

πότε δ’ ἄν, ἔφη, τὸ μὲν ὑγιαίνειν κακοῦ αἴτιον γένοιτο, τὸ δὲ νοσεῖν ἀγαθοῦ; ὅταν νὴ Δί’, ἔφη, στρατείασ τε αἰσχρᾶσ καὶ ναυτιλίασ βλαβερᾶσ καὶ ἄλλων πολλῶν τοιούτων οἱ μὲν διὰ ῥώμην μετασχόντεσ ἀπόλωνται, οἱ δὲ δι’ ἀσθένειαν ἀπολειφθέντεσ σωθῶσιν. ἀληθῆ λέγεισ· ἀλλ’ ὁρᾷσ, ἔφη, ὅτι καὶ τῶν ὠφελίμων οἱ μὲν διὰ ῥώμην μετέχουσιν, οἱ δὲ δι’ ἀσθένειαν ἀπολείπονται. ταῦτα οὖν, ἔφη, ποτὲ μὲν ὠφελοῦντα, ποτὲ δὲ βλάπτοντα, μᾶλλον ἀγαθὰ ἢ κακά ἐστιν; οὐδὲν μὰ Δία φαίνεται κατά γε τοῦτον τὸν λόγον. ἀλλ’ ἥ γέ τοι σοφία, ὦ Σώκρατεσ, ἀναμφισβητήτωσ ἀγαθόν ἐστι·

ποῖον γὰρ ἄν τισ πρᾶγμα οὐ βέλτιον πράττοι σοφὸσ ὢν ἢ ἀμαθήσ; τί δέ; τὸν Δαίδαλον, ἔφη, οὐκ ἀκήκοασ ὅτι ληφθεὶσ ὑπὸ Μίνω διὰ τὴν σοφίαν ἠναγκάζετο ἐκείνῳ δουλεύειν καὶ τῆσ τε πατρίδοσ ἅμα καὶ τῆσ ἐλευθερίασ ἐστερήθη καὶ ἐπιχειρῶν ἀποδιδράσκειν μετὰ τοῦ υἱοῦ τόν τε παῖδα ἀπώλεσε καὶ αὐτὸσ οὐκ ἐδυνήθη σωθῆναι, ἀλλ’ ἀπενεχθεὶσ εἰσ τοὺσ βαρβάρουσ πάλιν ἐκεῖ ἐδούλευε; λέγεται νὴ Δί’, ἔφη, ταῦτα. τὰ δὲ Παλαμήδουσ οὐκ ἀκήκοασ πάθη; τοῦτον γὰρ δὴ πάντεσ ὑμνοῦσιν ὡσ διὰ σοφίαν φθονηθεὶσ ὑπὸ τοῦ Ὀδυσσέωσ ἀπόλλυται. λέγεται καὶ ταῦτα, ἔφη. ἄλλουσ δὲ πόσουσ οἰεί διὰ σοφίαν ἀνασπάστουσ πρὸσ βασιλέα γεγονέναι καὶ ἐκεῖ δουλεύειν; κινδυνεύει, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ἀναμφιλογώτατον ἀγαθὸν εἶναι τὸ εὐδαιμονεῖν.

εἴ γε μή τισ αὐτό, ἔφη, ὦ Εὐθύδημε, ἐξ ἀμφιλόγων ἀγαθῶν συντιθείη. τί δ’ ἄν, ἔφη, τῶν εὐδαιμονικῶν ἀμφίλογον εἰή; οὐδέν, ἔφη, εἴ γε μὴ προσθήσομεν αὐτῷ κάλλοσ ἢ ἰσχὺν ἢ πλοῦτον ἢ δόξαν ἢ καί τι ἄλλο τῶν τοιούτων. ἀλλὰ νὴ Δία προσθήσομεν, ἔφη· πῶσ γὰρ ἄν τισ ἄνευ τούτων εὐδαιμονοίη; νὴ Δί’, ἔφη, προσθήσομεν ἄρα, ἐξ ὧν πολλὰ καὶ χαλεπὰ συμβαίνει τοῖσ ἀνθρώποισ·

πολλοὶ μὲν γὰρ διὰ τὸ κάλλοσ ὑπὸ τῶν ἐπὶ τοῖσ ὡραίοισ παρακεκινηκότων διαφθείρονται, πολλοὶ δὲ διὰ τὴν ἰσχὺν μείζοσιν ἔργοισ ἐπιχειροῦντεσ οὐ μικροῖσ κακοῖσ περιπίπτουσι, πολλοὶ δὲ διὰ τὸν πλοῦτον διαθρυπτόμενοί τε καὶ ἐπιβουλευόμενοι ἀπόλλυνται, πολλοὶ δὲ διὰ δόξαν καὶ πολιτικὴν δύναμιν μεγάλα κακὰ πεπόνθασιν. ἀλλὰ μήν, ἔφη, εἴ γε μηδὲ τὸ εὐδαιμονεῖν ἐπαινῶν ὀρθῶσ λέγω, ὁμολογῶ μηδ’ ὅ τι πρὸσ τοὺσ θεοὺσ εὔχεσθαι χρὴ εἰδέναι.

ἀλλὰ ταῦτα μέν, ἔφη ὁ Σωκράτησ, ἴσωσ διὰ τὸ σφόδρα πιστεύειν εἰδέναι οὐδ’ ἔσκεψαι· ἐπεὶ δὲ πόλεωσ δημοκρατουμένησ παρασκευάζῃ προεστάναι, δῆλον ὅτι δημοκρατίαν γε οἶσθα τί ἐστι. πάντωσ δήπου, ἔφη.

δοκεῖ οὖν σοι δυνατὸν εἶναι δημοκρατίαν εἰδέναι μὴ εἰδότα δῆμον; μὰ Δί’ οὐκ ἔμοιγε. καὶ δῆμον ἄρ’ οἶσθα τί ἐστιν; οἶμαι ἔγωγε. καὶ τί νομίζεισ δῆμον εἶναι; τοὺσ πένητασ τῶν πολιτῶν ἔγωγε. καὶ τοὺσ πένητασ ἄρα οἶσθα; πῶσ γὰρ οὔ; ἆρ’ οὖν καὶ τοὺσ πλουσίουσ οἶσθα; οὐδέν γε ἧττον ἢ καὶ τοὺσ πένητασ. ποίουσ δὲ πένητασ καὶ ποίουσ πλουσίουσ καλεῖσ; τοὺσ μέν, οἶμαι, μὴ ἱκανὰ ἔχοντασ εἰσ ἃ δεῖ τελεῖν πένητασ, τοὺσ δὲ πλείω τῶν ἱκανῶν πλουσίουσ. καταμεμάθηκασ οὖν ὅτι ἐνίοισ μὲν πάνυ ὀλίγα ἔχουσιν οὐ μόνον ἀρκεῖ ταῦτα, ἀλλὰ καὶ περιποιοῦνται ἀπ’ αὐτῶν, ἐνίοισ δὲ πάνυ πολλὰ οὐχ ἱκανά ἐστι;

καὶ νὴ Δί’, ἔφη ὁ Εὐθύδημοσ, ὀρθῶσ γάρ με ἀναμιμνῄσκεισ, οἶδα γὰρ καὶ τυράννουσ τινάσ, οἳ δι’ ἔνδειαν ὥσπερ οἱ ἀπορώτατοι ἀναγκάζονται ἀδικεῖν. οὐκοῦν, ἔφη ὁ Σωκράτησ, εἴ γε ταῦτα οὕτωσ ἔχει, τοὺσ μὲν τυράννουσ εἰσ τὸν δῆμον θήσομεν, τοὺσ δὲ ὀλίγα κεκτημένουσ, ἐὰν οἰκονομικοὶ ὦσιν, εἰσ τοὺσ πλουσίουσ.

καὶ ὁ Εὐθύδημοσ ἔφη· ἀναγκάζει με καὶ ταῦτα ὁμολογεῖν δῆλον ὅτι ἡ ἐμὴ φαυλότησ· καὶ φροντίζω μὴ κράτιστον ᾖ μοι σιγᾶν· κινδυνεύω γὰρ ἁπλῶσ οὐδὲν εἰδέναι. καὶ πάνυ ἀθύμωσ ἔχων ἀπῆλθε καὶ καταφρονήσασ ἑαυτοῦ καὶ νομίσασ τῷ ὄντι ἀνδράποδον εἶναι. πολλοὶ μὲν οὖν τῶν οὕτω διατεθέντων ὑπὸ Σωκράτουσ οὐκέτι αὐτῷ προσῇσαν, οὓσ καὶ βλακοτέρουσ ἐνόμιζεν·

ὁ δὲ Εὐθύδημοσ ὑπέλαβεν οὐκ ἂν ἄλλωσ ἀνὴρ ἀξιόλογοσ γενέσθαι, εἰ μὴ ὅτι μάλιστα Σωκράτει συνείη· καὶ οὐκ ἀπελείπετο ἔτι αὐτοῦ, εἰ μή τι ἀναγκαῖον εἰή· ἔνια δὲ καὶ ἐμιμεῖτο ὧν ἐκεῖνοσ ἐπετήδευεν. ὁ δ’, ὡσ ἔγνω αὐτὸν οὕτωσ ἔχοντα, ἥκιστα μὲν διετάραττεν, ἁπλούστατα δὲ καὶ σαφέστατα ἐξηγεῖτο ἅ τε ἐνόμιζεν εἰδέναι δεῖν καὶ ἐπιτηδεύειν κράτιστα εἶναι.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Xenophon, Memorabilia, Ἀπομνημονευμάτων Δ, chapter 2

(크세노폰, Memorabilia, Ἀπομνημονευμάτων Δ, chapter 2)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION