헬라어 문장 검색 - ΠλατόΛαωσΓρέ12́

(플라톤, Laws, book 12)

πάσχειν ἢ ἀποτίνειν, ἐὰν ὄφλῃ. κλοπὴ μὲν χρημάτων ἀνελεύθερον, ἁρπαγὴ δὲ ἀναίσχυντον·

τῶν Διὸσ δὲ ὑέων οὐδεὶσ οὔτε δόλοισ οὔτε βίᾳ χαίρων ἐπιτετήδευκεν τούτοιν οὐδέτερον. μηδεὶσ οὖν ὑπὸ ποιητῶν μηδ’ ἄλλωσ ὑπό τινων μυθολόγων πλημμελῶν περὶ τὰ τοιαῦτα ἐξαπατώμενοσ ἀναπειθέσθω, καὶ κλέπτων ἢ βιαζόμενοσ οἰέσθω μηδὲν αἰσχρὸν ποιεῖν ἀλλ’ ἅπερ αὐτοὶ θεοὶ δρῶσιν· οὔτε γὰρ ἀληθὲσ οὔτ’ εἰκόσ, ἀλλ’ ὅσ τι δρᾷ τοιοῦτον παρανόμωσ, οὔτε θεὸσ οὔτε παῖσ ἐστίν ποτε θεῶν, ταῦτα δὲ νομοθέτῃ μᾶλλον προσήκει γιγνώσκειν ἢ ποιηταῖσ σύμπασιν. ὁ μὲν οὖν πεισθεὶσ ἡμῶν τῷ λόγῳ εὐτυχεῖ τε καὶ εἰσ χρόνον ἅπαντα εὐτυχοῖ, ὁ δὲ ἀπιστήσασ τὸ μετὰ ταῦτα τοιῷδέ τινι μαχέσθω νόμῳ·

ἐάν τίσ τι κλέπτῃ δημόσιον μέγα ἢ καὶ σμικρόν, τῆσ αὐτῆσ δίκησ δεῖ. μικρόν τι γὰρ ὁ κλέπτων ἔρωτι μὲν ταὐτῷ, δυνάμει δὲ ἐλάττονι κέκλοφεν, ὅ τε τὸ μεῖζον κινῶν οὐ καταθέμενοσ ὅλον ἀδικεῖ· δίκησ οὖν οὐδέτερον οὐδετέρου ἐλάττονοσ ἕνεκα μεγέθουσ τοῦ κλέμματοσ ὁ νόμοσ ἀξιοῖ ζημιοῦν, ἀλλὰ τῷ τὸν μὲν ἴσωσ ἂν ἰάσιμον ἔτ’ εἶναι, τὸν δ’ ἀνίατον.

ξένον μὲν δὴ τῶν δημοσίων ἢ δοῦλον ἄν τίσ τι κλέπτοντα ἐν δικαστηρίῳ ἕλῃ, ὡσ ἰασίμῳ ἐκ τῶν εἰκότων ὄντι, τί χρὴ παθεῖν ἢ τίνα ζημίαν ἀποτίνειν αὐτὸν ἡ κρίσισ γιγνέσθω· τὸν δὲ ἀστὸν καὶ τεθραμμένον ὡσ ἔσται τεθραμμένοσ, ἂν πατρίδα συλῶν ἢ βιαζόμενοσ ἁλίσκηται, ἐάντ’ ἐπ’ αὐτοφώρῳ ἐάντε μή, σχεδὸν ὡσ ἀνίατον ὄντα θανάτῳ ζημιοῦν.

αὐτὸν ἐφ’ αὑτοῦ τι κατὰ μόνασ δρᾶν, ἀλλ’ ἔν τε πολέμῳ παντὶ καὶ ἐν εἰρήνῃ πάσῃ πρὸσ τὸν ἄρχοντα ἀεὶ βλέποντα καὶ συνεπόμενον ζῆν, καὶ τὰ βραχύταθ’ ὑπ’ ἐκείνου κυβερνώμενον, οἱο͂ν ἑστάναι θ’ ὅταν ἐπιτάττῃ τισ καὶ πορεύεσθαι καὶ γυμνάζεσθαι καὶ λοῦσθαι καὶ σιτεῖσθαι καὶ ἐγείρεσθαι νύκτωρ εἴσ τε φυλακὰσ καὶ παραγγέλσεισ, καὶ ἐν αὐτοῖσ τοῖσ κινδύνοισ μήτε τινὰ διώκειν μήθ’ ὑποχωρεῖν ἄλλῳ ἄνευ τῆσ τῶν ἀρχόντων δηλώσεωσ, ἑνί τε λόγῳ τὸ χωρίσ τι τῶν ἄλλων πράττειν διδάξαι τὴν ψυχὴν ἔθεσι μήτε γιγνώσκειν μήτ’ ἐπίστασθαι τὸ παράπαν, ἀλλ’ ἁθρόον ἀεὶ καὶ ἅμα καὶ κοινὸν τὸν βίον ὅτι μάλιστα πᾶσι πάντων γίγνεσθαι ‐ τούτου γὰρ οὔτ’ ἔστιν οὔτε ποτὲ μὴ γένηται κρεῖττον οὔτε ἄμεινον οὔτε τεχνικώτερον εἰσ σωτηρίαν τὴν κατὰ πόλεμον καὶ νίκην ‐ τοῦτο ἐν εἰρήνῃ μελετητέον εὐθὺσ ἐκ τῶν παίδων, ἄρχειν τε ἄλλων ἄρχεσθαί θ’ ὑφ’ ἑτέρων·

τὴν δ’ ἀναρχίαν ἐξαιρετέον ἐκ παντὸσ τοῦ βίου ἁπάντων τῶν ἀνθρώπων τε καὶ τῶν ὑπ’ ἀνθρώπουσ θηρίων.

καὶ δὴ καὶ χορείασ πάσασ εἰσ τὰσ ἀριστείασ τὰσ κατὰ πόλεμον βλεπούσασ χορεύειν, καὶ ὅλην εὐκολίαν τε καὶ εὐχέρειαν ἐπιτηδεύειν τῶν αὐτῶν εἵνεκα, καρτερήσεισ τε αὖ σίτων καὶ ποτῶν καὶ χειμώνων καὶ τῶν ἐναντίων καὶ κοίτησ σκληρᾶσ, καὶ τὸ μέγιστον, τὴν τῆσ κεφαλῆσ καὶ ποδῶν δύναμιν μὴ διαφθείρειν τῇ τῶν ἀλλοτρίων σκεπασμάτων περικαλυφῇ, τὴν τῶν οἰκείων ἀπολλύντασ πίλων τε καὶ ὑποδημάτων γένεσιν καὶ φύσιν·

ταῦτα γὰρ ἀκρωτήρια ὄντα σῳζόμενά τε ἔχει μεγίστην δύναμιν παντὸσ τοῦ σώματοσ καὶ τοὐναντίον ἐναντίωσ, καὶ τὸ μὲν ὑπηρετικώτατον ἅπαντι τῷ σώματι, τὸ δὲ ἀρχικώτατον, ἔχον τὰσ κυρίασ ἁπάσασ αἰσθήσεισ αὐτοῦ φύσει.

ἔπαινον μὲν δὴ τοῦτον ἀκούειν τὸν νέον χρῆν δοκεῖν πολεμικοῦ περὶ βίου, νόμουσ δ’ αὖ τούσδε·

Στρατεύεσθαι τὸν καταλεγέντα ἢ τὸν ἐν μέρει τινὶ τεταγμένον. ἐὰν δέ τισ ἐκλείπῃ τινὶ κάκῃ μὴ στρατηγῶν ἀφέντων, γραφὰσ ἀστρατείασ εἶναι πρὸσ τοὺσ πολεμικοὺσ ἄρχοντασ, ὅταν ἔλθωσιν ἀπὸ στρατοπέδου, δικάζειν δὲ τοὺσ στρατεύσαντασ ἑκάστουσ χωρίσ, ὁπλίτασ τε καὶ ἱππέασ καὶ τἆλλα ἐμπολέμια ἕκαστα ὡσαύτωσ, καὶ εἰσάγειν ὁπλίτασ μὲν εἰσ τοὺσ ὁπλίτασ, ἱππέασ δὲ εἰσ τοὺσ ἱππέασ καὶ τοὺσ ἄλλουσ δὲ κατὰ ταὐτὰ εἰσ τοὺσ αὑτῶν συννόμουσ· ἐὰν δέ τισ ὄφλῃ, ὑπάρχειν μὲν αὐτῷ μήποτε τῆσ ὅλησ ἀριστείασ ἀγωνιστῇ γενέσθαι μηδὲ ἀστρατείασ ἄλλον γράψασθαί ποτε μηδὲ κατηγόρῳ τούτων πέρι γενέσθαι, πρὸσ τούτοισ δ’ ἔτι προστιμᾶν αὐτῷ τὸ δικαστήριον ὅτι χρὴ παθεῖν ἢ ἀποτίνειν.

μετὰ δὲ ταῦτα, ἐκδικασθεισῶν τῶν τῆσ ἀστρατείασ δικῶν, πάλιν ἑκάστων ἄρχοντασ ποιῆσαι σύλλογον, ἀριστείων δὲ πέρι κρίνεσθαι τὸν βουλόμενον ἐν τοῖσ αὑτῶν ἔθνεσιν, μὴ περὶ προτέρου πολέμου μηδὲν παρεχόμενον μήτε τεκμήριον μήτε μαρτύρων πιστώσεισ λόγων, αὐτῆσ δὲ περὶ τῆσ στρατείασ τῆσ τότε γενομένησ αὐτοῖσ. στέφανον δὲ τὸ νικητήριον ἑκάστοισ εἶναι θαλλοῦ· τοῦτον δὲ εἰσ τὰ τῶν πολεμικῶν θεῶν ἱερά, ὧν ἄν τισ βούληται, γράψαντα ἀναθεῖναι μαρτύριον εἰσ τὴν τῶν ἀριστείων κρίσιν παντὸσ τοῦ βίου καὶ τὴν τῶν δευτέρων καὶ τρίτων.

ἐὰν δὲ στρατεύσηται μέν τισ, μὴ ἀπαγαγόντων δὲ τῶν ἀρχόντων οἴκαδε προαπέλθῃ τοῦ χρόνου, λιποταξίου τούτων εἶναι γραφὰσ ἐν τοῖσ αὐτοῖσ οἷσ περὶ τῆσ ἀστρατείασ, ὀφλοῦσίν τε τιμωρίαι ἐπέστωσαν αἵπερ καὶ πρόσθεν ἐτέθησαν. χρὴ μὲν δὴ πᾶσαν ἐπιφέροντα δίκην ἀνδρὶ πάντ’ ἄνδρα φοβεῖσθαι τὸ μήτε ἐπενεγκεῖν ψευδῆ τιμωρίαν, μήτ’ οὖν ἑκόντα μήτ’ ἄκοντα κατὰ δύναμιν ‐ παρθένοσ γὰρ Αἰδοῦσ Δίκη λέγεταί τε καὶ ὄντωσ εἴρηται, ψεῦδοσ δὲ αἰδοῖ καὶ δίκῃ νεμεσητὸν κατὰ φύσιν ‐ τῶν τε οὖν ἄλλων εὐλαβεῖσθαι πέρι πλημμελεῖν εἰσ δίκην, διαφερόντωσ δὲ καὶ τῆσ τῶν κατὰ πόλεμον ὅπλων ἀποβολῆσ, μὴ διαμαρτών τισ ἄρα τῶν ἀναγκαίων ἀποβολῶν, ὡσ αἰσχρὰσ αὐτὰσ εἰσ ὄνειδοσ τιθείσ, ἀναξίῳ ἀναξίασ ἐπάγῃ δίκασ.

ῥᾴδιον μὲν οὖν οὐδαμῶσ διορίσαι τούτων θάτερον, ὅμωσ δὲ χρὴ τὸν νόμον ἁμῶσ γέ πωσ ὁρίζειν πειρᾶσθαι κατὰ μέρη.

μύθῳ δὴ προσχρώμενοι ἅμ’ εἴπωμεν, εἰ κομισθεὶσ ἐπὶ σκηνὴν ἄνευ τῶν ὅπλων Πάτροκλοσ ἔμπνουσ ἐγένεθ’, οἱο͂ν δὴ μυρίοισ συνέπεσεν, τὰ δὲ πρότερα ἐκεῖνα ὅπλα, ἃ Πηλεῖ φησιν ὁ ποιητὴσ παρὰ θεῶν προῖκα ἐν τοῖσ γάμοισ ἐπιδοθῆναι Θέτιδι, ταῦτα δὲ Ἕκτωρ εἶχεν, ἐξῆν ἂν τῶν τότε ὅσοι κακοὶ ὀνειδίζειν ὅπλων ἀποβολὴν τῷ τοῦ Μενοιτίου.

ἔτι δὲ ὁπόσοι κατὰ κρημνῶν ῥιφέντεσ ἀπώλεσαν ὅπλα, ἢ κατὰ θάλατταν, ἢ χειμώνων ἐν κόποισ ὑποδεξαμένησ αὐτοὺσ ἐξαίφνησ πολλῆσ ῥύσεωσ ὕδατοσ, ἢ μυρί’ ἂν ἔχοι τισ τοιαῦτα παραμυθούμενοσ ἐπᾴδειν, εὐδιάβολον κακὸν καλλύνων· τεμεῖν δὴ χρεὼν κατὰ δύναμιν τὸ μεῖζον καὶ τὸ δυσχερέστερον κακὸν ἀπὸ τοῦ ἐναντίου.

σχεδὸν οὖν ἐν τοῖσ ὀνείδεσιν ἔχει τινὰ τομὴν ἡ τούτων τῶν ὀνομάτων ἐπιφορά· ῥίψασπισ μὲν γὰρ οὐκ ἐν πᾶσιν ὀνομάζοιτ’ ἂν δικαίωσ, ἀποβολεὺσ δὲ ὅπλων. οὐχ ὁμοίωσ γὰρ ὅ τε ἀφαιρεθεὶσ μετ’ εἰκυίασ βίασ γίγνοιτ’ ἂν ῥίψασπισ ὅ τε ἀφεὶσ ἑκών, διαφέρει δὲ ὅλον που καὶ τὸ πᾶν.

ὧδ’ οὖν δὴ λεγέσθω νόμῳ· ἐὰν καταλαμβανόμενόσ τισ ὑπὸ πολεμίων καὶ ἔχων ὅπλα μὴ ἀναστρέφῃ καὶ ἀμύνηται, ἀφῇ δὲ ἑκὼν ἢ ῥίψῃ, ζωὴν αἰσχρὰν ἀρνύμενοσ μετὰ κάκησ μᾶλλον ἢ μετ’ ἀνδρείασ καλὸν καὶ εὐδαίμονα θάνατον, τοιαύτησ μὲν ὅπλων ἀποβολῆσ ἔστω δίκη ῥιφθέντων, τῆσ δὲ εἰρημένησ ἔμπροσθεν ὁ δικάζων μὴ ἀμελείτω σκοπεῖν. τὸν γὰρ κακὸν ἀεὶ δεῖ κολάζειν, ἵν’ ἀμείνων ᾖ, οὐ τὸν δυστυχῆ· οὐδὲν γὰρ πλέον.

ζημία δὴ τῷ τὴν τοιαύτην ἀμυντηρίων ὅπλων εἰσ τοὐναντίον ἀφέντι δύναμιν τίσ ἄρα γίγνοιτ’ ἂν πρόσφοροσ; οὐ γὰρ δυνατὸν ἀνθρώπῳ δρᾶν τοὐναντίον ὥσ ποτε θεόν φασι δρᾶσαι, Καινέα τὸν Θετταλὸν ἐκ γυναικὸσ μεταβαλόντα εἰσ ἀνδρὸσ φύσιν· ἦν γὰρ ἀνδρὶ ῥιψάσπιδι τρόπον τινὰ πρέπουσα πασῶν μάλιστα ἡ ’κείνῃ τῇ γενέσει ἐναντία γένεσισ, εἰσ γυναῖκα ἐξ ἀνδρὸσ μεταβαλοῦσα, τιμωρία τούτῳ γενομένη. νῦν δ’ ὅτι τούτων ἐγγύτατα φιλοψυχίασ ἕνεκα, ἵνα τὸν ἐπίλοιπον βίον μὴ κινδυνεύῃ, ζῇ δὲ ὡσ πλεῖστον χρόνον ὢν κακὸσ ὀνείδει συνεχόμενοσ, ἔστω νόμοσ ὅδε ἐπὶ τούτοισ·

Ἀνὴρ ὃσ ἂν ὄφλῃ δίκην ὡσ αἰσχρῶσ ἀποβαλὼν ὅπλα πολεμικά, τούτῳ μήτ’ οὖν τισ στρατηγὸσ μήτ’ ἄλλοσ ποτὲ τῶν κατὰ πόλεμον ἀρχόντων ὡσ ἀνδρὶ στρατιώτῃ χρήσηται μηδ’ εἰσ τάξιν κατατάξῃ μηδ’ ἡντινοῦν· εἰ δὲ μή, κατευθύνειν αὐτοῦ τὸν εὔθυνον, ἂν μὲν ᾖ τοῦ μεγίστου τιμήματοσ ὁ τάξασ τὸν κακόν, χιλίασ, ἂν δὲ τοῦ δευτέρου, πέντε μνᾶσ, ἂν δὲ τοῦ τρίτου, τρεῖσ μνᾶσ, ἂν δὲ τοῦ τετάρτου, μνᾶν.

ἂν τοῦ τρίτου, μνᾶν δὲ ὡσαύτωσ, καθάπερ οἱ πρόσθεν, τοῦ τετάρτου μέρουσ.

εὐθύνων δὴ πέρι τίσ ἡμῖν λόγοσ ἂν εἰή πρέπων ἀρχόντων γενομένων τῶν μὲν κατὰ τύχην κλήρου καὶ ἐπ’ ἐνιαυτόν, τῶν δ’ εἰσ πλείονα ἔτη καὶ ἐκ προκρίτων;

τῶν δὴ τοιούτων εὐθυντὴσ τίσ ἱκανόσ, ἄν τίσ τί εἴπῃ σκολιὸν αὐτῶν <ἢ> καμφθεὶσ ὑπὸ βάρουσ μὲν τὴν ἀρχὴν πράξῃ, τῆσ δ’ αὑτοῦ δυνάμεωσ ἐνδείᾳ πρὸσ τὴν τῆσ ἀρχῆσ ἀξίαν; ῥᾴδιον μὲν οὐδαμῶσ εὑρεῖν τῶν ἀρχόντων ἄρχοντα ὑπερβάλλοντα πρὸσ ἀρετήν, ὅμωσ δὲ πειρατέον εὐθυντάσ τινασ ἀνευρίσκειν θείουσ. ἔχει γὰρ οὖν οὕτω.

πολλοὶ καιροὶ πολιτείασ λύσεώσ εἰσιν, καθάπερ νεὼσ ἢ ζῴου τινόσ, οὓσ ἐντόνουσ τε καὶ ὑποζώματα καὶ νεύρων ἐπιτόνουσ, μίαν οὖσαν φύσιν διεσπαρμένην, πολλαχοῦ πολλοῖσ ὀνόμασιν προσαγορεύομεν· εἷσ δὲ οὗτοσ οὐ σμικρότατοσ καιρὸσ τοῦ σῴζεσθαί τε καὶ διαλυθεῖσαν οἴχεσθαι πολιτείαν. ἂν μὲν γὰρ οἱ τοὺσ ἄρχοντασ ἐξευθύνοντεσ βελτίουσ ὦσιν ἐκείνων, καὶ τοῦτ’ ἐν δίκῃ ἀμέμπτῳ τε καὶ ἀμέμπτωσ, ἡ πᾶσα οὕτω θάλλει τε καὶ εὐδαιμονεῖ χώρα καὶ πόλισ·

ἐὰν δ’ ἄλλωσ τὰ περὶ τὰσ εὐθύνασ τῶν ἀρχόντων γίγνηται, τότε λυθείσησ τῆσ τὰ πάντα πολιτεύματα συνεχούσησ εἰσ ἓν δίκησ, ταύτῃ πᾶσα ἀρχὴ διεσπάσθη χωρὶσ ἑτέρα ἀπ’ ἄλλησ, καὶ οὐκ εἰσ τὸ αὐτὸ ἔτι νεύουσαι, πολλὰσ ἐκ μιᾶσ τὴν πόλιν ποιοῦσαι, στάσεων ἐμπλήσασαι ταχὺ διώλεσαν. διὸ δὴ δεῖ πάντωσ τοὺσ εὐθύνουσ θαυμαστοὺσ πᾶσαν ἀρετὴν εἶναι.

τεκταινώμεθα δή τινα τρόπον αὐτῶν τοιάνδε γένεσιν. ἄνδρασ αὑτῶν τρεῖσ, ὃν ἂν ἕκαστοσ αὐτῶν ἡγῆται πάντῃ ἄριστον εἶναι, πλὴν αὑτοῦ, μὴ ἔλαττον πεντήκοντα γεγονότα ἐτῶν.

τῶν δὲ προκριθέντων οὓσ ἂν πλεῖστοι ἐνέγκωσι, τούτουσ ἐκλέξαι μέχρι τῶν ἡμίσεων, ἐὰν ἄρτιοι γίγνωνται, περιττοὶ δὲ ἐὰν ὦσιν, ἕνα ἀφελεῖν, ᾧ ἂν ἐλάχισται γένωνται, καταλιπεῖν δὲ τοὺσ ἡμίσεισ αὐτῶν πλήθει τῶν ψήφων ἀποκρίναντασ, ἐὰν δέ τισιν ἴσαι γίγνωνται καὶ τὸν ἥμισυν ἀριθμὸν πλείω ποιῶσιν, ἀφελεῖν τὸ πλέον ἀποκρίναντασ νεότητι, τοὺσ δ’ ἄλλουσ ἐγκρίναντασ φέρειν αὖθισ, μέχριπερ ἂν τρεῖσ λειφθῶσιν ἄνισοι· ἐὰν δὲ ἢ πᾶσιν ἢ τοῖν δυοῖν ἴσαι γίγνωνται, τῇ ἀγαθῇ μοίρᾳ καὶ τύχῃ ἐπιτρέψαντασ, κλήρῳ διελόντασ τὸν νικῶντα καὶ δεύτερον καὶ τρίτον στεφανῶσαι θαλλῷ, καὶ τὰ ἀριστεῖα ἀποδόντασ πᾶσιν ἀνειπεῖν ὅτι Μαγνήτων ἡ κατὰ θεὸν πάλιν τυχοῦσα σωτηρίασ πόλισ, ἀποφήνασα αὑτῆσ Ἡλίῳ ἄνδρασ τοὺσ ἀρίστουσ τρεῖσ, ἀκροθίνιον Ἀπόλλωνι κατὰ τὸν παλαιὸν νόμον ἀνατίθησι κοινὸν καὶ Ἡλίῳ, ὅσονπερ ἂν ἕπωνται χρόνον τῇ κρίσει.

τούτουσ δὲ πρώτῳ μὲν ἐνιαυτῷ δώδεκα εὐθύνουσ ἀποδεῖξαι, μέχριπερ ἂν ἑκάστῳ πέντε καὶ ἑβδομήκοντα ἔτη συμβῇ γενόμενα, τὸ λοιπὸν δὲ τρεῖσ ἀεὶ προσγιγνέσθων κατ’ ἐνιαυτόν·

οὗτοι δὲ τὰσ ἀρχὰσ πάσασ δώδεκα μέρη διελόμενοι πάσαισ βασάνοισ χρώμενοι ἐλευθέραισ ἐλεγχόντων. οἰκούντων δέ, ὅσον ἂν εὐθύνωσιν χρόνον, ἐν τῷ τοῦ Ἀπόλλωνόσ τε καὶ Ἡλίου τεμένει, ἐν ᾧπερ ἐκρίθησαν· καὶ τὰ μὲν ἰδίᾳ ἕκαστοσ, τὰ δὲ καὶ κοινῇ μετ’ ἀλλήλων κρίναντεσ τοὺσ ἄρξαντασ τῇ πόλει, ἀποφηνάντων, εἰσ τὴν ἀγορὰν γράμματα καταθέντεσ, περὶ ἑκάστησ ἀρχῆσ ὅτι χρὴ παθεῖν ἢ ἀποτίνειν κατὰ τὴν τῶν εὐθύνων γνώμην.

ἥτισ δ’ ἂν τῶν ἀρχῶν μὴ ὁμολογῇ κεκρίσθαι δικαίωσ, εἰσ τοὺσ ἐκλεκτοὺσ δικαστὰσ εἰσαγέτω τοὺσ εὐθύνουσ, καὶ ἐὰν μὲν ἀποφύγῃ τισ τὰσ εὐθύνασ, αὐτῶν τῶν εὐθύνων κατηγορείτω, ἐὰν ἐθέλῃ· ἐὰν δὲ ἁλῷ, ἐὰν μὲν ᾖ τῳ θανάτου τετιμημένον ὑπὸ τῶν εὐθύνων, ὥσπερ ἀνάγκη, ἁπλῶσ θνῃσκέτω, τῶν δ’ ἄλλων τιμημάτων ὧν ἂν δυνατὸν ᾖ διπλῆν τεῖσαι, διπλασίαν τινέτω.

τὰσ δ’ εὐθύνασ αὐτῶν τούτων ἀκούειν χρὴ τίνεσ ἔσονται καὶ τίνα τρόπον. προεδρίαι τ’ ἐν ταῖσ πανηγύρεσι πάσαισ ἔστωσαν, ἔτι δὲ τῶν εἰσ τοὺσ Ἕλληνασ κοινῇ θυσιῶν καὶ θεωριῶν καὶ ὅσων ἂν ἑτέρων κοινωνῶσιν ἱερῶν, ἐκ τούτων τοὺσ ἄρχοντασ τῆσ θεωρίασ ἑκάστησ ἐκπέμπειν, καὶ τούτουσ μόνουσ δάφνησ στεφάνῳ τῶν ἐν τῇ πόλει κεκοσμημένουσ εἶναι, καὶ ἱερέασ μὲν πάντασ τοῦ Ἀπόλλωνόσ τε καὶ Ἡλίου, ἀρχιέρεων δὲ ἕνα κατ’ ἐνιαυτὸν τὸν πρῶτον κριθέντα τῶν γενομένων ἐκείνῳ τῷ ἐνιαυτῷ τῶν ἱερέων, καὶ τοὔνομα ἀναγράφειν τούτου κατ’ ἐνιαυτόν, ὅπωσ ἂν γίγνηται μέτρον ἀριθμοῦ τοῦ χρόνου, ἑώσ ἂν ἡ πόλισ οἰκῆται.

τελευτήσασι δὲ προθέσεισ καὶ ἐκφορὰσ καὶ θήκασ διαφόρουσ εἶναι τῶν ἄλλων πολιτῶν·

λευκὴν μὲν τὴν στολὴν ἔχειν πᾶσαν, θρήνων δὲ καὶ ὀδυρμῶν χωρὶσ γίγνεσθαι, κορῶν δὲ χορὸν πεντεκαίδεκα καὶ ἀρρένων ἕτερον περιισταμένουσ τῇ κλίνῃ ἑκατέρουσ οἱο͂ν ὕμνον πεποιημένον ἔπαινον εἰσ τοὺσ ἱερέασ ἐν μέρει ἑκατέρουσ ᾄδειν, εὐδαιμονίζοντασ ᾠδῇ διὰ πάσησ τῆσ ἡμέρασ· καὶ κόρασ ἑπομένασ ἐξόπισθεν ὅσαι τ’ ἂν γυναῖκεσ τῆσ παιδοποιήσεωσ ἀπηλλαγμέναι τυγχάνωσιν, μετὰ δὲ ταῦτα ἱερέασ τε καὶ ἱερείασ ὡσ καθαρεύοντι τῷ τάφῳ ἕπεσθαι, ἐὰν ἄρα καὶ τῶν ἄλλων εἴργωνται τάφων, ἐὰν καὶ τὸ τῆσ Πυθίασ οὕτω τε καὶ ταύτῃ σύμψηφον ᾖ.

θήκην δὲ ὑπὸ γῆσ αὐτοῖσ εἰργασμένην εἶναι ψαλίδα προμήκη λίθων ποτίμων καὶ ἀγήρων εἰσ δύναμιν, ἔχουσαν κλίνασ παρ’ ἀλλήλασ λιθίνασ κειμένασ, οὗ δὴ τὸν μακάριον γεγονότα θέντεσ, κύκλῳ χώσαντεσ, πέριξ δένδρων ἄλσοσ περιφυτεύσουσι πλὴν κώλου ἑνόσ, ὅπωσ ἂν αὔξην ὁ τάφοσ ἔχῃ ταύτην τὴν εἰσ τὸν ἅπαντα χρόνον ἐπιδεῆ χώματοσ τοῖσ τιθεμένοισ· κατ’ ἐνιαυτὸν δὲ ἀγῶνα μουσικῆσ αὐτοῖσ καὶ γυμνικὸν ἱππικόν τε θήσουσιν.

τὰ μὲν δὴ γέρα ταῦτα τοῖσ τὰσ εὐθύνασ διαφυγοῦσιν· ἂν δέ τισ τούτων, πιστεύων τῷ κεκρίσθαι, τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν ἐπιδείξῃ κακὸσ γενόμενοσ ὕστερον τῆσ κρίσεωσ, γράφεσθαι μὲν τὸν βουλόμενον αὐτὸν ὁ νόμοσ προσταττέτω, ὁ δ’ ἀγὼν ἐν δικαστηρίῳ γιγνέσθω τοιῷδέ τινι τρόπῳ. πρῶτον μὲν νομοφύλακεσ ἔστωσαν τούτου τοῦ δικαστηρίου, ἔπειτα αὐτῶν τούτων οἱ ζῶντεσ, πρὸσ δὲ τούτοισ τὸ τῶν ἐκλεκτῶν δικαστήριον, γραφέσθω δὲ ὁ γραφόμενοσ, ὃν ἂν γράφηται, λέγουσαν τὴν γραφὴν ἀνάξιον εἶναι τὸν καὶ τὸν τῶν ἀριστείων καὶ τῆσ ἀρχῆσ· ψήφων, τινέτω ὁ μὲν τοῦ μεγίστου τιμήματοσ δώδεκα μνᾶσ, ὀκτὼ δὲ ὁ τοῦ δευτέρου, τρίτου δὲ ἕξ, τετάρτου δὲ δύο.

Ῥαδαμάνθυοσ δὲ περὶ τὴν λεγομένην κρίσιν τῶν δικῶν ἄξιον ἄγασθαι, διότι κατεῖδεν τοὺσ τότε ἀνθρώπουσ ἡγουμένουσ ἐναργῶσ εἶναι θεούσ, εἰκότωσ, ἅτε κατὰ τὸν τότε χρόνον τῶν πολλῶν ἐκ θεῶν ὄντων, ὧν εἷσ ἦν αὐτόσ, ὥσ γε λόγοσ.

ἐοίκεν δὴ δικαστῇ μὲν ἀνθρώπων οὐδενὶ διανοούμενοσ δεῖν ἐπιτρέπειν, θεοῖσ δέ, ὅθεν ἁπλαῖ καὶ ταχεῖαι δίκαι ἐκρίνοντ’ αὐτῷ· ὁρ́κον τοῖσ ἀμφισβητοῦσιν ἀπηλλάττετο ταχὺ καὶ ἀσφαλῶσ.

νῦν δὲ δὴ ὅτε μέροσ τι μέν, φαμέν, ἀνθρώπων τὸ παράπαν οὐχ ἡγοῦνται θεούσ, οἱ δὲ οὐ φροντίζειν ἡμῶν αὐτοὺσ διανοοῦνται, τῶν δὲ δὴ πλείστων ἐστὶ καὶ κακίστων ἡ δόξα ὡσ σμικρὰ δεχόμενοι θύματα καὶ θωπείασ πολλὰ συναποστεροῦσι χρήματα καὶ μεγάλων σφᾶσ ἐκλύονται κατὰ πολλὰ ζημιῶν, οὐκέτι δὴ τοῖσ νῦν ἀνθρώποισ ἡ Ῥαδαμάνθυοσ ἂν εἰή τέχνη πρέπουσα ἐν δίκαισ. μεταβεβληκυιῶν οὖν τῶν περὶ θεοὺσ δοξῶν ἐν τοῖσ ἀνθρώποισ μεταβάλλειν δεῖ καὶ τοὺσ νόμουσ·

ἐν γὰρ λήξεσιν δικῶν τοὺσ μετὰ νοῦ τιθεμένουσ νόμουσ ἐξαιρεῖν χρὴ τοὺσ ὁρ́κουσ τῶν ἀντιδικούντων ἑκατέρων, καὶ τὸν λαγχάνοντά τῴ τινα δίκην τὰ μὲν ἐγκλήματα γράφειν, ὁρ́κον δὲ μὴ ἐπομνύναι, καὶ τὸν φεύγοντα κατὰ ταὐτὰ τὴν ἄρνησιν γράψαντα παραδοῦναι τοῖσ ἄρχουσιν ἀνώμοτον. δεινὸν γάρ που, δικῶν γ’ ἐν πόλει πολλῶν γενομένων, εὖ εἰδέναι σμικροῦ δεῖν τοὺσ ἡμίσεισ αὐτῶν ἐπιωρκηκότασ, ἐν συσσιτίοισ τε ἀλλήλοισ εὐχερῶσ συγγιγνομένουσ καὶ ἐν ἄλλαισ συνουσίαισ τε καὶ ἰδιωτικαῖσ συγγενήσεσιν ἑκάστων. νόμοσ δὴ κείσθω δικαστὴν μὲν ὀμνύναι δικάζειν μέλλοντα, καὶ τὸν τὰσ ἀρχὰσ τῷ κοινῷ καθιστάντα δι’ ὁρ́κων ἢ διὰ φορᾶσ ψήφων ἀφ’ ἱερῶν φέροντα δρᾶν ἀεὶ τὸ τοιοῦτον, καὶ κριτὴν αὖ χορῶν καὶ πάσησ μουσικῆσ καὶ γυμνικῶν τε καὶ ἱππικῶν ἄθλων ἐπιστάτασ καὶ βραβέασ καὶ ἁπάντων ὁπόσα μὴ φέρει κέρδοσ κατὰ τὴν ἀνθρωπίνην δόξαν τῷ ἐπιορκοῦντι·

τῶν δὲ ὁπόσα ἐξαρνηθέντι καὶ ἐξομοσαμένῳ κέρδοσ μέγα φανερὸν εἶναι δοκεῖ, ταῦτα δὲ διὰ δικῶν ὁρ́κων χωρὶσ κρίνεσθαι σύμπαντασ τοὺσ ἐπικαλοῦντασ ἀλλήλοισ.

καὶ τὸ παράπαν ἐν δίκῃ τοὺσ προέδρουσ μὴ ἐπιτρέπειν μήτε ὀμνύντι λέγειν πιθανότητοσ χάριν μήτε ἐπαρώμενον ἑαυτῷ καὶ γένει μήτε ἱκετείαισ χρώμενον ἀσχήμοσιν μήτε οἴκτοισ γυναικείοισ, ἀλλὰ τὸ δίκαιον μετ’ εὐφημίασ διδάσκοντα καὶ μανθάνοντα ἀεὶ διατελεῖν, εἰ δὲ μή, καθάπερ ἔξω τοῦ λόγου λέγοντοσ, τοὺσ ἄρχοντασ πάλιν ἐπανάγειν εἰσ τὸν περὶ τοῦ πράγματοσ ἀεὶ λόγον. ἀλλήλων, ἂν ἐθέλωσι, καὶ διδόναι κυρίωσ ‐ οὐ γὰρ καταγηράσουσιν οὐδ’ ἐννεοττεύοντεσ ἐν τῇ πόλει ὡσ τὸ πολὺ τοιούτουσ ἄλλουσ κυρίουσ τῆσ χώρασ παρέξονται συντρόφουσ ‐ δικῶν τε περὶ λήξεωσ τὸν αὐτὸν τρόπον εἶναι πρὸσ ἀλλήλουσ πᾶσι τὴν κρίσιν.

ὅσα τισ ἐλεύθεροσ ἀπειθεῖ τῇ πόλει, μήτ’ οὖν πληγῶν ἄξια μηδ’ αὖ δεσμῶν μηδὲ θανάτου, περὶ δὲ χορείασ τινῶν φοιτήσεων ἢ πομπεύσεων ἢ τοιούτων τινῶν ἄλλων κοινῶν κοσμήσεων ἢ λῃτουργιῶν, ὁπόσα περὶ θυσίασ εἰρηνικῆσ ἢ πολεμικῶν εἰσφορῶν εἵνεκα, πάντων τῶν τοιούτων τὴν πρώτην ἀνάγκην ἰατὴν εἶναι τῆσ ζημίασ, τοῖσ δὲ μὴ πειθομένοισ ἐνεχυρασίαν τούτοισ οἷσ ἂν πόλισ ἅμα καὶ νόμοσ εἰσπράττειν προστάττῃ, τῶν δὲ ἀπειθούντων ταῖσ ἐνεχυρασίαισ πρᾶσιν τῶν ἐνεχύρων εἶναι, τὸ δὲ νόμισμα γίγνεσθαι τῇ πόλει·

εἰσάγειν εἰσ τὸ δικαστήριον, ἑώσ ἂν ἐθελήσωσι δρᾶν τὸ προσταχθέν.

πόλει δέ, ἥτισ ἂν μήτε χρηματίζηται πλὴν τὸν ἐκ γῆσ χρηματισμὸν μήτ’ ἐμπορεύηται, περὶ ἀποδημίασ ἑαυτῶν ἔξω τῆσ χώρασ καὶ ξένων ὑποδοχῆσ ἄλλοθεν ἀνάγκη βεβουλεῦσθαι τί χρὴ δρᾶν·

συμβουλεύειν οὖν τὸν νομοθέτην δεῖ τούτων πέρι πρῶτον πείθοντα εἰσ δύναμιν. πέφυκεν δὲ ἡ πόλεων ἐπιμειξία πόλεσιν ἤθη κεραννύναι παντοδαπά, καινοτομίασ ἀλλήλοισ ἐμποιούντων ξένων ξένοισ· ὃ δὴ τοῖσ μὲν εὖ πολιτευομένοισ διὰ νόμων ὀρθῶν βλάβην ἂν φέροι μεγίστην πασῶν, ταῖσ δὲ πλείσταισ πόλεσιν, ἅτε οὐδαμῶσ εὐνομουμέναισ, οὐδὲν διαφέρει φύρεσθαι δεχομένουσ τε αὐτοῖσ ξένουσ καὶ αὐτοὺσ εἰσ τὰσ ἄλλασ ἐπικωμάζοντασ πόλεισ, ὅταν ἐπιθυμήσῃ τισ ἀποδημίασ ὁπῃοῦν καὶ ὁπότε, εἴτε νέοσ εἴτε καὶ πρεσβύτεροσ ὤν.

τὸ δ’ αὖ μήτε ἄλλουσ δέχεσθαι μήτε αὐτοὺσ ἄλλοσε ἀποδημεῖν ἅμα μὲν οὐκ ἐγχωρεῖ τό γε παράπαν, ἔτι δὲ ἄγριον καὶ ἀπηνὲσ φαίνοιτ’ ἂν τοῖσ ἄλλοισ ἀνθρώποισ, ὀνόμασίν τε χαλεποῖσ ταῖσιν λεγομέναισ ξενηλασίαισ χρωμένουσ καὶ τρόποισ αὐθάδεσι καὶ χαλεποῖσ, ὡσ δοκοῖεν ἄν· χρὴ δὲ οὔποτε περὶ σμικροῦ ποιεῖσθαι τὸ δοκεῖν ἀγαθοὺσ εἶναι τοῖσ ἄλλοισ ἢ μὴ δοκεῖν.

οὐ γὰρ ὅσον οὐσίασ ἀρετῆσ ἀπεσφαλμένοι τυγχάνουσιν οἱ πολλοί, τοσοῦτον καὶ τοῦ κρίνειν τοὺσ ἄλλουσ ὅσοι πονηροὶ καὶ χρηστοί, θεῖον δέ τι καὶ εὔστοχον ἔνεστι καὶ τοῖσιν κακοῖσ, ὥστε πάμπολλοι καὶ τῶν σφόδρα κακῶν εὖ τοῖσ λόγοισ καὶ ταῖσ δόξαισ διαιροῦνται τοὺσ ἀμείνουσ τῶν ἀνθρώπων καὶ τοὺσ χείρονασ. διὸ καλὸν ταῖσ πολλαῖσ πόλεσι τὸ παρακέλευμά ἐστιν, προτιμᾶν τὴν εὐδοξίαν πρὸσ τῶν πολλῶν.

τὸ μὲν γὰρ ὀρθότατον καὶ μέγιστον, ὄντα ἀγαθὸν ἀληθῶσ οὕτω τὸν εὔδοξον βίον θηρεύειν, χωρὶσ δὲ μηδαμῶσ, τόν γε τέλεον ἄνδρα ἐσόμενον, καὶ δὴ καὶ τῇ κατὰ Κρήτην οἰκιζομένῃ πόλει πρέπον ἂν εἰή δόξαν πρὸσ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ὅτι καλλίστην τε καὶ ἀρίστην παρασκευάζεσθαι πρὸσ ἀρετήν· πᾶσα δ’ ἐλπὶσ αὐτὴν ἐκ τῶν εἰκότων, ἄνπερ κατὰ λόγον γίγνηται, μετ’ ὀλίγων ἥλιον ὄψεσθαι καὶ τοὺσ ἄλλουσ θεοὺσ ἐν ταῖσ εὐνόμοισ πόλεσι καὶ χώραισ.

ὧδε οὖν χρὴ ποιεῖν περὶ ἀποδημίασ εἰσ ἄλλασ χώρασ καὶ τόπουσ καὶ περὶ ὑποδοχῆσ ξένων. πρῶτον μὲν νεωτέρῳ ἐτῶν τετταράκοντα μὴ ἐξέστω ἀποδημῆσαι μηδαμῇ μηδαμῶσ, ἔτι τε ἰδίᾳ μηδενί, δημοσίᾳ δ’ ἔστω κήρυξιν ἢ πρεσβείαισ ἢ καί τισι θεωροῖσ· τὰσ δὲ κατὰ πόλεμον καὶ στρατείασ ἀποδημίασ οὐκ ἐν ἐκδημίαισ πολιτικαῖσ ἄξιον ἀγορεύειν ὡσ τούτων οὔσασ.

Πυθώδε τῷ Ἀπόλλωνι καὶ εἰσ Ὀλυμπίαν τῷ Διὶ καὶ εἰσ Νεμέαν καὶ εἰσ Ἰσθμὸν χρὴ πέμπειν κοινωνοῦντασ θυσιῶν τε καὶ ἀγώνων τούτοισ τοῖσ θεοῖσ, πέμπειν δὲ εἰσ δύναμιν ὅτι πλείστουσ ἅμα καὶ καλλίστουσ τε καὶ ἀρίστουσ, οἵτινεσ εὐδόκιμον τὴν πόλιν ἐν ἱεραῖσ τε καὶ εἰρηνικαῖσ συνουσίαισ ποιήσουσι δοκεῖν, τοῖσ περὶ τὸν πόλεμον ἀντίστροφον ἀποδιδόντεσ δόξησ παρασκευήν, ἐλθόντεσ δὲ οἴκαδε διδάξουσι τοὺσ νέουσ ὅτι δεύτερα τὰ τῶν ἄλλων ἐστὶ νόμιμα τὰ περὶ τὰσ πολιτείασ. θεωροὺσ δὲ ἄλλουσ ἐκπέμπειν χρεὼν τοιούσδε τινὰσ τοὺσ νομοφύλακασ παρεμένουσ·

ἄν τινεσ ἐπιθυμῶσι τῶν πολιτῶν τὰ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων πράγματα θεωρῆσαι κατά τινα πλείω σχολήν, ἀπειργέτω μηδεὶσ τούτουσ νόμοσ. οὔτε γὰρ ἄπειροσ οὖσα πόλισ ἀνθρώπων κακῶν καὶ ἀγαθῶν δύναιτ’ ἄν ποτε, ἀνομίλητοσ οὖσα, ἥμεροσ ἱκανῶσ εἶναι καὶ τέλεοσ, οὐδ’ αὖ τοὺσ νόμουσ διαφυλάττειν ἄνευ τοῦ γνώμῃ λαβεῖν αὐτοὺσ ἀλλὰ μὴ μόνον ἔθεσιν. εἰσὶ γὰρ ἐν τοῖσ πολλοῖσ ἄνθρωποι ἀεὶ θεῖοί τινεσ ‐ οὐ πολλοί ‐ παντὸσ ἄξιοι συγγίγνεσθαι, φυόμενοι οὐδὲν μᾶλλον ἐν εὐνομουμέναισ πόλεσιν ἢ καὶ μή, ὧν κατ’ ἴχνοσ ἀεὶ χρὴ τὸν ἐν ταῖσ εὐνομουμέναισ πόλεσιν οἰκοῦντα, ἐξιόντα κατὰ θάλατταν καὶ γῆν, ζητεῖν ὃσ ἂν ἀδιάφθαρτοσ ᾖ, τὰ μὲν βεβαιούμενον τῶν νομίμων, ὅσα καλῶσ αὐτοῖσ κεῖται, τὰ δ’ ἐπανορθούμενον, εἴ τι παραλείπεται.

ἄνευ γὰρ ταύτησ τῆσ θεωρίασ καὶ ζητήσεωσ οὐ μένει ποτὲ τελέωσ πόλισ, οὐδ’ ἂν κακῶσ αὐτὴν θεωρῶσιν.

πῶσ οὖν ἂν γίγνοιτ’ ἀμφότερα; τῇδε. πρῶτον μὲν ὁ θεωρὸσ ὁ τοιοῦτοσ ἡμῖν γεγονὼσ ἔστω πλειόνων ἐτῶν ἢ πεντήκοντα, ἔτι δὲ τῶν εὐδοκίμων τά τε ἄλλα καὶ εἰσ τὸν πόλεμον ἔστω γεγενημένοσ, εἰ μέλλει τὸ τῶν νομοφυλάκων δεῖγμα εἰσ τὰσ ἄλλασ μεθήσειν πόλεισ· πλέον δὲ ἑξήκοντα γεγονὼσ ἐτῶν μηκέτι θεωρείτω.

θεωρήσασ δὲ ὁπόσ’ ἂν ἔτη βουληθῇ τῶν δέκα καὶ ἀφικόμενοσ οἴκαδε, εἰσ τὸν σύλλογον ἴτω τὸν τῶν περὶ νόμουσ ἐποπτευόντων· οὗτοσ δ’ ἔστω νέων καὶ πρεσβυτέρων μεμειγμένοσ, ἑκάστησ μὲν ἡμέρασ συλλεγόμενοσ ἐξ ἀνάγκησ ἀπ’ ὄρθρου μέχριπερ ἂν ἥλιοσ ἀνάσχῃ, πρῶτον μὲν τῶν ἱερέων τῶν τὰ ἀριστεῖα εἰληφότων, ἔπειτα τῶν νομοφυλάκων τοὺσ ἀεὶ πρεσβεύοντασ δέκα. ἔτι ὁ περὶ τῆσ παιδείασ πάσησ ἐπιμελητὴσ ὅ τε νέοσ οἵ τε ἐκ τῆσ ἀρχῆσ ταύτησ ἀπηλλαγμένοι.

ἕκαστοσ δὲ τούτων μὴ μόνοσ, ἀλλ’ ἴτω μετὰ νέου ἀπὸ τριάκοντα ἐτῶν μέχρι τετταράκοντα, τὸν ἀρέσκοντα αὑτῷ προσλαμβάνων. τοὺσ λόγουσ περὶ νόμων ἀεὶ τῆσ τε οἰκείασ πόλεωσ πέρι, καὶ ἐὰν ἄλλοθι πυνθάνωνταί τι περὶ τῶν τοιούτων διαφέρον, καὶ δὴ καὶ περὶ μαθημάτων, ὁπόσ’ ἂν ἐν ταύτῃ τῇ σκέψει δοκῇ συμφέρειν μαθοῦσι μὲν εὐαγέστερον γίγνεσθαι, μὴ μαθοῦσι δὲ σκοτωδέστερα τὰ περὶ νόμουσ αὐτοῖσ φαίνεσθαι καὶ ἀσαφῆ.

ἃ δ’ ἂν τούτων ἐγκρίνωσιν οἱ γεραίτεροι, τοὺσ νεωτέρουσ πάσῃ σπουδῇ μανθάνειν, ἐὰν δέ τισ ἀνάξιοσ δοκῇ τῶν παρακεκλημένων εἶναι, τῷ παρακαλοῦντι μέμφεσθαι τὸν σύλλογον ὅλον· τοὺσ δ’ εὐδοκιμοῦντασ τούτων τῶν νέων φυλάττειν τὴν ἄλλην πόλιν, ἀποβλέποντασ εἰσ αὐτοὺσ διαφερόντωσ τε τηροῦντασ, καὶ τιμᾶν μὲν κατορθοῦντασ, ἀτιμάζειν δὲ μᾶλλον τῶν ἄλλων, ἐὰν ἀποβαίνωσι χείρουσ τῶν πολλῶν.

εἰσ δὴ τοῦτον τὸν σύλλογον ὁ θεωρήσασ τὰ ἐν τοῖσ ἄλλοισ ἀνθρώποισ νόμιμα ἀφικόμενοσ εὐθὺσ πορευέσθω, καὶ εἴ τινα φήμην τινῶν περὶ θέσεωσ νόμων ἢ παιδείασ ἢ τροφῆσ ηὑρ͂εν τινασ ἔχοντασ φράζειν, εἴτε καὶ αὐτὸσ νενοηκὼσ ἄττα ἥκοι, κοινούτω τῷ συλλόγῳ ἅπαντι· καὶ ἐάντε μηδὲν χείρων μηδέ τι βελτίων ἥκειν δόξῃ, χάριν γοῦν τῆσ σφόδρα προθυμίασ αἰνείσθω, ἐὰν δὲ πολὺ βελτίων, πολύ τ’ ἐπαινείσθω μᾶλλον ζῶν, τελευτήσαντά τε τιμαῖσ αὐτὸν προσηκούσαισ ἡ τῶν συλλεγομένων τιμάτω δύναμισ.

ἐὰν δὲ διεφθαρμένοσ ἀφικέσθαι δόξῃ, μηδενὶ συγγιγνέσθω μήτε νέῳ μήτε πρεσβυτέρῳ προσποιούμενοσ εἶναι σοφόσ· καὶ ἐὰν μὲν πείθηται τοῖσ ἄρχουσιν, ἰδιώτησ ζήτω, ἐὰν δὲ μή, τεθνάτω, ἐάν γ’ ἐν δικαστηρίῳ ἁλῷ πολυπραγμονῶν τι περὶ τὴν παιδείαν καὶ τοὺσ νόμουσ. ἐὰν δὲ ἄξιον ὄντα εἰσ δικαστήριον εἰσάγειν ἀρχόντων μηδεὶσ εἰσάγῃ, ὄνειδοσ ἀποκείσθω τοῖσ ἄρχουσιν εἰσ τὴν τῶν ἀριστείων διαδικασίαν.

ὁ μὲν οὖν ἐκδημῶν οὕτω καὶ τοιοῦτοσ ὢν ἐκδημείτω, τὸν δ’ εἰσεπιδημήσαντα μετὰ τοῦτον χρὴ φιλοφρονεῖσθαι.

τέτταρεσ δ’ εἰσὶ ξένοι ὧν δεῖ πέρι λόγον τινὰ ποιεῖσθαι· διατελῶν ταῖσ φοιτήσεσιν, καθάπερ οἱ τῶν ὀρνίθων διαπορευόμενοι ‐ καὶ τούτων οἱ πολλοὶ κατὰ θάλατταν ἀτεχνῶσ οἱο͂ν πετόμενοι χρηματισμοῦ χάριν ἐμπορευόμενοι ἔτουσ ὡρ́αν πέτονται πρὸσ τὰσ ἄλλασ πόλεισ ‐ ὃν ἀγοραῖσ καὶ λιμέσι καὶ δημοσίοισ οἰκοδομήμασιν ἔξω τῆσ πόλεωσ πρὸσ τῇ πόλει ὑποδέχεσθαι χρὴ τοὺσ ἐπὶ τούτοισ ἄρχοντασ τεταγμένουσ, φυλάττοντασ μὴ νεωτερίζῃ τίσ τι τῶν τοιούτων ξένων, καὶ δίκασ αὐτοῖσ ὀρθῶσ διανέμοντασ, ἀναγκαῖα μέν, ὡσ ὀλίγιστα δ’ ἐπιχρωμένουσ.

ὁ δὲ δεύτεροσ, ὄμμασιν ὄντωσ θεωρὸσ ὅσα τε μουσῶν ὠσὶν ἔχεται θεωρήματα·

τῷ δὴ τοιούτῳ παντὶ χρὴ καταλύσεισ πρὸσ ἱεροῖσ εἶναι φιλοξενίαισ ἀνθρώπων παρεσκευασμένασ, χρὴ δὲ καὶ τῶν τοιούτων ἱερέασ τε καὶ νεωκόρουσ ἐπιμελεῖσθαι καὶ τημελεῖν, ἑώσ ἂν τὸν μέτριον ἐπιμείναντεσ χρόνον, ἰδόντεσ τε καὶ ἀκούσαντεσ ὧν χάριν ἀφίκοντο, ἀβλαβεῖσ τοῦ δρᾶσαί τε καὶ παθεῖν ἀπαλλάττωνται. δικαστὰσ δ’ αὐτοῖσ εἶναι τοὺσ ἱερέασ, ἐὰν ἀδικῇ τισ αὐτῶν τινα ἤ τιν’ ἄλλον ἀδικῇ τισ τούτων ὅσα ἐντὸσ δραχμῶν πεντήκοντα, ἐὰν δέ τι μεῖζον ἔγκλημα αὐτοῖσ γίγνηται, πρὸσ τοῖσ ἀγορανόμοισ εἶναι δεῖ δίκασ τοῖσ τοιούτοισ.

τρίτον δὲ ξένον ὑποδέχεσθαι χρὴ δημοσίᾳ τὸν κατά τι δημόσιον ἐξ ἄλλησ χώρασ ἀφιγμένον· τῶν τοιούτων μετὰ τῶν πρυτάνεων ποιητέον ἐκείνῳ παρ’ ὅτῳ τισ ἂν αὐτῶν τὴν κατάλυσιν ξενωθεὶσ ποιήσηται μόνῳ.

τέταρτοσ δέ, ἄν ποτέ τισ ἀφίκηται, σπάνιοσ μέν, ἂν δ’ οὖν ποτέ τισ ἔλθῃ τῶν παρ’ ἡμῖν θεωρῶν ἀντίστροφοσ ἐξ ἄλλησ χώρασ, πρῶτον μὲν ἔλαττον ἐτῶν μηδὲν πεντήκοντα γεγονὼσ ἔστω, πρὸσ τούτῳ δὲ ἀξιῶν τι καλὸν ἰδεῖν τῶν ἐν ταῖσ ἄλλαισ πόλεσιν διαφέρον ἐν καλλοναῖσ ἢ καὶ δεῖξαί τι κατὰ ταὐτὰ ἄλλῃ πόλει. ἴτω μὲν νῦν πᾶσ ἀκέλευστοσ ὁ τοιοῦτοσ ἐπὶ τὰσ τῶν πλουσίων καὶ σοφῶν θύρασ, τοιοῦτοσ ἕτεροσ αὐτὸσ ὤν·

ἐπὶ γὰρ τὴν τοῦ τῆσ παιδείασ ἐπιμελουμένου πάσησ οἴκησιν ἴτω πιστεύων ἱκανῶσ εἶναι ξένοσ τῷ τοιούτῳ ξένῳ, ἢ τὴν τῶν νικηφόρων τινὸσ ἐπ’ ἀρετῇ, συνὼν δὲ τούτων τισὶν τὸ μὲν διδάξασ, τὸ δὲ μαθὼν ἀπαλλαττέσθω, φίλοσ παρὰ φίλων δώροισ καὶ τιμαῖσ πρεπούσαισ τιμηθείσ. τε καὶ ξένασ ἐξ ἄλλησ χώρασ καὶ τοὺσ αὑτῶν ἐκπέμπειν, τιμῶντασ ξένιον Δία, μὴ βρώμασι καὶ θύμασι τὰσ ξενηλασίασ ποιουμένουσ, καθάπερ ποιοῦσιν νῦν θρέμματα Νείλου, μηδὲ κηρύγμασιν ἀγρίοισ.

ἐγγύην, ἣν ἂν ἐγγυᾶταί τισ, διαρρήδην ἐγγυάσθω, τὴν πρᾶξιν πᾶσαν διομολογούμενοσ ἐν συγγραφῇ καὶ ἐναντίον μαρτύρων μὴ ἔλαττον τριῶν, ὅσα ἐντὸσ χιλίων, τὰ δ’ ὑπὲρ χιλίασ μὴ ἔλαττον ἢ πέντε.

ἐγγυητὴσ μὲν δὴ καὶ ὁ προπωλῶν ὁτιοῦν τοῦ μὴ ἐνδίκωσ πωλοῦντοσ ἢ καὶ μηδαμῶσ ἀξιόχρεω·

ὑπόδικοσ δ’ ἔστω καὶ ὁ προπωλῶν καθάπερ ὁ ἀποδόμενοσ. φωρᾶν δὲ ἂν ἐθέλῃ τισ παρ’ ὁτῳοῦν, γυμνὸσ ἢ χιτωνίσκον ἔχων ἄζωστοσ, προομόσασ τοὺσ νομίμουσ θεοὺσ ἦ μὴν ἐλπίζειν εὑρήσειν, οὕτω φωρᾶν·

ὁ δὲ παρεχέτω τὴν οἰκίαν, τά τε σεσημασμένα καὶ τὰ ἀσήμαντα, φωρᾶν. ἐὰν δέ τισ ἐρευνᾶν βουλομένῳ φωρᾶν μὴ διδῷ, δικάζεσθαι μὲν τὸν ἀπειργόμενον, τιμησάμενον τὸ ἐρευνώμενον, ἂν δέ τισ ὄφλῃ, τὴν διπλασίαν τοῦ τιμηθέντοσ βλάβην ἐκτίνειν. ἐὰν δὲ ἀποδημῶν οἰκίασ δεσπότησ τυγχάνῃ, τὰ μὲν ἀσήμαντα παρεχόντων οἱ ἐνοικοῦντεσ ἐρευνᾶν, τὰ δὲ σεσημασμένα παρασημηνάσθω καὶ ὃν ἂν ἐθέλῃ φύλακα καταστησάτω πέντε ἡμέρασ ὁ φωρῶν·

πάλιν δὲ μετὰ τῶν οἰκείων καὶ τῶν ἀστυνόμων κατὰ ταὐτὰ σημηνάσθω.

τῶν ἀμφισβητησίμων χρόνου ὁρ́οσ, ὃν ἐάν τισ ᾖ κεκτημένοσ, μηκέτ’ ἀμφισβητεῖν ἐξεῖναι.

χωρίων μὲν οἰκήσεών τε τῇδε οὐκ ἔστ’ ἀμφισβήτησισ· τῶν δὲ ἄλλων ὅτι ἄν τισ ἐκτημένοσ ᾖ, ἐὰν μὲν κατὰ ἄστυ καὶ κατ’ ἀγορὰν καὶ ἱερὰ χρώμενοσ φαίνηται καὶ μηδεὶσ ἐπιλάβηται, φῇ δὲ ζητεῖν τοῦτον τὸν χρόνον, ὁ δὲ μὴ ἀποκρυπτόμενοσ φανερὸσ ᾖ, ἐὰν οὕτω τισ ἐνιαυτὸν ὁτιοῦν ἐκτημένοσ, ὁ δὲ ζητῶν διαγένωνται, μὴ ἐξέστω τοιούτου κτήματοσ ἐπιλαβέσθαι μηδέν’ ἀπελθόντοσ ἐνιαυτοῦ. ἐὰν δὲ κατ’ ἄστυ μὲν μὴ μηδὲ κατ’ ἀγορὰν χρῆται, κατ’ ἀγροὺσ δὲ φανερῶσ, μὴ προστυχὴσ δὲ ἐν πέντε ἔτεσιν γένηταί τισ, τῶν πέντε ἐξελθόντων ἐτῶν, μηκέτι τοῦ λοιποῦ χρόνου ἐξέστω τούτῳ τοῦ τοιούτου ἐπιλαβέσθαι. εἶναι, ἐὰν δὲ κατ’ ἀγροὺσ ἐν ἀφανεῖ κεκτῆται, δέκα ἐτῶν, ἐὰν δ’ ἐν ἀλλοδημίᾳ, τοῦ παντὸσ χρόνου, ὅταν ἀνεύρῃ που, μηδεμίαν εἶναι προθεσμίαν τῆσ ἐπιλήψεωσ.

ἐάν τίσ τινα δίκῃ παραγενέσθαι κωλύσῃ βίᾳ, εἴτε αὐτὸν εἴτε μάρτυρασ, ἐὰν μὲν δοῦλον εἴτε αὑτοῦ εἴτε ἀλλότριον, ἀτελῆ καὶ ἄκυρον γίγνεσθαι τὴν δίκην, ἐὰν δὲ ἐλεύθερον, πρὸσ τῷ ἀτελῆ, δεθῆναι μὲν ἐνιαυτόν, ὑπόδικον δὲ ἀνδραποδισμοῦ τῷ ἐθέλοντι γίγνεσθαι.

ἐὰν δὲ ἀνταγωνιστὴν γυμναστικῆσ ἢ μουσικῆσ ἤ τινοσ ἀγῶνοσ ἑτέρου διακωλύῃ τισ βίᾳ μὴ παραγίγνεσθαι, φραζέτω μὲν ὁ ἐθέλων τοῖσ ἀθλοθέταισ, οἱ δ’ εἰσ τὸν ἀγῶνα ἐλεύθερον ἀφιέντων τὸν ἐθέλοντα ἀγωνίζεσθαι·

διδόναι καὶ νικήσαντα γράφειν ἐν ἱεροῖσ οἷσ ἂν ἐθέλῃ, τῷ δὲ διακωλύσαντι μὴ ἐξέστω μηδὲν ἀνάθημα μηδ’ ἐπιγραφὴν τοῦ τοιούτου ἀγῶνόσ ποτε γενέσθαι, βλάβησ δὲ ὑπόδικοσ γιγνέσθω, ἐάντε ἡττῆται ἀγωνιζόμενοσ ἐάντε καὶ νικᾷ.

ἐάν τισ κλεμμάδιον ὁτιοῦν ὑποδέχηται γιγνώσκων, τὴν αὐτὴν ὑπεχέτω δίκην τῷ κλέψαντι·

φυγάδοσ δὲ ὑποδοχῆσ θάνατοσ ἔστω ζημία. τὸν αὐτὸν φίλον τε καὶ ἐχθρὸν νομιζέτω πᾶσ τῇ πόλει·

ἐὰν δέ τισ ἰδίᾳ ποιῆται πρόσ τινασ εἰρήνην ἢ πόλεμον ἄνευ τοῦ κοινοῦ, θάνατοσ ἔστω καὶ τούτῳ ζημία·

ἐὰν δέ τι μέροσ τῆσ πόλεωσ εἰρήνην ἢ πόλεμον πρόσ τινασ ἑαυτῷ ποιῆται, τοὺσ αἰτίουσ οἱ στρατηγοὶ ταύτησ τῆσ πράξεωσ εἰσαγόντων εἰσ δικαστήριον, ὀφλόντι δὲ θάνατοσ ἔστω δίκη. τοὺσ τῇ πατρίδι διακονοῦντάσ τι δώρων χωρὶσ χρὴ διακονεῖν, πρόφασιν δ’ εἶναι μηδεμίαν μηδὲ λόγον ἐπαινούμενον, ὡσ ἐπ’ ἀγαθοῖσ μὲν δεῖ δέχεσθαι δῶρα, ἐπὶ δὲ φλαύροισ οὔ·

τὸ γὰρ γνῶναι καὶ γνόντα καρτερεῖν οὐκ εὐπετέσ, ἀκούοντα δὲ ἀσφαλέστατον πείθεσθαι τῷ νόμῳ, μηδὲν ἐπὶ δώροισιν διακονεῖν.

ὁ δὲ μὴ πειθόμενοσ ἁπλῶσ τεθνάτω ἁλοὺσ τῇ δίκῃ. ἂν χρῆσθαι βούληται, χρῆται, κατ’ ἐνιαυτὸν ἕκαστον βουλευομένων, ἐάντε τοῦ τιμήματοσ ὅλου μέρει ἐάντε τῆσ γενομένησ ἐπ’ ἐνιαυτὸν ἑκάστοτε προσόδου, χωρὶσ τῶν εἰσ τὰ συσσίτια τελουμένων.

θεοῖσι δὲ ἀναθήματα χρεὼν ἔμμετρα τὸν μέτριον ἄνδρα ἀνατιθέντα δωρεῖσθαι.

γῆ μὲν οὖν ἑστία τε οἰκήσεωσ ἱερὰ πᾶσι πάντων θεῶν· μηδεὶσ οὖν δευτέρωσ ἱερὰ καθιερούτω θεοῖσ. χρυσὸσ δὲ καὶ ἄργυροσ ἐν ἄλλαισ πόλεσιν ἰδίᾳ τε καὶ ἐν ἱεροῖσ ἐστιν ἐπίφθονον κτῆμα, ἐλέφασ δὲ ἀπολελοιπότοσ ψυχὴν σώματοσ οὐκ εὐαγὲσ ἀνάθημα, σίδηροσ δὲ καὶ χαλκὸσ πολέμων ὄργανα· ξύλου δὲ μονόξυλον ὅτι ἂν ἐθέλῃ τισ ἀνατιθέτω, καὶ λίθου ὡσαύτωσ πρὸσ τὰ κοινὰ ἱερά, ὑφὴν δὲ μὴ πλέον ἔργον γυναικὸσ μιᾶσ ἔμμηνον.

χρώματα δὲ λευκὰ πρέποντ’ ἂν θεοῖσ εἰή καὶ ἄλλοθι καὶ ἐν ὑφῇ, βάμματα δὲ μὴ προσφέρειν ἀλλ’ ἢ πρὸσ τὰ πολέμου κοσμήματα. θειότατα δὲ δῶρα ὄρνιθέσ τε καὶ ἀγάλματα ὅσαπερ ἂν ἐν μιᾷ ζωγράφοσ ἡμέρᾳ εἷσ ἀποτελῇ·

καὶ τἆλλα ἔστω κατὰ τὰ τοιαῦτα ἀναθήματα μεμιμημένα. ὅτε δὲ μέρη διείρηται τῆσ πόλεωσ συμπάσησ, ὅσα τε καὶ ἃ δεῖ γίγνεσθαι, καὶ νόμοι περὶ τῶν συμβολαίων εἰσ δύναμιν τῶν μεγίστων πέρι πάντων εἴρηνται, τὸ λοιπὸν δὴ δίκασ ἂν εἰή χρεὼν γίγνεσθαι.

δικαστηρίων δὲ τὸ μὲν πρῶτον αἱρετοὶ δικασταὶ γίγνοιντ’ ἄν, οὓσ ἂν ὁ φεύγων τε καὶ ὁ διώκων ἕλωνται κοινῇ, διαιτηταὶ δικαστῶν τοὔνομα μᾶλλον πρέπον ἔχοντεσ· δεύτεροι δὲ κωμῆταί τε καὶ φυλέται, κατὰ τὸ δωδέκατον μέροσ διῃρημένοι, ἐν οἷσ, ἂν μὴ διακριθῶσιν ἐν τοῖσ πρώτοισ, περὶ ζημίασ μείζονοσ ἰόντων ἀγωνιούμενοι, ὁ δὲ φεύγων, ἂν ἡττηθῇ τὸ δεύτερον, τὸ πεμπτημόριον ἀποτινέτω τοῦ τιμήματοσ τῆσ γραφείσησ δίκησ.

ἐὰν δ’ ἐγκαλῶν τισ τοῖσ δικασταῖσ τὸ τρίτον ἀγωνίζεσθαι βούληται, ἀγέτω μὲν ἐπὶ τοὺσ δικαστὰσ τοὺσ ἐκλεκτοὺσ τὴν δίκην, ἐὰν δὲ πάλιν ἡττηθῇ, τὴν ἡμιολίαν τοῦ τιμήματοσ ἀποτινέτω. ἐὰν δὲ ὁ διώκων ἡττηθεὶσ ἐν τοῖσ πρώτοισ μὴ ἠρεμῇ, εἰσ δὲ τοὺσ δευτέρουσ ἰῄ, νικήσασ μὲν δὴ τὸ πέμπτον μέροσ ἀπολαμβανέτω, νικηθεὶσ δὲ ἀποτινέτω ταὐτὸν μέροσ τῆσ δίκησ.

ἐὰν δ’ εἰσ τὸ τρίτον ἔλθωσιν δικαστήριον ἀπειθήσαντεσ ταῖσ ἔμπροσθεν δίκαισ, ὁ μὲν φεύγων ἡττηθείσ, ὥσπερ εἴρηται, τὴν ἡμιολίαν, ὁ δὲ διώκων τὴν ἡμίσειαν τοῦ τιμήματοσ ἀποτινέτω. κληρώσεισ δὲ δικαστηρίων καὶ πληρώσεισ, καὶ ὑπηρεσιῶν ἑκάσταισ τῶν ἀρχῶν καταστάσεισ, καὶ χρόνουσ ἐν οἷσ ἕκαστα γίγνεσθαι χρεών, καὶ διαψηφίσεων πέρι καὶ ἀναβολῶν, καὶ πάνθ’ ὁπόσα τοιαῦτα ἀναγκαῖα περὶ δίκασ γίγνεσθαι, προτέρων τε καὶ ὑστέρων λήξεισ, ἀποκρίσεών τε ἀνάγκασ καὶ παρακαταβάσεων, καὶ ὅσα τούτων ἀδελφὰ σύμπαντα, εἴπομεν μὲν καὶ πρόσθεν, καλὸν δὲ τό γε ὀρθὸν καὶ δὶσ καὶ τρίσ.

πάντα δ’ οὖν ὁπόσα σμικρὰ καὶ ῥᾴδια νόμιμα εὑρίσκειν, πρεσβύτου νομοθέτου παραλιπόντοσ, τὸν νέον ἀναπληροῦν χρὴ νομοθέτην. τὰ μὲν ἴδια δικαστήρια ταύτῃ πῃ γιγνόμενα μέτρον ἂν ἔχοι·

τὰ δὲ δημόσια καὶ κοινὰ καὶ ὅσοισ ἀρχὰσ δεῖ χρωμένασ τὰ προσήκοντα ἑκάστῃ τῶν ἀρχῶν διοικεῖν, ἔστ’ ἐν πολλαῖσ πόλεσιν οὐκ ἀσχήμονα ἐπιεικῶν ἀνδρῶν οὐκ ὀλίγα νομοθετήματα, ὅθεν νομοφύλακασ χρὴ τὰ πρέποντα τῇ νῦν γεννωμένῃ πολιτείᾳ κατασκευάζειν συλλογισαμένουσ καὶ ἐπανορθουμένουσ, ταῖσ ἐμπειρίαισ διαβασανίζοντασ, ἑώσ ἂν ἱκανῶσ αὐτῶν ἕκαστα δόξῃ κεῖσθαι, τότε δὲ τέλοσ ἐπιθέντασ, ἀκίνητα οὕτωσ ἐπισφραγισαμένουσ, χρῆσθαι τὸν ἅπαντα βίον. ὅσα δὲ περί τε σιγὴν δικαστῶν καὶ εὐφημίασ καὶ τοὐναντίον, καὶ ὅσα παραλλάττει τῶν πολλῶν ἐν ταῖσ ἄλλαισ πόλεσιν δικαίων καὶ ἀγαθῶν καὶ καλῶν, τὰ μὲν εἴρηται, τὰ δ’ ἔτι πρὸσ τῷ τέλει ῥηθήσεται.

πρὸσ ἃ πάντα χρὴ τὸν μέλλοντα δικαστὴν ἴσον ἔσεσθαι κατὰ δίκην βλέπειν τε καὶ κεκτημένον γράμματα αὐτῶν πέρι μανθάνειν·

πάντων γὰρ μαθημάτων κυριώτατα τοῦ τὸν μανθάνοντα βελτίω γίγνεσθαι τὰ περὶ τοὺσ νόμουσ κείμενα, εἴπερ ὀρθῶσ εἰή τεθέντα, γίγνοιτ’ ἄν, ἢ μάτην τοὔνομα νῷ προσῆκον κεκτῇτ’ ἂν ὁ θεῖοσ ἡμῖν καὶ θαυμαστὸσ νόμοσ. ψόγοι περί τινων λέγονται καὶ ὅσοι καταλογάδην, εἴτ’ ἐν γράμμασιν εἴτε καθ’ ἡμέραν ἐν ταῖσ ἄλλαισ πάσαισ συνουσίαισ διὰ φιλονικίασ τε ἀμφισβητοῦνται καὶ διὰ συγχωρήσεων ἔστιν ὅτε καὶ μάλα ματαίων, τούτων πάντων ἂν βάσανοσ εἰή σαφὴσ τὰ τοῦ νομοθέτου γράμματα, ἃ δεῖ κεκτημένον ἐν αὑτῷ, καθάπερ ἀλεξιφάρμακα τῶν ἄλλων λόγων, τὸν ἀγαθὸν δικαστὴν αὑτόν τε ὀρθοῦν καὶ τὴν πόλιν, τοῖσ μὲν ἀγαθοῖσ μονὰσ τῶν δικαίων καὶ ἐπαύξησιν παρασκευάζοντα, τοῖσ δὲ κακοῖσ ἐξ ἀμαθίασ καὶ ἀκολασίασ καὶ δειλίασ καὶ συλλήβδην πάσησ ἀδικίασ εἰσ τὸ δυνατὸν μεταβολήν, ὅσοισ ἰάσιμοι δόξαι τῶν κακῶν·

θάνατον ἰάμα ταῖσ οὕτω διατεθείσαισ ψυχαῖσ διανέμοντεσ, ὃ δικαίωσ εἰή πολλάκισ ἂν εἰρημένον, ἄξιοι ἐπαίνου γίγνοιντ’ ἂν τῇ πάσῃ πόλει τοιοῦτοι δικασταὶ καὶ δικαστῶν ἡγεμόνεσ.

ἐπειδὰν δὲ αἱ κατ’ ἐνιαυτὸν δίκαι τέλοσ ἐκδικασθεῖσαι σχῶσι, ταῖσ πράξεσι νόμουσ αὐτῶν χρεὼν γίγνεσθαι τούσδε·

πρῶτον μὲν ἡ δικάζουσα ἀρχὴ τὰ τοῦ ὀφλόντοσ τῷ νικήσαντι χρήματα πάντα ἀποδιδότω, χωρὶσ τῶν ἀναγκαίων κεκτῆσθαι, μετὰ τὴν διαψήφισιν ἑκάστην εὐθὺσ ὑπὸ κήρυκοσ, ἀκουόντων τῶν δικαστῶν· ἐπειδὰν δὲ ὁ τῶν δικασίμων μηνῶν ἐχόμενοσ γένηται μήν, ἐάν τισ μὴ ἀπαλλάττῃ τὸν νικήσαντα ἑκόντα ἑκών, ἡ δικάσασα ἀρχὴ συνεπομένη τῷ νικῶντι τὰ τοῦ ὀφλόντοσ παραδιδότω χρήματα.

ἐὰν δὲ μὴ ἔχωσιν ὁπόθεν, ἐλλείπῃ δὲ μὴ ἔλαττον δραχμῆσ, μὴ πρότερον εἶναι τούτῳ δίκασ πρὸσ ἄλλον μηδένα, πρὶν ἂν ἐκπληρώσῃ τὸ χρέοσ ἅπαν τῷ νικήσαντι· ἄλλοισ δὲ πρὸσ τοῦτον ἔστωσαν δίκαι κυρίωσ.

ἐὰν δέ τισ ἀφῃρῆται τὴν ἀρχὴν τὴν καταδικάσασαν καταδικασθείσ, εἰσαγόντων μὲν αὐτὸν εἰσ τὸ τῶν νομοφυλάκων δικαστήριον οἱ ἀφαιρεθέντεσ ἀδίκωσ, ἐὰν δέ τισ ὄφλῃ τὴν τοιαύτην δίκην, ὡσ ὅλην τὴν πόλιν καὶ νόμουσ φθείρων θανάτῳ ζημιούσθω. ἀνδρὶ δὴ τὸ μετὰ τοῦτο γεννηθέντι καὶ ἐκτραφέντι, καὶ γεννήσαντι καὶ ἐκθρέψαντι τέκνα, καὶ συμμείξαντι συμβόλαια μετρίωσ, διδόντι τε δίκασ εἴ τινα ἠδικήκει καὶ παρ’ ἑτέρου ἐκλαβόντι, σὺν τοῖσ νόμοισ ἐν μοίρᾳ γηράσαντι τελευτὴ γίγνοιτ’ ἂν κατὰ φύσιν.

περὶ τελευτήσαντασ δή, εἴτε τισ ἄρρην εἴτε τισ θῆλυσ ᾖ, τὰ μὲν περὶ τὰ θεῖα νόμιμα τῶν τε ὑπὸ γῆσ θεῶν καὶ τῶν τῇδε, ὅσα προσήκει τελεῖσθαι, τοὺσ ἐξηγητὰσ γίγνεσθαι κυρίουσ φράζοντασ·

θήκασ δ’ εἶναι τῶν χωρίων ὁπόσα μὲν ἐργάσιμα μηδαμοῦ, μήτε τι μέγα μήτε τι σμικρὸν μνῆμα, ἃ δὲ ἡ χώρα πρὸσ τοῦτ’ αὐτὸ μόνον φύσιν ἔχει, τὰ τῶν τετελευτηκότων σώματα μάλιστα ἀλυπήτωσ τοῖσ ζῶσι δεχομένη κρύπτειν, ταῦτα ἐκπληροῦν, τοῖσ δὲ ἀνθρώποισ ὅσα τροφὴν μήτηρ οὖσα ἡ γῆ πρὸσ ταῦτα πέφυκεν βούλεσθαι φέρειν, μήτε ζῶν μήτε τισ ἀποθανὼν στερείτω τὸν ζῶνθ’ ἡμῶν. χῶμα δὲ μὴ χοῦν ὑψηλότερον πέντε ἀνδρῶν ἔργον, ἐν πένθ’ ἡμέραισ ἀποτελούμενον· λίθινα δὲ ἐπιστήματα μὴ μείζω ποιεῖν ἢ ὅσα δέχεσθαι τῶν τοῦ τετελευτηκότοσ ἐγκώμια βίου μὴ πλείω τεττάρων ἡρωικῶν στίχων.

τὰσ δὲ προθέσεισ πρῶτον μὲν μὴ μακρότερον χρόνον ἔνδον γίγνεσθαι τοῦ δηλοῦντοσ τόν τε ἐκτεθνεῶτα καὶ τὸν ὄντωσ τεθνηκότα, εἰή δ’ ἂν σχεδόν, ὡσ τἀνθρώπινα, μέτρον ἔχουσα τριταία πρὸσ τὸ μνῆμα ἐκφορά.

πείθεσθαι δ’ ἐστὶ τῷ νομοθέτῃ χρεὼν τά τε ἄλλα καὶ λέγοντι ψυχὴν σώματοσ εἶναι τὸ πᾶν διαφέρουσαν, ἐν αὐτῷ τε τῷ βίῳ τὸ παρεχόμενον ἡμῶν ἕκαστον τοῦτ’ εἶναι μηδὲν ἀλλ’ ἢ τὴν ψυχήν, τὸ δὲ σῶμα ἰνδαλλόμενον ἡμῶν ἑκάστοισ ἕπεσθαι, καὶ τελευτησάντων λέγεσθαι καλῶσ εἴδωλα εἶναι τὰ τῶν νεκρῶν σώματα, τὸν δὲ ὄντα ἡμῶν ἕκαστον ὄντωσ, ἀθάνατον εἶναι ψυχὴν ἐπονομαζόμενον, παρὰ θεοὺσ ἄλλουσ ἀπιέναι δώσοντα λόγον, καθάπερ ὁ νόμοσ ὁ πάτριοσ λέγει ‐ τῷ μὲν γὰρ ἀγαθῷ θαρραλέον, τῷ δὲ κακῷ μάλα φοβερόν ‐ βοήθειάν τε αὐτῷ μήτινα μεγάλην εἶναι τετελευτηκότι· ζῶντι γὰρ ἔδει βοηθεῖν πάντασ τοὺσ προσήκοντασ, ὅπωσ ὅτι δικαιότατοσ ὢν καὶ ὁσιώτατοσ ἔζη τε ζῶν καὶ τελευτήσασ ἀτιμώρητοσ ἂν κακῶν ἁμαρτημάτων ἐγίγνετο τὸν μετὰ τὸν ἐνθάδε βίον.

ἐκ δὲ τούτων οὕτωσ ἐχόντων οὐδέποτε οἰκοφθορεῖν χρή, διαφερόντωσ νομίζοντα τὸν αὑτοῦ τοῦτον εἶναι τὸν τῶν σαρκῶν ὄγκον θαπτόμενον, ἀλλ’ ἐκεῖνον τὸν ὑὸν ἢ ἀδελφόν, ἢ ὅντινά τισ μάλισθ’ ἡγεῖται ποθῶν θάπτειν, οἴχεσθαι περαίνοντα καὶ ἐμπιμπλάντα τὴν αὑτοῦ μοῖραν, τὸ δὲ παρὸν δεῖν εὖ ποιεῖν, τὰ μέτρια ἀναλίσκοντα ὡσ εἰσ ἄψυχον χθονίων βωμόν·

τὸ δὲ μέτριον νομοθέτησ ἂν μαντεύσαιτο οὐκ ἀσχημονέστατα.

ἔστω δὴ νόμοσ οὗτοσ· τῷ μὲν δὴ τοῦ μεγίστου τιμήματοσ εἰσ τὴν πᾶσαν ταφὴν ἀναλισκόμενα μὴ πλέον πέντε μνῶν, τῷ δὲ τοῦ δευτέρου τρεῖσ μναῖ, καὶ δύο τῷ τοῦ τρίτου, μνᾶ δὲ τῷ τοῦ τετάρτου μέτρον ἂν ἔχοι τῶν ἀναλωμάτων. νομοφύλαξι δὲ πολλά τε ἄλλα ἀνάγκη πράττειν καὶ πολλῶν ἐπιμελεῖσθαι, τούτων δ’ οὐχ ἥκιστα, ὅπωσ ἂν παίδων τε καὶ ἀνδρῶν καὶ πάσησ ἡλικίασ ἐπιμελούμενοι ζῶσι, καὶ δὴ καὶ πρὸσ τὸ τέλοσ ἁπάντων νομοφύλαξ εἷσ γέ τισ ἐπιστατῇ, ὃν ἂν οἱ τοῦ τετελευτηκότοσ ἐπίσκοπον οἰκεῖοι παραλάβωσιν, ᾧ καλόν τ’ ἔστω καλῶσ καὶ μετρίωσ τὰ περὶ τὸν τετελευτηκότα γιγνόμενα καὶ μὴ καλῶσ αἰσχρόν. πρόθεσισ δὲ καὶ τἆλλα ἔστω μὲν κατὰ τὸν περὶ τὰ τοιαῦτα νόμον γιγνόμενα, τῷ δὲ πολιτικῷ νομοθετοῦντι παραχωρεῖν χρὴ τὰ τοιάδε· δακρύειν μὲν τὸν τετελευτηκότα ἐπιτάττειν ἢ μὴ ἄμορφον, θρηνεῖν δὲ καὶ ἔξω τῆσ οἰκίασ φωνὴν ἐξαγγέλλειν ἀπαγορεύειν, καὶ τὸν νεκρὸν εἰσ τὸ φανερὸν προάγειν τῶν ὁδῶν κωλύειν, καὶ ἐν ταῖσ ὁδοῖσ πορευόμενον φθέγγεσθαι, καὶ πρὸ ἡμέρασ ἔξω τῆσ πόλεωσ εἶναι.

ταῦτα δὴ κείσθω τε οὕτω περὶ τὰ τοιαῦτα νόμιμα, καὶ ὁ μὲν πειθόμενοσ ἔστω ζημίασ ἐκτόσ, ὁ δὲ ἀπειθῶν ἑνὶ τῶν νομοφυλάκων ὑπὸ πάντων ζημιούσθω τῇ δοξάσῃ πᾶσι κοινῇ ζημίᾳ.

ὅσαι δ’ ἄλλαι γίγνονται περὶ τελευτήσαντασ ταφαὶ εἴτε καὶ ἄταφοι πράξεισ, περὶ πατροφόνων καὶ ἱεροσύλων καὶ τῶν τοιούτων πάντων, εἰρημέναι ἐν τοῖσ ἔμπροσθεν κεῖνται διὰ νόμων, ὥστε σχεδὸν ἡ νομοθεσία τέλοσ ἂν ἡμῖν ἔχοι· τῶν πάντων δ’ ἑκάστοτε τέλοσ οὐ τὸ δρᾶσαί τι σχεδὸν οὐδὲ τὸ κτήσασθαι κατοικίσαι τ’ ἐστίν, ἀλλὰ τῷ γεννηθέντι σωτηρίαν ἐξευρόντα τελέωσ ἀεί, τότ’ ἤδη νομίζειν πᾶν ὅσον δεῖ πραχθῆναι πεπρᾶχθαι, πρότερον δ’ ἀτελὲσ εἶναι τὸ ὅλον.

καλῶσ, ὦ ξένε, λέγεισ·

πρὸσ ὅτι δὲ τὸ νῦν αὖ ῥηθὲν εἴρηται, φράζ’ ἔτι σαφέστερον. ὦ Κλεινία, πολλὰ τῶν ἔμπροσθεν καλῶσ ὕμνηται, σχεδὸν δὲ οὐχ ἥκιστα τὰ τῶν Μοιρῶν προσρήματα. ποῖα δή; τὸ Λάχεσιν μὲν τὴν πρώτην εἶναι, Κλωθὼ δὲ τὴν δευτέραν, τὴν Ἄτροπον δὴ τρίτην σώτειραν τῶν λεχθέντων, ἀπῃκασμένα τῇ τῶν κλωσθέντων τῷ πυρὶ τὴν ἀμετάστροφον ἀπεργαζομένων δύναμιν· ἃ δὴ καὶ πόλει καὶ πολιτείᾳ δεῖ μὴ μόνον ὑγίειαν καὶ σωτηρίαν τοῖσ σώμασι παρασκευάζειν, ἀλλὰ καὶ εὐνομίαν ἐν ταῖσ ψυχαῖσ, μᾶλλον δὲ σωτηρίαν τῶν νόμων.

ἡμῖν δ’ ἔτι μοι φαίνεσθαι δοκεῖ τοῦτ’ ἐλλεῖπον τοῖσ νόμοισ εἶναι, πῶσ χρὴ τὴν ἀμετάστροφον αὐτοῖσ ἐγγίγνεσθαι κατὰ φύσιν δύναμιν. οὐ σμικρὸν λέγεισ, εἴπερ ἐστὶ μὴ δυνατὸν εὑρεῖν ὅπῃ γίγνοιτ’ ἂν παντὶ κτῆμά τι τοιοῦτον. ἀλλ’ ἔστι μὴν δυνατόν, ὥσ γέ μοι τὰ νῦν παντάπασι καταφαίνεται.

μὴ τοίνυν ἀφιστώμεθα μηδενὶ τρόπῳ, πρὶν ἂν τοῦτ’ αὐτὸ ἐκπορισώμεθα τοῖσ εἰρημένοισ νόμοισ· γελοῖον γὰρ τό γε μάτην πονήσαντα ὁτιοῦν εἰσ μηδὲν βέβαιον καταβαλεῖν. ὀρθῶσ παρακελεύῃ, καὶ ἐμὲ τοιοῦτον εὑρήσεισ ἄλλον. καλῶσ δὴ λέγεισ. τίσ οὖν δή, φῄσ, σωτηρία γίγνοιτ’ ἂν καὶ τίνα τρόπον πολιτείᾳ τε καὶ τοῖσ νόμοισ ἡμῖν; ἆρ’ οὐκ εἴπομεν ὅτι δεῖ σύλλογον ἡμῖν ἐν τῇ πόλει γίγνεσθαι τοιόνδε τινά;

δέκα μὲν τῶν νομοφυλάκων τοὺσ πρεσβυτάτουσ ἀεί, τοὺσ δὲ τἀριστεῖα εἰληφότασ ἅπαντασ δεῖν εἰσ ταὐτὸ συλλέγεσθαι τούτοισ, ἔτι δὲ τοὺσ ἐκδημήσαντασ ἐπὶ ζήτησιν εἴ τί που πρὸσ τὴν νομοφυλακίαν γίγνοιτο ἓν καίριον ἀκοῦσαι καὶ σωθέντασ οἴκαδε, δόξαι, τούτοισ αὐτοῖσ διαβασανισθέντασ, τοῦ συλλόγου ἀξιοκοινωνήτουσ εἶναι· πρὸσ τούτοισ δὲ ἕνα ἕκαστον δεῖν προσλαμβάνειν τῶν νέων, μὴ ἔλαττον ἢ τριάκοντ’ ἔτη γεγονότα, πρῶτον δὲ αὐτὸν κρίναντα ἐπάξιον εἶναι φύσει καὶ τροφῇ, τὸν νέον οὕτωσ εἰσ τοὺσ ἄλλουσ εἰσφέρειν, καὶ ἐὰν μὲν δόξῃ καὶ τοῖσ ἄλλοισ, προσλαμβάνειν, εἰ δὲ μή, ἀπόρρητον εἶναι τὴν γεγονυῖαν κρίσιν τοῖσ τε ἄλλοισ δὴ καὶ μάλιστ’ αὐτῷ τῷ ἀποκριθέντι· δεῖν δὲ ὄρθριον εἶναι τὸν σύλλογον, ἡνίκ’ ἂν τῶν ἄλλων πράξεων ἰδίων τε καὶ κοινῶν καὶ μάλιστ’ ᾖ τισ σχολὴ παντί.

τοιοῦτόν τί που λεχθὲν ἡμῖν ἦν ἐν τοῖσ ἔμπροσθεν λόγοισ; ἦν γὰρ οὖν.

τούτου δὴ πέρι τοῦ συλλόγου πάλιν ἀναλαβὼν λέγοιμ’ ἂν τὸ τοιόνδε. φημί, εἴ τισ τοῦτον βάλοιτο οἱο͂ν ἄγκυραν πάσησ τῆσ πόλεωσ, πάντα ἔχουσαν τὰ πρόσφορα ἑαυτῇ, σῴζειν ἂν σύμπαντα ἃ βουλόμεθα. πῶσ δή; τὸ μετὰ τοῦτο ἡμέτεροσ ἂν καιρὸσ γίγνοιτο ὀρθῶσ φράζοντασ μηδὲν ἀπολείπειν προθυμίασ. καὶ μάλα καλῶσ εἶπεσ, ποίει θ’ ὥσπερ καὶ διανοῇ. χρὴ τοίνυν, ὦ Κλεινία, παντὸσ πέρι νοῆσαι σωτῆρα τὸν εἰκότα ἐν ἑκάστοισ τῶν ἔργων, ὡσ ἐν ζῴῳ ψυχὴ καὶ κεφαλή, τό γε μέγιστον, πεφύκατον.

πῶσ αὖ φῄσ; ἡ τούτοιν ἀρετὴ δήπου παντὶ παρέχει ζῴῳ σωτηρίαν. πῶσ; ψυχῇ μὲν πρὸσ τοῖσ ἄλλοισ νοῦσ ἐγγιγνόμενοσ, κεφαλῇ δ’ αὖ πρὸσ τοῖσ ἄλλοισ ὄψισ καὶ ἀκοή· συλλήβδην δὲ νοῦσ μετὰ τῶν καλλίστων αἰσθήσεων κραθείσ, γενόμενόσ τε εἰσ ἕν, σωτηρία ἑκάστων δικαιότατ’ ἂν εἰή καλουμένη. ἐοίκε γοῦν. ἐοίκε γάρ.

ἀλλ’ ὁ περὶ τί νοῦσ μετ’ αἰσθήσεων κραθεὶσ σωτηρία πλοίων ἔν γε χειμῶσιν καὶ ἐν εὐδίαισ γίγνοιτ’ ἄν; ἆρ’ οὐκ ἐν νηὶ κυβερνήτησ ἅμα καὶ ναῦται τὰσ αἰσθήσεισ τῷ κυβερνητικῷ νῷ συγκερασάμενοι σῴζουσιν αὑτούσ τε καὶ τὰ περὶ τὴν ναῦν; τί μήν; οὐδὲν δὴ πολλῶν δεῖ τῶν περὶ τὰ τοιαῦτα παραδειγμάτων· ἀλλ’ οἱο͂ν περὶ στρατοπέδων νοήσωμεν τίνα θέμενοι στρατηγοὶ σκοπὸν καὶ ἰατρικὴ ὑπηρεσία πᾶσα στοχάζοιτ’ ἂν τῆσ σωτηρίασ ὀρθῶσ. ἆρ’ οὐχ ἡ μὲν νίκην καὶ κράτοσ πολεμίων, ἡ δὲ ἰατρῶν τε καὶ ὑπηρετῶν ὑγιείασ σώματι παρασκευήν; πῶσ γὰρ οὔ;

ἰατρὸσ δὴ τὸ περὶ σῶμα ἀγνοῶν, ὃ προσείπομεν ὑγίειαν νῦν, ἢ νίκην στρατηγὸσ ἢ τῶν ἄλλων ὅσα δὴ διήλθομεν, ἔσθ’ ὅπωσ ἂν νοῦν περί τι τούτων ἂν ἔχων φαίνοιτο; καὶ πῶσ; τί δὲ δὴ περὶ πόλιν; εἴ τισ τὸν σκοπὸν οἷ βλέπειν δεῖ τὸν πολιτικὸν φαίνοιτο ἀγνοῶν, ἆρα ἄρχων μὲν πρῶτον δικαίωσ ἂν προσαγορεύοιτο, εἶτα σῴζειν ἂν δυνατὸσ εἰή τοῦτο οὗ τὸν σκοπὸν τὸ παράπαν μηδ’ εἰδείη; καὶ πῶσ;

δεῖ δὴ καὶ τὰ νῦν, ὡσ ἐοίκεν, εἴπερ μέλλει τέλοσ ὁ κατοικισμὸσ τῆσ χώρασ ἡμῖν ἕξειν, εἶναί τι τὸ γιγνῶσκον ἐν αὐτῷ πρῶτον μὲν τοῦτο ὃ λέγομεν, τὸν σκοπόν, ὅστισ ποτὲ ὁ πολιτικὸσ ὢν ἡμῖν τυγχάνει, ἔπειτα ὅντινα τρόπον δεῖ μετασχεῖν τούτου καὶ τίσ αὐτῷ καλῶσ ἢ μὴ συμβουλεύει, τῶν νόμων αὐτῶν πρῶτον, ἔπειτα ἀνθρώπων· εἰ δ’ ἔσται τοῦ τοιούτου κενή τισ πόλισ, οὐδὲν θαυμαστὸν ἄνουσ οὖσα καὶ ἀναίσθητοσ εἰ πράξει τὸ προστυχὸν ἑκάστοτε ἐν ἑκάσταισ τῶν πράξεων. ἀληθῆ λέγεισ.

νῦν οὖν ἡμῖν ἐν τίνι ποτὲ τῶν τῆσ πόλεωσ μερῶν ἢ ἐπιτηδευμάτων ἔστιν ἱκανὸν κατεσκευασμένον ὁτιοῦν τοιοῦτον φυλακτήριον; ἔχομεν φράζειν; οὐ δῆτα, ὦ ξένε, σαφῶσ γε· εἰ δ’ οὖν τοπάζειν δεῖ, δοκεῖ μοι τείνειν ὁ λόγοσ οὗτοσ εἰσ τὸν σύλλογον ὃν εἶπεσ νυνδὴ νύκτωρ δεῖν συνιέναι. κάλλισθ’ ὑπέλαβεσ, ὦ Κλεινία, καὶ δεῖ δὴ τοῦτον, ὡσ ὁ νῦν παρεστηκὼσ ἡμῖν λόγοσ μηνύει, πᾶσαν ἀρετὴν ἔχειν·

ἧσ ἄρχει τὸ μὴ πλανᾶσθαι πρὸσ πολλὰ στοχαζόμενον, ἀλλ’ εἰσ ἓν βλέποντα πρὸσ τοῦτο ἀεὶ τὰ πάντα οἱο͂ν βέλη ἀφιέναι. παντάπασι μὲν οὖν. νῦν δὴ μαθησόμεθα ὅτι θαυμαστὸν οὐδὲν πλανᾶσθαι τὰ τῶν πόλεων νόμιμα, ὅτι πρὸσ ἄλλο ἄλλη βλέπει τῶν νομοθεσιῶν ἐν τῇ πόλει ἑκάστῃ. καὶ τὰ μὲν πολλὰ οὐδὲν θαυμαστὸν τὸ τοῖσ μὲν τὸν ὁρ́ον εἶναι τῶν δικαίων ὅπωσ ἄρξουσί τινεσ ἐν τῇ πόλει, εἴτ’ οὖν βελτίουσ εἴτε χείρουσ τυγχάνουσιν ὄντεσ, τοῖσ δ’, ὅπωσ πλουτήσουσιν, εἴτ’ οὖν δοῦλοί τινων ὄντεσ εἴτε καὶ μή, τῶν δ’ ἡ προθυμία πρὸσ τὸν ἐλεύθερον δὴ βίον ὡρμημένη· οἱ δὲ καὶ σύνδυο νομοθετοῦνται, πρὸσ ἄμφω βλέποντεσ, ἐλεύθεροί τε ὅπωσ ἄλλων τε πόλεων ἔσονται δεσπόται, οἱ δὲ σοφώτατοι, ὡσ οἰόνται, πρὸσ ταῦτά τε καὶ τὰ τοιαῦτα σύμπαντα, εἰσ ἓν δὲ οὐδὲν διαφερόντωσ τετιμημένον ἔχοντεσ φράζειν εἰσ ὃ τἆλλ’ αὐτοῖσ δεῖ βλέπειν.

οὐκοῦν τό γ’ ἡμέτερον, ὦ ξένε, ὀρθῶσ ἂν εἰή πάλαι τιθέμενον;

πρὸσ γὰρ ἓν ἔφαμεν δεῖν ἀεὶ πάνθ’ ἡμῖν τὰ τῶν νόμων βλέποντ’ εἶναι, τοῦτο δ’ ἀρετήν που συνεχωροῦμεν πάνυ ὀρθῶσ λέγεσθαι. ναί. τὴν δέ γε ἀρετὴν τέτταρα ἔθεμέν που. πάνυ μὲν οὖν. νοῦν δέ γε πάντων τούτων ἡγεμόνα, πρὸσ ὃν δὴ τά τε ἄλλα πάντα καὶ τούτων τὰ τρία δεῖ βλέπειν. κάλλιστ’ ἐπακολουθεῖσ, ὦ Κλεινία. καὶ τὰ λοιπὰ δὴ συνακολούθει. νοῦν γὰρ δὴ κυβερνητικὸν μὲν καὶ ἰατρικὸν καὶ στρατηγικὸν εἴπομεν εἰσ τὸ ἓν ἐκεῖνο οἷ δεῖ βλέπειν, τὸν δὲ πολιτικὸν ἐλέγχοντεσ ἐνταῦθ’ ἐσμὲν νῦν, καὶ καθάπερ ἄνθρωπον ἐπανερωτῶντεσ εἴποιμεν ἄν· "ὦ θαυμάσιε, σὺ δὲ δὴ ποῖ σκοπεῖσ;

τί ποτ’ ἐκεῖνό ἐστι τὸ ἕν, ὃ δὴ σαφῶσ ὁ μὲν ἰατρικὸσ νοῦσ ἔχει φράζειν, σὺ δ’ ὢν δὴ διαφέρων, ὡσ φαίησ ἄν, πάντων τῶν ἐμφρόνων, οὐχ ἕξεισ εἰπεῖν; ἢ σύ γε, Μέγιλλε καὶ Κλεινία, ἔχετον διαρθροῦντεσ ὑπὲρ αὐτοῦ φράζειν πρὸσ ἐμὲ τί ποτέ φατε εἶναι τοῦτο, καθάπερ ὑπὲρ ἄλλων ἐγὼ πρὸσ ὑμᾶσ συχνῶν διωριζόμην; οὐδαμῶσ, ὦ ξένε.

τί δ’ ὅτι δεῖ προθυμεῖσθαί τε συνιδεῖν αὐτὸ καὶ ἐν οἷσ; οἱο͂ν ἐν τίσι λέγεισ; οἱο͂ν ὅτε τέτταρα ἐφήσαμεν ἀρετῆσ εἴδη γεγονέναι, δῆλον ὡσ ἓν ἕκαστον ἀνάγκη φάναι, τεττάρων γε ὄντων. τί μήν; καὶ μὴν ἕν γε ἅπαντα ταῦτα προσαγορεύομεν. ἀνδρείαν γάρ φαμεν ἀρετὴν εἶναι, καὶ τὴν φρόνησιν ἀρετήν, καὶ τὰ δύο τἆλλα, ὡσ ὄντωσ ὄντα οὐ πολλὰ ἀλλ’ ἓν τοῦτο μόνον, ἀρετήν. πάνυ μὲν οὖν. ἡῖ μὲν τοίνυν διαφέρετον αὐτοῖν τούτω τὼ δύο καὶ δύ’ ὀνόματα ἐλαβέτην καὶ τἆλλα, οὐδὲν χαλεπὸν εἰπεῖν· ᾗ δὲ ἓν ἀμφοῖν ἐπωνομάσαμεν, ἀρετήν, καὶ τοῖσ ἄλλοισ, οὐκ εὐπετὲσ ἔτι.

πῶσ λέγεισ; οὐδὲν χαλεπὸν ὃ λέγω δηλῶσαι. διανειμώμεθα γὰρ ἀλλήλοισ τὴν ἐρώτησιν καὶ ἀπόκρισιν. πῶσ αὖ φράζεισ; ἐρώτησόν με τί ποτε ἓν προσαγορεύοντεσ ἀρετὴν ἀμφότερα, δύο πάλιν αὐτὰ προσείπομεν, τὸ μὲν ἀνδρείαν, τὸ δὲ φρόνησιν.

ἐρῶ γάρ σοι τὴν αἰτίαν, ὅτι τὸ μέν ἐστιν περὶ φόβον, οὗ καὶ τὰ θηρία μετέχει, τῆσ ἀνδρείασ, καὶ τά γε τῶν παίδων ἤθη τῶν πάνυ νέων· ἄνευ γὰρ λόγου καὶ φύσει γίγνεται ἀνδρεία ψυχή, ἄνευ δὲ αὖ λόγου ψυχὴ φρόνιμόσ τε καὶ νοῦν ἔχουσα οὔτ’ ἐγένετο πώποτε οὔτ’ ἔστιν οὐδ’ αὖθίσ ποτε γενήσεται, ὡσ ὄντοσ ἑτέρου. ἀληθῆ λέγεισ. ἡῖ μὲν τοίνυν ἐστὸν διαφόρω καὶ δύο, σὺ παρ’ ἐμοῦ ἀπείληφασ τῷ λόγῳ·

ᾗ δὲ ἓν καὶ ταὐτόν, σὺ πάλιν ἀπόδοσ ἐμοί. διανοοῦ δὲ ὡσ ἐρῶν καὶ ὅπῃ τέτταρα ὄντα ἕν ἐστι, καὶ ἐμὲ δὲ ἀξίου, σοῦ δείξαντοσ ὡσ ἕν, πάλιν ὅπῃ τέτταρα. καὶ δὴ τὸ μετὰ τοῦτο σκοπῶμεν τὸν εἰδότα ἱκανῶσ περὶ ὡντινωνοῦν οἷσ ἔστιν μὲν ὄνομα, ἔστιν δὲ αὖ καὶ λόγοσ, πότερον μόνον ἐπίστασθαι τοὔνομα χρεών, τὸν δὲ λόγον ἀγνοεῖν, ἢ τόν γε ὄντα τι καὶ περὶ τῶν διαφερόντων μεγέθει τε καὶ κάλλει πάντα τὰ τοιαῦτα ἀγνοεῖν αἰσχρόν. ἐοίκεν γοῦν. μεῖζον δή τι νομοθέτῃ τε καὶ νομοφύλακι, καὶ ὃσ ἀρετῇ πάντων διαφέρειν οἰέται καὶ νικητήρια τούτων αὐτῶν εἴληφεν, ἢ ταῦτα αὐτὰ περὶ ὧν νῦν λέγομεν, ἀνδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη, φρόνησισ; καὶ πῶσ;

τούτων δὴ πέρι τοὺσ ἐξηγητάσ, τοὺσ διδασκάλουσ, τοὺσ νομοθέτασ, τῶν ἄλλων τοὺσ φύλακασ, τῷ δεομένῳ γνῶναί τε καὶ εἰδέναι, ἢ τῷ δεομένῳ κολάζεσθαί τε καὶ ἐπιπλῆξαι ἁμαρτάνοντι, πότερον οὐ διδάσκοντα ἣν δύναμιν ἔχει κακία τε καὶ ἀρετὴ καὶ πάντωσ δηλοῦντα, διαφέρειν τῶν ἄλλων, ἀλλ’ ἢ ποιητήν τινα ἐλθόντα εἰσ τὴν πόλιν ἢ παιδευτὴν νέων φάσκοντ’ εἶναι βελτίω φαίνεσθαι τοῦ πᾶσαν ἀρετὴν νενικηκότοσ; εἶτα ἐν τῇ τοιαύτῃ πόλει ὅπου μὴ λόγῳ ἔργῳ τε ἱκανοὶ φύλακεσ εἰε͂ν, ἀρετῆσ πέρι γιγνώσκοντεσ ἱκανῶσ, θαυμαστόν τι ταύτην τὴν πόλιν ἀφύλακτον οὖσαν πάσχειν ἃ πολλαὶ πάσχουσι τῶν νῦν πόλεων;

οὐδέν γε, ὡσ εἰκόσ.

τί οὖν; ὃ λέγομεν νῦν ποιητέον ἡμῖν, ἢ πῶσ; τοὺσ φύλακασ ἀκριβεστέρουσ τῶν πολλῶν περὶ ἀρετῆσ ἔργῳ καὶ λόγῳ κατασκευαστέον; ἢ τίνα τρόπον τῇ τῶν ἐμφρόνων κεφαλῇ τε καὶ αἰσθήσεσιν ὁμοιωθήσεται ἡμῖν ἡ πόλισ, ὡσ τοιαύτην τινὰ φυλακὴν κεκτημένη ἐν αὑτῇ; πῶσ οὖν δὴ καὶ τίνα τρόπον, ὦ ξένε, ἀπεικάζοντεσ αὐτὸ τοιούτῳ τινὶ λέγομεν; δῆλον ὡσ αὐτῆσ μὲν τῆσ πόλεωσ οὔσησ τοῦ κύτουσ, τῶν δὲ φυλάκων τοὺσ μὲν νέουσ οἱο͂ν ἐν ἄκρᾳ κορυφῇ, ἀπειλεγμένουσ τοὺσ εὐφυεστάτουσ, ὀξύτητασ ἐν πάσῃ τῇ ψυχῇ ἔχοντασ, περὶ ὅλην κύκλῳ τὴν πόλιν ὁρᾶν, φρουροῦντασ δὲ παραδιδόναι μὲν τὰσ αἰσθήσεισ ταῖσ μνήμαισ, τοῖσ πρεσβυτέροισ δὲ ἐξαγγέλουσ γίγνεσθαι πάντων τῶν κατὰ πόλιν, τοὺσ δὲ νῷ ἀπῃκασμένουσ τῷ πολλὰ καὶ ἄξια λόγου διαφερόντωσ φρονεῖν, τοὺσ γέροντασ, βουλεύεσθαι, καὶ ὑπηρέταισ χρωμένουσ μετὰ συμβουλίασ τοῖσ νέοισ, οὕτω δὴ κοινῇ σῴζειν ἀμφοτέρουσ ὄντωσ τὴν πόλιν ὅλην.

πότερον οὕτω λέγομεν ἤ πωσ ἄλλωσ δεῖν κατασκευάζεσθαι;

μῶν ὁμοίουσ πάντασ κεκτημένουσ καὶ μὴ διηκριβωμένουσ ἔστιν οὓσ τραφέντασ τε καὶ πεπαιδευμένουσ; ἀλλ’, ὦ θαυμάσιε, ἀδύνατον. ἰτέον ἄρα ἐπί τινα ἀκριβεστέραν παιδείαν τῆσ ἔμπροσθεν.

ἴσωσ. ἆρ’ οὖν ἧσ δὴ νῦν σχεδὸν ἐφηψάμεθα, τυγχάνοι ἂν οὖσα ἧσ χρείαν ἔχομεν αὕτη; παντάπασι μὲν οὖν. οὐκοῦν ἐλέγομεν τόν γε πρὸσ ἕκαστα ἄκρον δημιουργόν τε καὶ φύλακα μὴ μόνον δεῖν πρὸσ τὰ πολλὰ βλέπειν δυνατὸν εἶναι, πρὸσ δὲ τὸ ἓν ἐπείγεσθαι γνῶναί τε, καὶ γνόντα πρὸσ ἐκεῖνο συντάξασθαι πάντα συνορῶντα; ὀρθῶσ. ἆρ’ οὖν ἀκριβεστέρα σκέψισ θέα τε ἂν περὶ ὁτουοῦν ὁτῳοῦν γίγνοιτο ἢ τὸ πρὸσ μίαν ἰδέαν ἐκ τῶν πολλῶν καὶ ἀνομοίων δυνατὸν εἶναι βλέπειν;

ἴσωσ. οὐκ ἴσωσ, ἀλλ’ ὄντωσ, ὦ δαιμόνιε, ταύτησ οὐκ ἔστιν σαφεστέρα μέθοδοσ ἀνθρώπων οὐδενί. σοὶ πιστεύων, ὦ ξένε, συγχωρῶ δή, καὶ ταύτῃ πορευώμεθα λέγοντεσ. ἀναγκαστέον ἄρ’, ὡσ ἐοίκεν, καὶ τοὺσ τῆσ θείασ πολιτείασ ἡμῖν φύλακασ ἀκριβῶσ ἰδεῖν πρῶτον τί ποτε διὰ πάντων τῶν τεττάρων ταὐτὸν τυγχάνει, ὃ δή φαμεν ἔν τε ἀνδρείᾳ καὶ σωφροσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν φρονήσει ἓν ὄν, ἀρετὴν ἑνὶ δικαίωσ ἂν ὀνόματι προσαγορεύεσθαι. τοῦτο, ὦ φίλοι, εἰ μὲν βουλόμεθα, τὰ νῦν οἱο͂́νπερ σφόδρα πιέσαντεσ μὴ ἀνῶμεν, πρὶν ἂν ἱκανῶσ εἴπωμεν τί ποτ’ ἔστιν εἰσ ὃ βλεπτέον, εἴτε ὡσ ἓν εἴτε ὡσ ὅλον εἴτε ἀμφότερα εἴτε ὅπωσ ποτὲ πέφυκεν·

ἢ τούτου διαφυγόντοσ ἡμᾶσ, οἰόμεθά ποτε ἡμῖν ἱκανῶσ ἕξειν τὰ πρὸσ ἀρετήν, περὶ ἧσ οὔτ’ εἰ πολλά ἐστ’ οὔτ’ εἰ τέτταρα οὔθ’ ὡσ ἓν δυνατοὶ φράζειν ἐσόμεθα; οὔκουν ἐάν γε ἡμῖν συμβούλοισ πειθώμεθα, ἄλλωσ δέ πωσ μηχανησόμεθα ἐν τῇ πόλει ἐγγεγονέναι τοῦθ’ ἡμῖν·

εἰ δ’ ἄρα τὸ παράπαν δοκεῖ ἐᾶν, ὁρᾶν δὴ χρεών. ἥκιστα, νὴ τὸν ξένιον, ὦ ξένε, θεόν, ἐατέον που τὸ τοιοῦτον, ἐπεὶ δοκεῖσ ἡμῖν ὀρθότατα λέγειν. ἀλλὰ δὴ πῶσ τισ τοῦτ’ ἂν μηχανῷτο; μήπω τὸ πῶσ ἂν μηχανησαίμεθα λέγωμεν·

εἰ δεῖ δὲ ἢ μή, πρῶτον βεβαιωσώμεθα τῇ συνομολογίᾳ πρὸσ ἡμᾶσ αὐτούσ. ἀλλὰ μὴν δεῖ γε, εἴπερ δυνατόν. τί δὲ δή; περὶ καλοῦ τε καὶ ἀγαθοῦ ταὐτὸν τοῦτο διανοούμεθα; ὡσ πόλλ’ ἔστιν μόνον ἕκαστον τούτων τοὺσ φύλακασ ἡμῖν γνωστέον, ἢ καὶ ὅπωσ ἕν τε καὶ ὅπῃ; σχεδὸν ἐοίκ’ ἐξ ἀνάγκησ δεῖν καὶ ὅπωσ ἓν διανοεῖσθαι. τί δ’, ἐννοεῖν μέν, τὴν δὲ ἔνδειξιν τῷ λόγῳ ἀδυνατεῖν ἐνδείκνυσθαι;

καὶ πῶσ; ἀνδραπόδου γάρ τινα σὺ λέγεισ ἕξιν. τί δέ; περὶ πάντων τῶν σπουδαίων ἆρ’ ἡμῖν αὑτὸσ λόγοσ, ὅτι δεῖ τοὺσ ὄντωσ φύλακασ ἐσομένουσ τῶν νόμων ὄντωσ εἰδέναι τὰ περὶ τὴν ἀλήθειαν αὐτῶν, καὶ λόγῳ τε ἱκανοὺσ ἑρμηνεύειν εἶναι καὶ τοῖσ ἔργοισ συνακολουθεῖν, κρίνοντασ τά τε καλῶσ γιγνόμενα καὶ τὰ μὴ κατὰ φύσιν; πῶσ γὰρ οὔ; μῶν οὖν οὐχ ἓν τῶν καλλίστων ἐστὶν τὸ περὶ τοὺσ θεούσ, ὃ δὴ σπουδῇ διεπερανάμεθα, ὡσ εἰσίν τε καὶ ὅσησ φαίνονται κύριοι δυνάμεωσ, εἰδέναι τε εἰσ ὅσον δυνατόν ἐστιν ταῦτ’ ἄνθρωπον γιγνώσκειν, καὶ τοῖσ μὲν πλείστοισ τῶν κατὰ πόλιν συγγιγνώσκειν τῇ φήμῃ μόνον τῶν νόμων συνακολουθοῦσιν, τοῖσ δὲ φυλακῆσ μεθέξουσιν μηδὲ ἐπιτρέπειν, ὃσ ἂν μὴ διαπονήσηται τὸ πᾶσαν πίστιν λαβεῖν τῶν οὐσῶν περὶ θεῶν;

τὴν δὲ μὴ ἐπιτροπὴν εἶναι τὸ μηδέποτε τῶν νομοφυλάκων αἱρεῖσθαι τὸν μὴ θεῖον καὶ διαπεπονηκότα πρὸσ αὐτά, μηδ’ αὖ τῶν πρὸσ ἀρετὴν ἔγκριτον γίγνεσθαι; δίκαιον γοῦν, ὡσ λέγεισ, τὸν περὶ τὰ τοιαῦτα ἀργὸν ἢ ἀδύνατον ἀποκρίνεσθαι πόρρω τῶν καλῶν.

ἆρα οὖν ἴσμεν ὅτι δύ’ ἐστὸν τὼ περὶ θεῶν ἄγοντε εἰσ πίστιν, ὅσα διήλθομεν ἐν τοῖσ πρόσθεν; ποῖα; ἓν μὲν ὃ περὶ τὴν ψυχὴν ἐλέγομεν, ὡσ πρεσβύτατόν τε καὶ θειότατόν ἐστιν πάντων ὧν κίνησισ γένεσιν παραλαβοῦσα ἀέναον οὐσίαν ἐπόρισεν· ἓν δὲ τὸ περὶ τὴν φοράν, ὡσ ἔχει τάξεωσ, ἄστρων τε καὶ ὅσων ἄλλων ἐγκρατὴσ νοῦσ ἐστιν τὸ πᾶν διακεκοσμηκώσ.

ὁ γὰρ ἰδὼν ταῦτα μὴ φαύλωσ μηδ’ ἰδιωτικῶσ, οὐδεὶσ οὕτωσ ἄθεοσ ἀνθρώπων ποτὲ πέφυκεν, ὃσ οὐ τοὐναντίον ἔπαθεν ἢ τὸ προσδοκώμενον ὑπὸ τῶν πολλῶν. οἱ μὲν γὰρ διανοοῦνται τοὺσ τὰ τοιαῦτα μεταχειρισαμένουσ ἀστρονομίᾳ τε καὶ ταῖσ μετὰ ταύτησ ἀναγκαίαισ ἄλλαισ τέχναισ ἀθέουσ γίγνεσθαι, καθεωρακότασ ὡσ οἱο͂́ν τε γιγνόμενα ἀνάγκαισ πράγματ’ ἀλλ’ οὐ διανοίαισ βουλήσεωσ ἀγαθῶν πέρι τελουμένων. τὸ δὲ δὴ πῶσ ἔχον ἂν εἰή;

πᾶν, ὅπερ εἶπον, τοὐναντίον ἔχει νῦν τε καὶ ὅτε ἄψυχα αὐτὰ οἱ διανοούμενοι διενοοῦντο. θαύματα μὲν οὖν καὶ τότε ὑπεδύετο περὶ αὐτά, καὶ ὑπωπτεύετο τὸ νῦν ὄντωσ δεδογμένον, ὅσοι τῆσ ἀκριβείασ αὐτῶν ἥπτοντο, ὅπωσ μήποτ’ ἂν ἄψυχα ὄντα οὕτωσ εἰσ ἀκρίβειαν θαυμαστοῖσ λογισμοῖσ ἂν ἐχρῆτο, νοῦν μὴ κεκτημένα· καί τινεσ ἐτόλμων τοῦτό γε αὐτὸ παρακινδυνεύειν καὶ τότε, λέγοντεσ ὡσ νοῦσ εἰή ὁ διακεκοσμηκὼσ πάνθ’ ὅσα κατ’ οὐρανόν.

οἱ δὲ αὐτοὶ πάλιν ἁμαρτάνοντεσ ψυχῆσ φύσεωσ ὅτι πρεσβύτερον εἰή σωμάτων, διανοηθέντεσ δὲ ὡσ νεώτερον, ἅπανθ’ ὡσ εἰπεῖν ἔποσ ἀνέτρεψαν πάλιν, ἑαυτοὺσ δὲ πολὺ μᾶλλον· τὸ γὰρ δὴ πρὸ τῶν ὀμμάτων, πάντα αὐτοῖσ ἐφάνη, τὰ κατ’ οὐρανὸν φερόμενα, μεστὰ εἶναι λίθων καὶ γῆσ καὶ πολλῶν ἄλλων ἀψύχων σωμάτων διανεμόντων τὰσ αἰτίασ παντὸσ τοῦ κόσμου.

ταῦτ’ ἦν τὰ τότε ἐξειργασμένα πολλὰσ ἀθεότητασ καὶ δυσχερείασ τῶν τοιούτων ἅπτεσθαι, καὶ δὴ καὶ λοιδορήσεισ γε ἐπῆλθον ποιηταῖσ, τοὺσ φιλοσοφοῦντασ κυσὶ ματαίαισ ἀπεικάζοντασ χρωμέναισιν ὑλακαῖσ, ἄλλα τε αὖ ἀνόητ’ εἰπεῖν· νῦν δέ, ὅπερ εἴρηται, πᾶν τοὐναντίον ἔχει.

πῶσ; ἐν τοῖσ ἄστροισ νοῦν τῶν ὄντων τά τε πρὸ τούτων ἀναγκαῖα μαθήματα λάβῃ, τά τε κατὰ τὴν μοῦσαν τούτοισ τῆσ κοινωνίασ συνθεασάμενοσ, χρήσηται πρὸσ τὰ τῶν ἠθῶν ἐπιτηδεύματα καὶ νόμιμα συναρμοττόντωσ, ὅσα τε λόγον ἔχει, τούτων δυνατὸσ ᾖ δοῦναι τὸν λόγον·

ὁ δὲ μὴ ταῦθ’ οἱο͂́σ τ’ ὢν πρὸσ ταῖσ δημοσίαισ ἀρεταῖσ κεκτῆσθαι σχεδὸν ἄρχων μὲν οὐκ ἄν ποτε γένοιτο ἱκανὸσ ὅλησ πόλεωσ, ὑπηρέτησ δ’ ἂν ἄλλοισ ἄρχουσιν.

ὁρᾶν δὴ χρεὼν νῦν, ὦ Κλεινία καὶ Μέγιλλε, ἤδη πρὸσ τοῖσ εἰρημένοισ νόμοισ ἅπασιν ὅσουσ διεληλύθαμεν εἰ καὶ τοῦτον προσοίσομεν, ὡσ φυλακὴν ἐσόμενον κατὰ νόμον χάριν σωτηρίασ τὸν τῶν ἀρχόντων νυκτερινὸν σύλλογον, παιδείασ ὁπόσησ διεληλύθαμεν κοινωνὸν γενόμενον· ἢ πῶσ ποιῶμεν;

ἀλλ’, ὦ λῷστε, πῶσ οὐ προσοίσομεν, ἄν πῃ καὶ κατὰ βραχὺ δυνηθῶμεν; καὶ μὴν πρόσ γε τὸ τοιοῦτον ἁμιλληθῶμεν πάντεσ. συλλήπτωρ γὰρ τούτου γε ὑμῖν καὶ ἐγὼ γιγνοίμην ἂν προθύμωσ ‐ πρὸσ δ’ ἐμοὶ καὶ ἑτέρουσ ἴσωσ εὑρήσω ‐ διὰ τὴν περὶ τὰ τοιαῦτ’ ἐμπειρίαν τε καὶ σκέψιν γεγονυῖάν μοι καὶ μάλα συχνήν. ἀλλ’, ὦ ξένε, παντὸσ μὲν μᾶλλον ταύτῃ πορευτέον ᾗπερ καὶ ὁ θεὸσ ἡμᾶσ σχεδὸν ἄγει· τίσ δὲ ὁ τρόποσ ἡμῖν γιγνόμενοσ ὀρθῶσ γίγνοιτ’ ἄν, τοῦτο δὴ τὰ νῦν λέγωμέν τε καὶ ἐρευνῶμεν. οὐκέτι νόμουσ, ὦ Μέγιλλε καὶ Κλεινία, περὶ τῶν τοιούτων δυνατόν ἐστιν νομοθετεῖν, πρὶν ἂν κοσμηθῇ ‐ τότε δὲ κυρίουσ ὧν αὐτοὺσ δεῖ γίγνεσθαι νομοθετεῖν ‐ ἀλλὰ ἤδη τὸ τὰ τοιαῦτα κατασκευάζον διδαχὴ μετὰ συνουσίασ πολλῆσ γίγνοιτ’ ἄν, εἰ γίγνοιτο ὀρθῶσ.

πῶσ; τί τοῦτο εἰρῆσθαι φῶμεν αὖ; πρῶτον μὲν δήπου καταλεκτέοσ ἂν εἰή κατάλογοσ τῶν ὅσοι ἐπιτήδειοι πρὸσ τὴν τῆσ φυλακῆσ φύσιν ἂν εἰε͂ν ἡλικίαισ τε καὶ μαθημάτων δυνάμεσιν καὶ τρόπων ἤθεσιν καὶ ἔθεσιν· μετὰ δὲ τοῦτο, ἃ δεῖ μανθάνειν οὔτε εὑρεῖν ῥᾴδιον οὔτε ηὑρηκότοσ ἄλλου μαθητὴν γενέσθαι.

πρὸσ τούτοισ δὲ χρόνουσ, οὕσ τε καὶ ἐν οἷσ δεῖ παραλαμβάνειν ἕκαστα, μάταιον ταῦτ’ ἐν γράμμασιν λέγειν· οὐδὲ γὰρ αὐτοῖσ τοῖσ μανθάνουσι δῆλα γίγνοιτ’ ἂν ὅτι πρὸσ καιρὸν μανθάνεται, πρὶν ἐντὸσ τῆσ ψυχῆσ ἑκάστῳ που μαθήματοσ ἐπιστήμην γεγονέναι. οὕτω δὴ πάντα τὰ περὶ ταῦτα ἀπόρρητα μὲν λεχθέντα οὐκ ἂν ὀρθῶσ λέγοιτο, ἀπρόρρητα δὲ διὰ τὸ μηδὲν προρρηθέντα δηλοῦν τῶν λεγομένων.

τί οὖν δὴ ποιητέον ἐχόντων τούτων οὕτωσ, ὦ ξένε; τὸ λεγόμενον, ὦ φίλοι, ἐν κοινῷ καὶ μέσῳ ἐοίκεν ἡμῖν κεῖσθαι, καὶ εἴπερ κινδυνεύειν περὶ τῆσ πολιτείασ ἐθέλομεν συμπάσησ, ἢ τρὶσ ἕξ, φασίν, ἢ τρεῖσ κύβουσ βάλλοντεσ, ταῦτα ποιητέον, ἐγὼ δ’ ὑμῖν συγκινδυνεύσω τῷ φράζειν τε καὶ ἐξηγεῖσθαι τά γε δεδογμένα ἐμοὶ περὶ τῆσ παιδείασ τε καὶ τροφῆσ τῆσ νῦν αὖ κεκινημένησ τοῖσ λόγοισ· τὸ μέντοι κινδύνευμα οὐ σμικρὸν οὐδ’ ἑτέροισ τισὶν προσφερὲσ ἂν εἰή.

σοὶ δὴ τοῦτό γε, ὦ Κλεινία, μέλειν παρακελεύομαι· εἶναι δοκεῖν τῶν ὕστερον ἐπιγιγνομένων οὐκ ἐκφεύξῃ ποτέ.

ἐάν γε μὴν οὗτοσ ἡμῖν ὁ θεῖοσ γένηται σύλλογοσ, ὦ φίλοι ἑταῖροι, παραδοτέον τούτῳ τὴν πόλιν, ἀμφισβήτησίσ τε οὐκ ἔστ’ οὐδεμία οὐδενὶ τῶν νῦν παρὰ ταῦθ’ ὡσ ἔποσ εἰπεῖν νομοθετῶν, ὄντωσ δὲ ἔσται σχεδὸν ὕπαρ ἀποτετελεσμένον οὗ σμικρῷ πρόσθεν ὀνείρατοσ ὣσ τῷ λόγῳ ἐφηψάμεθα, κεφαλῆσ νοῦ τε κοινωνίασ εἰκόνα τινά πωσ συμμείξαντεσ, ἐὰν ἄρα ἡμῖν οἵ τε ἄνδρεσ ἀκριβῶσ ἐκλεχθῶσι, παιδευθῶσί τε προσηκόντωσ, παιδευθέντεσ τε ἐν ἀκροπόλει τῆσ χώρασ κατοικήσαντεσ, φύλακεσ ἀποτελεσθῶσιν οἱούσ ἡμεῖσ οὐκ εἴδομεν ἐν τῷ πρόσθεν βίῳ πρὸσ ἀρετὴν σωτηρίασ γενομένουσ. ὦ φίλε Κλεινία, ἐκ τῶν νῦν ἡμῖν εἰρημένων ἁπάντων ἢ τὴν πόλιν ἐατέον τῆσ κατοικίσεωσ ἢ τὸν ξένον τόνδε οὐκ ἀφετέον, ἀλλὰ δεήσεσιν καὶ μηχαναῖσ πάσαισ κοινωνὸν ποιητέον ἐπὶ τὴν τῆσ πόλεωσ κατοίκισιν.

ἀληθέστατα λέγεισ, ὦ Μέγιλλε, καὶ ἐγὼ ποιήσω ταῦθ’ οὕτωσ καὶ <σὺ> συλλάμβανε.

συλλήψομαι.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

Ancient Greek Text

Plato, Laws, book 12

(플라톤, Laws, book 12)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION