헬라어 문장 검색 - Διογεν́Λιϝεσοφ́9́11́

(디오게네스 라에르티오스, Lives of Eminent Philosophers, Q, Kef. ia'. PURRWN)

Πύρρων Ἠλεῖοσ Πλειστάρχου μὲν ἦν υἱόσ, καθὰ καὶ Διοκλῆσ ἱστορεῖ· ὥσ φησι δ’ Ἀπολλόδωροσ ἐν Χρονικοῖσ, πρότερον ἦν ζωγράφοσ, καὶ ἤκουσε Βρύσωνοσ τοῦ Στίλπωνοσ, ὡσ Ἀλέξανδροσ ἐν Διαδοχαῖσ, εἶτ’ Ἀναξάρχου, ξυνακολουθῶν πανταχοῦ, ὡσ καὶ τοῖσ Γυμνοσοφισταῖσ ἐν Ἰνδίᾳ συμμίξαι καὶ τοῖσ Μάγοισ. ὅθεν γενναιότατα δοκεῖ φιλοσοφῆσαι, τὸ τῆσ ἀκαταληψίασ καὶ ἐποχῆσ εἶδοσ εἰσαγαγών, ὡσ Ἀσκάνιοσ ὁ Ἀβδηρίτησ φησίν· οὐδὲν γὰρ ἔφασκεν οὔτε καλὸν οὔτ’ αἰσχρὸν οὔτε δίκαιον οὔτ’ ἄδικον· καὶ ὁμοίωσ ἐπὶ πάντων μηδὲν εἶναι τῇ ἀλῃθείᾳ, νόμῳ δὲ καὶ ἔθει πάντα τοὺσ ἀνθρώπουσ πράττειν· οὐ γὰρ μᾶλλον τόδε ἢ τόδε εἶναι ἕκαστον. Ἀκόλουθοσ δ’ ἦν καὶ τῷ βίῳ, μηδὲν ἐκτρεπόμενοσ μηδὲ φυλαττόμενοσ, ἅπαντα ὑφιστάμενοσ, ἁμάξασ, εἰ τύχοι, καὶ κρημνοὺσ καὶ κύνασ καὶ ὅλωσ μηδὲν ταῖσ αἰσθήσεσιν ἐπιτρέπων.

σώζεσθαι μέντοι, καθά φασιν οἱ περὶ τὸν Καρύστιον Ἀντίγονον, ὑπὸ τῶν γνωρίμων παρακολουθούντων. Αἰνεσίδημοσ δέ φησι φιλοσοφεῖν μὲν αὐτὸν κατὰ τὸν τῆσ ἐποχῆσ λόγον, μὴ μέντοι γ’ ἀπροοράτωσ ἕκαστα πράττειν. ὁ δὲ πρὸσ τὰ ἐνενήκοντα ἔτη κατεβίω. Ἀντίγονοσ δέ φησιν ὁ Καρύστιοσ ἐν τῷ Περὶ Πύρρωνοσ τάδε περὶ αὐτοῦ, ὅτι τὴν ἀρχὴν ἄδοξόσ τ’ ἦν καὶ πένησ καὶ ζωγράφοσ. σώζεσθαί τ’ αὐτοῦ ἐν Ἤλιδι ἐν τῷ γυμνασίῳ λαμπαδιστὰσ μετρίωσ ἔχοντασ. ἐκπατεῖν τ’ αὐτὸν καὶ ἐρημάζειν, σπανίωσ ποτ’ ἐπιφαινόμενον τοῖσ οἴκοι.

τοῦτο δὲ ποιεῖν ἀκούσαντα Ἰνδοῦ τινοσ ὀνειδίζοντοσ Ἀναξάρχῳ ὡσ οὐκ ἂν ἕτερόν τινα διδάξαι οὗτοσ ἀγαθόν, αὐτὸσ αὐλὰσ βασιλικὰσ θεραπεύων. ἀεί τ’ εἶναι ἐν τῷ αὐτῷ καταστήματι, ὥστ’ εἰ καί τισ αὐτὸν καταλίποι μεταξὺ λέγοντα, αὑτῷ διαπεραίνειν τὸν λόγον, καίτοι κεκινημένον τε <· · · > ὄντα ἐν νεότητι. πολλάκισ, φησί, καὶ ἀπεδήμει, μηδενὶ προειπών, καὶ συνερρέμβετο οἷστισιν ἤθελεν. καί ποτ’ Ἀναξάρχου εἰσ τέλμα ἐμπεσόντοσ, παρῆλθεν οὐ βοηθήσασ· τινῶν δὲ αἰτιωμένων, αὐτὸσ Ἀνάξαρχοσ ἐπῄνει τὸ ἀδιάφορον καὶ ἄστοργον αὐτοῦ. Καταληφθεὶσ δέ ποτε καὶ αὑτῷ λαλῶν καὶ ἐρωτηθεὶσ τὴν αἰτίαν ἔφη μελετᾶν χρηστὸσ εἶναι.

ἔν τε ταῖσ ζητήσεσιν ὑπ’ οὐδενὸσ κατεφρονεῖτο διὰ τὸ <καὶ δι>εξοδικῶσ λέγειν καὶ πρὸσ ἐρώτησιν· ὅθεν καὶ Ναυσιφάνην ἤδη νεανίσκον ὄντα θηραθῆναι. ἔφασκε γοῦν γίνεσθαι δεῖν τῆσ μὲν διαθέσεωσ τῆσ Πυρρωνείου, τῶν δὲ λόγων τῶν ἑαυτοῦ. ἔλεγέ τε πολλάκισ καὶ Ἐπίκουρον θαυμάζοντα τὴν Πύρρωνοσ ἀναστροφὴν συνεχὲσ αὐτοῦ πυνθάνεσθαι περὶ αὐτοῦ. οὕτω δ’ αὐτὸν ὑπὸ τῆσ πατρίδοσ τιμηθῆναι ὥστε καὶ ἀρχιερέα καταστῆσαι αὐτὸν καὶ δι’ ἐκεῖνον πᾶσι τοῖσ φιλοσόφοισ ἀτέλειαν ψηφίσασθαι. Καὶ δὴ καὶ ζηλωτὰσ εἶχε πολλοὺσ τῆσ ἀπραγ‐ μοσύνησ· ὅθεν καὶ ὁ Τίμων περὶ αὐτοῦ φησιν οὕτωσ ἐν τῷ Πύθωνι · · · καὶ ἐν τοῖσ Σίλλοισ· Ὦ γέρον, ὦ Πύρρων, πῶσ ἢ πόθεν ἔκδυσιν εὑρ͂εσ λατρείησ δοξῶν [τε] κενεοφροσύνησ τε σοφιστῶν, καὶ πάσησ ἀπάτησ πειθοῦσ τ’ ἀπελύσαο δεσμά;

οὐδ’ ἔμελέν σοι ταῦτα μεταλλῆσαι, τίνεσ αὖραι Ἑλλάδ’ ἔχουσι, πόθεν τε καὶ εἰσ ὅ, τι κύρει ἕκαστα. καὶ πάλιν ἐν τοῖσ Ἰνδαλμοῖσ· τοῦτό μοι, ὦ Πύρρων, ἱμείρεται ἦτορ ἀκοῦσαι, πῶσ ποτ’ ἀνὴρ ἔτ’ ἄγεισ ῥᾷστα μεθ’ ἡσυχίησ μοῦνοσ ἐν ἀνθρώποισι θεοῦ τρόπον ἡγεμονεύων. Ἀθηναῖοι δὲ καὶ πολιτείᾳ αὐτὸν ἐτίμησαν, καθά φησι Διοκλῆσ, ἐπὶ τῷ Κότυν τὸν Θρᾷκα διαχρήσασθαι. εὐσεβῶσ δὲ καὶ τῇ ἀδελφῇ συνεβίω μαίᾳ οὔσῃ, καθά φησιν Ἐρατοσθένησ ἐν τῷ Περὶ πλούτου καὶ πενίασ, ὅτε καὶ αὐτὸσ φέρων εἰσ τὴν ἀγορὰν ἐπίπρασκεν ὀρνίθια, εἰ τύχοι, καὶ χοιρίδια, καὶ τὰ ἐπὶ τῆσ οἰκίασ ἐκάθαιρεν ἀδιαφόρωσ.

λέγεται δὲ καὶ δέλφακα λούειν αὐτὸσ ὑπ’ ἀδιαφορίασ. καὶ χολήσασ τι ὑπὲρ τῆσ ἀδελφῆσ, Φιλίστα δ’ ἐκαλεῖτο, πρὸσ τὸν ἐπιλαβόμενον εἰπεῖν ὡσ οὐκ ἐν γυναίῳ ἡ ἐπίδειξισ τῆσ ἀδιαφορίασ. καὶ κυνόσ ποτ’ ἐπενεχθέντοσ διασοβηθέντα εἰπεῖν πρὸσ τὸν αἰτιασάμενον, ὡσ χαλεπὸν εἰή ὁλοσχερῶσ ἐκδῦναι τὸν ἄνθρωπον· διαγωνίζεσθαι δ’ ὡσ οἱο͂́ν τε πρῶτον μὲν τοῖσ ἔργοισ πρὸσ τὰ πράγματα, εἰ δὲ μή, τῷ γε λόγῳ. Φασὶ δὲ καὶ σηπτικῶν φαρμάκων καὶ τομῶν καὶ καύσεων ἐπί τινοσ ἕλκουσ αὐτῷ προσενεχθέντων, ἀλλὰ μηδὲ τὰσ ὀφρῦσ συναγαγεῖν.

καὶ ὁ Τίμων δὲ διασαφεῖ τὴν διάθεσιν αὐτοῦ ἐν οἷσ πρὸσ Πύθωνα διέξεισιν. ἀλλὰ καὶ Φίλων ὁ Ἀθηναῖοσ, γνώριμοσ αὐτοῦ γεγονώσ, ἔλεγεν ὡσ ἐμέμνητο μάλιστα μὲν Δημοκρίτου, εἶτα δὲ καὶ Ὁμήρου, θαυμάζων αὐτὸν καὶ συνεχὲσ λέγων, οἱή περ φύλλων γενεή, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν· καὶ ὅτι σφηξὶ καὶ μυίαισ καὶ ὀρνέοισ εἴκαζε τοὺσ ἀνθρώπουσ. προφέρεσθαι δὲ καὶ τάδε· ἀλλά, φίλοσ, θάνε καὶ σύ· τίη ὀλοφύρεαι οὕτωσ; κάτθανε καὶ Πάτροκλοσ, ὅ περ σέο πολλὸν ἀμείνων· καὶ ὅσα συντείνει εἰσ τὸ ἀβέβαιον καὶ κενόσπουδον ἅμα καὶ παιδαριῶδεσ τῶν ἀνθρώπων. Ποσειδώνιοσ δὲ καὶ τοιοῦτόν τι διέξεισι περὶ αὐτοῦ.

τῶν γὰρ συμπλεόντων αὐτῷ ἐσκυθρωπακότων ὑπὸ χειμῶνοσ, αὐτὸσ γαληνὸσ ὢν ἀνέρρωσε τὴν ψυχήν, δείξασ ἐν τῷ πλοίῳ χοιρίδιον ἐσθίον καὶ εἰπὼν ὡσ χρὴ τὸν σοφὸν ἐν τοιαύτῃ καθεστάναι ἀταραξίᾳ. μόνοσ δὲ Νουμήνιοσ καὶ δογματίσαι φησὶν αὐτόν. τούτου πρὸσ τοῖσ ἄλλοισ καὶ μαθηταὶ γεγόνασιν ἐλλόγιμοι, ὧν Εὐρύλοχοσ· οὗ φέρεται ἐλάσσωμα τόδε. φασὶ γὰρ ὡσ οὕτω παρωξύνθη ποτὲ ὥστε τὸν ὀβελίσκον ἄρασ μετὰ τῶν κρεῶν ἑώσ τῆσ ἀγορᾶσ ἐδίωκε τὸν μάγειρον. καὶ ἐν Ἤλιδι καταπονούμενοσ ὑπὸ τῶν ζητούντων ἐν τοῖσ λόγοισ, ἀπορρίψασ θοιμάτιον διενήξατο [πέραν] τὸν Ἀλφειόν.

ἦν οὖν πολεμιώτατοσ τοῖσ σοφισταῖσ, ὡσ καὶ Τίμων φησίν. Ὁ δὲ Φίλων τὰ πλεῖστα διελέγετο <ἑαυτῷ<. ὅθεν καὶ περὶ τούτου φησὶν οὕτωσ· ἢ τὸν ἀπ’ ἀνθρώπων αὐτόσχολον αὐτολαλητὴν οὐκ ἐμπαζόμενον δόξησ ἐρίδων τε Φίλωνα. Πρὸσ τούτοισ διήκουε τοῦ Πύρρωνοσ Ἑκαταῖόσ τε ὁ Ἀβδηρίτησ καὶ Τίμων ὁ Φλιάσιοσ ὁ τοὺσ Σίλλουσ πεποιηκώσ, περὶ οὗ λέξομεν, ἔτι τε Ναυσιφάνησ <ὁ> Τήιοσ, οὗ φασί τινεσ ἀκοῦσαι Ἐπίκουρον. οὗτοι πάντεσ Πυρρώνειοι μὲν ἀπὸ τοῦ διδασκάλου, ἀπορητικοὶ δὲ καὶ σκεπτικοὶ καὶ ἔτι ἐφεκτικοὶ καὶ ζητητικοὶ ἀπὸ τοῦ οἱο͂ν δόγματοσ προσηγορεύοντο. ζητητικοὶ μὲν οὖν ἀπὸ τοῦ πάντοτε ζητεῖν τὴν ἀλήθειαν, σκεπτικοὶ δ’ ἀπὸ τοῦ σκέπτεσθαι ἀεὶ καὶ μηδέποτε εὑρίσκειν, ἐφεκτικοὶ δ’ ἀπὸ τοῦ μετὰ τὴν ζήτησιν πάθουσ·

λέγω δὲ τὴν ἐποχήν· ἀπορητικοὶ δ’ ἀπὸ τοῦ τοὺσ δογματικοὺσ ἀπορεῖν καὶ αὐτούσ. Πυρρώνειοι δὲ ἀπὸ Πύρρωνοσ. Θεοδόσιοσ δ’ ἐν τοῖσ Σκεπτικοῖσ κεφαλαίοισ οὔ φησι δεῖν Πυρρώνειον καλεῖσθαι τὴν σκεπτικήν· εἰ γὰρ τὸ καθ’ ἕτερον κίνημα τῆσ διανοίασ ἄληπτόν ἐστιν, οὐκ εἰσόμεθα τὴν Πύρρωνοσ διάθεσιν· μὴ εἰδότεσ δὲ οὐδὲ Πυρρώνειοι καλοίμεθ’ ἄν. πρὸσ τῷ μηδὲ πρῶτον εὑρηκέναι τὴν σκεπτικὴν Πύρρωνα μηδ’ ἔχειν τι δόγμα. λέγοιτο δ’ ἄν τισ Πυρρώνειοσ ὁμότροποσ. Ταύτησ δὲ τῆσ αἱρέσεωσ ἔνιοί φασιν Ὅμηρον <·

>, ἐπεὶ περὶ τῶν αὐτῶν πραγμάτων παρ’ ὁντινοῦν ἄλλοτ’ ἄλλωσ ἀποφαίνεται καὶ οὐδὲν ὁρικῶσ δογματίζει περὶ τὴν ἀπόφασιν. ἔπειτα καὶ τὰ τῶν ἑπτὰ σοφῶν σκεπτικὰ εἶναι, οἱο͂ν τὸ Μηδὲν ἄγαν, καὶ Ἐγγύα, πάρα δ’ ἄτα· δηλοῦσθαι γὰρ τῷ βεβαίωσ καὶ πεπεισμένωσ διεγγυωμένῳ ἐπακολουθεῖν ἄτην. ἀλλὰ καὶ Ἀρχίλοχον καὶ Εὐριπίδην σκεπτικῶσ ἔχειν, ἐν οἷσ Ἀρχίλοχοσ μέν φησι· τοῖοσ ἀνθρώποισι θυμόσ, Γλαῦκε Λεπτίνεω πάϊ, γίγνεται θνητοῖσ ὁκοίην Ζεὺσ ἐπ’ ἡμέρην ἄγει. Εὐριπίδησ δέ· ὡ̓͂ Ζεῦ,̓ τί δῆτα τοὺσ ταλαιπώρουσ βροτοὺσ φρονεῖν λέγουσι; σοῦ γὰρ ἐξηρτήμεθα δρῶμέν τε τοιάδ’ ἃ ’ν σὺ τυγχάνῃσ θέλων. Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ Ξενοφάνησ καὶ Ζήνων ὁ Ἐλεάτησ καὶ Δημόκριτοσ κατ’ αὐτοὺσ σκεπτικοὶ τυγχάνουσιν·

ἐν οἷσ Ξενοφάνησ μέν φησι, καὶ τὸ μὲν οὖν σαφὲσ οὔτισ ἀνὴρ ἴδεν οὐδέ τισ ἔσται εἰδώσ. Ζήνων δὲ τὴν κίνησιν ἀναιρεῖ λέγων, "τὸ κινούμενον οὔτ’ ἐν ᾧ ἐστι τόπῳ κινεῖται οὔτ’ ἐν ᾧ μὴ ἔστι"· Δημόκριτοσ δὲ τὰσ ποιότητασ ἐκβάλλων, ἵνα φησί, "νόμῳ ψυχρόν, νόμῳ θερμόν, ἐτεῇ δὲ ἄτομα καὶ κενόν"· καὶ πάλιν, "ἐτεῇ δὲ οὐδὲν ἴδμεν· ἐν βυθῷ γὰρ ἡ ἀλήθεια. " καὶ Πλάτωνα τὸ μὲν ἀληθὲσ θεοῖσ τε καὶ θεῶν παισὶν ἐκχωρεῖν, τὸν δ’ εἰκότα λόγον ζητεῖν. καὶ Εὐριπίδην λέγειν· τίσ δ’ οἶδεν εἰ τὸ ζῆν μέν ἐστι κατθανεῖν, τὸ κατθανεῖν δὲ ζῆν νομίζεται βροτοῖσ;

τὴν ἰσοσθένειαν λέγων καὶ ἀντίθεσιν τῶν λόγων. ἀλλὰ καὶ Ἐμπεδοκλέα· οὕτωσ οὔτ’ ἐπιδερκτὰ τάδ’ ἀνδράσιν οὔτ’ ἐπακουστὰ οὔτε νόῳ περιληπτά· καὶ ἐπάνω, αὐτὸ μόνον πεισθέντεσ ὅτῳ προσέκυρσεν ἕκαστοσ· ἔτι μὴν Ἡράκλειτον, "μὴ εἰκῆ περὶ τῶν μεγίστων συμβαλλώμεθα"· καὶ Ἱπποκράτην [ἔπειτα] ἐνδοιαστῶσ καὶ ἀνθρωπίνωσ ἀποφαίνεσθαι· καὶ πρὶν Ὅμηρον, στρεπτὴ δὲ γλῶσσ’ ἐστὶ βροτῶν, πολέεσ δ’ ἔνι μῦθοι· καὶ ἐπέων δὲ πολὺσ νομὸσ ἔνθα καὶ ἔνθα· καὶ ὁπποῖόν κ’ εἴπῃσθα ἔποσ, τοῖόν κ’ ἐπακούσαισ· Διετέλουν δὴ οἱ σκεπτικοὶ τὰ τῶν αἱρέσεων δόγματα πάντ’ ἀνατρέποντεσ, αὐτοὶ δ’ οὐδὲν ἀπεφαίνοντο δογματικῶσ, ἑώσ δὲ τοῦ προφέρεσθαι τὰ τῶν ἄλλων καὶ διηγεῖσθαι μηδὲν ὁρίζοντεσ, μηδ’ αὐτὸ τοῦτο.

ὥστε καὶ τὸ μὴ ὁρίζειν ἀνῄρουν, λέγοντεσ οἱο͂ν Οὐδὲν ὁρίζομεν, ἐπεὶ ὡρ́ιζον ἄν· προφερόμεθα δέ, φασί, τὰσ ἀποφάσεισ εἰσ μήνυσιν τῆσ ἀπροπτωσίασ, ὡσ, εἰ καὶ νεύσαντασ, τοῦτο ἐνεδέχετο δηλῶσαι· διὰ τῆσ οὖν Οὐδὲν ὁρίζομεν φωνῆσ τὸ τῆσ ἀρρεψίασ πάθοσ δηλοῦται· ὁμοίωσ δὲ καὶ διὰ τῆσ Οὐδὲν μᾶλλον καὶ τῆσ Παντὶ λόγῳ λόγοσ ἀντίκειται καὶ τῶν ὁμοίων. λέγεται δὲ τὸ Οὐδὲν μᾶλλον καὶ θετικῶσ, ὡσ ὁμοίων τινῶν ὄντων·

οἱο͂ν, Οὐδὲν μᾶλλον ὁ πειρατῃσ κακόσ ἐστιν ἢ ὁ ψεύστησ. ὑπὸ δὲ τῶν σκεπτικῶν οὐ θετικῶσ ἀλλ’ ἀναιρετικῶσ λέγεται, ὡσ ὑπὸ τοῦ ἀνασκευάζοντοσ καὶ λέγοντοσ, Οὐ μᾶλλον ἡ Σκύλλα γέγονεν ἢ ἡ Χίμαιρα. αὐτὸ δὲ τὸ Μᾶλλον ποτὲ μὲν συγκριτικῶσ ἐκφέρεται, ὡσ ὅταν φῶμεν μᾶλλον τὸ μέλι γλυκὺ ἢ τὴν σταφίδα· ποτὲ δὲ θετικῶσ καὶ ἀναιρετικῶσ, ὡσ ὅταν φῶμεν, Μᾶλλον ἡ ἀρετὴ ὠφελεῖ ἢ βλάπτει· σημαίνομεν γὰρ ὅτι ἡ ἀρετὴ ὠφελεῖ, βλάπτει δ’ οὔ. ἀναιροῦσι δ’ οἱ σκεπτικοὶ καὶ αὐτὴν τὴν "Οὐδὲν μᾶλλον" φωνήν·

ὡσ γὰρ οὐ μᾶλλόν ἐστι πρόνοια ἢ οὐκ ἔστιν, οὕτω καὶ τὸ Οὐδὲν μᾶλλον οὐ μᾶλλόν ἐστιν ἢ οὐκ ἔστι. σημαίνει οὖν ἡ φωνή, καθά φησι καὶ Τίμων ἐν τῷ Πύθωνι, "τὸ μηδὲν ὁρίζειν, ἀλλ’ ἀπροσθετεῖν. " ἡ δὲ Παντὶ λόγῳ φωνὴ καὶ αὐτὴ συνάγει τὴν ἐποχήν· τῶν μὲν γὰρ πραγμάτων διαφωνούντων, τῶν δὲ λόγων ἰσοσθενούντων ἀγνωσία τῆσ ἀληθείασ ἐπακολουθεῖ· καὶ αὐτῷ δὲ τούτῳ τῷ λόγῳ λόγοσ ἀντίκειται, ὃσ καὶ αὐτὸσ μετὰ τὸ ἀνελεῖν τοὺσ ἄλλουσ ὑφ’ ἑαυτοῦ περιτραπεὶσ ἀπόλλυται, κατ’ ἴσον τοῖσ καθαρτικοῖσ, ἃ τὴν ὕλην προεκκρίναντα καὶ αὐτὰ ὑπεκκρίνεται καὶ ἐξαπόλλυται. Πρὸσ ὅ φασιν οἱ δογματικοὶ ·

ζητεῖν τ’ ἔλεγον οὐχ ἅπερ νοοῦσιν, ὅ τι γὰρ νοεῖται δῆλον, ἀλλ’ ὧν ταῖσ αἰσθήσεσι μετίσχουσιν. · μὴ αἴρειν τὸν λόγον, ἀλλὰ προσεπισχυρίζειν. μόνον οὖν διακόνοισ ἐχρῶντο τοῖσ λόγοισ· οὐ γὰρ οἱο͂́ν τε ἦν μὴ λόγῳ λόγον ἀνελεῖν· καθ’ ὃν τρόπον εἰώθαμεν λέγειν τόπον μὴ εἶναι καὶ δεῖ πάντωσ τὸν τόπον εἰπεῖν, ἀλλ’ οὐ δογματικῶσ, ἀποδεικτικῶσ δέ· καὶ μηδὲν γίνεσθαι κατ’ ἀνάγκην καὶ δεῖ τὴν ἀνάγκην εἰπεῖν. τοιούτῳ τινὶ τρόπῳ τῆσ ἑρμηνείασ ἐχρῶντο· οἱᾶ γὰρ φαίνεται τὰ πράγματα, μὴ τοιαῦτα εἶναι τῇ φύσει, ἀλλὰ μόνον φαίνεσθαι· Ἔστιν οὖν ὁ Πυρρώνειοσ λόγοσ μήνυσίσ τισ τῶν φαινομένων ἢ τῶν ὁπωσοῦν νοουμένων, καθ’ ἣν πάντα πᾶσι συμβάλλεται καὶ συγκρινόμενα πολλὴν ἀνωμαλίαν καὶ ταραχὴν ἔχοντα εὑρίσκεται, καθά φησιν Αἰνεσίδημοσ ἐν τῇ εἰσ τὰ Πυρρώνεια ὑποτυπώσει.

πρὸσ δὲ τὰσ ἐν ταῖσ σκέψεσιν ἀντιθέσεισ προαποδεικνύντεσ καθ’ οὓσ τρόπουσ πείθει τὰ πράγματα, κατὰ τοὺσ αὐτοὺσ ἀνῄρουν τὴν περὶ αὐτῶν πίστιν· πείθειν γὰρ τά τε κατ’ αἴσθησιν συμφώνωσ ἔχοντα καὶ τὰ μηδέποτε ἢ σπανίωσ γοῦν μεταπίπτοντα τά τε συνήθη καὶ τὰ νόμοισ διεσταλμένα καὶ τὰ τέρποντα καὶ τὰ θαυμαζόμενα. ἐδείκνυσαν οὖν ἀπὸ τῶν ἐναντίων τοῖσ πείθουσιν ἴσασ τὰσ πιθανότητασ.

Αἱ δ’ ἀπορίαι κατὰ τὰσ συμφωνίασ τῶν φαινομένων ἢ νοουμένων, ἃσ ἀπεδίδοσαν, ἦσαν κατὰ δέκα τρόπουσ, καθ’ οὓσ τὰ ὑποκείμενα παραλλάττοντα ἐφαίνετο. τούτουσ δὲ τοὺσ δέκα τρόπουσ τίθησιν. [Εἷσ] πρῶτοσ ὁ παρὰ τὰσ διαφορὰσ τῶν ζῴων πρὸσ ἡδονὴν καὶ ἀλγηδόνα καὶ βλάβην καὶ ὠφέλειαν. συνάγεται δὲ δι’ αὐτοῦ τὸ μὴ τὰσ αὐτὰσ ἀπὸ τῶν αὐτῶν προσπίπτειν φαντασίασ καὶ τὸ διότι τῇ τοιαύτῃ μάχῃ ἀκολουθεῖ τὸ ἐπέχειν· τῶν γὰρ ζῴων τὰ μὲν χωρὶσ μίξεωσ γίνεσθαι, ὡσ τὰ πυρίβια καὶ ὁ Ἀράβιοσ φοῖνιξ καὶ εὐλαί· τὰ δ’ ἐξ ἐπιπλοκῆσ, ὡσ ἄνθρωποι καὶ τὰ ἄλλα· καὶ τὰ μὲν οὕτωσ, τὰ δ’ οὕτωσ συγκέκριται·

διὸ καὶ τῇ αἰσθήσει διαφέρει, ὡσ κίρκοι μὲν ὀξύτατοι, κύνεσ δ’ ὀσφρητικώτατοι. εὔλογον οὖν τοῖσ διαφόροισ τοὺσ ὀφθαλμοὺσ διάφορα καὶ τὰ φαντάσματα προσπίπτειν· καὶ τῇ μὲν αἰγὶ τὸν θαλλὸν εἶναι ἐδώδιμον, ἀνθρώπῳ δὲ πικρόν, καὶ τὸ κώνειον ὄρτυγι μὲν τρόφιμον, ἀνθρώπῳ δὲ θανάσιμον, καὶ ὁ ἀπόπατοσ ὑῒ μὲν ἐδώδιμοσ, ἵππῳ δ’ οὔ. Δεύτεροσ ὁ παρὰ τὰσ τῶν ἀνθρώπων φύσεισ καὶ τὰσ ἰδιοσυγκρισίασ· Δημοφῶν γοῦν ὁ Ἀλεξάνδρου τραπεζοκόμοσ ἐν σκιᾷ ἐθάλπετο, ἐν ἡλίῳ δ’ ἐρρίγου. Ἄνδρων δ’ ὁ Ἀργεῖοσ, ὥσ φησιν Ἀριστοτέλησ, διὰ τῆσ ἀνύδρου Λιβύησ ὥδευεν ἄποτοσ.

καὶ ὁ μὲν ἰατρικῆσ, ὁ δὲ γεωργίασ, ἄλλοσ δ’ ἐμπορίασ ὀρέγεται· καὶ ταὐτὰ οὓσ μὲν βλάπτει, οὓσ δὲ ὠφελεῖ· ὅθεν ἐφεκτέον. Τρίτοσ ὁ παρὰ τὰσ τῶν αἰσθητικῶν πόρων διαφοράσ. τὸ γοῦν μῆλον ὁράσει μὲν ὠχρόν, γεύσει δὲ γλυκύ, ὀσφρήσει δ’ εὑῶδεσ ὑποπίπτει. καὶ ἡ αὐτὴ δὲ μορφὴ παρὰ τὰσ διαφορὰσ τῶν κατόπτρων ἀλλοία θεωρεῖται. ἀκολουθεῖ οὖν μὴ μᾶλλον εἶναι τοῖον τὸ φαινόμενον ἢ ἀλλοῖον. Τέταρτοσ ὁ παρὰ τὰσ διαθέσεισ καὶ κοινῶσ παραλλαγάσ, οἱο͂ν ὑγίειαν, νόσον, ὕπνον, ἐγρήγορσιν, χαράν, λύπην, νεότητα, γῆρασ, θάρσοσ, φόβον, ἔνδειαν, πλήρωσιν, μῖσοσ, φιλίαν, θερμασίαν, ψύξιν·

παρὰ τὸ πνεῖν, παρὰ τὸ πιεσθῆναι τοὺσ πόρουσ. ἀλλοῖα οὖν φαίνεται τὰ προσπίπτοντα παρὰ τὰσ ποιὰσ διαθέσεισ. οὐδὲ γὰρ οἱ μαινόμενοι παρὰ φύσιν ἔχουσι· τί γὰρ μᾶλλον ἐκεῖνοι ἢ ἡμεῖσ; καὶ γὰρ ἡμεῖσ τὸν ἥλιον ὡσ ἑστῶτα βλέπομεν. Θέων δ’ ὁ Τιθοραιεὺσ ὁ στωικὸσ κοιμώμενοσ περιεπάτει ἐν τῷ ὕπνῳ καὶ Περικλέουσ δοῦλοσ ἐπ’ ἄκρου τοῦ τέγουσ. Πέμπτοσ ὁ παρὰ τὰσ ἀγωγὰσ καὶ τοὺσ νόμουσ καὶ τὰσ μυθικὰσ πίστεισ καὶ τὰσ ἐθνικὰσ συνθήκασ καὶ δογματικὰσ ὑπολήψεισ.

ἐν τούτῳ περιέχεται τὰ περὶ καλῶν καὶ αἰσχρῶν, περὶ ἀληθῶν καὶ ψευδῶν, περὶ ἀγαθῶν καὶ κακῶν, περὶ θεῶν καὶ γενέσεωσ καὶ φθορᾶσ τῶν φαινομένων πάντων. τὸ γοῦν αὐτὸ παρ’ οἷσ μὲν δίκαιον, παρ’ οἷσ δὲ ἄδικον· καὶ ἄλλοισ μὲν ἀγαθόν, ἄλλοισ δὲ κακόν. Πέρσαι μὲν γὰρ οὐκ ἄτοπον ἡγοῦνται θυγατρὶ μίγνυσθαι, Ἕλληνεσ δ’ ἔκθεσμον. καὶ Μασσαγέται μέν, ὥσ φησι καὶ Εὔδοξοσ ἐν τῇ πρώτῃ τῆσ Περιόδου, κοινὰσ ἔχουσι τὰσ γυναῖκασ, Ἕλληνεσ δ’ οὔ· Κίλικέσ τε λῃστείαισ ἔχαιρον, ἀλλ’ οὐχ Ἕλληνεσ. θεούσ τ’ ἄλλοι ἄλλουσ ἡγοῦνται·

καὶ οἱ μὲν προνοεῖσθαι, οἱ δ’ οὔ. θάπτουσι δ’ Αἰγύπτιοι μὲν ταριχεύοντεσ, Ῥωμαῖοι δὲ καίοντεσ, Παίονεσ δ’ εἰσ λίμνασ ῥιπτοῦντεσ· ὅθεν περὶ τἀληθοῦσ ἡ ἐποχή. Ἕκτοσ ὁ παρὰ τὰσ μίξεισ καὶ κοινωνίασ, καθ’ ὃν εἰλικρινῶσ οὐδὲν καθ’ αὑτὸ φαίνεται, ἀλλὰ σὺν ἀέρι, σὺν φωτί, σὺν ὑγρῷ, σὺν στερεῷ, θερμότητι, ψυχρότητι, κινήσει, ἀναθυμιάσεσιν, ἄλλαισ δυνάμεσιν. ἡ γοῦν πορφύρα διάφορον ὑποφαίνει χρῶμα ἐν ἡλίῳ καὶ σελήνῃ καὶ λύχνῳ. καὶ τὸ ἡμέτερον χρῶμα ἀλλοῖον ὑπὸ τὴν μεσημβρίαν φαίνεται καὶ · ὑπὸ δύσιν· καὶ ὁ ἐν ἀέρι ὑπὸ δυοῖν κουφιζόμενοσ λίθοσ ἐν ὕδατι ῥᾳδίωσ μετατίθεται, ἤτοι βαρὺσ ὢν καὶ ὑπὸ τοῦ ὕδατοσ κουφιζόμενοσ ἢ ἐλαφρὸσ [ὢν] καὶ ὑπὸ τοῦ ἀέροσ βαρυνόμενοσ. ἀγνοοῦμεν οὖν τὸ κατ’ ἰδίαν, ὡσ ἔλαιον ἐν μύρῳ.

Ἕβδομοσ ὁ παρὰ τὰσ ἀποστάσεισ καὶ ποιὰσ θέσεισ καὶ τοὺσ τόπουσ καὶ τὰ ἐν τοῖσ τόποισ. κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον τὰ δοκοῦντ’ εἶναι μεγάλα μικρὰ φαίνεται, τὰ τετράγωνα στρογγύλα, τὰ ὁμαλὰ ἐξοχὰσ ἔχοντα, τὰ ὀρθὰ κεκλασμένα, τὰ ὠχρὰ ἑτερόχροα. ὁ γοῦν ἥλιοσ παρὰ τὸ διάστημα μικρὸσ φαίνεται· καὶ τὰ ὄρη πόρρωθεν ἀεροειδῆ καὶ λεῖα, ἐγγύθεν δὲ τραχέα. ἔτι ὁ ἥλιοσ ἀνίσχων μὲν ἀλλοῖοσ, μεσουρανῶν δ’ οὐχ ὅμοιοσ.

καὶ τὸ αὐτὸ σῶμα ἐν μὲν ἄλσει ἀλλοῖον, ἐν δὲ ψιλῇ γῇ ἕτερον· καὶ ἡ εἰκὼν παρὰ τὴν ποιὰν θέσιν, ὅ τε τῆσ περιστερᾶσ τράχηλοσ παρὰ τὴν στροφήν. ἐπεὶ οὖν οὐκ ἔνι ἔξω τόπων καὶ θέσεων ταῦτα κατανοῆσαι, ἀγνοεῖται ἡ φύσισ αὐτῶν. Ὄγδοοσ ὁ παρὰ τὰσ ποσότητασ καὶ ποιότητασ αὐτῶν ἢ θερμότητασ ἢ ψυχρότητασ ἢ ταχύτητασ ἢ βραδύτητασ ἢ ὠχρότητασ ἢ ἑτεροχροιότητασ. ὁ γοῦν οἶνοσ μέτριοσ μὲν ληφθεὶσ ῥώννυσι, πλείων δὲ παρίησιν· ὁμοίωσ καὶ ἡ τροφὴ καὶ τὰ ὅμοια. Ἔνατοσ ὁ παρὰ τὸ ἐνδελεχὲσ ἢ ξένον ἢ σπάνιον.

οἱ γοῦν σεισμοὶ παρ’ οἷσ συνεχῶσ ἀποτελοῦνται οὐ θαυμάζονται, οὐδ’ ὁ ἥλιοσ, ὅτι καθ’ ἡμέραν ὁρᾶται. τὸν ἔνατον Φαβωρῖνοσ ὄγδοον, Σέξτοσ δὲ καὶ Αἰνεσίδημοσ δέκατον· ἀλλὰ καὶ τὸν δέκατον Σέξτοσ ὄγδοόν φησι, Φαβωρῖνοσ δὲ ἔνατον. Δέκατοσ ὁ κατὰ τὴν πρὸσ ἄλλα σύμβλησιν, καθάπερ τὸ κοῦφον παρὰ τὸ βαρύ, τὸ ἰσχυρὸν παρὰ τὸ ἀσθενέσ, τὸ μεῖζον παρὰ τὸ ἔλαττον, τὸ ἄνω παρὰ τὸ κάτω. τὸ γοῦν δεξιὸν φύσει μὲν οὐκ ἔστι δεξιόν, κατὰ δὲ τὴν ὡσ πρὸσ τὸ ἕτερον σχέσιν νοεῖται· μετατεθέντοσ γοῦν ἐκείνου, οὐκέτ’ ἐστὶ δεξιόν. ὁμοίωσ καὶ πατὴρ καὶ ἀδελφὸσ ὡσ πρόσ τι καὶ ἡμέρα ὡσ πρὸσ τὸν ἥλιον καὶ πάντα ὡσ πρὸσ τὴν διάνοιαν.

ἄγνωστα οὖν τὰ πρόσ τι [ὡσ] καθ’ ἑαυτά. καὶ οὗτοι μὲν οἱ δέκα τρόποι. Οἱ δὲ περὶ Ἀγρίππαν τούτοισ ἄλλουσ πέντε προσεισάγουσι, τόν τ’ ἀπὸ τῆσ διαφωνίασ καὶ τὸν εἰσ ἄπειρον ἐκβάλλοντα καὶ τὸν πρόσ τι καὶ τὸν ἐξ ὑποθέσεωσ καὶ τὸν δι’ ἀλλήλων. ὁ μὲν οὖν ἀπὸ τῆσ διαφωνίασ ὃ ἂν προτεθῇ ζήτημα παρὰ τοῖσ φιλοσόφοισ ἢ τῇ συνηθείᾳ, πλείστησ μάχησ καὶ ταραχῆσ πλῆρεσ ἀποδεικνύει· ὁ δ’ εἰσ ἄπειρον ἐκβάλλων οὐκ ἐᾷ βεβαιοῦσθαι τὸ ζητούμενον, διὰ τὸ ἄλλο ἀπ’ ἄλλου τὴν πίστιν λαμβάνειν καὶ οὕτωσ εἰσ ἄπειρον. ὁ δὲ πρόσ τι οὐδέν φησι καθ’ ἑαυτὸ λαμβάνεσθαι, ἀλλὰ μεθ’ ἑτέρου.

ὅθεν ἄγνωστα εἶναι. ὁ δ’ ἐξ ὑποθέσεωσ τρόποσ συνίσταται, οἰομένων τινῶν τὰ πρῶτα τῶν πραγμάτων αὐτόθεν δεῖν λαμβάνειν ὡσ πιστὰ καὶ μὴ αἰτεῖσθαι· ὅ ἐστι μάταιον· τὸ ἐναντίον γάρ τισ ὑποθήσεται. ὁ δὲ δι’ ἀλλήλων τρόποσ συνίσταται ὅταν τὸ ὀφεῖλον τοῦ ζητουμένου πράγματοσ εἶναι βεβαιωτικὸν χρείαν ἔχῃ τῆσ ἐκ τοῦ ζητουμένου πίστεωσ, οἱο͂ν εἰ τὸ εἶναι πόρουσ τισ βεβαιῶν διὰ τὸ ἀπορροίασ γίνεσθαι, αὐτὸ τοῦτο παραλαμβάνοι πρὸσ βεβαίωσιν το<ῦ> ἀπορροίασ γίνεσθαι. Ἀνῄρουν δ’ οὗτοι καὶ πᾶσαν ἀπόδειξιν καὶ κριτήριον καὶ σημεῖον καὶ αἴτιον καὶ κίνησιν καὶ μάθησιν καὶ γένεσιν καὶ τὸ φύσει τι εἶναι ἀγαθὸν ἢ κακόν.

πᾶσα γὰρ ἀπόδειξισ, φασίν, ἢ ἐξ ἀποδεδειγμένων σύγκειται χρημάτων ἢ ἐξ ἀναποδείκτων. εἰ μὲν οὖν ἐξ ἀποδεδειγμένων, κἀκεῖνα δεήσεταί τινοσ ἀποδείξεωσ κἀντεῦθεν εἰσ ἄπειρον· εἰ δ’ ἐξ ἀναποδείκτων, ἤτοι πάντων ἢ τινῶν ἢ καὶ ἑνὸσ μόνου δισταζομένου, καὶ τὸ ὅλον εἶναι ἀναπόδεικτον. εἰ δὲ δοκεῖ, φασίν, ὑπάρχειν τινὰ μηδεμιᾶσ ἀποδείξεωσ δεόμενα, θαυμαστοὶ τῆσ γνώμησ, εἰ μὴ συνιᾶσιν ὅτι εἰσ αὐτὸ τοῦτο πρῶτον, ὡσ ἄρ’ ἐξ αὑτῶν ἔχει τὴν πίστιν, ἀποδείξεωσ χρή. οὐδὲ γὰρ τὸ τέτταρα εἶναι τὰ στοιχεῖα ἐκ τοῦ τέτταρα εἶναι τὰ στοιχεῖα βεβαιωτέον.

πρὸσ τῷ καὶ τῶν κατὰ μέροσ ἀποδείξεων ἀπιστουμένων ἄπιστον εἶναι καὶ τὴν γενικὴν ἀπόδειξιν. ἵνα τε γνῶμεν ὅτι ἔστιν ἀπόδειξισ, κριτηρίου δεῖ· καὶ ὅτι ἔστι κριτήριον, ἀποδείξεωσ δεῖ· ὅθεν ἑκάτερα ἀκατάληπτα ἀναπεμπόμενα ἐπ’ ἄλληλα. πῶσ ἂν οὖν καταλαμβάνοιτο τὰ ἄδηλα, τῆσ ἀποδείξεωσ ἀγνοουμένησ; ζητεῖται δ’ οὐκ εἰ φαίνεται τοιαῦτα, ἀλλ’ εἰ καθ’ ὑπόστασιν οὕτωσ ἔχει. Εὐήθεισ δὲ τοὺσ δογματικοὺσ ἀπέφαινον. τὸ γὰρ ἐξ ὑποθέσεωσ περαινόμενον οὐ σκέψεωσ ἀλλὰ θέσεωσ ἔχει λόγον. τοιούτῳ δὲ λόγῳ καὶ ὑπὲρ ἀδυνάτων ἔστιν ἐπιχειρεῖν. τοὺσ δ’ οἰομένουσ μὴ δεῖν ἐκ τῶν κατὰ περίστασιν κρίνειν τἀληθὲσ μηδ’ ἐκ τῶν κατὰ φύσιν νομοθετεῖν, ἔλεγον αὐτοὺσ μέτρα τῶν πάντων ὁρίζειν, οὐχ ὁρῶντασ ὅτι πᾶν τὸ φαινόμενον κατ’ ἀντιπερίστασιν καὶ διάθεσιν φαίνεται. ἤτοι γοῦν πάντ’ ἀληθῆ ῥητέον ἢ πάντα ψευδῆ.

εἰ δ’ ἔνιά ἐστιν ἀληθῆ, τίνι διακριτέον; οὔτε γὰρ αἰσθήσει τὰ κατ’ αἴσθησιν, πάντων ἴσων αὐτῇ φαινομένων, οὔτε νοήσει διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν. ἄλλη δὲ παρὰ ταύτασ εἰσ ἐπίκρισιν δύναμισ οὐχ ὁρᾶται. ὁ οὖν, φασί, περί τινοσ διαβεβαιούμενοσ αἰσθητοῦ ἢ νοητοῦ πρότερον ὀφείλει τὰσ περὶ τούτου δόξασ καταστῆσαι· οἱ μὲν γὰρ ταῦτα, οἱ δὲ ταῦτα ἀνῃρήκασι. δεῖ δ’ ἢ δι’ αἰσθητοῦ ἢ νοητοῦ κριθῆναι. ἑκάτερα δὲ ἀμφισβητεῖται.

οὐδὲ τοίνυν δυνατὸν τὰσ περὶ αἰσθητῶν ἢ νοητῶν ἐπικρῖναι δόξασ· εἴ τε διὰ τὴν ἐν ταῖσ νοήσεσι μάχην ἀπιστητέον πᾶσιν, ἀναιρεθήσεται τὸ μέτρον ᾧ δοκεῖ τὰ πάντα διακριβοῦσθαι· πᾶν οὖν ἴσον ἡγήσονται. ἔτι, φασίν, ὁ συζητῶν ἡμῖν τὸ φαινόμενον πιστόσ ἐστιν ἢ οὔ. εἰ μὲν οὖν πιστόσ ἐστιν, οὐδὲν ἕξει λέγειν πρὸσ τὸν ᾧ φαίνεται τοὐναντίον· ὡσ γὰρ αὐτὸσ πιστόσ ἐστι τὸ φαινόμενον λέγων, οὕτω καὶ ὁ ἐναντίοσ· εἰ δ’ ἄπιστοσ, καὶ αὐτὸσ ἀπιστηθήσεται τὸ φαινόμενον λέγων. Τό τε πεῖθον οὐχ ὑποληπτέον ἀληθὲσ ὑπάρχειν.

οὐ γὰρ πάντασ τὸ αὐτὸ πείθει οὐδὲ τοὺσ αὐτοὺσ συνεχέσ. γίνεται δὲ καὶ παρὰ τὰ ἐκτὸσ ἡ πιθανότησ, παρὰ τὸ ἔνδοξον τοῦ λέγοντοσ ἢ παρὰ τὸ φροντι‐ στικὸν ἢ παρὰ τὸ αἱμύλον ἢ παρὰ τὸ σύνηθεσ ἢ παρὰ τὸ κεχαρισμένον. Ἀνῄρουν δὲ καὶ τὸ κριτήριον λόγῳ τοιῷδε. ἤτοι κέκριται καὶ τὸ κριτήριον ἢ ἄκριτόν ἐστιν. ἀλλ’ εἰ μὲν ἄκριτόν ἐστιν, ἄπιστον καθέστηκε καὶ διημάρτηκε τἀληθοῦσ καὶ τοῦ ψεύδουσ· εἰ δὲ κέκριται, ἓν τῶν κατὰ μέροσ γενήσεται κρινομένων, ὥστ’ ἂν τὸ αὐτὸ καὶ κρίνειν καὶ κρίνεσθαι καὶ τὸ κεκρικὸσ τὸ κριτήριον ὑφ’ ἑτέρου κριθήσεται κἀκεῖνο ὑπ’ ἄλλου καὶ οὕτωσ εἰσ ἄπειρον. πρὸσ τῷ καὶ διαφωνεῖσθαι τὸ κριτήριον, τῶν μὲν τὸν ἄνθρωπον κριτήριον εἶναι λεγόντων, τῶν δὲ τὰσ αἰσθήσεισ, ἄλλων τὸν λόγον, ἐνίων τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν.

καὶ ὁ μὲν ἄνθρωποσ καὶ πρὸσ αὑτὸν διαφωνεῖ καὶ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ, ὡσ δῆλον ἐκ τῶν διαφόρων νόμων καὶ ἐθῶν. αἱ δ’ αἰσθήσεισ ψεύδονται, ὁ δὲ λόγοσ διάφωνοσ. ἡ δὲ καταληπτικὴ φαντασία ὑπὸ νοῦ κρίνεται καὶ ὁ νοῦσ ποικίλωσ τρέπεται. ἄγνωστον οὖν ἐστι τὸ κριτήριον καὶ διὰ τοῦτο ἡ ἀλήθεια. Σημεῖόν τ’ οὐκ εἶναι·

εἰ γάρ ἐστι, φασί, σημεῖον, ἤτοι αἰσθητόν ἐστιν ἢ νοητόν· αἰσθητὸν μὲν οὖν οὐκ ἔστιν, ἐπεὶ τὸ αἰσθητὸν κοινόν ἐστι, τὸ δὲ σημεῖον ἴδιον. καὶ τὸ μὲν αἰσθητὸν τῶν κατὰ διαφοράν, τὸ δὲ σημεῖον τῶν πρόσ τι. νοητὸν δ’ οὐκ ἔστιν, ἐπεὶ τὸ νοητὸν ἤτοι φαινόμενόν ἐστι φαινομένου ἢ ἀφανὲσ ἀφανοῦσ ἢ ἀφανὲσ φαινομένου ἢ φαινόμενον ἀφανοῦσ· οὐδὲν δὲ τούτων ἐστίν· οὐκ ἄρ’ ἐστὶ σημεῖον. φαινόμενον μὲν οὖν φαινομένου οὐκ ἔστιν, ἐπεὶ τὸ φαινόμενον οὐ δεῖται σημείου· ἀφανὲσ δ’ ἀφανοῦσ οὐκ ἔστιν, ἐπεὶ δεῖ φαίνεσθαι τὸ ἐκκαλυπτόμενον ὑπό τινοσ· ἀφανὲσ δὲ φαινομένου οὐ δύναται, καθότι δεῖ φαίνεσθαι τὸ ἑτέρῳ παρέξον ἀφορμὴν καταλήψεωσ·

φαινόμενον δ’ ἀφανοῦσ οὐκ ἔστιν, ὅτι τὸ σημεῖον τῶν πρόσ τι ὂν συγκαταλαμβάνεσθαι ὀφείλει τῷ οὗ ἐστι σημεῖον, τὸ δὲ μὴ ἔστιν. οὐδὲν ἄρα τῶν ἀδήλων ἂν καταλαμβάνοιτο· διὰ γὰρ τῶν σημείων λέγεται τὰ ἄδηλα καταλαμβάνεσθαι. Ἀναιροῦσι δὲ τὸ αἴτιον ὧδε· τὸ αἴτιον τῶν πρόσ τι ἔστι· πρὸσ γὰρ τὸ αἰτιατόν ἐστι· τὰ δὲ πρόσ τι ἐπινοεῖται μόνον, ὑπάρχει δ’ οὔ· καὶ τὸ αἴτιον οὖν ἐπινοοῖτ’ ἂν μόνον, ἐπεὶ εἴπερ ἐστὶν αἴτιον, ὀφείλει ἔχειν τὸ οὗ λέγεται αἴτιον, ἐπεὶ οὐκ ἔσται αἴτιον.

καὶ εἰ τὸ ἕτερον αἴτιον λέγεται παρ’ ὅσον ἐστὶ σῶμα, καὶ τὸ λοιπόν, σῶμα ὄν, αἴτιον γενήσεται. καὶ ὥσπερ ὁ πατήρ, μὴ παρόντοσ τοῦ πρὸσ ὃ λέγεται πατήρ, οὐκ ἂν εἰή πατήρ, οὑτωσὶ καὶ τὸ αἴτιον· οὐ πάρεστι δὲ πρὸσ ὃ νοεῖται τὸ αἴτιον· οὔτε γὰρ γένεσισ οὔτε φθορὰ οὔτ’ ἄλλο τι· οὐκ ἄρ’ ἐστὶν αἴτιον. καὶ μὴν εἰ ἔστιν αἴτιον, ἤτοι σῶμα σώματόσ ἐστιν αἴτιον ἢ ἀσώματον ἀσωμάτου· οὐδὲν δὲ τούτων· οὐκ ἄρ’ ἐστὶν αἴτιον. σῶμα μὲν οὖν σώματοσ οὐκ ἂν εἰή αἴτιον, ἐπείπερ ἀμφότερα τὴν αὐτὴν ἔχει φύσιν. κοινῶσ δ’ ἀμφοτέρων αἰτίων ὄντων, οὐδὲν ἔσται τὸ πάσχον.

ἀσώματον δ’ ἀσωμάτου οὐκ ἂν εἰή αἴτιον διὰ τὸν αὐτὸν λόγον· ἀσώματον δὲ σώματοσ οὐκ ἔστιν αἴτιον, ἐπεὶ οὐδὲν ἀσώματον ποιεῖ σῶμα. σῶμα δ’ ἀσωμάτου οὐκ ἂν εἰή αἴτιον, ὅτι τὸ γενόμενον τῆσ πασχούσησ ὕλησ ὀφείλει εἶναι· μηδὲν δὲ πάσχον διὰ τὸ ἀσώματον εἶναι οὐδ’ ἂν ὑπό τινοσ γένοιτο· οὐκ ἔστι τοίνυν αἴτιον. ᾧ συνεισάγεται τὸ ἀνυποστάτουσ εἶναι τὰσ τῶν ὅλων ἀρχάσ· δεῖ γὰρ εἶναί τι τὸ ποιοῦν καὶ δρῶν. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ κίνησίσ ἐστι· τὸ γὰρ κινούμενον ἤτοι ἐν ᾧ ἐστι τόπῳ κινεῖται ἢ ἐν ᾧ μὴ ἔστιν· καὶ ἐν ᾧ μέν ἐστι τόπῳ οὐ κινεῖται, ἐν ᾧ δ’ οὐκ ἔστιν οὐδὲ κινεῖται· οὐκ ἔστιν οὖν κίνησισ. Ἀνῄρουν δὲ καὶ μάθησιν.

εἴπερ, φασί, διδάσκεταί τι, ἤτοι τὸ ὂν τῷ εἶναι διδάσκεται ἢ τὸ μὴ ὂν τῷ μὴ εἶναι. οὔτε δὲ τὸ ὂν τῷ εἶναι διδάσκεται ‐‐ἡ γὰρ τῶν ὄντων φύσισ πᾶσι φαίνεται καὶ γινώσκεται‐‐οὔτε τὸ μὴ ὂν τῷ μὴ ὄντι· τῷ γὰρ μὴ ὄντι οὐδὲν συμβέβηκεν, ὥστ’ οὐδὲ τὸ διδάσκεσθαι. Οὐδὲ μὴν γένεσίσ ἐστι, φασίν. οὔτε γὰρ τὸ ὂν γίνεται, ἔστι γάρ, οὔτε τὸ μὴ ὄν, οὐδὲ γὰρ ὑφέστηκε· τὸ δὲ μὴ ὑφεστὼσ μηδ’ ὂν οὐδὲ τὸ γίνεσθαι εὐτύχηκε. Φύσει τε μὴ εἶναι ἀγαθὸν ἢ κακόν·

εἰ γάρ τί ἐστι φύσει ἀγαθὸν καὶ κακόν, πᾶσιν ὀφείλει ἀγαθὸν ἢ κακὸν ὑπάρχειν, ὥσπερ ἡ χιὼν πᾶσι ψυχρόν· κοινὸν δ’ οὐδὲν πάντων ἀγαθὸν ἢ κακόν ἐστιν· οὐκ ἄρα ἐστὶ φύσει ἀγαθὸν ἢ κακόν. ἤτοι γὰρ πᾶν τὸ ὑπό τινοσ δοξαζόμενον ῥητέον ἀγαθὸν ἢ οὐ πᾶν· καὶ πᾶν μὲν οὐ ῥητέον, ἐπεὶ τὸ αὐτὸ ὑφ’ οὗ μὲν δοξάζεται ἀγαθόν, ὡσ ἡ ἡδονὴ ὑπὸ Ἐπικούρου· ὑφ’ οὗ δὲ κακόν, ὑπ’ Ἀντισθένουσ. συμβήσεται τοίνυν τὸ αὐτὸ ἀγαθόν τ’ εἶναι καὶ κακόν. εἰ δ’ οὐ πᾶν λέγομεν τὸ ὑπό τινοσ δοξαζόμενον ἀγαθόν, δεήσει ἡμᾶσ διακρίνειν τὰσ δόξασ· ὅπερ οὐκ ἐνδεχόμενόν ἐστι διὰ τὴν ἰσοσθένειαν τῶν λόγων. ἄγνωστον οὖν τὸ φύσει ἀγαθόν. Ἔστι δὲ καὶ τὸν ὅλον τῆσ συναγωγῆσ αὐτῶν τρόπον συνιδεῖν ἐκ τῶν ἀπολειφθεισῶν συντάξεων.

αὐτὸσ μὲν γὰρ ὁ Πύρρων οὐδὲν ἀπέλιπεν, οἱ μέντοι συνήθεισ αὐτοῦ Τίμων καὶ Αἰνεσίδημοσ καὶ Νουμήνιοσ καὶ Ναυσιφάνησ καὶ ἄλλοι τοιοῦτοι. Οἷσ ἀντιλέγοντεσ οἱ δογματικοί φασιν αὐτοὺσ καταλαμβάνεσθαι καὶ δογματίζειν· ἐν ᾧ γὰρ δοκοῦσι διελέγχειν καταλαμβάνονται· καὶ γὰρ ἐν τῷ αὐτῷ κρατύνουσι καὶ δογματίζουσι. καὶ γὰρ ὅτε φασὶ μηδὲν ὁρίζειν καὶ παντὶ λόγῳ λόγον ἀντικεῖσθαι, αὐτὰ ταῦτα καὶ ὁρίζονται καὶ δογματίζουσι. πρὸσ οὓσ ἀποκρίνονται, Περὶ μὲν ὧν ὡσ ἄνθρωποι πάσχομεν, ὁμολογοῦμεν·

καὶ γὰρ ὅτι ἡμέρα ἐστὶ καὶ ὅτι ζῶμεν καὶ ἄλλα πολλὰ τῶν ἐν τῷ βίῳ φαινομένων διαγινώσκομεν· περὶ δ’ ὧν οἱ δογματικοὶ διαβεβαιοῦνται τῷ λόγῳ, φάμενοι κατειλῆφθαι, περὶ τούτων ἐπέχομεν ὡσ ἀδήλων, μόνα δὲ τὰ πάθη γινώσκομεν. τὸ μὲν γὰρ ὅτι ὁρῶμεν ὁμολογοῦμεν καὶ τὸ ὅτι τόδε νοοῦμεν γινώσκομεν, πῶσ δ’ ὁρῶμεν ἢ πῶσ νοοῦμεν ἀγνοοῦμεν· καὶ ὅτι τόδε λευκὸν φαίνεται διηγηματικῶσ λέγομεν, οὐ διαβεβαιούμενοι ὅτι καὶ ὄντωσ ἐστί. περὶ δὲ τῆσ Οὐδὲν ὁρίζω φωνῆσ καὶ τῶν ὁμοίων λέγομεν ὡσ οὐ δογμάτων· οὐ γάρ εἰσιν ὅμοια τῷ λέγειν ὅτι σφαιροειδήσ ἐστιν ὁ κόσμοσ.

ἀλλὰ γὰρ τὸ μὲν ἄδηλον, αἱ δ’ ἐξομολογήσεισ εἰσί. ἐν ᾧ οὖν λέγομεν μηδὲν ὁρίζειν, οὐδ’ αὐτὸ τοῦτο ὁρίζομεν. Πάλιν οἱ δογματικοί φασιν καὶ τὸν βίον αὐτοὺσ ἀναιρεῖν, ἐν ᾧ πάντ’ ἐκβάλλουσιν ἐξ ὧν ὁ βίοσ συνέστηκεν. οἱ δὲ ψεύδεσθαί φασιν αὐτούσ· οὐ γὰρ τὸ ὁρᾶν ἀναιρεῖν, ἀλλὰ τὸ πῶσ ὁρᾶν ἀγνοεῖν. καὶ γὰρ τὸ φαινόμενον τιθέμεθα, οὐχ ὡσ καὶ τοιοῦτον ὄν. καὶ ὅτι τὸ πῦρ καίει αἰσθανόμεθα· εἰ δὲ φύσιν ἔχει καυστικὴν ἐπέχομεν. καὶ ὅτι κινεῖταί τισ βλέπομεν, καὶ ὅτι φθείρεται πῶσ δὲ ταῦτα γίνεται οὐκ ἴσμεν.

μόνον οὖν, φασίν, ἀνθιστάμεθα πρὸσ τὰ παρυφιστάμενα τοῖσ φαινομένοισ ἄδηλα. καὶ γὰρ ὅτε τὴν εἰκόνα ἐξοχὰσ λέγομεν ἔχειν, τὸ φαινόμενον διασαφοῦμεν· ὅταν δ’ εἴπωμεν μὴ ἔχειν αὐτὴν ἐξοχάσ, οὐκέτι ὃ φαίνεται, ἕτερον δὲ λέγομεν· ὅθεν καὶ ὁ Τίμων ἐν τῷ Πύθωνί φησι μὴ ἐκβεβηκέναι τὴν συνήθειαν. καὶ ἐν τοῖσ Ἰνδαλμοῖσ οὕτω λέγει, ἀλλὰ τὸ φαινόμενον πάντη σθένει οὗπερ ἂν ἔλθῃ. καὶ ἐν τοῖσ Περὶ αἰσθήσεών φησι, "τὸ μέλι ὅτι ἐστὶ γλυκὺ οὐ τίθημι, τὸ δ’ ὅτι φαίνεται ὁμολογῶ. Καὶ Αἰνεσίδημοσ ἐν τῷ πρώτῳ τῶν Πυρρωνείων λόγων οὐδέν φησιν ὁρίζειν τὸν Πύρρωνα δογματικῶσ διὰ τὴν ἀντιλογίαν, τοῖσ δὲ φαινομένοισ ἀκολουθεῖν.

ταὐτὰ δὲ λέγει κἀν τῷ Κατὰ σοφίασ κἀν τῷ Περὶ ζητήσεωσ. ἀλλὰ καὶ Ζεῦξισ ὁ Αἰνεσιδήμου γνώριμοσ ἐν τῷ Περὶ διττῶν λόγων καὶ Ἀντίοχοσ ὁ Λαοδικεὺσ καὶ Ἀπελλᾶσ ἐν τῷ Ἀγρίππᾳ τιθέασι τὰ φαινόμενα μόνα. ἔστιν οὖν κριτήριον κατὰ τοὺσ σκεπτικοὺσ τὸ φαινόμενον, ὡσ καὶ Αἰνεσίδημόσ φησιν· οὕτω δὲ καὶ Ἐπίκουροσ. Δημόκριτοσ δὲ μηδὲν εἶναι τῶν φαινομένων, τὰ δὲ μὴ εἶναι. πρὸσ τοῦτο τὸ κριτήριον τῶν φαινομένων οἱ δογματικοί φασιν ὅτι ὅτ’ ἀπὸ τῶν αὐτῶν διάφοροι προσπίπτουσι φαντασίαι, ὡσ ἀπὸ τοῦ πύργου ἢ στρογγύλου ἢ τετραγώνου, ὁ σκεπτικὸσ εἰ μὲν οὐδετέραν προκρινεῖ, ἀπρακτήσει·

εἰ δὲ τῇ ἑτέρᾳ κατακολουθήσει, οὐκέτι τὸ ἰσοσθενέσ, φασί, τοῖσ φαινομένοισ ἀποδώσει. πρὸσ οὓσ οἱ σκεπτικοί φασιν ὅτι ὅτε προσπίπτουσιν ἀλλοῖαι φαντασίαι, ἑκατέρασ ἐροῦμεν φαίνεσθαι· καὶ διὰ τοῦτο τὰ φαινόμενα τιθέναι ὅτι φαίνεται. τέλοσ δὲ οἱ σκεπτικοί φασι τὴν ἐποχήν, ᾗ σκιᾶσ τρόπον ἐπ‐ ακολουθεῖ ἡ ἀταραξία, ὥσ φασιν οἵ τε περὶ τὸν Τίμωνα καὶ Αἰνεσίδημον· οὔτε γὰρ τάδ’ ἑλούμεθα ἢ ταῦτα φευξόμεθα ὅσα περὶ ἡμᾶσ ἐστι·

τὰ δ’ ὅσα περὶ ἡμᾶσ οὐκ ἔστιν, ἀλλὰ κατ’ ἀνάγκην, οὐ δυνάμεθα φεύγειν, ὡσ τὸ πεινῆν καὶ διψῆν καὶ ἀλγεῖν· οὐκ ἔστι γὰρ λόγῳ περιελεῖν ταῦτα. λεγόντων δὲ τῶν δογματικῶν ὡσ δυνήσεται βιοῦν ὁ σκεπτικὸσ μὴ φεύγων τό, εἰ κελευσθείη, κρεουργεῖν τὸν πατέρα, φασὶν οἱ σκεπτικοὶ ὡσ δυνήσεται βιοῦν <ὥστε> · · περὶ τῶν δογματικῶν ζητήσεων ἐπέχειν, οὐ περὶ τῶν βιωτικῶν καὶ τηρητικῶν. ὥστε καὶ αἱρούμεθά τι κατὰ τὴν συνήθειαν καὶ φεύγομεν καὶ νόμοισ χρώμεθα. τινὲσ δὲ καὶ τὴν ἀπάθειαν, ἄλλοι δὲ τὴν πρᾳότητα τέλοσ εἰπεῖν φασι τοὺσ σκεπτικούσ.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Diogenes Laertius, Lives of Eminent Philosophers, Q, Kef. ia'. PURRWN

(디오게네스 라에르티오스, Lives of Eminent Philosophers, Q, Kef. ia'. PURRWN)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION