헬라어 문장 검색 - ΠλατόΛαωσΓρέ03́

(플라톤, Laws, book 3)

ταῦτα μὲν οὖν δὴ ταύτῃ· πολιτείασ δὲ ποτὲ φῶμεν γεγονέναι; μῶν οὐκ ἐνθένδε τισ ἂν αὐτὴν ῥᾷστά τε καὶ κάλλιστα κατίδοι; πόθεν; ὅθενπερ καὶ τὴν τῶν πόλεων ἐπίδοσιν εἰσ ἀρετὴν μεταβαίνουσαν ἅμα καὶ κακίαν ἑκάστοτε θεατέον. λέγεισ δὲ πόθεν; οἶμαι μὲν ἀπὸ χρόνου μήκουσ τε καὶ ἀπειρίασ καὶ τῶν μεταβολῶν ἐν τῷ τοιούτῳ. πῶσ λέγεισ; φέρε, ἀφ’ οὗ πόλεισ τ’ εἰσὶν καὶ ἄνθρωποι πολιτευόμενοι, δοκεῖσ ἄν ποτε κατανοῆσαι χρόνου πλῆθοσ ὅσον γέγονεν;

οὔκουν ῥᾴδιόν γε οὐδαμῶσ. τὸ δέ γε ὡσ ἄπλετόν τι καὶ ἀμήχανον ἂν εἰή; πάνυ μὲν οὖν τοῦτό γε. μῶν οὖν οὐ μυρίαι μὲν ἐπὶ μυρίαισ ἡμῖν γεγόνασι πόλεισ ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ, κατὰ τὸν αὐτὸν δὲ τοῦ πλήθουσ λόγον οὐκ ἐλάττουσ ἐφθαρμέναι; πεπολιτευμέναι δ’ αὖ πάσασ πολιτείασ πολλάκισ ἑκασταχοῦ;

καὶ τοτὲ μὲν ἐξ ἐλαττόνων μείζουσ, τοτὲ δ’ ἐκ μειζόνων ἐλάττουσ, καὶ χείρουσ ἐκ βελτιόνων γεγόνασι καὶ βελτίουσ ἐκ χειρόνων; ἀναγκαῖον. ταύτησ δὴ πέρι λάβωμεν, εἰ δυναίμεθα, τῆσ μεταβολῆσ τὴν αἰτίαν· τάχα γὰρ ἂν ἴσωσ δείξειεν ἡμῖν τὴν πρώτην τῶν πολιτειῶν γένεσιν καὶ μετάβασιν. εὖ λέγεισ, καὶ προθυμεῖσθαι δεῖ, σὲ μὲν ὃ διανοῇ περὶ αὐτῶν ἀποφαινόμενον, ἡμᾶσ δὲ συνεπομένουσ. ἆρ’ οὖν ὑμῖν οἱ παλαιοὶ λόγοι ἀλήθειαν ἔχειν τινὰ δοκοῦσιν;

ποῖοι δή; τὸ πολλὰσ ἀνθρώπων φθορὰσ γεγονέναι κατακλυσμοῖσ τε καὶ νόσοισ καὶ ἄλλοισ πολλοῖσ, ἐν οἷσ βραχύ τι τῶν ἀνθρώπων λείπεσθαι γένοσ. πάνυ μὲν οὖν πιθανὸν τὸ τοιοῦτον πᾶν παντί. φέρε δή, νοήσωμεν μίαν τῶν πολλῶν ταύτην τὴν τῷ κατακλυσμῷ ποτε γενομένην. τὸ ποῖόν τι περὶ αὐτῆσ διανοηθέντεσ; ὡσ οἱ τότε περιφυγόντεσ τὴν φθορὰν σχεδὸν ὄρειοί τινεσ ἂν εἰε͂ν νομῆσ, ἐν κορυφαῖσ που σμικρὰ ζώπυρα τοῦ τῶν ἀνθρώπων διασεσωμένα γένουσ.

δῆλον. καὶ δὴ τοὺσ τοιούτουσ γε ἀνάγκη που τῶν ἄλλων ἀπείρουσ εἶναι τεχνῶν καὶ τῶν ἐν τοῖσ ἄστεσι πρὸσ ἀλλήλουσ μηχανῶν εἴσ τε πλεονεξίασ καὶ φιλονικίασ καὶ ὁπόσ’ ἄλλα κακουργήματα πρὸσ ἀλλήλουσ ἐπινοοῦσιν. εἰκὸσ γοῦν. θῶμεν δὴ τὰσ ἐν τοῖσ πεδίοισ πόλεισ καὶ πρὸσ θαλάττῃ κατοικούσασ ἄρδην ἐν τῷ τότε χρόνῳ διαφθείρεσθαι;

θῶμεν. οὐκοῦν ὄργανά τε πάντα ἀπόλλυσθαι, καὶ εἴ τι τέχνησ ἦν ἐχόμενον σπουδαίωσ ηὑρημένον ἢ πολιτικῆσ ἢ καὶ σοφίασ τινὸσ ἑτέρασ, πάντα ἔρρειν ταῦτα ἐν τῷ τότε χρόνῳ φήσομεν; πῶσ γὰρ ἄν, ὦ ἄριστε, εἴ γε ἔμενεν τάδε οὕτω τὸν πάντα χρόνον ὡσ νῦν διακεκόσμηται, καινὸν ἀνηυρίσκετό ποτε καὶ ὁτιοῦν; τοῦτο ὅτι μὲν μυριάκισ μύρια ἔτη διελάνθανεν ἄρα τοὺσ τότε, χίλια δὲ ἀφ’ οὗ γέγονεν ἢ δὶσ τοσαῦτα ἔτη, τὰ μὲν Δαιδάλῳ καταφανῆ γέγονεν, τὰ δὲ Ὀρφεῖ, τὰ δὲ Παλαμήδει, τὰ δὲ περὶ μουσικὴν Μαρσύᾳ καὶ Ὀλύμπῳ, περὶ λύραν δὲ Ἀμφίονι, τὰ δὲ ἄλλα ἄλλοισ πάμπολλα, ὡσ ἔποσ εἰπεῖν χθὲσ καὶ πρῴην γεγονότα.

ἄριστ’, ὦ Κλεινία, τὸν φίλον ὅτι παρέλιπεσ, τὸν ἀτεχνῶσ χθὲσ γενόμενον. μῶν φράζεισ Ἐπιμενίδην; ναί, τοῦτον·

πολὺ γὰρ ὑμῖν ὑπερεπήδησε τῷ μηχανήματι τοὺσ σύμπαντασ, ὦ φίλε, ὃ λόγῳ μὲν Ἡσίοδοσ ἐμαντεύετο πάλαι, τῷ δὲ ἔργῳ ἐκεῖνοσ ἀπετέλεσεν, ὡσ ὑμεῖσ φατε. φαμὲν γὰρ οὖν. οὐκοῦν οὕτω δὴ λέγωμεν ἔχειν τότε, ὅτ’ ἐγένετο ἡ φθορά, τὰ περὶ τοὺσ ἀνθρώπουσ πράγματα, μυρίαν μέν τινα φοβερὰν ἐρημίαν, γῆσ δ’ ἀφθόνου πλῆθοσ πάμπολυ, ζῴων δὲ τῶν ἄλλων ἐρρόντων, βουκόλι’ ἄττα, καὶ εἴ τί που αἰγῶν περιλειφθὲν ἐτύγχανεν γένοσ, σπάνια καὶ ταῦτα νέμουσιν εἶναι ζῆν τότε κατ’ ἀρχάσ; τί μήν;

πόλεωσ δὲ καὶ πολιτείασ πέρι καὶ νομοθεσίασ, ὧν νῦν ὁ λόγοσ ἡμῖν παρέστηκεν, ἆρ’ ὡσ ἔποσ εἰπεῖν οἰόμεθα καὶ μνήμην εἶναι τὸ παράπαν; οὐδαμῶσ. οὐκοῦν ἐξ ἐκείνων τῶν διακειμένων οὕτω τὰ νῦν γέγονεν ἡμῖν σύμπαντα, πόλεισ τε καὶ πολιτεῖαι καὶ τέχναι καὶ νόμοι, καὶ πολλὴ μὲν πονηρία, πολλὴ δὲ καὶ ἀρετή; πῶσ λέγεισ; ἆρ’ οἰόμεθα, ὦ θαυμάσιε, τοὺσ τότε, ἀπείρουσ ὄντασ πολλῶν μὲν καλῶν τῶν κατὰ τὰ ἄστη, πολλῶν δὲ καὶ τῶν ἐναντίων, τελέουσ πρὸσ ἀρετὴν ἢ πρὸσ κακίαν γεγονέναι;

καλῶσ εἶπεσ, καὶ μανθάνομεν ὃ λέγεισ. οὐκοῦν προϊόντοσ μὲν τοῦ χρόνου, πληθύοντοσ δ’ ἡμῶν τοῦ γένουσ, εἰσ πάντα τὰ νῦν καθεστηκότα προελήλυθεν πάντα; ὀρθότατα. οὐκ ἐξαίφνησ γε, ὡσ εἰκόσ, κατὰ σμικρὸν δὲ ἐν παμπόλλῳ τινὶ χρόνῳ. καὶ μάλα πρέπει τοῦθ’ οὕτωσ.

ἐκ γὰρ τῶν ὑψηλῶν εἰσ τὰ πεδία καταβαίνειν, οἶμαι, πᾶσιν φόβοσ ἔναυλοσ ἐγεγόνει. πῶσ δ’ οὔ; ἆρ’ οὐχ ἅσμενοι μὲν ἑαυτοὺσ ἑώρων δι’ ὀλιγότητα ἐν τοῖσ περὶ ἐκεῖνον τὸν χρόνον, πορεῖα δέ, ὥστ’ ἐπ’ ἀλλήλουσ τότε πορεύεσθαι κατὰ γῆν ἢ κατὰ θάλατταν, σὺν ταῖσ τέχναισ ὡσ ἔποσ εἰπεῖν πάντα σχεδὸν ἀπωλώλει; συμμίσγειν οὖν ἀλλήλοισ οὐκ ἦν οἶμαι σφόδρα δυνατόν· σίδηροσ γὰρ καὶ χαλκὸσ καὶ πάντα τὰ μεταλλεῖα συγκεχυμένα ἠφάνιστο, ὥστε ἀπορία πᾶσα ἦν τοῦ ἀνακαθαίρεσθαι τὰ τοιαῦτα, δρυοτομίασ τε εἶχον σπάνιν. εἰ γάρ πού τι καὶ περιγεγονὸσ ἦν ὄργανον ἐν ὄρεσι, ταῦτα μὲν ταχὺ κατατριβέντα ἠφάνιστο, ἄλλα δὲ οὐκ ἔμελλεν γενήσεσθαι, πρὶν πάλιν ἡ τῶν μεταλλέων ἀφίκοιτο εἰσ ἀνθρώπουσ τέχνη.

πῶσ γὰρ ἄν; γενεαῖσ δὴ πόσαισ ὕστερον οἰόμεθα τοῦθ’ οὕτωσ γεγονέναι; δῆλον ὅτι παμπόλλαισ τισίν.

οὐκοῦν καὶ τέχναι, ὅσαιπερ σιδήρου δέονται καὶ χαλκοῦ καὶ τῶν τοιούτων ἁπάντων, τὸν αὐτὸν χρόνον καὶ ἔτι πλείονα ἠφανισμέναι ἂν εἰε͂ν ἐν τῷ τότε; τί μήν; καὶ τοίνυν στάσισ ἅμα καὶ πόλεμοσ ἀπωλώλει κατὰ τὸν τότε χρόνον πολλαχῇ. πῶσ; πρῶτον μὲν ἠγάπων καὶ ἐφιλοφρονοῦντο ἀλλήλουσ δι’ ἐρημίαν, ἔπειτα οὐ περιμάχητοσ ἦν αὐτοῖσ ἡ τροφή. νομῆσ γὰρ οὐκ ἦν σπάνισ, εἰ μή τισιν κατ’ ἀρχὰσ ἴσωσ, ᾗ δὴ τὸ πλεῖστον διέζων ἐν τῷ τότε χρόνῳ·

γάλακτοσ γὰρ καὶ κρεῶν οὐδαμῶσ ἐνδεεῖσ ἦσαν, ἔτι δὲ θηρεύοντεσ οὐ φαύλην οὐδ’ ὀλίγην τροφὴν παρείχοντο. καὶ μὴν ἀμπεχόνησ γε καὶ στρωμνῆσ καὶ οἰκήσεων καὶ σκευῶν ἐμπύρων τε καὶ ἀπύρων ηὐπόρουν· αἱ πλαστικαὶ γὰρ καὶ ὅσαι πλεκτικαὶ τῶν τεχνῶν οὐδὲ ἓν προσδέονται σιδήρου, ταῦτα δὲ πάντα τούτω τὼ τέχνα θεὸσ ἔδωκε πορίζειν τοῖσ ἀνθρώποισ, ἵν’ ὁπότε εἰσ τὴν τοιαύτην ἀπορίαν ἔλθοιεν, ἔχοι βλάστην καὶ ἐπίδοσιν τὸ τῶν ἀνθρώπων γένοσ. πένητεσ μὲν δὴ διὰ τὸ τοιοῦτον σφόδρα οὐκ ἦσαν, οὐδ’ ὑπὸ πενίασ ἀναγκαζόμενοι διάφοροι ἑαυτοῖσ ἐγίγνοντο·

πλούσιοι δ’ οὐκ ἄν ποτε ἐγένοντο ἄχρυσοί τε καὶ ἀνάργυροι ὄντεσ, ὃ τότε ἐν ἐκείνοισ παρῆν. ᾗ δ’ ἄν ποτε συνοικίᾳ μήτε πλοῦτοσ συνοικῇ μήτε πενία, σχεδὸν ἐν ταύτῃ γενναιότατα ἤθη γίγνοιτ’ ἄν· οὔτε γὰρ ὕβρισ οὔτ’ ἀδικία, ζῆλοί τε αὖ καὶ φθόνοι οὐκ ἐγγίγνονται. ἀγαθοὶ μὲν δὴ διὰ ταῦτά τε ἦσαν καὶ διὰ τὴν λεγομένην εὐήθειαν·

ἃ γὰρ ἤκουον καλὰ καὶ αἰσχρά, εὐήθεισ ὄντεσ ἡγοῦντο ἀληθέστατα λέγεσθαι καὶ ἐπείθοντο. ψεῦδοσ γὰρ ὑπονοεῖν οὐδεὶσ ἠπίστατο διὰ σοφίαν, ὥσπερ τὰ νῦν, ἀλλὰ περὶ θεῶν τε καὶ ἀνθρώπων τὰ λεγόμενα ἀληθῆ νομίζοντεσ ἔζων κατὰ ταῦτα· διόπερ ἦσαν τοιοῦτοι παντάπασιν οἱούσ αὐτοὺσ ἡμεῖσ ἄρτι διεληλύθαμεν. ἐμοὶ γοῦν δὴ καὶ τῷδε οὕτωσ ταῦτα συνδοκεῖ.

οὐκοῦν εἴπωμεν ὅτι γενεαὶ διαβιοῦσαι πολλαὶ τοῦτον τὸν τρόπον τῶν πρὸ κατακλυσμοῦ γεγονότων καὶ τῶν νῦν ἀτεχνότεροι μὲν καὶ ἀμαθέστεροι πρόσ τε τὰσ ἄλλασ μέλλουσιν εἶναι τέχνασ καὶ πρὸσ τὰσ πολεμικάσ, ὅσαι τε πεζαὶ καὶ ὅσαι κατὰ θάλατταν γίγνονται τὰ νῦν, καὶ ὅσαι δὴ κατὰ πόλιν μόνον αὐτοῦ, δίκαι καὶ στάσεισ λεγόμεναι, λόγοισ ἔργοισ τε μεμηχανημέναι πάσασ μηχανὰσ εἰσ τὸ κακουργεῖν τε ἀλλήλουσ καὶ ἀδικεῖν, εὐηθέστεροι δὲ καὶ ἀνδρειότεροι καὶ ἅμα σωφρονέστεροι καὶ σύμπαντα δικαιότεροι; τὸ δὲ τούτων αἴτιον ἤδη διεληλύθαμεν.

ὀρθῶσ λέγεισ. λελέχθω δὴ ταῦτα ἡμῖν καὶ τὰ τούτοισ συνεπόμενα ἔτι πάντα εἰρήσθω τοῦδ’ ἕνεκα, ἵνα νοήσωμεν τοῖσ τότε νόμων τίσ ποτ’ ἦν χρεία καὶ τίσ ἦν νομοθέτησ αὐτοῖσ. καὶ καλῶσ γε εἴρηκασ. ἆρ’ οὖν ἐκεῖνοι μὲν οὔτ’ ἐδέοντο νομοθετῶν οὔτε πω ἐφίλει κατὰ τούτουσ τοὺσ χρόνουσ γίγνεσθαι τὸ τοιοῦτον;

οὐδὲ γὰρ γράμματα ἔστι πω τοῖσ ἐν τούτῳ τῷ μέρει τῆσ περιόδου γεγονόσιν, ἀλλ’ ἔθεσι καὶ τοῖσ λεγομένοισ πατρίοισ νόμοισ ἑπόμενοι ζῶσιν. εἰκὸσ γοῦν. πολιτείασ δέ γε ἤδη καὶ τρόποσ ἐστίν τισ οὗτοσ. τίσ; δοκοῦσί μοι πάντεσ τὴν ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ πολιτείαν δυναστείαν καλεῖν, ἣ καὶ νῦν ἔτι πολλαχοῦ καὶ ἐν Ἕλλησι καὶ κατὰ βαρβάρουσ ἐστίν·

λέγει δ’ αὐτήν που καὶ Ὅμηροσ γεγονέναι περὶ τὴν τῶν Κυκλώπων οἴκησιν, εἰπὼν ‐ τοῖσιν δ’ οὔτ’ ἀγοραὶ βουληφόροι οὔτε θέμιστεσ,ἀλλ’ οἵ γ’ ὑψηλῶν ὀρέων ναίουσι κάρηναἐν σπέσσι γλαφυροῖσι, θεμιστεύει δὲ ἕκαστοσ παίδων ἠδ’ ἀλόχων, οὐδ’ ἀλλήλων ἀλέγουσιν. ἐοίκέν γε ὁ ποιητὴσ ὑμῖν οὗτοσ γεγονέναι χαρίεισ.

καὶ γὰρ δὴ καὶ ἄλλα αὐτοῦ διεληλύθαμεν μάλ’ ἀστεῖα, οὐ μὴν πολλά γε· οὐ γὰρ σφόδρα χρώμεθα οἱ Κρῆτεσ τοῖσ ξενικοῖσ ποιήμασιν. ἡμεῖσ δ’ αὖ χρώμεθα μέν, καὶ ἐοίκέν γε κρατεῖν τῶν τοιούτων ποιητῶν, οὐ μέντοι Λακωνικόν γε ἀλλά τινα μᾶλλον Ιὠνικὸν βίον διεξέρχεται ἑκάστοτε. νῦν μὴν εὖ τῷ σῷ λόγῳ ἐοίκε μαρτυρεῖν, τὸ ἀρχαῖον αὐτῶν ἐπὶ τὴν ἀγριότητα διὰ μυθολογίασ ἐπανενεγκών.

ναί· συμμαρτυρεῖ γάρ, καὶ λάβωμέν γε αὐτὸν μηνυτὴν ὅτι τοιαῦται πολιτεῖαι γίγνονταί ποτε. καλῶσ. μῶν οὖν οὐκ ἐκ τούτων τῶν κατὰ μίαν οἴκησιν καὶ κατὰ γένοσ διεσπαρμένων ὑπὸ ἀπορίασ τῆσ ἐν ταῖσ φθοραῖσ, ἐν αἷσ τὸ πρεσβύτατον ἄρχει διὰ τὸ τὴν ἀρχὴν αὐτοῖσ ἐκ πατρὸσ καὶ μητρὸσ γεγονέναι, οἷσ ἑπόμενοι καθάπερ ὄρνιθεσ ἀγέλην μίαν ποιήσουσι, πατρονομούμενοι καὶ βασιλείαν πασῶν δικαιοτάτην βασιλευόμενοι; πάνυ μὲν οὖν.

μετὰ δὲ ταῦτά γε εἰσ τὸ κοινὸν μείζουσ ποιοῦντεσ πόλεισ πλείουσ συνέρχονται, καὶ ἐπὶ γεωργίασ τὰσ ἐν ταῖσ ὑπωρείαισ τρέπονται πρώτασ, περιβόλουσ τε αἱμασιώδεισ τινὰσ τειχῶν ἐρύματα τῶν θηρίων ἕνεκα ποιοῦνται, μίαν οἰκίαν αὖ κοινὴν καὶ μεγάλην ἀποτελοῦντεσ. τὸ γοῦν εἰκὸσ ταῦθ’ οὕτωσ γίγνεσθαι.

τί δέ; τόδε ἆρα οὐκ εἰκόσ; τὸ ποῖον; τῶν οἰκήσεων τούτων μειζόνων αὐξανομένων ἐκ τῶν ἐλαττόνων καὶ πρώτων, ἑκάστην τῶν σμικρῶν παρεῖναι κατὰ γένοσ ἔχουσαν τόν τε πρεσβύτατον ἄρχοντα καὶ αὑτῆσ ἔθη ἄττα ἴδια διὰ τὸ χωρὶσ ἀλλήλων οἰκεῖν, ἕτερα ἀφ’ ἑτέρων ὄντων τῶν γεννητόρων τε καὶ θρεψάντων, ἃ εἰθίσθησαν περὶ θεούσ τε καὶ ἑαυτούσ, κοσμιωτέρων μὲν κοσμιώτερα καὶ ἀνδρικῶν ἀνδρικώτερα, καὶ κατὰ τρόπον οὕτωσ ἑκάστουσ τὰσ αὑτῶν ἂν αἱρέσεισ εἰσ τοὺσ παῖδασ ἀποτυπουμένουσ καὶ παίδων παῖδασ, ὃ λέγομεν, ἥκειν ἔχοντασ ἰδίουσ νόμουσ εἰσ τὴν μείζονα συνοικίαν. πῶσ γὰρ οὔ;

καὶ μὴν τούσ γε αὑτῶν νόμουσ ἀρέσκειν ἑκάστοισ ἀναγκαῖόν που, τοὺσ δὲ τῶν ἄλλων ὑστέρουσ.

οὕτωσ. ἀρχῇ δὴ νομοθεσίασ οἱο͂ν ἐμβάντεσ ἐλάθομεν, ὡσ ἐοίκεν. πάνυ μὲν οὖν. τὸ γοῦν μετὰ ταῦτα ἀναγκαῖον αἱρεῖσθαι τοὺσ συνελθόντασ τούτουσ κοινούσ τινασ ἑαυτῶν, οἳ δὴ τὰ πάντων ἰδόντεσ νόμιμα, τά σφισιν ἀρέσκοντα αὐτῶν μάλιστα εἰσ τὸ κοινὸν τοῖσ ἡγεμόσι καὶ ἀγαγοῦσι τοὺσ δήμουσ οἱο͂ν βασιλεῦσι φανερὰ δείξαντεσ ἑλέσθαι τε δόντεσ, αὐτοὶ μὲν νομοθέται κληθήσονται, τοὺσ δὲ ἄρχοντασ καταστήσαντεσ, ἀριστοκρατίαν τινὰ ἐκ τῶν δυναστειῶν ποιήσαντεσ ἢ καί τινα βασιλείαν, ἐν ταύτῃ τῇ μεταβολῇ τῆσ πολιτείασ οἰκήσουσιν. ἐφεξῆσ γοῦν ἂν οὕτω τε καὶ ταύτῃ γίγνοιτο.

τρίτον τοίνυν εἴπωμεν ἔτι πολιτείασ σχῆμα γιγνόμενον, ἐν ᾧ δὴ πάντα εἴδη καὶ παθήματα πολιτειῶν καὶ ἅμα πόλεων συμπίπτει γίγνεσθαι. τὸ ποῖον δὴ τοῦτο; ὃ μετὰ τὸ δεύτερον καὶ Ὅμηροσ ἐπεσημήνατο, λέγων τὸ τρίτον οὕτω γεγονέναι.

". . . κτίσσε δὲ Δαρδανίην" γάρ πού φησιν, ". . . ἐπεὶ οὔπω Ἴλιοσ ἱρὴἐν πεδίῳ πεπόλιστο, πόλισ μερόπων ἀνθρώπων,ἀλλ’ ἔθ’ ὑπωρείασ ᾤκουν πολυπιδάκου Ἴδησ. λέγει γὰρ δὴ ταῦτα τὰ ἔπη καὶ ἐκεῖνα, ἃ περὶ τῶν Κυκλώπων εἴρηκεν, κατὰ θεόν πωσ εἰρημένα καὶ κατὰ φύσιν·

θεῖον γὰρ οὖν δὴ καὶ τὸ ποιητικὸν ἐνθεαστικὸν ὂν γένοσ ὑμνῳδοῦν, πολλῶν τῶν κατ’ ἀλήθειαν γιγνομένων σύν τισιν Χάρισιν καὶ Μούσαισ ἐφάπτεται ἑκάστοτε. καὶ μάλα. εἰσ δὴ τὸ πρόσθεν προέλθωμεν ἔτι τοῦ νῦν ἐπελθόντοσ ἡμῖν μύθου· τάχα γὰρ ἂν σημήνειέ τι τῆσ ἡμετέρασ περὶ βουλήσεωσ. οὐκοῦν χρή; πάνυ μὲν οὖν.

κατῳκίσθη δή, φαμέν, ἐκ τῶν ὑψηλῶν εἰσ μέγα τε καὶ καλὸν πεδίον Ἴλιον, ἐπὶ λόφον τινὰ οὐχ ὑψηλὸν καὶ ἔχοντα ποταμοὺσ πολλοὺσ ἄνωθεν ἐκ τῆσ Ἴδησ ὡρμημένουσ. φασὶ γοῦν. ἆρ’ οὖν οὐκ ἐν πολλοῖσ τισι χρόνοισ τοῖσ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν τοῦτο οἰόμεθα γεγονέναι; πῶσ δ’ οὐκ ἐν πολλοῖσ; δεινὴ γοῦν ἐοίκεν αὐτοῖσ λήθη τότε παρεῖναι τῆσ νῦν λεγομένησ φθορᾶσ, ὅθ’ οὕτωσ ὑπὸ ποταμοὺσ πολλοὺσ καὶ ἐκ τῶν ὑψηλῶν ῥέοντασ πόλιν ὑπέθεσαν, πιστεύσαντεσ οὐ σφόδρα ὑψηλοῖσ τισιν λόφοισ. δῆλον οὖν ὡσ παντάπασί τι<να> μακρὸν ἀπεῖχον χρόνον τοῦ τοιούτου πάθουσ.

καὶ ἄλλαι γε οἶμαι πόλεισ τότε κατῴκουν ἤδη πολλαί, πληθυόντων τῶν ἀνθρώπων. τί μήν; αἵ γέ που καὶ ἐπεστρατεύσαντο αὐτῇ, καὶ κατὰ θάλατταν δὲ ἴσωσ, ἀφόβωσ ἤδη πάντων χρωμένων τῇ θαλάττῃ. φαίνεται.

δέκα δ’ ἔτη που μείναντεσ Ἀχαιοὶ τὴν Τροίαν ἀνάστατον ἐποίησαν. καὶ μάλα. οὐκοῦν ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ, ὄντι δεκέτει, ὃν τὸ Ἴλιον ἐπολιορκεῖτο, τὰ τῶν πολιορκούντων ἑκάστων οἴκοι κακὰ πολλὰ συνέβαινεν γιγνόμενα περὶ τὰσ στάσεισ τῶν νέων, οἳ καὶ ἀφικομένουσ τοὺσ στρατιώτασ εἰσ τὰσ αὑτῶν πόλεισ τε καὶ οἰκίασ οὐ καλῶσ οὐδ’ ἐν δίκῃ ὑπεδέξαντο, ἀλλ’ ὥστε θανάτουσ τε καὶ σφαγὰσ καὶ φυγὰσ γενέσθαι παμπόλλασ· οἳ πάλιν ἐκπεσόντεσ κατῆλθον μεταβαλόντεσ ὄνομα, Δωριῆσ ἀντ’ Ἀχαιῶν κληθέντεσ διὰ τὸ τὸν συλλέξαντα εἶναι τὰσ τότε φυγὰσ Δωριᾶ.

καὶ δὴ ταῦτά γε ἤδη πάνθ’ ὑμεῖσ, ὦ Λακεδαιμόνιοι, τἀντεῦθεν μυθολογεῖτέ τε καὶ διαπεραίνετε. τί μήν; ὅθεν δὴ κατ’ ἀρχὰσ ἐξετραπόμεθα περὶ νόμων διαλεγόμενοι, περιπεσόντεσ μουσικῇ τε καὶ ταῖσ μέθαισ, νῦν ἐπὶ τὰ αὐτὰ πάλιν ἀφίγμεθα ὥσπερ κατὰ θεόν, καὶ ὁ λόγοσ ἡμῖν οἱο͂ν λαβὴν ἀποδίδωσιν· ἥκει γὰρ ἐπὶ τὴν εἰσ Λακεδαίμονα κατοίκισιν αὐτήν, ἣν ὑμεῖσ ὀρθῶσ ἔφατε κατοικεῖσθαι καὶ Κρήτην ὡσ ἀδελφοῖσ νόμοισ. νῦν οὖν δὴ τοσόνδε πλεονεκτοῦμεν τῇ πλάνῃ τοῦ λόγου, διὰ πολιτειῶν τινων καὶ κατοικισμῶν διεξελθόντεσ·

ἐθεασάμεθα πρώτην τε καὶ δευτέραν καὶ τρίτην πόλιν, ἀλλήλων, ὡσ οἰόμεθα, ταῖσ κατοικίσεσιν ἐχομένασ ἐν χρόνου τινὸσ μήκεσιν ἀπλέτοισ, νῦν δὲ δὴ τετάρτη τισ ἡμῖν αὕτη πόλισ, εἰ δὲ βούλεσθε, ἔθνοσ ἥκει κατοικιζόμενόν τέ ποτε καὶ νῦν κατῳκισμένον. ἐξ ὧν ἁπάντων εἴ τι συνεῖναι δυνάμεθα τί τε καλῶσ ἢ μὴ κατῳκίσθη, καὶ ποῖοι νόμοι σῴζουσιν αὐτῶν τὰ σῳζόμενα καὶ ποῖοι φθείρουσι τὰ φθειρόμενα, καὶ ἀντὶ ποίων ποῖα μετατεθέντα εὐδαίμονα πόλιν ἀπεργάζοιτ’ ἄν, ὦ Μέγιλλέ τε καὶ Κλεινία, ταῦτα δὴ πάλιν οἱο͂ν ἐξ ἀρχῆσ ἡμῖν λεκτέον, εἰ μή τι τοῖσ εἰρημένοισ ἐγκαλοῦμεν λόγοισ.

εἰ γοῦν, ὦ ξένε, τισ ἡμῖν ὑπόσχοιτο θεὸσ ὡσ, ἐὰν ἐπιχειρήσωμεν τὸ δεύτερον τῇ τῆσ νομοθεσίασ σκέψει, τῶν νῦν εἰρημένων λόγων οὐ χείρουσ οὐδ’ ἐλάττουσ ἀκουσόμεθα, μακρὰν ἂν ἔλθοιμι ἔγωγε, καί μοι βραχεῖ’ ἂν δόξειεν ἡ νῦν παροῦσα ἡμέρα γίγνεσθαι. καίτοι σχεδόν γ’ ἐστὶν ἡ ἐκ θερινῶν εἰσ τὰ χειμερινὰ τοῦ θεοῦ τρεπομένου.

χρὴ δὴ ταῦτα, ὡσ ἐοίκεν, σκοπεῖν. πάνυ μὲν οὖν. γενώμεθα δὴ ταῖσ διανοίαισ ἐν τῷ τότε χρόνῳ, ὅτε Λακεδαίμων μὲν καὶ Ἄργοσ καὶ Μεσσήνη καὶ τὰ μετὰ τούτων ὑποχείρια τοῖσ προγόνοισ ὑμῶν, ὦ Μέγιλλε, ἱκανῶσ ἐγεγόνει· τὸ δὲ δὴ μετὰ τοῦτο ἔδοξεν αὐτοῖσ, ὥσ γε λέγεται τὸ τοῦ μύθου, τριχῇ τὸ στράτευμα διανείμαντασ, τρεῖσ πόλεισ κατοικίζειν, Ἄργοσ, Μεσσήνην, Λακεδαίμονα.

πάνυ μὲν οὖν. καὶ βασιλεὺσ μὲν Ἄργουσ Τήμενοσ ἐγίγνετο, Μεσσήνησ δὲ Κρεσφόντησ, Λακεδαίμονοσ δὲ Προκλῆσ καὶ Εὐρυσθένησ. πῶσ γὰρ οὔ; καὶ πάντεσ δὴ τούτοισ ὤμοσαν οἱ τότε βοηθήσειν, ἐάν τισ τὴν βασιλείαν αὐτῶν διαφθείρῃ. τί μήν; βασιλεία δὲ καταλύεται, ὦ πρὸσ Διόσ, ἢ καί τισ ἀρχὴ πώποτε κατελύθη, μῶν ὑπό τινων ἄλλων ἢ σφῶν αὐτῶν;

ἢ νυνδὴ μέν, ὀλίγον ἔμπροσθεν τούτοισ περιτυχόντεσ τοῖσ λόγοισ, οὕτω ταῦτ’ ἐτίθεμεν, νῦν δ’ ἐπιλελήσμεθα; καὶ πῶσ; οὐκοῦν νῦν δὴ μᾶλλον βεβαιωσόμεθα τὸ τοιοῦτον· περιτυχόντεσ γὰρ ἔργοισ γενομένοισ, ὡσ ἐοίκεν, ἐπὶ τὸν αὐτὸν λόγον ἐληλύθαμεν, ὥστε οὐ περὶ κενόν τι ζητήσομεν τὸν αὐτὸν λόγον, ἀλλὰ περὶ γεγονόσ τε καὶ ἔχον ἀλήθειαν. γέγονεν δὴ τάδε·

βασιλεῖαι τρεῖσ βασιλευομέναισ πόλεσιν τριτταῖσ ὤμοσαν ἀλλήλαισ ἑκάτεραι, κατὰ νόμουσ οὓσ ἔθεντο τοῦ τε ἄρχειν καὶ ἄρχεσθαι κοινούσ, οἱ μὲν μὴ βιαιοτέραν τὴν ἀρχὴν ποιήσεσθαι προϊόντοσ τοῦ χρόνου καὶ γένουσ, οἱ δέ, ταῦτα ἐμπεδούντων τῶν ἀρχόντων, μήτε αὐτοὶ τὰσ βασιλείασ ποτὲ καταλύσειν μήτ’ ἐπιτρέψειν ἐπιχειροῦσιν ἑτέροισ, βοηθήσειν δὲ βασιλῆσ τε βασιλεῦσιν ἀδικουμένοισ καὶ δήμοισ, καὶ δῆμοι δήμοισ καὶ βασιλεῦσιν ἀδικουμένοισ. ἆρ’ οὐχ οὕτωσ;

οὕτω μὲν οὖν. οὐκοῦν τό γε μέγιστον ταῖσ καταστάσεσιν τῶν πολιτειῶν ὑπῆρχεν ταῖσ ἐν ταῖσ τρισὶ πόλεσι νομοθετουμέναισ, εἴτε οἱ βασιλῆσ ἐνομοθέτουν εἴτ’ ἄλλοι τινέσ; ποῖον; τὸ βοηθούσ γε εἶναι τὰσ δύο ἐπὶ τὴν μίαν ἀεὶ πόλιν, τὴν τοῖσ τεθεῖσιν νόμοισ ἀπειθοῦσαν. δῆλον. καὶ μὴν τοῦτό γε οἱ πολλοὶ προστάττουσιν τοῖσ νομοθέταισ, ὅπωσ τοιούτουσ θήσουσιν τοὺσ νόμουσ οὓσ ἑκόντεσ οἱ δῆμοι καὶ τὰ πλήθη δέξονται, καθάπερ ἂν εἴ τισ γυμνασταῖσ ἢ ἰατροῖσ προστάττοι μεθ’ ἡδονῆσ θεραπεύειν τε καὶ ἰᾶσθαι τὰ θεραπευόμενα σώματα.

παντάπασι μὲν οὖν. τὸ δέ γ’ ἐστὶν ἀγαπητὸν πολλάκισ εἰ καί τισ μετὰ λύπησ μὴ μεγάλησ δύναιτο εὐεκτικά τε καὶ ὑγιῆ σώματα ἀπεργάζεσθαι. τί μήν; καὶ τόδε γε ἔτι τοῖσ τότε ὑπῆρχεν οὐ σμικρὸν εἰσ ῥᾳστώνην τῆσ θέσεωσ τῶν νόμων.

τὸ ποῖον; οὐκ ἦν τοῖσ νομοθέταισ ἡ μεγίστη τῶν μέμψεων, ἰσότητα αὐτοῖσ τινα κατασκευάζουσιν τῆσ οὐσίασ, ἥπερ ἐν ἄλλαισ νομοθετουμέναισ πόλεσι πολλαῖσ γίγνεται, ἐάν τισ ζητῇ γῆσ τε κτῆσιν κινεῖν καὶ χρεῶν διάλυσιν, ὁρῶν ὡσ οὐκ ἂν δύναιτο ἄνευ τούτων γενέσθαι ποτὲ τὸ ἴσον ἱκανῶσ· ὡσ ἐπιχειροῦντι δὴ νομοθέτῃ κινεῖν τῶν τοιούτων τι πᾶσ ἀπαντᾷ λέγων μὴ κινεῖν τὰ ἀκίνητα, καὶ ἐπαρᾶται γῆσ τε ἀναδασμοὺσ εἰσηγούμενον καὶ χρεῶν ἀποκοπάσ, ὥστ’ εἰσ ἀπορίαν καθίστασθαι πάντ’ ἄνδρα. τοῖσ δὲ δὴ Δωριεῦσι καὶ τοῦθ’ οὕτωσ ὑπῆρχεν καλῶσ καὶ ἀνεμεσήτωσ, γῆν τε ἀναμφισβητήτωσ διανέμεσθαι, καὶ χρέα μεγάλα καὶ παλαιὰ οὐκ ἦν.

ἀληθῆ. πῇ δή ποτε οὖν, ὦ ἄριστοι, κακῶσ οὕτωσ αὐτοῖσ ἐχώρησεν ἡ κατοίκισίσ τε καὶ νομοθεσία; πῶσ δὴ καὶ τί μεμφόμενοσ αὐτῶν λέγεισ;

ὅτι τριῶν γενομένων τῶν οἰκήσεων τὰ δύο αὐτῶν μέρη ταχὺ τήν τε πολιτείαν καὶ τοὺσ νόμουσ διέφθειρεν, τὸ δὲ ἓν μόνον ἔμεινεν, τὸ τῆσ ὑμετέρασ πόλεωσ. οὐ πάνυ ῥᾴδιον ἐρωτᾷσ. ἀλλὰ μὴν δεῖ γε ἡμᾶσ τοῦτο ἐν τῷ νῦν σκοποῦντασ καὶ ἐξετάζοντασ, περὶ νόμων παίζοντασ παιδιὰν πρεσβυτικὴν σώφρονα, διελθεῖν τὴν ὁδὸν ἀλύπωσ, ὡσ ἔφαμεν ἡνίκα ἠρχόμεθα πορεύεσθαι. τί μήν;

καὶ ποιητέον γε ὡσ λέγεισ. τίν’ οὖν ἂν σκέψιν καλλίω ποιησαίμεθα περὶ νόμων ἢ τούτων οἳ ταύτασ διακεκοσμήκασιν; ἢ πόλεων περὶ τίνων εὐδοκιμωτέρων τε καὶ μειζόνων κατοικίσεων σκοποίμεθ’ ἄν; οὐ ῥᾴδιον ἀντὶ τούτων ἑτέρασ λέγειν. οὐκοῦν ὅτι μὲν διενοοῦντό γε οἱ τότε τὴν κατασκευὴν ταύτην οὐ Πελοποννήσῳ μόνον ἔσεσθαι βοηθὸν ἱκανήν, σχεδὸν δῆλον, ἀλλὰ καὶ τοῖσ Ἕλλησιν πᾶσιν, εἴ τισ τῶν βαρβάρων αὐτοὺσ ἀδικοῖ, καθάπερ οἱ περὶ τὸ Ἴλιον οἰκοῦντεσ τότε, πιστεύοντεσ τῇ τῶν Ἀσσυρίων δυνάμει τῇ περὶ Νῖνον γενομένῃ, θρασυνόμενοι τὸν πόλεμον ἤγειραν τὸν ἐπὶ Τροίαν. ἦν γὰρ ἔτι τὸ τῆσ ἀρχῆσ ἐκείνησ σχῆμα τὸ σῳζόμενον οὐ σμικρόν·

καθάπερ νῦν τὸν μέγαν βασιλέα φοβούμεθα ἡμεῖσ, καὶ τότε ἐκείνην τὴν συσταθεῖσαν σύνταξιν ἐδέδισαν οἱ τότε. μέγα γὰρ ἔγκλημα πρὸσ αὐτοὺσ ἡ τῆσ Τροίασ ἅλωσισ τὸ δεύτερον ἐγεγόνει· τῆσ ἀρχῆσ γὰρ τῆσ ἐκείνων ἦν μόριον.

πρὸσ δὴ ταῦτ’ ἦν πάντα ἡ τοῦ στρατοπέδου τοῦ τότε διανεμηθεῖσα εἰσ τρεῖσ πόλεισ κατασκευὴ μία ὑπὸ βασιλέων ἀδελφῶν, παίδων Ἡρακλέουσ, καλῶσ, ὡσ ἐδόκει, ἀνηυρημένη καὶ κατακεκοσμημένη καὶ διαφερόντωσ τῆσ ἐπὶ τὴν Τροίαν ἀφικομένησ. πρῶτον μὲν γὰρ τοὺσ Ἡρακλείδασ τῶν Πελοπιδῶν ἀμείνουσ ἡγοῦντο ἀρχόντων ἄρχοντασ ἔχειν, ἔπειτ’ αὖ τὸ στρατόπεδον τοῦτο τοῦ ἐπὶ Τροίαν ἀφικομένου διαφέρειν πρὸσ ἀρετήν· νενικηκέναι γὰρ τούτουσ, ἡττᾶσθαι δ’ ὑπὸ τούτων ἐκείνουσ, Ἀχαιοὺσ ὄντασ ὑπὸ Δωριῶν.

ἆρ’ οὐχ οὕτωσ οἰόμεθα καί τινι διανοίᾳ ταύτῃ κατασκευάζεσθαι τοὺσ τότε; πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν καὶ τὸ βεβαίωσ οἰέσθαι ταῦθ’ ἕξειν εἰκὸσ αὐτοὺσ καὶ χρόνον τιν’ ἂν πολὺν μένειν, ἅτε κεκοινωνηκότασ μὲν πολλῶν πόνων καὶ κινδύνων ἀλλήλοισ, ὑπὸ γένουσ δὲ ἑνὸσ τῶν βασιλέων ἀδελφῶν ὄντων διακεκοσμῆσθαι, πρὸσ τούτοισ δ’ ἔτι καὶ πολλοῖσ μάντεσι κεχρημένουσ εἶναι τοῖσ τε ἄλλοισ καὶ τῷ Δελφικῷ Ἀπόλλωνι; πῶσ δ’ οὐκ εἰκόσ;

ταῦτα δὴ τὰ μεγάλα οὕτωσ προσδοκώμενα διέπτατο, ὡσ ἐοίκε, τότε ταχύ, πλὴν ὅπερ εἴπομεν νυνδὴ σμικροῦ μέρουσ τοῦ περὶ τὸν ὑμέτερον τόπον, καὶ τοῦτο δὴ πρὸσ τὰ δύο μέρη πολεμοῦν οὐ πώποτε πέπαυται μέχρι τὰ νῦν· ἐπεὶ γενομένη γε ἡ τότε διάνοια καὶ συμφωνήσασα εἰσ ἕν, ἀνυπόστατον ἄν τινα δύναμιν ἔσχε κατὰ πόλεμον.

πῶσ γὰρ οὔ; πῶσ οὖν καὶ πῇ διώλετο; ἆρ’ οὐκ ἄξιον ἐπισκοπεῖν τηλικοῦτον καὶ τοιοῦτον σύστημα ἥτισ ποτὲ τύχη διέφθειρε; σχολῇ γὰρ οὖν δή τισ ἂν ἄλλο σκοπῶν, ἢ νόμουσ ἢ πολιτείασ ἄλλασ θεάσαιτο σῳζούσασ καλὰ καὶ μεγάλα πράγματα ἢ καὶ τοὐναντίον διαφθειρούσασ τὸ παράπαν, εἰ ἀμελήσειε τούτων. τοῦτο μὲν ἄρα, ὡσ ἐοίκεν, εὐτυχῶσ πωσ ἐμβεβήκαμέν γε εἴσ τινα σκέψιν ἱκανήν.

πάνυ μὲν οὖν. ἆρ’ οὖν, ὦ θαυμάσιε, λελήθαμεν ἄνθρωποι πάντεσ, καὶ τὰ νῦν δὴ ἡμεῖσ, οἰόμενοι μὲν ἑκάστοτέ τι καλὸν ὁρᾶν πρᾶγμα γενόμενον καὶ θαυμαστὰ ἂν ἐργασάμενον, εἴ τισ ἄρα ἠπιστήθη καλῶσ αὐτῷ χρῆσθαι κατά τινα τρόπον, τὸ δὲ νῦν γε ἡμεῖσ τάχ’ ἂν ἴσωσ περὶ τοῦτο αὐτὸ οὔτ’ ὀρθῶσ διανοοίμεθα οὔτε κατὰ φύσιν, καὶ δὴ καὶ περὶ τὰ ἄλλα πάντεσ πάντα, περὶ ὧν ἂν οὕτω διανοηθῶσιν; λέγεισ δὲ δὴ τί, καὶ περὶ τίνοσ σοι φῶμεν μάλιστ’ εἰρῆσθαι τοῦτον τὸν λόγον;

ὠγαθέ, καὶ αὐτὸσ ἐμαυτοῦ νυνδὴ κατεγέλασα. ἀποβλέψασ γὰρ πρὸσ τοῦτον τὸν στόλον οὗ πέρι διαλεγόμεθα, ἔδοξέ μοι πάγκαλόσ τε εἶναι καὶ θαυμαστὸν κτῆμα παραπεσεῖν τοῖσ Ἕλλησιν, ὅπερ εἶπον, εἴ τισ ἄρα αὐτῷ τότε καλῶσ ἐχρήσατο. οὐκοῦν εὖ καὶ ἐχόντωσ νοῦν σύ τε πάντα εἶπεσ καὶ ἐπῃνέσαμεν ἡμεῖσ;

ἴσωσ· ἐννοῶ γε μὴν ὡσ πᾶσ, ὃσ ἂν ἴδῃ τι μέγα καὶ δύναμιν ἔχον πολλὴν καὶ ῥώμην, εὐθὺσ ἔπαθε τοῦτο, ὡσ εἴπερ ἐπίσταιτο ὁ κεκτημένοσ αὐτῷ χρῆσθαι τοιούτῳ τε ὄντι καὶ τηλικούτῳ, θαυμάστ’ ἂν καὶ πολλὰ κατεργασάμενοσ εὐδαιμονοῖ. οὐκοῦν ὀρθὸν καὶ τοῦτο;

ἢ πῶσ λέγεισ; σκόπει δὴ ποῖ βλέπων ὁ τὸν ἔπαινον τοῦτον περὶ ἑκάστου τιθέμενοσ ὀρθῶσ λέγει· πρῶτον δὲ περὶ αὐτοῦ τοῦ νῦν λεγομένου, πῶσ, εἰ κατὰ τρόπον ἠπιστήθησαν τάξαι τὸ στρατόπεδον οἱ τότε διακοσμοῦντεσ, τοῦ καιροῦ πωσ ἂν ἔτυχον; ἆρ’ οὐκ εἰ συνέστησάν τε ἀσφαλῶσ αὐτὸ διέσῳζόν τε εἰσ τὸν ἀεὶ χρόνον, ὥστε αὐτούσ τε ἐλευθέρουσ εἶναι καὶ ἄλλων ἄρχοντασ ὧν βουληθεῖεν, καὶ ὅλωσ ἐν ἀνθρώποισ πᾶσι καὶ Ἕλλησι καὶ βαρβάροισ πράττειν ὅτι ἐπιθυμοῖεν αὐτοί τε καὶ οἱ ἔκγονοι; μῶν οὐ τούτων χάριν ἐπαινοῖεν ἄν;

πάνυ μὲν οὖν. ἆρ’ οὖν καὶ ὃσ ἂν ἰδὼν πλοῦτον μέγαν ἢ τιμὰσ διαφερούσασ γένουσ, ἢ καὶ ὁτιοῦν τῶν τοιούτων, εἴπῃ ταὐτὰ ταῦτα, πρὸσ τοῦτο βλέπων εἶπεν, ὡσ διὰ τοῦτο αὐτῷ γενησόμενα ὧν ἂν ἐπιθυμῇ πάντα ἢ τὰ πλεῖστα καὶ ὅσα ἀξιώτατα λόγου; ἐοίκε γοῦν. φέρε δή, πάντων ἀνθρώπων ἐστὶ κοινὸν ἐπιθύμημα ἕν τι τὸ νῦν ὑπὸ τοῦ λόγου δηλούμενον, ὡσ αὐτόσ φησιν ὁ λόγοσ;

τὸ ποῖον; τὸ κατὰ τὴν τῆσ αὑτοῦ ψυχῆσ ἐπίταξιν τὰ γιγνόμενα γίγνεσθαι, μάλιστα μὲν ἅπαντα, εἰ δὲ μή, τά γε ἀνθρώπινα. τί μήν; οὐκοῦν ἐπείπερ βουλόμεθα πάντεσ τὸ τοιοῦτον ἀεί, παῖδέσ τε ὄντεσ καὶ ἄνδρεσ πρεσβῦται, τοῦτ’ αὐτὸ καὶ εὐχοίμεθ’ ἂν ἀναγκαίωσ διὰ τέλουσ; πῶσ δ’ οὔ; καὶ μὴν τοῖσ γε φίλοισ που συνευχοίμεθ’ ἂν ταῦτα ἅπερ ἐκεῖνοι ἑαυτοῖσιν.

τί μήν; φίλοσ μὲν ὑὸσ πατρί, παῖσ ὢν ἀνδρί. πῶσ δ’ οὔ; καὶ μὴν ὧν γ’ ὁ παῖσ εὔχεται ἑαυτῷ γίγνεσθαι, πολλὰ ὁ πατὴρ ἀπεύξαιτ’ ἂν τοῖσ θεοῖσ μηδαμῶσ κατὰ τὰσ τοῦ ὑέοσ εὐχὰσ γίγνεσθαι. ὅταν ἀνόητοσ ὢν καὶ ἔτι νέοσ εὔχηται, λέγεισ; καὶ ὅταν γε ὁ πατὴρ ὢν γέρων ἢ καὶ σφόδρα νεανίασ, μηδὲν τῶν καλῶν καὶ τῶν δικαίων γιγνώσκων, εὔχηται μάλα προθύμωσ ἐν παθήμασιν ἀδελφοῖσ ὢν τοῖσ γενομένοισ Θησεῖ πρὸσ τὸν δυστυχῶσ τελευτήσαντα Ἱππόλυτον, ὁ δὲ παῖσ γιγνώσκῃ, τότε, δοκεῖσ, παῖσ πατρὶ συνεύξεται; μανθάνω ὃ λέγεισ.

λέγειν γάρ μοι δοκεῖσ ὡσ οὐ τοῦτο εὐκτέον οὐδὲ ἐπεικτέον, ἕπεσθαι πάντα τῇ ἑαυτοῦ βουλήσει, τὴν βούλησιν δὲ πολὺ μᾶλλον τῇ ἑαυτοῦ φρονήσει· τοῦτο δὲ καὶ πόλιν καὶ ἕνα ἡμῶν ἕκαστον καὶ εὔχεσθαι δεῖν καὶ σπεύδειν, ὅπωσ νοῦν ἕξει. ναί, καὶ δὴ καὶ πολιτικόν γε ἄνδρα νομοθέτην ὡσ ἀεὶ δεῖ πρὸσ τοῦτο βλέποντα τιθέναι τὰσ τάξεισ τῶν νόμων, αὐτόσ τε ἐμνήσθην καὶ ὑμᾶσ ἐπαναμιμνῄσκω, κατ’ ἀρχὰσ εἰ μεμνήμεθα τὰ λεχθέντα, ὅτι τὸ μὲν σφῷν ἦν παρακέλευμα ὡσ χρεὼν εἰή τὸν ἀγαθὸν νομοθέτην πάντα πολέμου χάριν τὰ νόμιμα τιθέναι, τὸ δὲ ἐμὸν ἔλεγον ὅτι τοῦτο μὲν πρὸσ μίαν ἀρετὴν οὐσῶν τεττάρων κελεύοι τίθεσθαι τοὺσ νόμουσ, δέοι δὲ δὴ πρὸσ πᾶσαν μὲν βλέπειν, μάλιστα δὲ καὶ πρὸσ πρώτην τὴν τῆσ συμπάσησ ἡγεμόνα ἀρετῆσ, φρόνησισ δ’ εἰή τοῦτο καὶ νοῦσ καὶ δόξα μετ’ ἔρωτόσ τε καὶ ἐπιθυμίασ τούτοισ ἑπομένησ.

ἥκει δὴ πάλιν ὁ λόγοσ εἰσ ταὐτόν, καὶ ὁ λέγων ἐγὼ νῦν λέγω πάλιν ἅπερ τότε, εἰ μὲν βούλεσθε, ὡσ παίζων, εἰ δ’, ὡσ σπουδάζων, ὅτι δή φημι εὐχῇ χρῆσθαι σφαλερὸν εἶναι νοῦν μὴ κεκτημένον, ἀλλὰ τἀναντία ταῖσ βουλήσεσίν οἱ γίγνεσθαι.

σπουδάζοντα δ’ εἴ με τιθέναι βούλεσθε, τίθετε·

πάνυ γὰρ οὖν προσδοκῶ νῦν ὑμᾶσ εὑρήσειν, τῷ λόγῳ ἑπομένουσ ὃν ὀλίγον ἔμπροσθε προυθέμεθα, τῆσ τῶν βασιλέων τε φθορᾶσ καὶ ὅλου τοῦ διανοήματοσ οὐ δειλίαν οὖσαν τὴν αἰτίαν, οὐδ’ ὅτι τὰ περὶ τὸν πόλεμον οὐκ ἠπίσταντο ἄρχοντέσ τε καὶ οὓσ προσῆκεν ἄρχεσθαι, τῇ λοιπῇ δὲ πάσῃ κακίᾳ διεφθαρμένα, καὶ μάλιστα τῇ περὶ τὰ μέγιστα τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων ἀμαθίᾳ. ταῦτ’ οὖν ὡσ οὕτω γέγονε περὶ τὰ τότε, καὶ νῦν, εἴ που, γίγνεται, καὶ ἐσ τὸν ἔπειτα χρόνον οὐκ ἄλλωσ συμβήσεται, ἐὰν βούλησθε, πειράσομαι ἰὼν κατὰ τὸν ἑξῆσ λόγον ἀνευρίσκειν τε καὶ ὑμῖν δηλοῦν κατὰ δύναμιν ὡσ οὖσιν φίλοισ. λόγῳ μὲν τοίνυν σε, ὦ ξένε, ἐπαινεῖν ἐπαχθέστερον, ἔργῳ δὲ σφόδρα ἐπαινεσόμεθα·

προθύμωσ γὰρ τοῖσ λεγομένοισ ἐπακολουθήσομεν, ἐν οἷσ ὅ γε ἐλεύθεροσ ἐπαινῶν καὶ μὴ μάλιστ’ ἐστὶν καταφανήσ. ἄριστ’, ὦ Κλεινία, καὶ ποιῶμεν ἃ λέγεισ.

ἔσται ταῦτα, ἐὰν θεὸσ ἐθέλῃ. λέγε μόνον. φαμὲν δή νυν, καθ’ ὁδὸν ἰόντεσ τὴν λοιπὴν τοῦ λόγου, τὴν μεγίστην ἀμαθίαν τότε ἐκείνην τὴν δύναμιν ἀπολέσαι καὶ νῦν ταὐτὸν τοῦτο πεφυκέναι ποιεῖν, ὥστε τόν γε νομοθέτην, εἰ τοῦθ’ οὕτωσ ἔχει, πειρατέον ταῖσ πόλεσιν φρόνησιν μὲν ὅσην δυνατὸν ἐμποιεῖν, τὴν δ’ ἄνοιαν ὅτι μάλιστα ἐξαιρεῖν. δῆλον. τίσ οὖν ἡ μεγίστη δικαίωσ ἂν λέγοιτο ἀμαθία;

σκοπεῖτε εἰ συνδόξει καὶ σφῷν λεγόμενον· ἐγὼ μὲν δὴ τὴν τοιάνδε τίθεμαι. ποίαν; τὴν ὅταν τῴ τι δόξαν καλὸν ἢ ἀγαθὸν εἶναι μὴ φιλῇ τοῦτο ἀλλὰ μισῇ, τὸ δὲ πονηρὸν καὶ ἄδικον δοκοῦν εἶναι φιλῇ τε καὶ ἀσπάζηται. ταύτην τὴν διαφωνίαν λύπησ τε καὶ ἡδονῆσ πρὸσ τὴν κατὰ λόγον δόξαν ἀμαθίαν φημὶ εἶναι τὴν ἐσχάτην, μεγίστην δέ, ὅτι τοῦ πλήθουσ ἐστὶ τῆσ ψυχῆσ· τὸ γὰρ λυπούμενον καὶ ἡδόμενον αὐτῆσ ὅπερ δῆμόσ τε καὶ πλῆθοσ πόλεώσ ἐστιν.

ὅταν οὖν ἐπιστήμαισ ἢ δόξαισ ἢ λόγῳ ἐναντιῶται, τοῖσ φύσει ἀρχικοῖσ, ἡ ψυχή, τοῦτο ἄνοιαν προσαγορεύω, πόλεώσ τε, ὅταν ἄρχουσιν καὶ νόμοισ μὴ πείθηται τὸ πλῆθοσ, ταὐτόν, καὶ δὴ καὶ ἑνὸσ ἀνδρόσ, ὁπόταν καλοὶ ἐν ψυχῇ λόγοι ἐνόντεσ μηδὲν ποιῶσιν πλέον ἀλλὰ δὴ τούτοισ πᾶν τοὐναντίον, ταύτασ πάσασ ἀμαθίασ τὰσ πλημμελεστάτασ ἔγωγ’ ἂν θείην πόλεώσ τε καὶ ἑνὸσ ἑκάστου τῶν πολιτῶν, ἀλλ’ οὐ τὰσ τῶν δημιουργῶν, εἰ ἄρα μου καταμανθάνετε, ὦ ξένοι, ὃ λέγω. μανθάνομέν τε, ὦ φίλε, καὶ συγχωροῦμεν ἃ λέγεισ.

τοῦτο μὲν τοίνυν οὕτω κείσθω δεδογμένον καὶ λεγόμενον, ὡσ τοῖσ ταῦτ’ ἀμαθαίνουσι τῶν πολιτῶν οὐδὲν ἐπιτρεπτέον ἀρχῆσ ἐχόμενον καὶ ὡσ ἀμαθέσιν ὀνειδιστέον, ἂν καὶ πάνυ λογιστικοί τε ὦσι καὶ πάντα τὰ κομψὰ καὶ ὅσα πρὸσ τάχοσ τῆσ ψυχῆσ πεφυκότα διαπεπονημένοι ἅπαντα, τοὺσ δὲ τοὐναντίον ἔχοντασ τούτων ὡσ σοφούσ τε προσρητέον, ἂν καὶ τὸ λεγόμενον μήτε γράμματα μήτε νεῖν ἐπίστωνται, καὶ τὰσ ἀρχὰσ δοτέον ὡσ ἔμφροσιν. πῶσ γὰρ ἄν, ὦ φίλοι, ἄνευ συμφωνίασ γένοιτ’ ἂν φρονήσεωσ καὶ τὸ σμικρότατον εἶδοσ;

οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἡ καλλίστη καὶ μεγίστη τῶν συμφωνιῶν μεγίστη δικαιότατ’ ἂν λέγοιτο σοφία, ἧσ ὁ μὲν κατὰ λόγον ζῶν μέτοχοσ, ὁ δὲ ἀπολειπόμενοσ οἰκοφθόροσ καὶ περὶ πόλιν οὐδαμῇ σωτὴρ ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον ἀμαθαίνων εἰσ ταῦτα ἑκάστοτε φανεῖται. ταῦτα μὲν οὖν, καθάπερ εἴπομεν ἄρτι, λελεγμένα τεθήτω ταύτῃ.

κείσθω γὰρ οὖν. ἄρχοντασ δὲ δὴ καὶ ἀρχομένουσ ἀναγκαῖον ἐν ταῖσ πόλεσιν εἶναί που. τί μήν; εἰε͂ν·

ἀξιώματα δὲ δὴ τοῦ τε ἄρχειν καὶ ἄρχεσθαι ποῖά ἐστι καὶ πόσα, ἔν τε πόλεσιν μεγάλαισ καὶ σμικραῖσ ἔν τε οἰκίαισ ὡσαύτωσ; ἆρ’ οὐχὶ ἓν μὲν τό τε πατρὸσ καὶ μητρόσ; καὶ ὅλωσ γονέασ ἐκγόνων ἄρχειν ἀξίωμα ὀρθὸν πανταχοῦ ἂν εἰή; καὶ μάλα. τούτῳ δέ γε ἑπόμενον γενναίουσ ἀγεννῶν ἄρχειν· καὶ τρίτον ἔτι τούτοισ συνέπεται τὸ πρεσβυτέρουσ μὲν ἄρχειν δεῖν, νεωτέρουσ δὲ ἄρχεσθαι. τί μήν; τέταρτον δ’ αὖ δούλουσ μὲν ἄρχεσθαι, δεσπότασ δὲ ἄρχειν.

πῶσ γὰρ οὔ; πέμπτον γε οἶμαι τὸ κρείττονα μὲν ἄρχειν, τὸν ἥττω δὲ ἄρχεσθαι. μάλα γε ἀναγκαῖον ἀρχὴν εἴρηκασ. καὶ πλείστην γε ἐν σύμπασιν τοῖσ ζῴοισ οὖσαν καὶ κατὰ φύσιν, ὡσ ὁ Θηβαῖοσ ἔφη ποτὲ Πίνδαροσ. τὸ δὲ μέγιστον, ὡσ ἐοίκεν, ἀξίωμα ἕκτον ἂν γίγνοιτο, ἕπεσθαι μὲν τὸν ἀνεπιστήμονα κελεῦον, τὸν δὲ φρονοῦντα ἡγεῖσθαί τε καὶ ἄρχειν. καίτοι τοῦτό γε, ὦ Πίνδαρε σοφώτατε, σχεδὸν οὐκ ἂν παρὰ φύσιν ἔγωγε φαίην γίγνεσθαι, κατὰ φύσιν δέ, τὴν τοῦ νόμου ἑκόντων ἀρχὴν ἀλλ’ οὐ βίαιον πεφυκυῖαν.

ὀρθότατα λέγεισ. θεοφιλῆ δέ γε καὶ εὐτυχῆ τινα λέγοντεσ ἑβδόμην ἀρχήν, εἰσ κλῆρόν τινα προάγομεν, καὶ λαχόντα μὲν ἄρχειν, δυσκληροῦντα δὲ ἀπιόντα ἄρχεσθαι τὸ δικαιότατον εἶναί φαμεν. ἀληθέστατα λέγεισ. "ὁρᾷσ δή," φαῖμεν ἄν, "ὦ νομοθέτα," πρόσ τινα παίζοντεσ τῶν ἐπὶ νόμων θέσιν ἰόντων ῥᾳδίωσ, "ὅσα ἐστὶ πρὸσ ἄρχοντασ ἀξιώματα, καὶ ὅτι πεφυκότα πρὸσ ἄλληλα ἐναντίωσ;

νῦν γὰρ δὴ στάσεων πηγήν τινα ἀνηυρήκαμεν ἡμεῖσ, ἣν δεῖ σε θεραπεύειν. πρῶτον δὲ μεθ’ ἡμῶν ἀνάσκεψαι πῶσ τε καὶ τί παρὰ ταῦτα ἁμαρτόντεσ οἱ περί τε Ἄργοσ καὶ Μεσσήνην βασιλῆσ αὑτοὺσ ἅμα καὶ τὴν τῶν Ἑλλήνων δύναμιν, οὖσαν θαυμαστὴν ἐν τῷ τότε χρόνῳ, διέφθειραν. ἆρ’ οὐκ ἀγνοήσαντεσ τὸν Ἡσίοδον ὀρθότατα λέγοντα ὡσ τὸ ἥμισυ τοῦ παντὸσ πολλάκισ ἐστὶ πλέον;

ὁπόταν ᾖ τὸ μὲν ὅλον λαμβάνειν ζημιῶδεσ, τὸ δ’ ἥμισυ μέτριον, τότε τὸ μέτριον τοῦ ἀμέτρου πλέον ἡγήσατο, ἄμεινον ὂν χείρονοσ. " ὀρθότατά γε. πότερον οὖν οἰόμεθα περὶ βασιλέασ τοῦτ’ ἐγγιγνόμενον ἑκάστοτε διαφθείρειν πρότερον, ἢ ἐν τοῖσιν δήμοισ; τὸ μὲν εἰκὸσ καὶ τὸ πολύ, βασιλέων τοῦτ’ εἶναι νόσημα ὑπερηφάνωσ ζώντων διὰ τρυφάσ.

οὐκοῦν δῆλον ὡσ πρῶτον τοῦτο οἱ τότε βασιλῆσ ἔσχον, τὸ πλεονεκτεῖν τῶν τεθέντων νόμων, καὶ ὃ λόγῳ τε καὶ ὁρ́κῳ ἐπῄνεσαν, οὐ συνεφώνησαν αὑτοῖσ, ἀλλὰ ἡ διαφωνία, ὡσ ἡμεῖσ φαμεν, οὖσα ἀμαθία μεγίστη, δοκοῦσα δὲ σοφία, πάντ’ ἐκεῖνα διὰ πλημμέλειαν καὶ ἀμουσίαν τὴν πικρὰν διέφθειρεν; ἐοίκε γοῦν. εἰε͂ν·

τί δὴ τὸν νομοθέτην ἔδει τότε τιθέντα εὐλαβηθῆναι τούτου περὶ τοῦ πάθουσ τῆσ γενέσεωσ; ἆρ’ ὦ πρὸσ θεῶν νῦν μὲν οὐδὲν σοφὸν γνῶναι τοῦτο οὐδ’ εἰπεῖν χαλεπόν, εἰ δὲ προϊδεῖν ἦν τότε, σοφώτεροσ ἂν ἦν ἡμῶν ὁ προϊδών; τὸ ποῖον δὴ λέγεισ; εἰσ τὸ γεγονὸσ παρ’ ὑμῖν, ὦ Μέγιλλε, ἔστιν νῦν γε κατιδόντα γνῶναι, καὶ γνόντα εἰπεῖν ῥᾴδιον, ὃ τότε ἔδει γίγνεσθαι. σαφέστερον ἔτι λέγε. τὸ τοίνυν σαφέστατον ἂν εἰή τὸ τοιόνδε. τὸ ποῖον; ἐάν τισ μείζονα διδῷ τοῖσ ἐλάττοσι δύναμιν παρεὶσ τὸ μέτριον, πλοίοισ τε ἱστία καὶ σώμασιν τροφὴν καὶ ψυχαῖσ ἀρχάσ, ἀνατρέπεταί που πάντα, καὶ ἐξυβρίζοντα τὰ μὲν εἰσ νόσουσ θεῖ, τὰ δ’ εἰσ ἔκγονον ὕβρεωσ ἀδικίαν.

τί οὖν δή ποτε λέγομεν; ἆρά γε τὸ τοιόνδε, ὡσ οὐκ ἔστ’, ὦ φίλοι ἄνδρεσ, θνητῆσ ψυχῆσ φύσισ ἥτισ ποτὲ δυνήσεται τὴν μεγίστην ἐν ἀνθρώποισ ἀρχὴν φέρειν νέα καὶ ἀνυπεύθυνοσ, ὥστε μὴ τῆσ μεγίστησ νόσου ἀνοίασ πληρωθεῖσα αὑτῆσ τὴν διάνοιαν, μῖσοσ ἔχειν πρὸσ τῶν ἐγγύτατα φίλων, ὃ γενόμενον ταχὺ διέφθειρεν αὐτὴν καὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν ἠφάνισεν αὐτῆσ; τοῦτ’ οὖν εὐλαβηθῆναι γνόντασ τὸ μέτριον μεγάλων νομοθετῶν.

ὡσ οὖν δὴ τότε γενόμενον, νῦν ἔστιν μετριώτατα τοπάσαι· τὸ δ’ ἐοίκεν εἶναι ‐ τὸ ποῖον; θεὸσ εἶναι κηδόμενοσ ὑμῶν τισ, ὃσ τὰ μέλλοντα προορῶν, δίδυμον ὑμῖν φυτεύσασ τὴν τῶν βασιλέων γένεσιν ἐκ μονογενοῦσ, εἰσ τὸ μέτριον μᾶλλον συνέστειλε. καὶ μετὰ τοῦτο ἔτι φύσισ τισ ἀνθρωπίνη μεμειγμένη θείᾳ τινὶ δυνάμει, κατιδοῦσα ὑμῶν τὴν ἀρχὴν φλεγμαίνουσαν ἔτι, μείγνυσιν τὴν κατὰ γῆρασ σώφρονα δύναμιν τῇ κατὰ γένοσ αὐθάδει ῥώμῃ, τὴν τῶν ὀκτὼ καὶ εἴκοσι γερόντων ἰσόψηφον εἰσ τὰ μέγιστα τῇ τῶν βασιλέων ποιήσασα δυνάμει.

ὁ δὲ τρίτοσ σωτὴρ ὑμῖν ἔτι σπαργῶσαν καὶ θυμουμένην τὴν ἀρχὴν ὁρῶν, οἱο͂ν ψάλιον ἐνέβαλεν αὐτῇ τὴν τῶν ἐφόρων δύναμιν, ἐγγὺσ τῆσ κληρωτῆσ ἀγαγὼν δυνάμεωσ·

καὶ κατὰ δὴ τοῦτον τὸν λόγον ἡ βασιλεία παρ’ ὑμῖν, ἐξ ὧν ἔδει σύμμεικτοσ γενομένη καὶ μέτρον ἔχουσα, σωθεῖσα αὐτὴ σωτηρίασ τοῖσ ἄλλοισ γέγονεν αἰτία. ἐπεὶ ἐπί γε Τημένῳ καὶ Κρεσφόντῃ καὶ τοῖσ τότε νομοθέταισ, οἵτινεσ ἄρα ἦσαν νομοθετοῦντεσ, οὐδ’ ἡ Ἀριστοδήμου μερὶσ ἐσώθη ποτ’ ἄν ‐ οὐ γὰρ ἱκανῶσ ἦσαν νομοθεσίασ ἔμπειροι· σχεδὸν γὰρ οὐκ ἄν ποτ’ ᾠήθησαν ὁρ́κοισ μετριάσαι ψυχὴν νέαν, λαβοῦσαν ἀρχὴν ἐξ ἧσ δυνατὸν ἦν τυραννίδα γενέσθαι ‐ νῦν δ’ ὁ θεὸσ ἔδειξεν οἱάν ἔδει καὶ δεῖ δὴ τὴν μενοῦσαν μάλιστα ἀρχὴν γίγνεσθαι.

τὸ δὲ παρ’ ἡμῶν γιγνώσκεσθαι ταῦτα, ὅπερ εἶπον ἔμπροσθεν, νῦν μὲν γενόμενον οὐδὲν σοφόν ‐ ἐκ γὰρ παραδείγματοσ ὁρᾶν γεγονότοσ οὐδὲν χαλεπόν ‐ εἰ δ’ ἦν τισ προορῶν τότε ταῦτα καὶ δυνάμενοσ μετριάσαι τὰσ ἀρχὰσ καὶ μίαν ἐκ τριῶν ποιῆσαι, τά τε νοηθέντα ἂν καλὰ τότε πάντα ἀπέσωσε καὶ οὐκ ἄν ποτε ὁ Περσικὸσ ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα οὐδ’ ἄλλοσ οὐδεὶσ στόλοσ ἂν ὡρ́μησε, καταφρονήσασ ὡσ ὄντων ἡμῶν βραχέοσ ἀξίων. ἀληθῆ λέγεισ.

αἰσχρῶσ γοῦν ἠμύναντο αὐτούσ, ὦ Κλεινία.

τὸ δ’ αἰσχρὸν λέγω οὐχ ὡσ οὐ νικῶντέσ γε οἱ τότε καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν καλὰσ νενικήκασι μάχασ· ἀλλὰ ὅ φημι αἰσχρὸν τότ’ εἶναι, τόδε λέγω, τὸ πρῶτον μὲν ἐκείνων τῶν πόλεων τριῶν οὐσῶν μίαν ὑπὲρ τῆσ Ἑλλάδοσ ἀμῦναι, τὼ δὲ δύο κακῶσ οὕτωσ εἶναι διεφθαρμένα, ὥστε ἡ μὲν καὶ Λακεδαίμονα διεκώλυεν ἐπαμύνειν αὐτῇ, πολεμοῦσα αὐτῇ κατὰ κράτοσ, ἡ δ’ αὖ πρωτεύουσα ἐν τοῖσ τότε χρόνοισ τοῖσ περὶ τὴν διανομήν, ἡ περὶ τὸ Ἄργοσ, παρακαλουμένη ἀμύνειν τὸν βάρβαρον οὔθ’ ὑπήκουσεν οὔτ’ ἤμυνεν. πολλὰ δὲ λέγων ἄν τισ τὰ τότε γενόμενα περὶ ἐκεῖνον τὸν πόλεμον, τῆσ Ἑλλάδοσ οὐδαμῶσ εὐσχήμονα ἂν κατηγοροῖ·

οὐδ’ αὖ ἀμύνασθαι τήν γε Ἑλλάδα λέγων ὀρθῶσ ἂν λέγοι, ἀλλ’ εἰ μὴ τό τε Ἀθηναίων καὶ τὸ Λακεδαιμονίων κοινῇ διανόημα ἤμυνεν τὴν ἐπιοῦσαν δουλείαν, σχεδὸν ἂν ἤδη πάντ’ ἦν μεμειγμένα τὰ τῶν Ἑλλήνων γένη ἐν ἀλλήλοισ, καὶ βάρβαρα ἐν Ἕλλησι καὶ Ἑλληνικὰ ἐν βαρβάροισ, καθάπερ ὧν Πέρσαι τυραννοῦσι τὰ νῦν διαπεφορημένα καὶ συμπεφορημένα κακῶσ ἐσπαρμένα κατοικεῖται. ταῦτ’, ὦ Κλεινία καὶ Μέγιλλε, ἔχομεν ἐπιτιμᾶν τοῖσ τε πάλαι πολιτικοῖσ λεγομένοισ καὶ νομοθέταισ καὶ τοῖσ νῦν, ἵνα τὰσ αἰτίασ αὐτῶν ἀναζητοῦντεσ, ἀνευρίσκωμεν τί παρὰ ταῦτα ἔδει πράττειν ἄλλο·

οἱο͂ν δὴ καὶ τὸ παρὸν εἴπομεν, ὡσ ἄρα οὐ δεῖ μεγάλασ ἀρχὰσ οὐδ’ αὖ ἀμείκτουσ νομοθετεῖν, διανοηθέντασ τὸ τοιόνδε, ὅτι πόλιν ἐλευθέραν τε εἶναι δεῖ καὶ ἔμφρονα καὶ ἑαυτῇ φίλην, καὶ τὸν νομοθετοῦντα πρὸσ ταῦτα βλέποντα δεῖ νομοθετεῖν.

μὴ θαυμάσωμεν δὲ εἰ πολλάκισ ἤδη προθέμενοι ἄττα, εἰρήκαμεν ὅτι πρὸσ ταῦτα δεῖ νομοθετεῖν βλέποντα τὸν νομοθέτην, τὰ δὲ προτεθέντα οὐ ταὐτὰ ἡμῖν φαίνεται ἑκάστοτε· ἀλλὰ ἀναλογίζεσθαι χρή, ὅταν πρὸσ τὸ σωφρονεῖν φῶμεν δεῖν βλέπειν, ἢ πρὸσ φρόνησιν ἢ φιλίαν, ὡσ ἔσθ’ οὗτοσ ὁ σκοπὸσ οὐχ ἕτεροσ ἀλλ’ ὁ αὐτόσ, καὶ ἄλλα δὴ πολλὰ ἡμᾶσ τοιαῦτα ἂν γίγνηται ῥήματα μὴ διαταραττέτω.

πειρασόμεθα ποιεῖν οὕτωσ ἐπανιόντεσ τοὺσ λόγουσ· καὶ νῦν δὴ τὸ περὶ τῆσ φιλίασ τε καὶ φρονήσεωσ καὶ ἐλευθερίασ, πρὸσ ὅτι βουλόμενοσ ἔμελλεσ λέγειν δεῖν στοχάζεσθαι τὸν νομοθέτην, λέγε. ἄκουσον δή νυν.

εἰσὶν πολιτειῶν οἱο͂ν μητέρεσ δύο τινέσ, ἐξ ὧν τὰσ ἄλλασ γεγονέναι λέγων ἄν τισ ὀρθῶσ λέγοι, καὶ τὴν μὲν προσαγορεύειν μοναρχίαν ὀρθόν, τὴν δ’ αὖ δημοκρατίαν, καὶ τῆσ μὲν τὸ Περσῶν γένοσ ἄκρον ἔχειν, τῆσ δὲ ἡμᾶσ· αἱ δ’ ἄλλαι σχεδὸν ἅπασαι, καθάπερ εἶπον, ἐκ τούτων εἰσὶ διαπεποικιλμέναι. δεῖ δὴ οὖν καὶ ἀναγκαῖον μεταλαβεῖν ἀμφοῖν τούτοιν, εἴπερ ἐλευθερία τ’ ἔσται καὶ φιλία μετὰ φρονήσεωσ· ὃ δὴ βούλεται ἡμῖν ὁ λόγοσ προστάττειν, λέγων ὡσ οὐκ ἄν ποτε τούτων πόλισ ἄμοιροσ γενομένη πολιτευθῆναι δύναιτ’ ἂν καλῶσ.

πῶσ γὰρ ἄν; ἡ μὲν τοίνυν τὸ μοναρχικόν, ἡ δὲ τὸ ἐλεύθερον ἀγαπήσασα μειζόνωσ ἢ ἔδει μόνον, οὐδετέρα τὰ μέτρια κέκτηται τούτων, αἱ δὲ ὑμέτεραι, ἥ τε Λακωνικὴ καὶ Κρητική, μᾶλλον· Ἀθηναῖοι δὲ καὶ Πέρσαι τὸ μὲν πάλαι οὕτω πωσ, τὸ νῦν δὲ ἧττον. τὰ δ’ αἴτια διέλθωμεν·

ἦ γάρ; πάντωσ, εἴ γέ που μέλλομεν ὃ προυθέμεθα περαίνειν. ἀκούωμεν δή. Πέρσαι γάρ, ὅτε μὲν τὸ μέτριον μᾶλλον δουλείασ τε καὶ ἐλευθερίασ ἦγον ἐπὶ Κύρου, πρῶτον μὲν ἐλεύθεροι ἐγένοντο, ἔπειτα δὲ ἄλλων πολλῶν δεσπόται. ἐλευθερίασ γὰρ ἄρχοντεσ μεταδιδόντεσ ἀρχομένοισ καὶ ἐπὶ τὸ ἴσον ἄγοντεσ, μᾶλλον φίλοι τε ἦσαν στρατιῶται στρατηγοῖσ καὶ προθύμουσ αὑτοὺσ ἐν τοῖσ κινδύνοισ παρείχοντο· καὶ εἴ τισ αὖ φρόνιμοσ ἦν ἐν αὐτοῖσ καὶ βουλεύειν δυνατόσ, οὐ φθονεροῦ τοῦ βασιλέωσ ὄντοσ, διδόντοσ δὲ παρρησίαν καὶ τιμῶντοσ τοὺσ εἴσ τι δυναμένουσ συμβουλεύειν, κοινὴν τὴν τοῦ φρονεῖν εἰσ τὸ μέσον παρείχετο δύναμιν, καὶ πάντα δὴ τότε ἐπέδωκεν αὐτοῖσ δι’ ἐλευθερίαν τε καὶ φιλίαν καὶ νοῦ κοινωνίαν.

ἐοίκέν γέ πωσ τὰ λεγόμενα οὕτω γεγονέναι. πῇ δὴ οὖν ποτε ἀπώλετο ἐπὶ Καμβύσου καὶ πάλιν ἐπὶ Δαρείου σχεδὸν ἐσώθη;

βούλεσθε οἱο͂ν μαντείᾳ διανοηθέντεσ χρώμεθα; φέρει γοῦν ἡμῖν σκέψιν τοῦτο ἐφ’ ὅπερ ὡρμήκαμεν. μαντεύομαι δὴ νῦν περί γε Κύρου, τὰ μὲν ἄλλ’ αὐτὸν στρατηγόν τε ἀγαθὸν εἶναι καὶ φιλόπολιν, παιδείασ δὲ ὀρθῆσ οὐχ ἧφθαι τὸ παράπαν, οἰκονομίᾳ τε οὐδὲν τὸν νοῦν προσεσχηκέναι. πῶσ δὴ τὸ τοιοῦτον φῶμεν; ἐοίκεν ἐκ νέου στρατεύεσθαι διὰ βίου, ταῖσ γυναιξὶν παραδοὺσ τοὺσ παῖδασ τρέφειν.

αἱ δὲ ὡσ εὐδαίμονασ αὐτοὺσ ἐκ τῶν παίδων εὐθὺσ καὶ μακαρίουσ ἤδη γεγονότασ καὶ ἐπιδεεῖσ ὄντασ τούτων οὐδενὸσ ἔτρεφον· κωλύουσαι δὲ ὡσ οὖσιν ἱκανῶσ εὐδαίμοσιν μήτε αὐτοῖσ ἐναντιοῦσθαι μηδένα εἰσ μηδέν, ἐπαινεῖν τε ἀναγκάζουσαι πάντασ τὸ λεγόμενον ἢ πραττόμενον ὑπ’ αὐτῶν, ἔθρεψαν τοιούτουσ τινάσ. καλήν, ὡσ ἐοίκασ, τροφὴν εἴρηκασ. γυναικείαν μὲν οὖν βασιλίδων γυναικῶν νεωστὶ γεγονυιῶν πλουσίων, καὶ ἐν ἀνδρῶν ἐρημίᾳ, διὰ τὸ μὴ σχολάζειν ὑπὸ πολέμων καὶ πολλῶν κινδύνων, τοὺσ παῖδασ τρεφουσῶν.

ἔχει γὰρ λόγον. ὁ δὲ πατήρ γε αὐτοῖσ αὖ ποίμνια μὲν καὶ πρόβατα καὶ ἀγέλασ ἀνδρῶν τε καὶ ἄλλων πολλῶν πολλὰσ ἐκτᾶτο, αὐτοὺσ δὲ οἷσ ταῦτα παραδώσειν ἔμελλεν ἠγνόει τὴν πατρῴαν οὐ παιδευομένουσ τέχνην, οὖσαν Περσικήν ‐ ποιμένων ὄντων Περσῶν, τραχείασ χώρασ ἐκγόνων ‐ σκληρὰν καὶ ἱκανὴν ποιμένασ ἀπεργάζεσθαι μάλα ἰσχυροὺσ καὶ δυναμένουσ θυραυλεῖν καὶ ἀγρυπνεῖν καὶ εἰ στρατεύεσθαι δέοι στρατεύεσθαι· διεφθαρμένην δὲ παιδείαν ὑπὸ τῆσ λεγομένησ εὐδαιμονίασ τὴν Μηδικὴν περιεῖδεν ὑπὸ γυναικῶν τε καὶ εὐνούχων παιδευθέντασ αὑτοῦ τοὺσ ὑεῖσ, ὅθεν ἐγένοντο οἱούσ ἦν αὐτοὺσ εἰκὸσ γενέσθαι, τροφῇ ἀνεπιπλήκτῳ τραφέντασ.

παραλαβόντεσ δ’ οὖν οἱ παῖδεσ τελευτήσαντοσ Κύρου τρυφῆσ μεστοὶ καὶ ἀνεπιπληξίασ, πρῶτον μὲν τὸν ἕτερον ἅτεροσ ἀπέκτεινε τῷ ἴσῳ ἀγανακτῶν, μετὰ δὲ τοῦτο αὐτὸσ μαινόμενοσ ὑπὸ μέθησ τε καὶ ἀπαιδευσίασ τὴν ἀρχὴν ἀπώλεσεν ὑπὸ Μήδων τε καὶ τοῦ λεγομένου τότε εὐνούχου, καταφρονήσαντοσ τῆσ Καμβύσου μωρίασ.

λέγεται δὴ ταῦτά γε, καὶ ἐοίκεν σχεδὸν οὕτω πωσ γεγονέναι.

καὶ μὴν καὶ πάλιν εἰσ Πέρσασ ἐλθεῖν τὴν ἀρχὴν διὰ Δαρείου καὶ τῶν ἑπτὰ λέγεταί που. τί μήν; θεωρῶμεν δὴ συνεπόμενοι τῷ λόγῳ. Δαρεῖοσ γὰρ βασιλέωσ οὐκ ἦν ὑόσ, παιδείᾳ τε οὐ διατρυφώσῃ τεθραμμένοσ, ἐλθὼν δ’ εἰσ τὴν ἀρχὴν καὶ λαβὼν αὐτὴν ἕβδομοσ, διείλετο ἑπτὰ μέρη τεμόμενοσ, ὧν καὶ νῦν ἔτι σμικρὰ ὀνείρατα λέλειπται, καὶ νόμουσ ἠξίου θέμενοσ οἰκεῖν ἰσότητα κοινήν τινα εἰσφέρων, καὶ τὸν τοῦ Κύρου δασμόν, ὃν ὑπέσχετο Πέρσαισ, εἰσ τὸν νόμον ἐνέδει, φιλίαν πορίζων καὶ κοινωνίαν πᾶσιν Πέρσαισ, χρήμασι καὶ δωρεαῖσ τὸν Περσῶν δῆμον προσαγόμενοσ· τοιγαροῦν αὐτῷ τὰ στρατεύματα μετ’ εὐνοίασ προσεκτήσατο χώρασ οὐκ ἐλάττουσ ὧν κατέλιπε Κῦροσ.

μετὰ δὲ Δαρεῖον ὁ τῇ βασιλικῇ καὶ τρυφώσῃ πάλιν παιδευθεὶσ παιδείᾳ Ξέρξησ ‐ "ὦ Δαρεῖε," εἰπεῖν ἐστιν δικαιότατον ἴσωσ, "ὃσ τὸ Κύρου κακὸν οὐκ ἔμαθεσ, ἐθρέψω δὲ Ξέρξην ἐν τοῖσ αὐτοῖσ ἤθεσιν ἐν οἷσπερ Κῦροσ Καμβύσην" ‐ ὁ δέ, ἅτε τῶν αὐτῶν παιδειῶν γενόμενοσ ἔκγονοσ, παραπλήσια ἀπετέλεσεν τοῖσ Καμβύσου παθήμασιν· καὶ σχεδὸν ἔκ γε τοσούτου βασιλεὺσ ἐν Πέρσαισ οὐδείσ πω μέγασ ἐγγέγονεν ἀληθῶσ, πλήν γε ὀνόματι.

τὸ δ’ αἴτιον οὐ τύχησ, ὡσ ὁ ἐμὸσ λόγοσ, ἀλλ’ ὁ κακὸσ βίοσ ὃν οἱ τῶν διαφερόντωσ πλουσίων καὶ τυράννων παῖδεσ τὰ πολλὰ ζῶσιν· οὐ γὰρ μή ποτε γένηται παῖσ καὶ ἀνὴρ καὶ γέρων ἐκ ταύτησ τῆσ τροφῆσ διαφέρων πρὸσ ἀρετήν.

ἃ δή, φαμέν, τῷ νομοθέτῃ σκεπτέον, καὶ ἡμῖν δὲ ἐν τῷ νῦν παρόντι. δίκαιον μήν, ὦ Λακεδαιμόνιοι, τοῦτό γε τῇ πόλει ὑμῶν ἀποδιδόναι, ὅτι πενίᾳ καὶ πλούτῳ καὶ ἰδιωτείᾳ καὶ βασιλείᾳ διαφέρουσαν οὐδ’ ἡντινοῦν τιμὴν καὶ τροφὴν νέμετε, ἃσ μὴ τὸ κατ’ ἀρχὰσ ὑμῖν θεῖον παρὰ θεοῦ διεμαντεύσατό τινοσ. οὐ γὰρ δὴ δεῖ κατὰ πόλιν γε εἶναι τὰσ τιμὰσ ὑπερεχούσασ, ὅτι τίσ ἐστιν πλούτῳ διαφέρων, ἐπεὶ οὐδ’ ὅτι ταχὺσ ἢ καλὸσ ἢ ἰσχυρὸσ ἄνευ τινὸσ ἀρετῆσ, οὐδ’ ἀρετῆσ ἧσ ἂν σωφροσύνη ἀπῇ.

πῶσ τοῦτο, ὦ ξένε, λέγεισ; ἀνδρεία που μόριον ἀρετῆσ ἕν; πῶσ γὰρ οὔ; δίκασον τοίνυν αὐτὸσ τὸν λόγον ἀκούσασ εἴ σοι δέξαι’ ἂν σύνοικον ἢ γείτονα εἶναί τινα σφόδρα μὲν ἀνδρεῖον, μὴ σώφρονα δὲ ἀλλ’ ἀκόλαστον. εὐφήμει.

τί δέ; τεχνικὸν μὲν καὶ περὶ ταῦτα σοφόν, ἄδικον δέ; οὐδαμῶσ. ἀλλὰ μὴν τό γε δίκαιον οὐ φύεται χωρὶσ τοῦ σωφρονεῖν. πῶσ γὰρ ἄν; οὐδὲ μὴν ὅν γε σοφὸν ἡμεῖσ νυνδὴ προυθέμεθα, τὸν τὰσ ἡδονὰσ καὶ λύπασ κεκτημένον συμφώνουσ τοῖσ ὀρθοῖσ λόγοισ καὶ ἑπομένασ. οὐ γὰρ οὖν. ἔτι δὴ καὶ τόδε ἐπισκεψώμεθα τῶν ἐν ταῖσ πόλεσιν τιμήσεων ἕνεκα, ποῖαί τε ὀρθαὶ καὶ μὴ γίγνονται ἑκάστοτε. τὸ ποῖον;

σωφροσύνη ἄνευ πάσησ τῆσ ἄλλησ ἀρετῆσ ἐν ψυχῇ τινι μεμονωμένη τίμιον ἢ ἄτιμον γίγνοιτ’ ἂν κατὰ δίκην; οὐκ ἔχω ὅπωσ εἴπω. καὶ μὴν εἴρηκάσ γε μετρίωσ· εἰπὼν γὰρ δὴ ὧν ἠρόμην ὁποτερονοῦν, παρὰ μέλοσ ἔμοιγ’ ἂν δοκεῖσ φθέγξασθαι. καλῶσ τοίνυν γεγονὸσ ἂν εἰή. εἰε͂ν· τὸ μὲν δὴ πρόσθημα ὧν τιμαί τε καὶ ἀτιμίαι οὐ λόγου, ἀλλά τινοσ μᾶλλον ἀλόγου σιγῆσ, ἄξιον ἂν εἰή. σωφροσύνην μοι φαίνῃ λέγειν. ναί.

τὸ δέ γε τῶν ἄλλων πλεῖστα ἡμᾶσ ὠφελοῦν μετὰ τῆσ προσθήκησ μάλιστ’ ἂν τιμώμενον ὀρθότατα τιμῷτο, καὶ τὸ δεύτερον δευτέρωσ· καὶ οὕτω δὴ κατὰ τὸν ἑξῆσ λόγον τὰσ ἐφεξῆσ τιμὰσ λαγχάνον ἕκαστον ὀρθῶσ ἂν λαγχάνοι. ἔχει ταύτῃ.

τί οὖν; οὐ νομοθέτου καὶ ταῦτα αὖ φήσομεν εἶναι διανέμειν; καὶ μάλα. βούλει δὴ τὰ μὲν ἅπαντα καὶ ἐφ’ ἕκαστον ἔργον καὶ κατὰ σμικρὰ ἐκείνῳ δῶμεν νεῖμαι, τὸ δὲ τριχῇ διελεῖν, ἐπειδὴ νόμων ἐσμὲν καὶ αὐτοί πωσ ἐπιθυμηταί, πειραθῶμεν, διατεμεῖν χωρὶσ τά τε μέγιστα καὶ δεύτερα καὶ τρίτα; πάνυ μὲν οὖν. λέγομεν τοίνυν ὅτι πόλιν, ὡσ ἐοίκεν, τὴν μέλλουσαν σῴζεσθαί τε καὶ εὐδαιμονήσειν εἰσ δύναμιν ἀνθρωπίνην δεῖ καὶ ἀναγκαῖον τιμάσ τε καὶ ἀτιμίασ διανέμειν ὀρθῶσ. ἔστιν δὲ ὀρθῶσ ἄρα τιμιώτατα μὲν καὶ πρῶτα τὰ περὶ τὴν ψυχὴν ἀγαθὰ κεῖσθαι, σωφροσύνησ ὑπαρχούσησ αὐτῇ, δεύτερα δὲ τὰ περὶ τὸ σῶμα καλὰ καὶ ἀγαθά, καὶ τρίτα τὰ περὶ τὴν οὐσίαν καὶ χρήματα λεγόμενα· τούτων δὲ ἂν ἐκτόσ τισ βαίνῃ νομοθέτησ ἢ πόλισ, εἰσ τιμὰσ ἢ χρήματα προάγουσα ἤ τι τῶν ὑστέρων εἰσ τὸ πρόσθεν τιμαῖσ τάττουσα, οὔθ’ ὅσιον οὔτε πολιτικὸν ἂν δρῴη πρᾶγμα.

εἰρήσθω ταῦτα ἢ πῶσ ἡμῖν;

πάνυ μὲν οὖν εἰρήσθω σαφῶσ. ταῦτα μὲν τοίνυν ἡμᾶσ ἐπὶ πλέον ἐποίησεν εἰπεῖν ἡ Περσῶν πέρι διάσκεψισ τῆσ πολιτείασ· ἀνευρίσκομεν δὲ ἐπὶ ἔτι χείρουσ αὐτοὺσ γεγονότασ, τὴν δὲ αἰτίαν φαμέν, ὅτι τὸ ἐλεύθερον λίαν ἀφελόμενοι τοῦ δήμου, τὸ δεσποτικὸν δ’ ἐπαγαγόντεσ μᾶλλον τοῦ προσήκοντοσ, τὸ φίλον ἀπώλεσαν καὶ τὸ κοινὸν ἐν τῇ πόλει. τούτου δὲ φθαρέντοσ, οὔθ’ ἡ τῶν ἀρχόντων βουλὴ ὑπὲρ ἀρχομένων καὶ τοῦ δήμου βουλεύεται, ἀλλ’ ἕνεκα τῆσ αὑτῶν ἀρχῆσ, ἄν τι καὶ σμικρὸν πλέον ἑκάστοτε ἡγῶνται ἔσεσθαί σφισιν, ἀναστάτουσ μὲν πόλεισ, ἀνάστατα δὲ ἔθνη φίλια πυρὶ καταφθείραντεσ, ἐχθρῶσ τε καὶ ἀνηλεήτωσ μισοῦντεσ μισοῦνται·

ὅταν τε εἰσ χρείαν τοῦ μάχεσθαι περὶ ἑαυτῶν τοὺσ δήμουσ ἀφικνῶνται, οὐδὲν κοινὸν ἐν αὐτοῖσ αὖ μετὰ προθυμίασ τοῦ ἐθέλειν κινδυνεύειν καὶ μάχεσθαι ἀνευρίσκουσιν, ἀλλὰ κεκτημένοι μυριάδασ ἀπεράντουσ λογισμῷ, ἀχρήστουσ εἰσ πόλεμον πάσασ κέκτηνται, καὶ καθάπερ ἐνδεεῖσ ἀνθρώπων μισθούμενοι, ὑπὸ μισθωτῶν καὶ ὀθνείων ἀνθρώπων ἡγοῦνταί ποτε σωθήσεσθαι. πρὸσ δὲ τούτοισ ἀμαθαίνειν ἀναγκάζονται, λέγοντεσ ἔργοισ ὅτι λῆροσ πρὸσ χρυσόν τε καὶ ἄργυρόν ἐστιν ἑκάστοτε τὰ λεγόμενα τίμια καὶ καλὰ κατὰ πόλιν.

πάνυ μὲν οὖν.

τὰ μὲν δὴ περί γε Περσῶν, ὡσ οὐκ ὀρθῶσ τὰ νῦν διοικεῖται διὰ τὴν σφόδρα δουλείαν τε καὶ δεσποτείαν, τέλοσ ἐχέτω. πάνυ μὲν οὖν. τὰ δὲ περὶ τὴν τῆσ Ἀττικῆσ αὖ πολιτείασ τὸ μετὰ τοῦτο ὡσαύτωσ ἡμᾶσ διεξελθεῖν χρεών, ὡσ ἡ παντελὴσ καὶ ἀπὸ πασῶν ἀρχῶν ἐλευθερία τῆσ μέτρον ἐχούσησ ἀρχῆσ ὑφ’ ἑτέρων οὐ σμικρῷ χείρων· ἡμῖν γὰρ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον, ὅτε ἡ Περσῶν ἐπίθεσισ τοῖσ Ἕλλησιν, ἴσωσ δὲ σχεδὸν ἅπασιν τοῖσ τὴν Εὐρώπην οἰκοῦσιν, ἐγίγνετο, πολιτεία τε ἦν παλαιὰ καὶ ἐκ τιμημάτων ἀρχαί τινεσ τεττάρων, καὶ δεσπότισ ἐνῆν τισ αἰδώσ, δι’ ἣν δουλεύοντεσ τοῖσ τότε νόμοισ ζῆν ἠθέλομεν.

καὶ πρὸσ τούτοισ δὴ τὸ μέγεθοσ τοῦ στόλου κατά τε γῆν καὶ κατὰ θάλατταν γενόμενον, φόβον ἄπορον ἐμβαλόν, δουλείαν ἔτι μείζονα ἐποίησεν ἡμᾶσ τοῖσ τε ἄρχουσιν καὶ τοῖσ νόμοισ δουλεῦσαι, καὶ διὰ πάντα ταῦθ’ ἡμῖν συνέπεσε πρὸσ ἡμᾶσ αὐτοὺσ σφόδρα φιλία. σχεδὸν γὰρ δέκα ἔτεσιν πρὸ τῆσ ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχίασ ἀφίκετο Δᾶτισ Περσικὸν στόλον ἄγων, πέμψαντοσ Δαρείου διαρρήδην ἐπί τε Ἀθηναίουσ καὶ Ἐρετριᾶσ, ἐξανδραποδισάμενον ἀγαγεῖν, θάνατον αὐτῷ προειπὼν μὴ πράξαντι ταῦτα. καὶ ὁ Δᾶτισ τοὺσ μὲν Ἐρετριᾶσ ἔν τινι βραχεῖ χρόνῳ παντάπασιν κατὰ κράτοσ τε εἷλεν μυριάσι συχναῖσ, καί τινα λόγον εἰσ τὴν ἡμετέραν πόλιν ἀφῆκεν φοβερόν, ὡσ οὐδεὶσ Ἐρετριῶν αὐτὸν ἀποπεφευγὼσ εἰή·

συνάψαντεσ γὰρ ἄρα τὰσ χεῖρασ σαγηνεύσαιεν πᾶσαν τὴν Ἐρετρικὴν οἱ στρατιῶται τοῦ Δάτιδοσ.

ὁ δὴ λόγοσ, εἴτ’ ἀληθὴσ εἴτε καὶ ὅπῃ ἀφίκετο, τούσ τε ἄλλουσ Ἕλληνασ καὶ δὴ καὶ Ἀθηναίουσ ἐξέπληττεν, καὶ πρεσβευομένοισ αὐτοῖσ πανταχόσε βοηθεῖν οὐδεὶσ ἤθελεν πλήν γε Λακεδαιμονίων· οὗτοι δὲ ὑπό τε τοῦ πρὸσ Μεσσήνην ὄντοσ τότε πολέμου καὶ εἰ δή τι διεκώλυεν ἄλλο αὐτούσ ‐ οὐ γὰρ ἴσμεν λεγόμενον ‐ ὕστεροι δ’ οὖν ἀφίκοντο τῆσ ἐν Μαραθῶνι μάχησ γενομένησ μιᾷ ἡμέρᾳ.

μετὰ δὲ τοῦτο παρασκευαί τε μεγάλαι λεγόμεναι καὶ ἀπειλαὶ ἐφοίτων μυρίαι παρὰ βασιλέωσ. προϊόντοσ δὲ τοῦ χρόνου, Δαρεῖοσ μὲν τεθνάναι ἐλέχθη, νέοσ δὲ καὶ σφοδρὸσ ὁ ὑὸσ αὐτοῦ παρειληφέναι τὴν ἀρχὴν καὶ οὐδαμῶσ ἀφίστασθαι τῆσ ὁρμῆσ. οἱ δὲ Ἀθηναῖοι πᾶν τοῦτο ᾤοντο ἐπὶ σφᾶσ αὐτοὺσ παρασκευάζεσθαι διὰ τὸ Μαραθῶνι γενόμενον, καὶ ἀκούοντεσ Ἄθων τε διορυττόμενον καὶ Ἑλλήσποντον ζευγνύμενον καὶ τὸ τῶν νεῶν πλῆθοσ, ἡγήσαντο οὔτε κατὰ γῆν σφίσιν εἶναι σωτηρίαν οὔτε κατὰ θάλατταν· οὔτε γὰρ βοηθήσειν αὑτοῖσ οὐδένα ‐ μεμνημένοι ὡσ οὐδ’ ὅτε τὸ πρότερον ἦλθον καὶ τὰ περὶ Ἐρέτριαν διεπράξαντο, σφίσι γε οὐδεὶσ τότε ἐβοήθησεν οὐδ’ ἐκινδύνευσεν συμμαχόμενοσ·

ταὐτὸν δὴ προσεδόκων καὶ τότε γενήσεσθαι τό γε κατὰ γῆν ‐ καὶ κατὰ θάλατταν δ’ αὖ πᾶσαν ἀπορίαν ἑώρων σωτηρίασ, νεῶν χιλίων καὶ ἔτι πλεόνων ἐπιφερομένων. μίαν δὴ σωτηρίαν συνενόουν, λεπτὴν μὲν καὶ ἄπορον, μόνην δ’ οὖν, βλέψαντεσ πρὸσ τὸ πρότερον γενόμενον, ὡσ ἐξ ἀπόρων καὶ τότε ἐφαίνετο γενέσθαι τὸ νικῆσαι μαχομένουσ·

ἐπὶ δὲ τῆσ ἐλπίδοσ ὀχούμενοι ταύτησ ηὑρ́ισκον καταφυγὴν αὑτοῖσ εἰσ αὑτοὺσ μόνουσ εἶναι καὶ τοὺσ θεούσ. ταῦτ’ οὖν αὐτοῖσ πάντα φιλίαν ἀλλήλων ἐνεποίει, ὁ φόβοσ ὁ τότε παρὼν ὅ τε ἐκ τῶν νόμων τῶν ἔμπροσθεν γεγονώσ, ὃν δουλεύοντεσ τοῖσ πρόσθεν νόμοισ ἐκέκτηντο, ἣν αἰδῶ πολλάκισ ἐν τοῖσ ἄνω λόγοισ εἴπομεν, ᾗ καὶ δουλεύειν ἔφαμεν δεῖν τοὺσ μέλλοντασ ἀγαθοὺσ ἔσεσθαι, ἧσ ὁ δειλὸσ ἐλεύθεροσ καὶ ἄφοβοσ· ὃν εἰ τότε μὴ δέοσ ἔλαβεν, οὐκ ἄν ποτε συνελθὼν ἠμύνατο, οὐδ’ ἤμυνεν ἱεροῖσ τε καὶ τάφοισ καὶ πατρίδι καὶ τοῖσ ἄλλοισ οἰκείοισ τε ἅμα καὶ φίλοισ, ὥσπερ τότ’ ἐβοήθησεν, ἀλλὰ κατὰ σμικρὰ ἂν ἐν τῷ τότε ἡμῶν ἕκαστοσ σκεδασθεὶσ ἄλλοσ ἄλλοσε διεσπάρη.

καὶ μάλα, ὦ ξένε, ὀρθῶσ τε εἴρηκασ καὶ σαυτῷ τε καὶ τῇ πατρίδι πρεπόντωσ.

ἔστι ταῦτα, ὦ Μέγιλλε· πρὸσ γὰρ σὲ τὰ ἐν τῷ τότε χρόνῳ γενόμενα, κοινωνὸν τῇ τῶν πατέρων γεγονότα φύσει, δίκαιον λέγειν. ἐπισκόπει μὴν καὶ σὺ καὶ Κλεινίασ εἴ τι πρὸσ τὴν νομοθεσίαν προσήκοντα λέγομεν· οὐ γὰρ μύθων ἕνεκα διεξέρχομαι, οὗ λέγω δ’ ἕνεκα. ὁρᾶτε γάρ·

ἐπειδή τινα τρόπον ταὐτὸν ἡμῖν συμβεβήκει πάθοσ ὅπερ Πέρσαισ, ἐκείνοισ μὲν ἐπὶ πᾶσαν δουλείαν ἄγουσιν τὸν δῆμον, ἡμῖν δ’ αὖ τοὐναντίον ἐπὶ πᾶσαν ἐλευθερίαν προτρέπουσι τὰ πλήθη, πῶσ δὴ καὶ τί λέγωμεν τοὐντεῦθεν, οἱ προγεγονότεσ ἡμῖν ἔμπροσθεν λόγοι τρόπον τινὰ καλῶσ εἰσιν εἰρημένοι. λέγεισ εὖ·

πειρῶ δ’ ἔτι σαφέστερον ἡμῖν σημῆναι τὸ νῦν λεγόμενον. ἔσται ταῦτα. οὐκ ἦν, ὦ φίλοι, ἡμῖν ἐπὶ τῶν παλαιῶν νόμων ὁ δῆμόσ τινων κύριοσ, ἀλλὰ τρόπον τινὰ ἑκὼν ἐδούλευε τοῖσ νόμοισ. ποίοισ δὴ λέγεισ; τοῖσ περὶ τὴν μουσικὴν πρῶτον τὴν τότε, ἵνα ἐξ ἀρχῆσ διέλθωμεν τὴν τοῦ ἐλευθέρου λίαν ἐπίδοσιν βίου. διῃρημένη γὰρ δὴ τότε ἦν ἡμῖν ἡ μουσικὴ κατὰ εἴδη τε ἑαυτῆσ ἄττα καὶ σχήματα, καί τι ἦν εἶδοσ ᾠδῆσ εὐχαὶ πρὸσ θεούσ, ὄνομα δὲ ὕμνοι ἐπεκαλοῦντο· καὶ τούτῳ δὴ τὸ ἐναντίον ἦν ᾠδῆσ ἕτερον εἶδοσ ‐ θρήνουσ δέ τισ ἂν αὐτοὺσ μάλιστα ἐκάλεσεν ‐ καὶ παίωνεσ ἕτερον, καὶ ἄλλο, Διονύσου γένεσισ οἶμαι, διθύραμβοσ λεγόμενοσ.

νόμουσ τε αὐτὸ τοῦτο τοὔνομα ἐκάλουν, ᾠδὴν ὥσ τινα ἑτέραν· ἐπέλεγον δὲ κιθαρῳδικούσ. τούτων δὴ διατεταγμένων καὶ ἄλλων τινῶν, οὐκ ἐξῆν ἄλλο εἰσ ἄλλο καταχρῆσθαι μέλουσ εἶδοσ· τὸ δὲ κῦροσ τούτων γνῶναί τε καὶ ἅμα γνόντα δικάσαι, ζημιοῦν τε αὖ τὸν μὴ πειθόμενον, οὐ σῦριγξ ἦν οὐδέ τινεσ ἄμουσοι βοαὶ πλήθουσ, καθάπερ τὰ νῦν, οὐδ’ αὖ κρότοι ἐπαίνουσ ἀποδιδόντεσ, ἀλλὰ τοῖσ μὲν γεγονόσι περὶ παίδευσιν δεδογμένον ἀκούειν ἦν αὐτοῖσ μετὰ σιγῆσ διὰ τέλουσ, παισὶ δὲ καὶ παιδαγωγοῖσ καὶ τῷ πλείστῳ ὄχλῳ ῥάβδου κοσμούσησ ἡ νουθέτησισ ἐγίγνετο.

ταῦτ’ οὖν οὕτω τεταγμένωσ ἤθελεν ἄρχεσθαι τῶν πολιτῶν τὸ πλῆθοσ, καὶ μὴ τολμᾶν κρίνειν διὰ θορύβου·

μετὰ δὲ ταῦτα, προϊόντοσ τοῦ χρόνου, ἄρχοντεσ μὲν τῆσ ἀμούσου παρανομίασ ποιηταὶ ἐγίγνοντο φύσει μὲν ποιητικοί, ἀγνώμονεσ δὲ περὶ τὸ δίκαιον τῆσ Μούσησ καὶ τὸ νόμιμον, βακχεύοντεσ καὶ μᾶλλον τοῦ δέοντοσ κατεχόμενοι ὑφ’ ἡδονῆσ, κεραννύντεσ δὲ θρήνουσ τε ὕμνοισ καὶ παίωνασ διθυράμβοισ, καὶ αὐλῳδίασ δὴ ταῖσ κιθαρῳδίαισ μιμούμενοι, καὶ πάντα εἰσ πάντα συνάγοντεσ, μουσικῆσ ἄκοντεσ ὑπ’ ἀνοίασ καταψευδόμενοι ὡσ ὀρθότητα μὲν οὐκ ἔχοι οὐδ’ ἡντινοῦν μουσική, ἡδονῇ δὲ τῇ τοῦ χαίροντοσ, εἴτε βελτίων εἴτε χείρων ἂν εἰή τισ, κρίνοιτο ὀρθότατα. τοιαῦτα δὴ ποιοῦντεσ ποιήματα, λόγουσ τε ἐπιλέγοντεσ τοιούτουσ, τοῖσ πολλοῖσ ἐνέθεσαν παρανομίαν εἰσ τὴν μουσικὴν καὶ τόλμαν ὡσ ἱκανοῖσ οὖσιν κρίνειν·

ὅθεν δὴ τὰ θέατρα ἐξ ἀφώνων φωνήεντ’ ἐγένοντο, ὡσ ἐπαί̈οντα ἐν μούσαισ τό τε καλὸν καὶ μή, καὶ ἀντὶ ἀριστοκρατίασ ἐν αὐτῇ θεατροκρατία τισ πονηρὰ γέγονεν. εἰ γὰρ δὴ καὶ δημοκρατία ἐν αὐτῇ τισ μόνον ἐγένετο ἐλευθέρων ἀνδρῶν, οὐδὲν ἂν πάνυ γε δεινὸν ἦν τὸ γεγονόσ·

νῦν δὲ ἦρξε μὲν ἡμῖν ἐκ μουσικῆσ ἡ πάντων εἰσ πάντα σοφίασ δόξα καὶ παρανομία, συνεφέσπετο δὲ ἐλευθερία. ἄφοβοι γὰρ ἐγίγνοντο ὡσ εἰδότεσ, ἡ δὲ ἄδεια ἀναισχυντίαν ἐνέτεκεν· τὸ γὰρ τὴν τοῦ βελτίονοσ δόξαν μὴ φοβεῖσθαι διὰ θράσοσ, τοῦτ’ αὐτό ἐστιν σχεδὸν ἡ πονηρὰ ἀναισχυντία, διὰ δή τινοσ ἐλευθερίασ λίαν ἀποτετολμημένησ. ἀληθέστατα λέγεισ.

ἐφεξῆσ δὴ ταύτῃ τῇ ἐλευθερίᾳ ἡ τοῦ μὴ ἐθέλειν τοῖσ ἄρχουσι δουλεύειν γίγνοιτ’ ἄν, καὶ ἑπομένη ταύτῃ φεύγειν πατρὸσ καὶ μητρὸσ καὶ πρεσβυτέρων δουλείαν καὶ νουθέτησιν, καὶ ἐγγὺσ τοῦ τέλουσ οὖσιν νόμων ζητεῖν μὴ ὑπηκόοισ εἶναι, πρὸσ αὐτῷ δὲ ἤδη τῷ τέλει ὁρ́κων καὶ πίστεων καὶ τὸ παράπαν θεῶν μὴ φροντίζειν, τὴν λεγομένην παλαιὰν Τιτανικὴν φύσιν ἐπιδεικνῦσι καὶ μιμουμένοισ, ἐπὶ τὰ αὐτὰ πάλιν ἐκεῖνα ἀφικομένουσ, χαλεπὸν αἰῶνα διάγοντασ μὴ λῆξαί ποτε κακῶν. τίνοσ δὴ καὶ ταῦθ’ ἡμῖν αὖ χάριν ἐλέχθη; δεῖν φαίνεται ἔμοιγε οἱο͂́νπερ ἵππον τὸν λόγον ἑκάστοτε ἀναλαμβάνειν, καὶ μὴ καθάπερ ἀχάλινον κεκτημένον τὸ στόμα, βίᾳ ὑπὸ τοῦ λόγου φερόμενον, κατὰ τὴν παροιμίαν ἀπό τινοσ ὄνου πεσεῖν, ἀλλ’ ἐπανερωτᾶν τὸ νυνδὴ λεχθέν, τὸ τίνοσ δὴ χάριν ἕνεκα ταῦτα ἐλέχθη;

καλῶσ.

ταῦτα τοίνυν εἴρηται ἐκείνων ἕνεκα. τίνων; ἐλέξαμεν ὡσ τὸν νομοθέτην δεῖ τριῶν στοχαζόμενον νομοθετεῖν, ὅπωσ ἡ νομοθετουμένη πόλισ ἐλευθέρα τε ἔσται καὶ φίλη ἑαυτῇ καὶ νοῦν ἕξει. ταῦτ’ ἦν· ἦ γάρ; πάνυ μὲν οὖν. τούτων ἕνεκα δὴ πολιτείασ τήν τε δεσποτικωτάτην προελόμενοι καὶ τὴν ἐλευθερικωτάτην, ἐπισκοποῦμεν νυνὶ ποτέρα τούτων ὀρθῶσ πολιτεύεται·

λαβόντεσ δὲ αὐτῶν ἑκατέρασ μετριότητά τινα, τῶν μὲν τοῦ δεσπόζειν, τῶν δὲ τοῦ ἐλευθεριάσαι, κατείδομεν ὅτι τότε διαφερόντωσ ἐν αὐταῖσ ἐγένετο εὐπραγία, ἐπὶ δὲ τὸ ἄκρον ἀγαγόντων ἑκατέρων, τῶν μὲν δουλείασ, τῶν δὲ τοὐναντίου, οὐ συνήνεγκεν οὔτε τοῖσ οὔτε τοῖσ. ἀληθέστατα λέγεισ.

καὶ μὴν αὐτῶν γ’ ἕνεκα καὶ τὸ Δωρικὸν ἐθεασάμεθα κατοικιζόμενον στρατόπεδον καὶ τὰσ τοῦ Δαρδάνου ὑπωρείασ τε καὶ τὴν ἐπὶ θαλάττῃ κατοίκισιν, καὶ τοὺσ πρώτουσ δὴ τοὺσ περιλιπεῖσ γενομένουσ τῆσ φθορᾶσ, ἔτι δὲ τοὺσ ἔμπροσθεν τούτων γενομένουσ ἡμῖν λόγουσ περί τε μουσικῆσ καὶ μέθησ καὶ τὰ τούτων ἔτι πρότερα. ταῦτα γὰρ πάντα εἴρηται τοῦ κατιδεῖν ἕνεκα πῶσ ποτ’ ἂν πόλισ ἄριστα οἰκοίη, καὶ ἰδίᾳ πῶσ ἄν τισ βέλτιστα τὸν αὑτοῦ βίον διαγάγοι· εἰ δὲ δή τι πεποιήκαμεν προὔργου, τίσ ποτ’ ἂν ἔλεγχοσ γίγνοιτο ἡμῖν πρὸσ ἡμᾶσ αὐτοὺσ λεχθείσ, ὦ Μέγιλλέ τε καὶ Κλεινία;

ἐγώ τινα, ὦ ξένε, μοι δοκῶ κατανοεῖν. ἐοίκεν κατὰ τύχην τινὰ ἡμῖν τὰ τῶν λόγων τούτων πάντων ὧν διεξήλθομεν γεγονέναι· σχεδὸν γὰρ εἰσ χρείαν αὐτῶν ἔγωγ’ ἐλήλυθα τὰ νῦν, καὶ κατά τινα αὖ καιρὸν σύ τε παραγέγονασ ἅμα καὶ Μέγιλλοσ ὅδε. οὐ γὰρ ἀποκρύψομαι σφὼ τὸ νῦν ἐμοὶ συμβαῖνον, ἀλλὰ καὶ πρὸσ οἰωνόν τινα ποιοῦμαι.

ἡ γὰρ πλείστη τῆσ Κρήτησ ἐπιχειρεῖ τινα ἀποικίαν ποιήσασθαι, καὶ προστάττει τοῖσ Κνωσίοισ ἐπιμεληθῆναι τοῦ πράγματοσ, ἡ δὲ τῶν Κνωσίων πόλισ ἐμοί τε καὶ ἄλλοισ ἐννέα· ἅμα δὲ καὶ νόμουσ τῶν τε αὐτόθι, εἴ τινεσ ἡμᾶσ ἀρέσκουσιν, τίθεσθαι κελεύει, καὶ εἴ τινεσ ἑτέρωθεν, μηδὲν ὑπολογιζομένουσ τὸ ξενικὸν αὐτῶν, ἂν βελτίουσ φαίνωνται. νῦν οὖν ἐμοί τε καὶ ὑμῖν ταύτην δῶμεν χάριν· ἐκ τῶν εἰρημένων ἐκλέξαντεσ, τῷ λόγῳ συστησώμεθα πόλιν, οἱο͂ν ἐξ ἀρχῆσ κατοικίζοντεσ, καὶ ἅμα μὲν ἡμῖν οὗ ζητοῦμεν ἐπίσκεψισ γενήσεται, ἅμα δὲ ἐγὼ τάχ’ ἂν χρησαίμην εἰσ τὴν μέλλουσαν πόλιν ταύτῃ τῇ συστάσει.

οὐ πόλεμόν γε ἐπαγγέλλεισ, ὦ Κλεινία· ἀλλ’ εἰ μή τι Μεγίλλῳ πρόσαντεσ, τὰ παρ’ ἐμοῦ γε ἡγοῦ σοι πάντα κατὰ νοῦν ὑπάρχειν εἰσ δύναμιν. εὖ λέγεισ. καὶ μὴν καὶ τὰ παρ’ ἐμοῦ. κάλλιστ’ εἰρήκατον.

ἀτὰρ πειρώμεθα λόγῳ πρῶτον κατοικίζειν τὴν πόλιν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Plato, Laws, book 3

(플라톤, Laws, book 3)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION