헬라어 문장 검색 - ΠλατόΞρατψλύ1́

(플라톤, Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman, Κρατύλος)

βούλει οὖν καὶ Σωκράτει τῷδε ἀνακοινωσώμεθα τὸν λόγον; εἴ σοι δοκεῖ. Κρατύλοσ φησὶν ὅδε, ὦ Σώκρατεσ, ὀνόματοσ ὀρθότητα εἶναι ἑκάστῳ τῶν ὄντων φύσει πεφυκυῖαν, καὶ οὐ τοῦτο εἶναι ὄνομα ὃ ἄν τινεσ συνθέμενοι καλεῖν καλῶσι, τῆσ αὑτῶν φωνῆσ μόριον ἐπιφθεγγόμενοι, ἀλλὰ ὀρθότητά τινα τῶν ὀνομάτων πεφυκέναι καὶ Ἕλλησι καὶ βαρβάροισ τὴν αὐτὴν ἅπασιν. ἐρωτῶ οὖν αὐτὸν ἐγὼ εἰ αὐτῷ Κρατύλοσ τῇ ἀληθείᾳ ὄνομα ἐστὶν ἢ οὔ·

ὁ δὲ ὁμολογεῖ. "τί δὲ Σωκράτει; ἔφην. "Σωκράτησ," ἦ δ’ ὅσ. "οὐκοῦν καὶ τοῖσ ἄλλοισ ἀνθρώποισ πᾶσιν, ὅπερ καλοῦμεν ὄνομα ἕκαστον, τοῦτό ἐστιν ἑκάστῳ ὄνομα; ὁ δέ, "οὔκουν σοί γε," ἦ δ’ ὅσ, "ὄνομα Ἑρμογένησ, οὐδὲ ἂν πάντεσ καλῶσιν ἄνθρωποι. " καὶ ἐμοῦ ἐρωτῶντοσ καὶ προθυμουμένου εἰδέναι ὅτι ποτὲ λέγει, οὔτε ἀποσαφεῖ οὐδὲν εἰρωνεύεταί τε πρόσ με, προσποιούμενόσ τι αὐτὸσ ἐν ἑαυτῷ διανοεῖσθαι ὡσ εἰδὼσ περὶ αὐτοῦ, ὃ εἰ βούλοιτο σαφῶσ εἰπεῖν, ποιήσειεν ἂν καὶ ἐμὲ ὁμολογεῖν καὶ λέγειν ἅπερ αὐτὸσ λέγει. εἰ οὖν πῃ ἔχεισ συμβαλεῖν τὴν Κρατύλου μαντείαν, ἡδέωσ ἂν ἀκούσαιμι·

μᾶλλον δὲ αὐτῷ σοι ὅπῃ δοκεῖ ἔχειν περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ ἔτι ἂν ἥδιον πυθοίμην, εἴ σοι βουλομένῳ ἐστίν. ὦ παῖ Ἱππονίκου Ἑρμόγενεσ, παλαιὰ παροιμία ὅτι χαλεπὰ τὰ καλά ἐστιν ὅπῃ ἔχει μαθεῖν· καὶ δὴ καὶ τὸ περὶ τῶν ὀνομάτων οὐ σμικρὸν τυγχάνει ὂν μάθημα.

εἰ μὲν οὖν ἐγὼ ἤδη ἠκηκόη παρὰ Προδίκου τὴν πεντηκοντάδραχμον ἐπίδειξιν, ἣν ἀκούσαντι ὑπάρχει περὶ τοῦτο πεπαιδεῦσθαι, ὥσ φησιν ἐκεῖνοσ, οὐδὲν ἂν ἐκώλυέν σε αὐτίκα μάλα εἰδέναι τὴν ἀλήθειαν περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ· νῦν δὲ οὐκ ἀκήκοα, ἀλλὰ τὴν δραχμιαίαν. οὔκουν οἶδα πῇ ποτε τὸ ἀληθὲσ ἔχει περὶ τῶν τοιούτων·

συζητεῖν μέντοι ἕτοιμόσ εἰμι καὶ σοὶ καὶ Κρατύλῳ κοινῇ. ὅτι δὲ οὔ φησί σοι Ἑρμογένη ὄνομα εἶναι τῇ ἀληθείᾳ, ὥσπερ ὑποπτεύω αὐτὸν σκώπτειν· οἰέται γὰρ ἴσωσ σε χρημάτων ἐφιέμενον κτήσεωσ ἀποτυγχάνειν ἑκάστοτε. ἀλλ’, ὃ νυνδὴ ἔλεγον, εἰδέναι μὲν τὰ τοιαῦτα χαλεπόν, εἰσ τὸ κοινὸν δὲ καταθέντασ χρὴ σκοπεῖν εἴτε ὡσ σὺ λέγεισ ἔχει εἴτε ὡσ Κρατύλοσ. καὶ μὴν ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ, πολλάκισ δὴ καὶ τούτῳ διαλεχθεὶσ καὶ ἄλλοισ πολλοῖσ, οὐ δύναμαι πεισθῆναι ὡσ ἄλλη τισ ὀρθότησ ὀνόματοσ ἢ συνθήκη καὶ ὁμολογία. ἐμοὶ γὰρ δοκεῖ ὅτι ἄν τίσ τῳ θῆται ὄνομα, τοῦτο εἶναι τὸ ὀρθόν· καὶ ἂν αὖθίσ γε ἕτερον μεταθῆται, ἐκεῖνο δὲ μηκέτι καλῇ, οὐδὲν ἧττον τὸ ὕστερον ὀρθῶσ ἔχειν τοῦ προτέρου, ὥσπερ τοῖσ οἰκέταισ ἡμεῖσ μετατιθέμεθα οὐδὲν ἧττον τοῦτ’ εἶναι ὀρθὸν τὸ μετατεθὲν τοῦ πρότερον κειμένου·

οὐ γὰρ φύσει ἑκάστῳ πεφυκέναι ὄνομα οὐδὲν οὐδενί, ἀλλὰ νόμῳ καὶ ἔθει τῶν ἐθισάντων τε καὶ καλούντων. ἔχει, ἕτοιμοσ ἔγωγε καὶ μανθάνειν καὶ ἀκούειν οὐ μόνον παρὰ Κρατύλου, ἀλλὰ καὶ παρ’ ἄλλου ὁτουοῦν.

ἴσωσ μέντοι τὶ λέγεισ, ὦ Ἑρμόγενεσ·

οὕτω λέγεισ; σκεψώμεθα δέ. ὃ ἂν φῂσ καλῇ τισ ἕκαστον, τοῦθ’ ἑκάστῳ ὄνομα; ἔμοιγε δοκεῖ. καὶ ἐὰν ἰδιώτησ καλῇ καὶ ἐὰν πόλισ; φημί. τί οὖν; ἐὰν ἐγὼ καλῶ ὁτιοῦν τῶν ὄντων, οἱο͂ν ὃ νῦν καλοῦμεν ἄνθρωπον, ἐὰν ἐγὼ τοῦτο ἵππον προσαγορεύω, ὃ δὲ νῦν ἵππον, ἄνθρωπον, ἔσται δημοσίᾳ μὲν ὄνομα ἄνθρωποσ τῷ αὐτῷ, ἰδίᾳ δὲ ἵπποσ; καὶ ἰδίᾳ μὲν αὖ ἄνθρωποσ, δημοσίᾳ δὲ ἵπποσ; ἔμοιγε δοκεῖ.

φέρε δή μοι τόδε εἰπέ· καλεῖσ τι ἀληθῆ λέγειν καὶ ψευδῆ; ἔγωγε. οὐκοῦν εἰή ἂν λόγοσ ἀληθήσ, ὁ δὲ ψευδήσ; πάνυ γε. ἆρ’ οὖν οὗτοσ ὃσ ἂν τὰ ὄντα λέγῃ ὡσ ἔστιν, ἀληθήσ· ὃσ δ’ ἂν ὡσ οὐκ ἔστιν, ψευδήσ; ναί. ἔστιν ἄρα τοῦτο, λόγῳ λέγειν τὰ ὄντα τε καὶ μή; πάνυ γε. ὁ λόγοσ δ’ ἐστὶν ὁ ἀληθὴσ πότερον μὲν ὅλοσ ἀληθήσ, τὰ μόρια δ’ αὐτοῦ οὐκ ἀληθῆ;

οὔκ, ἀλλὰ καὶ τὰ μόρια. πότερον δὲ τὰ μὲν μεγάλα μόρια ἀληθῆ, τὰ δὲ σμικρὰ οὔ· ἢ πάντα; πάντα, οἶμαι ἔγωγε. ἔστιν οὖν ὅτι λέγεισ λόγου σμικρότερον μόριον ἄλλο ἢ ὄνομα; οὔκ, ἀλλὰ τοῦτο σμικρότατον. καὶ τοῦτο ὄνομα ἄρα τὸ τοῦ ἀληθοῦσ λόγου λέγεται; ναί. ἀληθέσ γε, ὡσ φῄσ. ναί. τὸ δὲ τοῦ ψεύδουσ μόριον οὐ ψεῦδοσ; φημί. ἔστιν ἄρα ὄνομα ψεῦδοσ καὶ ἀληθὲσ λέγειν, εἴπερ καὶ λόγον; πῶσ γὰρ οὔ;

ὃ ἂν ἄρα ἕκαστοσ φῇ τῳ ὄνομα εἶναι, τοῦτό ἐστιν ἑκάστῳ ὄνομα; ναί. ἦ καὶ ὁπόσα ἂν φῇ τισ ἑκάστῳ ὀνόματα εἶναι, τοσαῦτα ἔσται καὶ τότε ὁπόταν φῇ; οὐ γὰρ ἔχω ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ, ὀνόματοσ ἄλλην ὀρθότητα ἢ ταύτην, ἐμοὶ μὲν ἕτερον εἶναι καλεῖν ἑκάστῳ ὄνομα, ὃ ἐγὼ ἐθέμην, σοὶ δὲ ἕτερον, ὃ αὖ σύ. οὕτω δὲ καὶ ταῖσ πόλεσιν ὁρῶ ἰδίᾳ ἑκάσταισ ἐνίοισ ἐπὶ τοῖσ αὐτοῖσ κείμενα ὀνόματα, καὶ Ἕλλησι παρὰ τοὺσ ἄλλουσ Ἕλληνασ, καὶ Ἕλλησι παρὰ βαρβάρουσ. φέρε δὴ ἴδωμεν, ὦ Ἑρμόγενεσ, πότερον καὶ τὰ ὄντα οὕτωσ ἔχειν σοι φαίνεται, ἰδίᾳ αὐτῶν ἡ οὐσία εἶναι ἑκάστῳ, ὥσπερ Πρωταγόρασ ἔλεγεν λέγων "πάντων χρημάτων μέτρον" εἶναι ἄνθρωπον ‐ ὡσ ἄρα οἱᾶ μὲν ἂν ἐμοὶ φαίνηται τὰ πράγματα εἶναι, τοιαῦτα μὲν ἔστιν ἐμοί·

οἱᾶ δ’ ἂν σοί, τοιαῦτα δὲ σοί ‐ ἢ ἔχειν δοκεῖ σοι αὐτὰ αὑτῶν τινα βεβαιότητα τῆσ οὐσίασ;

ἤδη ποτὲ ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ, ἀπορῶν καὶ ἐνταῦθα ἐξηνέχθην εἰσ ἅπερ Πρωταγόρασ λέγει· οὐ πάνυ τι μέντοι μοι δοκεῖ οὕτωσ ἔχειν. τί δέ; ἐσ τόδε ἤδη ἐξηνέχθησ, ὥστε μὴ πάνυ σοι δοκεῖν εἶναί τινα ἄνθρωπον πονηρόν; οὐ μὰ τὸν Δία, ἀλλὰ πολλάκισ δὴ αὐτὸ πέπονθα, ὥστε μοι δοκεῖν πάνυ πονηροὺσ εἶναί τινασ ἀνθρώπουσ, καὶ μάλα συχνούσ.

τί δέ; πάνυ χρηστοὶ οὔπω σοι ἔδοξαν εἶναι ἄνθρωποι; καὶ μάλα ὀλίγοι. ἔδοξαν δ’ οὖν; ἔμοιγε. πῶσ οὖν τοῦτο τίθεσαι; ἆρ’ ὧδε· τοὺσ μὲν πάνυ χρηστοὺσ πάνυ φρονίμουσ, τοὺσ δὲ πάνυ πονηροὺσ πάνυ ἄφρονασ; ἔμοιγε δοκεῖ οὕτωσ.

οἱο͂́ν τε οὖν ἐστιν, εἰ Πρωταγόρασ ἀληθῆ ἔλεγεν καὶ ἔστιν αὕτη ἡ ἀλήθεια, τὸ οἱᾶ ἂν δοκῇ ἑκάστῳ τοιαῦτα καὶ εἶναι, τοὺσ μὲν ἡμῶν φρονίμουσ εἶναι, τοὺσ δὲ ἄφρονασ; οὐ δῆτα. καὶ ταῦτά γε, ὡσ ἐγᾦμαι, σοὶ πάνυ δοκεῖ, φρονήσεωσ οὔσησ καὶ ἀφροσύνησ μὴ πάνυ δυνατὸν εἶναι Πρωταγόραν ἀληθῆ λέγειν· οὐδὲν γὰρ ἄν που τῇ ἀληθείᾳ ὁ ἕτεροσ τοῦ ἑτέρου φρονιμώτεροσ εἰή, εἴπερ ἃ ἂν ἑκάστῳ δοκῇ ἑκάστῳ ἀληθῆ ἔσται. ἔστι ταῦτα.

ἀλλὰ μὴν οὐδὲ κατ’ Εὐθύδημόν γε οἶμαι σοὶ δοκεῖ πᾶσι πάντα ὁμοίωσ εἶναι ἅμα καὶ ἀεί· οὐδὲ γὰρ ἂν οὕτωσ εἰε͂ν οἱ μὲν χρηστοί, οἱ δὲ πονηροί, εἰ ὁμοίωσ ἅπασι καὶ ἀεὶ ἀρετή τε καὶ κακία εἰή. ἀληθῆ λέγεισ. οὐκοῦν εἰ μήτε πᾶσι πάντα ἐστὶν ὁμοίωσ ἅμα καὶ ἀεί, μήτε ἑκάστῳ ἰδίᾳ ἕκαστον τῶν ὄντων ἐστίν, δῆλον δὴ ὅτι αὐτὰ αὑτῶν οὐσίαν ἔχοντά τινα βέβαιόν ἐστι τὰ πράγματα, οὐ πρὸσ ἡμᾶσ οὐδὲ ὑφ’ ἡμῶν ἑλκόμενα ἄνω καὶ κάτω τῷ ἡμετέρῳ φαντάσματι, ἀλλὰ καθ’ αὑτὰ πρὸσ τὴν αὑτῶν οὐσίαν ἔχοντα ᾗπερ πέφυκεν. δοκεῖ μοι, ὦ Σώκρατεσ, οὕτω.

πότερον οὖν αὐτὰ μὲν ἂν εἰή οὕτω πεφυκότα, αἱ δὲ πράξεισ αὐτῶν οὐ κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον; ἢ οὐ καὶ αὗται ἕν τι εἶδοσ τῶν ὄντων εἰσίν, αἱ πράξεισ; πάνυ γε καὶ αὗται. κατὰ τὴν αὑτῶν ἄρα φύσιν καὶ αἱ πράξεισ πράττονται, οὐ κατὰ τὴν ἡμετέραν δόξαν.

οἱο͂ν ἐάν τι ἐπιχειρήσωμεν ἡμεῖσ τῶν ὄντων τέμνειν, πότερον ἡμῖν τμητέον ἐστὶν ἕκαστον ὡσ ἂν ἡμεῖσ βουλώμεθα καὶ ᾧ ἂν βουληθῶμεν, ἢ ἐὰν μὲν κατὰ τὴν φύσιν βουληθῶμεν ἕκαστον τέμνειν τοῦ τέμνειν τε καὶ τέμνεσθαι καὶ ᾧ πέφυκε, τεμοῦμέν τε καὶ πλέον τι ἡμῖν ἔσται καὶ ὀρθῶσ πράξομεν τοῦτο, ἐὰν δὲ παρὰ φύσιν, ἐξαμαρτησόμεθά τε καὶ οὐδὲν πράξομεν; ἔμοιγε δοκεῖ οὕτω.

οὐκοῦν καὶ ἐὰν κάειν τι ἐπιχειρήσωμεν, οὐ κατὰ πᾶσαν δόξαν δεῖ κάειν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ὀρθήν; αὕτη δ’ ἐστὶν ᾗ ἐπεφύκει ἕκαστον κάεσθαί τε καὶ κάειν καὶ ᾧ ἐπεφύκει; ἔστι ταῦτα. οὐκοῦν καὶ τἆλλα οὕτω; πάνυ γε. ἆρ’ οὖν οὐ καὶ τὸ λέγειν μία τισ τῶν πράξεών ἐστιν; ναί. πότερον οὖν ᾗ ἄν τῳ δοκῇ λεκτέον εἶναι, ταύτῃ λέγων ὀρθῶσ λέξει, ἢ ἐὰν μὲν ᾗ πέφυκε τὰ πράγματα λέγειν τε καὶ λέγεσθαι καὶ ᾧ, ταύτῃ καὶ τούτῳ λέγῃ, πλέον τέ τι ποιήσει καὶ ἐρεῖ· ἂν δὲ μή, ἐξαμαρτήσεταί τε καὶ οὐδὲν ποιήσει;

οὕτω μοι δοκεῖ ὡσ λέγεισ. οὐκοῦν τοῦ λέγειν μόριον τὸ ὀνομάζειν; διονομάζοντεσ γάρ που λέγουσι τοὺσ λόγουσ. πάνυ γε. οὐκοῦν καὶ τὸ ὀνομάζειν πρᾶξίσ τίσ ἐστιν, εἴπερ καὶ τὸ λέγειν πρᾶξίσ τισ ἦν περὶ τὰ πράγματα; ναί. αἱ δὲ πράξεισ ἐφάνησαν ἡμῖν οὐ πρὸσ ἡμᾶσ οὖσαι, ἀλλ’ αὑτῶν τινα ἰδίαν φύσιν ἔχουσαι;

ἔστι ταῦτα. οὐκοῦν καὶ ὀνομαστέον ἐστὶν ᾗ πέφυκε τὰ πράγματα ὀνομάζειν τε καὶ ὀνομάζεσθαι καὶ ᾧ, ἀλλ’ οὐχ ᾗ ἂν ἡμεῖσ βουληθῶμεν, εἴπερ τι τοῖσ ἔμπροσθεν μέλλει ὁμολογούμενον εἶναι; καὶ οὕτω μὲν ἂν πλέον τι ποιοῖμεν καὶ ὀνομάζοιμεν, ἄλλωσ δὲ οὔ; φαίνεταί μοι. φέρε δή, ὃ ἔδει τέμνειν, ἔδει τῳ, φαμέν, τέμνειν; ναί. καὶ ὃ ἔδει κερκίζειν, ἔδει τῳ κερκίζειν;

καὶ ὃ ἔδει τρυπᾶν, ἔδει τῳ τρυπᾶν; πάνυ γε. καὶ ὃ ἔδει δὴ ὀνομάζειν, ἔδει τῳ ὀνομάζειν; ἔστι ταῦτα.

τί δὲ ἦν ἐκεῖνο ᾧ ἔδει τρυπᾶν; τρύπανον. τί δὲ ᾧ κερκίζειν; κερκίσ. τί δὲ ᾧ ὀνομάζειν; ὄνομα. εὖ λέγεισ. ὄργανον ἄρα τί ἐστι καὶ τὸ ὄνομα. πάνυ γε. εἰ οὖν ἐγὼ ἐροίμην "τί ἦν ὄργανον ἡ κερκίσ; οὐχ ᾧ κερκίζομεν; ναί. κερκίζοντεσ δὲ τί δρῶμεν;

οὐ τὴν κρόκην καὶ τοὺσ στήμονασ συγκεχυμένουσ διακρίνομεν; ναί. οὐκοῦν καὶ περὶ τρυπάνου ἕξεισ οὕτωσ εἰπεῖν καὶ περὶ τῶν ἄλλων; πάνυ γε. ἔχεισ δὴ καὶ περὶ ὀνόματοσ οὕτωσ εἰπεῖν; ὀργάνῳ ὄντι τῷ ὀνόματι ὀνομάζοντεσ τί ποιοῦμεν; οὐκ ἔχω λέγειν. ἆρ’ οὐ διδάσκομέν τι ἀλλήλουσ καὶ τὰ πράγματα διακρίνομεν ᾗ ἔχει; πάνυ γε. ὄνομα ἄρα διδασκαλικόν τί ἐστιν ὄργανον καὶ διακριτικὸν τῆσ οὐσίασ ὥσπερ κερκὶσ ὑφάσματοσ. ναί.

ὁ τὴν τέχνην. ὑφαντικὸν δέ γε ἡ κερκίσ; πῶσ δ’ οὔ; ὑφαντικὸσ μὲν ἄρα κερκίδι καλῶσ χρήσεται, καλῶσ δ’ ἐστὶν ὑφαντικῶσ· διδασκαλικὸσ δὲ ὀνόματι, καλῶσ δ’ ἐστὶ διδασκαλικῶσ. ναί. τῷ τίνοσ οὖν ἔργῳ ὁ ὑφάντησ καλῶσ χρήσεται ὅταν τῇ κερκίδι χρῆται; τῷ τοῦ τέκτονοσ. πᾶσ δὲ τέκτων ἢ ὁ τὴν τέχνην ἔχων; τῷ τίνοσ δὲ ἔργῳ ὁ τρυπητὴσ καλῶσ χρήσεται ὅταν τῷ τρυπάνῳ χρῆται;

τῷ τοῦ χαλκέωσ. ἆρ’ οὖν πᾶσ χαλκεὺσ ἢ ὁ τὴν τέχνην ἔχων; ὁ τὴν τέχνην. εἰε͂ν. τῷ δὲ τίνοσ ἔργῳ ὁ διδασκαλικὸσ χρήσεται ὅταν τῷ ὀνόματι χρῆται; οὐδὲ τοῦτ’ ἔχω. οὐδὲ τοῦτό γ’ ἔχεισ εἰπεῖν, τίσ παραδίδωσιν ἡμῖν τὰ ὀνόματα οἷσ χρώμεθα; οὐ δῆτα. ἆρ’ οὐχὶ ὁ νόμοσ δοκεῖ σοι εἶναι ὁ παραδιδοὺσ αὐτά; ἐοίκεν. νομοθέτου ἄρα ἔργῳ χρήσεται ὁ διδασκαλικὸσ ὅταν ὀνόματι χρῆται;

δοκεῖ μοι. νομοθέτησ δέ σοι δοκεῖ πᾶσ εἶναι ἀνὴρ ἢ ὁ τὴν τέχνην ἔχων; ὁ τὴν τέχνην. οὐκ ἄρα παντὸσ ἀνδρόσ, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὄνομα θέσθαι ἐστὶν ἀλλά τινοσ ὀνοματουργοῦ· οὗτοσ δ’ ἐστίν, ὡσ ἐοίκεν, ὁ νομοθέτησ, ὃσ δὴ τῶν δημιουργῶν σπανιώτατοσ ἐν ἀνθρώποισ γίγνεται.

ἐοίκεν. ἴθι δή, ἐπίσκεψαι ποῖ βλέπων ὁ νομοθέτησ τὰ ὀνόματα τίθεται· ἐκ τῶν ἔμπροσθεν δὲ ἀνάσκεψαι. ποῖ βλέπων ὁ τέκτων τὴν κερκίδα ποιεῖ; ἆρ’ οὐ πρὸσ τοιοῦτόν τι ὃ ἐπεφύκει κερκίζειν; πάνυ γε. τί δέ;

ἂν καταγῇ αὐτῷ ἡ κερκὶσ ποιοῦντι, πότερον πάλιν ποιήσει ἄλλην πρὸσ τὴν κατεαγυῖαν βλέπων, ἢ πρὸσ ἐκεῖνο τὸ εἶδοσ πρὸσ ὅπερ καὶ ἣν κατέαξεν ἐποίει; πρὸσ ἐκεῖνο, ἔμοιγε δοκεῖ. οὐκοῦν ἐκεῖνο δικαιότατ’ ἂν αὐτὸ ὃ ἔστιν κερκὶσ καλέσαιμεν; ἔμοιγε δοκεῖ. οὐκοῦν ἐπειδὰν δέῃ λεπτῷ ἱματίῳ ἢ παχεῖ ἢ λινῷ ἢ ἐρεῷ ἢ ὁποιῳοῦν τινι κερκίδα ποιεῖν, πάσασ μὲν δεῖ τὸ τῆσ κερκίδοσ ἔχειν εἶδοσ, οἱά δ’ ἑκάστῳ καλλίστη ἐπεφύκει, ταύτην ἀποδιδόναι τὴν φύσιν εἰσ τὸ ἔργον ἕκαστον; ναί.

καὶ περὶ τῶν ἄλλων δὴ ὀργάνων ὁ αὐτὸσ τρόποσ· τὸ φύσει ἑκάστῳ πεφυκὸσ ὄργανον ἐξευρόντα δεῖ ἀποδοῦναι εἰσ ἐκεῖνο ἐξ οὗ ἂν ποιῇ τὸ ἔργον, οὐχ οἱο͂ν ἂν αὐτὸσ βουληθῇ, ἀλλ’ οἱο͂ν ἐπεφύκει. τὸ φύσει γὰρ ἑκάστῳ, ὡσ ἐοίκε, τρύπανον πεφυκὸσ εἰσ τὸν σίδηρον δεῖ ἐπίστασθαι τιθέναι. πάνυ γε. καὶ τὴν φύσει κερκίδα ἑκάστῳ πεφυκυῖαν εἰσ ξύλον. ἔστι ταῦτα. φύσει γὰρ ἦν ἑκάστῳ εἴδει ὑφάσματοσ, ὡσ ἐοίκεν, ἑκάστη κερκίσ, καὶ τἆλλα οὕτωσ.

ναί. ἆρ’ οὖν, ὦ βέλτιστε, καὶ τὸ ἑκάστῳ φύσει πεφυκὸσ ὄνομα τὸν νομοθέτην ἐκεῖνον εἰσ τοὺσ φθόγγουσ καὶ τὰσ συλλαβὰσ δεῖ ἐπίστασθαι τιθέναι, καὶ βλέποντα πρὸσ αὐτὸ ἐκεῖνο ὃ ἔστιν ὄνομα, πάντα τὰ ὀνόματα ποιεῖν τε καὶ τίθεσθαι, εἰ μέλλει κύριοσ εἶναι ὀνομάτων θέτησ; εἰ δὲ μὴ εἰσ τὰσ αὐτὰσ συλλαβὰσ ἕκαστοσ ὁ νομοθέτησ τίθησιν, οὐδὲν δεῖ τοῦτο ἀ<μφι>γνοεῖν· οὐδὲ γὰρ εἰσ τὸν αὐτὸν σίδηρον ἅπασ χαλκεὺσ τίθησιν, τοῦ αὐτοῦ ἕνεκα ποιῶν τὸ αὐτὸ ὄργανον·

ἀλλ’ ὅμωσ, ἑώσ ἂν τὴν αὐτὴν ἰδέαν ἀποδιδῷ, ἐάντε ἐν ἄλλῳ σιδήρῳ, ὅμωσ ὀρθῶσ ἔχει τὸ ὄργανον, ἐάντε ἐνθάδε ἐάντε ἐν βαρβάροισ τισ ποιῇ. ἦ γάρ; πάνυ γε.

οὐκοῦν οὕτωσ ἀξιώσεισ καὶ τὸν νομοθέτην τόν τε ἐνθάδε καὶ τὸν ἐν τοῖσ βαρβάροισ, ἑώσ ἂν τὸ τοῦ ὀνόματοσ εἶδοσ ἀποδιδῷ τὸ προσῆκον ἑκάστῳ ἐν ὁποιαισοῦν συλλαβαῖσ, οὐδὲν χείρω νομοθέτην εἶναι τὸν ἐνθάδε ἢ τὸν ὁπουοῦν ἄλλοθι; πάνυ γε. τίσ οὖν ὁ γνωσόμενοσ εἰ τὸ προσῆκον εἶδοσ κερκίδοσ ἐν ὁποιῳοῦν ξύλῳ κεῖται;

ὁ ποιήσασ, ὁ τέκτων, ἢ ὁ χρησόμενοσ ὁ ὑφάντησ; εἰκὸσ μὲν μᾶλλον, ὦ Σώκρατεσ, τὸν χρησόμενον. τίσ οὖν ὁ τῷ τοῦ λυροποιοῦ ἔργῳ χρησόμενοσ; ἆρ’ οὐχ οὗτοσ ὃσ ἐπίσταιτο ἂν ἐργαζομένῳ κάλλιστα ἐπιστατεῖν καὶ εἰργασμένον γνοίη εἴτ’ εὖ εἴργασται εἴτε μή; πάνυ γε. τίσ; ὁ κιθαριστήσ. τίσ δὲ ὁ τῷ τοῦ ναυπηγοῦ; κυβερνήτησ.

οὔκ, ἀλλὰ τοῦτο. τίσ δὲ τῷ τοῦ νομοθέτου ἔργῳ ἐπιστατήσειέ τ’ ἂν κάλλιστα καὶ εἰργασμένον κρίνειε καὶ ἐνθάδε καὶ ἐν τοῖσ βαρβάροισ; ἆρ’ οὐχ ὅσπερ χρήσεται; ναί. ἆρ’ οὖν οὐχ ὁ ἐρωτᾶν ἐπιστάμενοσ οὗτόσ ἐστιν; πάνυ γε. ὁ δὲ αὐτὸσ καὶ ἀποκρίνεσθαι; ναί. τὸν δὲ ἐρωτᾶν καὶ ἀποκρίνεσθαι ἐπιστάμενον ἄλλο τι σὺ καλεῖσ ἢ διαλεκτικόν; τέκτονοσ μὲν ἄρα ἔργον ἐστὶν ποιῆσαι πηδάλιον ἐπιστατοῦντοσ κυβερνήτου, εἰ μέλλει καλὸν εἶναι τὸ πηδάλιον.

φαίνεται. νομοθέτου δέ γε, ὡσ ἐοίκεν, ὄνομα, ἐπιστάτην ἔχοντοσ διαλεκτικὸν ἄνδρα, εἰ μέλλει καλῶσ ὀνόματα θήσεσθαι. ἔστι ταῦτα. κινδυνεύει ἄρα, ὦ Ἑρμόγενεσ, εἶναι οὐ φαῦλον, ὡσ σὺ οἰεί, ἡ τοῦ ὀνόματοσ θέσισ, οὐδὲ φαύλων ἀνδρῶν οὐδὲ τῶν ἐπιτυχόντων. τὰ ὀνόματα εἶναι τοῖσ πράγμασι, καὶ οὐ πάντα δημιουργὸν ὀνομάτων εἶναι, ἀλλὰ μόνον ἐκεῖνον τὸν ἀποβλέποντα εἰσ τὸ τῇ φύσει ὄνομα ὂν ἑκάστῳ καὶ δυνάμενον αὐτοῦ τὸ εἶδοσ τιθέναι εἴσ τε τὰ γράμματα καὶ τὰσ συλλαβάσ.

οὐκ ἔχω, ὦ Σώκρατεσ, ὅπωσ χρὴ πρὸσ ἃ λέγεισ ἐναντιοῦσθαι. ἴσωσ μέντοι οὐ ῥᾴδιόν ἐστιν οὕτωσ ἐξαίφνησ πεισθῆναι, ἀλλὰ δοκῶ μοι ὧδε ἂν μᾶλλον πιθέσθαι σοι, εἴ μοι δείξειασ ἥντινα φῂσ εἶναι τὴν φύσει ὀρθότητα ὀνόματοσ.

ἐγὼ μέν, ὦ μακάριε Ἑρμόγενεσ, οὐδεμίαν λέγω, ἀλλ’ ἐπελάθου γε ὧν ὀλίγον πρότερον ἔλεγον, ὅτι οὐκ εἰδείην ἀλλὰ σκεψοίμην μετὰ σοῦ. νῦν δὲ σκοπουμένοισ ἡμῖν, ἐμοί τε καὶ σοί, τοσοῦτον μὲν ἤδη φαίνεται παρὰ τὰ πρότερα, φύσει τέ τινα ὀρθότητα ἔχον εἶναι τὸ ὄνομα καὶ οὐ παντὸσ ἀνδρὸσ ἐπίστασθαι καλῶσ αὐτὸ πράγματι ὁτῳοῦν θέσθαι· ἢ οὔ;

πάνυ γε. οὐκοῦν τὸ μετὰ τοῦτο χρὴ ζητεῖν, εἴπερ ἐπιθυμεῖσ εἰδέναι, ἥτισ ποτ’ αὖ ἐστιν αὐτοῦ ἡ ὀρθότησ. ἀλλὰ μὴν ἐπιθυμῶ γε εἰδέναι. σκόπει τοίνυν. πῶσ οὖν χρὴ σκοπεῖν; ὀρθοτάτη μὲν τῆσ σκέψεωσ, ὦ ἑταῖρε, μετὰ τῶν ἐπισταμένων, χρήματα ἐκείνοισ τελοῦντα καὶ χάριτασ κατατιθέμενον. εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ σοφισταί, οἷσπερ καὶ ὁ ἀδελφόσ σου Καλλίασ πολλὰ τελέσασ χρήματα σοφὸσ δοκεῖ εἶναι. ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἐγκρατὴσ εἶ τῶν πατρῴων, λιπαρεῖν χρὴ τὸν ἀδελφὸν καὶ δεῖσθαι αὐτοῦ διδάξαι σε τὴν ὀρθότητα περὶ τῶν τοιούτων ἣν ἔμαθεν παρὰ Πρωταγόρου.

ἄτοποσ μεντἂν εἰή μου, ὦ Σώκρατεσ, ἡ δέησισ, εἰ τὴν μὲν ἀλήθειαν τὴν Πρωταγόρου ὅλωσ οὐκ ἀποδέχομαι, τὰ δὲ τῇ τοιαύτῃ ἀληθείᾳ ῥηθέντα ἀγαπῴην ὥσ του ἄξια. ἀλλ’ εἰ μὴ αὖ σε ταῦτα ἀρέσκει, παρ’ Ὁμήρου χρὴ μανθάνειν καὶ παρὰ τῶν ἄλλων ποιητῶν. καὶ τί λέγει, ὦ Σώκρατεσ, Ὅμηροσ περὶ ὀνομάτων, καὶ ποῦ; πολλαχοῦ·

μέγιστα δὲ καὶ κάλλιστα ἐν οἷσ διορίζει ἐπὶ τοῖσ αὐτοῖσ ἅ τε οἱ ἄνθρωποι ὀνόματα καλοῦσι καὶ οἱ θεοί. ἢ οὐκ οἰεί αὐτὸν μέγα τι καὶ θαυμάσιον λέγειν ἐν τούτοισ περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ; δῆλον γὰρ δὴ ὅτι οἵ γε θεοὶ αὐτὰ καλοῦσιν πρὸσ ὀρθότητα ἅπερ ἔστι φύσει ὀνόματα· ἢ σὺ οὐκ οἰεί;

εὖ οἶδα μὲν οὖν ἔγωγε, εἴπερ καλοῦσιν, ὅτι ὀρθῶσ καλοῦσιν. ἀλλὰ ποῖα ταῦτα λέγεισ; οὐκ οἶσθα ὅτι περὶ τοῦ ποταμοῦ τοῦ ἐν τῇ Τροίᾳ, ὃσ ἐμονομάχει τῷ Ἡφαίστῳ, "ὃν Ξάνθον," φησί, "καλέουσι θεοί, ἄνδρεσ δὲ Σκάμανδρον; ἔγωγε. τί οὖν δή;

οὐκ οἰεί τοῦτο σεμνόν τι εἶναι γνῶναι, ὅπῃ ποτὲ ὀρθῶσ ἔχει ἐκεῖνον τὸν ποταμὸν Ξάνθον καλεῖν μᾶλλον ἢ Σκάμανδρον; εἰ δὲ βούλει, περὶ τῆσ ὄρνιθοσ ἣν λέγει ὅτι ‐ χαλκίδα κικλῄσκουσι θεοί, ἄνδρεσ δὲ κύμινδιν,φαῦλον ἡγῇ τὸ μάθημα ὅσῳ ὀρθότερόν ἐστι καλεῖσθαι χαλκὶσ κυμίνδιδοσ τῷ αὐτῷ ὀρνέῳ; ἢ τὴν Βατίειάν τε καὶ Μυρίνην, καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ τούτου τοῦ ποιητοῦ καὶ ἄλλων; ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἴσωσ μείζω ἐστὶν ἢ κατ’ ἐμὲ καὶ σὲ ἐξευρεῖν·

ὁ δὲ Σκαμάνδριόσ τε καὶ ὁ Ἀστυάναξ ἀνθρωπινώτερον διασκέψασθαι, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, καὶ ῥᾷον, ἅ φησιν ὀνόματα εἶναι τῷ τοῦ Ἕκτοροσ ὑεῖ, τίνα ποτὲ λέγει τὴν ὀρθότητα αὐτῶν. οἶσθα γὰρ δήπου ταῦτα τὰ ἔπη ἐν οἷσ ἔνεστιν ἃ ἐγὼ λέγω. πάνυ γε. πότερον οὖν οἰεί Ὅμηρον ὀρθότερον ἡγεῖσθαι τῶν ὀνομάτων κεῖσθαι τῷ παιδί, τὸν "Ἀστυάνακτα" ἢ τὸν "Σκαμάνδριον" ; οὐκ ἔχω λέγειν.

ὧδε δὴ σκόπει. εἴ τισ ἔροιτό σε πότερον οἰεί ὀρθότερον καλεῖν τὰ ὀνόματα τοὺσ φρονιμωτέρουσ ἢ τοὺσ ἀφρονεστέρουσ; δῆλον δὴ ὅτι τοὺσ φρονιμωτέρουσ, φαίην ἄν. πότερον οὖν αἱ γυναῖκεσ ἐν ταῖσ πόλεσιν φρονιμώτεραί σοι δοκοῦσιν εἶναι ἢ οἱ ἄνδρεσ, ὡσ τὸ ὅλον εἰπεῖν γένοσ; οἱ ἄνδρεσ. οὐκοῦν οἶσθα ὅτι Ὅμηροσ τὸ παιδίον τὸ τοῦ Ἕκτοροσ ὑπὸ τῶν Τρώων φησὶν καλεῖσθαι Ἀστυάνακτα, Σκαμάνδριον δὲ δῆλον ὅτι ὑπὸ τῶν γυναικῶν, ἐπειδὴ οἵ γε ἄνδρεσ αὐτὸν Ἀστυάνακτα ἐκάλουν; ἐοίκέ γε.

οὐκοῦν καὶ Ὅμηροσ τοὺσ Τρῶασ σοφωτέρουσ ἡγεῖτο ἢ τὰσ γυναῖκασ αὐτῶν; οἶμαι ἔγωγε. τὸν "Ἀστυάνακτα" ἄρα ὀρθότερον ᾤετο κεῖσθαι τῷ παιδὶ ἢ τὸν "Σκαμάνδριον" ; φαίνεται. σκοπῶμεν δὴ διὰ τί ποτε. ἢ αὐτὸσ ἡμῖν κάλλιστα ὑφηγεῖται τὸ διότι; φησὶν γάρ ‐ οἰο͂σ γάρ σφιν ἔρυτο πόλιν καὶ τείχεα μακρά. διὰ ταῦτα δή, ὡσ ἐοίκεν, ὀρθῶσ ἔχει καλεῖν τὸν τοῦ σωτῆροσ ὑὸν Ἀστυάνακτα τούτου ὃ ἔσῳζεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ, ὥσ φησιν Ὅμηροσ. φαίνεταί μοι.

τί δή ποτε; οὐ γάρ πω οὐδ’ αὐτὸσ ἔγωγε μανθάνω· ὦ Ἑρμόγενεσ, σὺ δὲ μανθάνεισ; μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγε. ἀλλ’ ἆρα, ὠγαθέ, καὶ τῷ Ἕκτορι αὐτὸσ ἔθετο τὸ ὄνομα Ὅμηροσ;

τί δή; ὅτι μοι δοκεῖ καὶ τοῦτο παραπλήσιόν τι εἶναι τῷ Ἀστυάνακτι, καὶ ἐοίκεν Ἑλληνικοῖσ ταῦτα τὰ ὀνόματα. ὁ γὰρ "ἄναξ" καὶ ὁ "Ἕκτωρ" σχεδόν τι ταὐτὸν σημαίνει, βασιλικὰ ἀμφότερα εἶναι τὰ ὀνόματα· οὗ γὰρ ἄν τισ "ἄναξ" ᾖ, καὶ "Ἕκτωρ" δήπου ἐστὶν τούτου· δῆλον γὰρ ὅτι κρατεῖ τε αὐτοῦ καὶ κέκτηται καὶ ἔχει αὐτό. ἢ οὐδέν σοι δοκῶ λέγειν, ἀλλὰ λανθάνω καὶ ἐμαυτὸν οἰόμενόσ τινοσ ὥσπερ ἴχνουσ ἐφάπτεσθαι τῆσ Ὁμήρου δόξησ περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ; μὰ Δί’ οὐ σύ γε, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖσ, ἀλλὰ ἴσωσ τοῦ ἐφάπτῃ.

δίκαιόν γέ τοί ἐστιν, ὡσ ἐμοὶ φαίνεται, τὸν λέοντοσ ἔκγονον λέοντα καλεῖν καὶ τὸν ἵππου ἔκγονον ἵππον. οὔ τι λέγω ἐὰν ὥσπερ τέρασ γένηται ἐξ ἵππου ἄλλο τι ἢ ἵπποσ, ἀλλ’ οὗ ἂν ᾖ τοῦ γένουσ ἔκγονον τὴν φύσιν, τοῦτο λέγω· ἐὰν βοὸσ ἔκγονον φύσει ἵπποσ παρὰ φύσιν τέκῃ μόσχον, οὐ πῶλον κλητέον ἀλλὰ μόσχον·

οὐδ’ ἂν ἐξ ἀνθρώπου οἶμαι μὴ τὸ ἀνθρώπου ἔκγονον γένηται, ἀλλ’ ὃ ἂν τὸ ἔκγονον ἄνθρωποσ κλητέοσ· καὶ τὰ δένδρα ὡσαύτωσ καὶ τἆλλα ἅπαντα· ἢ οὐ συνδοκεῖ; συνδοκεῖ. καλῶσ λέγεισ· φύλαττε γάρ με μή πῃ παρακρούσωμαί σε. κατὰ γὰρ τὸν αὐτὸν λόγον κἂν ἐκ βασιλέωσ γίγνηταί τι ἔκγονον, βασιλεὺσ κλητέοσ· εἰ δὲ ἐν ἑτέραισ συλλαβαῖσ ἢ ἐν ἑτέραισ τὸ αὐτὸ σημαίνει, οὐδὲν πρᾶγμα·

οὐδ’ εἰ πρόσκειταί τι γράμμα ἢ ἀφῄρηται, οὐδὲν οὐδὲ τοῦτο, ἑώσ ἂν ἐγκρατὴσ ᾖ ἡ οὐσία τοῦ πράγματοσ δηλουμένη ἐν τῷ ὀνόματι. πῶσ τοῦτο λέγεισ; οὐδὲν ποικίλον, ἀλλ’ ὥσπερ τῶν στοιχείων οἶσθα ὅτι ὀνόματα λέγομεν ἀλλ’ οὐκ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα, πλὴν τεττάρων, τοῦ Ε καὶ τοῦ Υ καὶ τοῦ Ο καὶ τοῦ Ω· τοῖσ δ’ ἄλλοισ φωνήεσί τε καὶ ἀφώνοισ οἶσθα ὅτι περιτιθέντεσ ἄλλα γράμματα λέγομεν, ὀνόματα ποιοῦντεσ· ἀλλ’ ἑώσ ἂν αὐτοῦ δηλουμένην τὴν δύναμιν ἐντιθῶμεν, ὀρθῶσ ἔχει ἐκεῖνο τὸ ὄνομα καλεῖν ὃ αὐτὸ ἡμῖν δηλώσει.

οἱο͂ν τὸ "βῆτα" · ὁρᾷσ ὅτι τοῦ ἦτα καὶ τοῦ ταῦ καὶ τοῦ ἄλφα προστεθέντων οὐδὲν ἐλύπησεν, ὥστε μὴ οὐχὶ τὴν ἐκείνου τοῦ στοιχείου φύσιν δηλῶσαι ὅλῳ τῷ ὀνόματι οὗ ἐβούλετο ὁ νομοθέτησ· οὕτωσ ἠπιστήθη καλῶσ θέσθαι τοῖσ γράμμασι τὰ ὀνόματα. ἀληθῆ μοι δοκεῖσ λέγειν. οὐκοῦν καὶ περὶ βασιλέωσ ὁ αὐτὸσ λόγοσ;

ἔσται γάρ ποτε ἐκ βασιλέωσ βασιλεύσ, καὶ ἐξ ἀγαθοῦ ἀγαθόσ, καὶ ἐκ καλοῦ καλόσ, καὶ τἆλλα πάντα οὕτωσ, ἐξ ἑκάστου γένουσ ἕτερον τοιοῦτον ἔκγονον, ἐὰν μὴ τέρασ γίγνηται· κλητέον δὴ ταὐτὰ ὀνόματα. ποικίλλειν δὲ ἔξεστι ταῖσ συλλαβαῖσ, ὥστε δόξαι ἂν τῷ ἰδιωτικῶσ ἔχοντι ἕτερα εἶναι ἀλλήλων τὰ αὐτὰ ὄντα· ὥσπερ ἡμῖν τὰ τῶν ἰατρῶν φάρμακα χρώμασιν καὶ ὀσμαῖσ πεποικιλμένα ἄλλα φαίνεται τὰ αὐτὰ ὄντα, τῷ δέ γε ἰατρῷ, ἅτε τὴν δύναμιν τῶν φαρμάκων σκοπουμένῳ, τὰ αὐτὰ φαίνεται, καὶ οὐκ ἐκπλήττεται ὑπὸ τῶν προσόντων. οὕτω δὲ ἴσωσ καὶ ὁ ἐπιστάμενοσ περὶ ὀνομάτων τὴν δύναμιν αὐτῶν σκοπεῖ, καὶ οὐκ ἐκπλήττεται εἴ τι πρόσκειται γράμμα ἢ μετάκειται ἢ ἀφῄρηται, ἢ καὶ ἐν ἄλλοισ παντάπασιν γράμμασίν ἐστιν ἡ τοῦ ὀνόματοσ δύναμισ.

ὥσπερ ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν, "Ἀστυάναξ" τε καὶ "Ἕκτωρ" οὐδὲν τῶν αὐτῶν γραμμάτων ἔχει πλὴν τοῦ ταῦ, ἀλλ’ ὅμωσ ταὐτὸν σημαίνει. καὶ "Ἀρχέπολίσ" γε τῶν μὲν γραμμάτων τί ἐπικοινωνεῖ;

δηλοῖ δὲ ὅμωσ τὸ αὐτό· καὶ ἄλλα πολλά ἐστιν ἃ οὐδὲν ἀλλ’ ἢ βασιλέα σημαίνει· καὶ ἄλλα γε αὖ στρατηγόν, οἱο͂ν "Ἆγισ" καὶ "Πολέμαρχοσ" καὶ "Εὐπόλεμοσ" . καὶ ἰατρικά γε ἕτερα, "Ιἀτροκλῆσ" καὶ "Ἀκεσίμβροτοσ" · καὶ ἕτερα ἂν ἴσωσ συχνὰ εὑρ́οιμεν ταῖσ μὲν συλλαβαῖσ καὶ τοῖσ γράμμασι διαφωνοῦντα, τῇ δὲ δυνάμει ταὐτὸν φθεγγόμενα. φαίνεται οὕτωσ ἢ οὔ; πάνυ μὲν οὖν.

τοῖσ μὲν δὴ κατὰ φύσιν γιγνομένοισ τὰ αὐτὰ ἀποδοτέον ὀνόματα. πάνυ γε. τί δὲ τοῖσ παρὰ φύσιν, οἳ ἂν ἐν τέρατοσ εἴδει γένωνται; οἱο͂ν ὅταν ἐξ ἀνδρὸσ ἀγαθοῦ καὶ θεοσεβοῦσ ἀσεβὴσ γένηται, ἆρ’ οὐχ ὥσπερ ἐν τοῖσ ἔμπροσθεν, κἂν ἵπποσ βοὸσ ἔκγονον τέκῃ, οὐ τοῦ τεκόντοσ δήπου ἔδει τὴν ἐπωνυμίαν ἔχειν, ἀλλὰ τοῦ γένουσ οὗ εἰή; πάνυ γε. καὶ τῷ ἐκ τοῦ εὐσεβοῦσ ἄρα γενομένῳ ἀσεβεῖ τὸ τοῦ γένουσ ὄνομα ἀποδοτέον.

ἔστι ταῦτα. οὐ "Θεόφιλον," ὡσ ἐοίκεν, οὐδὲ "Μνησίθεον" οὐδὲ τῶν τοιούτων οὐδέν· ἀλλ’ ὅτι τἀναντία τούτοισ σημαίνει, ἐάνπερ τῆσ ὀρθότητοσ τυγχάνῃ τὰ ὀνόματα. παντόσ γε μᾶλλον, ὦ Σώκρατεσ. ὥσπερ γε καὶ ὁ "Ὀρέστησ," ὦ Ἑρμόγενεσ, κινδυνεύει ὀρθῶσ ἔχειν, εἴτε τισ τύχη ἔθετο αὐτῷ τὸ ὄνομα εἴτε καὶ ποιητήσ τισ, τὸ θηριῶδεσ τῆσ φύσεωσ καὶ τὸ ἄγριον αὐτοῦ καὶ τὸ ὀρεινὸν ἐνδεικνύμενοσ τῷ ὀνόματι. φαίνεται οὕτωσ, ὦ Σώκρατεσ.

ἐοίκεν δέ γε καὶ τῷ πατρὶ αὐτοῦ κατὰ φύσιν τὸ ὄνομα εἶναι. φαίνεται. κινδυνεύει γὰρ τοιοῦτόσ τισ εἶναι ὁ "Ἀγαμέμνων," οἱο͂σ ἃ δόξειεν αὐτῷ διαπονεῖσθαι καὶ καρτερεῖν τέλοσ ἐπιτιθεὶσ τοῖσ δόξασι δι’ ἀρετήν. σημεῖον δὲ αὐτοῦ ἡ ἐν Τροίᾳ μονὴ τοῦ πάθουσ τε καὶ καρτερίασ. ὅτι οὖν ἀγαστὸσ κατὰ τὴν ἐπιμονὴν οὗτοσ ὁ ἀνὴρ ἐνσημαίνει τὸ ὄνομα ὁ "Ἀγαμέμνων. " ἴσωσ δὲ καὶ ὁ "Ἀτρεὺσ" ὀρθῶσ ἔχει.

ὅ τε γὰρ τοῦ Χρυσίππου αὐτῷ φόνοσ καὶ ἃ πρὸσ τὸν Θυέστην ὡσ ὠμὰ διεπράττετο, πάντα ταῦτα ζημιώδη καὶ ἀτηρὰ πρὸσ ἀρετήν. ἡ οὖν τοῦ ὀνόματοσ ἐπωνυμία σμικρὸν παρακλίνει καὶ ἐπικεκάλυπται, ὥστε μὴ πᾶσι δηλοῦν τὴν φύσιν τοῦ ἀνδρόσ· τοῖσ δ’ ἐπαί̈ουσι περὶ ὀνομάτων ἱκανῶσ δηλοῖ ὃ βούλεται ὁ "Ἀτρεύσ. " καὶ γὰρ κατὰ τὸ ἀτειρὲσ καὶ κατὰ τὸ ἄτρεστον καὶ κατὰ τὸ ἀτηρὸν πανταχῇ ὀρθῶσ αὐτῷ τὸ ὄνομα κεῖται. δοκεῖ δέ μοι καὶ τῷ Πέλοπι τὸ ὄνομα ἐμμέτρωσ κεῖσθαι·

σημαίνει γὰρ τοῦτο τὸ ὄνομα τὸν τὰ ἐγγὺσ ὁρῶντα ἄξιον εἶναι ταύτησ τῆσ ἐπωνυμίασ. πῶσ δή; οἱο͂́ν που καὶ κατ’ ἐκείνου λέγεται τοῦ ἀνδρὸσ ἐν τῷ τοῦ Μυρτίλου φόνῳ οὐδὲν οἱού τε γενέσθαι προνοηθῆναι οὐδὲ προϊδεῖν τῶν πόρρω τῶν εἰσ τὸ πᾶν γένοσ, ὅσησ αὐτὸ δυστυχίασ ἐνεπίμπλη, τὸ ἐγγὺσ μόνον ὁρῶν καὶ τὸ παραχρῆμα ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶ "πέλασ" ‐ ἡνίκα προεθυμεῖτο λαβεῖν παντὶ τρόπῳ τὸν τῆσ Ἱπποδαμείασ γάμον. τῷ δὲ Ταντάλῳ καὶ πᾶσ ἂν ἡγήσαιτο τοὔνομα ὀρθῶσ καὶ κατὰ φύσιν τεθῆναι εἰ ἀληθῆ τὰ περὶ αὐτὸν λεγόμενα.

τὰ ποῖα ταῦτα; ἅ τέ που ἔτι ζῶντι δυστυχήματα ἐγένετο πολλὰ καὶ δεινά, ὧν καὶ τέλοσ ἡ πατρὶσ αὐτοῦ ὅλη ἀνετράπετο, καὶ τελευτήσαντι ἐν Αἵδου ἡ ὑπὲρ τῆσ κεφαλῆσ τοῦ λίθου ταλαντεία θαυμαστὴ ὡσ σύμφωνοσ τῷ ὀνόματι· καὶ ἀτεχνῶσ ἐοίκεν, ὥσπερ ἂν εἴ τισ βουλόμενοσ ταλάντατον ὀνομάσαι ἀποκρυπτόμενοσ ὀνομάσειε καὶ εἴποι ἀντ’ ἐκείνου "Τάνταλον," τοιοῦτόν τι καὶ τούτῳ τὸ ὄνομα ἐοίκεν ἐκπορίσαι ἡ τύχη τῆσ φήμησ.

φαίνεται δὲ καὶ τῷ πατρὶ αὐτοῦ λεγομένῳ τῷ Διὶ παγκάλωσ τὸ ὄνομα κεῖσθαι· ἔστι δὲ οὐ ῥᾴδιον κατανοῆσαι.

ἀτεχνῶσ γάρ ἐστιν οἱο͂ν λόγοσ τὸ τοῦ Διὸσ ὄνομα, διελόντεσ δὲ αὐτὸ διχῇ οἱ μὲν τῷ ἑτέρῳ μέρει, οἱ δὲ τῷ ἑτέρῳ χρώμεθα ‐ οἱ μὲν γὰρ "Ζῆνα," οἱ δὲ "Δία" καλοῦσιν ‐ συντιθέμενα δ’ εἰσ ἓν δηλοῖ τὴν φύσιν τοῦ θεοῦ, ὃ δὴ προσήκειν φαμὲν ὀνόματι οἱῴ τε εἶναι ἀπεργάζεσθαι. οὐ γὰρ ἔστιν ἡμῖν καὶ τοῖσ ἄλλοισ πᾶσιν ὅστισ ἐστὶν αἴτιοσ μᾶλλον τοῦ ζῆν ἢ ὁ ἄρχων τε καὶ βασιλεὺσ τῶν πάντων. συμβαίνει οὖν ὀρθῶσ ὀνομάζεσθαι οὗτοσ ὁ θεὸσ εἶναι, δι’ ὃν ζῆν ἀεὶ πᾶσι τοῖσ ζῶσιν ὑπάρχει· διείληπται δὲ δίχα, ὥσπερ λέγω, ἓν ὂν τὸ ὄνομα, τῷ "Διὶ" καὶ τῷ "Ζηνί.

" τοῦτον δὲ Κρόνου ὑὸν ὑβριστικὸν μὲν ἄν τισ δόξειεν εἶναι ἀκούσαντι ἐξαίφνησ, εὔλογον δὲ μεγάλησ τινὸσ διανοίασ ἔκγονον εἶναι τὸν Δία· κόρον γὰρ σημαίνει οὐ παῖδα, ἀλλὰ τὸ καθαρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκήρατον τοῦ νοῦ. ἔστι δὲ οὗτοσ Οὐρανοῦ ὑόσ, ὡσ λόγοσ· ἡ δὲ αὖ ἐσ τὸ ἄνω ὄψισ καλῶσ ἔχει τοῦτο τὸ ὄνομα καλεῖσθαι, "οὐρανία," ὁρῶσα τὰ ἄνω, ὅθεν δὴ καί φασιν, ὦ Ἑρμόγενεσ, τὸν καθαρὸν νοῦν παραγίγνεσθαι οἱ μετεωρολόγοι, καὶ τῷ οὐρανῷ ὀρθῶσ τὸ ὄνομα κεῖσθαι· εἰ δ’ ἐμεμνήμην τὴν Ἡσιόδου γενεαλογίαν, τίνασ ἔτι τοὺσ ἀνωτέρω προγόνουσ λέγει τούτων, οὐκ ἂν ἐπαυόμην διεξιὼν ὡσ ὀρθῶσ αὐτοῖσ τὰ ὀνόματα κεῖται, ἑώσ ἀπεπειράθην τῆσ σοφίασ ταυτησὶ τί ποιήσει, εἰ ἄρα ἀπερεῖ ἢ οὔ, ἣ ἐμοὶ ἐξαίφνησ νῦν οὑτωσὶ προσπέπτωκεν ἄρτι οὐκ οἶδ’ ὁπόθεν.

καὶ μὲν δή, ὦ Σώκρατεσ, ἀτεχνῶσ γέ μοι δοκεῖσ ὥσπερ οἱ ἐνθουσιῶντεσ ἐξαίφνησ χρησμῳδεῖν.

καὶ αἰτιῶμαί γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, μάλιστα αὐτὴν ἀπὸ Εὐθύφρονοσ τοῦ Προσπαλτίου προσπεπτωκέναι μοι· ἑώθεν γὰρ πολλὰ αὐτῷ συνῆ καὶ παρεῖχον τὰ ὦτα. κινδυνεύει οὖν ἐνθουσιῶν οὐ μόνον τὰ ὦτά μου ἐμπλῆσαι τῆσ δαιμονίασ σοφίασ, ἀλλὰ καὶ τῆσ ψυχῆσ ἐπειλῆφθαι. δοκεῖ οὖν μοι χρῆναι οὑτωσὶ ἡμᾶσ ποιῆσαι· τὸ μὲν τήμερον εἶναι χρήσασθαι αὐτῇ καὶ τὰ λοιπὰ περὶ τῶν ὀνομάτων ἐπισκέψασθαι, αὔριον δέ, ἂν καὶ ὑμῖν συνδοκῇ, ἀποδιοπομπησόμεθά τε αὐτὴν καὶ καθαρούμεθα ἐξευρόντεσ ὅστισ τὰ τοιαῦτα δεινὸσ καθαίρειν, εἴτε τῶν ἱερέων τισ εἴτε τῶν σοφιστῶν.

ἀλλ’ ἐγὼ μὲν συγχωρῶ· πάνυ γὰρ ἂν ἡδέωσ τὰ ἐπίλοιπα περὶ τῶν ὀνομάτων ἀκούσαιμι.

ἀλλὰ χρὴ οὕτω ποιεῖν. πόθεν οὖν βούλει ἀρξώμεθα διασκοποῦντεσ, ἐπειδήπερ εἰσ τύπον τινὰ ἐμβεβήκαμεν, ἵνα εἰδῶμεν εἰ ἄρα ἡμῖν ἐπιμαρτυρήσει αὐτὰ τὰ ὀνόματα μὴ πάνυ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου οὕτωσ ἕκαστα κεῖσθαι, ἀλλ’ ἔχειν τινὰ ὀρθότητα; τὰ μὲν οὖν τῶν ἡρώων καὶ ἀνθρώπων λεγόμενα ὀνόματα ἴσωσ ἂν ἡμᾶσ ἐξαπατήσειεν·

πολλὰ μὲν γὰρ αὐτῶν κεῖται κατὰ προγόνων ἐπωνυμίασ, οὐδὲν προσῆκον ἐνίοισ, ὥσπερ κατ’ ἀρχὰσ ἐλέγομεν, πολλὰ δὲ ὥσπερ εὐχόμενοι τίθενται, οἱο͂ν "Εὐτυχίδην" καὶ "Σωσίαν" καὶ "Θεόφιλον" καὶ ἄλλα πολλά. τὰ μὲν οὖν τοιαῦτα δοκεῖ μοι χρῆναι ἐᾶν· εἰκὸσ δὲ μάλιστα ἡμᾶσ εὑρεῖν τὰ ὀρθῶσ κείμενα περὶ τὰ ἀεὶ ὄντα καὶ πεφυκότα. ἐσπουδάσθαι γὰρ ἐνταῦθα μάλιστα πρέπει τὴν θέσιν τῶν ὀνομάτων· ἴσωσ δ’ ἔνια αὐτῶν καὶ ὑπὸ θειοτέρασ δυνάμεωσ ἢ τῆσ τῶν ἀνθρώπων ἐτέθη.

δοκεῖσ μοι καλῶσ λέγειν, ὦ Σώκρατεσ. ἆρ’ οὖν οὐ δίκαιον ἀπὸ τῶν θεῶν ἄρχεσθαι, σκοπουμένουσ πῇ ποτε αὐτὸ τοῦτο τὸ ὄνομα οἱ "θεοὶ" ὀρθῶσ ἐκλήθησαν; εἰκόσ γε. τοιόνδε τοίνυν ἔγωγε ὑποπτεύω· φαίνονταί μοι οἱ πρῶτοι τῶν ἀνθρώπων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα τούτουσ μόνουσ τοὺσ θεοὺσ ἡγεῖσθαι οὕσπερ νῦν πολλοὶ τῶν βαρβάρων, ἥλιον καὶ σελήνην καὶ γῆν καὶ ἄστρα καὶ οὐρανόν· ἅτε οὖν αὐτὰ ὁρῶντεσ πάντα ἀεὶ ἰόντα δρόμῳ καὶ θέοντα, ἀπὸ ταύτησ τῆσ φύσεωσ τῆσ τοῦ δαήμονεσ "θεοὺσ" αὐτοὺσ ἐπονομάσαι·

ὕστερον δὲ κατανοοῦντεσ τοὺσ ἄλλουσ πάντασ ἤδη τούτῳ τῷ ὀνόματι προσαγορεύειν. ἐοίκέ τι ὃ λέγω τῷ ἀληθεῖ ἢ οὐδέν; πάνυ μὲν οὖν ἐοίκεν. τί οὖν ἂν μετὰ τοῦτο σκοποῖμεν; δῆλον δὴ ὅτι δαίμονάσ τε καὶ ἡρ́ωασ καὶ ἀνθρώπουσ δαίμονασ. καὶ ὡσ ἀληθῶσ, ὦ Ἑρμόγενεσ, τί ἄν ποτε νοοῖ τὸ ὄνομα οἱ "δαίμονεσ" ;

σκέψαι ἄν τί σοι δόξω εἰπεῖν. λέγε μόνον. οἶσθα οὖν τίνασ φησὶν Ἡσίοδοσ εἶναι τοὺσ δαίμονασ; οὐκ ἐννοῶ. οὐδὲ ὅτι χρυσοῦν γένοσ τὸ πρῶτόν φησιν γενέσθαι τῶν ἀνθρώπων; οἶδα τοῦτό γε. λέγει τοίνυν περὶ αὐτοῦ ‐ αὐτὰρ ἐπειδὴ τοῦτο γένοσ κατὰ μοῖρ’ ἐκάλυψεν, οἱ μὲν δαίμονεσ ἁγνοὶ ὑποχθόνιοι καλέονται,ἐσθλοί, ἀλεξίκακοι, φύλακεσ θνητῶν ἀνθρώπων. τί οὖν δή;

ὅτι οἶμαι ἐγὼ λέγειν αὐτὸν τὸ χρυσοῦν γένοσ οὐκ ἐκ χρυσοῦ πεφυκὸσ ἀλλ’ ἀγαθόν τε καὶ καλόν. τεκμήριον δέ μοί ἐστιν ὅτι καὶ ἡμᾶσ φησιν σιδηροῦν εἶναι γένοσ. ἀληθῆ λέγεισ. οὐκοῦν καὶ τῶν νῦν οἰεί ἂν φάναι αὐτὸν εἴ τισ ἀγαθόσ ἐστιν ἐκείνου τοῦ χρυσοῦ γένουσ εἶναι; εἰκόσ γε.

οἱ δ’ ἀγαθοὶ ἄλλο τι ἢ φρόνιμοι; φρόνιμοι. τοῦτο τοίνυν παντὸσ μᾶλλον λέγει, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, τοὺσ δαίμονασ· ὅτι φρόνιμοι καὶ δαήμονεσ ἦσαν, "δαίμονασ" αὐτοὺσ ὠνόμασεν· καὶ ἔν γε τῇ ἀρχαίᾳ τῇ ἡμετέρᾳ φωνῇ αὐτὸ συμβαίνει τὸ ὄνομα. λέγει οὖν καλῶσ καὶ οὗτοσ καὶ ἄλλοι ποιηταὶ πολλοὶ ὅσοι λέγουσιν ὡσ, ἐπειδάν τισ ἀγαθὸσ ὢν τελευτήσῃ, μεγάλην μοῖραν καὶ τιμὴν ἔχει καὶ γίγνεται δαίμων κατὰ τὴν τῆσ φρονήσεωσ ἐπωνυμίαν. ταύτῃ οὖν τίθεμαι καὶ ἐγὼ τὸν δαήμονα πάντ’ ἄνδρα ὃσ ἂν ἀγαθὸσ ᾖ, δαιμόνιον εἶναι καὶ ζῶντα καὶ τελευτήσαντα, καὶ ὀρθῶσ "δαίμονα" καλεῖσθαι.

καὶ ἐγώ μοι δοκῶ, ὦ Σώκρατεσ, τούτου πάνυ σοι σύμψηφοσ εἶναι. ὁ δὲ δὴ "ἡρ́ωσ" τί ἂν εἰή; τοῦτο δὲ οὐ πάνυ χαλεπὸν ἐννοῆσαι. σμικρὸν γὰρ παρῆκται αὐτῶν τὸ ὄνομα, δηλοῦν τὴν ἐκ τοῦ ἔρωτοσ γένεσιν. πῶσ λέγεισ; οὐκ οἶσθα ὅτι ἡμίθεοι οἱ ἡρ́ωεσ; τί οὖν; πάντεσ δήπου γεγόνασιν ἐρασθέντοσ ἢ θεοῦ θνητῆσ ἢ θνητοῦ θεᾶσ.

ἐὰν οὖν σκοπῇσ καὶ τοῦτο κατὰ τὴν Ἀττικὴν τὴν παλαιὰν φωνήν, μᾶλλον εἴσῃ· δηλώσει γάρ σοι ὅτι παρὰ τὸ τοῦ ἔρωτοσ ὄνομα, ὅθεν γεγόνασιν οἱ ἡρ́ωεσ, σμικρὸν παρηγμένον ἐστὶν ὀνόματοσ χάριν. καὶ ἤτοι τοῦτο λέγει τοὺσ ἡρ́ωασ, ἢ ὅτι σοφοὶ ἦσαν καὶ ῥήτορεσ καὶ δεινοὶ καὶ διαλεκτικοί, ἐρωτᾶν ἱκανοὶ ὄντεσ· τὸ γὰρ "εἴρειν" λέγειν ἐστίν. ὅπερ οὖν ἄρτι λέγομεν, ἐν τῇ Ἀττικῇ φωνῇ λεγόμενοι οἱ ἡρ́ωεσ ῥήτορέσ τινεσ καὶ ἐρωτητικοὶ συμβαίνουσιν, ὥστε ῥητόρων καὶ σοφιστῶν γένοσ γίγνεται τὸ ἡρωικὸν φῦλον. ἀλλὰ οὐ τοῦτο χαλεπόν ἐστιν ἐννοῆσαι, ἀλλὰ μᾶλλον τὸ τῶν ἀνθρώπων, διὰ τί ποτε "ἄνθρωποι" καλοῦνται·

<ἢ> σὺ ἔχεισ εἰπεῖν; πόθεν, ὠγαθέ, ἔχω; οὐδ’ εἴ τι οἱο͂́σ τ’ ἂν εἰήν εὑρεῖν, οὐ συντείνω διὰ τὸ ἡγεῖσθαι σὲ μᾶλλον εὑρήσειν ἢ ἐμαυτόν. τῇ τοῦ Εὐθύφρονοσ ἐπιπνοίᾳ πιστεύεισ, ὡσ ἐοίκασ.

δῆλα δή. ὀρθῶσ γε σὺ πιστεύων· ὡσ καὶ νῦν γέ μοι φαίνομαι κομψῶσ ἐννενοηκέναι, καὶ κινδυνεύσω, ἐὰν μὴ εὐλαβῶμαι, ἔτι τήμερον σοφώτεροσ τοῦ δέοντοσ γενέσθαι. σκόπει δὴ ὃ λέγω. πρῶτον μὲν γὰρ τὸ τοιόνδε δεῖ ἐννοῆσαι περὶ ὀνομάτων, ὅτι πολλάκισ ἐπεμβάλλομεν γράμματα, τὰ δ’ ἐξαιροῦμεν, παρ’ ὃ βουλόμεθα ὀνομάζοντεσ, καὶ τὰσ ὀξύτητασ μεταβάλλομεν. οἱο͂ν "Διὶ φίλοσ" ‐ τοῦτο ἵνα ἀντὶ ῥήματοσ ὄνομα ἡμῖν γένηται, τό τε ἕτερον αὐτόθεν ἰῶτα ἐξείλομεν καὶ ἀντὶ ὀξείασ τῆσ μέσησ συλλαβῆσ βαρεῖαν ἐφθεγξάμεθα. ἄλλων δὲ τοὐναντίον ἐμβάλλομεν γράμματα, τὰ δὲ βαρύτερα <ὀξύτερα> φθεγγόμεθα.

ἀληθῆ λέγεισ. τούτων τοίνυν ἓν καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων ὄνομα πέπονθεν, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ. ἐκ γὰρ ῥήματοσ ὄνομα γέγονεν, ἑνὸσ γράμματοσ τοῦ ἄλφα ἐξαιρεθέντοσ καὶ βαρυτέρασ τῆσ τελευτῆσ γενομένησ. πῶσ λέγεισ; ὧδε.

σημαίνει τοῦτο τὸ ὄνομα ὁ "ἄνθρωποσ" ὅτι τὰ μὲν ἄλλα θηρία ὧν ὁρᾷ οὐδὲν ἐπισκοπεῖ οὐδὲ ἀναλογίζεται οὐδὲ ἀναθρεῖ, ὁ δὲ ἄνθρωποσ ἅμα ἑώρακεν ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ "ὄπωπε" ‐ καὶ ἀναθρεῖ καὶ λογίζεται τοῦτο ὃ ὄπωπεν. ἐντεῦθεν δὴ μόνον τῶν θηρίων ὀρθῶσ ὁ ἄνθρωποσ "ἄνθρωποσ" ὠνομάσθη, ἀναθρῶν ἃ ὄπωπε. τί οὖν τὸ μετὰ τοῦτο; ἔρωμαί σε ὃ ἡδέωσ ἂν πυθοίμην; πάνυ γε. ὥσπερ τοίνυν μοι δοκεῖ τούτοισ ἑξῆσ εἶναί τι χρῆμα.

"ψυχὴν" γάρ που καὶ "σῶμα" καλοῦμεν τοῦ ἀνθρώπου. πῶσ γὰρ οὔ; πειρώμεθα δὴ καὶ ταῦτα διελεῖν ὥσπερ τὰ ἔμπροσθεν. ψυχὴν λέγεισ ἐπισκέψασθαι ὡσ εἰκότωσ τούτου τοῦ ὀνόματοσ τυγχάνει, ἔπειτ’ αὖ τὸ σῶμα; ναί. ὡσ μὲν τοίνυν ἐκ τοῦ παραχρῆμα λέγειν, οἶμαί τι τοιοῦτον νοεῖν τοὺσ τὴν ψυχὴν ὀνομάσαντασ, ὡσ τοῦτο ἄρα, ὅταν παρῇ τῷ σώματι, αἴτιόν ἐστι τοῦ ζῆν αὐτῷ, τὴν τοῦ ἀναπνεῖν δύναμιν παρέχον καὶ ἀναψῦχον, ἅμα δὲ ἐκλείποντοσ τοῦ ἀναψύχοντοσ τὸ σῶμα ἀπόλλυταί τε καὶ τελευτᾷ· ὅθεν δή μοι δοκοῦσιν αὐτὸ "ψυχὴν" καλέσαι.

εἰ δὲ βούλει ‐ ἔχε ἠρέμα· δοκῶ γάρ μοί τι καθορᾶν πιθανώτερον τούτου τοῖσ ἀμφὶ Εὐθύφρονα. τούτου μὲν γάρ, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, καταφρονήσαιεν ἂν καὶ ἡγήσαιντο φορτικὸν εἶναι·

τόδε δὲ σκόπει ἐὰν ἄρα καὶ σοὶ ἀρέσῃ. λέγε μόνον. τὴν φύσιν παντὸσ τοῦ σώματοσ, ὥστε καὶ ζῆν καὶ περιιέναι, τί σοι δοκεῖ ἔχειν τε καὶ ὀχεῖν ἄλλο ἢ ψυχή; οὐδὲν ἄλλο. τί δέ; καὶ τὴν τῶν ἄλλων ἁπάντων φύσιν οὐ πιστεύεισ Ἀναξαγόρᾳ νοῦν καὶ ψυχὴν εἶναι τὴν διακοσμοῦσαν καὶ ἔχουσαν; ἔγωγε. καλῶσ ἄρα ἂν τὸ ὄνομα τοῦτο ἔχοι τῇ δυνάμει ταύτῃ ἣ φύσιν ὀχεῖ καὶ ἔχει "φυσέχην" ἐπονομάζειν.

ἂν μὲν καὶ σμικρόν τισ παρακλίνῃ, καὶ πάνυ. ἔξεστι δὲ καὶ "ψυχὴν" κομψευόμενον λέγειν. πάνυ μὲν οὖν, καὶ δοκεῖ γέ μοι τοῦτο ἐκείνου τεχνικώτερον εἶναι. καὶ γὰρ ἔστιν· γελοῖον μέντοι φαίνεται ὡσ ἀληθῶσ ὀνομαζόμενον ὡσ ἐτέθη. ἀλλὰ δὴ τὸ μετὰ τοῦτο πῶσ φῶμεν ἔχειν; τὸ σῶμα λέγεισ; ναί. πολλαχῇ μοι δοκεῖ τοῦτό γε· καὶ γὰρ σῆμά τινέσ φασιν αὐτὸ εἶναι τῆσ ψυχῆσ, ὡσ τεθαμμένησ ἐν τῷ νῦν παρόντι·

καὶ διότι αὖ τούτῳ σημαίνει ἃ ἂν σημαίνῃ ἡ ψυχή, καὶ ταύτῃ "σῆμα" ὀρθῶσ καλεῖσθαι. δοκοῦσι μέντοι μοι μάλιστα θέσθαι οἱ ἀμφὶ Ὀρφέα τοῦτο τὸ ὄνομα, ὡσ δίκην διδούσησ τῆσ ψυχῆσ ὧν δὴ ἕνεκα δίδωσιν, τοῦτον δὲ περίβολον ἔχειν, ἵνα σῴζηται, δεσμωτηρίου εἰκόνα· εἶναι οὖν τῆσ ψυχῆσ τοῦτο, ὥσπερ αὐτὸ ὀνομάζεται, ἑώσ ἂν ἐκτείσῃ τὰ ὀφειλόμενα, τὸ "σῶμα," καὶ οὐδὲν δεῖν παράγειν οὐδ’ ἓν γράμμα. ταῦτα μέν μοι δοκεῖ ἱκανῶσ, ὦ Σώκρατεσ, εἰρῆσθαι·

περὶ δὲ τῶν θεῶν τῶν ὀνομάτων, οἱο͂ν καὶ περὶ τοῦ "Διὸσ" νυνδὴ ἔλεγεσ, ἔχοιμεν ἄν που κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ἐπισκέψασθαι κατὰ τίνα ποτὲ ὀρθότητα αὐτῶν τὰ ὀνόματα κεῖται; ναὶ μὰ Δία ἡμεῖσ γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, εἴπερ γε νοῦν ἔχοιμεν, ἕνα μὲν τὸν κάλλιστον τρόπον, ὅτι περὶ θεῶν οὐδὲν ἴσμεν, οὔτε περὶ αὐτῶν οὔτε περὶ τῶν ὀνομάτων, ἅττα ποτὲ ἑαυτοὺσ καλοῦσιν· δῆλον γὰρ ὅτι ἐκεῖνοί γε τἀληθῆ καλοῦσι. δεύτεροσ δ’ αὖ τρόποσ ὀρθότητοσ, ὥσπερ ἐν ταῖσ εὐχαῖσ νόμοσ ἐστὶν ἡμῖν εὔχεσθαι, οἵτινέσ τε καὶ ὁπόθεν χαίρουσιν ὀνομαζόμενοι, ταῦτα καὶ ἡμᾶσ αὐτοὺσ καλεῖν, ὡσ ἄλλο μηδὲν εἰδότασ·

καλῶσ γὰρ δὴ ἔμοιγε δοκεῖ νενομίσθαι.

εἰ οὖν βούλει, σκοπῶμεν ὥσπερ προειπόντεσ τοῖσ θεοῖσ ὅτι περὶ αὐτῶν οὐδὲν ἡμεῖσ σκεψόμεθα ‐ οὐ γὰρ ἀξιοῦμεν οἱοῖ́ τ’ ἂν εἶναι σκοπεῖν ‐ ἀλλὰ περὶ τῶν ἀνθρώπων, ἥν ποτέ τινα δόξαν ἔχοντεσ ἐτίθεντο αὐτοῖσ τὰ ὀνόματα· τοῦτο γὰρ ἀνεμέσητον. ἀλλά μοι δοκεῖσ, ὦ Σώκρατεσ, μετρίωσ λέγειν, καὶ οὕτω ποιῶμεν. ἄλλο τι οὖν ἀφ’ Ἑστίασ ἀρχώμεθα κατὰ τὸν νόμον;

δίκαιον γοῦν. τί οὖν ἄν τισ φαίη διανοούμενον τὸν ὀνομάσαντα Ἑστίαν ὀνομάσαι; οὐ μὰ τὸν Δία οὐδὲ τοῦτο οἶμαι ῥᾴδιον εἶναι. κινδυνεύουσι γοῦν, ὠγαθὲ Ἑρμόγενεσ, οἱ πρῶτοι τὰ ὀνόματα τιθέμενοι οὐ φαῦλοι εἶναι ἀλλὰ μετεωρολόγοι καὶ ἀδολέσχαι τινέσ. τί δή; καταφαίνεταί μοι ἡ θέσισ τῶν ὀνομάτων τοιούτων τινῶν ἀνθρώπων, καὶ ἐάν τισ τὰ ξενικὰ ὀνόματα ἀνασκοπῇ, οὐχ ἧττον ἀνευρίσκεται ὃ ἕκαστον βούλεται. οἱο͂ν καὶ ἐν τούτῳ ὃ ἡμεῖσ "οὐσίαν" καλοῦμεν, εἰσὶν οἳ "ἐσσίαν" καλοῦσιν, οἳ δ’ αὖ "ὠσίαν.

" πρῶτον μὲν οὖν κατὰ τὸ ἕτερον ὄνομα τούτων ἡ τῶν πραγμάτων οὐσία "Ἑστία" καλεῖσθαι ἔχει λόγον, καὶ ὅτι γε αὖ ἡμεῖσ τὸ τῆσ οὐσίασ μετέχον "ἔστιν" φαμέν, καὶ κατὰ τοῦτο ὀρθῶσ ἂν καλοῖτο "Ἑστία" · ἐοίκαμεν γὰρ καὶ ἡμεῖσ τὸ παλαιὸν "ἐσσίαν" καλεῖν τὴν οὐσίαν. ἔτι δὲ καὶ κατὰ τὰσ θυσίασ ἄν τισ ἐννοήσασ ἡγήσαιτο οὕτω νοεῖν ταῦτα τοὺσ τιθεμένουσ· τὸ γὰρ πρὸ πάντων θεῶν τῇ Ἑστίᾳ πρώτῃ προθύειν εἰκὸσ ἐκείνουσ οἵτινεσ τὴν πάντων οὐσίαν "ἐσσίαν" ἐπωνόμασαν.

ὅσοι δ’ αὖ "ὠσίαν," σχεδόν τι αὖ οὗτοι καθ’ Ἡράκλειτον ἂν ἡγοῖντο τὰ ὄντα ἰέναι τε πάντα καὶ μένειν οὐδέν· τὸ οὖν αἴτιον καὶ τὸ ἀρχηγὸν αὐτῶν εἶναι τὸ ὠθοῦν, ὅθεν δὴ καλῶσ ἔχειν αὐτὸ "ὠσίαν" ὠνομάσθαι. καὶ ταῦτα μὲν δὴ ταύτῃ ὡσ παρὰ μηδὲν εἰδότων εἰρήσθω· μετὰ δ’ Ἑστίαν δίκαιον Ῥέαν καὶ Κρόνον ἐπισκέψασθαι.

καίτοι τό γε τοῦ Κρόνου ὄνομα ἤδη διήλθομεν. ἴσωσ μέντοι οὐδὲν λέγω. τί δή, ὦ Σώκρατεσ; ὠγαθέ, ἐννενόηκά τι σμῆνοσ σοφίασ. ποῖον δὴ τοῦτο; γελοῖον μὲν πάνυ εἰπεῖν, οἶμαι μέντοι τινὰ πιθανότητα ἔχον.

τίνα ταύτην; τὸν Ἡράκλειτόν μοι δοκῶ καθορᾶν παλαί’ ἄττα σοφὰ λέγοντα, ἀτεχνῶσ τὰ ἐπὶ Κρόνου καὶ Ῥέασ, ἃ καὶ Ὅμηροσ ἔλεγεν. πῶσ τοῦτο λέγεισ; λέγει που Ἡράκλειτοσ ὅτι "πάντα χωρεῖ καὶ οὐδὲν μένει," καὶ ποταμοῦ ῥοῇ ἀπεικάζων τὰ ὄντα λέγει ὡσ "δὶσ ἐσ τὸν αὐτὸν ποταμὸν οὐκ ἂν ἐμβαίησ. " ἔστι ταῦτα. τί οὖν;

δοκεῖ σοι ἀλλοιότερον Ἡρακλείτου νοεῖν ὁ τιθέμενοσ τοῖσ τῶν ἄλλων θεῶν προγόνοισ "Ῥέαν" τε καὶ "Κρόνον" ; ἆρα οἰεί ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου αὐτὸν ἀμφοτέροισ ῥευμάτων ὀνόματα θέσθαι; ὥσπερ αὖ Ὅμηροσ "Ὠκεανόν τε θεῶν γένεσίν" φησιν "καὶ μητέρα Τηθύν· οἶμαι δὲ καὶ Ἡσίοδοσ. λέγει δέ που καὶ Ὀρφεὺσ ὅτιὨκεανὸσ πρῶτοσ καλλίρροοσ ἦρξε γάμοιο, ὅσ ῥα κασιγνήτην ὁμομήτορα Τηθὺν ὄπυιεν. ταῦτ’ οὖν σκόπει ὅτι καὶ ἀλλήλοισ συμφωνεῖ καὶ πρὸσ τὰ τοῦ Ἡρακλείτου πάντα τείνει.

φαίνῃ τί μοι λέγειν, ὦ Σώκρατεσ· τὸ μέντοι τῆσ Τηθύοσ οὐκ ἐννοῶ ὄνομα τί βούλεται. ἀλλὰ μὴν τοῦτό γε ὀλίγου αὐτὸ λέγει ὅτι πηγῆσ ὄνομα ἐπικεκρυμμένον ἐστίν. τὸ γὰρ διαττώμενον καὶ τὸ ἠθούμενον πηγῆσ ἀπείκασμά ἐστιν· ἐκ δὲ τούτων ἀμφοτέρων τῶν ὀνομάτων ἡ "Τηθὺσ" τὸ ὄνομα σύγκειται.

τοῦτο μέν, ὦ Σώκρατεσ, κομψόν. τί δ’ οὐ μέλλει; ἀλλὰ τί τὸ μετὰ τοῦτο; τὸν μὲν Δία εἴπομεν. ναί. τοὺσ ἀδελφοὺσ δὴ αὐτοῦ λέγωμεν, τόν τε Ποσειδῶ καὶ τὸν Πλούτωνα καὶ τὸ ἕτερον ὄνομα ὃ ὀνομάζουσιν αὐτόν. πάνυ γε. τὸ μὲν τοίνυν τοῦ Ποσειδῶνόσ μοι φαίνεται ὠνομάσθαι τοῦ πρώτου ὀνομάσαντοσ, ὅτι αὐτὸν βαδίζοντα ἐπέσχεν ἡ τῆσ θαλάττησ φύσισ καὶ οὐκέτι εἰάσεν προελθεῖν, ἀλλ’ ὥσπερ δεσμὸσ τῶν ποδῶν αὐτῷ ἐγένετο. τὸν οὖν ἄρχοντα τῆσ δυνάμεωσ ταύτησ θεὸν ὠνόμασεν "Ποσειδῶνα," ὡσ "ποσίδεσμον" ὄντα·

τὸ δὲ Ε ἔγκειται ἴσωσ εὐπρεπείασ ἕνεκα. τάχα δὲ οὐκ ἂν τοῦτο λέγοι, ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ σῖγμα δύο λάβδα τὸ πρῶτον ἐλέγετο, ὡσ πολλὰ εἰδότοσ τοῦ θεοῦ. ἴσωσ δὲ ἀπὸ τοῦ σείειν "ὁ σείων" ὠνόμασται· πρόσκειται δὲ τὸ πεῖ καὶ τὸ δέλτα.

τὸ δὲ Πλούτωνοσ, τοῦτο μὲν κατὰ τὴν τοῦ πλούτου δόσιν, ὅτι ἐκ τῆσ γῆσ κάτωθεν ἀνίεται ὁ πλοῦτοσ, ἐπωνομάσθη· ὁ δὲ "Αἵδησ," οἱ πολλοὶ μέν μοι δοκοῦσιν ὑπολαμβάνειν τὸ ἀιδὲσ προσειρῆσθαι τῷ ὀνόματι τούτῳ, καὶ φοβούμενοι τὸ ὄνομα "Πλούτωνα" καλοῦσιν αὐτόν. σοὶ δὲ πῶσ φαίνεται, ὦ Σώκρατεσ;

πολλαχῇ ἔμοιγε δοκοῦσιν ἅνθρωποι διημαρτηκέναι περὶ τούτου τοῦ θεοῦ τῆσ δυνάμεωσ καὶ φοβεῖσθαι αὐτὸν οὐκ ἄξιον <ὄν>. ὅτι τε γάρ, ἐπειδὰν ἅπαξ τισ ἡμῶν ἀποθάνῃ, ἀεὶ ἐκεῖ ἐστιν, φοβοῦνται, καὶ ὅτι ἡ ψυχὴ γυμνὴ τοῦ σώματοσ παρ’ ἐκεῖνον ἀπέρχεται, καὶ τοῦτο πεφόβηνται· τὰ δ’ ἐμοὶ δοκεῖ πάντα ἐσ ταὐτόν τι συντείνειν, καὶ ἡ ἀρχὴ τοῦ θεοῦ καὶ τὸ ὄνομα. πῶσ δή; ἐγώ σοι ἐρῶ ἅ γέ μοι φαίνεται.

εἰπὲ γάρ μοι, δεσμὸσ ζῴῳ ὁτῳοῦν ὥστε μένειν ὁπουοῦν, πότεροσ ἰσχυρότερόσ ἐστιν, ἀνάγκη ἢ ἐπιθυμία; πολὺ διαφέρει, ὦ Σώκρατεσ, ἡ ἐπιθυμία. οἰεί οὖν τὸν Αἵδην οὐκ ἂν πολλοὺσ ἐκφεύγειν, εἰ μὴ τῷ ἰσχυροτάτῳ δεσμῷ ἔδει τοὺσ ἐκεῖσε ἰόντασ; δῆλα δή. ἐπιθυμίᾳ ἄρα τινὶ αὐτούσ, ὡσ ἐοίκε, δεῖ, εἴπερ τῷ μεγίστῳ δεσμῷ δεῖ, καὶ οὐκ ἀνάγκῃ. φαίνεται. οὐκοῦν ἐπιθυμίαι αὖ πολλαί εἰσιν; ναί. τῇ μεγίστῃ ἄρα ἐπιθυμίᾳ τῶν ἐπιθυμιῶν δεῖ αὐτούσ, εἴπερ μέλλει τῷ μεγίστῳ δεσμῷ κατέχειν.

ναί. ἔστιν οὖν τισ μείζων ἐπιθυμία ἢ ὅταν τίσ τῳ συνὼν οἰήται δι’ ἐκεῖνον ἔσεσθαι ἀμείνων ἀνήρ; μὰ Δί’ οὐδ’ ὁπωστιοῦν, ὦ Σώκρατεσ. διὰ ταῦτα ἄρα φῶμεν, ὦ Ἑρμόγενεσ, οὐδένα δεῦρο ἐθελῆσαι ἀπελθεῖν τῶν ἐκεῖθεν, οὐδὲ αὐτὰσ τὰσ Σειρῆνασ, ἀλλὰ κατακεκηλῆσθαι ἐκείνασ τε καὶ τοὺσ ἄλλουσ πάντασ· οὕτω καλούσ τινασ, ὡσ ἐοίκεν, ἐπίσταται λόγουσ λέγειν ὁ Αἵδησ, καὶ ἔστιν, ὥσ γ’ ἐκ τοῦ λόγου τούτου, ὁ θεὸσ οὗτοσ τέλεοσ σοφιστήσ τε καὶ μέγασ εὐεργέτησ τῶν παρ’ αὐτῷ, ὅσ γε καὶ τοῖσ ἐνθάδε τοσαῦτα ἀγαθὰ ἀνίησιν·

οὕτω πολλὰ αὐτῷ τὰ περιόντα ἐκεῖ ἐστιν, καὶ τὸν "Πλούτωνα" ἀπὸ τούτου ἔσχε τὸ ὄνομα. καὶ τὸ αὖ μὴ ἐθέλειν συνεῖναι τοῖσ ἀνθρώποισ ἔχουσι τὰ σώματα, ἀλλὰ τότε συγγίγνεσθαι, ἐπειδὰν ἡ ψυχὴ καθαρὰ ᾖ πάντων τῶν περὶ τὸ σῶμα κακῶν καὶ ἐπιθυμιῶν, οὐ φιλοσόφου δοκεῖ σοι εἶναι καὶ εὖ ἐντεθυμημένου ὅτι οὕτω μὲν ἂν κατέχοι αὐτοὺσ δήσασ τῇ περὶ ἀρετὴν ἐπιθυμίᾳ, ἔχοντασ δὲ τὴν τοῦ σώματοσ πτοίησιν καὶ μανίαν οὐδ’ ἂν ὁ Κρόνοσ δύναιτο ὁ πατὴρ συγκατέχειν αὑτῷ ἐν τοῖσ δεσμοῖσ δήσασ τοῖσ αὐτοῦ λεγομένοισ; κινδυνεύεισ τὶ λέγειν, ὦ Σώκρατεσ.

καὶ τό γε ὄνομα ὁ "Αἵδησ," ὦ Ἑρμόγενεσ, πολλοῦ δεῖ ἀπὸ τοῦ ἀιδοῦσ ἐπωνομάσθαι, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ἀπὸ τοῦ πάντα τὰ καλὰ εἰδέναι, ἀπὸ τούτου ὑπὸ τοῦ νομοθέτου "Αἵδησ" ἐκλήθη.

εἰε͂ν· τί δὲ Δήμητρά τε καὶ Ἥραν καὶ Ἀπόλλω καὶ Ἀθηνᾶν καὶ Ἥφαιστον καὶ Ἄρη καὶ τοὺσ ἄλλουσ θεούσ, πῶσ λέγομεν; Δημήτηρ μὲν φαίνεται κατὰ τὴν δόσιν τῆσ ἐδωδῆσ διδοῦσα ὡσ μήτηρ "Δημήτηρ" κεκλῆσθαι, Ἥρα δὲ ἐρατή τισ, ὥσπερ οὖν καὶ λέγεται ὁ Ζεὺσ αὐτῆσ ἐρασθεὶσ ἔχειν. ἴσωσ δὲ μετεωρολογῶν ὁ νομοθέτησ τὸν ἀέρα "Ἥραν" ὠνόμασεν ἐπικρυπτόμενοσ, θεὶσ τὴν ἀρχὴν ἐπὶ τελευτήν·

γνοίησ δ’ ἄν, εἰ πολλάκισ λέγοισ τὸ τῆσ Ἥρασ ὄνομα. "Φερρέφαττα" δέ· πολλοὶ μὲν καὶ τοῦτο φοβοῦνται τὸ ὄνομα καὶ τὸν "Ἀπόλλω," ὑπὸ ἀπειρίασ, ὡσ ἐοίκεν, ὀνομάτων ὀρθότητοσ. καὶ γὰρ μεταβάλλοντεσ σκοποῦνται τὴν "Φερσεφόνην," καὶ δεινὸν αὐτοῖσ φαίνεται· σοφὴν εἶναι τὴν θεόν.

ἅτε γὰρ φερομένων τῶν πραγμάτων τὸ ἐφαπτόμενον καὶ ἐπαφῶν καὶ δυνάμενον ἐπακολουθεῖν σοφία ἂν εἰή. "Φερέπαφα" οὖν διὰ τὴν σοφίαν καὶ τὴν ἐπαφὴν τοῦ φερομένου ἡ θεὸσ ἂν ὀρθῶσ καλοῖτο, ἢ τοιοῦτόν τι ‐ δι’ ὅπερ καὶ σύνεστιν αὐτῇ ὁ Αἵδησ σοφὸσ ὤν, διότι τοιαύτη ἐστίν ‐ νῦν δὲ αὐτῆσ ἐκκλίνουσι τὸ ὄνομα εὐστομίαν περὶ πλείονοσ ποιούμενοι τῆσ ἀληθείασ, ὥστε "Φερρέφατταν" αὐτὴν καλεῖν. ταὐτὸν δὲ καὶ περὶ τὸν Ἀπόλλω, ὅπερ λέγω, πολλοὶ πεφόβηνται περὶ τὸ ὄνομα τοῦ θεοῦ, ὥσ τι δεινὸν μηνύοντοσ· ἢ οὐκ ᾔσθησαι;

πάνυ μὲν οὖν, καὶ ἀληθῆ λέγεισ. τὸ δέ γ’ ἐστίν, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, κάλλιστα κείμενον πρὸσ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ. πῶσ δή; ἐγὼ πειράσομαι φράσαι ὅ γέ μοι φαίνεται· οὐ γὰρ ἔστιν ὅτι ἂν μᾶλλον ὄνομα ἡρ́μοσεν ἓν ὂν τέτταρσι δυνάμεσι ταῖσ τοῦ θεοῦ, ὥστε πασῶν ἐφάπτεσθαι καὶ δηλοῦν τρόπον τινὰ μουσικήν τε καὶ μαντικὴν καὶ ἰατρικὴν καὶ τοξικήν. λέγε δή· ἄτοπον γάρ τί μοι λέγεισ τὸ ὄνομα εἶναι.

εὐάρμοστον μὲν οὖν, ἅτε μουσικοῦ ὄντοσ τοῦ θεοῦ. πρῶτον μὲν γὰρ ἡ κάθαρσισ καὶ οἱ καθαρμοὶ καὶ κατὰ τὴν ἰατρικὴν καὶ κατὰ τὴν μαντικὴν καὶ αἱ τοῖσ ἰατρικοῖσ φαρμάκοισ καὶ αἱ τοῖσ μαντικοῖσ περιθειώσεισ τε καὶ τὰ λουτρὰ τὰ ἐν τοῖσ τοιούτοισ καὶ αἱ περιρράνσεισ, πάντα ἕν τι ταῦτα δύναιτ’ ἄν, καθαρὸν παρέχειν τὸν ἄνθρωπον καὶ κατὰ τὸ σῶμα καὶ κατὰ τὴν ψυχήν· ἢ οὔ;

πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν ὁ καθαίρων θεὸσ καὶ ὁ ἀπολούων τε καὶ ἀπολύων τῶν τοιούτων κακῶν οὗτοσ ἂν εἰή; πάνυ μὲν οὖν. κατὰ μὲν τοίνυν τὰσ ἀπολύσεισ τε καὶ ἀπολούσεισ, ὡσ ἰατρὸσ ὢν τῶν τοιούτων, "Ἀπολούων" ἂν ὀρθῶσ καλοῖτο· κατὰ δὲ τὴν μαντικὴν καὶ τὸ ἀληθέσ τε καὶ τὸ ἁπλοῦν ‐ ταὐτὸν γάρ ἐστιν ‐ ὥσπερ οὖν οἱ Θετταλοὶ καλοῦσιν αὐτόν, ὀρθότατ’ ἂν καλοῖτο·

"Ἄπλουν" γάρ φασι πάντεσ Θετταλοὶ τοῦτον τὸν θεόν. διὰ δὲ τὸ ἀεὶ βολῶν ἐγκρατὴσ εἶναι τοξικῇ "Αεἰβάλλων" ἐστίν. κατὰ δὲ τὴν μουσικὴν δεῖ ὑπολαβεῖν ὥσπερ τὸν ἀκόλουθόν τε καὶ τὴν ἄκοιτιν ὅτι τὸ ἄλφα σημαίνει πολλαχοῦ τὸ ὁμοῦ, καὶ ἐνταῦθα τὴν ὁμοῦ πόλησιν καὶ περὶ τὸν οὐρανόν, οὓσ δὴ "πόλουσ" καλοῦσιν, καὶ τὴν περὶ τὴν ἐν τῇ ᾠδῇ ἁρμονίαν, ἣ δὴ συμφωνία καλεῖται, ὅτι ταῦτα πάντα, ὥσ φασιν οἱ κομψοὶ περὶ μουσικὴν καὶ ἀστρονομίαν, ἁρμονίᾳ τινὶ πολεῖ ἅμα πάντα· ἐπιστατεῖ δὲ οὗτοσ ὁ θεὸσ τῇ ἁρμονίᾳ ὁμοπολῶν αὐτὰ πάντα καὶ κατὰ θεοὺσ καὶ κατ’ ἀνθρώπουσ·

ὥσπερ οὖν τὸν ὁμοκέλευθον καὶ ὁμόκοιτιν "ἀκόλουθον" καὶ "ἄκοιτιν" ἐκαλέσαμεν, μεταβαλόντεσ ἀντὶ τοῦ "ὁμο" "ἀ," οὕτω καὶ "Ἀπόλλωνα" ἐκαλέσαμεν ὃσ ἦν "ὁμοπολῶν," ἕτερον λάβδα ἐμβαλόντεσ, ὅτι ὁμώνυμον ἐγίγνετο τῷ χαλεπῷ ὀνόματι. ὅπερ καὶ νῦν ὑποπτεύοντέσ τινεσ διὰ τὸ μὴ ὀρθῶσ σκοπεῖσθαι τὴν δύναμιν τοῦ ὀνόματοσ φοβοῦνται αὐτὸ ὡσ σημαῖνον φθοράν τινα·

τὸ δὲ πολύ, ὥσπερ ἄρτι ἐλέγετο, πασῶν ἐφαπτόμενον κεῖται τῶν τοῦ θεοῦ δυνάμεων, ἁπλοῦ, ἀεὶ βάλλοντοσ, ἀπολούοντοσ, ὁμοπολοῦντοσ. τὰσ δὲ "Μούσασ" τε καὶ ὅλωσ τὴν μουσικὴν ἀπὸ τοῦ μῶσθαι, ὡσ ἐοίκεν, καὶ τῆσ ζητήσεώσ τε καὶ φιλοσοφίασ τὸ ὄνομα τοῦτο ἐπωνόμασεν.

Λητὼ δὲ ἀπὸ τῆσ πρᾳότητοσ τῆσ θεοῦ, κατὰ τὸ ἐθελήμονα εἶναι ὧν ἄν τισ δέηται. ἴσωσ δὲ ὡσ οἱ ξένοι καλοῦσιν ‐ πολλοὶ γὰρ "Ληθὼ" καλοῦσιν ‐ ἐοίκεν οὖν πρὸσ τὸ μὴ τραχὺ τοῦ ἤθουσ ἀλλ’ ἥμερόν τε καὶ λεῖον "Ληθὼ" κεκλῆσθαι ὑπὸ τῶν τοῦτο καλούντων. "Ἄρτεμισ" δὲ <διὰ> τὸ ἀρτεμὲσ φαίνεται καὶ τὸ κόσμιον, διὰ τὴν τῆσ παρθενίασ ἐπιθυμίαν·

ἴσωσ δὲ ἀρετῆσ ἵστορα τὴν θεὸν ἐκάλεσεν ὁ καλέσασ, τάχα δ’ ἂν καὶ ὡσ τὸν ἄροτον μισησάσησ τὸν ἀνδρὸσ ἐν γυναικί· ἢ διὰ τούτων τι ἢ διὰ πάντα ταῦτα τὸ ὄνομα τοῦτο ὁ τιθέμενοσ ἔθετο τῇ θεῷ. τί δὲ ὁ "Διόνυσόσ" τε καὶ ἡ "ἀφροδίτη" ; μεγάλα, ὦ παῖ Ἱππονίκου, ἐρωτᾷσ. ἀλλὰ ἔστι γὰρ καὶ σπουδαίωσ εἰρημένοσ ὁ τρόποσ τῶν ὀνομάτων τούτοισ τοῖσ θεοῖσ καὶ παιδικῶσ. τὸν μὲν οὖν σπουδαῖον ἄλλουσ τινὰσ ἐρώτα, τὸν δὲ παιδικὸν οὐδὲν κωλύει διελθεῖν· φιλοπαίσμονεσ γὰρ καὶ οἱ θεοί.

ὅ τε γὰρ Διόνυσοσ εἰή ἂν ὁ διδοὺσ τὸν οἶνον "Διδοίνυσοσ" ἐν παιδιᾷ καλούμενοσ, οἶνοσ δ’, ὅτι οἰέσθαι νοῦν ἔχειν ποιεῖ τῶν πινόντων τοὺσ πολλοὺσ οὐκ ἔχοντασ, "οἰόνουσ" δικαιότατ’ ἂν καλούμενοσ. περὶ δὲ ἀφροδίτησ οὐκ ἄξιον Ἡσιόδῳ ἀντιλέγειν, ἀλλὰ συγχωρεῖν ὅτι διὰ τὴν <ἐκ> τοῦ ἀφροῦ γένεσιν "ἀφροδίτη" ἐκλήθη. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ Ἀθηνᾶσ Ἀθηναῖόσ γ’ ὤν, ὦ Σώκρατεσ, ἐπιλήσῃ, οὐδ’ Ἡφαίστου τε καὶ Ἄρεωσ.

οὐδὲ εἰκόσ γε. οὐ γάρ. οὐκοῦν τὸ μὲν ἕτερον ὄνομα αὐτῆσ οὐ χαλεπὸν εἰπεῖν δι’ ὃ κεῖται. τὸ ποῖον; "Παλλάδα" που αὐτὴν καλοῦμεν. πῶσ γὰρ οὔ; τοῦτο μὲν τοίνυν ἀπὸ τῆσ ἐν τοῖσ ὅπλοισ ὀρχήσεωσ ἡγούμενοι τεθῆναι ὀρθῶσ ἄν, ὡσ ἐγᾦμαι, ἡγοίμεθα· τὸ γάρ που ἢ αὑτὸν ἤ τι ἄλλο μετεωρίζειν ἢ ἀπὸ τῆσ γῆσ ἢ ἐν ταῖσ χερσὶν "πάλλειν" τε καὶ "πάλλεσθαι" καὶ ὀρχεῖν καὶ ὀρχεῖσθαι καλοῦμεν.

πάνυ μὲν οὖν.

ἴσωσ δὲ οὐδὲ ταύτῃ, ἀλλ’ ὡσ τὰ θεῖα νοούσησ αὐτῆσ διαφερόντωσ τῶν ἄλλων "Θεονόην" ἐκάλεσεν. "Παλλάδα" μὲν τοίνυν ταύτῃ. καὶ ὀρθῶσ γε. ἀλλὰ δὴ τὸ ἕτερον πῶσ λέγεισ; τὸ τῆσ Ἀθηνᾶσ; ναί. τοῦτο ἐμβριθέστερον, ὦ φίλε. ἐοίκασι δὴ καὶ οἱ παλαιοὶ τὴν Ἀθηνᾶν νομίζειν ὥσπερ οἱ νῦν περὶ Ὅμηρον δεινοί. καὶ γὰρ τούτων οἱ πολλοὶ ἐξηγούμενοι τὸν ποιητήν φασι τὴν Ἀθηνᾶν αὐτὸν νοῦν τε καὶ διάνοιαν πεποιηκέναι, καὶ ὁ τὰ ὀνόματα ποιῶν ἐοίκε τοιοῦτόν τι περὶ αὐτῆσ διανοεῖσθαι, ἔτι δὲ μειζόνωσ λέγων θεοῦ νόησιν ὡσπερεὶ λέγει ὅτι "ἁ θεονόα" ἐστὶν αὕτη, τῷ ἄλφα ξενικῶσ ἀντὶ τοῦ ἦτα χρησάμενοσ καὶ τὸ ἰῶτα καὶ τὸ σῖγμα ἀφελών. οὐδὲν δὲ ἀπέχει καὶ τὴν ἐν τῷ ἤθει νόησιν ὡσ οὖσαν τὴν θεὸν ταύτην "Ἠθονόην" μὲν βούλεσθαι προσειπεῖν·

παραγαγὼν δὲ ἢ αὐτὸσ ἤ τινεσ ὕστερον ἐπὶ τὸ κάλλιον ὡσ ᾤοντο, "Ἀθηνάαν" ἐκάλεσαν.

τί δὲ δὴ τὸν Ἥφαιστον, πῇ λέγεισ; ἦ τὸν γενναῖον τὸν "φάεοσ ἵστορα" ἐρωτᾷσ; ἐοίκα. οὐκοῦν οὗτοσ μὲν παντὶ δῆλοσ "Φαῖστοσ" ὤν, τὸ ἦτα προσελκυσάμενοσ; κινδυνεύει, ἐὰν μή πῄ σοι, ὡσ ἐοίκεν, ἔτι ἄλλῃ δόξῃ. ἀλλ’ ἵνα μὴ δόξῃ, τὸν Ἄρη ἐρώτα. ἐρωτῶ. οὐκοῦν, εἰ μὲν βούλει, κατὰ τὸ ἄρρεν τε καὶ κατὰ τὸ ἀνδρεῖον "Ἄρησ" ἂν εἰή·

εἰ δ’ αὖ κατὰ τὸ σκληρόν τε καὶ ἀμετάστροφον, ὃ δὴ "ἄρρατον" καλεῖται, καὶ ταύτῃ ἂν πανταχῇ πολεμικῷ θεῷ πρέποι "Ἄρη" καλεῖσθαι. πάνυ μὲν οὖν. ἐκ μὲν οὖν τῶν θεῶν πρὸσ θεῶν ἀπαλλαγῶμεν, ὡσ ἐγὼ δέδοικα περὶ αὐτῶν διαλέγεσθαι· περὶ δὲ ἄλλων <ὧν> τινων βούλει προβαλλέ μοι, "ὄφρα ἴδηαι οἱοῖ" Εὐθύφρονοσ "ἵπποι. ἀλλὰ ποιήσω ταῦτα, ἔτι γε ἓν ἐρόμενόσ σε περὶ Ἑρμοῦ, ἐπειδή με καὶ οὔ φησιν Κρατύλοσ Ἑρμογένη εἶναι.

πειρώμεθα οὖν τὸν "Ἑρμῆν" σκέψασθαι τί καὶ νοεῖ τὸ ὄνομα, ἵνα καὶ εἰδῶμεν εἰ τὶ ὅδε λέγει. ἀλλὰ μὴν τοῦτό γε ἐοίκε περὶ λόγον τι εἶναι ὁ "Ἑρμῆσ," καὶ τὸ ἑρμηνέα εἶναι καὶ τὸ ἄγγελον καὶ τὸ κλοπικόν τε καὶ τὸ ἀπατηλὸν ἐν λόγοισ καὶ τὸ ἀγοραστικόν, περὶ λόγου δύναμίν ἐστιν πᾶσα αὕτη ἡ πραγματεία· ὅπερ οὖν καὶ ἐν τοῖσ πρόσθεν ἐλέγομεν, τὸ "εἴρειν" λόγου χρεία ἐστί, τὸ δέ, οἱο͂ν καὶ Ὅμηροσ πολλαχοῦ λέγει, "ἐμήσατό" φησιν, τοῦτο δὲ μηχανήσασθαί ἐστιν.

ἐξ ἀμφοτέρων οὖν τούτων τὸν τὸ λέγειν τε καὶ τὸν λόγον μησάμενον ‐ τὸ δὲ λέγειν δή ἐστιν εἴρειν ‐ τοῦτον τὸν θεὸν ὡσπερεὶ ἐπιτάττει ἡμῖν ὁ νομοθέτησ· "ὦ ἄνθρωποι, ὃσ τὸ εἴρειν ἐμήσατο, δικαίωσ ἂν καλοῖτο ὑπὸ ὑμῶν εἰρέμησ" ·

νῦν δὲ ἡμεῖσ, ὡσ οἰόμεθα, καλλωπίζοντεσ τὸ ὄνομα "Ἑρμῆν" καλοῦμεν. καὶ ἥ γε Ἶρισ ἀπὸ τοῦ εἴρειν ἐοίκεν κεκλημένη, ὅτι ἄγγελοσ ἦν. νὴ τὸν Δία, εὖ ἄρα μοι δοκεῖ Κρατύλοσ λέγειν τὸ ἐμὲ μὴ εἶναι Ἑρμογένη· οὔκουν εὐμήχανόσ γέ εἰμι λόγου. καὶ τό γε τὸν Πᾶνα τοῦ Ἑρμοῦ εἶναι ὑὸν διφυῆ ἔχει τὸ εἰκόσ, ὦ ἑταῖρε. πῶσ δή;

οἶσθα ὅτι ὁ λόγοσ τὸ πᾶν σημαίνει καὶ κυκλεῖ καὶ πολεῖ ἀεί, καὶ ἔστι διπλοῦσ, ἀληθήσ τε καὶ ψευδήσ. πάνυ γε. οὐκοῦν τὸ μὲν ἀληθὲσ αὐτοῦ λεῖον καὶ θεῖον καὶ ἄνω οἰκοῦν ἐν τοῖσ θεοῖσ, τὸ δὲ ψεῦδοσ κάτω ἐν τοῖσ πολλοῖσ τῶν ἀνθρώπων καὶ τραχὺ καὶ τραγικόν· ἐνταῦθα γὰρ πλεῖστοι οἱ μῦθοί τε καὶ τὰ ψεύδη ἐστίν, περὶ τὸν τραγικὸν βίον. πάνυ γε. ὀρθῶσ ἄρ’ <ἂν> ὁ πᾶν μηνύων καὶ ἀεὶ πολῶν "Πὰν αἰπόλοσ" εἰή, διφυὴσ Ἑρμοῦ ὑόσ, τὰ μὲν ἄνωθεν λεῖοσ, τὰ δὲ κάτωθεν τραχὺσ καὶ τραγοειδήσ. καὶ ἔστιν ἤτοι λόγοσ ἢ λόγου ἀδελφὸσ ὁ Πάν, εἴπερ Ἑρμοῦ ὑόσ ἐστιν· ἀδελφῷ δὲ ἐοικέναι ἀδελφὸν οὐδὲν θαυμαστόν.

ἀλλ’ ὅπερ ἐγὼ ἔλεγον, ὦ μακάριε, ἀπαλλαγῶμεν ἐκ τῶν θεῶν. τῶν γε τοιούτων, ὦ Σώκρατεσ, εἰ βούλει. περὶ τῶν τοιῶνδε δὲ τί σε κωλύει διελθεῖν, οἱο͂ν ἡλίου τε καὶ σελήνησ καὶ ἄστρων καὶ γῆσ καὶ αἰθέροσ καὶ ἀέροσ καὶ πυρὸσ καὶ ὕδατοσ καὶ ὡρῶν καὶ ἐνιαυτοῦ; συχνὰ μέν μοι προστάττεισ, ὅμωσ δέ, εἴπερ σοι κεχαρισμένον ἔσται, ἐθέλω.

καὶ μὴν χαριῇ. τί δὴ οὖν πρῶτον βούλει; ἢ ὥσπερ εἶπεσ τὸν ἥλιον διέλθωμεν; πάνυ γε. ἐοίκε τοίνυν κατάδηλον γενόμενον ἂν μᾶλλον εἰ τῷ Δωρικῷ τισ ὀνόματι χρῷτο ‐ "ἅλιον" γὰρ καλοῦσιν οἱ Δωριῆσ ‐ "ἅλιοσ" οὖν εἰή μὲν ἂν κατὰ τὸ ἁλίζειν εἰσ ταὐτὸν τοὺσ ἀνθρώπουσ ἐπειδὰν ἀνατείλῃ, εἰή δ’ ἂν καὶ τῷ περὶ τὴν γῆν ἀεὶ εἱλεῖν ἰών, ἐοίκοι δ’ ἂν καὶ ὅτι ποικίλλει ἰὼν τὰ γιγνόμενα ἐκ τῆσ γῆσ· τὸ δὲ ποικίλλειν καὶ αἰολεῖν ταὐτόν.

τί δὲ ἡ "σελήνη" ; τοῦτο δὲ τὸ ὄνομα φαίνεται τὸν Ἀναξαγόραν πιέζειν. τί δή; ἐοίκε δηλοῦντι παλαιότερον ὃ ἐκεῖνοσ νεωστὶ ἔλεγεν, ὅτι ἡ σελήνη ἀπὸ τοῦ ἡλίου ἔχει τὸ φῶσ. πῶσ δή; τὸ μέν που "σέλασ" καὶ τὸ "φῶσ" ταὐτόν.

ναί. νέον δέ που καὶ ἕνον ἀεί ἐστι περὶ τὴν σελήνην τοῦτο τὸ φῶσ, εἴπερ ἀληθῆ οἱ Ἀναξαγόρειοι λέγουσιν· κύκλῳ γάρ που ἀεὶ αὐτὴν περιιὼν νέον ἀεὶ ἐπιβάλλει, ἕνον δὲ ὑπάρχει τὸ τοῦ προτέρου μηνόσ. πάνυ γε. "Σελαναίαν" δέ γε καλοῦσιν αὐτὴν πολλοί. πάνυ γε. ὅτι δὲ σέλασ νέον καὶ ἕνον ἔχει ἀεί, "Σελαενονεοάεια" μὲν δικαιότατ’ ἂν τῶν ὀνομάτων καλοῖτο, συγκεκροτημένον δὲ "Σελαναία" κέκληται. διθυραμβῶδέσ γε τοῦτο τοὔνομα, ὦ Σώκρατεσ.

ἀλλὰ τὸν μῆνα καὶ τὰ ἄστρα πῶσ λέγεισ; ὁ μὲν "μεὶσ" ἀπὸ τοῦ μειοῦσθαι εἰή ἂν "μείησ" ὀρθῶσ κεκλημένοσ, τὰ δ’ "ἄστρα" ἐοίκε τῆσ ἀστραπῆσ ἐπωνυμίαν ἔχειν. ἡ δὲ "ἀστραπή," ὅτι τὰ ὦπα ἀναστρέφει, "ἀναστρωπὴ" ἂν εἰή, νῦν δὲ "ἀστραπὴ" καλλωπισθεῖσα κέκληται. τί δὲ τὸ πῦρ καὶ τὸ ὕδωρ; τὸ "πῦρ" ἀπορῶ·

ἐννοῶ γὰρ ὅτι πολλὰ οἱ Ἕλληνεσ ὀνόματα ἄλλωσ τε καὶ οἱ ὑπὸ τοῖσ βαρβάροισ οἰκοῦντεσ παρὰ τῶν βαρβάρων εἰλήφασιν. καὶ κινδυνεύει ἤτοι ἡ τοῦ Εὐθύφρονόσ με μοῦσα ἐπιλελοιπέναι, ἢ τοῦτό τι παγχάλεπον εἶναι. σκέψαι οὖν ἣν εἰσάγω μηχανὴν ἐπὶ πάντα τὰ τοιαῦτα ἃ ἂν ἀπορῶ. τίνα δή; ἐγώ σοι ἐρῶ. ἀπόκριναι γάρ μοι· ἔχοισ ἂν εἰπεῖν πῦρ κατὰ τίνα τρόπον καλεῖται; μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγε. σκέψαι δὴ ὃ ἐγὼ ὑποπτεύω περὶ αὐτοῦ. τί οὖν δή;

εἴ τισ ζητοῖ ταῦτα κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν φωνὴν ὡσ εἰκότωσ κεῖται, ἀλλὰ μὴ κατ’ ἐκείνην ἐξ ἧσ τὸ ὄνομα τυγχάνει ὄν, οἶσθα ὅτι ἀποροῖ ἄν. εἰκότωσ γε. ὁρ́α τοίνυν καὶ τοῦτο τὸ ὄνομα τὸ "πῦρ" μή τι βαρβαρικὸν ᾖ.

τοῦτο γὰρ οὔτε ῥᾴδιον προσάψαι ἐστὶν Ἑλληνικῇ φωνῇ, φανεροί τ’ εἰσὶν οὕτωσ αὐτὸ καλοῦντεσ Φρύγεσ σμικρόν τι παρακλίνοντεσ· καὶ τό γε "ὕδωρ" καὶ τὰσ "κύνασ" καὶ ἄλλα πολλά. ἔστι ταῦτα. οὐ τοίνυν δεῖ ταῦτα προσβιάζεσθαι, ἐπεὶ ἔχοι γ’ ἄν τισ εἰπεῖν περὶ αὐτῶν. τὸ μὲν οὖν πῦρ καὶ τὸ ὕδωρ ταύτῃ ἀπωθοῦμαι· ὁ δὲ δὴ ἀὴρ ἆρά γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὅτι αἴρει τὰ ἀπὸ τῆσ γῆσ, "ἀὴρ" κέκληται;

ἢ ὅτι ἀεὶ ῥεῖ; ἢ ὅτι πνεῦμα ἐξ αὐτοῦ γίγνεται ῥέοντοσ; οἱ γὰρ ποιηταί που τὰ πνεύματα "ἀήτασ" καλοῦσιν· ἴσωσ οὖν λέγει, ὥσπερ ἂν εἰ εἴποι πνευματόρρουν, "ἀητόρρουν" ὅθεν δὴ βούλεται αὐτὸν οὕτωσ εἰπεῖν, ὅτι ἐστὶν ἀήρ. τὸν δὲ αἰθέρα τῇδέ πῃ ὑπολαμβάνω, ὅτι ἀεὶ θεῖ περὶ τὸν ἀέρα ῥέων "ἀειθεὴρ" δικαίωσ ἂν καλοῖτο. γῆ δὲ μᾶλλον σημαίνει ὃ βούλεται ἐάν τισ "γαῖαν" ὀνομάσῃ· γαῖα γὰρ γεννήτειρα ἂν εἰή ὀρθῶσ κεκλημένη, ὥσ φησιν Ὅμηροσ·

τὸ γὰρ "γεγάασιν" γεγεννῆσθαι λέγει. εἰε͂ν· τί οὖν ἡμῖν ἦν τὸ μετὰ τοῦτο; ὡρ͂αι, ὦ Σώκρατεσ, καὶ ἐνιαυτὸσ καὶ ἔτοσ. αἱ μὲν δὴ ὡρ͂αι Ἀττικιστὶ ὡσ τὸ παλαιὸν ῥητέον, εἴπερ βούλει τὸ εἰκὸσ εἰδέναι· ΗΟΡΑΙ γάρ εἰσι διὰ τὸ ὁρίζειν χειμῶνάσ τε καὶ θέρη καὶ πνεύματα καὶ τοὺσ καρποὺσ τοὺσ ἐκ τῆσ γῆσ· ὁρίζουσαι δὲ δικαίωσ ἂν "ὁρ́αι" καλοῖντο. ἐνιαυτὸσ δὲ καὶ ἔτοσ κινδυνεύει ἕν τι εἶναι.

τὸ γὰρ τὰ φυόμενα καὶ τὰ γιγνόμενα ἐν μέρει ἕκαστον προάγον εἰσ φῶσ καὶ αὐτὸ ἐν αὑτῷ ἐξετάζον, τοῦτο, ὥσπερ ἐν τοῖσ πρόσθεν τὸ τοῦ Διὸσ ὄνομα δίχα διῃρημένον οἱ μὲν Ζῆνα, οἱ δὲ Δία ἐκάλουν, οὕτω καὶ ἐνταῦθα οἱ μὲν "ἐνιαυτόν," ὅτι ἐν ἑαυτῷ, οἱ δὲ "ἔτοσ," ὅτι ἐτάζει· ὁ δὲ ὅλοσ λόγοσ ἐστὶν τὸ "ἐν ἑαυτῷ ἐτάζον" τοῦτο προσαγορεύεσθαι ἓν ὂν δίχα, ὥστε δύο ὀνόματα γεγονέναι, "ἐνιαυτόν" τε καὶ "ἔτοσ," ἐξ ἑνὸσ λόγου. ἀλλὰ δῆτα, ὦ Σώκρατεσ, πολὺ ἐπιδίδωσ.

πόρρω ἤδη οἶμαι φαίνομαι σοφίασ ἐλαύνειν. πάνυ μὲν οὖν. τάχα μᾶλλον φήσεισ. ἀλλὰ μετὰ τοῦτο τὸ εἶδοσ ἔγωγε ἡδέωσ ἂν θεασαίμην ταῦτα τὰ καλὰ ὀνόματα τίνι ποτὲ ὀρθότητι κεῖται, τὰ περὶ τὴν ἀρετήν, οἱο͂ν "φρόνησίσ" τε καὶ "σύνεσισ" καὶ "δικαιοσύνη" καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα πάντα.

ἐγείρεισ μέν, ὦ ἑταῖρε, οὐ φαῦλον γένοσ ὀνομάτων· ὅμωσ δὲ ἐπειδήπερ τὴν λεοντῆν ἐνδέδυκα, οὐκ ἀποδειλιατέον ἀλλ’ ἐπισκεπτέον, ὡσ ἐοίκε, φρόνησιν καὶ σύνεσιν καὶ γνώμην καὶ ἐπιστήμην καὶ τἆλλα δὴ ἃ φῂσ πάντα ταῦτα τὰ καλὰ ὀνόματα. πάνυ μὲν οὖν οὐ δεῖ ἡμᾶσ προαποστῆναι.

καὶ μήν, νὴ τὸν κύνα, δοκῶ γέ μοι οὐ κακῶσ μαντεύεσθαι, ὃ καὶ νυνδὴ ἐνενόησα, ὅτι οἱ πάνυ παλαιοὶ ἄνθρωποι οἱ τιθέμενοι τὰ ὀνόματα παντὸσ μᾶλλον, ὥσπερ καὶ τῶν νῦν οἱ πολλοὶ τῶν σοφῶν ὑπὸ τοῦ πυκνὰ περιστρέφεσθαι ζητοῦντεσ ὅπῃ ἔχει τὰ ὄντα εἰλιγγιῶσιν, κἄπειτα αὐτοῖσ φαίνεται περιφέρεσθαι τὰ πράγματα καὶ πάντωσ φέρεσθαι. αἰτιῶνται δὴ οὐ τὸ ἔνδον τὸ παρὰ σφίσιν πάθοσ αἴτιον εἶναι ταύτησ τῆσ δόξησ, ἀλλὰ αὐτὰ τὰ πράγματα οὕτω πεφυκέναι, οὐδὲν αὐτῶν μόνιμον εἶναι οὐδὲ βέβαιον, ἀλλὰ ῥεῖν καὶ φέρεσθαι καὶ μεστὰ εἶναι πάσησ φορᾶσ καὶ γενέσεωσ ἀεί.

λέγω δὴ ἐννοήσασ πρὸσ πάντα τὰ νυνδὴ ὀνόματα. πῶσ δὴ τοῦτο, ὦ Σώκρατεσ; οὐ κατενόησασ ἴσωσ τὰ ἄρτι λεγόμενα ὅτι παντάπασιν ὡσ φερομένοισ τε καὶ ῥέουσι καὶ γιγνομένοισ τοῖσ πράγμασι τὰ ὀνόματα ἐπίκειται. οὐ πάνυ ἐνεθυμήθην. καὶ μὴν πρῶτον μὲν τοῦτο ὃ πρῶτον εἴπομεν παντάπασιν ὡσ ἐπὶ τοιούτων ἐστίν.

τὸ ποῖον; ἡ "φρόνησισ" · φορᾶσ γάρ ἐστι καὶ ῥοῦ νόησισ. εἰή δ’ ἂν καὶ ὄνησιν ὑπολαβεῖν φορᾶσ· ἀλλ’ οὖν περί γε τὸ φέρεσθαί ἐστιν. εἰ δὲ βούλει, ἡ "γνώμη" παντάπασιν δηλοῖ γονῆσ σκέψιν καὶ νώμησιν· τὸ γὰρ "νωμᾶν" καὶ τὸ "σκοπεῖν" ταὐτόν. εἰ δὲ βούλει, αὐτὸ ἡ "νόησισ" τοῦ νέου ἐστὶν ἕσισ, τὸ δὲ νέα εἶναι τὰ ὄντα σημαίνει γιγνόμενα ἀεὶ εἶναι· τούτου οὖν ἐφίεσθαι τὴν ψυχὴν μηνύει τὸ ὄνομα ὁ θέμενοσ τὴν "νεόεσιν.

" οὐ γὰρ "νόησισ" τὸ ἀρχαῖον ἐκαλεῖτο, ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ ἦτα εἶ ἔδει λέγειν δύο, "νοέεσιν. " "σωφροσύνη" δὲ σωτηρία οὗ νυνδὴ ἐσκέμμεθα, φρονήσεωσ. καὶ μὴν ἥ γε ἐπιστήμη μηνύει ὡσ φερομένοισ τοῖσ πράγμασιν ἑπομένησ τῆσ ψυχῆσ τῆσ ἀξίασ λόγου, καὶ οὔτε ἀπολειπομένησ οὔτε προθεούσησ·

διὸ δὴ ἐμβάλλοντασ δεῖ τὸ εἶ "ἑπεϊστήμην" αὐτὴν ὀνομάζειν. "σύνεσισ" δ’ αὖ οὕτω μὲν δόξειεν ἂν ὥσπερ συλλογισμὸσ εἶναι, ὅταν δὲ συνιέναι λέγῃ, ταὐτὸν παντάπασιν τῷ ἐπίστασθαι συμβαίνει λεγόμενον· συμπορεύεσθαι γὰρ λέγει τὴν ψυχὴν τοῖσ πράγμασι τὸ "συνιέναι. " ἀλλὰ μὴν ἥ γε "σοφία" φορᾶσ ἐφάπτεσθαι σημαίνει.

σκοτωδέστερον δὲ τοῦτο καὶ ξενικώτερον· ἀλλὰ δεῖ ἐκ τῶν ποιητῶν ἀναμιμνῄσκεσθαι ὅτι πολλαχοῦ λέγουσιν περὶ ὅτου ἂν τύχωσιν τῶν ἀρχομένων ταχὺ προϊέναι "ἐσύθη" φασίν. Λακωνικῷ δὲ ἀνδρὶ τῶν εὐδοκίμων καὶ ὄνομα ἦν "Σοῦσ" · τὴν γὰρ ταχεῖαν ὁρμὴν οἱ Λακεδαιμόνιοι τοῦτο καλοῦσιν. ταύτησ οὖν τῆσ φορᾶσ ἐπαφὴν σημαίνει ἡ σοφία, ὡσ φερομένων τῶν ὄντων. καὶ μὴν τό γε "ἀγαθόν," τοῦτο τῆσ φύσεωσ πάσησ τῷ ἀγαστῷ βούλεται τὸ ὄνομα ἐπικεῖσθαι.

ἐπειδὴ γὰρ πορεύεται τὰ ὄντα, ἔνι μὲν ἄρ’ αὐτοῖσ τάχοσ, ἔνι δὲ βραδυτήσ. ἔστιν οὖν οὐ πᾶν τὸ ταχὺ ἀλλὰ τὶ αὐτοῦ ἀγαστόν. τοῦ θοοῦ δὴ τῷ ἀγαστῷ αὕτη ἡ ἐπωνυμία ἐστίν, "τἀγαθόν. "δικαιοσύνη" δέ, ὅτι μὲν ἐπὶ τῇ τοῦ δικαίου συνέσει τοῦτο κεῖται τὸ ὄνομα, ῥᾴδιον συμβαλεῖν·

αὐτὸ δὲ τὸ "δίκαιον" χαλεπόν. καὶ γὰρ δὴ καὶ ἐοίκε μέχρι μέν του ὁμολογεῖσθαι παρὰ πολλῶν, ἔπειτα δὲ ἀμφισβητεῖσθαι. ὅσοι γὰρ ἡγοῦνται τὸ πᾶν εἶναι ἐν πορείᾳ, τὸ μὲν πολὺ αὐτοῦ ὑπολαμβάνουσιν τοιοῦτόν τι εἶναι οἱο͂ν οὐδὲν ἄλλο ἢ χωρεῖν, διὰ δὲ τούτου παντὸσ εἶναί τι διεξιόν, δι’ οὗ πάντα τὰ γιγνόμενα γίγνεσθαι·

εἶναι δὲ τάχιστον τοῦτο καὶ λεπτότατον. οὐ γὰρ ἂν δύνασθαι ἄλλωσ διὰ τοῦ ὄντοσ ἰέναι παντόσ, εἰ μὴ λεπτότατόν τε ἦν ὥστε αὐτὸ μηδὲν στέγειν, καὶ τάχιστον ὥστε χρῆσθαι ὥσπερ ἑστῶσι τοῖσ ἄλλοισ. ἄλλα πάντα διαϊόν, τοῦτο τὸ ὄνομα ἐκλήθη ὀρθῶσ "δίκαιον," εὐστομίασ ἕνεκα τὴν τοῦ κάππα δύναμιν προσλαβόν.

μέχρι μὲν οὖν ἐνταῦθα, ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν, παρὰ πολλῶν ὁμολογεῖται τοῦτο εἶναι τὸ δίκαιον· ἐγὼ δέ, ὦ Ἑρμόγενεσ, ἅτε λιπαρὴσ ὢν περὶ αὐτοῦ, ταῦτα μὲν πάντα διαπέπυσμαι ἐν ἀπορρήτοισ, ὅτι τοῦτό ἐστι τὸ δίκαιον καὶ τὸ αἴτιον ‐ δι’ ὃ γὰρ γίγνεται, τοῦτ’ ἔστι τὸ αἴτιον ‐ καὶ "Δία" καλεῖν ἔφη τισ τοῦτο ὀρθῶσ ἔχειν διὰ ταῦτα.

ἐπειδὰν δ’ ἠρέμα αὐτοὺσ ἐπανερωτῶ ἀκούσασ ταῦτα μηδὲν ἧττον· "τί οὖν ποτ’ ἔστιν, ὦ ἄριστε, δίκαιον, εἰ τοῦτο οὕτωσ ἔχει; δοκῶ τε ἤδη μακρότερα τοῦ προσήκοντοσ ἐρωτᾶν καὶ ὑπὲρ τὰ ἐσκαμμένα ἅλλεσθαι. ἱκανῶσ γάρ μέ φασι πεπύσθαι ἀκηκοέναι καὶ ἐπιχειροῦσιν, βουλόμενοι ἀποπιμπλάναι με, ἄλλοσ ἄλλα ἤδη λέγειν, καὶ οὐκέτι συμφωνοῦσιν.

ὁ μὲν γὰρ τίσ φησιν τοῦτο εἶναι δίκαιον, τὸν ἥλιον· τοῦτον γὰρ μόνον διαϊόντα καὶ κάοντα ἐπιτροπεύειν τὰ ὄντα. ἐπειδὰν οὖν τῳ λέγω αὐτὸ ἅσμενοσ ὡσ καλόν τι ἀκηκοώσ, καταγελᾷ μου οὗτοσ ἀκούσασ καὶ ἐρωτᾷ εἰ οὐδὲν δίκαιον οἶμαι εἶναι ἐν τοῖσ ἀνθρώποισ ἐπειδὰν ὁ ἥλιοσ δύῃ. λιπαροῦντοσ οὖν ἐμοῦ ὅτι αὖ ἐκεῖνοσ λέγει αὐτό, τὸ πῦρ φησιν· τοῦτο δὲ οὐ ῥᾴδιόν ἐστιν εἰδέναι.

ὁ δὲ οὐκ αὐτὸ τὸ πῦρ φησιν, ἀλλ’ αὐτὸ τὸ θερμὸν τὸ ἐν τῷ πυρὶ ἐνόν. ὁ δὲ τούτων μὲν πάντων καταγελᾶν φησιν, εἶναι δὲ τὸ δίκαιον ὃ λέγει Ἀναξαγόρασ, νοῦν εἶναι τοῦτο· αὐτοκράτορα γὰρ αὐτὸν ὄντα καὶ οὐδενὶ μεμειγμένον πάντα φησὶν αὐτὸν κοσμεῖν τὰ πράγματα διὰ πάντων ἰόντα. ἐνταῦθα δὴ ἐγώ, ὦ φίλε, πολὺ ἐν πλείονι ἀπορίᾳ εἰμὶ ἢ πρὶν ἐπιχειρῆσαι μανθάνειν περὶ τοῦ δικαίου ὅτι ποτ’ ἔστιν. ἀλλ’ οὖν οὗπερ ἕνεκα ἐσκοποῦμεν, τό γε ὄνομα τοῦτο φαίνεται αὐτῷ διὰ ταῦτα κεῖσθαι.

φαίνῃ μοι, ὦ Σώκρατεσ, ταῦτα μὲν ἀκηκοέναι του καὶ οὐκ αὐτοσχεδιάζειν. τί δὲ τἆλλα; οὐ πάνυ. ἄκουε δή· ἴσωσ γὰρ ἄν σε καὶ τὰ ἐπίλοιπα ἐξαπατήσαιμι ὡσ οὐκ ἀκηκοὼσ λέγω. μετὰ γὰρ δικαιοσύνην τί ἡμῖν λείπεται; ἀνδρείαν οἶμαι οὔπω διήλθομεν. δῆλον ὅτι ἐστὶν ὄντοσ ἐμπόδισμα τοῦ διαϊόντοσ, ἀνδρεία δὲ σημαίνει ὡσ ἐν μάχῃ ἐπονομαζομένησ τῆσ ἀνδρείασ ‐ μάχην δ’ εἶναι ἐν τῷ ὄντι, εἴπερ ῥεῖ, οὐκ ἄλλο τι ἢ τὴν ἐναντίαν ῥοήν ‐ ἐὰν οὖν τισ ἐξέλῃ τὸ δέλτα τοῦ ὀνόματοσ τῆσ ἀνδρείασ, αὐτὸ μηνύει τὸ ἔργον τὸ ὄνομα ἡ "ἀνρεία.

" δῆλον οὖν ὅτι οὐ πάσῃ ῥοῇ ἡ ἐναντία ῥοὴ ἀνδρεία ἐστίν, ἀλλὰ τῇ παρὰ τὸ δίκαιον ῥεούσῃ· οὐ γὰρ ἂν ἐπῃνεῖτο ἡ ἀνδρεία.

καὶ τὸ "ἄρρεν" καὶ ὁ "ἀνὴρ" ἐπὶ παραπλησίῳ τινὶ τούτῳ ἐστί, τῇ ἄνῳ ῥοῇ. "γυνὴ" δὲ γονή μοι φαίνεται βούλεσθαι εἶναι. τὸ δὲ "θῆλυ" ἀπὸ τῆσ θηλῆσ τι φαίνεται ἐπωνομάσθαι· ἡ δὲ "θηλὴ" ἆρά γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὅτι τεθηλέναι ποιεῖ ὥσπερ τὰ ἀρδόμενα; ἐοίκέν γε, ὦ Σώκρατεσ. καὶ μὴν αὐτό γε τὸ "θάλλειν" τὴν αὔξην μοι δοκεῖ ἀπεικάζειν τὴν τῶν νέων, ὅτι ταχεῖα καὶ ἐξαιφνιδία γίγνεται. οἱο͂́νπερ οὖν μεμίμηται τῷ ὀνόματι, συναρμόσασ ἀπὸ τοῦ θεῖν καὶ ἅλλεσθαι τὸ ὄνομα.

ἀλλ’ οὐ γὰρ ἐπισκοπεῖσ με ὥσπερ ἐκτὸσ δρόμου φερόμενον ἐπειδὰν λείου ἐπιλάβωμαι· ἐπίλοιπα δὲ ἡμῖν ἔτι συχνὰ τῶν δοκούντων σπουδαίων εἶναι. ἀληθῆ λέγεισ. ὧν γ’ ἔστιν ἓν καὶ "τέχνην" ἰδεῖν ὅτι ποτὲ βούλεται εἶναι. πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν τοῦτό γε ἕξιν νοῦ σημαίνει, τὸ μὲν ταῦ ἀφελόντι, ἐμβαλόντι δὲ οὖ μεταξὺ τοῦ χεῖ καὶ τοῦ νῦ καὶ <τοῦ νῦ καὶ> τοῦ ἦτα; καὶ μάλα γε γλίσχρωσ, ὦ Σώκρατεσ.

ὦ μακάριε, οὐκ οἶσθ’ ὅτι τὰ πρῶτα ὀνόματα τεθέντα κατακέχωσται ἤδη ὑπὸ τῶν βουλομένων τραγῳδεῖν αὐτά, περιτιθέντων γράμματα καὶ ἐξαιρούντων εὐστομίασ ἕνεκα καὶ πανταχῇ στρεφόντων, καὶ ὑπὸ καλλωπισμοῦ καὶ ὑπὸ χρόνου. ἐπεὶ ἐν τῷ "κατόπτρῳ" οὐ δοκεῖ σοι ἄτοπον εἶναι τὸ ἐμβεβλῆσθαι τὸ ῥῶ; ἀλλὰ τοιαῦτα οἶμαι ποιοῦσιν οἱ τῆσ μὲν ἀληθείασ οὐδὲν φροντίζοντεσ, τὸ δὲ στόμα πλάττοντεσ, ὥστ’ ἐπεμβάλλοντεσ πολλὰ ἐπὶ τὰ πρῶτα ὀνόματα τελευτῶντεσ ποιοῦσιν μηδ’ ἂν ἕνα ἀνθρώπων συνεῖναι ὅτι ποτὲ βούλεται τὸ ὄνομα· ὥσπερ καὶ τὴν Σφίγγα ἀντὶ "φικὸσ" "σφίγγα" καλοῦσιν, καὶ ἄλλα πολλά.

ταῦτα μὲν ἔστιν οὕτωσ, ὦ Σώκρατεσ. εἰ δ’ αὖ τισ ἐάσει καὶ ἐντιθέναι καὶ ἐξαιρεῖν ἅττ’ ἂν βούληταί τισ εἰσ τὰ ὀνόματα, πολλὴ εὐπορία ἔσται καὶ πᾶν ἂν παντί τισ ὄνομα πράγματι προσαρμόσειεν. ἀληθῆ λέγεισ.

ἀληθῆ μέντοι. ἀλλὰ τὸ μέτριον οἶμαι δεῖ φυλάττειν καὶ τὸ εἰκὸσ σὲ τὸν σοφὸν ἐπιστάτην. βουλοίμην ἄν. καὶ ἐγώ σοι συμβούλομαι, ὦ Ἑρμόγενεσ. ἀλλὰ μὴ λίαν, ὦ δαιμόνιε, ἀκριβολογοῦ, "μή μ’ ἀπογυιώσῃσ μένεοσ. " ἔρχομαι γὰρ ἐπὶ τὴν κορυφὴν ὧν εἴρηκα, ἐπειδὰν μετὰ τέχνην μηχανὴν ἐπισκεψώμεθα.

"μηχανὴ" γάρ μοι δοκεῖ τοῦ ἄνειν ἐπὶ πολὺ σημεῖον εἶναι· τὸ γὰρ "μῆκόσ" πωσ τὸ πολὺ σημαίνει· ἐξ ἀμφοῖν οὖν τούτοιν σύγκειται, "μήκουσ" τε καὶ τοῦ "ἄνειν," τὸ ὄνομα ἡ "μηχανή. " ἀλλ’, ὅπερ νυνδὴ εἶπον, ἐπὶ τὴν κορυφὴν δεῖ τῶν εἰρημένων ἐλθεῖν· "ἀρετὴ" γὰρ καὶ "κακία" ὅτι βούλεται τὰ ὀνόματα ζητητέα. τὸ μὲν οὖν ἕτερον οὔπω καθορῶ, τὸ δ’ ἕτερον δοκεῖ μοι κατάδηλον εἶναι. συμφωνεῖ γὰρ τοῖσ ἔμπροσθεν πᾶσιν.

ἅτε γὰρ ἰόντων τῶν πραγμάτων, πᾶν τὸ κακῶσ ἰὸν "κακία" ἂν εἰή· τοῦτο δὲ ὅταν ἐν ψυχῇ ᾖ, τὸ κακῶσ ἰέναι ἐπὶ τὰ πράγματα, μάλιστα τὴν τοῦ ὅλου ἐπωνυμίαν ἔχει τῆσ κακίασ. τὸ δὲ κακῶσ ἰέναι ὅτι ποτ’ ἔστιν, δοκεῖ μοι δηλοῦν καὶ ἐν τῇ "δειλίᾳ," ὃ οὔπω διήλθομεν ἀλλ’ ὑπερέβημεν, δέον αὐτὸ μετὰ τὴν ἀνδρείαν σκέψασθαι· δοκοῦμεν δέ μοι καὶ ἄλλα πολλὰ ὑπερβεβηκέναι.

ἡ δ’ οὖν δειλία τῆσ ψυχῆσ σημαίνει δεσμὸν εἶναι ἰσχυρόν· τὸ γὰρ "λίαν" ἰσχύσ τίσ ἐστιν. δεσμὸσ οὖν ὁ λίαν καὶ ὁ μέγιστοσ τῆσ ψυχῆσ ἡ δειλία ἂν εἰή· ὥσπερ γε καὶ ἡ ἀπορία κακόν, καὶ πᾶν, ὡσ ἐοίκεν, ὅτι ἂν ἐμποδὼν ᾖ τῷ ἰέναι καὶ πορεύεσθαι. τοῦτ’ οὖν φαίνεται τὸ κακῶσ ἰέναι δηλοῦν, τὸ ἰσχομένωσ τε καὶ ἐμποδιζομένωσ πορεύεσθαι, ὃ δὴ ψυχὴ ὅταν ἔχῃ, κακίᾳ μεστὴ γίγνεται. εἰ δ’ ἐπὶ τοιούτοισ ἡ "κακία" ἐστὶν τοὔνομα, τοὐναντίον τούτου ἡ "ἀρετὴ" ἂν εἰή, σημαῖνον πρῶτον μὲν εὐπορίαν, ἔπειτα δὲ λελυμένην τὴν ῥοὴν τῆσ ἀγαθῆσ ψυχῆσ εἶναι ἀεί, ὥστε τὸ ἀσχέτωσ καὶ τὸ ἀκωλύτωσ ἀεὶ ῥέον ἐπωνυμίαν εἴληφεν, ὡσ ἐοίκε, τοῦτο τοὔνομα, <ὃ> ὀρθῶσ μὲν ἔχει "ἀειρείτην" καλεῖν, ἴσωσ δὲ αἱρετὴν λέγει, ὡσ οὔσησ ταύτησ τῆσ ἕξεωσ αἱρετωτάτησ, συγκεκρότηται δὲ καὶ καλεῖται "ἀρετή. " καὶ ἴσωσ με αὖ φήσεισ πλάττειν· καὶ τοῦτο τὸ ὄνομα τὴν "ἀρετὴν" ὀρθῶσ ἔχειν.

τὸ δὲ δὴ "κακόν," δι’ οὗ πολλὰ τῶν ἔμπροσθεν εἴρηκασ, τί ἂν νοοῖ τοὔνομα;

ἄτοπόν τι νὴ Δία ἔμοιγε δοκεῖ καὶ χαλεπὸν συμβαλεῖν. ἐπάγω οὖν καὶ τούτῳ ἐκείνην τὴν μηχανήν. ποίαν ταύτην; τὴν τοῦ βαρβαρικόν τι καὶ τοῦτο φάναι εἶναι. καὶ ἐοίκάσ γε ὀρθῶσ λέγοντι. ἀλλ’ εἰ δοκεῖ, ταῦτα μὲν ἐῶμεν, τὸ δὲ "καλὸν" καὶ τὸ "αἰσχρὸν" πειρώμεθα ἰδεῖν πῇ εὐλόγωσ ἔχει. τὸ μὲν τοίνυν "αἰσχρὸν" καὶ δὴ κατάδηλόν μοι φαίνεται ὃ νοεῖ· καὶ τοῦτο γὰρ τοῖσ ἔμπροσθεν ὁμολογεῖται.

πῶσ λέγεισ; τὸ γὰρ ἐμποδίζον καὶ ἴσχον τῆσ ῥοῆσ τὰ ὄντα λοιδορεῖν μοι φαίνεται διὰ παντὸσ ὁ τὰ ὀνόματα τιθείσ, καὶ νῦν τῷ ἀεὶ ἴσχοντι τὸν ῥοῦν τοῦτο τὸ ὄνομα ἔθετο <τὸ> "ἀεισχοροῦν" · νῦν δὲ συγκροτήσαντεσ "αἰσχρὸν" καλοῦσιν. τί δὲ τὸ "καλόν" ; τοῦτο χαλεπώτερον κατανοῆσαι. καίτοι λέγει γε αὐτό· ἁρμονίᾳ μόνον καὶ μήκει τοῦ οὖ παρῆκται. πῶσ δή; τῆσ διανοίασ τισ ἐοίκεν ἐπωνυμία εἶναι τοῦτο τὸ ὄνομα. φέρε, τί οἰεί σὺ εἶναι τὸ αἴτιον κληθῆναι ἑκάστῳ τῶν ὄντων;

ἆρ’ οὐκ ἐκεῖνο τὸ τὰ ὀνόματα θέμενον; πάντωσ που. οὐκοῦν διάνοια ἂν εἰή τοῦτο ἤτοι θεῶν ἢ ἀνθρώπων ἢ ἀμφότερα; ναί. οὐκοῦν τὸ καλέσαν τὰ πράγματα καὶ τὸ καλοῦν ταὐτόν ἐστιν τοῦτο, διάνοια; φαίνεται. οὐκοῦν καὶ ὅσα μὲν ἂν νοῦσ τε καὶ διάνοια ἐργάσηται, ταῦτά ἐστι τὰ ἐπαινετά, ἃ δὲ μή, ψεκτά; πάνυ γε. τὸ οὖν ἰατρικὸν ἰατρικὰ ἐργάζεται καὶ τὸ τεκτονικὸν τεκτονικά;

ἢ πῶσ λέγεισ; οὕτωσ ἔγωγε. καὶ τὸ καλοῦν ἄρα καλά; δεῖ γέ τοι. ἔστι δέ γε τοῦτο, ὥσ φαμεν, διάνοια; πάνυ γε. ὀρθῶσ ἄρα φρονήσεωσ αὕτη ἡ ἐπωνυμία ἐστὶν τὸ "καλὸν" τῆσ τὰ τοιαῦτα ἀπεργαζομένησ, ἃ δὴ καλὰ φάσκοντεσ εἶναι ἀσπαζόμεθα. φαίνεται. τί οὖν ἔτι ἡμῖν λοιπὸν τῶν τοιούτων;

ταῦτα τὰ περὶ τὸ ἀγαθόν τε καὶ καλόν, συμφέροντά τε καὶ λυσιτελοῦντα καὶ ὠφέλιμα καὶ κερδαλέα καὶ τἀναντία τούτων. οὐκοῦν τὸ μὲν "συμφέρον" ἤδη που κἂν σὺ εὑρ́οισ ἐκ τῶν πρότερον ἐπισκοπῶν·

τῆσ γὰρ ἐπιστήμησ ἀδελφόν τι φαίνεται. οὐδὲν γὰρ ἄλλο δηλοῖ ἢ τὴν ἅμα φορὰν τῆσ ψυχῆσ μετὰ τῶν πραγμάτων, καὶ τὰ ὑπὸ τοῦ τοιούτου πραττόμενα "συμφέροντά" τε καὶ "σύμφορα" κεκλῆσθαι ἀπὸ τοῦ συμπεριφέρεσθαι ἐοίκε, τὸ δέ γε "κερδαλέον" ἀπὸ τοῦ κέρδουσ. "κέρδοσ" δὲ νῦ ἀντὶ τοῦ δέλτα ἀποδιδόντι ἐσ τὸ ὄνομα δηλοῖ ὃ βούλεται·

τὸ γὰρ ἀγαθὸν κατ’ ἄλλον τρόπον ὀνομάζει. ὅτι γὰρ κεράννυται ἐσ πάντα διεξιόν, ταύτην αὐτοῦ τὴν δύναμιν ἐπονομάζων ἔθετο τοὔνομα· δέλτα <δ’> ἐνθεὶσ ἀντὶ τοῦ νῦ "κέρδοσ" ἐφθέγξατο. "Λυσιτελοῦν" δὲ τί δή; ἐοίκεν, ὦ Ἑρμόγενεσ, οὐχὶ καθάπερ οἱ κάπηλοι αὐτῷ χρῶνται, ἐὰν τὸ ἀνάλωμα ἀπολύῃ, οὐ ταύτῃ λέγειν μοι δοκεῖ τὸ "λυσιτελοῦν," ἀλλ’ ὅτι τάχιστον ὂν τοῦ ὄντοσ ἵστασθαι οὐκ ἐᾷ τὰ πράγματα, οὐδὲ τέλοσ λαβοῦσαν τὴν φορὰν τοῦ φέρεσθαι στῆναί τε καὶ παύσασθαι, ἀλλ’ ἀεὶ λύει αὐτῆσ ἄν τι ἐπιχειρῇ τέλοσ ἐγγίγνεσθαι, καὶ παρέχει ἄπαυστον καὶ ἀθάνατον αὐτήν, ταύτῃ μοι δοκεῖ ἐπιφημίσαι τὸ ἀγαθὸν λυσιτελοῦν· τὸ γὰρ τῆσ φορᾶσ λύον τὸ τέλοσ "λυσιτελοῦν" καλέσαι.

"ὠφέλιμον" δὲ ξενικὸν τοὔνομα, ᾧ καὶ Ὅμηροσ πολλαχοῦ κέχρηται, τῷ "ὀφέλλειν" · ἔστι δὲ τοῦτο τοῦ αὔξειν καὶ ποιεῖν ἐπωνυμία. τὰ δὲ δὴ τούτων ἐναντία πῶσ ἔχει ἡμῖν;

ὅσα μὲν ἀπόφησιν αὐτῶν, ὥσ γέ μοι δοκεῖ, οὐδὲν δεῖ ταῦτα διεξιέναι. ποῖα ταῦτα; "ἀσύμφορον" καὶ "ἀνωφελὲσ" καὶ "ἀλυσιτελὲσ" καὶ "ἀκερδέσ. " ἀληθῆ λέγεισ. ἀλλὰ "βλαβερόν" γε καὶ "ζημιῶδεσ. " ναί. καὶ τὸ μέν γε "βλαβερὸν" τὸ βλάπτον τὸν ῥοῦν εἶναι λέγει· τὸ δὲ "βλάπτον" αὖ σημαίνει βουλόμενον ἅπτειν·

τὸ δὲ "ἅπτειν" καὶ δεῖν ταὐτόν ἐστι, τοῦτο δὲ πανταχοῦ ψέγει. τὸ βουλόμενον οὖν ἅπτειν ῥοῦν ὀρθότατα μὲν ἂν εἰή "βουλαπτεροῦν," καλλωπισθὲν δὲ καλεῖσθαί μοι φαίνεται "βλαβερόν. " ποικίλα γέ σοι, ὦ Σώκρατεσ, ἐκβαίνει τὰ ὀνόματα. καὶ γὰρ νῦν μοι ἔδοξασ ὥσπερ τοῦ τῆσ Ἀθηνάασ νόμου προαύλιον στομαυλῆσαι, τοῦτο τὸ ὄνομα προειπὼν τὸ "βουλαπτεροῦν. " οὐκ ἐγώ, ὦ Ἑρμόγενεσ, αἴτιοσ, ἀλλ’ οἱ θέμενοι τὸ ὄνομα. ἀληθῆ λέγεισ·

ἀλλὰ δὴ τὸ "ζημιῶδεσ" τί ἂν εἰή; τί δ’ ἂν εἰή ποτὲ "ζημιῶδεσ" ; θέασαι, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὡσ ἐγὼ ἀληθῆ λέγω λέγων ὅτι προστιθέντεσ γράμματα καὶ ἐξαιροῦντεσ σφόδρα ἀλλοιοῦσι τὰσ τῶν ὀνομάτων διανοίασ, οὕτωσ ὥστε σμικρὰ πάνυ παραστρέφοντεσ ἐνίοτε τἀναντία ποιεῖν σημαίνειν. οἱο͂ν καὶ ἐν τῷ "δέοντι" ·

ἐνενόησα γὰρ αὐτὸ καὶ ἀνεμνήσθην ἄρτι ἀπὸ τοῦδε ὃ ἔμελλόν σοι ἐρεῖν ὅτι ἡ μὲν νέα φωνὴ ἡμῖν ἡ καλὴ αὑτηὶ καὶ τοὐναντίον περιέτρεψε μηνύειν τὸ "δέον" καὶ τὸ "ζημιῶδεσ," ἀφανίζουσα ὅτι νοεῖ, ἡ δὲ παλαιὰ ἀμφότερον δηλοῖ ὃ βούλεται τοὔνομα. πῶσ λέγεισ; ἐγώ σοι ἐρῶ. οἶσθα ὅτι οἱ παλαιοὶ οἱ ἡμέτεροι τῷ ἰῶτα καὶ τῷ δέλτα εὖ μάλα ἐχρῶντο, καὶ οὐχ ἥκιστα αἱ γυναῖκεσ, αἵπερ μάλιστα τὴν ἀρχαίαν φωνὴν σῴζουσι. νῦν δὲ ἀντὶ μὲν τοῦ ἰῶτα ἢ εἶ ἢ ἦτα μεταστρέφουσιν, ἀντὶ δὲ τοῦ δέλτα ζῆτα, ὡσ δὴ μεγαλοπρεπέστερα ὄντα.

πῶσ δή; οἱο͂ν οἱ μὲν ἀρχαιότατοι "ἱμέραν" τὴν ἡμέραν ἐκάλουν, οἱ δὲ "ἑμέραν," οἱ δὲ νῦν "ἡμέραν. " ἔστι ταῦτα. οἶσθα οὖν ὅτι μόνον τούτων δηλοῖ τὸ ἀρχαῖον ὄνομα τὴν διάνοιαν τοῦ θεμένου; ὅτι γὰρ ἁσμένοισ τοῖσ ἀνθρώποισ καὶ ἱμείρουσιν ἐκ τοῦ σκότουσ τὸ φῶσ ἐγίγνετο, ταύτῃ ὠνόμασαν "ἱμέραν. " φαίνεται.

νῦν δέ γε τετραγῳδημένον οὐδ’ ἂν κατανοήσαισ ὅτι βούλεται ἡ "ἡμέρα. " καίτοι τινὲσ οἰόνται, ὡσ δὴ ἡ ἡμέρα ἥμερα ποιεῖ, διὰ ταῦτα ὠνομάσθαι αὐτὴν οὕτωσ. δοκεῖ μοι. καὶ τό γε "ζυγὸν" οἶσθα ὅτι "δυογὸν" οἱ παλαιοὶ ἐκάλουν. πάνυ γε. καὶ τὸ μέν γε "ζυγὸν" οὐδὲν δηλοῖ, τὸ δὲ τοῖν δυοῖν ἕνεκα τῆσ δέσεωσ ἐσ τὴν ἀγωγὴν ἐπωνόμασται "δυογὸν" δικαίωσ· νῦν δὲ "ζυγόν.

" καὶ ἄλλα πάμπολλα οὕτωσ ἔχει. φαίνεται. κατὰ ταὐτὰ τοίνυν πρῶτον μὲν τὸ "δέον" οὕτω λεγόμενον τοὐναντίον σημαίνει πᾶσι τοῖσ περὶ τὸ ἀγαθὸν ὀνόμασιν· ἀγαθοῦ γὰρ ἰδέα οὖσα τὸ δέον φαίνεται δεσμὸσ εἶναι καὶ κώλυμα φορᾶσ, ὥσπερ ἀδελφὸν ὂν τοῦ βλαβεροῦ. καὶ μάλα, ὦ Σώκρατεσ, οὕτω φαίνεται. ἀλλ’ οὐκ ἐὰν τῷ ἀρχαίῳ ὀνόματι χρῇ, ὃ πολὺ μᾶλλον εἰκόσ ἐστιν ὀρθῶσ κεῖσθαι ἢ τὸ νῦν, ἀλλ’ ὁμολογήσει τοῖσ πρόσθεν ἀγαθοῖσ, ἐὰν ἀντὶ τοῦ εἶ τὸ ἰῶτα ἀποδιδῷσ, ὥσπερ τὸ παλαιόν· διϊὸν γὰρ αὖ σημαίνει, ἀλλ’ οὐ δέον, τἀγαθόν, ὅπερ δὴ ἐπαινεῖ.

καὶ οὕτω οὐκ ἐναντιοῦται αὐτὸσ αὑτῷ ὁ τὰ ὀνόματα τιθέμενοσ, ἀλλὰ "δέον" καὶ "ὠφέλιμον" καὶ "λυσιτελοῦν" καὶ "κερδαλέον" καὶ "ἀγαθὸν" καὶ "συμφέρον" καὶ "εὔπορον" τὸ αὐτὸ φαίνεται, ἑτέροισ ὀνόμασι σημαῖνον τὸ διακοσμοῦν καὶ ἰὸν πανταχοῦ ἐγκεκωμιασμένον, τὸ δὲ ἴσχον καὶ δοῦν ψεγόμενον. καὶ δὴ καὶ τὸ "ζημιῶδεσ," ἐὰν κατὰ τὴν ἀρχαίαν φωνὴν ἀποδῷσ ἀντὶ τοῦ ζῆτα δέλτα, φανεῖταί σοι κεῖσθαι τὸ ὄνομα ἐπὶ τῷ δοῦντι τὸ ἰόν, ἐπονομασθὲν "δημιῶδεσ.

" τί δὲ δὴ "ἡδονὴ" καὶ "λύπη" καὶ "ἐπιθυμία" καὶ τὰ τοιαῦτα, ὦ Σώκρατεσ; οὐ πάνυ χαλεπά μοι φαίνεται, ὦ Ἑρμόγενεσ. ἥ τε γὰρ "ἡδονή," ἡ πρὸσ τὴν ὄνησιν ἐοίκε τείνουσα πρᾶξισ τοῦτο ἔχειν τὸ ὄνομα ‐ τὸ δέλτα δὲ ἔγκειται, ὥστε "ἡδονὴ" ἀντὶ "ἡονῆσ" καλεῖται ‐ ἥ τε "λύπη" ἀπὸ τῆσ διαλύσεωσ τοῦ σώματοσ ἐοίκεν ἐπωνομάσθαι ἣν ἐν τούτῳ τῷ πάθει ἴσχει τὸ σῶμα. καὶ ἥ γε "ἀνία" τὸ ἐμποδίζον τοῦ ἰέναι.

ἡ δὲ "ἀλγηδὼν" ξενικόν τι φαίνεταί μοι ἀπὸ τοῦ ἀλγεινοῦ ὠνομασμένον. "ὀδύνη" δὲ ἀπὸ τῆσ ἐνδύσεωσ τῆσ λύπησ κεκλημένῃ ἐοίκεν. "ἀχθηδὼν" δὲ καὶ παντὶ δῆλον ἀπεικασμένον τὸ ὄνομα τῷ τῆσ φορᾶσ βάρει. "χαρὰ" δὲ τῇ διαχύσει καὶ εὐπορίᾳ τῆσ ῥοῆσ τῆσ ψυχῆσ ἐοίκε κεκλημένῃ. "τέρψισ" δὲ ἀπὸ τοῦ τερπνοῦ·

τὸ δὲ "τερπνὸν" ἀπὸ τῆσ διὰ τῆσ ψυχῆσ ἑρ́ψεωσ πνοῇ ἀπεικασθὲν κέκληται, ἐν δίκῃ μὲν ἂν "ἑρ́πνουν" καλούμενον, ὑπὸ χρόνου δὲ "τερπνὸν" παρηγμένον. "εὐφροσύνη" δὲ οὐδὲν προσδεῖται τοῦ διότι ῥηθῆναι· παντὶ γὰρ δῆλον ὅτι ἀπὸ τοῦ εὖ τοῖσ πράγμασι τὴν ψυχὴν συμφέρεσθαι τοῦτο ἔλαβε τὸ ὄνομα, "εὐφεροσύνην" τό γε δίκαιον· ὅμωσ δὲ αὐτὸ καλοῦμεν "εὐφροσύνην. " οὐδ’ "ἐπιθυμία" χαλεπόν· τῇ γὰρ ἐπὶ τὸν θυμὸν ἰούσῃ δυνάμει δῆλον ὅτι τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα. "θυμὸσ" δὲ ἀπὸ τῆσ θύσεωσ καὶ ζέσεωσ τῆσ ψυχῆσ ἔχοι ἂν τοῦτο τὸ ὄνομα.

ἀλλὰ μὴν "ἵμερόσ" γε τῷ μάλιστα ἕλκοντι τὴν ψυχὴν ῥῷ ἐπωνομάσθη· ὅτι γὰρ ἱέμενοσ ῥεῖ καὶ ἐφιέμενοσ τῶν πραγμάτων, καὶ οὕτω δὴ ἐπισπᾷ σφόδρα τὴν ψυχὴν διὰ τὴν ἕσιν τῆσ ῥοῆσ, ἀπὸ ταύτησ οὖν πάσησ τῆσ δυνάμεωσ "ἵμεροσ" ἐκλήθη.

καὶ μὴν "πόθοσ" αὖ καλεῖται σημαίνων οὐ τοῦ παρόντοσ εἶναι ἱμέρου τε καὶ ῥεύματοσ ἀλλὰ τοῦ ἄλλοθί που ὄντοσ καὶ ἀπόντοσ, ὅθεν "πόθοσ" ἐπωνόμασται ὃσ τότε, ὅταν παρῇ οὗ τισ ἐφίετο, "ἵμεροσ" ἐκαλεῖτο· ἀπογενομένου δὲ ὁ αὐτὸσ οὗτοσ "πόθοσ" ἐκλήθη. "ἔρωσ" δέ, ὅτι εἰσρεῖ ἔξωθεν καὶ οὐκ οἰκεία ἐστὶν ἡ ῥοὴ αὕτη τῷ ἔχοντι ἀλλ’ ἐπείσακτοσ διὰ τῶν ὀμμάτων, διὰ ταῦτα ἀπὸ τοῦ ἐσρεῖν "ἔσροσ" τό γε παλαιὸν ἐκαλεῖτο ‐ τῷ γὰρ οὖ ἀντὶ τοῦ ὦ ἐχρώμεθα ‐ νῦν δ’ "ἔρωσ" κέκληται διὰ τὴν τοῦ ὦ ἀντὶ τοῦ οὖ μεταλλαγήν. ἀλλὰ τί ἔτι σὺ λέγεισ ὅτι σκοπῶμεν; "δόξα" καὶ τὰ τοιαῦτα πῇ σοι φαίνεται;

"δόξα" δὴ ἤτοι τῇ διώξει ἐπωνόμασται, ἣν ἡ ψυχὴ διώκουσα τὸ εἰδέναι ὅπῃ ἔχει τὰ πράγματα πορεύεται, ἢ τῇ ἀπὸ τοῦ τόξου βολῇ. ἐοίκε δὲ τούτῳ μᾶλλον. ἡ γοῦν "οἰήσισ" τούτῳ συμφωνεῖ. "οἶσιν" γὰρ τῆσ ψυχῆσ ἐπὶ πᾶν πρᾶγμα, οἱο͂́ν ἐστιν ἕκαστον τῶν ὄντων, δηλούσῃ προσέοικεν, ὥσπερ γε καὶ ἡ "βουλή" πωσ τὴν βολήν, καὶ τὸ "βούλεσθαι" τὸ ἐφίεσθαι σημαίνει καὶ <τὸ> "βουλεύεσθαι" · πάντα ταῦτα δόξῃ ἑπόμεν’ ἄττα φαίνεται τῆσ βολῆσ ἀπεικάσματα, ὥσπερ αὖ καὶ τοὐναντίον ἡ "ἀβουλία" ἀτυχία δοκεῖ εἶναι, ὡσ οὐ βαλόντοσ οὐδὲ τυχόντοσ οὗ τ’ ἔβαλλε καὶ ὃ ἐβούλετο καὶ περὶ οὗ ἐβουλεύετο καὶ οὗ ἐφίετο.

ταῦτα ἤδη μοι δοκεῖσ, ὦ Σώκρατεσ, πυκνότερα ἐπάγειν.

τέλοσ γὰρ ἤδη θέω. "ἀνάγκην" δ’ οὖν ἔτι βούλομαι διαπερᾶναι, ὅτι τούτοισ ἑξῆσ ἐστι, καὶ τὸ "ἑκούσιον. " τὸ μὲν οὖν "ἑκούσιον," τὸ εἶκον καὶ μὴ ἀντιτυποῦν ἀλλ’, ὥσπερ λέγω, εἶκον τῷ ἰόντι δεδηλωμένον ἂν εἰή τούτῳ τῷ ὀνόματι, τῷ κατὰ τὴν βούλησιν γιγνομένῳ· τὸ δὲ "ἀναγκαῖον" καὶ ἀντίτυπον, παρὰ τὴν βούλησιν ὄν, τὸ περὶ τὴν ἁμαρτίαν ἂν εἰή καὶ ἀμαθίαν, ἀπείκασται δὲ τῇ κατὰ τὰ ἄγκη πορείᾳ, ὅτι δύσπορα καὶ τραχέα καὶ λάσια ὄντα ἴσχει τοῦ ἰέναι. ἐντεῦθεν οὖν ἴσωσ ἐκλήθη "ἀναγκαῖον," τῇ διὰ τοῦ ἄγκουσ ἀπεικασθὲν πορείᾳ.

ἑώσ δὲ πάρεστιν ἡ ῥώμη, μὴ ἀνιῶμεν αὐτήν· ἀλλὰ καὶ σὺ μὴ ἀνίει, ἀλλὰ ἐρώτα. ἐρωτῶ δὴ τὰ μέγιστα καὶ τὰ κάλλιστα, τήν τε "ἀλήθειαν" καὶ τὸ "ψεῦδοσ" καὶ τὸ "ὂν" καὶ αὐτὸ τοῦτο περὶ ὧν νῦν ὁ λόγοσ ἡμῖν ἐστιν, "ὄνομα," δι’ ὅτι τὸ ὄνομα ἔχει.

μαίεσθαι οὖν καλεῖσ τι; ἔγωγε, τό γε ζητεῖν. ἐοίκε τοίνυν ἐκ λόγου ὀνόματι συγκεκροτημένῳ, λέγοντοσ ὅτι τοῦτ’ ἔστιν ὄν, οὗ τυγχάνει ζήτημα <ὄν>, τὸ "ὄνομα. " μᾶλλον δὲ ἂν αὐτὸ γνοίησ ἐν ᾧ λέγομεν τὸ "ὀνομαστόν" · ἐνταῦθα γὰρ σαφῶσ λέγει τοῦτο εἶναι ὂν οὗ μάσμα ἐστίν. ἡ δ’ "ἀλήθεια," καὶ τοῦτο τοῖσ ἄλλοισ ἐοίκε συγκεκροτῆσθαι·

ἡ γὰρ θεία τοῦ ὄντοσ φορὰ ἐοίκε προσειρῆσθαι τούτῳ τῷ ῥήματι, τῇ "ἀληθείᾳ," ὡσ θεία οὖσα ἄλη. τὸ <δὲ> "ψεῦδοσ" τοὐναντίον τῇ φορᾷ· πάλιν γὰρ αὖ λοιδορούμενον ἥκει τὸ ἰσχόμενον καὶ τὸ ἀναγκαζόμενον ἡσυχάζειν, ἀπείκασται δὲ τοῖσ καθεύδουσι· τὸ ψεῖ δὲ προσγενόμενον ἐπικρύπτει τὴν βούλησιν τοῦ ὀνόματοσ. τὸ δὲ "ὂν" καὶ ἡ "οὐσία" ὁμολογεῖ τῷ ἀληθεῖ, τὸ ἰῶτα ἀπολαβόν· ἰὸν γὰρ σημαίνει, καὶ τὸ "οὐκ ὂν" αὖ, ὥσ τινεσ καὶ ὀνομάζουσιν αὐτό, "οὐκ ἰόν. " ταῦτα μέν μοι δοκεῖσ, ὦ Σώκρατεσ, ἀνδρείωσ πάνυ διακεκροτηκέναι· εἰ δέ τίσ σε ἔροιτο τοῦτο τὸ "ἰὸν" καὶ τὸ "ῥέον" καὶ τὸ "δοῦν," τίνα ἔχει ὀρθότητα ταῦτα τὰ ὀνόματα ‐ "τί ἂν αὐτῷ ἀποκριναίμεθα;

λέγεισ; ἦ γάρ; πάνυ μὲν οὖν. ἓν μὲν τοίνυν ἄρτι που ἐπορισάμεθα ὥστε δοκεῖν τὶ λέγειν ἀποκρινόμενοι. τὸ ποῖον τοῦτο; φάναι, ὃ ἂν μὴ γιγνώσκωμεν, βαρβαρικόν τι τοῦτ’ εἶναι. εἰή μὲν οὖν ἴσωσ ἄν τι τῇ ἀληθείᾳ καὶ τοιοῦτον αὐτῶν, εἰή δὲ κἂν ὑπὸ παλαιότητοσ τὰ πρῶτα τῶν ὀνομάτων ἀνεύρετα εἶναι·

διὰ γὰρ τὸ πανταχῇ στρέφεσθαι τὰ ὀνόματα, οὐδὲν θαυμαστὸν ἂν εἰ ἡ παλαιὰ φωνὴ πρὸσ τὴν νυνὶ βαρβαρικῆσ μηδὲν διαφέρει. καὶ οὐδέν γε ἀπὸ τρόπου λέγεισ. λέγω γὰρ οὖν εἰκότα. οὐ μέντοι μοι δοκεῖ προφάσεισ ἀγὼν δέχεσθαι, ἀλλὰ προθυμητέον ταῦτα διασκέψασθαι. ἐνθυμηθῶμεν δέ, εἴ τισ ἀεί, δι’ ὧν ἂν λέγηται τὸ ὄνομα, ἐκεῖνα ἀνερήσεται τὰ ῥήματα, καὶ αὖθισ αὖ δι’ ὧν ἂν τὰ ῥήματα λεχθῇ, ἐκεῖνα πεύσεται, καὶ τοῦτο μὴ παύσεται ποιῶν, ἆρ’ οὐκ ἀνάγκη τελευτῶντα ἀπειπεῖν τὸν ἀποκρινόμενον; ἔμοιγε δοκεῖ.

πότε οὖν ἀπειπὼν ὁ ἀπαγορεύων δικαίωσ παύοιτο ἄν;

ἆρ’ οὐκ ἐπειδὰν ἐπ’ ἐκείνοισ γένηται τοῖσ ὀνόμασιν, ἃ ὡσπερεὶ στοιχεῖα τῶν ἄλλων ἐστὶ καὶ λόγων καὶ ὀνομάτων; ταῦτα γάρ που οὐκέτι δίκαιον φανῆναι ἐξ ἄλλων ὀνομάτων συγκείμενα, ἃν οὕτωσ ἔχῃ. οἱο͂ν νυνδὴ τὸ "ἀγαθὸν" ἔφαμεν ἐκ τοῦ ἀγαστοῦ καὶ ἐκ τοῦ θοοῦ συγκεῖσθαι, τὸ δὲ "θοὸν" ἴσωσ φαῖμεν ἂν ἐξ ἑτέρων, ἐκεῖνα δὲ ἐξ ἄλλων· ἀλλ’ ἐάν ποτέ γε λάβωμεν ὃ οὐκέτι ἔκ τινων ἑτέρων σύγκειται ὀνομάτων, δικαίωσ ἂν φαῖμεν ἐπὶ στοιχείῳ τε ἤδη εἶναι καὶ οὐκέτι τοῦτο ἡμᾶσ δεῖν εἰσ ἄλλα ὀνόματα ἀναφέρειν.

ἔμοιγε δοκεῖσ ὀρθῶσ λέγειν. ἆρ’ οὖν καὶ νῦν ἅ γ’ ἐρωτᾷσ τὰ ὀνόματα στοιχεῖα ὄντα τυγχάνει, καὶ δεῖ αὐτῶν ἄλλῳ τινὶ τρόπῳ ἤδη τὴν ὀρθότητα ἐπισκέψασθαι ἥτισ ἐστίν; εἰκόσ γε. εἰκὸσ δῆτα, ὦ Ἑρμόγενεσ· πάντα γοῦν φαίνεται τὰ ἔμπροσθεν εἰσ ταῦτα ἀνεληλυθέναι. εἰ δὲ τοῦτο οὕτωσ ἔχει, ὥσ μοι δοκεῖ ἔχειν, δεῦρο αὖ συνεπίσκεψαι μετ’ ἐμοῦ μή τι παραληρήσω λέγων οἱάν δεῖ τὴν τῶν πρώτων ὀνομάτων ὀρθότητα εἶναι.

λέγε μόνον, ὡσ ὅσον γε δυνάμεωσ παρ’ ἐμοί ἐστιν συνεπισκέψομαι. ὅτι μὲν τοίνυν μία γέ τισ ἡ ὀρθότησ παντὸσ ὀνόματοσ καὶ πρώτου καὶ ὑστάτου, καὶ οὐδὲν διαφέρει τῷ ὄνομα εἶναι οὐδὲν αὐτῶν, οἶμαι καὶ σοὶ συνδοκεῖ. πάνυ γε. ἀλλὰ μὴν ὧν γε νυν<δὴ> διεληλύθαμεν τῶν ὀνομάτων ἡ ὀρθότησ τοιαύτη τισ ἐβούλετο εἶναι, οἱά δηλοῦν οἱο͂ν ἕκαστόν ἐστι τῶν ὄντων.

πῶσ γὰρ οὔ; τοῦτο μὲν ἄρα οὐδὲν ἧττον καὶ τὰ πρῶτα δεῖ ἔχειν καὶ τὰ ὕστερα, εἴπερ ὀνόματα ἔσται. πάνυ γε. ἀλλὰ τὰ μὲν ὕστερα, ὡσ ἐοίκε, διὰ τῶν προτέρων οἱᾶ́ τε ἦν τοῦτο ἀπεργάζεσθαι. φαίνεται. εἰε͂ν· τὰ δὲ δὴ πρῶτα, οἷσ οὔπω ἕτερα ὑπόκειται, τίνι τρόπῳ κατὰ τὸ δυνατὸν ὅτι μάλιστα φανερὰ ἡμῖν ποιήσει τὰ ὄντα, εἴπερ μέλλει ὀνόματα εἶναι; ἀπόκριναι δέ μοι τόδε·

εἰ φωνὴν μὴ εἴχομεν μηδὲ γλῶτταν, ἐβουλόμεθα δὲ δηλοῦν ἀλλήλοισ τὰ πράγματα, ἆρ’ οὐκ ἄν, ὥσπερ νῦν οἱ ἐνεοί, ἐπεχειροῦμεν ἂν σημαίνειν ταῖσ χερσὶ καὶ κεφαλῇ καὶ τῷ ἄλλῳ σώματι; πῶσ γὰρ ἂν ἄλλωσ, ὦ Σώκρατεσ; εἰ μέν γ’ οἶμαι τὸ ἄνω καὶ τὸ κοῦφον ἐβουλόμεθα δηλοῦν, ᾔρομεν ἂν πρὸσ τὸν οὐρανὸν τὴν χεῖρα, μιμούμενοι αὐτὴν τὴν φύσιν τοῦ πράγματοσ·

εἰ δὲ τὰ κάτω καὶ τὰ βαρέα, πρὸσ τὴν γῆν. καὶ εἰ ἵππον θέοντα ἤ τι ἄλλο τῶν ζῴων ἐβουλόμεθα δηλοῦν, οἶσθα ὅτι ὡσ ὁμοιότατ’ ἂν τὰ ἡμέτερα αὐτῶν σώματα καὶ σχήματα ἐποιοῦμεν ἐκείνοισ. ἀνάγκη μοι δοκεῖ ὡσ λέγεισ ἔχειν. οὕτω γὰρ ἂν οἶμαι δήλωμά του σώματοσ ἐγίγνετο, μιμησαμένου, ὡσ ἐοίκε, τοῦ σώματοσ ἐκεῖνο ὃ ἐβούλετο δηλῶσαι. ναί.

ἐπειδὴ δὲ φωνῇ τε καὶ γλώττῃ καὶ στόματι βουλόμεθα δηλοῦν, ἆρ’ οὐ τότε ἑκάστου δήλωμα ἡμῖν ἔσται τὸ ἀπὸ τούτων γιγνόμενον, ὅταν μίμημα γένηται διὰ τούτων περὶ ὁτιοῦν; ἀνάγκη μοι δοκεῖ. ὄνομ’ ἄρ’ ἐστίν, ὡσ ἐοίκε, μίμημα φωνῇ ἐκείνου ὃ μιμεῖται, καὶ ὀνομάζει ὁ μιμούμενοσ τῇ φωνῇ ὃ ἂν μιμῆταιδοκεῖ μοι. μὰ Δί’ ἀλλ’ οὐκ ἐμοί πω δοκεῖ καλῶσ λέγεσθαι, ὦ ἑταῖρε.

τί δή; τοὺσ τὰ πρόβατα μιμουμένουσ τούτουσ καὶ τοὺσ ἀλεκτρυόνασ καὶ τὰ ἄλλα ζῷα ἀναγκαζοίμεθ’ ἂν ὁμολογεῖν ὀνομάζειν ταῦτα ἅπερ μιμοῦνται. ἀληθῆ λέγεισ. καλῶσ οὖν ἔχειν δοκεῖ σοι; οὐκ ἔμοιγε. ἀλλὰ τίσ ἄν, ὦ Σώκρατεσ, μίμησισ εἰή τὸ ὄνομα; πρῶτον μέν, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, οὐκ ἐὰν καθάπερ τῇ μουσικῇ μιμούμεθα τὰ πράγματα οὕτω μιμώμεθα, καίτοι φωνῇ γε καὶ τότε μιμούμεθα· ἔπειτα οὐκ ἐὰν ἅπερ ἡ μουσικὴ μιμεῖται καὶ ἡμεῖσ μιμώμεθα, οὔ μοι δοκοῦμεν ὀνομάσειν.

λέγω δέ τοι τοῦτο· ἔστι τοῖσ πράγμασι φωνὴ καὶ σχῆμα ἑκάστῳ, καὶ χρῶμά γε πολλοῖσ; πάνυ γε. ἐοίκε τοίνυν οὐκ ἐάν τισ ταῦτα μιμῆται, οὐδὲ περὶ ταύτασ τὰσ μιμήσεισ ἡ τέχνη ἡ ὀνομαστικὴ εἶναι. αὗται μὲν γάρ εἰσιν ἡ μὲν μουσική, ἡ δὲ γραφική· ἦ γάρ; ναί. τί δὲ δὴ τόδε;

οὐ καὶ οὐσία δοκεῖ σοι εἶναι ἑκάστῳ, ὥσπερ καὶ χρῶμα καὶ ἃ νυνδὴ ἐλέγομεν; πρῶτον αὐτῷ τῷ χρώματι καὶ τῇ φωνῇ οὐκ ἔστιν οὐσία τισ ἑκατέρῳ αὐτῶν καὶ τοῖσ ἄλλοισ πᾶσιν ὅσα ἠξίωται ταύτησ τῆσ προσρήσεωσ, τοῦ εἶναι; ἔμοιγε δοκεῖ. τί οὖν; εἴ τισ αὐτὸ τοῦτο μιμεῖσθαι δύναιτο ἑκάστου, τὴν οὐσίαν, γράμμασί τε καὶ συλλαβαῖσ, ἆρ’ οὐκ ἂν δηλοῖ ἕκαστον ὃ ἔστιν; ἢ οὔ; πάνυ μὲν οὖν.

καὶ τί ἂν φαίησ τὸν τοῦτο δυνάμενον, ὥσπερ τοὺσ προτέρουσ τὸν μὲν μουσικὸν ἔφησθα, τὸν δέ τινα γραφικόν. τοῦτον δὲ τίνα; τοῦτο ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, ὅπερ πάλαι ζητοῦμεν, οὗτοσ ἂν εἶναι ὁ ὀνομαστικόσ. εἰ ἄρα τοῦτο ἀληθέσ, ἤδη ἐοίκεν ἐπισκεπτέον περὶ ἐκείνων τῶν ὀνομάτων ὧν σὺ ἤρου, περὶ "ῥοῆσ" τε καὶ τοῦ "ἰέναι" καὶ "σχέσεωσ," εἰ τοῖσ γράμμασι καὶ ταῖσ συλλαβαῖσ τοῦ ὄντοσ ἐπιλαμβάνεται αὐτῶν ὥστε ἀπομιμεῖσθαι τὴν οὐσίαν, εἴτε καὶ οὔ; πάνυ μὲν οὖν.

φέρε δὴ ἴδωμεν πότερον ἄρα ταῦτα μόνα ἐστὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων ἢ καὶ ἄλλα πολλά. οἶμαι ἔγωγε καὶ ἄλλα. εἰκὸσ γάρ. ἀλλὰ τίσ ἂν εἰή ὁ τρόποσ τῆσ διαιρέσεωσ ὅθεν ἄρχεται μιμεῖσθαι ὁ μιμούμενοσ; ἆρα οὐκ ἐπείπερ συλλαβαῖσ τε καὶ γράμμασιν ἡ μίμησισ τυγχάνει οὖσα τῆσ οὐσίασ, ὀρθότατόν ἐστι διελέσθαι τὰ στοιχεῖα πρῶτον, ὥσπερ οἱ ἐπιχειροῦντεσ τοῖσ ῥυθμοῖσ τῶν στοιχείων πρῶτον τὰσ δυνάμεισ διείλοντο, ἔπειτα τῶν συλλαβῶν, καὶ οὕτωσ ἤδη ἔρχονται ἐπὶ τοὺσ ῥυθμοὺσ σκεψόμενοι, πρότερον δ’ οὔ; ναί.

ἆρ’ οὖν καὶ ἡμᾶσ οὕτω δεῖ πρῶτον μὲν τὰ φωνήεντα διελέσθαι, ἔπειτα τῶν ἑτέρων κατὰ εἴδη τά τε ἄφωνα καὶ ἄφθογγα ‐ οὑτωσὶ γάρ που λέγουσιν οἱ δεινοὶ περὶ τούτων ‐ καὶ τὰ αὖ φωνήεντα μὲν οὔ, οὐ μέντοι γε ἄφθογγα; καὶ αὐτῶν τῶν φωνηέντων ὅσα διάφορα εἴδη ἔχει ἀλλήλων; καὶ ἐπειδὰν ταῦτα διελώμεθα τὰ ὄντα εὖ πάντα αὖ οἷσ δεῖ ὀνόματα ἐπιθεῖναι, εἰ ἔστιν εἰσ ἃ ἀναφέρεται πάντα ὥσπερ τὰ στοιχεῖα, ἐξ ὧν ἔστιν ἰδεῖν αὐτά τε καὶ εἰ ἐν αὐτοῖσ ἔνεστιν εἴδη κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ὥσπερ ἐν τοῖσ στοιχείοισ· ὁτιοῦν ἄλλο τῶν φαρμάκων, ἔστι δὲ ὅτε πολλὰ συγκεράσαντεσ, οἱο͂ν ὅταν ἀνδρείκελον σκευάζωσιν ἢ ἄλλο τι τῶν τοιούτων ‐ ὡσ ἂν οἶμαι δοκῇ ἑκάστη ἡ εἰκὼν δεῖσθαι ἑκάστου φαρμάκου ‐ οὕτω δὴ καὶ ἡμεῖσ τὰ στοιχεῖα ἐπὶ τὰ πράγματα ἐποίσομεν, καὶ ἓν ἐπὶ ἕν, οὗ ἂν δοκῇ δεῖν, καὶ σύμπολλα, ποιοῦντεσ ὃ δὴ συλλαβὰσ καλοῦσιν, καὶ συλλαβὰσ αὖ συντιθέντεσ, ἐξ ὧν τά τε ὀνόματα καὶ τὰ ῥήματα συντίθενται·

καὶ πάλιν ἐκ τῶν ὀνομάτων καὶ ῥημάτων μέγα ἤδη τι καὶ καλὸν καὶ ὅλον συστήσομεν, ὥσπερ ἐκεῖ τὸ ζῷον τῇ γραφικῇ, ἐνταῦθα τὸν λόγον τῇ ὀνομαστικῇ ἢ ῥητορικῇ ἢ ἥτισ ἐστὶν ἡ τέχνη.

μᾶλλον δὲ οὐχ ἡμεῖσ, ἀλλὰ λέγων ἐξηνέχθην. συνέθεσαν μὲν γὰρ οὕτωσ ᾗπερ σύγκειται οἱ παλαιοί· ἡμᾶσ δὲ δεῖ, εἴπερ τεχνικῶσ ἐπιστησόμεθα σκοπεῖσθαι αὐτὰ πάντα, οὕτω διελομένουσ, εἴτε κατὰ τρόπον τά τε πρῶτα ὀνόματα κεῖται καὶ τὰ ὕστερα εἴτε μή, οὕτω θεᾶσθαι· ἄλλωσ δὲ συνείρειν μὴ φαῦλον ᾖ καὶ οὐ καθ’ ὁδόν, ὦ φίλε Ἑρμόγενεσ.

ἴσωσ νὴ Δί’, ὦ Σώκρατεσ. τί οὖν; σὺ πιστεύεισ σαυτῷ οἱο͂́σ τ’ ἂν εἶναι ταῦτα οὕτω διελέσθαι; ἐγὼ μὲν γὰρ οὔ. πολλοῦ ἄρα δέω ἔγωγε. ἐάσομεν οὖν, ἢ βούλει οὕτωσ ὅπωσ ἂν δυνώμεθα, καὶ ἂν σμικρόν τι αὐτῶν οἱοῖ́ τ’ ὦμεν κατιδεῖν, ἐπιχειρῶμεν, προειπόντεσ, ὥσπερ ὀλίγον πρότερον τοῖσ θεοῖσ, ὅτι οὐδὲν εἰδότεσ τῆσ ἀληθείασ τὰ τῶν ἀνθρώπων δόγματα περὶ αὐτῶν εἰκάζομεν, οὕτω δὲ καὶ νῦν αὖ εἰπόντεσ ἡμῖν αὐτοῖσ ἰώμεν, ὅτι εἰ μέν τι χρῆν ἔδει αὐτὰ διελέσθαι εἴτε ἄλλον ὁντινοῦν εἴτε ἡμᾶσ, οὕτωσ ἔδει αὐτὰ διαιρεῖσθαι, νῦν δὲ τὸ λεγόμενον κατὰ δύναμιν δεήσει ἡμᾶσ περὶ αὐτῶν πραγματεύεσθαι; δοκεῖ ταῦτα, ἢ πῶσ λέγεισ;

πάνυ μὲν οὖν σφόδρα ἔμοιγε δοκεῖ. γελοῖα μὲν οἶμαι φανεῖσθαι, ὦ Ἑρμόγενεσ, γράμμασι καὶ συλλαβαῖσ τὰ πράγματα μεμιμημένα κατάδηλα γιγνόμενα·

ὅμωσ δὲ ἀνάγκη. οὐ γὰρ ἔχομεν τούτου βέλτιον εἰσ ὅτι ἐπανενέγκωμεν περὶ ἀληθείασ τῶν πρώτων ὀνομάτων, εἰ μὴ ἄρα <βού>λει, ὥσπερ οἱ τραγῳδοποιοὶ ἐπειδάν τι ἀπορῶσιν ἐπὶ τὰσ μηχανὰσ καταφεύγουσι θεοὺσ αἴροντεσ, καὶ ἡμεῖσ οὕτωσ εἰπόντεσ ἀπαλλαγῶμεν, ὅτι τὰ πρῶτα ὀνόματα οἱ θεοὶ ἔθεσαν καὶ διὰ ταῦτα ὀρθῶσ ἔχει. ἆρα καὶ ἡμῖν κράτιστοσ οὗτοσ τῶν λόγων; ἢ ἐκεῖνοσ, ὅτι παρὰ βαρβάρων τινῶν αὐτὰ παρειλήφαμεν, εἰσὶ δὲ ἡμῶν ἀρχαιότεροι βάρβαροι;

ἢ ὅτι ὑπὸ παλαιότητοσ ἀδύνατον αὐτὰ ἐπισκέψασθαι, ὥσπερ καὶ τὰ βαρβαρικά; αὗται γὰρ ἂν πᾶσαι ἐκδύσεισ εἰε͂ν καὶ μάλα κομψαὶ τῷ μὴ ἐθέλοντι λόγον διδόναι περὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων ὡσ ὀρθῶσ κεῖται.

καίτοι ὅτῳ τισ τρόπῳ τῶν πρώτων ὀνομάτων τὴν ὀρθότητα μὴ οἶδεν, ἀδύνατόν που τῶν γε ὑστέρων εἰδέναι, ἃ ἐξ ἐκείνων ἀνάγκη δηλοῦσθαι ὧν τισ πέρι μηδὲν οἶδεν· ἀλλὰ δῆλον ὅτι τὸν φάσκοντα περὶ αὐτῶν τεχνικὸν εἶναι περὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων μάλιστά τε καὶ καθαρώτατα δεῖ ἔχειν ἀποδεῖξαι, ἢ εὖ εἰδέναι ὅτι τά γε ὕστερα ἤδη φλυαρήσει. ἢ σοὶ ἄλλωσ δοκεῖ;

οὐδ’ ὁπωστιοῦν, ὦ Σώκρατεσ, ἄλλωσ. ἃ μὲν τοίνυν ἐγὼ ᾔσθημαι περὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων πάνυ μοι δοκεῖ ὑβριστικὰ εἶναι καὶ γελοῖα. τούτων οὖν σοι μεταδώσω, ἂν βούλῃ· σὺ δ’ ἄν τι ἔχῃσ βέλτιόν ποθεν λαβεῖν, πειρᾶσθαι καὶ ἐμοὶ μεταδιδόναι. ποιήσω ταῦτα. ἀλλὰ θαρρῶν λέγε. πρῶτον μὲν τοίνυν τὸ ῥῶ ἔμοιγε φαίνεται ὥσπερ ὄργανον εἶναι πάσησ τῆσ κινήσεωσ, ἣν οὐδ’ εἴπομεν δι’ ὅτι ἔχει τοῦτο τοὔνομα·

ἀλλὰ γὰρ δῆλον ὅτι ἕσισ βούλεται εἶναι· οὐ γὰρ ἦτα ἐχρώμεθα ἀλλὰ εἶ τὸ παλαιόν. ἡ δὲ ἀρχὴ ἀπὸ τοῦ "κίειν" ‐ ξενικὸν δὲ τοὔνομα ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶν ἰέναι. εἰ οὖν τισ τὸ παλαιὸν αὐτῆσ εὑρ́οι ὄνομα εἰσ τὴν ἡμετέραν φωνὴν συμβαῖνον, "ἕσισ" ἂν ὀρθῶσ καλοῖτο· νῦν δὲ ἀπό τε τοῦ ξενικοῦ τοῦ κίειν καὶ ἀπὸ τῆσ τοῦ ἦτα μεταβολῆσ καὶ τῆσ τοῦ νῦ ἐνθέσεωσ "κίνησισ" κέκληται, ἔδει δὲ "κιείνησιν" καλεῖσθαι ἢ εἶσιν. ἡ δὲ στάσισ ἀπόφασισ τοῦ ἰέναι βούλεται εἶναι, διὰ δὲ τὸν καλλωπισμὸν "στάσισ" ὠνόμασται.

τὸ δὲ οὖν ῥῶ τὸ στοιχεῖον, ὥσπερ λέγω, καλὸν ἔδοξεν ὄργανον εἶναι τῆσ κινήσεωσ τῷ τὰ ὀνόματα τιθεμένῳ πρὸσ τὸ ἀφομοιοῦν τῇ φορᾷ, πολλαχοῦ γοῦν χρῆται αὐτῷ εἰσ αὐτήν· πρῶτον μὲν ἐν αὐτῷ τῷ "ῥεῖν" καὶ "ῥοῇ" διὰ τούτου τοῦ γράμματοσ τὴν φορὰν μιμεῖται, εἶτα ἐν τῷ "τρόμῳ," εἶτα ἐν τῷ "τρέχειν," ἔτι δὲ ἐν τοῖσ τοιοῖσδε ῥήμασιν οἱο͂ν "κρούειν," "θραύειν," "ἐρείκειν," "θρύπτειν," "κερματίζειν," "ῥυμβεῖν," πάντα ταῦτα τὸ πολὺ ἀπεικάζει διὰ τοῦ ῥῶ. ἑώ<ρα> γὰρ οἶμαι τὴν γλῶτταν ἐν τούτῳ ἥκιστα μένουσαν, μάλιστα δὲ σειομένην· διὸ φαίνεταί μοι τούτῳ πρὸσ ταῦτα κατακεχρῆσθαι.

τῷ δὲ αὖ ἰῶτα πρὸσ τὰ λεπτὰ πάντα, ἃ δὴ μάλιστα διὰ πάντων ἰοί ἄν. διὰ ταῦτα τὸ "ἰέναι" καὶ τὸ "ἱέσθαι" διὰ τοῦ ἰῶτα ἀπομιμεῖται, ὥσπερ γε διὰ τοῦ φεῖ καὶ τοῦ ψεῖ καὶ τοῦ σῖγμα καὶ τοῦ ζῆτα, ὅτι πνευματώδη τὰ γράμματα, πάντα τὰ τοιαῦτα μεμίμηται αὐτοῖσ ὀνομάζων, οἱο͂ν τὸ "ψυχρὸν" καὶ τὸ "ζέον" καὶ τὸ "σείεσθαι" καὶ ὅλωσ σεισμόν. καὶ ὅταν που τὸ φυσῶδεσ μιμῆται, πανταχοῦ ἐνταῦθα ὡσ τὸ πολὺ τὰ τοιαῦτα γράμματα ἐπιφέρειν φαίνεται ὁ τὰ ὀνόματα τιθέμενοσ. τῆσ δ’ αὖ τοῦ δέλτα συμπιέσεωσ καὶ τοῦ ταῦ καὶ ἀπερείσεωσ τῆσ γλώττησ τὴν δύναμιν χρήσιμον φαίνεται ἡγήσασθαι πρὸσ τὴν μίμησιν τοῦ "δεσμοῦ" καὶ τῆσ "στάσεωσ.

" ὅτι δὲ ὀλισθάνει μάλιστα ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα κατιδών, ἀφομοιῶν ὠνόμασε τά τε "λεῖα" καὶ αὐτὸ τὸ "ὀλισθάνειν" καὶ τὸ "λιπαρὸν" καὶ τὸ "κολλῶδεσ" καὶ τἆλλα πάντα τὰ τοιαῦτα.

ᾗ δὲ ὀλισθανούσησ τῆσ γλώττησ ἀντιλαμβάνεται ἡ τοῦ γάμμα δύναμισ, τὸ "γλίσχρον" ἀπεμιμήσατο καὶ "γλυκὺ" καὶ "γλοιῶδεσ. τοῦ δ’ αὖ νῦ τὸ εἴσω αἰσθόμενοσ τῆσ φωνῆσ, τὸ "ἔνδον" καὶ τὰ "ἐντὸσ" ὠνόμασεν, ὡσ ἀφομοιῶν τοῖσ γράμμασι τὰ ἔργα.

τὸ δ’ αὖ ἄλφα τῷ "μεγάλῳ" ἀπέδωκε, καὶ τῷ "μήκει" τὸ ἦτα, ὅτι μεγάλα τὰ γράμματα. εἰσ δὲ τὸ "γογγύλον" τοῦ οὖ δεόμενοσ σημείου, τοῦτο πλεῖστον αὐτῷ εἰσ τὸ ὄνομα ἐνεκέρασεν. καὶ τἆλλα οὕτω φαίνεται προσβιβάζειν καὶ κατὰ γράμματα καὶ κατὰ συλλαβὰσ ἑκάστῳ τῶν ὄντων σημεῖόν τε καὶ ὄνομα ποιῶν ὁ νομοθέτησ, ἐκ δὲ τούτων τὰ λοιπὰ ἤδη αὐτοῖσ τούτοισ συντιθέναι ἀπομιμούμενοσ. αὕτη μοι φαίνεται, ὦ Ἑρμόγενεσ, βούλεσθαι εἶναι ἡ τῶν ὀνομάτων ὀρθότησ, εἰ μή τι ἄλλο Κρατύλοσ ὅδε λέγει. καὶ μήν, ὦ Σώκρατεσ, πολλά γέ μοι πολλάκισ πράγματα παρέχει Κρατύλοσ, ὥσπερ κατ’ ἀρχὰσ ἔλεγον, φάσκων μὲν εἶναι ὀρθότητα ὀνομάτων, ἥτισ δ’ ἐστὶν οὐδὲν σαφὲσ λέγων, ὥστε με μὴ δύνασθαι εἰδέναι πότερον ἑκὼν ἢ ἄκων οὕτωσ ἀσαφῶσ ἑκάστοτε περὶ αὐτῶν λέγει.

νῦν οὖν μοι, ὦ Κρατύλε, ἐναντίον Σωκράτουσ εἰπὲ πότερον ἀρέσκει σοι ᾗ λέγει Σωκράτησ περὶ ὀνομάτων, ἢ ἔχεισ πῃ ἄλλῃ κάλλιον λέγειν; καὶ εἰ ἔχεισ, λέγε, ἵνα ἤτοι μάθῃσ παρὰ Σωκράτουσ ἢ διδάξῃσ ἡμᾶσ ἀμφοτέρουσ.

τί δέ, ὦ Ἑρμόγενεσ; δοκεῖ σοι ῥᾴδιον εἶναι οὕτω ταχὺ μαθεῖν τε καὶ διδάξαι ὁτιοῦν πρᾶγμα, μὴ ὅτι τοσοῦτον, ὃ δὴ δοκεῖ ἐν τοῖσ μεγίστοισ μέγιστον εἶναι; μὰ Δί’, οὐκ ἔμοιγε.

ἀλλὰ τὸ τοῦ Ἡσιόδου καλῶσ μοι φαίνεται ἔχειν, τὸ εἰ καί τισ σμικρὸν ἐπὶ σμικρῷ καταθείη, προὔργου εἶναι. εἰ οὖν καὶ σμικρόν τι οἱο͂́σ τ’ εἶ πλέον ποιῆσαι, μὴ ἀπόκαμνε ἀλλ’ εὐεργέτει καὶ Σωκράτη τόνδε ‐ δίκαιοσ δ’ εἶ ‐ καὶ ἐμέ. καὶ μὲν δὴ ἔγωγε καὶ αὐτόσ, ὦ Κρατύλε, οὐδὲν ἂν ἰσχυρισαίμην ὧν εἴρηκα, ᾗ δέ μοι ἐφαίνετο μεθ’ Ἑρμογένουσ ἐπεσκεψάμην, ὥστε τούτου γε ἕνεκα θαρρῶν λέγε, εἴ τι ἔχεισ βέλτιον, ὡσ ἐμοῦ ἐνδεξομένου. εἰ μέντοι ἔχεισ τι σὺ κάλλιον τούτων λέγειν, οὐκ ἂν θαυμάζοιμι·

δοκεῖσ γάρ μοι αὐτόσ τε ἐσκέφθαι τὰ τοιαῦτα καὶ παρ’ ἄλλων μεμαθηκέναι. ἐὰν οὖν λέγῃσ τι κάλλιον, ἕνα τῶν μαθητῶν περὶ ὀρθότητοσ ὀνομάτων καὶ ἐμὲ γράφου. ἀλλὰ μὲν δή, ὦ Σώκρατεσ, ὥσπερ σὺ λέγεισ, μεμέληκέν τέ μοι περὶ αὐτῶν καὶ ἴσωσ ἄν σε ποιησαίμην μαθητήν. φοβοῦμαι μέντοι μὴ τούτου πᾶν τοὐναντίον ᾖ, ὅτι μοί πωσ ἐπέρχεται λέγειν πρὸσ σὲ τὸ τοῦ Ἀχιλλέωσ, ὃ ἐκεῖνοσ ἐν Λιταῖσ πρὸσ τὸν Αἰάντα λέγει. φησὶ δὲΑἰᾶν διογενὲσ Τελαμώνιε, κοίρανε λαῶν,πάντα τί μοι κατὰ θυμὸν ἐείσω μυθήσασθαι.

καὶ ἐμοὶ σύ, ὦ Σώκρατεσ, ἐπιεικῶσ φαίνῃ κατὰ νοῦν χρησμῳδεῖν, εἴτε παρ’ Εὐθύφρονοσ ἐπίπνουσ γενόμενοσ, εἴτε καὶ ἄλλη τισ Μοῦσα πάλαι σε ἐνοῦσα ἐλελήθει. ὠγαθὲ Κρατύλε, θαυμάζω καὶ αὐτὸσ πάλαι τὴν ἐμαυτοῦ σοφίαν καὶ ἀπιστῶ.

δοκεῖ οὖν μοι χρῆναι ἐπανασκέψασθαι τί καὶ λέγω. τὸ γὰρ ἐξαπατᾶσθαι αὐτὸν ὑφ’ αὑτοῦ πάντων χαλεπώτατον· ὅταν γὰρ μηδὲ σμικρὸν ἀποστατῇ ἀλλ’ ἀεὶ παρῇ ὁ ἐξαπατήσων, πῶσ οὐ δεινόν; δεῖ δή, ὡσ ἐοίκε, θαμὰ μεταστρέφεσθαι ἐπὶ τὰ προειρημένα, καὶ πειρᾶσθαι, τὸ ἐκείνου τοῦ ποιητοῦ, βλέπειν "ἅμα πρόσσω καὶ ὀπίσσω. " καὶ δὴ καὶ νυνὶ ἡμεῖσ ἴδωμεν τί ἡμῖν εἴρηται. ὀνόματοσ, φαμέν, ὀρθότησ ἐστὶν αὕτη, ἥτισ ἐνδείξεται οἱο͂́ν ἐστι τὸ πρᾶγμα·

τοῦτο φῶμεν ἱκανῶσ εἰρῆσθαι; ἐμοὶ μὲν δοκεῖ πάνυ σφόδρα, ὦ Σώκρατεσ. διδασκαλίασ ἄρα ἕνεκα τὰ ὀνόματα λέγεται; πάνυ γε. οὐκοῦν φῶμεν καὶ ταύτην τέχνην εἶναι καὶ δημιουργοὺσ αὐτῆσ; πάνυ γε. τίνασ; οὕσπερ σὺ κατ’ ἀρχὰσ ἔλεγεσ, τοὺσ νομοθέτασ.

πότερον οὖν καὶ ταύτην φῶμεν τὴν τέχνην ἐν τοῖσ ἀνθρώποισ ἐγγίγνεσθαι ὥσπερ καὶ τὰσ ἄλλασ ἢ μή; βούλομαι δὲ λέγειν τὸ τοιόνδε. ζωγράφοι εἰσίν που οἱ μὲν χείρουσ, οἱ δὲ ἀμείνουσ; πάνυ γε. οὐκοῦν οἱ μὲν ἀμείνουσ τὰ αὑτῶν ἔργα καλλίω παρέχονται, τὰ ζῷα, οἱ δὲ φαυλότερα; καὶ οἰκοδόμοι ὡσαύτωσ οἱ μὲν καλλίουσ τὰσ οἰκίασ ἐργάζονται, οἱ δὲ αἰσχίουσ; ναί. ἆρ’ οὖν καὶ νομοθέται οἱ μὲν καλλίω τὰ ἔργα αὑτῶν παρέχονται, οἱ δὲ αἰσχίω;

ὃ καὶ ἄρτι ἐλέγετο, Ἑρμογένει τῷδε πότερον μηδὲ ὄνομα τοῦτο κεῖσθαι φῶμεν, εἰ μή τι αὐτῷ Ἑρμοῦ γενέσεωσ προσήκει, ἢ κεῖσθαι μέν, οὐ μέντοι ὀρθῶσ γε; οὔ μοι δοκεῖ τοῦτο ἔτι. οὐκ ἄρα δοκοῦσί σοι νόμοι οἱ μὲν βελτίουσ, οἱ δὲ φαυλότεροι εἶναι; οὐ δῆτα. οὐδὲ δὴ ὄνομα, ὡσ ἐοίκε, δοκεῖ σοι κεῖσθαι τὸ μὲν χεῖρον, τὸ δὲ ἄμεινον; οὐ δῆτα. πάντα ἄρα τὰ ὀνόματα ὀρθῶσ κεῖται; ὅσα γε ὀνόματά ἐστιν. τί οὖν; οὐδὲ κεῖσθαι ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλὰ δοκεῖν κεῖσθαι, εἶναι δὲ ἑτέρου τοῦτο τοὔνομα, οὗπερ καὶ ἡ φύσισ ἡ τὸ ὄνομα δηλοῦσα.

πότερον οὐδὲ ψεύδεται ὅταν τισ φῇ Ἑρμογένη αὐτὸν εἶναι; μὴ γὰρ οὐδὲ τοῦτο αὖ ᾖ, τὸ τοῦτον φάναι Ἑρμογένη εἶναι, εἰ μὴ ἔστιν; πῶσ λέγεισ; ἆρα ὅτι ψευδῆ λέγειν τὸ παράπαν οὐκ ἔστιν, ἆρα τοῦτό σοι δύναται ὁ λόγοσ;

συχνοὶ γάρ τινεσ οἱ λέγοντεσ, ὦ φίλε Κρατύλε, καὶ νῦν καὶ πάλαι. πῶσ γὰρ ἄν, ὦ Σώκρατεσ, λέγων γέ τισ τοῦτο ὃ λέγει, μὴ τὸ ὂν λέγοι; ἢ οὐ τοῦτό ἐστιν τὸ ψευδῆ λέγειν, τὸ μὴ τὰ ὄντα λέγειν; κομψότεροσ μὲν ὁ λόγοσ ἢ κατ’ ἐμὲ καὶ κατὰ τὴν ἐμὴν ἡλικίαν, ὦ ἑταῖρε. ὅμωσ μέντοι εἰπέ μοι τοσόνδε· πότερον λέγειν μὲν οὐ δοκεῖ σοι εἶναι ψευδῆ, φάναι δέ;

οὔ μοι δοκεῖ οὐδὲ φάναι. οὐδὲ εἰπεῖν οὐδὲ προσειπεῖν; οἱο͂ν εἴ τισ ἀπαντήσασ σοι ἐπὶ ξενίασ, λαβόμενοσ τῆσ χειρὸσ εἴποι· "χαῖρε, ὦ ξένε Ἀθηναῖε, ὑὲ Σμικρίωνοσ Ἑρμόγενεσ," οὗτοσ λέξειεν ἂν ταῦτα ἢ φαίη ἂν ταῦτα ἢ εἴποι ἂν ταῦτα ἢ προσείποι ἂν οὕτω σὲ μὲν οὔ, Ἑρμογένη δὲ τόνδε; ἢ οὐδένα; ἐμοὶ μὲν δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, ἄλλωσ ἂν οὗτοσ ταῦτα φθέγξασθαι. ἀλλ’ ἀγαπητὸν καὶ τοῦτο.

πότερον γὰρ ἀληθῆ ἂν φθέγξαιτο ταῦτα ὁ φθεγξάμενοσ ἢ ψευδῆ; ἢ τὸ μέν τι αὐτῶν ἀληθέσ, τὸ δὲ ψεῦδοσ; καὶ γὰρ ἂν καὶ τοῦτο ἐξαρκοῖ. ψοφεῖν ἔγωγ’ ἂν φαίην τὸν τοιοῦτον, μάτην αὐτὸν ἑαυτὸν κινοῦντα, ὥσπερ ἂν εἴ τισ χαλκίον κινήσειε κρούσασ. φέρε δή, ἐάν πῃ διαλλαχθῶμεν, ὦ Κρατύλε· ἆρ’ οὐκ ἄλλο μὲν ἂν φαίησ τὸ ὄνομα εἶναι, ἄλλο δὲ ἐκεῖνο οὗ τὸ ὄνομά ἐστιν; ἔγωγε. οὐκοῦν καὶ τὸ ὄνομα ὁμολογεῖσ μίμημά τι εἶναι τοῦ πράγματοσ; πάντων μάλιστα.

οὐκοῦν καὶ τὰ ζωγραφήματα τρόπον τινὰ ἄλλον λέγεισ μιμήματα εἶναι πραγμάτων τινῶν; ναί. φέρε δή ‐ ἴσωσ γὰρ ἐγὼ οὐ μανθάνω ἅττα ποτ’ ἔστιν ἃ λέγεισ, σὺ δὲ τάχ’ ἂν ὀρθῶσ λέγοισ ‐ ἔστι διανεῖμαι καὶ προσενεγκεῖν ταῦτα ἀμφότερα τὰ μιμήματα, τά τε ζωγραφήματα κἀκεῖνα τὰ ὀνόματα, τοῖσ πράγμασιν ὧν μιμήματά ἐστιν, ἢ οὔ; ἔστιν.

ἔμοιγε δοκεῖ. πρῶτον μὲν δὴ σκόπει τόδε. ἆρ’ ἄν τισ τὴν μὲν τοῦ ἀνδρὸσ εἰκόνα τῷ ἀνδρὶ ἀποδοίη, τὴν δὲ τῆσ γυναικὸσ τῇ γυναικί, καὶ τἆλλα οὕτωσ; πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν καὶ τοὐναντίον τὴν μὲν τοῦ ἀνδρὸσ τῇ γυναικί, τὴν δὲ τῆσ γυναικὸσ τῷ ἀνδρί; ἔστι καὶ ταῦτα. ἆρ’ οὖν αὗται αἱ διανομαὶ ἀμφότεραι ὀρθαί, ἢ ἡ ἑτέρα; ἡ ἑτέρα. ἣ ἂν ἑκάστῳ οἶμαι τὸ προσῆκόν τε καὶ τὸ ὅμοιον ἀποδιδῷ. ἵνα τοίνυν μὴ μαχώμεθα ἐν τοῖσ λόγοισ ἐγώ τε καὶ σὺ φίλοι ὄντεσ, ἀπόδεξαί μου ὃ λέγω.

τὴν τοιαύτην γάρ, ὦ ἑταῖρε, καλῶ ἔγωγε διανομὴν ἐπ’ ἀμφοτέροισ μὲν τοῖσ μιμήμασιν, τοῖσ τε ζῴοισ καὶ τοῖσ ὀνόμασιν, ὀρθήν, ἐπὶ δὲ τοῖσ ὀνόμασι πρὸσ τῷ ὀρθὴν καὶ ἀληθῆ· τὴν δ’ ἑτέραν, τὴν τοῦ ἀνομοίου δόσιν τε καὶ ἐπιφοράν, οὐκ ὀρθήν, καὶ ψευδῆ ὅταν ἐπ’ ὀνόμασιν ᾖ. ἀλλ’ ὅπωσ μή, ὦ Σώκρατεσ, ἐν μὲν τοῖσ ζωγραφήμασιν ᾖ τοῦτο, τὸ μὴ ὀρθῶσ διανέμειν, ἐπὶ δὲ τοῖσ ὀνόμασιν οὔ, ἀλλ’ ἀναγκαῖον ᾖ ἀεὶ ὀρθῶσ. πῶσ λέγεισ; τί τοῦτο ἐκείνου διαφέρει;

ἆρ’ οὐκ ἔστι προσελθόντα ἀνδρί τῳ εἰπεῖν ὅτι "τουτί ἐστι σὸν γράμμα," καὶ δεῖξαι αὐτῷ, ἂν μὲν τύχῃ, ἐκείνου εἰκόνα, ἂν δὲ τύχῃ, γυναικόσ; τὸ δὲ δεῖξαι λέγω εἰσ τὴν τῶν ὀφθαλμῶν αἴσθησιν καταστῆσαι. πάνυ γε. τί δέ; πάλιν αὐτῷ τούτῳ προσελθόντα εἰπεῖν ὅτι "τουτί ἐστιν σὸν ὄνομα" ; ἔστι δέ που καὶ τὸ ὄνομα μίμημα ὥσπερ τὸ ζωγράφημα. τοῦτο δὴ λέγω· ἆρ’ οὐκ ἂν εἰή αὐτῷ εἰπεῖν ὅτι "τουτί ἐστι σὸν ὄνομα," καὶ μετὰ τοῦτο εἰσ τὴν τῆσ ἀκοῆσ αὖ αἴσθησιν καταστῆσαι, ἂν μὲν τύχῃ, τὸ ἐκείνου μίμημα, εἰπόντα ὅτι ἀνήρ, ἂν δὲ τύχῃ, τὸ τοῦ θήλεοσ τοῦ ἀνθρωπίνου γένουσ, εἰπόντα ὅτι γυνή; οὐ δοκεῖ σοι τοῦτο οἱο͂́ν τ’ εἶναι καὶ γίγνεσθαι ἐνίοτε;

ἐθέλω σοι, ὦ Σώκρατεσ, συγχωρῆσαι καὶ ἔστω οὕτωσ. καλῶσ γε σὺ ποιῶν, ὦ φίλε, εἰ ἔστι τοῦτο οὕτωσ· οὐδὲν γὰρ δεῖ νῦν πάνυ διαμάχεσθαι περὶ αὐτοῦ. εἰ δ’ οὖν ἔστι τοιαύτη τισ διανομὴ καὶ ἐνταῦθα, τὸ μὲν ἕτερον τούτων ἀληθεύειν βουλόμεθα καλεῖν, τὸ δ’ ἕτερον ψεύδεσθαι. εἰ δὲ τοῦτο οὕτωσ ἔχει, καὶ ἔστι μὴ ὀρθῶσ διανέμειν τὰ ὀνόματα μηδὲ ἀποδιδόναι τὰ προσήκοντα ἑκάστῳ, ἀλλ’ ἐνίοτε τὰ μὴ προσήκοντα, εἰή ἂν καὶ ῥήματα ταὐτὸν τοῦτο ποιεῖν.

εἰ δὲ ῥήματα καὶ ὀνόματα ἔστιν οὕτω τιθέναι, ἀνάγκη καὶ λόγουσ· λόγοι γάρ που, ὡσ ἐγᾦμαι, ἡ τούτων σύνθεσίσ ἐστιν·

ἢ πῶσ λέγεισ, ὦ Κρατύλε; οὕτω· καλῶσ γάρ μοι δοκεῖσ λέγειν. οὐκοῦν εἰ γράμμασιν αὖ τὰ πρῶτα ὀνόματα ἀπεικάζομεν, ἔστιν ὥσπερ ἐν τοῖσ ζωγραφήμασιν καὶ πάντα τὰ προσήκοντα χρώματά τε καὶ σχήματα ἀποδοῦναι, καὶ μὴ πάντα αὖ, ἀλλ’ ἔνια ἐλλείπειν, ἔνια δὲ καὶ προστιθέναι, καὶ πλείω καὶ μείζω· ἢ οὐκ ἔστιν; ἔστιν. οὐκοῦν ὁ μὲν ἀποδιδοὺσ πάντα καλὰ τὰ γράμματά τε καὶ τὰσ εἰκόνασ ἀποδίδωσιν, ὁ δὲ ἢ προστιθεὶσ ἢ ἀφαιρῶν γράμματα μὲν καὶ εἰκόνασ ἐργάζεται καὶ οὗτοσ, ἀλλὰ πονηράσ; ναί.

τί δὲ ὁ διὰ τῶν συλλαβῶν τε καὶ γραμμάτων τὴν οὐσίαν τῶν πραγμάτων ἀπομιμούμενοσ; ἆρα οὐ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον, ἂν μὲν πάντα ἀποδῷ τὰ προσήκοντα, καλὴ ἡ εἰκὼν ἔσται ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶν ὄνομα ‐ ἐὰν δὲ σμικρὰ ἐλλείπῃ ἢ προστιθῇ ἐνίοτε, εἰκὼν μὲν γενήσεται, καλὴ δὲ οὔ; ὥστε τὰ μὲν καλῶσ εἰργασμένα ἔσται τῶν ὀνομάτων, τὰ δὲ κακῶσ; ἴσωσ. ἴσωσ ἄρα ἔσται ὁ μὲν ἀγαθὸσ δημιουργὸσ ὀνομάτων, ὁ δὲ κακόσ;

ναί. οὐκοῦν τούτῳ ὁ "νομοθέτησ" ἦν ὄνομα. ναί. ἴσωσ ἄρα νὴ Δί’ ἔσται, ὥσπερ ἐν ταῖσ ἄλλαισ τέχναισ, καὶ νομοθέτησ ὁ μὲν ἀγαθόσ, ὁ δὲ κακόσ, ἐάνπερ τὰ ἔμπροσθεν ἐκεῖνα ὁμολογηθῇ ἡμῖν. ἔστι ταῦτα. ἀλλ’ ὁρᾷσ, ὦ Σώκρατεσ, ὅταν ταῦτα τὰ γράμματα, τό τε ἄλφα καὶ τὸ βῆτα καὶ ἕκαστον τῶν στοιχείων, τοῖσ ὀνόμασιν ἀποδιδῶμεν τῇ γραμματικῇ τέχνῃ, ἐάν τι ἀφέλωμεν ἢ προσθῶμεν ἢ μεταθῶμέν τι, <οὐ> γέγραπται μὲν ἡμῖν τὸ ὄνομα, οὐ μέντοι ὀρθῶσ, ἀλλὰ τὸ παράπαν οὐδὲ γέγραπται, ἀλλ’ εὐθὺσ ἕτερόν ἐστιν ἐάν τι τούτων πάθῃ. μὴ γὰρ οὐ καλῶσ σκοπῶμεν οὕτω σκοποῦντεσ, ὦ Κρατύλε. πῶσ δή;

ἴσωσ ὅσα ἔκ τινοσ ἀριθμοῦ ἀναγκαῖον εἶναι ἢ μὴ εἶναι πάσχοι ἂν τοῦτο ὃ σὺ λέγεισ, ὥσπερ καὶ αὐτὰ τὰ δέκα ἢ ὅστισ βούλει ἄλλοσ ἀριθμόσ, ἐὰν ἀφέλῃσ τι ἢ προσθῇσ, ἕτεροσ εὐθὺσ γέγονε· τοῦ δὲ ποιοῦ τινοσ καὶ συμπάσησ εἰκόνοσ μὴ οὐχ αὕτη <ᾖ> ἡ ὀρθότησ, ἀλλὰ τὸ ἐναντίον οὐδὲ τὸ παράπαν δέῃ πάντα ἀποδοῦναι οἱο͂́ν ἐστιν ᾧ εἰκάζει, εἰ μέλλει εἰκὼν εἶναι.

σκόπει δὲ εἰ τὶ λέγω. ἆρ’ ἂν δύο πράγματα εἰή τοιάδε, οἱο͂ν Κρατύλοσ καὶ Κρατύλου εἰκών, εἴ τισ θεῶν μὴ μόνον τὸ σὸν χρῶμα καὶ σχῆμα ἀπεικάσειεν ὥσπερ οἱ ζωγράφοι, ἀλλὰ καὶ τὰ ἐντὸσ πάντα τοιαῦτα ποιήσειεν οἱᾶ́περ τὰ σά, καὶ μαλακότητασ καὶ θερμότητασ τὰσ αὐτὰσ ἀποδοίη, καὶ κίνησιν καὶ ψυχὴν καὶ φρόνησιν οἱάπερ ἡ παρὰ σοὶ ἐνθείη αὐτοῖσ, καὶ ἑνὶ λόγῳ πάντα ἅπερ σὺ ἔχεισ, τοιαῦτα ἕτερα καταστήσειεν πλησίον σου; πότερον Κρατύλοσ ἂν καὶ εἰκὼν Κρατύλου τότ’ εἰή τὸ τοιοῦτον, ἢ δύο Κρατύλοι;

δύο ἔμοιγε δοκοῦσιν, ὦ Σώκρατεσ, Κρατύλοι. ὁρᾷσ οὖν, ὦ φίλε, ὅτι ἄλλην χρὴ εἰκόνοσ ὀρθότητα ζητεῖν καὶ ὧν νυνδὴ ἐλέγομεν, καὶ οὐκ ἀναγκάζειν, ἐάν τι ἀπῇ ἢ προσῇ, μηκέτι αὐτὴν εἰκόνα εἶναι; ἢ οὐκ αἰσθάνῃ ὅσου ἐνδέουσιν αἱ εἰκόνεσ τὰ αὐτὰ ἔχειν ἐκείνοισ ὧν εἰκόνεσ εἰσίν;

ἔγωγε. γελοῖα γοῦν, ὦ Κρατύλε, ὑπὸ τῶν ὀνομάτων πάθοι ἂν ἐκεῖνα ὧν ὀνόματά ἐστιν τὰ ὀνόματα, εἰ πάντα πανταχῇ αὐτοῖσ ὁμοιωθείη. διττὰ γὰρ ἄν που πάντα γένοιτο, καὶ οὐκ ἂν ἔχοι αὐτῶν εἰπεῖν <οὐδεὶσ> οὐδέτερον ὁπότερόν ἐστι τὸ μὲν αὐτό, τὸ δὲ ὄνομα. ἀληθῆ λέγεισ. θαρρῶν τοίνυν, ὦ γενναῖε, ἐά καὶ ὄνομα τὸ μὲν εὖ κεῖσθαι, τὸ δὲ μή, καὶ μὴ ἀνάγκαζε πάντ’ ἔχειν τὰ γράμματα, ἵνα κομιδῇ ᾖ τοιοῦτον οἱο͂́νπερ οὗ ὄνομά ἐστιν, ἀλλ’ ἐά καὶ τὸ μὴ προσῆκον γράμμα ἐπιφέρειν. εἰ δὲ γράμμα, καὶ ὄνομα ἐν λόγῳ·

εἰ δὲ ὄνομα, καὶ λόγον ἐν λόγῳ μὴ προσήκοντα τοῖσ πράγμασιν ἐπιφέρεσθαι, καὶ μηδὲν ἧττον ὀνομάζεσθαι τὸ πρᾶγμα καὶ λέγεσθαι, ἑώσ ἂν ὁ τύποσ ἐνῇ τοῦ πράγματοσ περὶ οὗ ἂν ὁ λόγοσ ᾖ, ὥσπερ ἐν τοῖσ τῶν στοιχείων ὀνόμασιν, εἰ μέμνησαι ἃ νυνδὴ ἐγὼ καὶ Ἑρμογένησ ἐλέγομεν. ἀλλὰ μέμνημαι.

καλῶσ τοίνυν. ὅταν γὰρ τοῦτο ἐνῇ, κἂν μὴ πάντα τὰ προσήκοντα ἔχῃ, λέξεταί γε τὸ πρᾶγμα, καλῶσ ὅταν πάντα, κακῶσ δὲ ὅταν ὀλίγα· λέγεσθαι δ’ οὖν, ὦ μακάριε, ἐῶμεν, ἵνα μὴ ὄφλωμεν ὥσπερ οἱ ἐν Αἰγίνῃ νύκτωρ περιιόντεσ ὀψὲ ὁδοῦ, καὶ ἡμεῖσ ἐπὶ τὰ πράγματα δόξωμεν αὖ τῇ ἀληθείᾳ οὕτω πωσ ἐληλυθέναι ὀψιαίτερον τοῦ δέοντοσ, ἢ ζήτει τινὰ ἄλλην ὀνόματοσ ὀρθότητα, καὶ μὴ ὁμολόγει δήλωμα συλλαβαῖσ καὶ γράμμασι πράγματοσ ὄνομα εἶναι. εἰ γὰρ ταῦτα ἀμφότερα ἐρεῖσ, οὐχ οἱο͂́σ τ’ ἔσῃ συμφωνεῖν σαυτῷ.

ἀλλά μοι δοκεῖσ γε, ὦ Σώκρατεσ, μετρίωσ λέγειν, καὶ οὕτω τίθεμαι. ἐπειδὴ τοίνυν ταῦτα ἡμῖν συνδοκεῖ, μετὰ ταῦτα τάδε σκοπῶμεν· εἰ μέλλει φαμὲν καλῶσ κεῖσθαι τὸ ὄνομα, τὰ προσήκοντα δεῖ αὐτὸ γράμματα ἔχειν; ναί. προσήκει δὲ τὰ ὅμοια τοῖσ πράγμασιν;

πάνυ γε. τὰ μὲν ἄρα καλῶσ κείμενα οὕτω κεῖται· εἰ δὲ μή τι καλῶσ ἐτέθη, τὸ μὲν ἂν πολὺ ἴσωσ ἐκ προσηκόντων εἰή γραμμάτων καὶ ὁμοίων, εἴπερ ἔσται εἰκών, ἔχοι δ’ ἄν τι καὶ οὐ προσῆκον, δι’ ὃ οὐκ ἂν καλὸν εἰή οὐδὲ καλῶσ εἰργασμένον τὸ ὄνομα. οὕτω φαμὲν ἢ ἄλλωσ; οὐδὲν δεῖ οἶμαι διαμάχεσθαι, ὦ Σώκρατεσ· ἐπεὶ οὐκ ἀρέσκει γέ με τὸ φάναι ὄνομα μὲν εἶναι, μὴ μέντοι καλῶσ γε κεῖσθαι. πότερον τοῦτο οὐκ ἀρέσκει σε, τὸ εἶναι τὸ ὄνομα δήλωμα τοῦ πράγματοσ;

ἔμοιγε. ἀλλὰ τὸ εἶναι τῶν ὀνομάτων τὰ μὲν ἐκ προτέρων συγκείμενα, τὰ δὲ πρῶτα, οὐ καλῶσ σοι δοκεῖ λέγεσθαι; ἔμοιγε. ἀλλὰ τὰ πρῶτα εἰ μέλλει δηλώματά τινων γίγνεσθαι, ἔχεισ τινὰ καλλίω τρόπον τοῦ δηλώματα αὐτὰ γενέσθαι ἄλλον ἢ αὐτὰ ποιῆσαι ὅτι μάλιστα τοιαῦτα οἱᾶ ἐκεῖνα ἃ δεῖ δηλοῦν αὐτά; ἢ ὅδε μᾶλλόν σε ἀρέσκει ὁ τρόποσ ὃν Ἑρμογένησ λέγει καὶ ἄλλοι πολλοί, τὸ συνθήματα εἶναι τὰ ὀνόματα καὶ δηλοῦν τοῖσ συνθεμένοισ προειδόσι δὲ τὰ πράγματα, καὶ εἶναι ταύτην ὀρθότητα ὀνόματοσ, συνθήκην, διαφέρειν δὲ οὐδὲν ἐάντε τισ συνθῆται ὥσπερ νῦν σύγκειται, ἐάντε καὶ τοὐναντίον ἐπὶ μὲν ᾧ νῦν σμικρόν, μέγα καλεῖν, ἐπὶ δὲ ᾧ μέγα, σμικρόν;

πότερόσ σε ὁ τρόποσ ἀρέσκει; ὅλῳ καὶ παντὶ διαφέρει, ὦ Σώκρατεσ, τὸ ὁμοιώματι δηλοῦν ὅτι ἄν τισ δηλοῖ ἀλλὰ μὴ τῷ ἐπιτυχόντι.

καλῶσ λέγεισ. οὐκοῦν εἴπερ ἔσται τὸ ὄνομα ὅμοιον τῷ πράγματι, ἀναγκαῖον πεφυκέναι τὰ στοιχεῖα ὅμοια τοῖσ πράγμασιν, ἐξ ὧν τὰ πρῶτα ὀνόματά τισ συνθήσει; ὧδε δὲ λέγω· ἆρά ποτ’ ἄν τισ συνέθηκεν ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν ζωγράφημα ὅμοιόν τῳ τῶν ὄντων, εἰ μὴ φύσει ὑπῆρχε φαρμακεῖα ὅμοια ὄντα, ἐξ ὧν συντίθεται τὰ ζωγραφούμενα, ἐκείνοισ ἃ μιμεῖται ἡ γραφική· ἢ ἀδύνατον;

ἀδύνατον. οὐκοῦν ὡσαύτωσ καὶ ὀνόματα οὐκ ἄν ποτε ὅμοια γένοιτο οὐδενί, εἰ μὴ ὑπάρξει ἐκεῖνα πρῶτον ὁμοιότητά τινα ἔχοντα, ἐξ ὧν συντίθεται τὰ ὀνόματα, ἐκείνοισ ὧν ἐστι τὰ ὀνόματα μιμήματα; ἔστι δέ, ἐξ ὧν συνθετέον, στοιχεῖα; ναί. ἤδη τοίνυν καὶ σὺ κοινώνῃ τοῦ λόγου οὗπερ ἄρτι Ἑρμογένησ. φέρε, καλῶσ σοι δοκοῦμεν λέγειν ὅτι τὸ ῥῶ τῇ φορᾷ καὶ κινήσει καὶ σκληρότητι προσέοικεν, ἢ οὐ καλῶσ;

καλῶσ ἔμοιγε. τὸ δὲ λάβδα τῷ λείῳ καὶ μαλακῷ καὶ οἷσ νυνδὴ ἐλέγομεν; ναί. οἶσθα οὖν ὅτι ἐπὶ τῷ αὐτῷ ἡμεῖσ μέν φαμεν "σκληρότησ," Ἐρετριῆσ δὲ "σκληροτήρ" ; πάνυ γε. πότερον οὖν τό τε ῥῶ καὶ τὸ σῖγμα ἐοίκεν ἀμφότερα τῷ αὐτῷ, καὶ δηλοῖ ἐκείνοισ τε τὸ αὐτὸ τελευτῶντοσ τοῦ ῥῶ καὶ ἡμῖν τοῦ σῖγμα, ἢ τοῖσ ἑτέροισ ἡμῶν οὐ δηλοῖ; δηλοῖ μὲν οὖν ἀμφοτέροισ.

καὶ νῦν ἴσωσ ἀντὶ τοῦ λάβδα ῥῶ δεῖ λέγειν. πότερον ᾗ ὅμοια τυγχάνει ὄντα τὸ ῥῶ καὶ τὸ σῖγμα, ἢ ᾗ μή; ἡῖ ὅμοια. ἦ οὖν ὅμοιά ἐστι πανταχῇ; πρόσ γε τὸ ἴσωσ φορὰν δηλοῦν. ἦ καὶ τὸ λάβδα ἐγκείμενον; οὐ τὸ ἐναντίον δηλοῖ σκληρότητοσ; ἴσωσ γὰρ οὐκ ὀρθῶσ ἔγκειται, ὦ Σώκρατεσ· ὥσπερ καὶ ἃ νυνδὴ σὺ πρὸσ Ἑρμογένη ἔλεγεσ ἐξαιρῶν τε καὶ ἐντιθεὶσ γράμματα οὗ δέοι, καὶ ὀρθῶσ ἐδόκεισ ἔμοιγε. εὖ λέγεισ.

τί οὖν; νῦν ὡσ λέγομεν, οὐδὲν μανθάνομεν ἀλλήλων, ἐπειδάν τισ φῇ "σκληρόν," οὐδὲ οἶσθα σὺ νῦν ὅτι ἐγὼ λέγω; ἔγωγε, διά γε τὸ ἔθοσ, ὦ φίλτατε. ἔθοσ δὲ λέγων οἰεί τι διάφορον λέγειν συνθήκησ; ἢ ἄλλο τι λέγεισ τὸ ἔθοσ ἢ ὅτι ἐγώ, ὅταν τοῦτο φθέγγωμαι, διανοοῦμαι ἐκεῖνο, σὺ δὲ γιγνώσκεισ ὅτι ἐκεῖνο διανοοῦμαι; οὐ τοῦτο λέγεισ; ναί.

οὐκοῦν εἰ γιγνώσκεισ ἐμοῦ φθεγγομένου, δήλωμα σοι γίγνεται παρ’ ἐμοῦ; ναί. ἀπὸ τοῦ ἀνομοίου γε ἢ ὃ διανοούμενοσ φθέγγομαι, εἴπερ τὸ λάβδα ἀνόμοιόν ἐστι τῇ ᾗ φῂσ σὺ σκληρότητι· εἰ δὲ τοῦτο οὕτωσ ἔχει, τί ἄλλο ἢ αὐτὸσ σαυτῷ συνέθου καί σοι γίγνεται ἡ ὀρθότησ τοῦ ὀνόματοσ συνθήκη, ἐπειδή γε δηλοῖ καὶ τὰ ὅμοια καὶ τὰ ἀνόμοια γράμματα, ἔθουσ τε καὶ συνθήκησ τυχόντα; εἰ δ’ ὅτι μάλιστα μή ἐστι τὸ ἔθοσ συνθήκη, οὐκ ἂν καλῶσ ἔτι ἔχοι λέγειν τὴν ὁμοιότητα δήλωμα εἶναι, ἀλλὰ τὸ ἔθοσ· ἐκεῖνο γάρ, ὡσ ἐοίκε, καὶ ὁμοίῳ καὶ ἀνομοίῳ δηλοῖ.

ἐπειδὴ δὲ ταῦτα συγχωροῦμεν, ὦ Κρατύλε ‐ τὴν γὰρ σιγήν σου συγχώρησιν θήσω ‐ ἀναγκαῖόν που καὶ συνθήκην τι καὶ ἔθοσ συμβάλλεσθαι πρὸσ δήλωσιν ὧν διανοούμενοι λέγομεν· ἐπεί, ὦ βέλτιστε, εἰ ’θέλεισ ἐπὶ τὸν ἀριθμὸν ἐλθεῖν, πόθεν οἰεί ἕξειν ὀνόματα ὅμοια ἑνὶ ἑκάστῳ τῶν ἀριθμῶν ἐπενεγκεῖν, ἐὰν μὴ ἐᾷσ τι τὴν σὴν ὁμολογίαν καὶ συνθήκην κῦροσ ἔχειν τῶν ὀνομάτων ὀρθότητοσ πέρι; ἐμοὶ μὲν οὖν καὶ αὐτῷ ἀρέσκει μὲν κατὰ τὸ δυνατὸν ὅμοια εἶναι τὰ ὀνόματα τοῖσ πράγμασιν·

ἀλλὰ μὴ ὡσ ἀληθῶσ, τὸ τοῦ Ἑρμογένουσ, γλίσχρα ᾖ ἡ ὁλκὴ αὕτη τῆσ ὁμοιότητοσ, ἀναγκαῖον δὲ ᾖ καὶ τῷ φορτικῷ τούτῳ προσχρῆσθαι, τῇ συνθήκῃ, εἰσ ὀνομάτων ὀρθότητα. ἐπεὶ ἴσωσ κατά γε τὸ δυνατὸν κάλλιστ’ ἂν λέγοιτο ὅταν ἢ πᾶσιν ἢ ὡσ πλείστοισ ὁμοίοισ λέγηται, τοῦτο δ’ ἐστὶ προσήκουσιν, αἴσχιστα δὲ τοὐναντίον. τόδε δέ μοι ἔτι εἰπὲ μετὰ ταῦτα, τίνα ἡμῖν δύναμιν ἔχει τὰ ὀνόματα καὶ τί φῶμεν αὐτὰ καλὸν ἀπεργάζεσθαι;

διδάσκειν ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, καὶ τοῦτο πάνυ ἁπλοῦν εἶναι, ὃσ ἂν τὰ ὀνόματα ἐπίστηται, ἐπίστασθαι καὶ τὰ πράγματα. ἴσωσ γάρ, ὦ Κρατύλε, τὸ τοιόνδε λέγεισ, ὡσ ἐπειδάν τισ εἰδῇ τὸ ὄνομα οἱο͂́ν ἐστιν ‐ ἔστι δὲ οἱο͂́νπερ τὸ πρᾶγμα ‐ εἴσεται δὴ καὶ τὸ πρᾶγμα, ἐπείπερ ὅμοιον τυγχάνει ὂν τῷ ὀνόματι, τέχνη δὲ μία ἄρ’ ἐστὶν ἡ αὐτὴ πάντων τῶν ἀλλήλοισ ὁμοίων. κατὰ τοῦτο δή μοι δοκεῖσ λέγειν ὡσ ὃσ ἂν τὰ ὀνόματα εἰδῇ εἴσεται καὶ τὰ πράγματα.

ἀληθέστατα λέγεισ. ἔχε δή, ἴδωμεν τίσ ποτ’ ἂν εἰή ὁ τρόποσ οὗτοσ τῆσ διδασκαλίασ τῶν ὄντων ὃν σὺ λέγεισ νῦν, καὶ πότερον ἔστι μὲν καὶ ἄλλοσ, οὗτοσ μέντοι βελτίων, ἢ οὐδ’ ἔστιν ἄλλοσ ἢ οὗτοσ. ποτέρωσ οἰεί; οὕτωσ ἔγωγε, οὐ πάνυ τι εἶναι ἄλλον, τοῦτον δὲ καὶ μόνον καὶ βέλτιστον.

πότερον δὲ καὶ εὑρ́εσιν τῶν ὄντων τὴν αὐτὴν ταύτην εἶναι, τὸν τὰ ὀνόματα εὑρόντα καὶ ἐκεῖνα ηὑρηκέναι ὧν ἐστι τὰ ὀνόματα· ἢ ζητεῖν μὲν καὶ εὑρίσκειν ἕτερον δεῖν τρόπον, μανθάνειν δὲ τοῦτον; πάντων μάλιστα καὶ ζητεῖν καὶ εὑρίσκειν τὸν αὐτὸν τρόπον τοῦτον κατὰ ταὐτά. φέρε δὴ ἐννοήσωμεν, ὦ Κρατύλε, εἴ τισ ζητῶν τὰ πράγματα ἀκολουθοῖ τοῖσ ὀνόμασι, σκοπῶν οἱο͂ν ἕκαστον βούλεται εἶναι, ἆρ’ ἐννοεῖσ ὅτι οὐ σμικρὸσ κίνδυνόσ ἐστιν ἐξαπατηθῆναι; πῶσ;

δῆλον ὅτι ὁ θέμενοσ πρῶτοσ τὰ ὀνόματα, οἱᾶ ἡγεῖτο εἶναι τὰ πράγματα, τοιαῦτα ἐτίθετο καὶ τὰ ὀνόματα, ὥσ φαμεν. ἦ γάρ; ναί. εἰ οὖν ἐκεῖνοσ μὴ ὀρθῶσ ἡγεῖτο, ἔθετο δὲ οἱᾶ ἡγεῖτο, τί οἰεί ἡμᾶσ τοὺσ ἀκολουθοῦντασ αὐτῷ πείσεσθαι; ἄλλο τι ἢ ἐξαπατηθήσεσθαι; ἀλλὰ μὴ οὐχ οὕτωσ ἔχει, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλ’ ἀναγκαῖον ᾖ εἰδότα τίθεσθαι τὸν τιθέμενον τὰ ὀνόματα· εἰ δὲ μή, ὅπερ πάλαι ἐγὼ ἔλεγον, οὐδ’ ἂν ὀνόματα εἰή.

μέγιστον δέ σοι ἔστω τεκμήριον ὅτι οὐκ ἔσφαλται τῆσ ἀληθείασ ὁ τιθέμενοσ· οὐ γὰρ ἄν ποτε οὕτω σύμφωνα ἦν αὐτῷ ἅπαντα. ἢ οὐκ ἐνενόεισ αὐτὸσ λέγων ὡσ πάντα κατὰ ταὐτὸν καὶ ἐπὶ ταὐτὸν ἐγίγνετο τὰ ὀνόματα; ἀλλὰ τοῦτο μέν, ὠγαθὲ Κρατύλε, οὐδέν ἐστιν ἀπολόγημα. εἰ γὰρ τὸ πρῶτον σφαλεὶσ ὁ τιθέμενοσ τἆλλα ἤδη πρὸσ τοῦτ’ ἐβιάζετο καὶ αὑτῷ συμφωνεῖν ἠνάγκαζεν, οὐδὲν ἄτοπον, ὥσπερ τῶν διαγραμμάτων ἐνίοτε τοῦ πρώτου σμικροῦ καὶ ἀδήλου ψεύδουσ γενομένου, τὰ λοιπὰ πάμπολλα ἤδη ὄντα ἑπόμενα ὁμολογεῖν ἀλλήλοισ. δεῖ δὴ περὶ τῆσ ἀρχῆσ παντὸσ πράγματοσ παντὶ ἀνδρὶ τὸν πολὺν λόγον εἶναι καὶ τὴν πολλὴν σκέψιν εἴτε ὀρθῶσ εἴτε μὴ ὑπόκειται·

ἐκείνησ δὲ ἐξετασθείσησ ἱκανῶσ, τὰ λοιπὰ φαίνεσθαι ἐκείνῃ ἑπόμενα. οὐ μέντοι ἀλλὰ θαυμάζοιμ’ ἂν εἰ καὶ τὰ ὀνόματα συμφωνεῖ αὐτὰ αὑτοῖσ. πάλιν γὰρ ἐπισκεψώμεθα ἃ τὸ πρότερον διήλθομεν. ὡσ τοῦ παντὸσ ἰόντοσ τε καὶ φερομένου καὶ ῥέοντόσ φαμεν σημαίνειν ἡμῖν τὴν οὐσίαν τὰ ὀνόματα.

ἄλλο τι οὕτω σοι δοκεῖ δηλοῦν; πάνυ σφόδρα, καὶ ὀρθῶσ γε σημαίνει.

σκοπῶμεν δὴ ἐξ αὐτῶν ἀναλαβόντεσ πρῶτον μὲν τοῦτο τὸ ὄνομα, τὴν "ἐπιστήμην," ὡσ ἀμφίβολόν ἐστι, καὶ μᾶλλον ἐοίκε σημαίνοντι ὅτι ἵστησιν ἡμῶν ἐπὶ τοῖσ πράγμασι τὴν ψυχὴν ἢ ὅτι συμπεριφέρεται, καὶ ὀρθότερόν ἐστιν ὥσπερ νῦν αὐτοῦ τὴν ἀρχὴν λέγειν μᾶλλον ἢ ἐμβάλλοντασ τὸ εἶ "ἑπεϊστήμην," ἀλλὰ τὴν ἐμβολὴν ποιήσασθαι ἀντὶ τῆσ ἐν τῷ εἶ ἐν τῷ ἰῶτα. ἔπειτα τὸ "βέβαιον," ὅτι βάσεώσ τινόσ ἐστιν καὶ στάσεωσ μίμημα ἀλλ’ οὐ φορᾶσ. ἔπειτα ἡ "ἱστορία" αὐτό που σημαίνει ὅτι ἵστησι τὸν ῥοῦν.

καὶ τὸ "πιστὸν" ἱστὰν παντάπασι σημαίνει. ἔπειτα δὲ ἡ "μνήμη" παντί που μηνύει ὅτι μονή ἐστιν ἐν τῇ ψυχῇ ἀλλ’ οὐ φορά. εἰ δὲ βούλει, ἡ "ἁμαρτία" καὶ ἡ "συμφορά," εἰ κατὰ τὸ ὄνομά τισ ἀκολουθήσει, φανεῖται ταὐτὸν τῇ "συνέσει" ταύτῃ καὶ "ἐπιστήμῃ" καὶ τοῖσ ἄλλοισ πᾶσι τοῖσ περὶ τὰ σπουδαῖα ὀνόμασιν. ἔτι τοίνυν ἡ "ἀμαθία" καὶ ἡ "ἀκολασία" παραπλησία τούτοισ φαίνεται· ἡ μὲν γὰρ τοῦ ἅμα θεῷ ἰόντοσ πορεία φαίνεται, ἡ "ἀμαθία," ἡ δ’ "ἀκολασία" παντάπασιν ἀκολουθία τοῖσ πράγμασι φαίνεται. καὶ οὕτωσ, ἃ νομίζομεν ἐπὶ τοῖσ κακίστοισ ὀνόματα εἶναι, ὁμοιότατ’ ἂν φαίνοιτο τοῖσ ἐπὶ τοῖσ καλλίστοισ.

οἶμαι δὲ καὶ ἄλλα πόλλ’ ἄν τισ εὑρ́οι εἰ πραγματεύοιτο, ἐξ ὧν οἰηθείη ἂν αὖ πάλιν τὸν τὰ ὀνόματα τιθέμενον οὐχὶ ἰόντα οὐδὲ φερόμενα ἀλλὰ μένοντα τὰ πράγματα σημαίνειν. ἀλλ’, ὦ Σώκρατεσ, ὁρᾷσ ὅτι τὰ πολλὰ ἐκείνωσ ἐσήμαινεν.

τί οὖν τοῦτο, ὦ Κρατύλε; ὥσπερ ψήφουσ διαριθμησόμεθα τὰ ὀνόματα, καὶ ἐν τούτῳ ἔσται ἡ ὀρθότησ; ὁπότερα ἂν πλείω φαίνηται τὰ ὀνόματα σημαίνοντα, ταῦτα δὴ ἔσται τἀληθῆ; οὔκουν εἰκόσ γε. οὐδ’ ὁπωστιοῦν, ὦ φίλε. καὶ ταῦτα μέν γε αὐτοῦ ἐάσωμεν, ἐπανέλθωμεν δὲ πάλιν ὅθεν δεῦρο μετέβημεν. ἄρτι γὰρ ἐν τοῖσ πρόσθεν, εἰ μέμνησαι, τὸν τιθέμενον τὰ ὀνόματα ἀναγκαῖον ἔφησθα εἶναι εἰδότα τίθεσθαι οἷσ ἐτίθετο.

πότερον οὖν ἔτι σοι δοκεῖ οὕτωσ ἢ οὔ; ἔτι. ἦ καὶ τὸν τὰ πρῶτα τιθέμενον εἰδότα φῂσ τίθεσθαι; εἰδότα. ἐκ ποίων οὖν ὀνομάτων ἢ μεμαθηκὼσ ἢ ηὑρηκὼσ ἦν τὰ πράγματα, εἴπερ τά γε πρῶτα μήπω ἔκειτο, μαθεῖν δ’ αὖ φαμεν τὰ πράγματα καὶ εὑρεῖν ἀδύνατον εἶναι ἄλλωσ ἢ τὰ ὀνόματα μαθόντασ ἢ αὐτοὺσ ἐξευρόντασ οἱᾶ́ ἐστι; δοκεῖσ τί μοι λέγειν, ὦ Σώκρατεσ.

τίνα οὖν τρόπον φῶμεν αὐτοὺσ εἰδότασ θέσθαι ἢ νομοθέτασ εἶναι, πρὶν καὶ ὁτιοῦν ὄνομα κεῖσθαί τε καὶ ἐκείνουσ εἰδέναι, εἴπερ μὴ ἔστι τὰ πράγματα μαθεῖν ἀλλ’ ἢ ἐκ τῶν ὀνομάτων; οἶμαι μὲν ἐγὼ τὸν ἀληθέστατον λόγον περὶ τούτων εἶναι, ὦ Σώκρατεσ, μείζω τινὰ δύναμιν εἶναι ἢ ἀνθρωπείαν τὴν θεμένην τὰ πρῶτα ὀνόματα τοῖσ πράγμασιν, ὥστε ἀναγκαῖον εἶναι αὐτὰ ὀρθῶσ ἔχειν.

εἶτα οἰεί ἐναντία ἂν ἐτίθετο αὐτὸσ αὑτῷ ὁ θείσ, ὢν δαίμων τισ ἢ θεόσ; ἢ οὐδέν σοι ἐδοκοῦμεν ἄρτι λέγειν; ἀλλὰ μὴ οὐκ ἦν τούτων τὰ ἕτερα ὀνόματα. πότερα, ὦ ἄριστε, τὰ ἐπὶ τὴν στάσιν ἄγοντα ἢ τὰ ἐπὶ τὴν φοράν; οὐ γάρ που κατὰ τὸ ἄρτι λεχθὲν πλήθει κριθήσεται. οὔτοι δὴ δίκαιόν γε, ὦ Σώκρατεσ.

ὀνομάτων οὖν στασιασάντων, καὶ τῶν μὲν φασκόντων ἑαυτὰ εἶναι τὰ ὅμοια τῇ ἀληθείᾳ, τῶν δ’ ἑαυτά, τίνι ἔτι διακρινοῦμεν, ἢ ἐπὶ τί ἐλθόντεσ; οὐ γάρ που ἐπὶ ὀνόματά γε ἕτερα ἄλλα τούτων· οὐ γὰρ ἔστιν, ἀλλὰ δῆλον ὅτι ἄλλ’ ἄττα ζητητέα πλὴν ὀνομάτων, ἃ ἡμῖν ἐμφανιεῖ ἄνευ ὀνομάτων ὁπότερα τούτων ἐστὶ τἀληθῆ, δείξαντα δῆλον ὅτι τὴν ἀλήθειαν τῶν ὄντων. δοκεῖ μοι οὕτω.

ἔστιν ἄρα, ὡσ ἐοίκεν, ὦ Κρατύλε, δυνατὸν μαθεῖν ἄνευ ὀνομάτων τὰ ὄντα, εἴπερ ταῦτα οὕτωσ ἔχει. φαίνεται. διὰ τίνοσ ἄλλου οὖν ἔτι προσδοκᾷσ ἂν ταῦτα μαθεῖν; ἆρα δι’ ἄλλου του ἢ οὗπερ εἰκόσ τε καὶ δικαιότατον, δι’ ἀλλήλων γε, εἴ πῃ συγγενῆ ἐστιν, καὶ αὐτὰ δι’ αὑτῶν; τὸ γάρ που ἕτερον ἐκείνων καὶ ἀλλοῖον ἕτερον ἄν τι καὶ ἀλλοῖον σημαίνοι ἀλλ’ οὐκ ἐκεῖνα. ἀληθῆ μοι φαίνῃ λέγειν. ἔχε δὴ πρὸσ Διόσ·

τὰ δὲ ὀνόματα οὐ πολλάκισ μέντοι ὡμολογήσαμεν τὰ καλῶσ κείμενα ἐοικότα εἶναι ἐκείνοισ ὧν ὀνόματα κεῖται, καὶ εἶναι εἰκόνασ τῶν πραγμάτων; ναί. εἰ οὖν ἔστι μὲν ὅτι μάλιστα δι’ ὀνομάτων τὰ πράγματα μανθάνειν, ἔστι δὲ καὶ δι’ αὐτῶν, ποτέρα ἂν εἰή καλλίων καὶ σαφεστέρα ἡ μάθησισ; ἐκ τῆσ εἰκόνοσ μανθάνειν αὐτήν τε αὐτὴν εἰ καλῶσ εἴκασται, καὶ τὴν ἀλήθειαν ἧσ ἦν εἰκών, ἢ ἐκ τῆσ ἀληθείασ αὐτήν τε αὐτὴν καὶ τὴν εἰκόνα αὐτῆσ εἰ πρεπόντωσ εἴργασται; ἐκ τῆσ ἀληθείασ μοι δοκεῖ ἀνάγκη εἶναι.

ὅντινα μὲν τοίνυν τρόπον δεῖ μανθάνειν ἢ εὑρίσκειν τὰ ὄντα, μεῖζον ἴσωσ ἐστὶν ἐγνωκέναι ἢ κατ’ ἐμὲ καὶ σέ· ἀγαπητὸν δὲ καὶ τοῦτο ὁμολογήσασθαι, ὅτι οὐκ ἐξ ὀνομάτων ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον αὐτὰ ἐξ αὑτῶν καὶ μαθητέον καὶ ζητητέον ἢ ἐκ τῶν ὀνομάτων. φαίνεται, ὦ Σώκρατεσ. ἔτι τοίνυν τόδε σκεψώμεθα, ὅπωσ μὴ ἡμᾶσ τὰ πολλὰ ταῦτα ὀνόματα ἐσ ταὐτὸν τείνοντα ἐξαπατᾷ, εἰ τῷ ὄντι μὲν οἱ θέμενοι αὐτὰ διανοηθέντεσ γε ἔθεντο ὡσ ἰόντων ἁπάντων ἀεὶ καὶ ῥεόντων ‐ φαίνονται γὰρ ἔμοιγε καὶ αὐτῷ οὕτω διανοηθῆναι ‐ τὸ δ’, εἰ ἔτυχεν, οὐχ οὕτωσ ἔχει, ἀλλ’ οὗτοι αὐτοί τε ὥσπερ εἴσ τινα δίνην ἐμπεσόντεσ κυκῶνται καὶ ἡμᾶσ ἐφελκόμενοι προσεμβάλλουσιν. σκέψαι γάρ, ὦ θαυμάσιε Κρατύλε, ὃ ἔγωγε πολλάκισ ὀνειρώττω.

πότερον φῶμέν τι εἶναι αὐτὸ καλὸν καὶ ἀγαθὸν καὶ ἓν ἕκαστον τῶν ὄντων οὕτω, ἢ μή; ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, εἶναι.

αὐτὸ τοίνυν ἐκεῖνο σκεψώμεθα, μὴ εἰ πρόσωπόν τί ἐστιν καλὸν ἤ τι τῶν τοιούτων, καὶ δοκεῖ ταῦτα πάντα ῥεῖν· ἀλλ’ αὐτό, φῶμεν, τὸ καλὸν οὐ τοιοῦτον ἀεί ἐστιν οἱο͂́ν ἐστιν; ἀνάγκη. ἆρ’ οὖν οἱο͂́ν τε προσειπεῖν αὐτὸ ὀρθῶσ, εἰ ἀεὶ ὑπεξέρχεται, πρῶτον μὲν ὅτι ἐκεῖνό ἐστιν, ἔπειτα ὅτι τοιοῦτον, ἢ ἀνάγκη ἅμα ἡμῶν λεγόντων ἄλλο αὐτὸ εὐθὺσ γίγνεσθαι καὶ ὑπεξιέναι καὶ μηκέτι οὕτωσ ἔχειν; ἀνάγκη. πῶσ οὖν ἂν εἰή τὶ ἐκεῖνο ὃ μηδέποτε ὡσαύτωσ ἔχει;

εἰ γάρ ποτε ὡσαύτωσ ἴσχει, ἔν γ’ ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ δῆλον ὅτι οὐδὲν μεταβαίνει· εἰ δὲ ἀεὶ ὡσαύτωσ ἔχει καὶ τὸ αὐτό ἐστι, πῶσ ἂν τοῦτό γε μεταβάλλοι ἢ κινοῖτο, μηδὲν ἐξιστάμενον τῆσ αὑτοῦ ἰδέασ; οὐδαμῶσ. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ ἂν γνωσθείη γε ὑπ’ οὐδενόσ. ἅμα γὰρ ἂν ἐπιόντοσ τοῦ γνωσομένου ἄλλο καὶ ἀλλοῖον γίγνοιτο, ὥστε οὐκ ἂν γνωσθείη ἔτι ὁποῖόν γέ τί ἐστιν ἢ πῶσ ἔχον· γνῶσισ δὲ δήπου οὐδεμία γιγνώσκει ὃ γιγνώσκει μηδαμῶσ ἔχον.

ἔστιν ὡσ λέγεισ. ἀλλ’ οὐδὲ γνῶσιν εἶναι φάναι εἰκόσ, ὦ Κρατύλε, εἰ μεταπίπτει πάντα χρήματα καὶ μηδὲν μένει. εἰ μὲν γὰρ αὐτὸ τοῦτο, ἡ γνῶσισ, τοῦ γνῶσισ εἶναι μὴ μεταπίπτει, μένοι τε ἂν ἀεὶ ἡ γνῶσισ καὶ εἰή γνῶσισ. εἰ δὲ καὶ αὐτὸ τὸ εἶδοσ μεταπίπτει τῆσ γνώσεωσ, ἅμα τ’ ἂν μεταπίπτοι εἰσ ἄλλο εἶδοσ γνώσεωσ καὶ οὐκ ἂν εἰή γνῶσισ· εἰ δὲ ἀεὶ μεταπίπτει, ἀεὶ οὐκ ἂν εἰή γνῶσισ, καὶ ἐκ τούτου τοῦ λόγου οὔτε τὸ γνωσόμενον οὔτε τὸ γνωσθησόμενον ἂν εἰή.

οὐδὲν οὐδὲ φορᾷ.

ταῦτ’ οὖν πότερόν ποτε οὕτωσ ἔχει ἢ ἐκείνωσ ὡσ οἱ περὶ Ἡράκλειτόν τε λέγουσιν καὶ ἄλλοι πολλοί, μὴ οὐ ῥᾴδιον ᾖ ἐπισκέψασθαι, οὐδὲ πάνυ νοῦν ἔχοντοσ ἀνθρώπου ἐπιτρέψαντα ὀνόμασιν αὑτὸν καὶ τὴν αὑτοῦ ψυχὴν θεραπεύειν, πεπιστευκότα ἐκείνοισ καὶ τοῖσ θεμένοισ αὐτά, διισχυρίζεσθαι ὥσ τι εἰδότα, καὶ αὑτοῦ τε καὶ τῶν ὄντων καταγιγνώσκειν ὡσ οὐδὲν ὑγιὲσ οὐδενόσ, ἀλλὰ πάντα ὥσπερ κεράμια ῥεῖ, καὶ ἀτεχνῶσ ὥσπερ οἱ κατάρρῳ νοσοῦντεσ ἄνθρωποι οὕτωσ οἰέσθαι καὶ τὰ πράγματα διακεῖσθαι, ὑπὸ ῥεύματόσ τε καὶ κατάρρου πάντα τὰ χρήματα ἔχεσθαι. ἴσωσ μὲν οὖν δή, ὦ Κρατύλε, οὕτωσ ἔχει, ἴσωσ δὲ καὶ οὔ.

σκοπεῖσθαι οὖν χρὴ ἀνδρείωσ τε καὶ εὖ, καὶ μὴ ῥᾳδίωσ ἀποδέχεσθαι ‐ ἔτι γὰρ νέοσ εἶ καὶ ἡλικίαν ἔχεισ ‐ σκεψάμενον δέ, ἐὰν εὑρ́ῃσ, μεταδιδόναι καὶ ἐμοί. ἀλλὰ ποιήσω ταῦτα. εὖ μέντοι ἴσθι, ὦ Σώκρατεσ, ὅτι οὐδὲ νυνὶ ἀσκέπτωσ ἔχω, ἀλλά μοι σκοπουμένῳ καὶ πράγματα ἔχοντι πολὺ μᾶλλον ἐκείνωσ φαίνεται ἔχειν ὡσ Ἡράκλειτοσ λέγει. εἰσ αὖθισ τοίνυν με, ὦ ἑταῖρε, διδάξεισ, ἐπειδὰν ἥκῃσ·

νῦν δέ, ὥσπερ παρεσκεύασαι, πορεύου εἰσ ἀγρόν· προπέμψει δέ σε καὶ Ἑρμογένησ ὅδε. ταῦτ’ ἔσται, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλὰ καὶ σὺ πειρῶ ἔτι ἐννοεῖν ταῦτα ἤδη.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Plato, Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman, Κρατύλος

(플라톤, Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman, Κρατύλος)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION