Plato, Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman, Σοφιστής

(플라톤, Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman, Σοφιστής)

κατὰ τὴν χθὲσ ὁμολογίαν, ὦ Σώκρατεσ, ἥκομεν αὐτοί τε κοσμίωσ καὶ τόνδε τινὰ ξένον ἄγομεν, τὸ μὲν γένοσ ἐξ Ἐλέασ, ἑταῖρον δὲ τῶν ἀμφὶ Παρμενίδην καὶ Ζήνωνα ἑταίρων, μάλα δὲ ἄνδρα φιλόσοφον. ἆρ’ οὖν, ὦ Θεόδωρε, οὐ ξένον ἀλλά τινα θεὸν ἄγων κατὰ τὸν Ὁμήρου λόγον λέληθασ; ὅσ φησιν ἄλλουσ τε θεοὺσ τοῖσ ἀνθρώποισ ὁπόσοι μετέχουσιν αἰδοῦσ δικαίασ, καὶ δὴ καὶ τὸν ξένιον οὐχ ἥκιστα θεὸν συνοπαδὸν γιγνόμενον ὕβρεισ τε καὶ εὐνομίασ τῶν ἀνθρώπων καθορᾶν. τάχ’ οὖν ἂν καὶ σοί τισ οὗτοσ τῶν κρειττόνων συνέποιτο, φαύλουσ ἡμᾶσ ὄντασ ἐν τοῖσ λόγοισ ἐποψόμενόσ τε καὶ ἐλέγξων, θεὸσ ὤν τισ ἐλεγκτικόσ. οὐχ οὗτοσ ὁ τρόποσ, ὦ Σώκρατεσ, τοῦ ξένου, ἀλλὰ μετριώτεροσ τῶν περὶ τὰσ ἔριδασ ἐσπουδακότων. καί μοι δοκεῖ θεὸσ μὲν ἁνὴρ οὐδαμῶσ εἶναι, θεῖοσ μήν·

πάντασ γὰρ ἐγὼ τοὺσ φιλοσόφουσ τοιούτουσ προσαγορεύω. καὶ καλῶσ γε, ὦ φίλε. τοῦτο μέντοι κινδυνεύει τὸ γένοσ οὐ πολύ τι ῥᾷον ὡσ ἔποσ εἰπεῖν εἶναι διακρίνειν ἢ τὸ τοῦ θεοῦ·

πάνυ γὰρ ἇνδρεσ οὗτοι παντοῖοι φανταζόμενοι διὰ τὴν τῶν ἄλλων ἄγνοιαν "ἐπιστρωφῶσι πόληασ," οἱ μὴ πλαστῶσ ἀλλ’ ὄντωσ φιλόσοφοι, καθορῶντεσ ὑψόθεν τὸν τῶν κάτω βίον, καὶ τοῖσ μὲν δοκοῦσιν εἶναι τοῦ μηδενὸσ τίμιοι, τοῖσ δ’ ἄξιοι τοῦ παντόσ· φαντάζονται, τοτὲ δὲ σοφισταί, τοτὲ δ’ ἔστιν οἷσ δόξαν παράσχοιντ’ ἂν ὡσ παντάπασιν ἔχοντεσ μανικῶσ.

τοῦ μέντοι ξένου ἡμῖν ἡδέωσ ἂν πυνθανοίμην, εἰ φίλον αὐτῷ, τί ταῦθ’ οἱ περὶ τὸν ἐκεῖ τόπον ἡγοῦντο καὶ ὠνόμαζον. τὰ ποῖα δή;

σοφιστήν, πολιτικόν, φιλόσοφον. τί δὲ μάλιστα καὶ τὸ ποῖόν τι περὶ αὐτῶν διαπορηθεὶσ ἐρέσθαι διενοήθησ; τόδε· πότερον ἓν πάντα ταῦτα ἐνόμιζον ἢ δύο, ἢ καθάπερ τὰ ὀνόματα τρία, τρία καὶ τὰ γένη διαιρούμενοι καθ’ ἓν ὄνομα γένοσ ἑκάστῳ προσῆπτον; ἀλλ’ οὐδείσ, ὡσ ἐγᾦμαι, φθόνοσ αὐτῷ διελθεῖν αὐτά· ἢ πῶσ, ὦ ξένε, λέγωμεν; οὕτωσ, ὦ Θεόδωρε.

φθόνοσ μὲν γὰρ οὐδεὶσ οὐδὲ χαλεπὸν εἰπεῖν ὅτι γε τρί’ ἡγοῦντο· καθ’ ἕκαστον μὴν διορίσασθαι σαφῶσ τί ποτ’ ἔστιν, οὐ σμικρὸν οὐδὲ ῥᾴδιον ἔργον. καὶ μὲν δὴ κατὰ τύχην γε, ὦ Σώκρατεσ, λόγων ἐπελάβου παραπλησίων ὧν καὶ πρὶν ἡμᾶσ δεῦρ’ ἐλθεῖν διερωτῶντεσ αὐτὸν ἐτυγχάνομεν, ὁ δὲ ταὐτὰ ἅπερ πρὸσ σὲ νῦν καὶ τότε ἐσκήπτετο πρὸσ ἡμᾶσ· ἐπεὶ διακηκοέναι γέ φησιν ἱκανῶσ καὶ οὐκ ἀμνημονεῖν. μὴ τοίνυν, ὦ ξένε, ἡμῶν τήν γε πρώτην αἰτησάντων χάριν ἀπαρνηθεὶσ γένῃ, τοσόνδε δ’ ἡμῖν φράζε.

πότερον εἰώθασ ἥδιον αὐτὸσ ἐπὶ σαυτοῦ μακρῷ λόγῳ διεξιέναι λέγων τοῦτο ὃ ἂν ἐνδείξασθαί τῳ βουληθῇσ, ἢ δι’ ἐρωτήσεων, οἱο͂́ν ποτε καὶ Παρμενίδῃ χρωμένῳ καὶ διεξιόντι λόγουσ παγκάλουσ παρεγενόμην ἐγὼ νέοσ ὤν, ἐκείνου μάλα δὴ τότε ὄντοσ πρεσβύτου; τῷ μέν, ὦ Σώκρατεσ, ἀλύπωσ τε καὶ εὐηνίωσ προσδιαλεγομένῳ ῥᾷον οὕτω, τὸ πρὸσ ἄλλον·

εἰ δὲ μή, τὸ καθ’ αὑτόν. ἔξεστι τοίνυν τῶν παρόντων ὃν ἂν βουληθῇσ ἐκλέξασθαι, πάντεσ γὰρ ὑπακούσονταί σοι πρᾴωσ· συμβούλῳ μὴν ἐμοὶ χρώμενοσ τῶν νέων τινὰ αἱρήσῃ, Θεαίτητον τόνδε, ἢ καὶ τῶν ἄλλων εἴ τίσ σοι κατὰ νοῦν. ὦ Σώκρατεσ, αἰδώσ τίσ μ’ ἔχει τὸ νῦν πρῶτον συγγενόμενον ὑμῖν μὴ κατὰ σμικρὸν ἔποσ πρὸσ ἔποσ ποιεῖσθαι τὴν συνουσίαν, ἀλλ’ ἐκτείναντα ἀπομηκύνειν λόγον συχνὸν κατ’ ἐμαυτόν, εἴτε καὶ πρὸσ ἕτερον, οἱο͂ν ἐπίδειξιν ποιούμενον· τῷ γὰρ ὄντι τὸ νῦν ῥηθὲν οὐχ ὅσον ὧδε ἐρωτηθὲν ἐλπίσειεν ἂν αὐτὸ εἶναί τισ, ἀλλὰ τυγχάνει λόγου παμμήκουσ ὄν.

τὸ δὲ αὖ σοὶ μὴ χαρίζεσθαι καὶ τοῖσδε, ἄλλωσ τε καὶ σοῦ λέξαντοσ ὡσ εἶπεσ, ἄξενόν τι καταφαίνεταί μοι καὶ ἄγριον. ἐπεὶ Θεαίτητόν γε τὸν προσδιαλεγόμενον εἶναι δέχομαι παντάπασιν ἐξ ὧν αὐτόσ τε πρότερον διείλεγμαι καὶ σὺ τὰ νῦν μοι διακελεύῃ.

δρᾶ τοίνυν, ὦ ξένε, οὕτω καὶ καθάπερ εἶπε Σωκράτησ πᾶσιν κεχαρισμένοσ ἔσῃ. κινδυνεύει πρὸσ μὲν ταῦτα οὐδὲν ἔτι λεκτέον εἶναι, Θεαίτητε· πρὸσ δὲ σὲ ἤδη τὸ μετὰ τοῦτο, ὡσ ἐοίκε, γίγνοιτο ἂν ὁ λόγοσ. ἂν δ’ ἄρα τι τῷ μήκει πονῶν ἄχθῃ, μὴ ἐμὲ αἰτιᾶσθαι τούτων, ἀλλὰ τούσδε τοὺσ σοὺσ ἑταίρουσ. ἀλλ’ οἶμαι μὲν δὴ νῦν οὕτωσ οὐκ ἀπερεῖν·

ἂν δ’ ἄρα τι τοιοῦτον γίγνηται, καὶ τόνδε παραληψόμεθα Σωκράτη, τὸν Σωκράτουσ μὲν ὁμώνυμον, ἐμὸν δὲ ἡλικιώτην καὶ συγγυμναστήν, ᾧ συνδιαπονεῖν μετ’ ἐμοῦ τὰ πολλὰ οὐκ ἀήθεσ. εὖ λέγεισ, καὶ ταῦτα μὲν ἰδίᾳ βουλεύσῃ προϊόντοσ τοῦ λόγου· κοινῇ δὲ μετ’ ἐμοῦ σοι συσκεπτέον ἀρχομένῳ πρῶτον, ὡσ ἐμοὶ φαίνεται, νῦν ἀπὸ τοῦ σοφιστοῦ, ζητοῦντι καὶ ἐμφανίζοντι λόγῳ τί ποτ’ ἔστι. νῦν γὰρ δὴ σύ τε κἀγὼ τούτου πέρι τοὔνομα μόνον ἔχομεν κοινῇ, τὸ δὲ ἔργον ἐφ’ ᾧ καλοῦμεν ἑκάτεροσ τάχ’ ἂν ἰδίᾳ παρ’ ἡμῖν αὐτοῖσ ἔχοιμεν·

δεῖ δὲ ἀεὶ παντὸσ πέρι τὸ πρᾶγμα αὐτὸ μᾶλλον διὰ λόγων ἢ τοὔνομα μόνον συνωμολογῆσθαι χωρὶσ λόγου. τὸ δὲ φῦλον ὃ νῦν ἐπινοοῦμεν ζητεῖν οὐ πάντων ῥᾷστον συλλαβεῖν τί ποτ’ ἔστιν, ὁ σοφιστήσ· ὅσα δ’ αὖ τῶν μεγάλων δεῖ διαπονεῖσθαι καλῶσ, περὶ τῶν τοιούτων δέδοκται πᾶσιν καὶ πάλαι τὸ πρότερον ἐν σμικροῖσ καὶ ῥᾴοσιν αὐτὰ δεῖν μελετᾶν, πρὶν ἐν αὐτοῖσ τοῖσ μεγίστοισ. νῦν οὖν, ὦ Θεαίτητε, ἔγωγε καὶ νῷν οὕτω συμβουλεύω, χαλεπὸν καὶ δυσθήρευτον ἡγησαμένοισ εἶναι τὸ τοῦ σοφιστοῦ γένοσ πρότερον ἐν ἄλλῳ ῥᾴονι τὴν μέθοδον αὐτοῦ προμελετᾶν, εἰ μὴ σύ ποθεν εὐπετεστέραν ἔχεισ εἰπεῖν ἄλλην ὁδόν.

ἀλλ’ οὐκ ἔχω. βούλει δῆτα περί τινοσ τῶν φαύλων μετιόντεσ πειραθῶμεν παράδειγμα αὐτὸ θέσθαι τοῦ μείζονοσ; ναί.

τί δῆτα προταξαίμεθ’ ἂν εὔγνωστον μὲν καὶ σμικρόν, λόγον δὲ μηδενὸσ ἐλάττονα ἔχον τῶν μειζόνων; οἱο͂ν ἀσπαλιευτήσ· ἆρ’ οὐ πᾶσί τε γνώριμον καὶ σπουδῆσ οὐ πάνυ τι πολλῆσ τινοσ ἐπάξιον; οὕτωσ. μέθοδον μὴν αὐτὸν ἐλπίζω καὶ λόγον οὐκ ἀνεπιτήδειον ἡμῖν ἔχειν πρὸσ ὃ βουλόμεθα.

καλῶσ ἂν ἔχοι. φέρε δή, τῇδε ἀρχώμεθα αὐτοῦ. καί μοι λέγε· πότερον ὡσ τεχνίτην αὐτὸν ἤ τινα ἄτεχνον, ἄλλην δὲ δύναμιν ἔχοντα θήσομεν; ἥκιστά γε ἄτεχνον. ἀλλὰ μὴν τῶν γε τεχνῶν πασῶν σχεδὸν εἴδη δύο. πῶσ; γεωργία μὲν καὶ ὅση περὶ τὸ θνητὸν πᾶν σῶμα θεραπεία, τό τε αὖ περὶ τὸ σύνθετον καὶ πλαστόν, ὃ δὴ σκεῦοσ ὠνομάκαμεν, ἥ τε μιμητική, σύμπαντα ταῦτα δικαιότατ’ ἂν ἑνὶ προσαγορεύοιτ’ ἂν ὀνόματι. πῶσ καὶ τίνι;

πᾶν ὅπερ ἂν μὴ πρότερόν τισ ὂν ὕστερον εἰσ οὐσίαν ἄγῃ, τὸν μὲν ἄγοντα ποιεῖν, τὸ δὲ ἀγόμενον ποιεῖσθαί πού φαμεν. ὀρθῶσ. τὰ δέ γε νυνδὴ <ἃ> διήλθομεν ἅπαντα εἶχεν εἰσ τοῦτο τὴν αὑτῶν δύναμιν. εἶχε γὰρ οὖν. ποιητικὴν τοίνυν αὐτὰ συγκεφαλαιωσάμενοι προσείπωμεν. ἔστω.

τὸ δὴ μαθηματικὸν αὖ μετὰ τοῦτο εἶδοσ ὅλον καὶ τὸ τῆσ γνωρίσεωσ τό τε χρηματιστικὸν καὶ ἀγωνιστικὸν καὶ θηρευτικόν, ἐπειδὴ δημιουργεῖ μὲν οὐδὲν τούτων, τὰ δὲ ὄντα καὶ γεγονότα τὰ μὲν χειροῦται λόγοισ καὶ πράξεσι, τὰ δὲ τοῖσ χειρουμένοισ οὐκ ἐπιτρέπει, μάλιστ’ ἄν που διὰ ταῦτα συνάπαντα τὰ μέρη τέχνη τισ κτητικὴ λεχθεῖσα ἂν διαπρέψειεν. ναί· πρέποι γὰρ ἄν. κτητικῆσ δὴ καὶ ποιητικῆσ συμπασῶν οὐσῶν τῶν τεχνῶν ἐν ποτέρᾳ τὴν ἀσπαλιευτικήν, ὦ Θεαίτητε, τιθῶμεν;

ἐν κτητικῇ που δῆλον. κτητικῆσ δὲ ἆρ’ οὐ δύο εἴδη; τὸ μὲν ἑκόντων πρὸσ ἑκόντασ μεταβλητικὸν ὂν διά τε δωρεῶν καὶ μισθώσεων καὶ ἀγοράσεων, τὸ δὲ λοιπόν, ἢ κατ’ ἔργα ἢ κατὰ λόγουσ χειρούμενον σύμπαν, χειρωτικὸν ἂν εἰή; φαίνεται γοῦν ἐκ τῶν εἰρημένων. τί δέ; τὴν χειρωτικὴν ἆρ’ οὐ διχῇ τμητέον; πῇ; τὸ μὲν ἀναφανδὸν ὅλον ἀγωνιστικὸν θέντασ, τὸ δὲ κρυφαῖον αὐτῆσ πᾶν θηρευτικόν.

ναί. τὴν δέ γε μὴν θηρευτικὴν ἄλογον τὸ μὴ οὐ τέμνειν διχῇ. λέγε ὅπῃ. τὸ μὲν ἀψύχου γένουσ διελομένουσ, τὸ δ’ ἐμψύχου. τί μήν; εἴπερ ἔστον γε ἄμφω. πῶσ δὲ οὐκ ἔστον;

καὶ δεῖ γε ἡμᾶσ τὸ μὲν τῶν ἀψύχων, ἀνώνυμον ὂν πλὴν κατ’ ἔνια τῆσ κολυμβητικῆσ ἄττα μέρη καὶ τοιαῦτ’ ἄλλα βραχέα, χαίρειν ἐᾶσαι, τὸ δέ, τῶν ἐμψύχων ζῴων οὖσαν θήραν, προσειπεῖν ζῳοθηρικήν. ἔστω. ζῳοθηρικῆσ δὲ ἆρ’ οὐ διπλοῦν εἶδοσ ἂν λέγοιτο ἐν δίκῃ, τὸ μὲν πεζοῦ γένουσ, πολλοῖσ εἴδεσι καὶ ὀνόμασι διῃρημένον, πεζοθηρικόν, τὸ δ’ ἕτερον νευστικοῦ ζῴου πᾶν ἐνυγροθηρικόν; πάνυ γε. νευστικοῦ μὴν τὸ μὲν πτηνὸν φῦλον ὁρῶμεν, τὸ δὲ ἔνυδρον;

πῶσ δ’ οὔ; καὶ τοῦ πτηνοῦ μὴν γένουσ πᾶσα ἡμῖν ἡ θήρα λέγεταί πού τισ ὀρνιθευτική. λέγεται γὰρ οὖν. τοῦ δὲ ἐνύδρου σχεδὸν τὸ σύνολον ἁλιευτική. ναί. τί δέ; ταύτην αὖ τὴν θήραν ἆρ’ οὐκ ἂν κατὰ μέγιστα μέρη δύο διέλοιμεν; κατὰ ποῖα; καθ’ ἃ τὸ μὲν ἑρ́κεσιν αὐτόθεν ποιεῖται τὴν θήραν, τὸ δὲ πληγῇ. πῶσ λέγεισ, καὶ πῇ διαιρούμενοσ ἑκάτερον; τὸ μέν, ὅτι πᾶν ὅσον ἂν ἕνεκα κωλύσεωσ εἴργῃ τι περιέχον, ἑρ́κοσ εἰκὸσ ὀνομάζειν.

πάνυ μὲν οὖν. κύρτουσ δὴ καὶ δίκτυα καὶ βρόχουσ καὶ πόρκουσ καὶ τὰ τοιαῦτα μῶν ἄλλο τι πλὴν ἑρ́κη χρὴ προσαγορεύειν; οὐδέν. τοῦτο μὲν ἄρα ἑρκοθηρικὸν τῆσ ἄγρασ τὸ μέροσ φήσομεν ἤ τι τοιοῦτον. ναί. τὸ δὲ ἀγκίστροισ καὶ τριόδουσι πληγῇ γιγνόμενον ἕτερον μὲν ἐκείνου, πληκτικὴν δέ τινα θήραν ἡμᾶσ προσειπεῖν ἑνὶ λόγῳ νῦν χρεών· ἢ τί τισ ἄν, ὦ Θεαίτητε, εἴποι κάλλιον;

ἀμελῶμεν τοῦ ὀνόματοσ· ἀρκεῖ γὰρ καὶ τοῦτο. τῆσ τοίνυν πληκτικῆσ τὸ μὲν νυκτερινὸν οἶμαι πρὸσ πυρὸσ φῶσ γιγνόμενον ὑπ’ αὐτῶν τῶν περὶ τὴν θήραν πυρευτικὴν ῥηθῆναι συμβέβηκεν. πάνυ γε. τὸ δέ γε μεθημερινόν, ὡσ ἐχόντων ἐν ἄκροισ ἄγκιστρα καὶ τῶν τριοδόντων, πᾶν ἀγκιστρευτικόν. λέγεται γὰρ οὖν.

τοῦ τοίνυν ἀγκιστρευτικοῦ τῆσ πληκτικῆσ τὸ μὲν ἄνωθεν εἰσ τὸ κάτω γιγνόμενον διὰ τὸ τοῖσ τριόδουσιν οὕτω μάλιστα χρῆσθαι τριοδοντία τισ οἶμαι κέκληται. φασὶ γοῦν τινέσ. τὸ δέ γε λοιπόν ἐστιν ἓν ἔτι μόνον ὡσ εἰπεῖν εἶδοσ. τὸ ποῖον; τὸ τῆσ ἐναντίασ ταύτῃ πληγῆσ, ἀγκίστρῳ τε γιγνόμενον καὶ τῶν ἰχθύων οὐχ ᾗ τισ ἂν τύχῃ τοῦ σώματοσ, ὥσπερ τοῖσ τριόδουσιν, ἀλλὰ περὶ τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ στόμα τοῦ θηρευθέντοσ ἑκάστοτε, καὶ κάτωθεν εἰσ τοὐναντίον ἄνω ῥάβδοισ καὶ καλάμοισ ἀνασπώμενον· οὗ τί φήσομεν, ὦ Θεαίτητε, δεῖν τοὔνομα λέγεσθαι;

δοκῶ μέν, ὅπερ ἄρτι προυθέμεθα δεῖν ἐξευρεῖν, τοῦτ’ αὐτὸ νῦν ἀποτετελέσθαι. νῦν ἄρα τῆσ ἀσπαλιευτικῆσ πέρι σύ τε κἀγὼ συνωμολογήκαμεν οὐ μόνον τοὔνομα, ἀλλὰ καὶ τὸν λόγον περὶ αὐτὸ τοὖργον εἰλήφαμεν ἱκανῶσ. συμπάσησ γὰρ τέχνησ τὸ μὲν ἥμισυ μέροσ κτητικὸν ἦν, κτητικοῦ δὲ χειρωτικόν, χειρωτικοῦ δὲ θηρευτικόν, τοῦ δὲ θηρευτικοῦ ζῳοθηρικόν, ζῳοθηρικοῦ δὲ ἐνυγροθηρικόν, ἐνυγροθηρικοῦ δὲ τὸ κάτωθεν τμῆμα ὅλον ἁλιευτικόν, ἁλιευτικῆσ δὲ πληκτικόν, πληκτικῆσ δὲ ἀγκιστρευτικόν· τούτου δὲ τὸ περὶ τὴν κάτωθεν ἄνω πληγὴν ἀνασπωμένην, ἀπ’ αὐτῆσ τῆσ πράξεωσ ἀφομοιωθὲν τοὔνομα, ἡ νῦν ἀσπαλιευτικὴ ζητηθεῖσα ἐπίκλην γέγονεν.

παντάπασι μὲν οὖν τοῦτό γε ἱκανῶσ δεδήλωται.

φέρε δή, κατὰ τοῦτο τὸ παράδειγμα καὶ τὸν σοφιστὴν ἐπιχειρῶμεν εὑρεῖν ὅτι ποτ’ ἔστιν. κομιδῇ μὲν οὖν. καὶ μὴν ἐκεῖνό γ’ ἦν τὸ ζήτημα πρῶτον, πότερον ἰδιώτην ἤ τινα τέχνην ἔχοντα θετέον εἶναι τὸν ἀσπαλιευτήν. ναί. καὶ νῦν δὴ τοῦτον ἰδιώτην θήσομεν, ὦ Θεαίτητε, ἢ παντάπασιν ὡσ ἀληθῶσ σοφιστήν;

θηρευτά τινε καταφαίνεσθον ἄμφω μοι. οὐδαμῶσ ἰδιώτην· μανθάνω γὰρ ὃ λέγεισ, ὡσ παντὸσ δεῖ τοιοῦτοσ εἶναι τό γε ὄνομα τοῦτο ἔχων. ἀλλά τινα τέχνην αὐτὸν ἡμῖν ἔχοντα, ὡσ ἐοίκε, θετέον. τίνα ποτ’ οὖν δὴ ταύτην; ἆρ’ ὦ πρὸσ θεῶν ἠγνοήκαμεν τἀνδρὸσ τὸν ἄνδρα ὄντα συγγενῆ; τίνα τοῦ; τὸν ἀσπαλιευτὴν τοῦ σοφιστοῦ. πῇ; τίνοσ θήρασ ἅτεροσ;

τὸν μὲν γὰρ ἕτερον εἴπομεν. δίχα που νυνδὴ διείλομεν τὴν ἄγραν πᾶσαν, νευστικοῦ μέρουσ, τὸ δὲ πεζοῦ τέμνοντεσ. ναί. καὶ τὸ μὲν διήλθομεν, ὅσον περὶ τὰ νευστικὰ τῶν ἐνύδρων· τὸ δὲ πεζὸν εἰάσαμεν ἄσχιστον, εἰπόντεσ ὅτι πολυειδὲσ εἰή. πάνυ γε.

μέχρι μὲν τοίνυν ἐνταῦθα ὁ σοφιστὴσ καὶ ὁ ἀσπαλιευτὴσ ἅμα ἀπὸ τῆσ κτητικῆσ τέχνησ πορεύεσθον. ἐοίκατον γοῦν. ἐκτρέπεσθον δέ γε ἀπὸ τῆσ ζῳοθηρικῆσ, ὁ μὲν ἐπὶ θάλαττάν που καὶ ποταμοὺσ καὶ λίμνασ, τὰ ἐν τούτοισ ζῷα θηρευσόμενοσ. τί μήν; ὁ δέ γε ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ποταμοὺσ ἑτέρουσ αὖ τινασ, πλούτου καὶ νεότητοσ οἱο͂ν λειμῶνασ ἀφθόνουσ, τἀν τούτοισ θρέμματα χειρωσόμενοσ. πῶσ λέγεισ;

τῆσ πεζῆσ θήρασ γίγνεσθον δύο μεγίστω τινὲ μέρει. ποῖον ἑκάτερον; τὸ μὲν τῶν ἡμέρων, τὸ δὲ τῶν ἀγρίων. εἶτ’ ἔστι τισ θήρα τῶν ἡμέρων; εἴπερ γέ ἐστιν ἄνθρωποσ ἥμερον ζῷον. θὲσ δὲ ὅπῃ χαίρεισ, εἴτε μηδὲν τιθεὶσ ἥμερον, εἴτε ἄλλο μὲν ἥμερόν τι, τὸν δὲ ἄνθρωπον ἄγριον, εἴτε ἥμερον μὲν λέγεισ αὖ τὸν ἄνθρωπον, ἀνθρώπων δὲ μηδεμίαν ἡγῇ θήραν· τούτων ὁπότερ’ ἂν ἡγῇ φίλον εἰρῆσθαί σοι, τοῦτο ἡμῖν διόρισον. ἀλλ’ ἡμᾶσ τε ἥμερον, ὦ ξένε, ἡγοῦμαι ζῷον, θήραν τε ἀνθρώπων εἶναι λέγω.

διττὴν τοίνυν καὶ τὴν ἡμεροθηρικὴν εἴπωμεν. κατὰ τί λέγοντεσ; τὴν μὲν λῃστικὴν καὶ ἀνδραποδιστικὴν καὶ τυραννικὴν καὶ σύμπασαν τὴν πολεμικήν, ἓν πάντα, βίαιον θήραν, ὁρισάμενοι. καλῶσ. τὴν δέ γε δικανικὴν καὶ δημηγορικὴν καὶ προσομιλητικήν, ἓν αὖ τὸ σύνολον, πιθανουργικήν τινα μίαν τέχνην προσειπόντεσ. ὀρθῶσ.

τῆσ δὴ πιθανουργικῆσ διττὰ λέγωμεν γένη. ποῖα; τὸ μὲν ἕτερον ἰδίᾳ, τὸ δὲ δημοσίᾳ γιγνόμενον. γίγνεσθον γὰρ οὖν εἶδοσ ἑκάτερον. οὐκοῦν αὖ τῆσ ἰδιοθηρευτικῆσ τὸ μὲν μισθαρνητικόν ἐστιν, τὸ δὲ δωροφορικόν; οὐ μανθάνω. τῇ τῶν ἐρώντων θήρᾳ τὸν νοῦν, ὡσ ἐοίκασ, οὔπω προσέσχεσ. τοῦ πέρι; ὅτι τοῖσ θηρευθεῖσι δῶρα προσεπιδιδόασιν.

ἀληθέστατα λέγεισ. τοῦτο μὲν τοίνυν ἐρωτικῆσ τέχνησ ἔστω εἶδοσ. πάνυ γε. τοῦ δέ γε μισθαρνητικοῦ τὸ μὲν προσομιλοῦν διὰ χάριτοσ καὶ παντάπασι δι’ ἡδονῆσ τὸ δέλεαρ πεποιημένον καὶ τὸν μισθὸν πραττόμενον τροφὴν ἑαυτῷ μόνον κολακικήν, ὡσ ἐγᾦμαι, πάντεσ φαῖμεν ἂν <ἢ> ἡδυντικήν τινα τέχνην εἶναι. πῶσ γὰρ οὔ;

τὸ δὲ ἐπαγγελλόμενον μὲν ὡσ ἀρετῆσ ἕνεκα τὰσ ὁμιλίασ ποιούμενον, μισθὸν δὲ νόμισμα πραττόμενον, ἆρα οὐ τοῦτο τὸ γένοσ ἑτέρῳ προσειπεῖν ἄξιον ὀνόματι; πῶσ γὰρ οὔ; τίνι δὴ τούτῳ; πειρῶ λέγειν. δῆλον δή· τὸν γὰρ σοφιστήν μοι δοκοῦμεν ἀνηυρηκέναι. τοῦτ’ οὖν ἔγωγε εἰπὼν τὸ προσῆκον ὄνομ’ ἂν ἡγοῦμαι καλεῖν αὐτόν. κατὰ δὴ τὸν νῦν, ὦ Θεαίτητε, λόγον, ὡσ ἐοίκεν, ἡ τέχνησ οἰκειωτικῆσ, <χειρωτικῆσ>, κτητικῆσ, θηρευτικῆσ, ζῳοθηρίασ, πεζοθηρίασ, χερσαίασ, ἡμεροθηρικῆσ, ἀνθρωποθηρίασ, <πιθανοθηρίασ>, ἰδιοθηρίασ, μισθαρνικῆσ, νομισματοπωλικῆσ, δοξοπαιδευτικῆσ, νέων πλουσίων καὶ ἐνδόξων γιγνομένη θήρα προσρητέον, ὡσ ὁ νῦν λόγοσ ἡμῖν συμβαίνει, σοφιστική.

παντάπασι μὲν οὖν. ἔτι δὲ καὶ τῇδε ἴδωμεν·

οὐ γάρ τι φαύλησ μέτοχόν ἐστι τέχνησ τὸ νῦν ζητούμενον, ἀλλ’ εὖ μάλα ποικίλησ. καὶ γὰρ οὖν ἐν τοῖσ πρόσθεν εἰρημένοισ φάντασμα παρέχεται μὴ τοῦτο ὃ νῦν αὐτὸ ἡμεῖσ φαμεν ἀλλ’ ἕτερον εἶναί τι γένοσ. πῇ δή; τὸ τῆσ κτητικῆσ τέχνησ διπλοῦν ἦν εἶδόσ που, τὸ μὲν θηρευτικὸν μέροσ ἔχον, τὸ δὲ ἀλλακτικόν. ἦν γὰρ οὖν. τῆσ τοίνυν ἀλλακτικῆσ δύο εἴδη λέγωμεν, τὸ μὲν δωρητικόν, τὸ δὲ ἕτερον ἀγοραστικόν; εἰρήσθω. καὶ μὴν αὖ φήσομεν ἀγοραστικὴν διχῇ τέμνεσθαι. πῇ;

τὴν μὲν τῶν αὐτουργῶν αὐτοπωλικὴν διαιρουμένην, τὴν δὲ τὰ ἀλλότρια ἔργα μεταβαλλομένην μεταβλητικήν. πάνυ γε. τί δέ; τῆσ μεταβλητικῆσ οὐχ ἡ μὲν κατὰ πόλιν ἀλλαγή, σχεδὸν αὐτῆσ ἥμισυ μέροσ ὄν, καπηλικὴ προσαγορεύεται; ναί. τὸ δέ γε ἐξ ἄλλησ εἰσ ἄλλην πόλιν διαλλάττον ὠνῇ καὶ πράσει ἐμπορική; τί δ’ οὔ; τῆσ δ’ ἐμπορικῆσ ἆρ’ οὐκ ᾐσθήμεθα ὅτι τὸ μὲν ὅσοισ τὸ σῶμα τρέφεται καὶ χρῆται, τὸ δὲ ὅσοισ ἡ ψυχή, πωλοῦν διὰ νομίσματοσ ἀλλάττεται;

πῶσ τοῦτο λέγεισ; τὸ περὶ τὴν ψυχὴν ἴσωσ ἀγνοοῦμεν, ἐπεὶ τό γε ἕτερόν που συνίεμεν. ναί. μουσικήν τε τοίνυν συνάπασαν λέγωμεν, ἐκ πόλεωσ ἑκάστοτε εἰσ πόλιν ἔνθεν μὲν ὠνηθεῖσαν, ἑτέρωσε δὲ ἀγομένην καὶ πιπρασκομένην, καὶ γραφικὴν καὶ θαυματοποιικὴν καὶ πολλὰ ἕτερα τῆσ ψυχῆσ, τὰ μὲν παραμυθίασ, τὰ δὲ καὶ σπουδῆσ χάριν ἀχθέντα καὶ πωλούμενα, τὸν ἄγοντα καὶ πωλοῦντα μηδὲν ἧττον τῆσ τῶν σιτίων καὶ ποτῶν πράσεωσ ἔμπορον ὀρθῶσ ἂν λεγόμενον παρασχεῖν.

ἀληθέστατα λέγεισ. οὐκοῦν καὶ τὸν μαθήματα συνωνούμενον πόλιν τε ἐκ πόλεωσ νομίσματοσ ἀμείβοντα ταὐτὸν προσερεῖσ ὄνομα;

σφόδρα γε. τῆσ δὴ ψυχεμπορικῆσ ταύτησ ἆρ’ οὐ τὸ μὲν ἐπιδεικτικὴ δικαιότατα λέγοιτ’ ἄν, τὸ δὲ γελοίῳ μὲν οὐχ ἧττον τοῦ πρόσθεν, ὅμωσ δὲ μαθημάτων οὖσαν πρᾶσιν αὐτὴν ἀδελφῷ τινι τῆσ πράξεωσ ὀνόματι προσειπεῖν ἀνάγκη; πάνυ μὲν οὖν. ταύτησ τοίνυν τῆσ μαθηματοπωλικῆσ τὸ μὲν περὶ τὰ τῶν ἄλλων τεχνῶν μαθήματα ἑτέρῳ, τὸ δὲ περὶ τὸ τῆσ ἀρετῆσ ἄλλῳ προσρητέον. πῶσ γὰρ οὔ;

τεχνοπωλικὸν μὴν τό γε περὶ τἆλλα ἂν ἁρμόττοι· τὸ δὲ περὶ ταῦτα σὺ προθυμήθητι λέγειν ὄνομα. καὶ τί τισ ἂν ἄλλο ὄνομα εἰπὼν οὐκ ἂν πλημμελοίη πλὴν τὸ νῦν ζητούμενον αὐτὸ εἶναι τὸ σοφιστικὸν γένοσ; οὐδὲν ἄλλο. ἴθι δὴ νῦν συναγάγωμεν αὐτὸ λέγοντεσ ὡσ τὸ τῆσ κτητικῆσ, μεταβλητικῆσ, ἀγοραστικῆσ, ἐμπορικῆσ, ψυχεμπορικῆσ περὶ λόγουσ καὶ μαθήματα ἀρετῆσ πωλητικὸν δεύτερον ἀνεφάνη σοφιστική. μάλα γε. τρίτον δέ γ’ οἶμαί σε, κἂν εἴ τισ αὐτοῦ καθιδρυμένοσ ἐν πόλει, τὰ μὲν ὠνούμενοσ, τὰ δὲ καὶ τεκταινόμενοσ αὐτὸσ μαθήματα περὶ τὰ αὐτὰ ταῦτα καὶ πωλῶν, ἐκ τούτου τὸ ζῆν προυτάξατο, καλεῖν οὐδὲν ἄλλο πλὴν ὅπερ νυνδή.

τί δ’ οὐ μέλλω; καὶ τὸ κτητικῆσ ἄρα μεταβλητικόν, ἀγοραστικόν, καπηλικὸν εἴτε αὐτοπωλικόν, ἀμφοτέρωσ, ὅτιπερ ἂν ᾖ περὶ τὰ τοιαῦτα μαθηματοπωλικὸν γένοσ, ἀεὶ σὺ προσερεῖσ, ὡσ φαίνῃ, σοφιστικόν.

ἀνάγκη· τῷ γὰρ λόγῳ δεῖ συνακολουθεῖν. ἔτι δὴ σκοπῶμεν εἴ τινι τοιῷδε προσέοικεν ἄρα τὸ νῦν μεταδιωκόμενον γένοσ. ποίῳ δή;

τῷ δὲ λόγοισ πρὸσ λόγουσ τί τισ, ὦ Θεαίτητε, ἄλλο εἴπῃ πλὴν ἀμφισβητητικόν; τῆσ κτητικῆσ ἀγωνιστική τι μέροσ ἡμῖν ἦν. ἦν γὰρ οὖν. οὐκ ἀπὸ τρόπου τοίνυν ἐστὶ διαιρεῖν αὐτὴν δίχα. καθ’ ὁποῖα λέγε. τὸ μὲν ἁμιλλητικὸν αὐτῆσ τιθέντασ, τὸ δὲ μαχητικόν. ἔστιν. τῆσ τοίνυν μαχητικῆσ τῷ μὲν σώματι πρὸσ σώματα γιγνομένῳ σχεδὸν εἰκὸσ καὶ πρέπον ὄνομα λέγειν τι τοιοῦτον τιθεμένουσ οἱο͂ν βιαστικόν. ναί. οὐδέν.

τὸ δέ γε περὶ τὰσ ἀμφισβητήσεισ θετέον διττόν. πῇ; καθ’ ὅσον μὲν γὰρ γίγνεται μήκεσί τε πρὸσ ἐναντία μήκη λόγων καὶ περὶ τὰ δίκαια καὶ ἄδικα δημοσίᾳ, δικανικόν. ναί. τὸ δ’ ἐν ἰδίοισ αὖ καὶ κατακεκερματισμένον ἐρωτήσεσι πρὸσ ἀποκρίσεισ μῶν εἰθίσμεθα καλεῖν ἄλλο πλὴν ἀντιλογικόν; οὐδέν. τοῦ δὲ ἀντιλογικοῦ τὸ μὲν ὅσον περὶ τὰ συμβόλαια ἀμφισβητεῖται μέν, εἰκῇ δὲ καὶ ἀτέχνωσ περὶ αὐτὸ πράττεται, ταῦτα θετέον μὲν εἶδοσ, ἐπείπερ αὐτὸ διέγνωκεν ὡσ ἕτερον ὂν ὁ λόγοσ, ἀτὰρ ἐπωνυμίασ οὔθ’ ὑπὸ τῶν ἔμπροσθεν ἔτυχεν οὔτε νῦν ὑφ’ ἡμῶν τυχεῖν ἄξιον. ἀληθῆ·

κατὰ σμικρὰ γὰρ λίαν καὶ παντοδαπὰ διῄρηται. τὸ δέ γε ἔντεχνον, καὶ περὶ δικαίων αὐτῶν καὶ ἀδίκων καὶ περὶ τῶν ἄλλων ὅλωσ ἀμφισβητοῦν, ἆρ’ οὐκ ἐριστικὸν αὖ λέγειν εἰθίσμεθα; πῶσ γὰρ οὔ; τοῦ μὴν ἐριστικοῦ τὸ μὲν χρηματοφθορικόν, τὸ δὲ χρηματιστικὸν ὂν τυγχάνει.

παντάπασί γε. τὴν ἐπωνυμίαν τοίνυν ἣν ἑκάτερον δεῖ καλεῖν αὐτῶν πειραθῶμεν εἰπεῖν. οὐκοῦν χρή. δοκῶ μὴν τό γε δι’ ἡδονὴν τῆσ περὶ ταῦτα διατριβῆσ ἀμελὲσ τῶν οἰκείων γιγνόμενον, περὶ δὲ τὴν λέξιν τοῖσ πολλοῖσ τῶν ἀκουόντων οὐ μεθ’ ἡδονῆσ ἀκουόμενον καλεῖσθαι κατὰ γνώμην τὴν ἐμὴν οὐχ ἕτερον ἀδολεσχικοῦ. λέγεται γὰρ οὖν οὕτω πωσ. τούτου τοίνυν τοὐναντίον, ἀπὸ τῶν ἰδιωτικῶν ἐρίδων χρηματιζόμενον, ἐν τῷ μέρει σὺ πειρῶ νῦν εἰπεῖν.

καὶ <τί> τισ ἂν αὖ εἰπὼν ἕτερον οὐκ ἐξαμάρτοι πλήν γε τὸν θαυμαστὸν πάλιν ἐκεῖνον ἥκειν αὖ νῦν τέταρτον τὸν μεταδιωκόμενον ὑφ’ ἡμῶν σοφιστήν; οὐδὲν ἀλλ’ ἢ τὸ χρηματιστικὸν γένοσ, ὡσ ἐοίκεν, ἐριστικῆσ ὂν τέχνησ, τῆσ ἀντιλογικῆσ, τῆσ ἀμφισβητητικῆσ, τῆσ μαχητικῆσ, τῆσ ἀγωνιστικῆσ, τῆσ κτητικῆσ ἔστιν, ὡσ ὁ λόγοσ αὖ μεμήνυκε νῦν, ὁ σοφιστήσ.

κομιδῇ μὲν οὖν. ὁρᾷσ οὖν ὡσ ἀληθῆ λέγεται τὸ ποικίλον εἶναι τοῦτο τὸ θηρίον καὶ τὸ λεγόμενον οὐ τῇ ἑτέρᾳ ληπτόν; οὐκοῦν ἀμφοῖν χρή. χρὴ γὰρ οὖν, καὶ κατὰ δύναμίν γε οὕτω ποιητέον, τοιόνδε τι μεταθέοντασ ἴχνοσ αὐτοῦ.

καί μοι λέγε· τῶν οἰκετικῶν ὀνομάτων καλοῦμεν ἄττα που; καὶ πολλά· ἀτὰρ ποῖα δὴ τῶν πολλῶν πυνθάνῃ; τὰ τοιάδε, οἱο͂ν διηθεῖν τε λέγομεν καὶ διαττᾶν καὶ βράττειν καὶ διακρίνειν. τί μήν; καὶ πρόσ γε τούτοισ ἔτι ξαίνειν, κατάγειν, κερκίζειν, καὶ μυρία ἐν ταῖσ τέχναισ ἄλλα τοιαῦτα ἐνόντα ἐπιστάμεθα. ἦ γάρ; τὸ ποῖον αὐτῶν πέρι βουληθεὶσ δηλῶσαι παραδείγματα προθεὶσ ταῦτα κατὰ πάντων ἤρου;

διαιρετικά που τὰ λεχθέντα εἴρηται σύμπαντα. ναί. κατὰ τὸν ἐμὸν τοίνυν λόγον ὡσ περὶ ταῦτα μίαν οὖσαν ἐν ἅπασι τέχνην ἑνὸσ ὀνόματοσ ἀξιώσομεν αὐτήν. τίνα προσειπόντεσ; διακριτικήν. ἔστω. σκόπει δὴ ταύτησ αὖ δύο ἄν πῃ δυνώμεθα κατιδεῖν εἴδη. ταχεῖαν ὡσ ἐμοὶ σκέψιν ἐπιτάττεισ. καὶ μὴν ἔν γε ταῖσ εἰρημέναισ διακρίσεσι τὸ μὲν χεῖρον ἀπὸ βελτίονοσ ἀποχωρίζειν ἦν, τὸ δ’ ὅμοιον ἀφ’ ὁμοίου.

σχεδὸν οὕτω νῦν λεχθὲν φαίνεται. τῆσ μὲν τοίνυν ὄνομα οὐκ ἔχω λεγόμενον· τῆσ δὲ καταλειπούσησ μὲν τὸ βέλτιον διακρίσεωσ, τὸ δὲ χεῖρον ἀποβαλλούσησ ἔχω. λέγε τί. πᾶσα ἡ τοιαύτη διάκρισισ, ὡσ ἐγὼ συννοῶ, λέγεται παρὰ πάντων καθαρμόσ τισ. λέγεται γὰρ οὖν. οὐκοῦν τό γε καθαρτικὸν εἶδοσ αὖ διπλοῦν ὂν πᾶσ ἂν ἴδοι;

ναί, κατὰ σχολήν γε ἴσωσ· οὐ μὴν ἔγωγε καθορῶ νῦν. καὶ μὴν τά γε περὶ τὰ σώματα πολλὰ εἴδη καθάρσεων ἑνὶ περιλαβεῖν ὀνόματι προσήκει. ποῖα καὶ τίνι; τά τε τῶν ζῴων, ὅσα ἐντὸσ σωμάτων ὑπὸ γυμναστικῆσ ἰατρικῆσ τε ὀρθῶσ διακρινόμενα καθαίρεται καὶ περὶ τἀκτόσ, εἰπεῖν μὲν φαῦλα, ὅσα βαλανευτικὴ παρέχεται· καὶ τῶν ἀψύχων σωμάτων, ὧν γναφευτικὴ καὶ σύμπασα κοσμητικὴ τὴν ἐπιμέλειαν παρεχομένη κατὰ σμικρὰ πολλὰ καὶ γελοῖα δοκοῦντα ὀνόματα ἔσχεν.

μάλα γε. παντάπασι μὲν οὖν, ὦ Θεαίτητε. ἀλλὰ γὰρ τῇ τῶν λόγων μεθόδῳ σπογγιστικῆσ ἢ φαρμακοποσίασ οὐδὲν ἧττον οὐδέ τι μᾶλλον τυγχάνει μέλον εἰ τὸ μὲν σμικρά, τὸ δὲ μεγάλα ἡμᾶσ ὠφελεῖ καθαῖρον. τοῦ κτήσασθαι γὰρ ἕνεκα νοῦν πασῶν τεχνῶν τὸ συγγενὲσ καὶ τὸ μὴ συγγενὲσ κατανοεῖν πειρωμένη τιμᾷ πρὸσ τοῦτο ἐξ ἴσου πάσασ, καὶ θάτερα τῶν ἑτέρων κατὰ τὴν ὁμοιότητα οὐδὲν ἡγεῖται γελοιότερα, σεμνότερον δέ τι τὸν διὰ στρατηγικῆσ ἢ φθειριστικῆσ δηλοῦντα θηρευτικὴν οὐδὲν νενόμικεν, ἀλλ’ ὡσ τὸ πολὺ χαυνότερον. καὶ δὴ καὶ νῦν, ὅπερ ἤρου, τί προσεροῦμεν ὄνομα συμπάσασ δυνάμεισ ὅσαι σῶμα εἴτε ἔμψυχον εἴτε ἄψυχον εἰλήχασι καθαίρειν, οὐδὲν αὐτῇ διοίσει ποῖόν τι λεχθὲν εὐπρεπέστατον εἶναι δόξει·

μόνον ἐχέτω χωρὶσ τῶν τῆσ ψυχῆσ καθάρσεων πάντα συνδῆσαν ὅσα ἄλλο τι καθαίρει.

τὸν γὰρ περὶ τὴν διάνοιαν καθαρμὸν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐπικεχείρηκεν ἀφορίσασθαι τὰ νῦν, εἴ γε ὅπερ βούλεται μανθάνομεν. ἀλλὰ μεμάθηκα, καὶ συγχωρῶ δύο μὲν εἴδη καθάρσεωσ, ἓν δὲ τὸ περὶ τὴν ψυχὴν εἶδοσ εἶναι, τοῦ περὶ τὸ σῶμα χωρὶσ ὄν. πάντων κάλλιστα. καί μοι τὸ μετὰ τοῦτο ἐπάκουε πειρώμενοσ αὖ τὸ λεχθὲν διχῇ τέμνειν. καθ’ ὁποῖ’ ἂν ὑφηγῇ πειράσομαί σοι συντέμνειν.

πονηρίαν ἕτερον ἀρετῆσ ἐν ψυχῇ λέγομέν τι; πῶσ γὰρ οὔ; καὶ μὴν καθαρμόσ γ’ ἦν τὸ λείπειν μὲν θάτερον, ἐκβάλλειν δὲ ὅσον ἂν ᾖ πού τι φλαῦρον. ἦν γὰρ οὖν. καὶ ψυχῆσ ἄρα, καθ’ ὅσον ἂν εὑρίσκωμεν κακίασ ἀφαίρεσίν τινα, καθαρμὸν αὐτὸν λέγοντεσ ἐν μέλει φθεγξόμεθα. καὶ μάλα γε. δύο μὲν εἴδη κακίασ περὶ ψυχὴν ῥητέον. ποῖα; τὸ μὲν οἱο͂ν νόσον ἐν σώματι, τὸ δ’ οἱο͂ν αἶσχοσ ἐγγιγνόμενον.

οὐκ ἔμαθον. νόσον ἴσωσ καὶ στάσιν οὐ ταὐτὸν νενόμικασ; οὐδ’ αὖ πρὸσ τοῦτο ἔχω τί χρή με ἀποκρίνασθαι. πότερον ἄλλο τι στάσιν ἡγούμενοσ ἢ τὴν τοῦ φύσει συγγενοῦσ ἔκ τινοσ διαφθορᾶσ διαφοράν; οὐδέν. ἀλλ’ αἶσχοσ ἄλλο τι πλὴν τὸ τῆσ ἀμετρίασ πανταχοῦ δυσειδὲσ ἐνὸν γένοσ; οὐδαμῶσ ἄλλο.

τί δέ; ἐν ψυχῇ δόξασ ἐπιθυμίαισ καὶ θυμὸν ἡδοναῖσ καὶ λόγον λύπαισ καὶ πάντα ἀλλήλοισ ταῦτα τῶν φλαύρωσ ἐχόντων οὐκ ᾐσθήμεθα διαφερόμενα; καὶ σφόδρα γε. συγγενῆ γε μὴν ἐξ ἀνάγκησ σύμπαντα γέγονεν. πῶσ γὰρ οὔ; στάσιν ἄρα καὶ νόσον τῆσ ψυχῆσ πονηρίαν λέγοντεσ ὀρθῶσ ἐροῦμεν. ὀρθότατα μὲν οὖν. τί δ’;

ὅσ’ <ἂν> κινήσεωσ μετασχόντα καὶ σκοπόν τινα θέμενα πειρώμενα τούτου τυγχάνειν καθ’ ἑκάστην ὁρμὴν παράφορα αὐτοῦ γίγνηται καὶ ἀποτυγχάνῃ, πότερον αὐτὰ φήσομεν ὑπὸ συμμετρίασ τῆσ πρὸσ ἄλληλα ἢ τοὐναντίον ὑπὸ ἀμετρίασ αὐτὰ πάσχειν; δῆλον ὡσ ὑπὸ ἀμετρίασ. ἀλλὰ μὴν ψυχήν γε ἴσμεν ἄκουσαν πᾶσαν πᾶν ἀγνοοῦσαν. σφόδρα γε. τό γε μὴν ἀγνοεῖν ἐστιν ἐπ’ ἀλήθειαν ὁρμωμένησ ψυχῆσ, παραφόρου συνέσεωσ γιγνομένησ, οὐδὲν ἄλλο πλὴν παραφροσύνη. πάνυ μὲν οὖν.

ψυχὴν ἄρα ἀνόητον αἰσχρὰν καὶ ἄμετρον θετέον. ἐοίκεν. ἔστι δὴ δύο ταῦτα, ὡσ φαίνεται, κακῶν ἐν αὐτῇ γένη, τὸ μὲν πονηρία καλούμενον ὑπὸ τῶν πολλῶν, νόσοσ αὐτῆσ σαφέστατα ὄν. ναί. τὸ δέ γε ἄγνοιαν μὲν καλοῦσι, κακίαν δὲ αὐτὸ ἐν ψυχῇ μόνον γιγνόμενον οὐκ ἐθέλουσιν ὁμολογεῖν. κομιδῇ συγχωρητέον, ὃ νυνδὴ λέξαντοσ ἠμφεγνόησά σου, τὸ δύο εἶναι γένη κακίασ ἐν ψυχῇ, καὶ δειλίαν μὲν καὶ ἀκολασίαν καὶ ἀδικίαν σύμπαντα ἡγητέον νόσον ἐν ἡμῖν, τὸ δὲ τῆσ πολλῆσ καὶ παντοδαπῆσ ἀγνοίασ πάθοσ αἶσχοσ θετέον.

οὐκοῦν ἔν γε σώματι περὶ δύο παθήματε τούτω δύο τέχνα τινὲ ἐγενέσθην; τίνε τούτω; περὶ μὲν αἶσχοσ γυμναστική, περὶ δὲ νόσον ἰατρική.

φαίνεσθον. οὐκοῦν καὶ περὶ μὲν ὕβριν καὶ ἀδικίαν καὶ δειλίαν ἡ κολαστικὴ πέφυκε τεχνῶν μάλιστα δὴ πασῶν προσήκουσα Δίκῃ. τὸ γοῦν εἰκόσ, ὡσ εἰπεῖν κατὰ τὴν ἀνθρωπίνην δόξαν. τί δέ; περὶ σύμπασαν ἄγνοιαν μῶν ἄλλην τινὰ ἢ διδασκαλικὴν ὀρθότερον εἴποι τισ ἄν; οὐδεμίαν. φέρε δή·

καταφανέσ πῄ σοι τὸ νῦν ζητούμενον; διδασκαλικῆσ δὲ ἆρα ἓν μόνον γένοσ φατέον εἶναι ἢ πλείω, δύο δέ τινε αὐτῆσ εἶναι μεγίστω; σκόπει. σκοπῶ. καί μοι δοκοῦμεν τῇδε ἄν πῃ τάχιστα εὑρεῖν. πῇ; τὴν ἄγνοιαν ἰδόντεσ εἴ πῃ κατὰ μέσον αὑτῆσ τομὴν ἔχει τινά. διπλῆ γὰρ αὕτη γιγνομένη δῆλον ὅτι καὶ τὴν διδασκαλικὴν δύο ἀναγκάζει μόρια ἔχειν, ἓν ἐφ’ ἑνὶ γένει τῶν αὑτῆσ ἑκατέρῳ. τί οὖν; ἀγνοίασ γοῦν μέγα τί μοι δοκῶ καὶ χαλεπὸν ἀφωρισμένον ὁρᾶν εἶδοσ, πᾶσι τοῖσ ἄλλοισ αὐτῆσ ἀντίσταθμον μέρεσιν.

ποῖον δή; τὸ μὴ κατειδότα τι δοκεῖν εἰδέναι· δι’ οὗ κινδυνεύει πάντα ὅσα διανοίᾳ σφαλλόμεθα γίγνεσθαι πᾶσιν. ἀληθῆ. καὶ δὴ καὶ τούτῳ γε οἶμαι μόνῳ τῆσ ἀγνοίασ ἀμαθίαν τοὔνομα προσρηθῆναι. πάνυ γε. τί δὲ δὴ τῷ τῆσ διδασκαλικῆσ ἄρα μέρει τῷ τοῦτο ἀπαλλάττοντι λεκτέον; οἶμαι μὲν οὖν, ὦ ξένε, τὸ μὲν ἄλλο δημιουργικὰσ διδασκαλίασ, τοῦτο δὲ ἐνθάδε γε παιδείαν δι’ ἡμῶν κεκλῆσθαι.

καὶ γὰρ σχεδόν, ὦ Θεαίτητε, ἐν πᾶσιν Ἕλλησιν. ἀλλὰ γὰρ ἡμῖν ἔτι καὶ τοῦτο σκεπτέον, ἆρ’ ἄτομον ἤδη ἐστὶ πᾶν ἤ τινα ἔχον διαίρεσιν ἀξίαν ἐπωνυμίασ. οὐκοῦν χρὴ σκοπεῖν. δοκεῖ τοίνυν μοι καὶ τοῦτο ἔτι πῃ σχίζεσθαι. κατὰ τί; τῆσ ἐν τοῖσ λόγοισ διδασκαλικῆσ ἡ μὲν τραχυτέρα τισ ἐοίκεν ὁδὸσ εἶναι, τὸ δ’ ἕτερον αὐτῆσ μόριον λειότερον.

τὸ ποῖον δὴ τούτων ἑκάτερον λέγομεν; τὸ μὲν ἀρχαιοπρεπέσ τι πάτριον, ᾧ πρὸσ τοὺσ ὑεῖσ μάλιστ’ ἐχρῶντό τε καὶ ἔτι πολλοὶ χρῶνται τὰ νῦν, ὅταν αὐτοῖσ ἐξαμαρτάνωσί τι, τὰ μὲν χαλεπαίνοντεσ, τὰ δὲ μαλθακωτέρωσ παραμυθούμενοι· τὸ δ’ οὖν σύμπαν αὐτὸ ὀρθότατα εἴποι τισ ἂν νουθετητικήν.

ἔστιν οὕτωσ. τὸ δέ γε, εἴξασί τινεσ αὖ λόγον ἑαυτοῖσ δόντεσ ἡγήσασθαι πᾶσαν ἀκούσιον ἀμαθίαν εἶναι, καὶ μαθεῖν οὐδέν ποτ’ ἂν ἐθέλειν τὸν οἰόμενον εἶναι σοφὸν τούτων ὧν οἰοίτο πέρι δεινὸσ εἶναι, μετὰ δὲ πολλοῦ πόνου τὸ νουθετητικὸν εἶδοσ τῆσ παιδείασ σμικρὸν ἀνύτειν. ὀρθῶσ γε νομίζοντεσ. τῷ τοι ταύτησ τῆσ δόξησ ἐπὶ ἐκβολὴν ἄλλῳ τρόπῳ στέλλονται.

τίνι δή; διερωτῶσιν ὧν ἂν οἰήταί τίσ τι πέρι λέγειν λέγων μηδέν· εἶθ’ ἅτε πλανωμένων τὰσ δόξασ ῥᾳδίωσ ἐξετάζουσι, καὶ συνάγοντεσ δὴ τοῖσ λόγοισ εἰσ ταὐτὸν τιθέασι παρ’ ἀλλήλασ, τιθέντεσ δὲ ἐπιδεικνύουσιν αὐτὰσ αὑταῖσ ἅμα περὶ τῶν αὐτῶν πρὸσ τὰ αὐτὰ κατὰ ταὐτὰ ἐναντίασ. οἱ δ’ ὁρῶντεσ ἑαυτοῖσ μὲν χαλεπαίνουσι, πρὸσ δὲ τοὺσ ἄλλουσ ἡμεροῦνται, καὶ τούτῳ δὴ τῷ τρόπῳ τῶν περὶ αὑτοὺσ μεγάλων καὶ σκληρῶν δοξῶν ἀπαλλάττονται πασῶν τε ἀπαλλαγῶν ἀκούειν τε ἡδίστην καὶ τῷ πάσχοντι βεβαιότατα γιγνομένην. νομίζοντεσ γάρ, ὦ παῖ φίλε, οἱ καθαίροντεσ αὐτούσ, ὥσπερ οἱ περὶ τὰ σώματα ἰατροὶ νενομίκασι μὴ πρότερον ἂν τῆσ προσφερομένησ τροφῆσ ἀπολαύειν δύνασθαι σῶμα, πρὶν ἂν τὰ ἐμποδίζοντα ἐντόσ τισ ἐκβάλῃ, ταὐτὸν καὶ περὶ ψυχῆσ διενοήθησαν ἐκεῖνοι, μὴ πρότερον αὐτὴν ἕξειν τῶν προσφερομένων μαθημάτων ὄνησιν, πρὶν ἂν ἐλέγχων τισ τὸν ἐλεγχόμενον εἰσ αἰσχύνην καταστήσασ, τὰσ τοῖσ μαθήμασιν ἐμποδίουσ δόξασ ἐξελών, καθαρὸν ἀποφήνῃ καὶ ταῦτα ἡγούμενον ἅπερ οἶδεν εἰδέναι μόνα, πλείω δὲ μή.

βελτίστη γοῦν καὶ σωφρονεστάτη τῶν ἕξεων αὕτη. διὰ ταῦτα δὴ πάντα ἡμῖν, ὦ Θεαίτητε, καὶ τὸν ἔλεγχον λεκτέον ὡσ ἄρα μεγίστη καὶ κυριωτάτη τῶν καθάρσεών ἐστι, καὶ τὸν ἀνέλεγκτον αὖ νομιστέον, ἂν καὶ τυγχάνῃ βασιλεὺσ ὁ μέγασ ὤν, τὰ μέγιστα ἀκάθαρτον ὄντα, ἀπαίδευτόν τε καὶ αἰσχρὸν γεγονέναι ταῦτα ἃ καθαρώτατον καὶ κάλλιστον ἔπρεπε τὸν ὄντωσ ἐσόμενον εὐδαίμονα εἶναι.

παντάπασι μὲν οὖν.

τί δέ; τοὺσ ταύτῃ χρωμένουσ τῇ τέχνῃ τίνασ φήσομεν; ἐγὼ μὲν γὰρ φοβοῦμαι σοφιστὰσ φάναι.

τί δή; μὴ μεῖζον αὐτοῖσ προσάπτωμεν γέρασ. ἀλλὰ μὴν προσέοικέ γε τοιούτῳ τινὶ τὰ νῦν εἰρημένα. καὶ γὰρ κυνὶ λύκοσ, ἀγριώτατον ἡμερωτάτῳ. τὸν δὲ ἀσφαλῆ δεῖ πάντων μάλιστα περὶ τὰσ ὁμοιότητασ ἀεὶ ποιεῖσθαι τὴν φυλακήν· ὀλισθηρότατον γὰρ τὸ γένοσ. ὅμωσ δὲ ἔστω· οὐ γὰρ περὶ σμικρῶν ὁρ́ων τὴν ἀμφισβήτησιν οἰόμαι γενήσεσθαι τότε ὁπόταν ἱκανῶσ φυλάττωσιν. οὔκουν τό γε εἰκόσ.

ἔστω δὴ διακριτικῆσ τέχνησ καθαρτική, καθαρτικῆσ δὲ τὸ περὶ ψυχὴν μέροσ ἀφωρίσθω, τούτου δὲ διδασκαλική, διδασκαλικῆσ δὲ παιδευτική· τῆσ δὲ παιδευτικῆσ ὁ περὶ τὴν μάταιον δοξοσοφίαν γιγνόμενοσ ἔλεγχοσ ἐν τῷ νῦν λόγῳ παραφανέντι μηδὲν ἄλλ’ ἡμῖν εἶναι λεγέσθω πλὴν ἡ γένει γενναία σοφιστική. λεγέσθω μέν· ἀπορῶ δὲ ἔγωγε ἤδη διὰ τὸ πολλὰ πεφάνθαι, τί χρή ποτε ὡσ ἀληθῆ λέγοντα καὶ διισχυριζόμενον εἰπεῖν ὄντωσ εἶναι τὸν σοφιστήν. εἰκότωσ γε σὺ ἀπορῶν. ἀλλά τοι κἀκεῖνον ἡγεῖσθαι χρὴ νῦν ἤδη σφόδρα ἀπορεῖν ὅπῃ ποτὲ ἔτι διαδύσεται τὸν λόγον· ὀρθὴ γὰρ ἡ παροιμία, τὸ τὰσ ἁπάσασ μὴ ῥᾴδιον εἶναι διαφεύγειν.

νῦν οὖν καὶ μάλιστα ἐπιθετέον αὐτῷ. καλῶσ λέγεισ. πρῶτον δὴ στάντεσ οἱο͂ν ἐξαναπνεύσωμεν, καὶ πρὸσ ἡμᾶσ αὐτοὺσ διαλογισώμεθα ἅμα ἀναπαυόμενοι, φέρε, ὁπόσα ἡμῖν ὁ σοφιστὴσ πέφανται. δοκῶ μὲν γάρ, τὸ πρῶτον ηὑρέθη νέων καὶ πλουσίων ἔμμισθοσ θηρευτήσ.

ναί. τὸ δέ γε δεύτερον ἔμπορόσ τισ περὶ τὰ τῆσ ψυχῆσ μαθήματα. πάνυ γε. τρίτον δὲ ἆρα οὐ περὶ αὐτὰ ταῦτα κάπηλοσ ἀνεφάνη; ναί, καὶ τέταρτόν γε αὐτοπώλησ περὶ τὰ μαθήματα ἡμῖν <ἦν>. ὀρθῶσ ἐμνημόνευσασ. πέμπτον δ’ ἐγὼ πειράσομαι μνημονεύειν· τῆσ γὰρ ἀγωνιστικῆσ περὶ λόγουσ ἦν τισ ἀθλητήσ, τὴν ἐριστικὴν τέχνην ἀφωρισμένοσ.

ἦν γὰρ οὖν. τό γε μὴν ἕκτον ἀμφισβητήσιμον μέν, ὅμωσ δ’ ἔθεμεν αὐτῷ συγχωρήσαντεσ δοξῶν ἐμποδίων μαθήμασιν περὶ ψυχὴν καθαρτὴν αὐτὸν εἶναι. παντάπασι μὲν οὖν. ἆρ’ οὖν ἐννοεῖσ, ὅταν ἐπιστήμων τισ πολλῶν φαίνηται, μιᾶσ δὲ τέχνησ ὀνόματι προσαγορεύηται, τὸ φάντασμα τοῦτο ὡσ οὐκ ἔσθ’ ὑγιέσ, ἀλλὰ δῆλον ὡσ ὁ πάσχων αὐτὸ πρόσ τινα τέχνην οὐ δύναται κατιδεῖν ἐκεῖνο αὐτῆσ εἰσ ὃ πάντα τὰ μαθήματα ταῦτα βλέπει, διὸ καὶ πολλοῖσ ὀνόμασιν ἀνθ’ ἑνὸσ τὸν ἔχοντα αὐτὰ προσαγορεύει;

κινδυνεύει τοῦτο ταύτῃ πῃ μάλιστα πεφυκέναι. μὴ τοίνυν ἡμεῖσ γε αὐτὸ ἐν τῇ ζητήσει δι’ ἀργίαν πάσχωμεν, ἀλλ’ ἀναλάβωμεν <ἓν> πρῶτον τῶν περὶ τὸν σοφιστὴν εἰρημένων.

ἓν γάρ τί μοι μάλιστα κατεφάνη αὐτὸν μηνῦον. τὸ ποῖον; ἀντιλογικὸν αὐτὸν ἔφαμεν εἶναί που. ναί. τί δ’; οὐ καὶ τῶν ἄλλων αὐτοῦ τούτου διδάσκαλον γίγνεσθαι; τί μήν; σκοπῶμεν δή, περὶ τίνοσ ἄρα καί φασιν οἱ τοιοῦτοι ποιεῖν ἀντιλογικούσ. ἡ δὲ σκέψισ ἡμῖν ἐξ ἀρχῆσ ἔστω τῇδέ πῃ. φέρε, περὶ τῶν θείων, ὅσ’ ἀφανῆ τοῖσ πολλοῖσ, ἆρ’ ἱκανοὺσ ποιοῦσι τοῦτο δρᾶν; λέγεται γοῦν δὴ περὶ αὐτῶν ταῦτα.

τί δ’ ὅσα φανερὰ γῆσ τε καὶ οὐρανοῦ καὶ τῶν περὶ τὰ τοιαῦτα; τί γάρ; ἀλλὰ μὴν ἔν γε ταῖσ ἰδίαισ συνουσίαισ, ὁπόταν γενέσεώσ τε καὶ οὐσίασ πέρι κατὰ πάντων λέγηταί τι, σύνισμεν ὡσ αὐτοί τε ἀντειπεῖν δεινοὶ τούσ τε ἄλλουσ ὅτι ποιοῦσιν ἅπερ αὐτοὶ δυνατούσ; παντάπασί γε. τί δ’ αὖ περὶ νόμων καὶ συμπάντων τῶν πολιτικῶν, ἆρ’ οὐχ ὑπισχνοῦνται ποιεῖν ἀμφισβητητικούσ;

οὐδεὶσ γὰρ ἂν αὐτοῖσ ὡσ ἔποσ εἰπεῖν διελέγετο μὴ τοῦτο ὑπισχνουμένοισ. τά γε μὴν περὶ πασῶν τε καὶ κατὰ μίαν ἑκάστην τέχνην, ἃ δεῖ πρὸσ ἕκαστον αὐτὸν τὸν δημιουργὸν ἀντειπεῖν, δεδημοσιωμένα που καταβέβληται γεγραμμένα τῷ βουλομένῳ μαθεῖν. τὰ Πρωταγόρειά μοι φαίνῃ περί τε πάλησ καὶ τῶν ἄλλων τεχνῶν εἰρηκέναι. καὶ πολλῶν γε, ὦ μακάριε, ἑτέρων.

ἀτὰρ δὴ τὸ τῆσ ἀντιλογικῆσ τέχνησ ἆρ’ οὐκ ἐν κεφαλαίῳ περὶ πάντων πρὸσ ἀμφισβήτησιν ἱκανή τισ δύναμισ ἐοίκ’ εἶναι; φαίνεται γοῦν δὴ σχεδὸν οὐδὲν ὑπολιπεῖν. σὺ δὴ πρὸσ θεῶν, ὦ παῖ, δυνατὸν ἡγῇ τοῦτο; τάχα γὰρ ἂν ὑμεῖσ μὲν ὀξύτερον οἱ νέοι πρὸσ αὐτὸ βλέποιτε, ἡμεῖσ δὲ ἀμβλύτερον. τὸ ποῖον, καὶ πρὸσ τί μάλιστα λέγεισ;

οὐ γάρ που κατανοῶ τὸ νῦν ἐρωτώμενον. εἰ πάντα ἐπίστασθαί τινα ἀνθρώπων ἐστὶ δυνατόν. μακάριον μεντἂν ἡμῶν, ὦ ξένε, ἦν τὸ γένοσ. πῶσ οὖν ἄν ποτέ τισ πρόσ γε τὸν ἐπιστάμενον αὐτὸσ ἀνεπιστήμων ὢν δύναιτ’ ἂν ὑγιέσ τι λέγων ἀντειπεῖν; οὐδαμῶσ. τί ποτ’ οὖν ἂν εἰή τὸ τῆσ σοφιστικῆσ δυνάμεωσ θαῦμα; τοῦ δὴ πέρι; καθ’ ὅντινα τρόπον ποτὲ δυνατοὶ τοῖσ νέοισ δόξαν παρασκευάζειν ὡσ εἰσὶ πάντα πάντων αὐτοὶ σοφώτατοι.

δῆλον γὰρ ὡσ εἰ μήτε ἀντέλεγον ὀρθῶσ μήτε ἐκείνοισ ἐφαίνοντο, φαινόμενοί τε εἰ μηδὲν αὖ μᾶλλον ἐδόκουν διὰ τὴν ἀμφισβήτησιν εἶναι φρόνιμοι, τὸ σὸν δὴ τοῦτο, σχολῇ ποτ’ ἂν αὐτοῖσ τισ χρήματα διδοὺσ ἤθελεν ἂν τούτων αὐτῶν μαθητὴσ γίγνεσθαι. σχολῇ μεντἄν. νῦν δέ γ’ ἐθέλουσιν; καὶ μάλα. δοκοῦσι γὰρ οἶμαι πρὸσ ταῦτα ἐπιστημόνωσ ἔχειν αὐτοὶ πρὸσ ἅπερ ἀντιλέγουσιν.

δοξαστικὴν ἄρα τινὰ περὶ πάντων ἐπιστήμην ὁ σοφιστὴσ ἡμῖν ἀλλ’ οὐκ ἀλήθειαν ἔχων ἀναπέφανται. πῶσ γὰρ οὔ; δρῶσι δέ γε τοῦτο πρὸσ ἅπαντα, φαμέν; ναί. πάντα ἄρα σοφοὶ τοῖσ μαθηταῖσ φαίνονται. τί μήν; οὐκ ὄντεσ γε· ἀδύνατον γὰρ τοῦτό γε ἐφάνη. πῶσ γὰρ οὐκ ἀδύνατον; παντάπασι μὲν οὖν, καὶ κινδυνεύει γε τὸ νῦν εἰρημένον ὀρθότατα περὶ αὐτῶν εἰρῆσθαι.

λάβωμεν τοίνυν σαφέστερόν τι παράδειγμα περὶ τούτων. τὸ ποῖον δή; τόδε. καί μοι πειρῶ προσέχων τὸν νοῦν εὖ μάλα ἀποκρίνασθαι. τὸ ποῖον; εἴ τισ φαίη μὴ λέγειν μηδ’ ἀντιλέγειν, ἀλλὰ ποιεῖν καὶ δρᾶν μιᾷ τέχνῃ συνάπαντα ἐπίστασθαι πράγματα ‐ πῶσ πάντα εἶπεσ; τὴν ἀρχὴν τοῦ ῥηθέντοσ σύ γ’ ἡμῖν εὐθὺσ ἀγνοεῖσ·

τὰ γὰρ σύμπαντα, ὡσ ἐοίκασ, οὐ μανθάνεισ. οὐ γὰρ οὖν. λέγω τοίνυν σὲ καὶ ἐμὲ τῶν πάντων καὶ πρὸσ ἡμῖν τἆλλα ζῷα καὶ δένδρα. πῶσ λέγεισ; εἴ τισ ἐμὲ καὶ σὲ καὶ τἆλλα φυτὰ πάντα ποιήσειν φαίη ‐ τίνα δὴ λέγων τὴν ποίησιν; οὐ γὰρ δὴ γεωργόν γε ἐρεῖσ τινα·

καὶ γὰρ ζῴων αὐτὸν εἶπεσ ποιητήν. φημί, καὶ πρόσ γε θαλάττησ καὶ γῆσ καὶ οὐρανοῦ καὶ θεῶν καὶ τῶν ἄλλων συμπάντων· καὶ τοίνυν καὶ ταχὺ ποιήσασ αὐτῶν ἕκαστα πάνυ σμικροῦ νομίσματοσ ἀποδίδοται. παιδιὰν λέγεισ τινά. τί δέ; τὴν τοῦ λέγοντοσ ὅτι πάντα οἶδε καὶ ταῦτα ἕτερον ἂν διδάξειεν ὀλίγου καὶ ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ, μῶν οὐ παιδιὰν νομιστέον; πάντωσ που. παιδιᾶσ δὲ ἔχεισ ἤ τι τεχνικώτερον ἢ καὶ χαριέστερον εἶδοσ ἢ τὸ μιμητικόν;

οὐδαμῶσ· πάμπολυ γὰρ εἴρηκασ εἶδοσ εἰσ ἓν πάντα συλλαβὼν καὶ σχεδὸν ποικιλώτατον. οὐκοῦν τόν γ’ ὑπισχνούμενον δυνατὸν εἶναι μιᾷ τέχνῃ πάντα ποιεῖν γιγνώσκομέν που τοῦτο, ὅτι μιμήματα καὶ ὁμώνυμα τῶν ὄντων ἀπεργαζόμενοσ τῇ γραφικῇ τέχνῃ δυνατὸσ ἔσται τοὺσ ἀνοήτουσ τῶν νέων παίδων, πόρρωθεν τὰ γεγραμμένα ἐπιδεικνύσ, λανθάνειν ὡσ ὅτιπερ ἂν βουληθῇ δρᾶν, τοῦτο ἱκανώτατοσ ὢν ἀποτελεῖν ἔργῳ. πῶσ γὰρ οὔ;

τί δὲ δή; περὶ τοὺσ λόγουσ ἆρ’ οὐ προσδοκῶμεν εἶναί τινα ἄλλην τέχνην, ᾗ αὖ δυνατὸν <ὂν> αὖ τυγχάνει τοὺσ νέουσ καὶ ἔτι πόρρω τῶν πραγμάτων τῆσ ἀληθείασ ἀφεστῶτασ διὰ τῶν ὤτων τοῖσ λόγοισ γοητεύειν, δεικνύντασ εἴδωλα λεγόμενα περὶ πάντων, ὥστε ποιεῖν ἀληθῆ δοκεῖν λέγεσθαι καὶ τὸν λέγοντα δὴ σοφώτατον πάντων ἅπαντ’ εἶναι; τί γὰρ οὐκ ἂν εἰή ἄλλη τισ τοιαύτη τέχνη;

τοὺσ πολλοὺσ οὖν, ὦ Θεαίτητε, τῶν τότε ἀκουόντων ἆρ’ οὐκ ἀνάγκη χρόνου τε ἐπελθόντοσ αὐτοῖσ ἱκανοῦ καὶ προϊούσησ ἡλικίασ τοῖσ τε οὖσι προσπίπτοντασ ἐγγύθεν καὶ διὰ παθημάτων ἀναγκαζομένουσ ἐναργῶσ ἐφάπτεσθαι τῶν ὄντων, μεταβάλλειν τὰσ τότε γενομένασ δόξασ, ὥστε σμικρὰ μὲν φαίνεσθαι τὰ μεγάλα, χαλεπὰ δὲ τὰ ῥᾴδια, καὶ πάντα πάντῃ ἀνατετράφθαι τὰ ἐν τοῖσ λόγοισ φαντάσματα ὑπὸ τῶν ἐν ταῖσ πράξεσιν ἔργων παραγενομένων; ὡσ γοῦν ἐμοὶ τηλικῷδε ὄντι κρῖναι.

οἶμαι δὲ καὶ ἐμὲ τῶν ἔτι πόρρωθεν ἀφεστηκότων εἶναι. τοιγαροῦν ἡμεῖσ σε οἵδε πάντεσ πειρασόμεθα καὶ νῦν πειρώμεθα ὡσ ἐγγύτατα ἄνευ τῶν παθημάτων προσάγειν. περὶ δ’ οὖν τοῦ σοφιστοῦ τόδε μοι λέγε· πότερον ἤδη τοῦτο σαφέσ, ὅτι τῶν γοήτων ἐστί τισ, μιμητὴσ ὢν τῶν ὄντων, ἢ διστάζομεν ἔτι μὴ περὶ ὅσωνπερ ἀντιλέγειν δοκεῖ δυνατὸσ εἶναι, περὶ τοσούτων καὶ τὰσ ἐπιστήμασ ἀληθῶσ ἔχων τυγχάνει; καὶ πῶσ ἄν, ὦ ξένε;

ἀλλὰ σχεδὸν ἤδη σαφὲσ ἐκ τῶν εἰρημένων, ὅτι τῶν τῆσ παιδιᾶσ μετεχόντων ἐστί τισ μερῶν εἷσ. γόητα μὲν δὴ καὶ μιμητὴν ἄρα θετέον αὐτόν τινα. πῶσ γὰρ οὐ θετέον; ἄγε δή, νῦν ἡμέτερον ἔργον ἤδη τὸν θῆρα μηκέτ’ ἀνεῖναι· σχεδὸν γὰρ αὐτὸν περιειλήφαμεν ἐν ἀμφιβληστρικῷ τινι τῶν ἐν τοῖσ λόγοισ περὶ τὰ τοιαῦτα ὀργάνων, ὥστε οὐκέτ’ ἐκφεύξεται τόδε γε.

τὸ ποῖον; τὸ μὴ οὐ τοῦ γένουσ εἶναι τοῦ τῶν θαυματοποιῶν τισ εἷσ. κἀμοὶ τοῦτό γε οὕτω περὶ αὐτοῦ συνδοκεῖ. δέδοκται τοίνυν ὅτι τάχιστα διαιρεῖν τὴν εἰδωλοποιικὴν τέχνην, καὶ καταβάντασ εἰσ αὐτήν, ἐὰν μὲν ἡμᾶσ εὐθὺσ ὁ σοφιστὴσ ὑπομείνῃ, συλλαβεῖν αὐτὸν κατὰ τὰ ἐπεσταλμένα ὑπὸ τοῦ βασιλικοῦ λόγου, κἀκείνῳ παραδόντασ ἀποφῆναι τὴν ἄγραν· ἐὰν δ’ ἄρα κατὰ μέρη τῆσ μιμητικῆσ δύηταί πῃ, συνακολουθεῖν αὐτῷ διαιροῦντασ ἀεὶ τὴν ὑποδεχομένην αὐτὸν μοῖραν, ἑώσπερ ἂν ληφθῇ.

πάντωσ οὔτε οὗτοσ οὔτε ἄλλο γένοσ οὐδὲν μή ποτε ἐκφυγὸν ἐπεύξηται τὴν τῶν οὕτω δυναμένων μετιέναι καθ’ ἕκαστά τε καὶ ἐπὶ πάντα μέθοδον. λέγεισ εὖ, καὶ ταῦτα ταύτῃ ποιητέον. κατὰ δὴ τὸν παρεληλυθότα τρόπον τῆσ διαιρέσεωσ ἔγωγέ μοι καὶ νῦν φαίνομαι δύο καθορᾶν εἴδη τῆσ μιμητικῆσ· τὴν δὲ ζητουμένην ἰδέαν, ἐν ὁποτέρῳ ποθ’ ἡμῖν οὖσα τυγχάνει, καταμαθεῖν οὐδέπω μοι δοκῶ νῦν δυνατὸσ εἶναι.

σὺ δ’ ἀλλ’ εἰπὲ πρῶτον καὶ δίελε ἡμῖν τίνε τὼ δύο λέγεισ. μίαν μὲν τὴν εἰκαστικὴν ὁρῶν ἐν αὐτῇ τέχνην. ἔστι δ’ αὕτη μάλιστα ὁπόταν κατὰ τὰσ τοῦ παραδείγματοσ συμμετρίασ τισ ἐν μήκει καὶ πλάτει καὶ βάθει, καὶ πρὸσ τούτοισ ἔτι χρώματα ἀποδιδοὺσ τὰ προσήκοντα ἑκάστοισ, τὴν τοῦ μιμήματοσ γένεσιν ἀπεργάζηται. τί δ’;

οὐ πάντεσ οἱ μιμούμενοί τι τοῦτ’ ἐπιχειροῦσι δρᾶν; οὔκουν ὅσοι γε τῶν μεγάλων πού τι πλάττουσιν ἔργων ἢ γράφουσιν. εἰ γὰρ ἀποδιδοῖεν τὴν τῶν καλῶν ἀληθινὴν συμμετρίαν, οἶσθ’ ὅτι σμικρότερα μὲν τοῦ δέοντοσ τὰ ἄνω, μείζω δὲ τὰ κάτω φαίνοιτ’ ἂν διὰ τὸ τὰ μὲν πόρρωθεν, τὰ δ’ ἐγγύθεν ὑφ’ ἡμῶν ὁρᾶσθαι. πάνυ μὲν οὖν.

ἆρ’ οὖν οὐ χαίρειν τὸ ἀληθὲσ ἐάσαντεσ οἱ δημιουργοὶ νῦν οὐ τὰσ οὔσασ συμμετρίασ ἀλλὰ τὰσ δοξούσασ εἶναι καλὰσ τοῖσ εἰδώλοισ ἐναπεργάζονται; παντάπασί γε. τὸ μὲν ἄρα ἕτερον οὐ δίκαιον, εἰκόσ γε ὄν, εἰκόνα καλεῖν; ναί. καὶ τῆσ γε μιμητικῆσ τὸ ἐπὶ τούτῳ μέροσ κλητέον ὅπερ εἴπομεν ἐν τῷ πρόσθεν, εἰκαστικήν;

κλητέον. τί δέ; τὸ φαινόμενον μὲν διὰ τὴν οὐκ ἐκ καλοῦ θέαν ἐοικέναι τῷ καλῷ, δύναμιν δὲ εἴ τισ λάβοι τὰ τηλικαῦτα ἱκανῶσ ὁρᾶν, μηδ’ εἰκὸσ ᾧ φησιν ἐοικέναι, τί καλοῦμεν; ἆρ’ οὐκ, ἐπείπερ φαίνεται μέν, ἐοίκε δὲ οὔ, φάντασμα; τί μήν; οὐκοῦν πάμπολυ καὶ κατὰ τὴν ζωγραφίαν τοῦτο τὸ μέροσ ἐστὶ καὶ κατὰ σύμπασαν μιμητικήν; πῶσ δ’ οὔ;

τὴν δὴ φάντασμα ἀλλ’ οὐκ εἰκόνα ἀπεργαζομένην τέχνην ἆρ’ οὐ φανταστικὴν ὀρθότατ’ ἂν προσαγορεύοιμεν; πολύ γε. τούτω τοίνυν τὼ δύο ἔλεγον εἴδη τῆσ εἰδωλοποιικῆσ, εἰκαστικὴν καὶ φανταστικήν. ὀρθῶσ. ὃ δέ γε καὶ τότ’ ἠμφεγνόουν, <ἐν> ποτέρᾳ τὸν σοφιστὴν θετέον, οὐδὲ νῦν πω δύναμαι θεάσασθαι σαφῶσ, ἀλλ’ ὄντωσ θαυμαστὸσ ἁνὴρ καὶ κατιδεῖν παγχάλεποσ, ἐπεὶ καὶ νῦν μάλα εὖ καὶ κομψῶσ εἰσ ἄπορον εἶδοσ διερευνήσασθαι καταπέφευγεν. ἐοίκεν.

ἆρ’ οὖν αὐτὸ γιγνώσκων σύμφησ, ἤ σε οἱο͂ν ῥύμη τισ ὑπὸ τοῦ λόγου συνειθισμένον συνεπεσπάσατο πρὸσ τὸ ταχὺ συμφῆσαι; πῶσ καὶ πρὸσ τί τοῦτο εἴρηκασ; ὄντωσ, ὦ μακάριε, ἐσμὲν ἐν παντάπασι χαλεπῇ σκέψει. τὸ γὰρ φαίνεσθαι τοῦτο καὶ τὸ δοκεῖν, εἶναι δὲ μή, καὶ τὸ λέγειν μὲν ἄττα, ἀληθῆ δὲ μή, πάντα ταῦτά ἐστι μεστὰ ἀπορίασ ἀεὶ ἐν τῷ πρόσθεν χρόνῳ καὶ νῦν.

ὅπωσ γὰρ εἰπόντα χρὴ ψευδῆ λέγειν ἢ δοξάζειν ὄντωσ εἶναι, καὶ τοῦτο φθεγξάμενον ἐναντιολογίᾳ μὴ συνέχεσθαι, παντάπασιν, ὦ Θεαίτητε, χαλεπόν. τί δή; τετόλμηκεν ὁ λόγοσ οὗτοσ ὑποθέσθαι τὸ μὴ ὂν εἶναι·

ψεῦδοσ γὰρ οὐκ ἂν ἄλλωσ ἐγίγνετο ὄν. Παρμενίδησ δὲ ὁ μέγασ, ὦ παῖ, παισὶν ἡμῖν οὖσιν ἀρχόμενόσ τε καὶ διὰ τέλουσ τοῦτο ἀπεμαρτύρατο, πεζῇ τε ὧδε ἑκάστοτε λέγων καὶ μετὰ μέτρων ‐ οὐ γὰρ μήποτε τοῦτο δαμῇ, φησίν, εἶναι μὴ ἐόντα· ἀλλὰ σὺ τῆσδ’ ἀφ’ ὁδοῦ διζήμενοσ εἶργε νόημα. παρ’ ἐκείνου τε οὖν μαρτυρεῖται, καὶ μάλιστά γε δὴ πάντων ὁ λόγοσ αὐτὸσ ἂν δηλώσειε μέτρια βασανισθείσ.

τοῦτο οὖν αὐτὸ πρῶτον θεασώμεθα, εἰ μή τί σοι διαφέρει. τὸ μὲν ἐμὸν ὅπῃ βούλει τίθεσο, τὸν δὲ λόγον ᾗ βέλτιστα διέξεισι σκοπῶν αὐτόσ τε ἴθι κἀμὲ κατὰ ταύτην τὴν ὁδὸν ἄγε. ἀλλὰ χρὴ δρᾶν ταῦτα. καί μοι λέγε· τὸ μηδαμῶσ ὂν τολμῶμέν που φθέγγεσθαι; πῶσ γὰρ οὔ; μὴ τοίνυν ἔριδοσ ἕνεκα μηδὲ παιδιᾶσ, ἀλλ’ εἰ σπουδῇ δέοι συννοήσαντά τινα ἀποκρίνασθαι τῶν ἀκροατῶν ποῖ χρὴ τοὔνομ’ ἐπιφέρειν τοῦτο, τὸ μὴ ὄν, τί δοκοῦμεν ἂν εἰσ τί καὶ ἐπὶ ποῖον αὐτόν τε καταχρήσασθαι καὶ τῷ πυνθανομένῳ δεικνύναι; χαλεπὸν ἤρου καὶ σχεδὸν εἰπεῖν οἱῴ γε ἐμοὶ παντάπασιν ἄπορον.

ἀλλ’ οὖν τοῦτό γε δῆλον, ὅτι τῶν ὄντων ἐπί <τι> τὸ μὴ ὂν οὐκ οἰστέον. πῶσ γὰρ ἄν; οὐκοῦν ἐπείπερ οὐκ ἐπὶ τὸ ὄν, οὐδ’ ἐπὶ τὸ τὶ φέρων ὀρθῶσ ἄν τισ φέροι. πῶσ δή; καὶ τοῦτο ἡμῖν που φανερόν, ὡσ καὶ τὸ "τὶ" τοῦτο ῥῆμα ἐπ’ ὄντι λέγομεν ἑκάστοτε·

μόνον γὰρ αὐτὸ λέγειν, ὥσπερ γυμνὸν καὶ ἀπηρημωμένον ἀπὸ τῶν ὄντων ἁπάντων, ἀδύνατον· ἦ γάρ; ἀδύνατον. ἆρα τῇδε σκοπῶν σύμφησ, ὡσ ἀνάγκη τόν τι λέγοντα ἕν γέ τι λέγειν; οὕτωσ. ἑνὸσ γὰρ δὴ τό γε "τὶ" φήσεισ σημεῖον εἶναι, τὸ δὲ "τινὲ" δυοῖν, τὸ δὲ "τινὲσ" πολλῶν. πῶσ γὰρ οὔ; τὸν δὲ δὴ μὴ τὶ λέγοντα ἀναγκαιότατον, ὡσ ἐοίκε, παντάπασι μηδὲν λέγειν.

ἀναγκαιότατον μὲν οὖν. ἆρ’ οὖν οὐδὲ τοῦτο συγχωρητέον, τὸ τὸν τοιοῦτον λέγειν μέν τι, λέγειν μέντοι μηδέν, ἀλλ’ οὐδὲ λέγειν φατέον, ὅσ γ’ ἂν ἐπιχειρῇ μὴ ὂν φθέγγεσθαι; τέλοσ γοῦν ἂν ἀπορίασ ὁ λόγοσ ἔχοι. μήπω μέγ’ εἴπῃσ·

ἀριθμὸν δὴ τὸν σύμπαντα τῶν ὄντων τίθεμεν. ἔτι γάρ, ὦ μακάριε, ἔστι, καὶ ταῦτά γε τῶν ἀποριῶν ἡ μεγίστη καὶ πρώτη. περὶ γὰρ αὐτὴν αὐτοῦ τὴν ἀρχὴν οὖσα τυγχάνει. πῶσ φῄσ; λέγε καὶ μηδὲν ἀποκνήσῃσ. τῷ μὲν ὄντι που προσγένοιτ’ ἄν τι τῶν ὄντων ἕτερον. πῶσ γὰρ οὔ; μὴ ὄντι δέ τι τῶν ὄντων ἆρά ποτε προσγίγνεσθαι φήσομεν δυνατὸν εἶναι; καὶ πῶσ; εἴπερ γε καὶ ἄλλο τι θετέον ὡσ ὄν.

μὴ τοίνυν μηδ’ ἐπιχειρῶμεν ἀριθμοῦ μήτε πλῆθοσ μήτε ἓν πρὸσ τὸ μὴ ὂν προσφέρειν. οὔκουν ἂν ὀρθῶσ γε, ὡσ ἐοίκεν, ἐπιχειροῖμεν, ὥσ φησιν ὁ λόγοσ. πῶσ οὖν ἂν ἢ διὰ τοῦ στόματοσ φθέγξαιτο ἄν τισ ἢ καὶ τῇ διανοίᾳ τὸ παράπαν λάβοι τὰ μὴ ὄντα ἢ τὸ μὴ ὂν χωρὶσ ἀριθμοῦ; λέγε πῇ; μὴ ὄντα μὲν ἐπειδὰν λέγωμεν, ἆρα οὐ πλῆθοσ ἐπιχειροῦμεν ἀριθμοῦ προστιθέναι; τί μήν;

μὴ ὂν δέ, ἆρα οὐ τὸ ἓν αὖ; σαφέστατά γε. καὶ μὴν οὔτε δίκαιόν γε οὔτε ὀρθόν φαμεν ὂν ἐπιχειρεῖν μὴ ὄντι προσαρμόττειν. λέγεισ ἀληθέστατα. συννοεῖσ οὖν ὡσ οὔτε φθέγξασθαι δυνατὸν ὀρθῶσ οὔτ’ εἰπεῖν οὔτε διανοηθῆναι τὸ μὴ ὂν αὐτὸ καθ’ αὑτό, ἀλλ’ ἔστιν ἀδιανόητόν τε καὶ ἄρρητον καὶ ἄφθεγκτον καὶ ἄλογον; παντάπασι μὲν οὖν. ἆρ’ οὖν ἐψευσάμην ἄρτι λέγων τὴν μεγίστην ἀπορίαν ἐρεῖν αὐτοῦ πέρι, τὸ δὲ ἔτι μείζω τινὰ λέγειν ἄλλην ἔχομεν;

τίνα δή; ὦ θαυμάσιε, οὐκ ἐννοεῖσ αὐτοῖσ τοῖσ λεχθεῖσιν ὅτι καὶ τὸν ἐλέγχοντα εἰσ ἀπορίαν καθίστησι τὸ μὴ ὂν οὕτωσ, ὥστε, ὁπόταν αὐτὸ ἐπιχειρῇ τισ ἐλέγχειν, ἐναντία αὐτὸν αὑτῷ περὶ ἐκεῖνο ἀναγκάζεσθαι λέγειν; πῶσ φῄσ; εἰπὲ ἔτι σαφέστερον. οὐδὲν δεῖ τὸ σαφέστερον ἐν ἐμοὶ σκοπεῖν. ἐγὼ μὲν γὰρ ὑποθέμενοσ οὔτε ἑνὸσ οὔτε τῶν πολλῶν τὸ μὴ ὂν δεῖν μετέχειν, ἄρτι τε καὶ νῦν οὕτωσ ἓν αὐτὸ εἴρηκα· τὸ μὴ ὂν γὰρ φημί.

συνίησ τοι. ναί. καὶ μὴν αὖ καὶ σμικρὸν ἔμπροσθεν ἄφθεγκτόν τε αὐτὸ καὶ ἄρρητον καὶ ἄλογον ἔφην εἶναι. συνέπῃ; συνέπομαι. πῶσ γὰρ οὔ; οὐκοῦν τό γε εἶναι προσάπτειν πειρώμενοσ ἐναντία τοῖσ πρόσθεν ἔλεγον; φαίνῃ.

τί δέ; τοῦτο προσάπτων οὐχ ὡσ ἑνὶ διελεγόμην; ναί. καὶ μὴν ἄλογόν γε λέγων καὶ ἄρρητον καὶ ἄφθεγκτον ὥσ γε πρὸσ ἓν τὸν λόγον ἐποιούμην. πῶσ δ’ οὔ; φαμὲν δέ γε δεῖν, εἴπερ ὀρθῶσ τισ λέξει, μήτε ὡσ ἓν μήτε ὡσ πολλὰ διορίζειν αὐτό, μηδὲ τὸ παράπαν αὐτὸ καλεῖν· ἑνὸσ γὰρ εἴδει καὶ κατὰ ταύτην ἂν τὴν πρόσρησιν προσαγορεύοιτο. παντάπασί γε. τὸν μὲν τοίνυν ἐμέ γε τί τισ ἂν λέγοι;

καὶ γὰρ πάλαι καὶ τὰ νῦν ἡττημένον ἂν εὑρ́οι περὶ τὸν τοῦ μὴ ὄντοσ ἔλεγχον. ὥστε ἐν ἔμοιγε λέγοντι, καθάπερ εἶπον, μὴ σκοπῶμεν τὴν ὀρθολογίαν περὶ τὸ μὴ ὄν, ἀλλ’ εἰᾶ δὴ νῦν ἐν σοὶ σκεψώμεθα. πῶσ φῄσ; ἴθι ἡμῖν εὖ καὶ γενναίωσ, ἅτε νέοσ ὤν, ὅτι μάλιστα δύνασαι συντείνασ πειράθητι, μήτε οὐσίαν μήτε τὸ ἓν μήτε πλῆθοσ ἀριθμοῦ προστιθεὶσ τῷ μὴ ὄντι, κατὰ τὸ ὀρθὸν φθέγξασθαί τι περὶ αὐτοῦ. πολλὴ μεντἄν με καὶ ἄτοποσ ἔχοι προθυμία τῆσ ἐπιχειρήσεωσ, εἰ σὲ τοιαῦθ’ ὁρῶν πάσχοντα αὐτὸσ ἐπιχειροίην.

ἀλλ’ εἰ δοκεῖ, σὲ μὲν καὶ ἐμὲ χαίρειν ἐῶμεν· ἑώσ δ’ ἄν τινι δυναμένῳ δρᾶν τοῦτο ἐντυγχάνωμεν, μέχρι τούτου λέγωμεν ὡσ παντὸσ μᾶλλον πανούργωσ εἰσ ἄπορον ὁ σοφιστὴσ τόπον καταδέδυκεν. καὶ μάλα δὴ φαίνεται. τοιγαροῦν εἴ τινα φήσομεν αὐτὸν ἔχειν φανταστικὴν τέχνην, ῥᾳδίωσ ἐκ ταύτησ τῆσ χρείασ τῶν λόγων ἀντιλαμβανόμενοσ ἡμῶν εἰσ τοὐναντίον ἀποστρέψει τοὺσ λόγουσ, ὅταν εἰδωλοποιὸν αὐτὸν καλῶμεν, ἀνερωτῶν τί ποτε τὸ παράπαν εἴδωλον λέγομεν. σκοπεῖν οὖν, ὦ Θεαίτητε, χρὴ τί τισ τῷ νεανίᾳ πρὸσ τὸ ἐρωτώμενον ἀποκρινεῖται.

δῆλον ὅτι φήσομεν τά τε ἐν τοῖσ ὕδασι καὶ κατόπτροισ εἴδωλα, ἔτι καὶ τὰ γεγραμμένα καὶ τὰ τετυπωμένα καὶ τἆλλα ὅσα που τοιαῦτ’ ἔσθ’ ἕτερα. φανερόσ, ὦ Θεαίτητε, εἶ σοφιστὴν οὐχ ἑωρακώσ.

τί δή; δόξει σοι μύειν ἢ παντάπασιν οὐκ ἔχειν ὄμματα. πῶσ; τὴν ἀπόκρισιν ὅταν οὕτωσ αὐτῷ διδῷσ ἐὰν ἐν κατόπτροισ ἢ πλάσμασι λέγῃσ τι, καταγελάσεταί σου τῶν λόγων, ὅταν ὡσ βλέποντι λέγῃσ αὐτῷ, προσποιούμενοσ οὔτε κάτοπτρα οὔτε ὕδατα γιγνώσκειν οὔτε τὸ παράπαν ὄψιν, τὸ δ’ ἐκ τῶν λόγων ἐρωτήσει σε μόνον. ποῖον;

τὸ διὰ πάντων τούτων ἃ πολλὰ εἰπὼν ἠξίωσασ ἑνὶ προσειπεῖν ὀνόματι φθεγξάμενοσ εἴδωλον ἐπὶ πᾶσιν ὡσ ἓν ὄν. λέγε οὖν καὶ ἀμύνου μηδὲν ὑποχωρῶν τὸν ἄνδρα. τί δῆτα, ὦ ξένε, εἴδωλον ἂν φαῖμεν εἶναι πλήν γε τὸ πρὸσ τἀληθινὸν ἀφωμοιωμένον ἕτερον τοιοῦτον; ἕτερον δὲ λέγεισ τοιοῦτον ἀληθινόν, ἢ ἐπὶ τίνι τὸ τοιοῦτον εἶπεσ; οὐδαμῶσ ἀληθινόν γε, ἀλλ’ ἐοικὸσ μέν.

ἆρα τὸ ἀληθινὸν ὄντωσ ὂν λέγων; οὕτωσ. τί δέ; τὸ μὴ ἀληθινὸν ἆρ’ ἐναντίον ἀληθοῦσ; τί μήν; οὐκ ὄντωσ οὐκ ὂν ἄρα λέγεισ τὸ ἐοικόσ, εἴπερ αὐτό γε μὴ ἀληθινὸν ἐρεῖσ. ἀλλ’ ἔστι γε μήν πωσ. οὔκουν ἀληθῶσ γε, φῄσ. οὐ γὰρ οὖν· πλήν γ’ εἰκὼν ὄντωσ. οὐκ ὂν ἄρα οὐκ ὄντωσ ἐστὶν ὄντωσ ἣν λέγομεν εἰκόνα; κινδυνεύει τοιαύτην τινὰ πεπλέχθαι συμπλοκὴν τὸ μὴ ὂν τῷ ὄντι, καὶ μάλα ἄτοπον.

πῶσ γὰρ οὐκ ἄτοπον; ὁρᾷσ γοῦν ὅτι καὶ νῦν διὰ τῆσ ἐπαλλάξεωσ ταύτησ ὁ πολυκέφαλοσ σοφιστὴσ ἠνάγκακεν ἡμᾶσ τὸ μὴ ὂν οὐχ ἑκόντασ ὁμολογεῖν εἶναί πωσ. ὁρῶ καὶ μάλα. τί δὲ δή; τὴν τέχνην αὐτοῦ τίνα ἀφορίσαντεσ ἡμῖν αὐτοῖσ συμφωνεῖν οἱοῖ́ τε ἐσόμεθα; πῇ καὶ τὸ ποῖόν τι φοβούμενοσ οὕτω λέγεισ; ὅταν περὶ τὸ φάντασμα αὐτὸν ἀπατᾶν φῶμεν καὶ τὴν τέχνην εἶναί τινα ἀπατητικὴν αὐτοῦ, τότε πότερον ψευδῆ δοξάζειν τὴν ψυχὴν ἡμῶν φήσομεν ὑπὸ τῆσ ἐκείνου τέχνησ, ἢ τί ποτ’ ἐροῦμεν;

τοῦτο· τί γὰρ ἂν ἄλλο εἴπαιμεν; ψευδὴσ δ’ αὖ δόξα ἔσται τἀναντία τοῖσ οὖσι δοξάζουσα, ἢ πῶσ; οὕτωσ· τἀναντία. λέγεισ ἄρα τὰ μὴ ὄντα δοξάζειν τὴν ψευδῆ δόξαν; ἀνάγκη. πότερον μὴ εἶναι τὰ μὴ ὄντα δοξάζουσαν, ἤ πωσ εἶναι τὰ μηδαμῶσ ὄντα;

εἶναί πωσ τὰ μὴ ὄντα δεῖ γε, εἴπερ ψεύσεταί ποτέ τίσ τι καὶ κατὰ βραχύ. τί δ’; οὐ καὶ μηδαμῶσ εἶναι τὰ πάντωσ ὄντα δοξάζεται; ναί. καὶ τοῦτο δὴ ψεῦδοσ; καὶ τοῦτο. καὶ λόγοσ οἶμαι ψευδὴσ οὕτω κατὰ ταὐτὰ νομισθήσεται τά τε ὄντα λέγων μὴ εἶναι καὶ τὰ μὴ ὄντα εἶναι. πῶσ γὰρ ἂν ἄλλωσ τοιοῦτοσ γένοιτο;

σχεδὸν οὐδαμῶσ· ἀλλὰ ταῦτα ὁ σοφιστὴσ οὐ φήσει. ἢ τίσ μηχανὴ συγχωρεῖν τινα τῶν εὖ φρονούντων, ὅταν ἄφθεγκτα καὶ ἄρρητα καὶ ἄλογα καὶ ἀδιανόητα προσδιωμολογημένα ᾖ τὰ πρὸ τούτων ὁμολογηθέντα; μανθάνομεν, ὦ Θεαίτητε, ἃ λέγει; πῶσ γὰρ οὐ μανθάνομεν ὅτι τἀναντία φήσει λέγειν ἡμᾶσ τοῖσ νυνδή, ψευδῆ τολμήσαντασ εἰπεῖν ὡσ ἔστιν ἐν δόξαισ τε καὶ κατὰ λόγουσ; τῷ γὰρ μὴ ὄντι τὸ ὂν προσάπτειν ἡμᾶσ πολλάκισ ἀναγκάζεσθαι, διομολογησαμένουσ νυνδὴ τοῦτο εἶναι πάντων ἀδυνατώτατον.

ὀρθῶσ ἀπεμνημόνευσασ. ἀλλ’ ὁρ́α δὴ βουλεύεσθαι τί χρὴ δρᾶν τοῦ σοφιστοῦ πέρι· τὰσ γὰρ ἀντιλήψεισ καὶ ἀπορίασ, ἐὰν αὐτὸν διερευνῶμεν ἐν τῇ τῶν ψευδουργῶν καὶ γοήτων τέχνῃ τιθέντεσ, ὁρᾷσ ὡσ εὔποροι καὶ πολλαί. καὶ μάλα. μικρὸν μέροσ τοίνυν αὐτῶν διεληλύθαμεν, οὐσῶν ὡσ ἔποσ εἰπεῖν ἀπεράντων. ἀδύνατόν γ’ ἄν, ὡσ ἐοίκεν, εἰή τὸν σοφιστὴν ἑλεῖν, εἰ ταῦτα οὕτωσ ἔχει.

τί οὖν; οὕτωσ ἀποστησόμεθα νῦν μαλθακισθέντεσ; οὔκουν ἔγωγέ φημι δεῖν, εἰ καὶ κατὰ σμικρὸν οἱοῖ́ τ’ ἐπιλαβέσθαι πῃ τἀνδρόσ ἐσμεν. ἕξεισ οὖν συγγνώμην καὶ καθάπερ νῦν εἶπεσ ἀγαπήσεισ ἐάν πῃ καὶ κατὰ βραχὺ παρασπασώμεθα οὕτωσ ἰσχυροῦ λόγου; πῶσ γὰρ οὐχ ἕξω; τόδε τοίνυν ἔτι μᾶλλον παραιτοῦμαί σε.

τὸ ποῖον; μή με οἱο͂ν πατραλοίαν ὑπολάβῃσ γίγνεσθαί τινα. τί δή; τὸν τοῦ πατρὸσ Παρμενίδου λόγον ἀναγκαῖον ἡμῖν ἀμυνομένοισ ἔσται βασανίζειν, καὶ βιάζεσθαι τό τε μὴ ὂν ὡσ ἔστι κατά τι καὶ τὸ ὂν αὖ πάλιν ὡσ οὐκ ἔστι πῃ. φαίνεται τὸ τοιοῦτον διαμαχετέον ἐν τοῖσ λόγοισ. πῶσ γὰρ οὐ φαίνεται καὶ τὸ λεγόμενον δὴ τοῦτο τυφλῷ; τούτων γὰρ μήτ’ ἐλεγχθέντων μήτε ὁμολογηθέντων σχολῇ ποτέ τισ οἱο͂́σ τε ἔσται περὶ λόγων ψευδῶν λέγων ἢ δόξησ, εἴτε εἰδώλων εἴτε εἰκόνων εἴτε μιμημάτων εἴτε φαντασμάτων αὐτῶν, ἢ καὶ περὶ τεχνῶν τῶν ὅσαι περὶ ταῦτά εἰσι, μὴ καταγέλαστοσ εἶναι τά <γ’> ἐναντία ἀναγκαζόμενοσ αὑτῷ λέγειν.

ἀληθέστατα. διὰ ταῦτα μέντοι τολμητέον ἐπιτίθεσθαι τῷ πατρικῷ λόγῳ νῦν, ἢ τὸ παράπαν ἐατέον, εἰ τοῦτό τισ εἴργει δρᾶν ὄκνοσ.

ἀλλ’ ἡμᾶσ τοῦτό γε μηδὲν μηδαμῇ εἴρξῃ. τρίτον τοίνυν ἔτι σε σμικρόν τι παραιτήσομαι. λέγε μόνον. εἶπόν που νυνδὴ λέγων ὡσ πρὸσ τὸν περὶ ταῦτ’ ἔλεγχον ἀεί τε ἀπειρηκὼσ ἐγὼ τυγχάνω καὶ δὴ καὶ τὰ νῦν. εἶπεσ. φοβοῦμαι δὴ τὰ εἰρημένα, μή ποτε διὰ ταῦτά σοι μανικὸσ εἶναι δόξω παρὰ πόδα μεταβαλὼν ἐμαυτὸν ἄνω καὶ κάτω. σὴν γὰρ δὴ χάριν ἐλέγχειν τὸν λόγον ἐπιθησόμεθα, ἐάνπερ ἐλέγχωμεν.

ὡσ τοίνυν ἔμοιγε μηδαμῇ δόξων μηδὲν πλημμελεῖν, ἂν ἐπὶ τὸν ἔλεγχον τοῦτον καὶ τὴν ἀπόδειξιν ἰῄσ, θαρρῶν ἴθι τούτου γε ἕνεκα. φέρε δή, τίνα ἀρχήν τισ ἂν ἄρξαιτο παρακινδυνευτικοῦ λόγου; δοκῶ μὲν γὰρ τήνδ’, ὦ παῖ, τὴν ὁδὸν ἀναγκαιοτάτην ἡμῖν εἶναι τρέπεσθαι. ποίαν δή; τὰ δοκοῦντα νῦν ἐναργῶσ ἔχειν ἐπισκέψασθαι πρῶτον μή πῃ τεταραγμένοι μὲν ὦμεν περὶ ταῦτα, ῥᾳδίωσ δ’ ἀλλήλοισ ὁμολογῶμεν ὡσ εὐκρινῶσ ἔχοντεσ. λέγε σαφέστερον ὃ λέγεισ.

εὐκόλωσ μοι δοκεῖ Παρμενίδησ ἡμῖν διειλέχθαι καὶ πᾶσ ὅστισ πώποτε ἐπὶ κρίσιν ὡρ́μησε τοῦ τὰ ὄντα διορίσασθαι πόσα τε καὶ ποῖά ἐστιν. πῇ; μῦθόν τινα ἕκαστοσ φαίνεταί μοι διηγεῖσθαι παισὶν ὡσ οὖσιν ἡμῖν, ὁ μὲν ὡσ τρία τὰ ὄντα, πολεμεῖ δὲ ἀλλήλοισ ἐνίοτε αὐτῶν ἄττα πῃ, τοτὲ δὲ καὶ φίλα γιγνόμενα γάμουσ τε καὶ τόκουσ καὶ τροφὰσ τῶν ἐκγόνων παρέχεται· δύο δὲ ἕτεροσ εἰπών, ὑγρὸν καὶ ξηρὸν ἢ θερμὸν καὶ ψυχρόν, συνοικίζει τε αὐτὰ καὶ ἐκδίδωσι·

τὸ δὲ παρ’ ἡμῖν Ἐλεατικὸν ἔθνοσ, ἀπὸ Ξενοφάνουσ τε καὶ ἔτι πρόσθεν ἀρξάμενον, ὡσ ἑνὸσ ὄντοσ τῶν πάντων καλουμένων οὕτω διεξέρχεται τοῖσ μύθοισ. Ιἄδεσ δὲ καὶ Σικελαί τινεσ ὕστερον Μοῦσαι συνενόησαν ὅτι συμπλέκειν ἀσφαλέστατον ἀμφότερα καὶ λέγειν ὡσ τὸ ὂν πολλά τε καὶ ἕν ἐστιν, ἔχθρᾳ δὲ καὶ φιλίᾳ συνέχεται. διαφερόμενον γὰρ ἀεὶ συμφέρεται, φασὶν αἱ συντονώτεραι τῶν Μουσῶν·

αἱ δὲ μαλακώτεραι τὸ μὲν ἀεὶ ταῦτα οὕτωσ ἔχειν ἐχάλασαν, ἐν μέρει δὲ τοτὲ μὲν ἓν εἶναί φασι τὸ πᾶν καὶ φίλον ὑπ’ ἀφροδίτησ, τοτὲ δὲ πολλὰ καὶ πολέμιον αὐτὸ αὑτῷ διὰ νεῖκόσ τι. ταῦτα δὲ πάντα εἰ μὲν ἀληθῶσ τισ ἢ μὴ τούτων εἴρηκε, χαλεπὸν καὶ πλημμελὲσ οὕτω μεγάλα κλεινοῖσ καὶ παλαιοῖσ ἀνδράσιν ἐπιτιμᾶν·

ἐκεῖνο δὲ ἀνεπίφθονον ἀποφήνασθαι ‐ τὸ ποῖον; ὅτι λίαν τῶν πολλῶν ἡμῶν ὑπεριδόντεσ ὠλιγώρησαν· οὐδὲν γὰρ φροντίσαντεσ εἴτ’ ἐπακολουθοῦμεν αὐτοῖσ λέγουσιν εἴτε ἀπολειπόμεθα, περαίνουσι τὸ σφέτερον αὐτῶν ἕκαστοι. πῶσ λέγεισ;

ὅταν τισ αὐτῶν φθέγξηται λέγων ὡσ ἔστιν ἢ γέγονεν ἢ γίγνεται πολλὰ ἢ ἓν ἢ δύο, καὶ θερμὸν αὖ ψυχρῷ συγκεραννύμενον, ἄλλοθί πῃ διακρίσεισ καὶ συγκρίσεισ ὑποτιθείσ, τούτων, ὦ Θεαίτητε, ἑκάστοτε σύ τι πρὸσ θεῶν συνίησ ὅτι λέγουσιν; ἐγὼ μὲν γὰρ ὅτε μὲν ἦν νεώτεροσ, τοῦτό τε τὸ νῦν ἀπορούμενον ὁπότε τισ εἴποι, τὸ μὴ ὄν, ἀκριβῶσ ᾤμην συνιέναι. νῦν δὲ ὁρᾷσ ἵν’ ἐσμὲν αὐτοῦ πέρι τῆσ ἀπορίασ. ὁρῶ.

τάχα τοίνυν ἴσωσ οὐχ ἧττον κατὰ τὸ ὂν ταὐτὸν τοῦτο πάθοσ εἰληφότεσ ἐν τῇ ψυχῇ περὶ μὲν τοῦτο εὐπορεῖν φαμεν καὶ μανθάνειν ὁπόταν τισ αὐτὸ φθέγξηται, περὶ δὲ θάτερον οὔ, πρὸσ ἀμφότερα ὁμοίωσ ἔχοντεσ. ἴσωσ. καὶ περὶ τῶν ἄλλων δὴ τῶν προειρημένων ἡμῖν ταὐτὸν τοῦτο εἰρήσθω. πάνυ γε. τῶν μὲν τοίνυν πολλῶν πέρι καὶ μετὰ τοῦτο σκεψόμεθ’, ἂν δόξῃ, περὶ δὲ τοῦ μεγίστου τε καὶ ἀρχηγοῦ πρώτου νῦν σκεπτέον. τίνοσ δὴ λέγεισ;

ἢ δῆλον ὅτι τὸ ὂν φῂσ πρῶτον δεῖν διερευνήσασθαι τί ποθ’ οἱ λέγοντεσ αὐτὸ δηλοῦν ἡγοῦνται; κατὰ πόδα γε, ὦ Θεαίτητε, ὑπέλαβεσ. λέγω γὰρ δὴ ταύτῃ δεῖν ποιεῖσθαι τὴν μέθοδον ἡμᾶσ, οἱο͂ν αὐτῶν παρόντων ἀναπυνθανομένουσ ὧδε· "φέρε, ὁπόσοι θερμὸν καὶ ψυχρὸν ἤ τινε δύο τοιούτω τὰ πάντ’ εἶναί φατε, τί ποτε ἄρα τοῦτ’ ἐπ’ ἀμφοῖν φθέγγεσθε, λέγοντεσ ἄμφω καὶ ἑκάτερον εἶναι; τί τὸ εἶναι τοῦτο ὑπολάβωμεν ὑμῶν;

πότερον τρίτον παρὰ τὰ δύο ἐκεῖνα, καὶ τρία τὸ πᾶν ἀλλὰ μὴ δύο ἔτι καθ’ ὑμᾶσ τιθῶμεν; οὐ γάρ που τοῖν γε δυοῖν καλοῦντεσ θάτερον ὂν ἀμφότερα ὁμοίωσ εἶναι λέγετε· σχεδὸν γὰρ ἂν ἀμφοτέρωσ ἕν, ἀλλ’ οὐ δύο εἴτην. " ἀληθῆ λέγεισ. "ἀλλ’ ἆρά γε τὰ ἄμφω βούλεσθε καλεῖν ὄν; ἴσωσ. "ἀλλ’, ὦ φίλοι," φήσομεν, "κἂν οὕτω τὰ δύο λέγοιτ’ ἂν σαφέστατα ἕν.

" ὀρθότατα εἴρηκασ. "ἐπειδὴ τοίνυν ἡμεῖσ ἠπορήκαμεν, ὑμεῖσ αὐτὰ ἡμῖν ἐμφανίζετε ἱκανῶσ, τί ποτε βούλεσθε σημαίνειν ὁπόταν ὂν φθέγγησθε. δῆλον γὰρ ὡσ ὑμεῖσ μὲν ταῦτα πάλαι γιγνώσκετε, ἡμεῖσ δὲ πρὸ τοῦ μὲν ᾠόμεθα, νῦν δ’ ἠπορήκαμεν. διδάσκετε οὖν πρῶτον τοῦτ’ αὐτὸ ἡμᾶσ, ἵνα μὴ δοξάζωμεν μανθάνειν μὲν τὰ λεγόμενα παρ’ ὑμῶν, τὸ δὲ τούτου γίγνηται πᾶν τοὐναντίον. " ταῦτα δὴ λέγοντέσ τε καὶ ἀξιοῦντεσ παρά τε τούτων καὶ παρὰ τῶν ἄλλων ὅσοι πλεῖον ἑνὸσ λέγουσι τὸ πᾶν εἶναι, μῶν, ὦ παῖ, τὶ πλημμελήσομεν;

ἥκιστά γε. τί δέ; παρὰ τῶν ἓν τὸ πᾶν λεγόντων ἆρ’ οὐ πευστέον εἰσ δύναμιν τί ποτε λέγουσι τὸ ὄν; πῶσ γὰρ οὔ; τόδε τοίνυν ἀποκρινέσθων. "ἕν πού φατε μόνον εἶναι; ‐ "φαμὲν γάρ," φήσουσιν. ἦ γάρ; ναί. "τί δέ; ὂν καλεῖτέ τι; ναί. "πότερον ὅπερ ἕν, ἐπὶ τῷ αὐτῷ προσχρώμενοι δυοῖν ὀνόμασιν, ἢ πῶσ;

τίσ οὖν αὐτοῖσ ἡ μετὰ τοῦτ’, ὦ ξένε, ἀπόκρισισ; δῆλον, ὦ Θεαίτητε, ὅτι τῷ ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ὑποθεμένῳ πρὸσ τὸ νῦν ἐρωτηθὲν καὶ πρὸσ ἄλλο δὲ ὁτιοῦν οὐ πάντων ῥᾷστον ἀποκρίνασθαι. πῶσ; τό τε δύο ὀνόματα ὁμολογεῖν εἶναι μηδὲν θέμενον πλὴν ἓν καταγέλαστόν που. πῶσ δ’ οὔ; καὶ τὸ παράπαν γε ἀποδέχεσθαί του λέγοντοσ ὡσ ἔστιν ὄνομά τι, λόγον οὐκ ἂν ἔχον. πῇ;

τιθείσ τε τοὔνομα τοῦ πράγματοσ ἕτερον δύο λέγει πού τινε. ναί. καὶ μὴν ἂν ταὐτόν γε αὐτῷ τιθῇ τοὔνομα, ἢ μηδενὸσ ὄνομα ἀναγκασθήσεται λέγειν, εἰ δέ τινοσ αὐτὸ φήσει, συμβήσεται τὸ ὄνομα ὀνόματοσ ὄνομα μόνον, ἄλλου δὲ οὐδενὸσ ὄν. οὕτωσ. καὶ τὸ ἕν γε, ἑνὸσ ὄνομα ὂν καὶ τοῦ ὀνόματοσ αὖ τὸ ἓν ὄν. ἀνάγκη. τί δέ; τὸ ὅλον ἕτερον τοῦ ὄντοσ ἑνὸσ ἢ ταὐτὸν φήσουσι τούτῳ; πῶσ γὰρ οὐ φήσουσί τε καὶ φασίν;

εἰ τοίνυν ὅλον ἐστίν, ὥσπερ καὶ Παρμενίδησ λέγει,πάντοθεν εὐκύκλου σφαίρησ ἐναλίγκιον ὄγκῳ,μεσσόθεν ἰσοπαλὲσ πάντῃ· τὸ γὰρ οὔτε τι μεῖζονοὔτε τι βαιότερον πελέναι χρεόν ἐστι τῇ ἢ τῇ,τοιοῦτόν γε ὂν τὸ ὂν μέσον τε καὶ ἔσχατα ἔχει, ταῦτα δὲ ἔχον πᾶσα ἀνάγκη μέρη ἔχειν· ἢ πῶσ; οὕτωσ. ἀλλὰ μὴν τό γε μεμερισμένον πάθοσ μὲν τοῦ ἑνὸσ ἔχειν ἐπὶ τοῖσ μέρεσι πᾶσιν οὐδὲν ἀποκωλύει, καὶ ταύτῃ δὴ πᾶν τε ὂν καὶ ὅλον ἓν εἶναι.

τί δ’ οὔ; τὸ δὲ πεπονθὸσ ταῦτα ἆρ’ οὐκ ἀδύνατον αὐτό γε τὸ ἓν αὐτὸ εἶναι; πῶσ; ἀμερὲσ δήπου δεῖ παντελῶσ τό γε ἀληθῶσ ἓν κατὰ τὸν ὀρθὸν λόγον εἰρῆσθαι. δεῖ γὰρ οὖν. τὸ δέ γε τοιοῦτον ἐκ πολλῶν μερῶν ὂν οὐ συμφωνήσει τῷ ὅλῳ λόγῳ.

μανθάνω. πότερον δὴ πάθοσ ἔχον τὸ ὂν τοῦ ἑνὸσ οὕτωσ ἕν τε ἔσται καὶ ὅλον, ἢ παντάπασι μὴ λέγωμεν ὅλον εἶναι τὸ ὄν; χαλεπὴν προβέβληκασ αἱρ́εσιν. ἀληθέστατα μέντοι λέγεισ. πεπονθόσ τε γὰρ τὸ ὂν ἓν εἶναί πωσ οὐ ταὐτὸν ὂν τῷ ἑνὶ φανεῖται, καὶ πλέονα δὴ τὰ πάντα ἑνὸσ ἔσται. ναί. καὶ μὴν ἐάν γε τὸ ὂν ᾖ μὴ ὅλον διὰ τὸ πεπονθέναι τὸ ὑπ’ ἐκείνου πάθοσ, ᾖ δὲ αὐτὸ τὸ ὅλον, ἐνδεὲσ τὸ ὂν ἑαυτοῦ συμβαίνει.

πάνυ γε. καὶ κατὰ τοῦτον δὴ τὸν λόγον ἑαυτοῦ στερόμενον οὐκ ὂν ἔσται τὸ ὄν. οὕτωσ. καὶ ἑνόσ γε αὖ πλείω τὰ πάντα γίγνεται, τοῦ τε ὄντοσ καὶ τοῦ ὅλου χωρὶσ ἰδίαν ἑκατέρου φύσιν εἰληφότοσ. ναί. μὴ ὄντοσ δέ γε τὸ παράπαν τοῦ ὅλου, ταὐτά τε ταῦτα ὑπάρχει τῷ ὄντι, καὶ πρὸσ τῷ μὴ εἶναι μηδ’ ἂν γενέσθαι ποτὲ ὄν. τί δή; τὸ γενόμενον ἀεὶ γέγονεν ὅλον·

ὥστε οὔτε οὐσίαν οὔτε γένεσιν ὡσ οὖσαν δεῖ προσαγορεύειν τὸ ἓν ἢ τὸ ὅλον ἐν τοῖσ οὖσι μὴ τιθέντα. παντάπασιν ἐοίκε ταῦθ’ οὕτωσ ἔχειν. καὶ μὴν οὐδ’ ὁποσονοῦν τι δεῖ τὸ μὴ ὅλον εἶναι· ποσόν τι γὰρ ὄν, ὁπόσον ἂν ᾖ, τοσοῦτον ὅλον ἀναγκαῖον αὐτὸ εἶναι. κομιδῇ γε. καὶ τοίνυν ἄλλα μυρία ἀπεράντουσ ἀπορίασ ἕκαστον εἰληφὸσ φανεῖται τῷ τὸ ὂν εἴτε δύο τινὲ εἴτε ἓν μόνον εἶναι λέγοντι. δηλοῖ σχεδὸν καὶ τὰ νῦν ὑποφαίνοντα·

συνάπτεται γὰρ ἕτερον ἐξ ἄλλου, μείζω καὶ χαλεπωτέραν φέρον περὶ τῶν ἔμπροσθεν ἀεὶ ῥηθέντων πλάνην. τοὺσ μὲν τοίνυν διακριβολογουμένουσ ὄντοσ τε πέρι καὶ μή, πάντασ μὲν οὐ διεληλύθαμεν, ὅμωσ δὲ ἱκανῶσ ἐχέτω· τοὺσ δὲ ἄλλωσ λέγοντασ αὖ θεατέον, ἵν’ ἐκ πάντων ἴδωμεν ὅτι τὸ ὂν τοῦ μὴ ὄντοσ οὐδὲν εὐπορώτερον εἰπεῖν ὅτι ποτ’ ἔστιν. οὐκοῦν πορεύεσθαι χρὴ καὶ ἐπὶ τούτουσ.

καὶ μὴν ἐοίκέ γε ἐν αὐτοῖσ οἱο͂ν γιγαντομαχία τισ εἶναι διὰ τὴν ἀμφισβήτησιν περὶ τῆσ οὐσίασ πρὸσ ἀλλήλουσ. πῶσ; οἱ μὲν εἰσ γῆν ἐξ οὐρανοῦ καὶ τοῦ ἀοράτου πάντα ἕλκουσι, ταῖσ χερσὶν ἀτεχνῶσ πέτρασ καὶ δρῦσ περιλαμβάνοντεσ. τῶν γὰρ τοιούτων ἐφαπτόμενοι πάντων διισχυρίζονται τοῦτο εἶναι μόνον ὃ παρέχει προσβολὴν καὶ ἐπαφήν τινα, ταὐτὸν σῶμα καὶ οὐσίαν ὁριζόμενοι, τῶν δὲ ἄλλων εἴ τίσ <τι> φήσει μὴ σῶμα ἔχον εἶναι, καταφρονοῦντεσ τὸ παράπαν καὶ οὐδὲν ἐθέλοντεσ ἄλλο ἀκούειν. ἦ δεινοὺσ εἴρηκασ ἄνδρασ·

ἤδη γὰρ καὶ ἐγὼ τούτων συχνοῖσ προσέτυχον. τοιγαροῦν οἱ πρὸσ αὐτοὺσ ἀμφισβητοῦντεσ μάλα εὐλαβῶσ ἄνωθεν ἐξ ἀοράτου ποθὲν ἀμύνονται, νοητὰ ἄττα καὶ ἀσώματα εἴδη βιαζόμενοι τὴν ἀληθινὴν οὐσίαν εἶναι· τὰ δὲ ἐκείνων σώματα καὶ τὴν λεγομένην ὑπ’ αὐτῶν ἀλήθειαν κατὰ σμικρὰ διαθραύοντεσ ἐν τοῖσ λόγοισ γένεσιν ἀντ’ οὐσίασ φερομένην τινὰ προσαγορεύουσιν. ἐν μέσῳ δὲ περὶ ταῦτα ἄπλετοσ ἀμφοτέρων μάχη τισ, ὦ Θεαίτητε, ἀεὶ συνέστηκεν.

ἀληθῆ. παρ’ ἀμφοῖν τοίνυν τοῖν γενοῖν κατὰ μέροσ λάβωμεν λόγον ὑπὲρ ἧσ τίθενται τῆσ οὐσίασ. πῶσ οὖν δὴ ληψόμεθα; παρὰ μὲν τῶν ἐν εἴδεσιν αὐτὴν τιθεμένων ῥᾷον, ἡμερώτεροι γάρ· παρὰ δὲ τῶν εἰσ σῶμα πάντα ἑλκόντων βίᾳ χαλεπώτερον, ἴσωσ δὲ καὶ σχεδὸν ἀδύνατον. ἀλλ’ ὧδέ μοι δεῖν δοκεῖ περὶ αὐτῶν δρᾶν.

πῶσ; μάλιστα μέν, εἴ πῃ δυνατὸν ἦν, ἔργῳ βελτίουσ αὐτοὺσ ποιεῖν· εἰ δὲ τοῦτο μὴ ἐγχωρεῖ, λόγῳ ποιῶμεν, ὑποτιθέμενοι νομιμώτερον αὐτοὺσ ἢ νῦν ἐθέλοντασ ἂν ἀποκρίνασθαι. τὸ γὰρ ὁμολογηθὲν παρὰ βελτιόνων που κυριώτερον ἢ τὸ παρὰ χειρόνων· ἡμεῖσ δὲ οὐ τούτων φροντίζομεν, ἀλλὰ τἀληθὲσ ζητοῦμεν. ὀρθότατα.

κέλευε δὴ τοὺσ βελτίουσ γεγονότασ ἀποκρίνασθαί σοι, καὶ τὸ λεχθὲν παρ’ αὐτῶν ἀφερμήνευε. ταῦτ’ ἔσται. λεγόντων δὴ θνητὸν ζῷον εἴ φασιν εἶναί τι. πῶσ δ’ οὔ; τοῦτο δὲ οὐ σῶμα ἔμψυχον ὁμολογοῦσιν; πάνυ γε. τιθέντεσ τι τῶν ὄντων ψυχήν; ναί.

τί δέ; ψυχὴν οὐ τὴν μὲν δικαίαν, τὴν δὲ ἄδικόν φασιν εἶναι, καὶ τὴν μὲν φρόνιμον, τὴν δὲ ἄφρονα; τί μήν; ἀλλ’ οὐ δικαιοσύνησ ἕξει καὶ παρουσίᾳ τοιαύτην αὐτῶν ἑκάστην γίγνεσθαι, καὶ τῶν ἐναντίων τὴν ἐναντίαν; ναί, καὶ ταῦτα σύμφασιν. ἀλλὰ μὴν τό γε δυνατόν τῳ παραγίγνεσθαι καὶ ἀπογίγνεσθαι πάντωσ εἶναί τι φήσουσιν. φασὶ μὲν οὖν. οὔσησ οὖν δικαιοσύνησ καὶ φρονήσεωσ καὶ τῆσ ἄλλησ ἀρετῆσ καὶ τῶν ἐναντίων, καὶ δὴ καὶ ψυχῆσ ἐν ᾗ ταῦτα ἐγγίγνεται, πότερον ὁρατὸν καὶ ἁπτὸν εἶναί φασί τι αὐτῶν ἢ πάντα ἀόρατα;

σχεδὸν οὐδὲν τούτων γε ὁρατόν. τί δὲ τῶν τοιούτων; μῶν σῶμά τι λέγουσιν ἴσχειν; τοῦτο οὐκέτι κατὰ ταὐτὰ ἀποκρίνονται πᾶν, ἀλλὰ τὴν μὲν ψυχὴν αὐτὴν δοκεῖν σφίσι σῶμά τι κεκτῆσθαι, φρόνησιν δὲ καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον ὧν ἠρώτηκασ, αἰσχύνονται τὸ τολμᾶν ἢ μηδὲν τῶν ὄντων αὐτὰ ὁμολογεῖν ἢ πάντ’ εἶναι σώματα διισχυρίζεσθαι. σαφῶσ γὰρ ἡμῖν, ὦ Θεαίτητε, βελτίουσ γεγόνασιν ἇνδρεσ·

ἐπεὶ τούτων οὐδ’ ἂν ἓν ἐπαισχυνθεῖεν οἵ γε αὐτῶν σπαρτοί τε καὶ αὐτόχθονεσ, ἀλλὰ διατείνοιντ’ ἂν πᾶν ὃ μὴ δυνατοὶ ταῖσ χερσὶ συμπιέζειν εἰσίν, ὡσ ἄρα τοῦτο οὐδὲν τὸ παράπαν ἐστίν. σχεδὸν οἱᾶ διανοοῦνται λέγεισ. πάλιν τοίνυν ἀνερωτῶμεν αὐτούσ· εἰ γάρ τι καὶ σμικρὸν ἐθέλουσι τῶν ὄντων συγχωρεῖν ἀσώματον, ἐξαρκεῖ. τὸ γὰρ ἐπί τε τούτοισ ἅμα καὶ ἐπ’ ἐκείνοισ ὅσα ἔχει σῶμα συμφυὲσ γεγονόσ, εἰσ ὃ βλέποντεσ ἀμφότερα εἶναι λέγουσι, τοῦτο αὐτοῖσ ῥητέον. τάχ’ οὖν ἴσωσ ἂν ἀποροῖεν·

εἰ δή τι τοιοῦτον πεπόνθασι, σκόπει, προτεινομένων ἡμῶν, ἆρ’ ἐθέλοιεν ἂν δέχεσθαι καὶ ὁμολογεῖν τοιόνδ’ εἶναι τὸ ὄν. τὸ ποῖον δή; λέγε, καὶ τάχα εἰσόμεθα. λέγω δὴ τὸ καὶ ὁποιανοῦν τινα κεκτημένον δύναμιν εἴτ’ εἰσ τὸ ποιεῖν ἕτερον ὁτιοῦν πεφυκὸσ εἴτ’ εἰσ τὸ παθεῖν καὶ σμικρότατον ὑπὸ τοῦ φαυλοτάτου, κἂν εἰ μόνον εἰσ ἅπαξ, πᾶν τοῦτο ὄντωσ εἶναι· τίθεμαι γὰρ ὁρ́ον ὁρίζειν τὰ ὄντα ὡσ ἔστιν οὐκ ἄλλο τι πλὴν δύναμισ.

ἀλλ’ ἐπείπερ αὐτοί γε οὐκ ἔχουσιν ἐν τῷ παρόντι τούτου βέλτιον λέγειν, δέχονται τοῦτο. καλῶσ· ἴσωσ γὰρ ἂν εἰσ ὕστερον ἡμῖν τε καὶ τούτοισ ἕτερον ἂν φανείη. πρὸσ μὲν οὖν τούτουσ τοῦτο ἡμῖν ἐνταῦθα μενέτω συνομολογηθέν. μένει. πρὸσ δὴ τοὺσ ἑτέρουσ ἰώμεν, τοὺσ τῶν εἰδῶν φίλουσ·

σὺ δ’ ἡμῖν καὶ τὰ παρὰ τούτων ἀφερμήνευε. ταῦτ’ ἔσται. γένεσιν, τὴν δὲ οὐσίαν χωρίσ που διελόμενοι λέγετε; ἦ γάρ; ναί. καὶ σώματι μὲν ἡμᾶσ γενέσει δι’ αἰσθήσεωσ κοινωνεῖν, διὰ λογισμοῦ δὲ ψυχῇ πρὸσ τὴν ὄντωσ οὐσίαν, ἣν ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ὡσαύτωσ ἔχειν φατέ, γένεσιν δὲ ἄλλοτε ἄλλωσ. φαμὲν γὰρ οὖν.

τὸ δὲ δὴ κοινωνεῖν, ὦ πάντων ἄριστοι, τί τοῦθ’ ὑμᾶσ ἐπ’ ἀμφοῖν λέγειν φῶμεν; ἆρ’ οὐ τὸ νυνδὴ παρ’ ἡμῶν ῥηθέν; τὸ ποῖον; πάθημα ἢ ποίημα ἐκ δυνάμεώσ τινοσ ἀπὸ τῶν πρὸσ ἄλληλα συνιόντων γιγνόμενον. τάχ’ οὖν, ὦ Θεαίτητε, αὐτῶν τὴν πρὸσ ταῦτα ἀπόκρισιν σὺ μὲν οὐ κατακούεισ, ἐγὼ δὲ ἴσωσ διὰ συνήθειαν. τίν’ οὖν δὴ λέγουσι λόγον; οὐ συγχωροῦσιν ἡμῖν τὸ νυνδὴ ῥηθὲν πρὸσ τοὺσ γηγενεῖσ οὐσίασ πέρι.

τὸ ποῖον; ἱκανὸν ἔθεμεν ὁρ́ον που τῶν ὄντων, ὅταν τῳ παρῇ ἡ τοῦ πάσχειν ἢ δρᾶν καὶ πρὸσ τὸ σμικρότατον δύναμισ; ναί. πρὸσ δὴ ταῦτα τόδε λέγουσιν, ὅτι γενέσει μὲν μέτεστι τοῦ πάσχειν καὶ ποιεῖν δυνάμεωσ, πρὸσ δὲ οὐσίαν τούτων οὐδετέρου τὴν δύναμιν ἁρμόττειν φασίν. οὐκοῦν λέγουσί τι; πρὸσ ὅ γε λεκτέον ἡμῖν ὅτι δεόμεθα παρ’ αὐτῶν ἔτι πυθέσθαι σαφέστερον εἰ προσομολογοῦσι τὴν μὲν ψυχὴν γιγνώσκειν, τὴν δ’ οὐσίαν γιγνώσκεσθαι. φασὶ μὴν τοῦτό γε.

τί δέ; τὸ γιγνώσκειν ἢ τὸ γιγνώσκεσθαί φατε ποίημα ἢ πάθοσ ἢ ἀμφότερον; ἢ τὸ μὲν πάθημα, τὸ δὲ θάτερον; ἢ παντάπασιν οὐδέτερον οὐδετέρου τούτων μεταλαμβάνειν; δῆλον ὡσ οὐδέτερον οὐδετέρου· τἀναντία γὰρ ἂν τοῖσ ἔμπροσθεν λέγοιεν. μανθάνω· τόδε γε, ὡσ τὸ γιγνώσκειν εἴπερ ἔσται ποιεῖν τι, τὸ γιγνωσκόμενον ἀναγκαῖον αὖ συμβαίνει πάσχειν. τὴν οὐσίαν δὴ κατὰ τὸν λόγον τοῦτον γιγνωσκομένην ὑπὸ τῆσ γνώσεωσ, καθ’ ὅσον γιγνώσκεται, κατὰ τοσοῦτον κινεῖσθαι διὰ τὸ πάσχειν, ὃ δή φαμεν οὐκ ἂν γενέσθαι περὶ τὸ ἠρεμοῦν.

ὀρθῶσ. τί δὲ πρὸσ Διόσ; ὡσ ἀληθῶσ κίνησιν καὶ ζωὴν καὶ ψυχὴν καὶ φρόνησιν ἦ ῥᾳδίωσ πεισθησόμεθα τῷ παντελῶσ ὄντι μὴ παρεῖναι, μηδὲ ζῆν αὐτὸ μηδὲ φρονεῖν, ἀλλὰ σεμνὸν καὶ ἅγιον, νοῦν οὐκ ἔχον, ἀκίνητον ἑστὸσ εἶναι; δεινὸν μεντἄν, ὦ ξένε, λόγον συγχωροῖμεν.

ἀλλὰ νοῦν μὲν ἔχειν, ζωὴν δὲ μὴ φῶμεν; καὶ πῶσ; ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἀμφότερα ἐνόντ’ αὐτῷ λέγομεν, οὐ μὴν ἐν ψυχῇ γε φήσομεν αὐτὸ ἔχειν αὐτά; καὶ τίν’ ἂν ἕτερον ἔχοι τρόπον; ἀλλὰ δῆτα νοῦν μὲν καὶ ζωὴν καὶ ψυχὴν <ἔχειν>, ἀκίνητον μέντοι τὸ παράπαν ἔμψυχον ὂν ἑστάναι; πάντα ἔμοιγε ἄλογα ταῦτ’ εἶναι φαίνεται.

καὶ τὸ κινούμενον δὴ καὶ κίνησιν συγχωρητέον ὡσ ὄντα. πῶσ δ’ οὔ; συμβαίνει δ’ οὖν, ὦ Θεαίτητε, ἀκινήτων τε ὄντων νοῦν μηδενὶ περὶ μηδενὸσ εἶναι μηδαμοῦ. κομιδῇ μὲν οὖν. καὶ μὴν ἐὰν αὖ φερόμενα καὶ κινούμενα πάντ’ εἶναι συγχωρῶμεν, καὶ τούτῳ τῷ λόγῳ ταὐτὸν τοῦτο ἐκ τῶν ὄντων ἐξαιρήσομεν. πῶσ; τὸ κατὰ ταὐτὰ καὶ ὡσαύτωσ καὶ περὶ τὸ αὐτὸ δοκεῖ σοι χωρὶσ στάσεωσ γενέσθαι ποτ’ ἄν; οὐδαμῶσ.

τί δ’; ἄνευ τούτων νοῦν καθορᾷσ ὄντα ἢ γενόμενον ἂν καὶ ὁπουοῦν; ἥκιστα. καὶ μὴν πρόσ γε τοῦτον παντὶ λόγῳ μαχετέον, ὃσ ἂν ἐπιστήμην ἢ φρόνησιν ἢ νοῦν ἀφανίζων ἰσχυρίζηται περί τινοσ ὁπῃοῦν. σφόδρα γε. τῷ δὴ φιλοσόφῳ καὶ ταῦτα μάλιστα τιμῶντι πᾶσα, ὡσ ἐοίκεν, ἀνάγκη διὰ ταῦτα μήτε τῶν ἓν ἢ καὶ τὰ πολλὰ εἴδη λεγόντων τὸ πᾶν ἑστηκὸσ ἀποδέχεσθαι, τῶν τε αὖ πανταχῇ τὸ ὂν κινούντων μηδὲ τὸ παράπαν ἀκούειν, ἀλλὰ κατὰ τὴν τῶν παίδων εὐχήν, ὅσα ἀκίνητα καὶ κεκινημένα, τὸ ὄν τε καὶ τὸ πᾶν συναμφότερα λέγειν. ἀληθέστατα.

τί οὖν; ἆρ’ οὐκ ἐπιεικῶσ ἤδη φαινόμεθα περιειληφέναι τῷ λόγῳ τὸ ὄν; πάνυ μὲν οὖν. βαβαὶ μέντ’ ἂν ἄρα, ὦ Θεαίτητε, ὥσ μοι δοκοῦμεν νῦν αὐτοῦ γνώσεσθαι πέρι τὴν ἀπορίαν τῆσ σκέψεωσ. πῶσ αὖ καὶ τί τοῦτ’ εἴρηκασ;

ὦ μακάριε, οὐκ ἐννοεῖσ ὅτι νῦν ἐσμεν ἐν ἀγνοίᾳ τῇ πλείστῃ περὶ αὐτοῦ, φαινόμεθα δέ τι λέγειν ἡμῖν αὐτοῖσ; ἐμοὶ γοῦν· ὅπῃ δ’ αὖ λελήθαμεν οὕτωσ ἔχοντεσ, οὐ πάνυ συνίημι. σκόπει δὴ σαφέστερον εἰ τὰ νῦν συνομολογοῦντεσ δικαίωσ ἂν ἐπερωτηθεῖμεν ἅπερ αὐτοὶ τότε ἠρωτῶμεν τοὺσ λέγοντασ εἶναι τὸ πᾶν θερμὸν καὶ ψυχρόν. ποῖα; ὑπόμνησόν με.

πάνυ μὲν οὖν· καὶ πειράσομαί γε δρᾶν τοῦτο ἐρωτῶν σὲ καθάπερ ἐκείνουσ τότε, ἵνα ἅμα τι καὶ προί̈ωμεν. ὀρθῶσ. εἰε͂ν δή, κίνησιν καὶ στάσιν ἆρ’ οὐκ ἐναντιώτατα λέγεισ ἀλλήλοισ; πῶσ γὰρ οὔ; καὶ μὴν εἶναί γε ὁμοίωσ φῂσ ἀμφότερα αὐτὰ καὶ ἑκάτερον; φημὶ γὰρ οὖν.

ἆρα κινεῖσθαι λέγων ἀμφότερα καὶ ἑκάτερον, ὅταν εἶναι συγχωρῇσ; οὐδαμῶσ. ἀλλ’ ἑστάναι σημαίνεισ λέγων αὐτὰ ἀμφότερα εἶναι; καὶ πῶσ; τρίτον ἄρα τι παρὰ ταῦτα τὸ ὂν ἐν τῇ ψυχῇ τιθείσ, ὡσ ὑπ’ ἐκείνου τήν τε στάσιν καὶ τὴν κίνησιν περιεχομένην, συλλαβὼν καὶ ἀπιδὼν αὐτῶν πρὸσ τὴν τῆσ οὐσίασ κοινωνίαν, οὕτωσ εἶναι προσεῖπασ ἀμφότερα; κινδυνεύομεν ὡσ ἀληθῶσ τρίτον ἀπομαντεύεσθαί τι τὸ ὄν, ὅταν κίνησιν καὶ στάσιν εἶναι λέγωμεν.

οὐκ ἄρα κίνησισ καὶ στάσισ ἐστὶ συναμφότερον τὸ ὂν ἀλλ’ ἕτερον δή τι τούτων. ἐοίκεν. κατὰ τὴν αὑτοῦ φύσιν ἄρα τὸ ὂν οὔτε ἕστηκεν οὔτε κινεῖται. σχεδόν. ποῖ δὴ χρὴ τὴν διάνοιαν ἔτι τρέπειν τὸν βουλόμενον ἐναργέσ τι περὶ αὐτοῦ παρ’ ἑαυτῷ βεβαιώσασθαι; ποῖ γάρ; οἶμαι μὲν οὐδαμόσε ἔτι ῥᾴδιον. εἰ γάρ τι μὴ κινεῖται, πῶσ οὐχ ἕστηκεν; ἢ τὸ μηδαμῶσ ἑστὸσ πῶσ οὐκ αὖ κινεῖται;

τὸ δὲ ὂν ἡμῖν νῦν ἐκτὸσ τούτων ἀμφοτέρων ἀναπέφανται. ἦ δυνατὸν οὖν τοῦτο; πάντων μὲν οὖν ἀδυνατώτατον. τόδε τοίνυν μνησθῆναι δίκαιον ἐπὶ τούτοισ. τὸ ποῖον; ὅτι τοῦ μὴ ὄντοσ ἐρωτηθέντεσ τοὔνομα ἐφ’ ὅτι ποτὲ δεῖ φέρειν, πάσῃ συνεσχόμεθα ἀπορίᾳ. μέμνησαι; πῶσ γὰρ οὔ; μῶν οὖν ἐν ἐλάττονί τινι νῦν ἐσμεν ἀπορίᾳ περὶ τὸ ὄν;

ἐμοὶ μέν, ὦ ξένε, εἰ δυνατὸν εἰπεῖν, ἐν πλείονι φαινόμεθα. τοῦτο μὲν τοίνυν ἐνταῦθα κείσθω διηπορημένον· ἐπειδὴ δὲ ἐξ ἴσου τό τε ὂν καὶ τὸ μὴ ὂν ἀπορίασ μετειλήφατον, νῦν ἐλπὶσ ἤδη καθάπερ ἂν αὐτῶν θάτερον εἴτε ἀμυδρότερον εἴτε σαφέστερον ἀναφαίνηται, καὶ θάτερον οὕτωσ ἀναφαίνεσθαι· καὶ ἐὰν αὖ μηδέτερον ἰδεῖν δυνώμεθα, τὸν γοῦν λόγον ὅπῃπερ ἂν οἱοῖ́ τε ὦμεν εὐπρεπέστατα διωσόμεθα οὕτωσ ἀμφοῖν ἅμα.

καλῶσ. λέγωμεν δὴ καθ’ ὅντινά ποτε τρόπον πολλοῖσ ὀνόμασι ταὐτὸν τοῦτο ἑκάστοτε προσαγορεύομεν. οἱο͂ν δὴ τί; παράδειγμα εἰπέ. λέγομεν ἄνθρωπον δήπου πόλλ’ ἄττα ἐπονομάζοντεσ, τά τε χρώματα ἐπιφέροντεσ αὐτῷ καὶ τὰ σχήματα καὶ μεγέθη καὶ κακίασ καὶ ἀρετάσ, ἐν οἷσ πᾶσι καὶ ἑτέροισ μυρίοισ οὐ μόνον ἄνθρωπον αὐτὸν εἶναί φαμεν, ἀλλὰ καὶ ἀγαθὸν καὶ ἕτερα ἄπειρα, καὶ τἆλλα δὴ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον οὕτωσ ἓν ἕκαστον ὑποθέμενοι πάλιν αὐτὸ πολλὰ καὶ πολλοῖσ ὀνόμασι λέγομεν. ἀληθῆ λέγεισ.

ὅθεν γε οἶμαι τοῖσ τε νέοισ καὶ τῶν γερόντων τοῖσ ὀψιμαθέσι θοίνην παρεσκευάκαμεν· εὐθὺσ γὰρ ἀντιλαβέσθαι παντὶ πρόχειρον ὡσ ἀδύνατον τά τε πολλὰ ἓν καὶ τὸ ἓν πολλὰ εἶναι, καὶ δήπου χαίρουσιν οὐκ ἐῶντεσ ἀγαθὸν λέγειν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸ μὲν ἀγαθὸν ἀγαθόν, τὸν δὲ ἄνθρωπον ἄνθρωπον. ἐντυγχάνεισ γάρ, ὦ Θεαίτητε, ὡσ ἐγᾦμαι, πολλάκισ τὰ τοιαῦτα ἐσπουδακόσιν, ἐνίοτε πρεσβυτέροισ ἀνθρώποισ, καὶ ὑπὸ πενίασ τῆσ περὶ φρόνησιν κτήσεωσ τὰ τοιαῦτα τεθαυμακόσι, καὶ δή τι καὶ πάσσοφον οἰομένοισ τοῦτο αὐτὸ ἀνηυρηκέναι.

πάνυ μὲν οὖν. ἵνα τοίνυν πρὸσ ἅπαντασ ἡμῖν ὁ λόγοσ ᾖ τοὺσ πώποτε περὶ οὐσίασ καὶ ὁτιοῦν διαλεχθέντασ, ἔστω καὶ πρὸσ τούτουσ καὶ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ, ὅσοισ ἔμπροσθεν διειλέγμεθα, τὰ νῦν ὡσ ἐν ἐρωτήσει λεχθησόμενα. τὰ ποῖα δή;

πότερον μήτε τὴν οὐσίαν κινήσει καὶ στάσει προσάπτωμεν μήτε ἄλλο ἄλλῳ μηδὲν μηδενί, ἀλλ’ ὡσ ἄμεικτα ὄντα καὶ ἀδύνατον μεταλαμβάνειν ἀλλήλων οὕτωσ αὐτὰ ἐν τοῖσ παρ’ ἡμῖν λόγοισ τιθῶμεν; ἢ πάντα εἰσ ταὐτὸν συναγάγωμεν ὡσ δυνατὰ ἐπικοινωνεῖν ἀλλήλοισ; ἢ τὰ μέν, τὰ δὲ μή; τούτων, ὦ Θεαίτητε, τί ποτ’ ἂν αὐτοὺσ προαιρεῖσθαι φήσομεν; ἐγὼ μὲν ὑπὲρ αὐτῶν οὐδὲν ἔχω πρὸσ ταῦτα ἀποκρίνασθαι.

τί οὖν οὐ καθ’ ἓν ἀποκρινόμενοσ ἐφ’ ἑκάστου τὰ συμβαίνοντα ἐσκέψω; καλῶσ λέγεισ. καὶ τιθῶμέν γε αὐτοὺσ λέγειν, εἰ βούλει, πρῶτον μηδενὶ μηδὲν μηδεμίαν δύναμιν ἔχειν κοινωνίασ εἰσ μηδέν. οὐκοῦν κίνησίσ τε καὶ στάσισ οὐδαμῇ μεθέξετον οὐσίασ; οὐ γὰρ οὖν.

τί δέ; ἔσται πότερον αὐτῶν οὐσίασ μὴ προσκοινωνοῦν; οὐκ ἔσται. ταχὺ δὴ ταύτῃ γε τῇ συνομολογίᾳ πάντα ἀνάστατα γέγονεν, ὡσ ἐοίκεν, ἅμα τε τῶν τὸ πᾶν κινούντων καὶ τῶν ὡσ ἓν ἱστάντων καὶ ὅσοι κατ’ εἴδη τὰ ὄντα κατὰ ταὐτὰ ὡσαύτωσ ἔχοντα εἶναί φασιν ἀεί· πάντεσ γὰρ οὗτοι τό γε εἶναι προσάπτουσιν, οἱ μὲν ὄντωσ κινεῖσθαι λέγοντεσ, οἱ δὲ ὄντωσ ἑστηκότ’ εἶναι. κομιδῇ μὲν οὖν. καὶ μὴν καὶ ὅσοι τοτὲ μὲν συντιθέασι τὰ πάντα, τοτὲ δὲ διαιροῦσιν, εἴτε εἰσ ἓν καὶ ἐξ ἑνὸσ ἄπειρα εἴτε εἰσ πέρασ ἔχοντα στοιχεῖα διαιρούμενοι καὶ ἐκ τούτων συντιθέντεσ, ὁμοίωσ μὲν ἐὰν ἐν μέρει τοῦτο τιθῶσι γιγνόμενον, ὁμοίωσ δὲ καὶ ἐὰν ἀεί, κατὰ πάντα ταῦτα λέγοιεν ἂν οὐδέν, εἴπερ μηδεμία ἔστι σύμμειξισ.

ὀρθῶσ. ἔτι τοίνυν ἂν αὐτοὶ πάντων καταγελαστότατα μετίοιεν τὸν λόγον οἱ μηδὲν ἐῶντεσ κοινωνίᾳ παθήματοσ ἑτέρου θάτερον προσαγορεύειν. πῶσ;

τῷ τε "εἶναί" που περὶ πάντα ἀναγκάζονται χρῆσθαι καὶ τῷ "χωρὶσ" καὶ τῷ "τῶν ἄλλων" καὶ τῷ "καθ’ αὑτὸ" καὶ μυρίοισ ἑτέροισ, ὧν ἀκρατεῖσ ὄντεσ εἴργεσθαι καὶ μὴ συνάπτειν ἐν τοῖσ λόγοισ οὐκ ἄλλων δέονται τῶν ἐξελεγξόντων, ἀλλὰ τὸ λεγόμενον οἴκοθεν τὸν πολέμιον καὶ ἐναντιωσόμενον ἔχοντεσ, ἐντὸσ ὑποφθεγγόμενον ὥσπερ τὸν ἄτοπον Εὐρυκλέα περιφέροντεσ ἀεὶ πορεύονται. κομιδῇ λέγεισ ὅμοιόν τε καὶ ἀληθέσ.

τί δ’, ἂν πάντα ἀλλήλοισ ἐῶμεν δύναμιν ἔχειν ἐπικοινωνίασ; τοῦτο μὲν οἱο͂́σ τε κἀγὼ διαλύειν. πῶσ; ὅτι κίνησίσ τε αὐτὴ παντάπασιν ἵσταιτ’ ἂν καὶ στάσισ αὖ πάλιν αὐτὴ κινοῖτο, εἴπερ ἐπιγιγνοίσθην ἐπ’ ἀλλήλοιν. ἀλλὰ μὴν τοῦτό γέ που ταῖσ μεγίσταισ ἀνάγκαισ ἀδύνατον, κίνησίν τε ἵστασθαι καὶ στάσιν κινεῖσθαι; πῶσ γὰρ οὔ; τὸ τρίτον δὴ μόνον λοιπόν. ναί. καὶ μὴν ἕν γέ τι τούτων ἀναγκαῖον, ἢ πάντα ἢ μηδὲν ἢ τὰ μὲν ἐθέλειν, τὰ δὲ μὴ συμμείγνυσθαι.

πῶσ γὰρ οὔ; καὶ μὴν τά γε δύο ἀδύνατον ηὑρέθη. ναί. πᾶσ ἄρα ὁ βουλόμενοσ ὀρθῶσ ἀποκρίνεσθαι τὸ λοιπὸν τῶν τριῶν θήσει. κομιδῇ μὲν οὖν. ὅτε δὴ τὰ μὲν ἐθέλει τοῦτο δρᾶν, τὰ δ’ οὔ, σχεδὸν οἱο͂ν τὰ γράμματα πεπονθότ’ ἂν εἰή. καὶ γὰρ ἐκείνων τὰ μὲν ἀναρμοστεῖ που πρὸσ ἄλληλα, τὰ δὲ συναρμόττει. πῶσ δ’ οὔ;

τὰ δέ γε φωνήεντα διαφερόντωσ τῶν ἄλλων οἱο͂ν δεσμὸσ διὰ πάντων κεχώρηκεν, ὥστε ἄνευ τινὸσ αὐτῶν ἀδύνατον ἁρμόττειν καὶ τῶν ἄλλων ἕτερον ἑτέρῳ. καὶ μάλα γε. πᾶσ οὖν οἶδεν ὁποῖα ὁποίοισ δυνατὰ κοινωνεῖν, ἢ τέχνησ δεῖ τῷ μέλλοντι δρᾶν ἱκανῶσ αὐτό; τέχνησ. ποίασ; τῆσ γραμματικῆσ. τί δέ;

περὶ τοὺσ τῶν ὀξέων καὶ βαρέων φθόγγουσ ἆρ’ οὐχ οὕτωσ; ὁ μὲν τοὺσ συγκεραννυμένουσ τε καὶ μὴ τέχνην ἔχων γιγνώσκειν μουσικόσ, ὁ δὲ μὴ συνιεὶσ ἄμουσοσ; οὕτωσ. καὶ κατὰ τῶν ἄλλων δὴ τεχνῶν καὶ ἀτεχνιῶν τοιαῦτα εὑρήσομεν ἕτερα. πῶσ δ’ οὔ; τί δ’; ἐπειδὴ καὶ τὰ γένη πρὸσ ἄλληλα κατὰ ταὐτὰ μείξεωσ ἔχειν ὡμολογήκαμεν, ἆρ’ οὐ μετ’ ἐπιστήμησ τινὸσ ἀναγκαῖον διὰ τῶν λόγων πορεύεσθαι τὸν ὀρθῶσ μέλλοντα δείξειν ποῖα ποίοισ συμφωνεῖ τῶν γενῶν καὶ ποῖα ἄλληλα οὐ δέχεται; καὶ δὴ καὶ διὰ πάντων εἰ συνέχοντ’ ἄττ’ αὔτ’ ἐστιν, ὥστε συμμείγνυσθαι δυνατὰ εἶναι, καὶ πάλιν ἐν ταῖσ διαιρέσεσιν, εἰ δι’ ὅλων ἕτερα τῆσ διαιρέσεωσ αἴτια;

πῶσ γὰρ οὐκ ἐπιστήμησ δεῖ, καὶ σχεδόν γε ἴσωσ τῆσ μεγίστησ; τίν’ οὖν αὖ νῦν προσεροῦμεν, ὦ Θεαίτητε, ταύτην; ἢ πρὸσ Διὸσ ἐλάθομεν εἰσ τὴν τῶν ἐλευθέρων ἐμπεσόντεσ ἐπιστήμην, καὶ κινδυνεύομεν ζητοῦντεσ τὸν σοφιστὴν πρότερον ἀνηυρηκέναι τὸν φιλόσοφον; πῶσ λέγεισ; τὸ κατὰ γένη διαιρεῖσθαι καὶ μήτε ταὐτὸν εἶδοσ ἕτερον ἡγήσασθαι μήτε ἕτερον ὂν ταὐτὸν μῶν οὐ τῆσ διαλεκτικῆσ φήσομεν ἐπιστήμησ εἶναι;

ναί, φήσομεν. οὐκοῦν ὅ γε τοῦτο δυνατὸσ δρᾶν μίαν ἰδέαν διὰ πολλῶν, ἑνὸσ ἑκάστου κειμένου χωρίσ, πάντῃ διατεταμένην ἱκανῶσ διαισθάνεται, καὶ πολλὰσ ἑτέρασ ἀλλήλων ὑπὸ μιᾶσ ἔξωθεν περιεχομένασ, καὶ μίαν αὖ δι’ ὅλων πολλῶν ἐν ἑνὶ συνημμένην, καὶ πολλὰσ χωρὶσ πάντῃ διωρισμένασ· τοῦτο δ’ ἔστιν, ᾗ τε κοινωνεῖν ἕκαστα δύναται καὶ ὅπῃ μή, διακρίνειν κατὰ γένοσ ἐπίστασθαι. παντάπασι μὲν οὖν.

ἀλλὰ μὴν τό γε διαλεκτικὸν οὐκ ἄλλῳ δώσεισ, ὡσ ἐγᾦμαι, πλὴν τῷ καθαρῶσ τε καὶ δικαίωσ φιλοσοφοῦντι. πῶσ γὰρ ἂν ἄλλῳ δοίη τισ; τὸν μὲν δὴ φιλόσοφον ἐν τοιούτῳ τινὶ τόπῳ καὶ νῦν καὶ ἔπειτα ἀνευρήσομεν ἐὰν ζητῶμεν, ἰδεῖν μὲν χαλεπὸν ἐναργῶσ καὶ τοῦτον, ἕτερον μὴν τρόπον ἥ τε τοῦ σοφιστοῦ χαλεπότησ ἥ τε τούτου. πῶσ;

ὁ μὲν ἀποδιδράσκων εἰσ τὴν τοῦ μὴ ὄντοσ σκοτεινότητα, τριβῇ προσαπτόμενοσ αὐτῆσ, διὰ τὸ σκοτεινὸν τοῦ τόπου κατανοῆσαι χαλεπόσ· ἦ γάρ; ἐοίκεν. ὁ δέ γε φιλόσοφοσ, τῇ τοῦ ὄντοσ ἀεὶ διὰ λογισμῶν προσκείμενοσ ἰδέᾳ, διὰ τὸ λαμπρὸν αὖ τῆσ χώρασ οὐδαμῶσ εὐπετὴσ ὀφθῆναι· τὰ γὰρ τῆσ τῶν πολλῶν ψυχῆσ ὄμματα καρτερεῖν πρὸσ τὸ θεῖον ἀφορῶντα ἀδύνατα. καὶ ταῦτα εἰκὸσ οὐχ ἧττον ἐκείνων οὕτωσ ἔχειν.

οὐκοῦν περὶ μὲν τούτου καὶ τάχα ἐπισκεψόμεθα σαφέστερον, ἂν ἔτι βουλομένοισ ἡμῖν ᾖ· περὶ δὲ τοῦ σοφιστοῦ που δῆλον ὡσ οὐκ ἀνετέον πρὶν ἂν ἱκανῶσ αὐτὸν θεασώμεθα. καλῶσ εἶπεσ. πᾶσι κεκοινωνηκέναι, τὸ δὴ μετὰ τοῦτο συνεπισπώμεθα τῷ λόγῳ τῇδε σκοποῦντεσ, μὴ περὶ πάντων τῶν εἰδῶν, ἵνα μὴ ταραττώμεθα ἐν πολλοῖσ, ἀλλὰ προελόμενοι τῶν μεγίστων λεγομένων ἄττα, πρῶτον μὲν ποῖα ἕκαστά ἐστιν, ἔπειτα κοινωνίασ ἀλλήλων πῶσ ἔχει δυνάμεωσ, ἵνα τό τε ὂν καὶ μὴ ὂν εἰ μὴ πάσῃ σαφηνείᾳ δυνάμεθα λαβεῖν, ἀλλ’ οὖν λόγου γε ἐνδεεῖσ μηδὲν γιγνώμεθα περὶ αὐτῶν, καθ’ ὅσον ὁ τρόποσ ἐνδέχεται τῆσ νῦν σκέψεωσ, ἐὰν ἄρα ἡμῖν πῃ παρεικάθῃ τὸ μὴ ὂν λέγουσιν ὡσ ἔστιν ὄντωσ μὴ ὂν ἀθῴοισ ἀπαλλάττειν.

οὐκοῦν χρή.

μέγιστα μὴν τῶν γενῶν ἃ νυνδὴ διῇμεν τό τε ὂν αὐτὸ καὶ στάσισ καὶ κίνησισ. πολύ γε. καὶ μὴν τώ γε δύο φαμὲν αὐτοῖν ἀμείκτω πρὸσ ἀλλήλω. σφόδρα γε. τὸ δέ γε ὂν μεικτὸν ἀμφοῖν· ἐστὸν γὰρ ἄμφω που. πῶσ δ’ οὔ; τρία δὴ γίγνεται ταῦτα. τί μήν; οὐκοῦν αὐτῶν ἕκαστον τοῖν μὲν δυοῖν ἕτερόν ἐστιν, αὐτὸ δ’ ἑαυτῷ ταὐτόν. οὕτωσ.

τί ποτ’ αὖ νῦν οὕτωσ εἰρήκαμεν τό τε ταὐτὸν καὶ θάτερον; πότερα δύο γένη τινὲ αὐτώ, τῶν μὲν τριῶν ἄλλω, συμμειγνυμένω μὴν ἐκείνοισ ἐξ ἀνάγκησ ἀεί, καὶ περὶ πέντε ἀλλ’ οὐ περὶ τριῶν ὡσ ὄντων αὐτῶν σκεπτέον, ἢ τό τε ταὐτὸν τοῦτο καὶ θάτερον ὡσ ἐκείνων τι προσαγορεύοντεσ λανθάνομεν ἡμᾶσ αὐτούσ; ἴσωσ.

ἀλλ’ οὔ τι μὴν κίνησίσ γε καὶ στάσισ οὔθ’ ἕτερον οὔτε ταὐτόν ἐστι. πῶσ; ὅτιπερ ἂν κοινῇ προσείπωμεν κίνησιν καὶ στάσιν, τοῦτο οὐδέτερον αὐτοῖν οἱο͂́ν τε εἶναι. τί δή; κίνησίσ τε στήσεται καὶ στάσισ αὖ κινηθήσεται· περὶ γὰρ ἀμφότερα θάτερον ὁποτερονοῦν γιγνόμενον αὐτοῖν ἀναγκάσει μεταβάλλειν αὖ θάτερον ἐπὶ τοὐναντίον τῆσ αὑτοῦ φύσεωσ, ἅτε μετασχὸν τοῦ ἐναντίου. κομιδῇ γε.

μετέχετον μὴν ἄμφω ταὐτοῦ καὶ θατέρου. ναί. μὴ τοίνυν λέγωμεν κίνησίν γ’ εἶναι ταὐτὸν ἢ θάτερον, μηδ’ αὖ στάσιν. μὴ γάρ. ἀλλ’ ἆρα τὸ ὂν καὶ τὸ ταὐτὸν ὡσ ἕν τι διανοητέον ἡμῖν; ἴσωσ. ἀλλ’ εἰ τὸ ὂν καὶ τὸ ταὐτὸν μηδὲν διάφορον σημαίνετον, κίνησιν αὖ πάλιν καὶ στάσιν ἀμφότερα εἶναι λέγοντεσ ἀμφότερα οὕτωσ αὐτὰ ταὐτὸν ὡσ ὄντα προσεροῦμεν. ἀλλὰ μὴν τοῦτό γε ἀδύνατον.

ἀδύνατον ἄρα ταὐτὸν καὶ τὸ ὂν ἓν εἶναι. σχεδόν. τέταρτον δὴ πρὸσ τοῖσ τρισὶν εἴδεσιν τὸ ταὐτὸν τιθῶμεν; πάνυ μὲν οὖν. τί δέ; τὸ θάτερον ἆρα ἡμῖν λεκτέον πέμπτον; ἢ τοῦτο καὶ τὸ ὂν ὡσ δύ’ ἄττα ὀνόματα ἐφ’ ἑνὶ γένει διανοεῖσθαι δεῖ; τάχ’ ἄν. ἀλλ’ οἶμαί σε συγχωρεῖν τῶν ὄντων τὰ μὲν αὐτὰ καθ’ αὑτά, τὰ δὲ πρὸσ ἄλλα ἀεὶ λέγεσθαι. τί δ’ οὔ; τὸ δέ γ’ ἕτερον ἀεὶ πρὸσ ἕτερον·

ἦ γάρ; οὕτωσ. οὐκ ἄν, εἴ γε τὸ ὂν καὶ τὸ θάτερον μὴ πάμπολυ διεφερέτην· ἀλλ’ εἴπερ θάτερον ἀμφοῖν μετεῖχε τοῖν εἰδοῖν ὥσπερ τὸ ὄν, ἦν ἄν ποτέ τι καὶ τῶν ἑτέρων ἕτερον οὐ πρὸσ ἕτερον· νῦν δὲ ἀτεχνῶσ ἡμῖν ὅτιπερ ἂν ἕτερον ᾖ, συμβέβηκεν ἐξ ἀνάγκησ ἑτέρου τοῦτο ὅπερ ἐστὶν εἶναι. λέγεισ καθάπερ ἔχει. πέμπτον δὴ τὴν θατέρου φύσιν λεκτέον ἐν τοῖσ εἴδεσιν οὖσαν, ἐν οἷσ προαιρούμεθα. ναί.

καὶ διὰ πάντων γε αὐτὴν αὐτῶν φήσομεν εἶναι διεληλυθυῖαν· ἓν ἕκαστον γὰρ ἕτερον εἶναι τῶν ἄλλων οὐ διὰ τὴν αὑτοῦ φύσιν, ἀλλὰ διὰ τὸ μετέχειν τῆσ ἰδέασ τῆσ θατέρου. κομιδῇ μὲν οὖν. ὧδε δὴ λέγωμεν ἐπὶ τῶν πέντε καθ’ ἓν ἀναλαμβάνοντεσ. πῶσ; πρῶτον μὲν κίνησιν, ὡσ ἔστι παντάπασιν ἕτερον στάσεωσ. ἢ πῶσ λέγομεν; οὕτωσ. οὐ στάσισ ἄρ’ ἐστίν. οὐδαμῶσ. ἔστι δέ γε διὰ τὸ μετέχειν τοῦ ὄντοσ.

ἔστιν. αὖθισ δὴ πάλιν ἡ κίνησισ ἕτερον ταὐτοῦ ἐστιν. σχεδόν. οὐ ταὐτὸν ἄρα ἐστίν. οὐ γὰρ οὖν. ἀλλὰ μὴν αὕτη γ’ ἦν ταὐτὸν διὰ τὸ μετέχειν αὖ πάντ’ αὐτοῦ. καὶ μάλα. τὴν κίνησιν δὴ ταὐτόν τ’ εἶναι καὶ μὴ ταὐτὸν ὁμολογητέον καὶ οὐ δυσχεραντέον. οὐ γὰρ ὅταν εἴπωμεν αὐτὴν ταὐτὸν καὶ μὴ ταὐτόν, ὁμοίωσ εἰρήκαμεν, ἀλλ’ ὁπόταν μὲν ταὐτόν, διὰ τὴν μέθεξιν ταὐτοῦ πρὸσ ἑαυτὴν οὕτω λέγομεν, ὅταν δὲ μὴ ταὐτόν, διὰ τὴν κοινωνίαν αὖ θατέρου, δι’ ἣν ἀποχωριζομένη ταὐτοῦ γέγονεν οὐκ ἐκεῖνο ἀλλ’ ἕτερον, ὥστε ὀρθῶσ αὖ λέγεται πάλιν οὐ ταὐτόν. πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν κἂν εἴ πῃ μετελάμβανεν αὐτὴ κίνησισ στάσεωσ, οὐδὲν ἂν ἄτοπον ἦν στάσιμον αὐτὴν προσαγορεύειν; ὀρθότατά γε, εἴπερ τῶν γενῶν συγχωρησόμεθα τὰ μὲν ἀλλήλοισ ἐθέλειν μείγνυσθαι, τὰ δὲ μή.

καὶ μὴν ἐπί γε τὴν τούτου πρότερον ἀπόδειξιν ἢ τῶν νῦν ἀφικόμεθα, ἐλέγχοντεσ ὡσ ἔστι κατὰ φύσιν ταύτῃ.

πῶσ γὰρ οὔ; λέγωμεν δὴ πάλιν· ἡ κίνησίσ ἐστιν ἕτερον τοῦ ἑτέρου, καθάπερ ταὐτοῦ τε ἦν ἄλλο καὶ τῆσ στάσεωσ; ἀναγκαῖον. οὐχ ἕτερον ἄρ’ ἐστί πῃ καὶ ἕτερον κατὰ τὸν νυνδὴ λόγον. ἀληθῆ. τί οὖν δὴ τὸ μετὰ τοῦτο; ἆρ’ αὖ τῶν μὲν τριῶν ἕτερον αὐτὴν φήσομεν εἶναι, τοῦ δὲ τετάρτου μὴ φῶμεν, ὁμολογήσαντεσ αὐτὰ εἶναι πέντε, περὶ ὧν καὶ ἐν οἷσ προυθέμεθα σκοπεῖν; καὶ πῶσ;

ἀδύνατον γὰρ συγχωρεῖν ἐλάττω τὸν ἀριθμὸν τοῦ νυνδὴ φανέντοσ. ἀδεῶσ ἄρα τὴν κίνησιν ἕτερον εἶναι τοῦ ὄντοσ διαμαχόμενοι λέγωμεν; ἀδεέστατα μὲν οὖν. οὐκοῦν δὴ σαφῶσ ἡ κίνησισ ὄντωσ οὐκ ὄν ἐστι καὶ ὄν, ἐπείπερ τοῦ ὄντοσ μετέχει; σαφέστατά γε. ἔστιν ἄρα ἐξ ἀνάγκησ τὸ μὴ ὂν ἐπί τε κινήσεωσ εἶναι καὶ κατὰ πάντα τὰ γένη· κατὰ πάντα γὰρ ἡ θατέρου φύσισ ἕτερον ἀπεργαζομένη τοῦ ὄντοσ ἕκαστον οὐκ ὂν ποιεῖ, καὶ σύμπαντα δὴ κατὰ ταὐτὰ οὕτωσ οὐκ ὄντα ὀρθῶσ ἐροῦμεν, καὶ πάλιν, ὅτι μετέχει τοῦ ὄντοσ, εἶναί τε καὶ ὄντα. κινδυνεύει.

περὶ ἕκαστον ἄρα τῶν εἰδῶν πολὺ μέν ἐστι τὸ ὄν, ἄπειρον δὲ πλήθει τὸ μὴ ὄν. ἐοίκεν. οὐκοῦν καὶ τὸ ὂν αὐτὸ τῶν ἄλλων ἕτερον εἶναι λεκτέον.

ἀνάγκη. καὶ τὸ ὂν ἄρ’ ἡμῖν, ὅσαπέρ ἐστι τὰ ἄλλα, κατὰ τοσαῦτα οὐκ ἔστιν· ἐκεῖνα γὰρ οὐκ ὂν ἓν μὲν αὐτό ἐστιν, ἀπέραντα δὲ τὸν ἀριθμὸν τἆλλα οὐκ ἔστιν αὖ. σχεδὸν οὕτωσ. οὐκοῦν δὴ καὶ ταῦτα οὐ δυσχεραντέον, ἐπείπερ ἔχει κοινωνίαν ἀλλήλοισ ἡ τῶν γενῶν φύσισ. εἰ δέ τισ ταῦτα μὴ συγχωρεῖ, πείσασ ἡμῶν τοὺσ ἔμπροσθεν λόγουσ οὕτω πειθέτω τὰ μετὰ ταῦτα. δικαιότατα εἴρηκασ. ἴδωμεν δὴ καὶ τόδε.

τὸ ποῖον; ὁπόταν τὸ μὴ ὂν λέγωμεν, ὡσ ἐοίκεν, οὐκ ἐναντίον τι λέγομεν τοῦ ὄντοσ ἀλλ’ ἕτερον μόνον. πῶσ; οἱο͂ν ὅταν εἴπωμέν τι μὴ μέγα, τότε μᾶλλόν τί σοι φαινόμεθα τὸ σμικρὸν ἢ τὸ ἴσον δηλοῦν τῷ ῥήματι; καὶ πῶσ; οὐκ ἄρ’, ἐναντίον ὅταν ἀπόφασισ λέγηται σημαίνειν, συγχωρησόμεθα, τοσοῦτον δὲ μόνον, ὅτι τῶν ἄλλων τὶ μηνύει τὸ μὴ καὶ τὸ οὒ προτιθέμενα τῶν ἐπιόντων ὀνομάτων, μᾶλλον δὲ τῶν πραγμάτων περὶ ἅττ’ ἂν κέηται τὰ ἐπιφθεγγόμενα ὕστερον τῆσ ἀποφάσεωσ ὀνόματα. παντάπασι μὲν οὖν.

τόδε δὲ διανοηθῶμεν, εἰ καὶ σοὶ συνδοκεῖ. τὸ ποῖον; ἡ θατέρου μοι φύσισ φαίνεται κατακεκερματίσθαι καθάπερ ἐπιστήμη. πῶσ; μία μέν ἐστί που καὶ ἐκείνη, τὸ δ’ ἐπί τῳ γιγνόμενον μέροσ αὐτῆσ ἕκαστον ἀφορισθὲν ἐπωνυμίαν ἴσχει τινὰ ἑαυτῆσ ἰδίαν· διὸ πολλαὶ τέχναι τ’ εἰσὶ λεγόμεναι καὶ ἐπιστῆμαι.

πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν καὶ τὰ τῆσ θατέρου φύσεωσ μόρια μιᾶσ οὔσησ ταὐτὸν πέπονθε τοῦτο. τάχ’ ἄν· ἀλλ’ ὅπῃ δὴ λέγωμεν; ἔστι τῷ καλῷ τι θατέρου μόριον ἀντιτιθέμενον; ἔστιν. τοῦτ’ οὖν ἀνώνυμον ἐροῦμεν ἤ τιν’ ἔχον ἐπωνυμίαν; ἔχον· ὃ γὰρ μὴ καλὸν ἑκάστοτε φθεγγόμεθα, τοῦτο οὐκ ἄλλου τινὸσ ἕτερόν ἐστιν ἢ τῆσ τοῦ καλοῦ φύσεωσ. ἴθι νυν τόδε μοι λέγε. τὸ ποῖον;

ἄλλο τι τῶν ὄντων τινὸσ ἑνὸσ γένουσ ἀφορισθὲν καὶ πρόσ τι τῶν ὄντων αὖ πάλιν ἀντιτεθὲν οὕτω συμβέβηκεν εἶναι τὸ μὴ καλόν; οὕτωσ. ὄντοσ δὴ πρὸσ ὂν ἀντίθεσισ, ὡσ ἐοίκ’, εἶναί τισ συμβαίνει τὸ μὴ καλόν. ὀρθότατα. τί οὖν; κατὰ τοῦτον τὸν λόγον ἆρα μᾶλλον μὲν τὸ καλὸν ἡμῖν ἐστι τῶν ὄντων, ἧττον δὲ τὸ μὴ καλόν; οὐδέν. ὁμοίωσ ἄρα τὸ μὴ μέγα καὶ τὸ μέγα αὐτὸ εἶναι λεκτέον;

ὁμοίωσ. οὐκοῦν καὶ τὸ μὴ δίκαιον τῷ δικαίῳ κατὰ ταὐτὰ θετέον πρὸσ τὸ μηδέν τι μᾶλλον εἶναι θάτερον θατέρου; τί μήν; καὶ τἆλλα δὴ ταύτῃ λέξομεν, ἐπείπερ ἡ θατέρου φύσισ ἐφάνη τῶν ὄντων οὖσα, ἐκείνησ δὲ οὔσησ ἀνάγκη δὴ καὶ τὰ μόρια αὐτῆσ μηδενὸσ ἧττον ὄντα τιθέναι. πῶσ γὰρ οὔ; οὐκοῦν, ὡσ ἐοίκεν, ἡ τῆσ θατέρου μορίου φύσεωσ καὶ τῆσ τοῦ ὄντοσ πρὸσ ἄλληλα ἀντικειμένων ἀντίθεσισ οὐδὲν ἧττον, εἰ θέμισ εἰπεῖν, αὐτοῦ τοῦ ὄντοσ οὐσία ἐστίν, οὐκ ἐναντίον ἐκείνῳ σημαίνουσα ἀλλὰ τοσοῦτον μόνον, ἕτερον ἐκείνου. σαφέστατά γε.

τίν’ οὖν αὐτὴν προσείπωμεν; δῆλον ὅτι τὸ μὴ ὄν, ὃ διὰ τὸν σοφιστὴν ἐζητοῦμεν, αὐτό ἐστι τοῦτο. πότερον οὖν, ὥσπερ εἶπεσ, ἔστιν οὐδενὸσ τῶν ἄλλων οὐσίασ ἐλλειπόμενον, καὶ δεῖ θαρροῦντα ἤδη λέγειν ὅτι τὸ μὴ ὂν βεβαίωσ ἐστὶ τὴν αὑτοῦ φύσιν ἔχον, ὥσπερ τὸ μέγα ἦν μέγα καὶ τὸ καλὸν ἦν καλὸν καὶ τὸ μὴ μέγα <μὴ μέγα> καὶ τὸ μὴ καλὸν <μὴ καλόν>, οὕτω δὲ καὶ τὸ μὴ ὂν κατὰ ταὐτὸν ἦν τε καὶ ἔστι μὴ ὄν, ἐνάριθμον τῶν πολλῶν ὄντων εἶδοσ ἕν; ἤ τινα ἔτι πρὸσ αὐτό, ὦ Θεαίτητε, ἀπιστίαν ἔχομεν;

οὐδεμίαν. οἶσθ’ οὖν ὅτι Παρμενίδῃ μακροτέρωσ τῆσ ἀπορρήσεωσ ἠπιστήκαμεν; τί δή; πλεῖον ἢ ’κεῖνοσ ἀπεῖπε σκοπεῖν, ἡμεῖσ εἰσ τὸ πρόσθεν ἔτι ζητήσαντεσ ἀπεδείξαμεν αὐτῷ. πῶσ; ὅτι ὁ μέν πού φησιν ‐ οὐ γὰρ μήποτε τοῦτο δαμῇ, εἶναι μὴ ἐόντα,ἀλλὰ σὺ τῆσδ’ ἀφ’ ὁδοῦ διζήσιοσ εἶργε νόημα.

λέγει γὰρ οὖν οὕτωσ. ἡμεῖσ δέ γε οὐ μόνον τὰ μὴ ὄντα ὡσ ἔστιν ἀπεδείξαμεν, ἀλλὰ καὶ τὸ εἶδοσ ὃ τυγχάνει ὂν τοῦ μὴ ὄντοσ ἀπεφηνάμεθα· τὴν γὰρ θατέρου φύσιν ἀποδείξαντεσ οὖσάν τε καὶ κατακεκερματισμένην ἐπὶ πάντα τὰ ὄντα πρὸσ ἄλληλα, τὸ πρὸσ τὸ ὂν ἕκαστον μόριον αὐτῆσ ἀντιτιθέμενον ἐτολμήσαμεν εἰπεῖν ὡσ αὐτὸ τοῦτό ἐστιν ὄντωσ τὸ μὴ ὄν. καὶ παντάπασί γε, ὦ ξένε, ἀληθέστατά μοι δοκοῦμεν εἰρηκέναι. μὴ τοίνυν ἡμᾶσ εἴπῃ τισ ὅτι τοὐναντίον τοῦ ὄντοσ τὸ μὴ ὂν ἀποφαινόμενοι τολμῶμεν λέγειν ὡσ ἔστιν.

ἡμεῖσ γὰρ περὶ μὲν ἐναντίου τινὸσ αὐτῷ χαίρειν πάλαι λέγομεν, εἴτ’ ἔστιν εἴτε μή, λόγον ἔχον ἢ καὶ παντάπασιν ἄλογον· ὃ δὲ νῦν εἰρήκαμεν εἶναι τὸ μὴ ὄν, ἢ πεισάτω τισ ὡσ οὐ καλῶσ λέγομεν ἐλέγξασ, ἢ μέχριπερ ἂν ἀδυνατῇ, λεκτέον καὶ ἐκείνῳ καθάπερ ἡμεῖσ λέγομεν, ὅτι συμμείγνυταί τε ἀλλήλοισ τὰ γένη καὶ τό τε ὂν καὶ θάτερον διὰ πάντων καὶ δι’ ἀλλήλων διεληλυθότε τὸ μὲν ἕτερον μετασχὸν τοῦ ὄντοσ ἔστι μὲν διὰ ταύτην τὴν μέθεξιν, οὐ μὴν ἐκεῖνό γε οὗ μετέσχεν ἀλλ’ ἕτερον, ἕτερον δὲ τοῦ ὄντοσ ὂν ἔστι σαφέστατα ἐξ ἀνάγκησ εἶναι μὴ ὄν·

τὸ δὲ ὂν αὖ θατέρου μετειληφὸσ ἕτερον τῶν ἄλλων ἂν εἰή γενῶν, ἕτερον δ’ ἐκείνων ἁπάντων ὂν οὐκ ἔστιν ἕκαστον αὐτῶν οὐδὲ σύμπαντα τὰ ἄλλα πλὴν αὐτό, ὥστε τὸ ὂν ἀναμφισβητήτωσ αὖ μυρία ἐπὶ μυρίοισ οὐκ ἔστι, καὶ τἆλλα δὴ καθ’ ἕκαστον οὕτω καὶ σύμπαντα πολλαχῇ μὲν ἔστι, πολλαχῇ δ’ οὐκ ἔστιν.

ἀληθῆ. καὶ ταύταισ δὴ ταῖσ ἐναντιώσεσιν εἴτε ἀπιστεῖ τισ, σκεπτέον αὐτῷ καὶ λεκτέον βέλτιόν τι τῶν νῦν εἰρημένων· εἴτε ὥσ τι χαλεπὸν κατανενοηκὼσ χαίρει τοτὲ μὲν ἐπὶ θάτερα τοτὲ δ’ ἐπὶ θάτερα τοὺσ λόγουσ ἕλκων, οὐκ ἄξια πολλῆσ σπουδῆσ ἐσπούδακεν, ὡσ οἱ νῦν λόγοι φασί.

τοῦτο μὲν γὰρ οὔτε τι κομψὸν οὔτε χαλεπὸν εὑρεῖν, ἐκεῖνο δ’ ἤδη καὶ χαλεπὸν ἅμα καὶ καλόν. τὸ ποῖον; ὃ καὶ πρόσθεν εἴρηται, τὸ ταῦτα ἐάσαντα ὡσ δυνατὰ τοῖσ λεγομένοισ οἱο͂́ν τ’ εἶναι καθ’ ἕκαστον ἐλέγχοντα ἐπακολουθεῖν, ὅταν τέ τισ ἕτερον ὄν πῃ ταὐτὸν εἶναι φῇ καὶ ὅταν ταὐτὸν ὂν ἕτερον, ἐκείνῃ καὶ κατ’ ἐκεῖνο ὅ φησι τούτων πεπονθέναι πότερον. τὸ δὲ ταὐτὸν ἕτερον ἀποφαίνειν ἁμῇ γέ πῃ καὶ τὸ θάτερον ταὐτὸν καὶ τὸ μέγα σμικρὸν καὶ τὸ ὅμοιον ἀνόμοιον, καὶ χαίρειν οὕτω τἀναντία ἀεὶ προφέροντα ἐν τοῖσ λόγοισ, οὔτε τισ ἔλεγχοσ οὗτοσ ἀληθινὸσ ἄρτι τε τῶν ὄντων τινὸσ ἐφαπτομένου δῆλοσ νεογενὴσ ὤν.

κομιδῇ μὲν οὖν. καὶ γάρ, ὠγαθέ, τό γε πᾶν ἀπὸ παντὸσ ἐπιχειρεῖν ἀποχωρίζειν ἄλλωσ τε οὐκ ἐμμελὲσ καὶ δὴ καὶ παντάπασιν ἀμούσου τινὸσ καὶ ἀφιλοσόφου. τί δή;

τελεωτάτη πάντων λόγων ἐστὶν ἀφάνισισ τὸ διαλύειν ἕκαστον ἀπὸ πάντων· διὰ γὰρ τὴν ἀλλήλων τῶν εἰδῶν συμπλοκὴν ὁ λόγοσ γέγονεν ἡμῖν. ἀληθῆ. σκόπει τοίνυν ὡσ ἐν καιρῷ νυνδὴ τοῖσ τοιούτοισ διεμαχόμεθα καὶ προσηναγκάζομεν ἐᾶν ἕτερον ἑτέρῳ μείγνυσθαι.

πρὸσ δὴ τί; πρὸσ τὸ τὸν λόγον ἡμῖν τῶν ὄντων ἕν τι γενῶν εἶναι. τούτου γὰρ στερηθέντεσ, τὸ μὲν μέγιστον, φιλοσοφίασ ἂν στερηθεῖμεν· ἔτι δ’ ἐν τῷ παρόντι δεῖ λόγον ἡμᾶσ διομολογήσασθαι τί ποτ’ ἔστιν, εἰ δὲ ἀφῃρέθημεν αὐτὸ μηδ’ εἶναι τὸ παράπαν, οὐδὲν ἂν ἔτι που λέγειν οἱοῖ́ τ’ ἦμεν. ἀφῃρέθημεν δ’ ἄν, εἰ συνεχωρήσαμεν μηδεμίαν εἶναι μεῖξιν μηδενὶ πρὸσ μηδέν.

ὀρθῶσ τοῦτό γε· λόγον δὲ δι’ ὅτι νῦν διομολογητέον οὐκ ἔμαθον. ἀλλ’ ἴσωσ τῇδ’ ἑπόμενοσ ῥᾷστ’ ἂν μάθοισ. πῇ; τὸ μὲν δὴ μὴ ὂν ἡμῖν ἕν τι τῶν ἄλλων γένοσ ὂν ἀνεφάνη, κατὰ πάντα τὰ ὄντα διεσπαρμένον. οὕτωσ. οὐκοῦν τὸ μετὰ τοῦτο σκεπτέον εἰ δόξῃ τε καὶ λόγῳ μείγνυται. τί δή; μὴ μειγνυμένου μὲν αὐτοῦ τούτοισ ἀναγκαῖον ἀληθῆ πάντ’ εἶναι, μειγνυμένου δὲ δόξα τε ψευδὴσ γίγνεται καὶ λόγοσ·

τὸ γὰρ τὰ μὴ ὄντα δοξάζειν ἢ λέγειν, τοῦτ’ ἔστι που τὸ ψεῦδοσ ἐν διανοίᾳ τε καὶ λόγοισ γιγνόμενον. οὕτωσ. ὄντοσ δέ γε ψεύδουσ ἔστιν ἀπάτη. ναί. καὶ μὴν ἀπάτησ οὔσησ εἰδώλων τε καὶ εἰκόνων ἤδη καὶ φαντασίασ πάντα ἀνάγκη μεστὰ εἶναι. πῶσ γὰρ οὔ; τὸν δέ γε σοφιστὴν ἔφαμεν ἐν τούτῳ που τῷ τόπῳ καταπεφευγέναι μέν, ἔξαρνον δὲ γεγονέναι τὸ παράπαν μηδ’ εἶναι ψεῦδοσ· τὸ γὰρ μὴ ὂν οὔτε διανοεῖσθαί τινα οὔτε λέγειν·

οὐσίασ γὰρ οὐδὲν οὐδαμῇ τὸ μὴ ὂν μετέχειν. ἦν ταῦτα. νῦν δέ γε τοῦτο μὲν ἐφάνη μετέχον τοῦ ὄντοσ, ὥστε ταύτῃ μὲν ἴσωσ οὐκ ἂν μάχοιτο ἔτι· τάχα δ’ ἂν φαίη τῶν εἰδῶν τὰ μὲν μετέχειν τοῦ μὴ ὄντοσ, τὰ δ’ οὔ, καὶ λόγον δὴ καὶ δόξαν εἶναι τῶν οὐ μετεχόντων, ὥστε τὴν εἰδωλοποιικὴν καὶ φανταστικήν, ἐν ᾗ φαμεν αὐτὸν εἶναι, διαμάχοιτ’ ἂν πάλιν ὡσ παντάπασιν οὐκ ἔστιν, ἐπειδὴ δόξα καὶ λόγοσ οὐ κοινωνεῖ τοῦ μὴ ὄντοσ· ψεῦδοσ γὰρ τὸ παράπαν οὐκ εἶναι ταύτησ μὴ συνισταμένησ τῆσ κοινωνίασ.

διὰ ταῦτ’ οὖν λόγον πρῶτον καὶ δόξαν καὶ φαντασίαν διερευνητέον ὅτι ποτ’ ἔστιν, ἵνα φανέντων καὶ τὴν κοινωνίαν αὐτῶν τῷ μὴ ὄντι κατίδωμεν, κατιδόντεσ δὲ τὸ ψεῦδοσ ὂν ἀποδείξωμεν, ἀποδείξαντεσ δὲ τὸν σοφιστὴν εἰσ αὐτὸ ἐνδήσωμεν, εἴπερ ἔνοχόσ ἐστιν, ἢ καὶ ἀπολύσαντεσ ἐν ἄλλῳ γένει ζητῶμεν. κομιδῇ δέ γε, ὦ ξένε, ἐοίκεν ἀληθὲσ εἶναι τὸ περὶ τὸν σοφιστὴν κατ’ ἀρχὰσ λεχθέν, ὅτι δυσθήρευτον εἰή τὸ γένοσ.

φαίνεται γὰρ οὖν προβλημάτων γέμειν, ὧν ἐπειδάν τι προβάλῃ, τοῦτο πρότερον ἀναγκαῖον διαμάχεσθαι πρὶν ἐπ’ αὐτὸν ἐκεῖνον ἀφικέσθαι. νῦν γὰρ μόγισ μὲν τὸ μὴ ὂν ὡσ οὐκ ἔστι προβληθὲν διεπεράσαμεν, ἕτερον δὲ προβέβληται, καὶ δεῖ δὴ ψεῦδοσ ὡσ ἔστι καὶ περὶ λόγον καὶ περὶ δόξαν ἀποδεῖξαι, καὶ μετὰ τοῦτο ἴσωσ ἕτερον, καὶ ἔτ’ ἄλλο μετ’ ἐκεῖνο· καὶ πέρασ, ὡσ ἐοίκεν, οὐδὲν φανήσεταί ποτε.

θαρρεῖν, ὦ Θεαίτητε, χρὴ τὸν καὶ σμικρόν τι δυνάμενον εἰσ τὸ πρόσθεν ἀεὶ προϊέναι. τί γὰρ ὅ γ’ ἀθυμῶν ἐν τούτοισ δράσειεν ἂν ἐν ἄλλοισ, ἢ μηδὲν ἐν ἐκείνοισ ἀνύτων ἢ καὶ πάλιν εἰσ τοὔπισθεν ἀπωσθείσ; σχολῇ που, τὸ κατὰ τὴν παροιμίαν λεγόμενον, ὅ γε τοιοῦτοσ ἄν ποτε ἕλοι πόλιν. νῦν δ’ ἐπεί, ὠγαθέ, τοῦτο ὃ λέγεισ διαπεπέρανται, τό τοι μέγιστον ἡμῖν τεῖχοσ ᾑρημένον ἂν εἰή, τὰ δ’ ἄλλα ἤδη ῥᾴω καὶ σμικρότερα.

καλῶσ εἶπεσ. λόγον δὴ πρῶτον καὶ δόξαν, καθάπερ ἐρρήθη νυνδή, λάβωμεν, ἵνα ἐναργέστερον ἀπολογισώμεθα πότερον αὐτῶν ἅπτεται τὸ μὴ ὂν ἢ παντάπασιν ἀληθῆ μέν ἐστιν ἀμφότερα ταῦτα, ψεῦδοσ δὲ οὐδέποτε οὐδέτερον. ὀρθῶσ. φέρε δή, καθάπερ περὶ τῶν εἰδῶν καὶ τῶν γραμμάτων ἐλέγομεν, περὶ τῶν ὀνομάτων πάλιν ὡσαύτωσ ἐπισκεψώμεθα.

φαίνεται γάρ πῃ ταύτῃ τὸ νῦν ζητούμενον. τὸ ποῖον οὖν δὴ περὶ τῶν ὀνομάτων ὑπακουστέον; εἴτε πάντα ἀλλήλοισ συναρμόττει εἴτε μηδέν, εἴτε τὰ μὲν ἐθέλει, τὰ δὲ μή. δῆλον τοῦτό γε, ὅτι τὰ μὲν ἐθέλει, τὰ δ’ οὔ. τὸ τοιόνδε λέγεισ ἴσωσ, ὅτι τὰ μὲν ἐφεξῆσ λεγόμενα καὶ δηλοῦντά τι συναρμόττει, τὰ δὲ τῇ συνεχείᾳ μηδὲν σημαίνοντα ἀναρμοστεῖ. πῶσ τί τοῦτ’ εἶπασ; ὅπερ ᾠήθην ὑπολαβόντα σε προσομολογεῖν.

ἔστι γὰρ ἡμῖν που τῶν τῇ φωνῇ περὶ τὴν οὐσίαν δηλωμάτων διττὸν γένοσ. πῶσ; τὸ μὲν ὀνόματα, τὸ δὲ ῥήματα κληθέν.

εἰπὲ ἑκάτερον. τὸ μὲν ἐπὶ ταῖσ πράξεσιν ὂν δήλωμα ῥῆμά που λέγομεν. ναί. τὸ δέ γ’ ἐπ’ αὐτοῖσ τοῖσ ἐκείνασ πράττουσι σημεῖον τῆσ φωνῆσ ἐπιτεθὲν ὄνομα. κομιδῇ μὲν οὖν. οὐκοῦν ἐξ ὀνομάτων μὲν μόνων συνεχῶσ λεγομένων οὐκ ἔστι ποτὲ λόγοσ, οὐδ’ αὖ ῥημάτων χωρὶσ ὀνομάτων λεχθέντων. ταῦτ’ οὐκ ἔμαθον. δῆλον γὰρ ὡσ πρὸσ ἕτερόν τι βλέπων ἄρτι συνωμολόγεισ·

ἐπεὶ τοῦτ’ αὐτὸ ἐβουλόμην εἰπεῖν, ὅτι συνεχῶσ ὧδε λεγόμενα ταῦτα οὐκ ἔστι λόγοσ. πῶσ; οἱο͂ν "βαδίζει" "τρέχει" "καθεύδει," καὶ τἆλλα ὅσα πράξεισ σημαίνει ῥήματα, κἂν πάντα τισ ἐφεξῆσ αὔτ’ εἴπῃ, λόγον οὐδέν τι μᾶλλον ἀπεργάζεται. πῶσ γάρ; οὐκοῦν καὶ πάλιν ὅταν λέγηται "λέων" "ἔλαφοσ" "ἵπποσ," ὅσα τε ὀνόματα τῶν τὰσ πράξεισ αὖ πραττόντων ὠνομάσθη, καὶ κατὰ ταύτην δὴ τὴν συνέχειαν οὐδείσ πω συνέστη λόγοσ· οὐδεμίαν γὰρ οὔτε οὕτωσ οὔτ’ ἐκείνωσ πρᾶξιν οὐδ’ ἀπραξίαν οὐδὲ οὐσίαν ὄντοσ οὐδὲ μὴ ὄντοσ δηλοῖ τὰ φωνηθέντα, πρὶν ἄν τισ τοῖσ ὀνόμασι τὰ ῥήματα κεράσῃ.

τότε δ’ ἡρ́μοσέν τε καὶ λόγοσ ἐγένετο εὐθὺσ ἡ πρώτη συμπλοκή, σχεδὸν τῶν λόγων ὁ πρῶτόσ τε καὶ σμικρότατοσ. πῶσ ἄρ’ ὧδε λέγεισ; ὅταν εἴπῃ τισ· "ἄνθρωποσ μανθάνει," λόγον εἶναι φῂσ τοῦτον ἐλάχιστόν τε καὶ πρῶτον; ἔγωγε.

δηλοῖ γὰρ ἤδη που τότε περὶ τῶν ὄντων ἢ γιγνομένων ἢ γεγονότων ἢ μελλόντων, καὶ οὐκ ὀνομάζει μόνον ἀλλά τι περαίνει, συμπλέκων τὰ ῥήματα τοῖσ ὀνόμασι. διὸ λέγειν τε αὐτὸν ἀλλ’ οὐ μόνον ὀνομάζειν εἴπομεν, καὶ δὴ καὶ τῷ πλέγματι τούτῳ τὸ ὄνομα ἐφθεγξάμεθα λόγον. ὀρθῶσ. οὕτω δὴ καθάπερ τὰ πράγματα τὰ μὲν ἀλλήλοισ ἡρ́μοττεν, τὰ δ’ οὔ, καὶ περὶ τὰ τῆσ φωνῆσ αὖ σημεῖα τὰ μὲν οὐχ ἁρμόττει, τὰ δὲ ἁρμόττοντα αὐτῶν λόγον ἀπηργάσατο. παντάπασι μὲν οὖν.

ἔτι δὴ σμικρὸν τόδε. τὸ ποῖον; λόγον ἀναγκαῖον, ὅτανπερ ᾖ, τινὸσ εἶναι λόγον, μὴ δὲ τινὸσ ἀδύνατον. οὕτωσ. οὐκοῦν καὶ ποιόν τινα αὐτὸν εἶναι δεῖ; πῶσ δ’ οὔ; προσέχωμεν δὴ τὸν νοῦν ἡμῖν αὐτοῖσ. δεῖ γοῦν. λέξω τοίνυν σοι λόγον συνθεὶσ πρᾶγμα πράξει δι’ ὀνόματοσ καὶ ῥήματοσ· ὅτου δ’ ἂν ὁ λόγοσ ᾖ, σύ μοι φράζειν. ταῦτ’ ἔσται κατὰ δύναμιν.

"Θεαίτητοσ κάθηται. " μῶν μὴ μακρὸσ ὁ λόγοσ; οὔκ, ἀλλὰ μέτριοσ. σὸν ἔργον δὴ φράζειν περὶ οὗ τ’ ἐστὶ καὶ ὅτου. δῆλον ὅτι περὶ ἐμοῦ τε καὶ ἐμόσ. τί δὲ ὅδ’ αὖ; ποῖοσ; "Θεαίτητοσ, ᾧ νῦν ἐγὼ διαλέγομαι, πέτεται. " καὶ τοῦτον οὐδ’ ἂν εἷσ ἄλλωσ εἴποι πλὴν ἐμόν τε καὶ περὶ ἐμοῦ. ποιὸν δέ γέ τινά φαμεν ἀναγκαῖον ἕκαστον εἶναι τῶν λόγων. ναί.

τούτων δὴ ποῖόν τινα ἑκάτερον φατέον εἶναι; τὸν μὲν ψευδῆ που, τὸν δὲ ἀληθῆ. λέγει δὲ αὐτῶν ὁ μὲν ἀληθὴσ τὰ ὄντα ὡσ ἔστιν περὶ σοῦ. τί μήν; ὁ δὲ δὴ ψευδὴσ ἕτερα τῶν ὄντων. ναί. τὰ μὴ ὄντ’ ἄρα ὡσ ὄντα λέγει. σχεδόν. ὄντων δέ γε ὄντα ἕτερα περὶ σοῦ. πολλὰ μὲν γὰρ ἔφαμεν ὄντα περὶ ἕκαστον εἶναί που, πολλὰ δὲ οὐκ ὄντα. κομιδῇ μὲν οὖν. ὃν ὕστερον δὴ λόγον εἴρηκα περὶ σοῦ, πρῶτον μέν, ἐξ ὧν ὡρισάμεθα τί ποτ’ ἔστι λόγοσ, ἀναγκαιότατον αὐτὸν ἕνα τῶν βραχυτάτων εἶναι.

νυνδὴ γοῦν ταύτῃ συνωμολογήσαμεν. ἔπειτα δέ γε τινόσ. οὕτωσ. εἰ δὲ μὴ ἔστιν σόσ, οὐκ ἄλλου γε οὐδενόσ. πῶσ γάρ; μηδενὸσ <δέ> γε ὢν οὐδ’ ἂν λόγοσ εἰή τὸ παράπαν· ἀπεφήναμεν γὰρ ὅτι τῶν ἀδυνάτων ἦν λόγον ὄντα μηδενὸσ εἶναι λόγον. ὀρθότατα. περὶ δὴ σοῦ λεγόμενα, <λεγόμενα> μέντοι θάτερα ὡσ τὰ αὐτὰ καὶ μὴ ὄντα ὡσ ὄντα, παντάπασιν ὡσ ἐοίκεν ἡ τοιαύτη σύνθεσισ ἔκ τε ῥημάτων γιγνομένη καὶ ὀνομάτων ὄντωσ τε καὶ ἀληθῶσ γίγνεσθαι λόγοσ ψευδήσ.

ἀληθέστατα μὲν οὖν. τί δὲ δή; διάνοιά τε καὶ δόξα καὶ φαντασία, μῶν οὐκ ἤδη δῆλον ὅτι ταῦτά γε ψευδῆ τε καὶ ἀληθῆ πάνθ’ ἡμῶν ἐν ταῖσ ψυχαῖσ ἐγγίγνεται; πῶσ; ὧδ’ εἴσῃ ῥᾷον, ἂν πρῶτον λάβῃσ αὐτὰ τί ποτ’ ἔστιν καὶ τί διαφέρουσιν ἕκαστα ἀλλήλων. δίδου μόνον.

οὐκοῦν διάνοια μὲν καὶ λόγοσ ταὐτόν· πλὴν ὁ μὲν ἐντὸσ τῆσ ψυχῆσ πρὸσ αὑτὴν διάλογοσ ἄνευ φωνῆσ γιγνόμενοσ τοῦτ’ αὐτὸ ἡμῖν ἐπωνομάσθη, διάνοια; πάνυ μὲν οὖν. τὸ δέ γ’ ἀπ’ ἐκείνησ ῥεῦμα διὰ τοῦ στόματοσ ἰὸν μετὰ φθόγγου κέκληται λόγοσ; ἀληθῆ. καὶ μὴν ἐν λόγοισ γε αὖ ἴσμεν ἐνὸν ‐ τὸ ποῖον; φάσιν τε καὶ ἀπόφασιν. ἴσμεν. ὅταν οὖν τοῦτο ἐν ψυχῇ κατὰ διάνοιαν ἐγγίγνηται μετὰ σιγῆσ, πλὴν δόξησ ἔχεισ ὅτι προσείπῃσ αὐτό;

καὶ πῶσ; τί δ’ ὅταν μὴ καθ’ αὑτὸ ἀλλὰ δι’ αἰσθήσεωσ παρῇ τινι, τὸ τοιοῦτον αὖ πάθοσ ἆρ’ οἱο͂́ν τε ὀρθῶσ εἰπεῖν ἕτερόν τι πλὴν φαντασίαν; οὐδέν. οὐκοῦν ἐπείπερ λόγοσ ἀληθὴσ ἦν καὶ ψευδήσ, τούτων δ’ ἐφάνη διάνοια μὲν αὐτῆσ πρὸσ ἑαυτὴν ψυχῆσ διάλογοσ, δόξα δὲ διανοίασ ἀποτελεύτησισ, "φαίνεται" δὲ ὃ λέγομεν σύμμειξισ αἰσθήσεωσ καὶ δόξησ, ἀνάγκη δὴ καὶ τούτων τῷ λόγῳ συγγενῶν ὄντων ψευδῆ τε αὐτῶν ἔνια καὶ ἐνίοτε εἶναι. πῶσ δ’ οὔ;

κατανοεῖσ οὖν ὅτι πρότερον ηὑρέθη ψευδὴσ δόξα καὶ λόγοσ ἢ κατὰ τὴν προσδοκίαν ἣν ἐφοβήθημεν ἄρτι, μὴ παντάπασιν ἀνήνυτον ἔργον ἐπιβαλλοίμεθα ζητοῦντεσ αὐτό; κατανοῶ. μὴ τοίνυν μηδ’ εἰσ τὰ λοιπὰ ἀθυμῶμεν. ἐπειδὴ γὰρ πέφανται ταῦτα, τῶν ἔμπροσθεν ἀναμνησθῶμεν κατ’ εἴδη διαιρέσεων. ποίων δή;

διειλόμεθα τῆσ εἰδωλοποιικῆσ εἴδη δύο, τὴν μὲν εἰκαστικήν, τὴν δὲ φανταστικήν. ναί. καὶ τὸν σοφιστὴν εἴπομεν ὡσ ἀποροῖμεν εἰσ ὁποτέραν θήσομεν. ἦν ταῦτα. καὶ τοῦθ’ ἡμῶν ἀπορουμένων ἔτι μείζων κατεχύθη σκοτοδινία, φανέντοσ τοῦ λόγου τοῦ πᾶσιν ἀμφισβητοῦντοσ ὡσ οὔτε εἰκὼν οὔτε εἴδωλον οὔτε φάντασμ’ εἰή τὸ παράπαν οὐδὲν διὰ τὸ μηδαμῶσ μηδέποτε μηδαμοῦ ψεῦδοσ εἶναι. λέγεισ ἀληθῆ.

νῦν δέ γ’ ἐπειδὴ πέφανται μὲν λόγοσ, πέφανται δ’ οὖσα δόξα ψευδήσ, ἐγχωρεῖ δὴ μιμήματα τῶν ὄντων εἶναι καὶ τέχνην ἐκ ταύτησ γίγνεσθαι τῆσ διαθέσεωσ ἀπατητικήν. ἐγχωρεῖ. καὶ μὴν ὅτι γ’ ἦν ὁ σοφιστὴσ τούτων πότερον, διωμολογημένον ἡμῖν ἐν τοῖσ πρόσθεν ἦν. ναί. προτεθὲν γένοσ, πορεύεσθαι κατὰ τοὐπὶ δεξιὰ ἀεὶ μέροσ τοῦ τμηθέντοσ, ἐχόμενοι τῆσ τοῦ σοφιστοῦ κοινωνίασ, ἑώσ ἂν αὐτοῦ τὰ κοινὰ πάντα περιελόντεσ, τὴν οἰκείαν λιπόντεσ φύσιν ἐπιδείξωμεν μάλιστα μὲν ἡμῖν αὐτοῖσ, ἔπειτα καὶ τοῖσ ἐγγυτάτω γένει τῆσ τοιαύτησ μεθόδου πεφυκόσιν.

ὀρθῶσ.

οὐκοῦν τότε μὲν ἠρχόμεθα ποιητικὴν καὶ κτητικὴν τέχνην διαιρούμενοι; ναί. καὶ τῆσ κτητικῆσ ἐν θηρευτικῇ καὶ ἀγωνίᾳ καὶ ἐμπορικῇ καί τισιν ἐν τοιούτοισ εἴδεσιν ἐφαντάζεθ’ ἡμῖν; πάνυ μὲν οὖν. νῦν δέ γ’ ἐπειδὴ μιμητικὴ περιείληφεν αὐτὸν τέχνη, δῆλον ὡσ αὐτὴν τὴν ποιητικὴν δίχα διαιρετέον πρώτην. ἡ γάρ που μίμησισ ποίησίσ τίσ ἐστιν, εἰδώλων μέντοι, φαμέν, ἀλλ’ οὐκ αὐτῶν ἑκάστων·

ἦ γάρ; παντάπασι μὲν οὖν. ποιητικῆσ δὴ πρῶτον δύ’ ἔστω μέρη. ποίω; τὸ μὲν θεῖον, τὸ δ’ ἀνθρώπινον. οὔπω μεμάθηκα. ποιητικήν, εἴπερ μεμνήμεθα τὰ κατ’ ἀρχὰσ λεχθέντα, πᾶσαν ἔφαμεν εἶναι δύναμιν ἥτισ ἂν αἰτία γίγνηται τοῖσ μὴ πρότερον οὖσιν ὕστερον γίγνεσθαι. μεμνήμεθα. ζῷα δὴ πάντα θνητά, καὶ δὴ καὶ φυτὰ ὅσα τ’ ἐπὶ γῆσ ἐκ σπερμάτων καὶ ῥιζῶν φύεται, καὶ ὅσα ἄψυχα ἐν γῇ συνίσταται σώματα τηκτὰ καὶ ἄτηκτα, μῶν ἄλλου τινὸσ ἢ θεοῦ δημιουργοῦντοσ φήσομεν ὕστερον γίγνεσθαι πρότερον οὐκ ὄντα;

ἢ τῷ τῶν πολλῶν δόγματι καὶ ῥήματι χρώμενοι ‐ ποίῳ τῳ; τὴν φύσιν αὐτὰ γεννᾶν ἀπό τινοσ αἰτίασ αὐτομάτησ καὶ ἄνευ διανοίασ φυούσησ, ἢ μετὰ λόγου τε καὶ ἐπιστήμησ θείασ ἀπὸ θεοῦ γιγνομένησ; ἐγὼ μὲν ἴσωσ διὰ τὴν ἡλικίαν πολλάκισ ἀμφότερα μεταδοξάζω·

νῦν μὴν βλέπων εἰσ σὲ καὶ ὑπολαμβάνων οἰέσθαί σε κατά γε θεὸν αὐτὰ γίγνεσθαι, ταύτῃ καὶ αὐτὸσ νενόμικα. καλῶσ γε, ὦ Θεαίτητε. καὶ εἰ μέν γέ σε ἡγούμεθα τῶν εἰσ τὸν ἔπειτ’ <ἂν> χρόνον ἄλλωσ πωσ δοξαζόντων εἶναι, νῦν ἂν τῷ λόγῳ μετὰ πειθοῦσ ἀναγκαίασ ἐπεχειροῦμεν ποιεῖν ὁμολογεῖν· ἐπειδὴ δέ σου καταμανθάνω τὴν φύσιν, ὅτι καὶ ἄνευ τῶν παρ’ ἡμῶν λόγων αὐτὴ πρόσεισιν ἐφ’ ἅπερ νῦν ἕλκεσθαι φῄσ, ἐάσω· χρόνοσ γὰρ ἐκ περιττοῦ γίγνοιτ’ ἄν.

ἀλλὰ θήσω τὰ μὲν φύσει λεγόμενα ποιεῖσθαι θείᾳ τέχνῃ, τὰ δ’ ἐκ τούτων ὑπ’ ἀνθρώπων συνιστάμενα ἀνθρωπίνῃ, καὶ κατὰ τοῦτον δὴ τὸν λόγον δύο ποιητικῆσ γένη, τὸ μὲν ἀνθρώπινον εἶναι, τὸ δὲ θεῖον. ὀρθῶσ. τέμνε δὴ δυοῖν οὔσαιν δίχα ἑκατέραν αὖθισ. πῶσ; οἱο͂ν τότε μὲν κατὰ πλάτοσ τέμνων τὴν ποιητικὴν πᾶσαν, νῦν δὲ αὖ κατὰ μῆκοσ.

τετμήσθω. τέτταρα μὴν αὐτῆσ οὕτω τὰ πάντα μέρη γίγνεται, δύο μὲν τὰ πρὸσ ἡμῶν, ἀνθρώπεια, δύο δ’ αὖ τὰ πρὸσ θεῶν, θεῖα. ναί. τὰ δέ γ’ ὡσ ἑτέρωσ αὖ διῃρημένα, μέροσ μὲν ἓν ἀφ’ ἑκατέρασ τῆσ μερίδοσ αὐτοποιητικόν, τὼ δ’ ὑπολοίπω σχεδὸν μάλιστ’ ἂν λεγοίσθην εἰδωλοποιικώ· καὶ κατὰ ταῦτα δὴ πάλιν ἡ ποιητικὴ διχῇ διαιρεῖται. λέγε ὅπῃ ἑκατέρα αὖθισ.

ἡμεῖσ μέν που καὶ τἆλλα ζῷα καὶ ἐξ ὧν τὰ πεφυκότ’ ἐστίν, πῦρ καὶ ὕδωρ καὶ τὰ τούτων ἀδελφά, θεοῦ γεννήματα πάντα ἴσμεν αὐτὰ ἀπειργασμένα ἕκαστα· ἢ πῶσ; οὕτωσ. τούτων δέ γε ἑκάστων εἴδωλα ἀλλ’ οὐκ αὐτὰ παρέπεται, δαιμονίᾳ καὶ ταῦτα μηχανῇ γεγονότα. ποῖα; τά τε ἐν τοῖσ ὕπνοισ καὶ ὅσα μεθ’ ἡμέραν φαντάσματα αὐτοφυῆ λέγεται, σκιὰ μὲν ὅταν ἐν τῷ πυρὶ σκότοσ ἐγγίγνηται, διπλοῦν δὲ ἡνίκ’ ἂν φῶσ οἰκεῖόν τε καὶ ἀλλότριον περὶ τὰ λαμπρὰ καὶ λεῖα εἰσ ἓν συνελθὸν τῆσ ἔμπροσθεν εἰωθυίασ ὄψεωσ ἐναντίαν αἴσθησιν παρέχον εἶδοσ ἀπεργάζηται. δύο γὰρ οὖν ἐστι ταῦτα θείασ ἔργα ποιήσεωσ, αὐτό τε καὶ τὸ παρακολουθοῦν εἴδωλον ἑκάστῳ.

τί δὲ τὴν ἡμετέραν τέχνην; ἆρ’ οὐκ αὐτὴν μὲν οἰκίαν οἰκοδομικῇ φήσομεν ποιεῖν, γραφικῇ δέ τιν’ ἑτέραν, οἱο͂ν ὄναρ ἀνθρώπινον ἐγρηγορόσιν ἀπειργασμένην; πάνυ μὲν οὖν.

οὐκοῦν καὶ τἆλλα οὕτω κατὰ δύο διττὰ ἔργα τῆσ ἡμετέρασ αὖ ποιητικῆσ πράξεωσ, τὸ μὲν αὐτό, φαμέν, αὐτουργική, τὸ δὲ εἴδωλον εἰδωλοποιική. νῦν μᾶλλον ἔμαθον, καὶ τίθημι δύο διχῇ ποιητικῆσ εἴδει· θείαν μὲν καὶ ἀνθρωπίνην κατὰ θάτερον τμῆμα, κατὰ δὲ θάτερον τὸ μὲν αὐτῶν ὄν, τὸ δὲ ὁμοιωμάτων τινῶν γέννημα. τῆσ τοίνυν εἰδωλουργικῆσ ἀναμνησθῶμεν ὅτι τὸ μὲν εἰκαστικόν, τὸ δὲ φανταστικὸν ἔμελλεν εἶναι γένοσ, εἰ τὸ ψεῦδοσ ὄντωσ ὂν ψεῦδοσ καὶ τῶν ὄντων ἕν τι φανείη πεφυκόσ. ἦν γὰρ οὖν. οὐκοῦν ἐφάνη τε καὶ διὰ ταῦτα δὴ καταριθμήσομεν αὐτὼ νῦν ἀναμφισβητήτωσ εἴδη δύο; ναί.

τὸ τοίνυν φανταστικὸν αὖθισ διορίζωμεν δίχα.

πῇ; τὸ μὲν δι’ ὀργάνων γιγνόμενον, τὸ δὲ αὐτοῦ παρέχοντοσ ἑαυτὸν ὄργανον τοῦ ποιοῦντοσ τὸ φάντασμα. πῶσ φῄσ; ὅταν οἶμαι τὸ σὸν σχῆμά τισ τῷ ἑαυτοῦ χρώμενοσ σώματι προσόμοιον ἢ φωνὴν φωνῇ φαίνεσθαι ποιῇ, μίμησισ τοῦτο τῆσ φανταστικῆσ μάλιστα κέκληταί που. ναί. μιμητικὸν δὴ τοῦτο αὐτῆσ προσειπόντεσ ἀπονειμώμεθα· τὸ δ’ ἄλλο πᾶν ἀφῶμεν μαλακισθέντεσ καὶ παρέντεσ ἑτέρῳ συναγαγεῖν τε εἰσ ἓν καὶ πρέπουσαν ἐπωνυμίαν ἀποδοῦναί τιν’ αὐτῷ. νενεμήσθω, τὸ δὲ μεθείσθω. καὶ μὴν καὶ τοῦτο ἔτι διπλοῦν, ὦ Θεαίτητε, ἄξιον ἡγεῖσθαι·

δι’ ἃ δέ, σκόπει. λέγε. τῶν μιμουμένων οἱ μὲν εἰδότεσ ὃ μιμοῦνται τοῦτο πράττουσιν, οἱ δ’ οὐκ εἰδότεσ. καίτοι τίνα μείζω διαίρεσιν ἀγνωσίασ τε καὶ γνώσεωσ θήσομεν; οὐδεμίαν. οὐκοῦν τό γε ἄρτι λεχθὲν εἰδότων ἦν μίμημα; τὸ γὰρ σὸν σχῆμα καὶ σὲ γιγνώσκων ἄν τισ μιμήσαιτο. πῶσ δ’ οὔ;

τί δὲ δικαιοσύνησ τὸ σχῆμα καὶ ὅλησ συλλήβδην ἀρετῆσ; ἆρ’ οὐκ ἀγνοοῦντεσ μέν, δοξάζοντεσ δέ πῃ, σφόδρα ἐπιχειροῦσιν πολλοὶ τὸ δοκοῦν σφίσιν τοῦτο ὡσ ἐνὸν αὐτοῖσ προθυμεῖσθαι φαίνεσθαι ποιεῖν, ὅτι μάλιστα ἔργοισ τε καὶ λόγοισ μιμούμενοι; καὶ πάνυ γε πολλοί. μῶν οὖν πάντεσ ἀποτυγχάνουσι τοῦ δοκεῖν εἶναι δίκαιοι μηδαμῶσ ὄντεσ; ἢ τούτου πᾶν τοὐναντίον; πᾶν. μιμητὴν δὴ τοῦτόν γε ἕτερον ἐκείνου λεκτέον οἶμαι, τὸν ἀγνοοῦντα τοῦ γιγνώσκοντοσ.

ναί. πόθεν οὖν ὄνομα ἑκατέρῳ τισ αὐτῶν λήψεται πρέπον; ἢ δῆλον δὴ χαλεπὸν ὄν, διότι τῆσ τῶν γενῶν κατ’ εἴδη διαιρέσεωσ παλαιά τισ, ὡσ ἐοίκεν, ἀργία τοῖσ ἔμπροσθεν καὶ ἀσύννουσ παρῆν, ὥστε μηδ’ ἐπιχειρεῖν μηδένα διαιρεῖσθαι· καθὸ δὴ τῶν ὀνομάτων ἀνάγκη μὴ σφόδρα εὐπορεῖν. ὅμωσ δέ, κἂν εἰ τολμηρότερον εἰρῆσθαι, διαγνώσεωσ ἕνεκα τὴν μὲν μετὰ δόξησ μίμησιν δοξομιμητικὴν προσείπωμεν, τὴν δὲ μετ’ ἐπιστήμησ ἱστορικήν τινα μίμησιν. ἔστω.

θατέρῳ τοίνυν χρηστέον· ὁ γὰρ σοφιστὴσ οὐκ ἐν τοῖσ εἰδόσιν ἦν ἀλλ’ ἐν τοῖσ μιμουμένοισ δή. καὶ μάλα. τὸν δοξομιμητὴν δὴ σκοπώμεθα ὥσπερ σίδηρον, εἴτε ὑγιὴσ εἴτε διπλόην ἔτ’ ἔχων τινά ἐστιν ἐν αὑτῷ. σκοπῶμεν. ἔχει τοίνυν καὶ μάλα συχνήν. ὁ μὲν γὰρ εὐήθησ αὐτῶν ἐστιν, οἰόμενοσ εἰδέναι ταῦτα ἃ δοξάζει· τὸ δὲ θατέρου σχῆμα διὰ τὴν ἐν τοῖσ λόγοισ κυλίνδησιν ἔχει πολλὴν ὑποψίαν καὶ φόβον ὡσ ἀγνοεῖ ταῦτα ἃ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ ὡσ εἰδὼσ ἐσχημάτισται.

πάνυ μὲν οὖν ἔστιν ἑκατέρου γένοσ ὧν εἴρηκασ. οὐκοῦν τὸν μὲν ἁπλοῦν μιμητήν τινα, τὸν δὲ εἰρωνικὸν μιμητὴν θήσομεν; εἰκὸσ γοῦν. τούτου δ’ αὖ τὸ γένοσ ἓν ἢ δύο φῶμεν; ὁρ́α σύ. σκοπῶ, καί μοι διττὼ καταφαίνεσθόν τινε·

τὸν μὲν δημοσίᾳ τε καὶ μακροῖσ λόγοισ πρὸσ πλήθη δυνατὸν εἰρωνεύεσθαι καθορῶ, τὸν δὲ ἰδίᾳ τε καὶ βραχέσι λόγοισ ἀναγκάζοντα τὸν προσδιαλεγόμενον ἐναντιολογεῖν αὐτὸν αὑτῷ. λέγεισ ὀρθότατα. τίνα οὖν ἀποφαινώμεθα τὸν μακρολογώτερον εἶναι; πότερα πολιτικὸν ἢ δημολογικόν; δημολογικόν. τί δὲ τὸν ἕτερον ἐροῦμεν; σοφὸν ἢ σοφιστικόν; τὸ μέν που σοφὸν ἀδύνατον, ἐπείπερ οὐκ εἰδότα αὐτὸν ἔθεμεν· μιμητὴσ δ’ ὢν τοῦ σοφοῦ δῆλον ὅτι παρωνύμιον αὐτοῦ τι λήψεται, καὶ σχεδὸν ἤδη μεμάθηκα ὅτι τοῦτον δεῖ προσειπεῖν ἀληθῶσ αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν παντάπασιν ὄντωσ σοφιστήν.

οὐκοῦν συνδήσομεν αὐτοῦ, καθάπερ ἔμπροσθεν, τοὔνομα συμπλέξαντεσ ἀπὸ τελευτῆσ ἐπ’ ἀρχήν; πάνυ μὲν οὖν. εἰδωλοποιικῆσ οὐ θεῖον ἀλλ’ ἀνθρωπικὸν τῆσ ποιήσεωσ ἀφωρισμένον ἐν λόγοισ τὸ θαυματοποιικὸν μόριον, "ταύτησ τῆσ γενεᾶσ τε καὶ αἵματοσ" ὃσ ἂν φῇ τὸν ὄντωσ σοφιστὴν εἶναι, τἀληθέστατα, ὡσ ἐοίκεν, ἐρεῖ.

παντάπασι μὲν οὖν.

상위

Plato (플라톤)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION