헬라어 문장 검색 - ΑριστόΕυδεμιά3́

(아리스토텔레스, 에우데모스 윤리학, Book 3)

ὅτι μὲν οὖν μεσότητέσ εἰσί τε ἐν ταῖσ ἀρεταῖσ, καὶ αὗται προαιρετικαί, καὶ αἱ ἐναντίαι κακίαι, καὶ τίνεσ εἰσὶν αὗται, καθόλου εἴρηται· καθ’ ἑκάστην δὲ λαμβάνοντεσ λέγωμεν ἐφεξῆσ, καὶ πρῶτον εἴπωμεν περὶ ἀνδρείασ.

σχεδὸν δὴ δοκεῖ πᾶσιν ὅ τ’ ἀνδρεῖοσ εἶναι περὶ φόβουσ καὶ ἡ ἀνδρεία μία τῶν ἀρετῶν.

διείλομεν δ’ ἐν τῇ διαγραφῇ πρότερον καὶ θράσοσ καὶ φόβον ἐναντία· καὶ γάρ ἐστί πωσ ἀντικείμενα ἀλλήλοισ. δῆλον οὖν ὅτι καὶ οἱ κατὰ τὰσ ἕξεισ ταύτασ λεγόμενοι ὁμοίωσ ἀντικείσονται σφίσιν αὐτοῖσ, οἱο͂ν ὁ δειλὸσ οὗτοσ γὰρ λέγεται κατὰ τὸ φοβεῖσθαι μᾶλλον ἢ δεῖ καὶ θαρρεῖν ἧττον ἢ δεῖ καὶ ὁ θρασύσ·

καὶ γὰρ οὗτοσ κατὰ τὸ τοιοῦτοσ εἶναι οἱο͂σ φοβεῖσθαι μὲν ἧττον ἢ δεῖ, θαρρεῖν δὲ μᾶλλον ἢ δεῖ. διὸ καὶ παρωνυμιάζεται· ὁ γὰρ θρασὺσ παρὰ τὸ θράσοσ λέγεται παρωνύμωσ.

ὥστ’ ἐπεὶ ἡ ἀνδρεία ἐστὶν ἡ βελτίστη ἕξισ περὶ φόβουσ καὶ θάρρη, δεῖ δὲ μήθ’ οὕτωσ ὡσ οἱ θρασεῖσ τὰ μὲν γὰρ ἐλλείπουσι, τὰ δ’ ὑπερβάλλουσι μήθ’ οὕτωσ ὡσ οἱ δειλοί καὶ γὰρ οὗτοι ταὐτὸ ποιοῦσι, πλὴν οὐ περὶ ταὐτὰ ἀλλ’ ἐξ ἐναντίασ· τῷ μὲν γὰρ θαρρεῖν ἐλλείπουσι, τῷ δὲ φοβεῖσθαι ὑπερβάλλουσι, δῆλον ὡσ ἡ μέση διάθεσισ θρασύτητοσ καὶ δειλίασ ἐστὶν ἀνδρεία·

αὕτη γὰρ βελτίστη. δοκεῖ δ’ ὁ ἀνδρεῖοσ ἄφοβοσ εἶναι ὡσ ἐπὶ τὸ πολύ, ὁ δὲ δειλὸσ φοβητικόσ, καὶ ὃ μὲν καὶ πολλὰ καὶ ὀλίγα καὶ μεγάλα καὶ μικρὰ φοβεῖσθαι, καὶ σφόδρα καὶ ταχύ, ὃ δὲ τὸ ἐναντίον ἢ οὐ φοβεῖσθαι ἢ ἠρέμα καὶ μόλισ καὶ ὀλιγάκισ καὶ μεγάλα, καὶ ὃ μὲν ὑπομένει τὰ φοβερὰ σφόδρα, ὃ δὲ οὐδὲ τὰ ἠρέμα.

ποῖα οὖν ὑπομένει ὁ ἀνδρεῖοσ;

πρῶτον πότερον τὰ ἑαυτῷ φοβερὰ ἢ τὰ ἑτέρῳ;

εἰ μὲν δὴ τὰ ἑτέρῳ φοβερά, οὐθὲν σεμνὸν φαίη ἄν τισ εἶναι· εἰ δὲ τὰ αὑτῷ, εἰή ἂν αὐτῷ μεγάλα καὶ πολλὰ φοβερά. φόβου ποιητικὰ ἑκάστῳ ᾧ φοβερά, οἱο͂ν εἰ μὲν σφόδρα φοβερά, εἰή ἂν ἰσχυρὸσ ὁ φόβοσ, εἰ δ’ ἠρέμα, ἀσθενήσ. ὥστε συμβαίνει τὸν ἀνδρεῖον μεγάλουσ φόβουσ καὶ πολλοὺσ ποιεῖσθαι. ἐδόκει δὲ τοὐναντίον ἡ ἀνδρεία ἄφοβον παρασκευάζειν, τοῦτο δ’ εἶναι ἐν τῷ ἢ μηθὲν ἢ ὀλίγα φοβεῖσθαι, καὶ ἠρέμα καὶ μόλισ.

ἀλλ’ ἴσωσ τὸ φοβερὸν λέγεται, ὥσπερ καὶ τὸ ἡδὺ καὶ τὸ ἀγαθόν, διχῶσ. τὰ μὲν γὰρ ἁπλῶσ, τὰ δὲ τινὶ μὲν καὶ ἡδέα καὶ ἀγαθὰ ἐστίν, ἁπλῶσ δ’ οὔ, ἀλλὰ τοὐναντίον φαῦλα καὶ οὐχ ἡδέα, ὅσα τοῖσ πονηροῖσ ὠφέλιμα καὶ ὅσα ἡδέα τοῖσ παιδίοισ ᾗ παιδία. ὁμοίωσ δὲ καὶ τὰ φοβερὰ τὰ μὲν ἁπλῶσ ἐστί, τὰ δὲ τινί. ἃ μὲν δὴ δειλὸσ φοβεῖται ᾗ δειλόσ, τὰ μὲν οὐδενί ἐστι φοβερά, τὰ δ’ ἠρέμα· τὰ δὲ τοῖσ πλείστοισ φοβερά, καὶ ὅσα τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει, ταῦθ’ ἁπλῶσ φοβερὰ λέγομεν.

ὁ δ’ ἀνδρεῖοσ πρὸσ ταῦτ’ ἔχει ἀφόβωσ, καὶ ὑπομένει τὰ τοιαῦτα φοβερά, ἃ ἔστι μὲν ὡσ φοβερὰ αὐτῷ, ἔστι δ’ ὡσ οὔ, ᾗ μὲν ἄνθρωποσ, φοβερά, ᾗ δ’ ἀνδρεῖοσ, οὐ φοβερὰ ἀλλ’ ἢ ἠρέμα ἢ οὐδαμῶσ.

ἔστι μέντοι φοβερὰ ταῦτα· τοῖσ γὰρ πλείστοισ φοβερά.

διὸ καὶ ἐπαινεῖται ἡ ἕξισ· ὥσπερ γὰρ ὁ ἰσχυρὸσ καὶ ὑγιεινὸσ ἔχει. καὶ γὰρ οὗτοι οὐ τῷ ὑπὸ μηθενὸσ ὃ μὲν πόνου τρίβεσθαι, ὃ δ’ ὑπὸ μηδεμιᾶσ ὑπερβολῆσ, τοιοῦτοι εἰσίν, ἀλλὰ τῷ ὑπὸ τούτων ἀπαθεῖσ εἶναι, ἢ ἁπλῶσ ἢ ἠρέμα, ὑφ’ ὧν οἱ πολλοὶ καὶ οἱ πλεῖστοι. οἱ μὲν οὖν νοσώδεισ καὶ ἀσθενεῖσ καὶ δειλοὶ καὶ ὑπὸ τῶν κοινῶν παθημάτων πάσχουσί τι, πλὴν θᾶττόν τε καὶ μᾶλλον ἢ οἱ πολλοί, καὶ ἔτι ὑφ’ ὧν οἱ πολλοὶ πάσχουσιν, ὑπὸ τούτων ἀπαθεῖσ ἢ ὅλωσ ἢ ἠρέμα.

ἀπορεῖται δ’ εἰ τῷ ἀνδρείῳ οὐθέν ἐστι φοβερόν, οὐδ’ ἂν φοβηθείη.

ἢ οὐθὲν κωλύει τὸν εἰρημένον τρόπον;

ἡ γὰρ ἀνδρεία ἀκολούθησισ τῷ λόγῳ ἐστίν, ὁ δὲ λόγοσ τὸ καλὸν αἱρεῖσθαι κελεύει. διὸ καὶ ὁ μὴ διὰ τοῦτο ὑπομένων αὐτά, οὗτοσ ἤτοι ἐξέστηκεν ἢ θρασύσ· ὁ δὲ διὰ τὸ καλὸν ἄφοβοσ καὶ ἀνδρεῖοσ μόνοσ. ὁ μὲν οὖν δειλὸσ καὶ ἃ μὴ δεῖ φοβεῖται, ὁ δὲ θρασὺσ καὶ ἃ μὴ δεῖ θαρρεῖ· ὁ δ’ ἀνδρεῖοσ ἄμφω ἃ δεῖ, καὶ ταύτῃ μέσοσ ἐστίν.

ἃ γὰρ ἂν ὁ λόγοσ κελεύῃ, ταῦτα καὶ θαρρεῖ καὶ φοβεῖται. ὁ δὲ λόγοσ τὰ μεγάλα λυπηρὰ καὶ φθαρτικὰ οὐ κελεύει ὑπομένειν, ἂν μὴ καλὰ ᾖ. ὁ μὲν οὖν θρασύσ, καὶ εἰ μὴ κελεύει, ταῦτα θαρρεῖ, ὁ δὲ δειλὸσ οὐδ’ ἂν κελεύῃ· ὁ δὲ ἀνδρεῖοσ μόνοσ, ἐὰν κελεύῃ.

ἔστι δ’ εἴδη ἀνδρείασ πέντε λεγόμενα καθ’ ὁμοιότητα·

<τὰ> αὐτὰ γὰρ ὑπομένουσιν, ἀλλ’ οὐ διὰ τὰ αὐτά. μία μὲν πολιτική· αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ δι’ αἰδῶ οὖσα. δευτέρα ἡ στρατιωτική· αὕτη δὲ δι’ ἐμπειρίαν καὶ τὸ εἰδέναι, οὐχ ὥσπερ Σωκράτησ ἔφη τὰ δεινά, ἀλλ’ ὅτι τὰσ βοηθείασ τῶν δεινῶν. τρίτη δ’ ἡ δι’ ἀπειρίαν καὶ ἄγνοιαν, δι’ ἣν τὰ παιδία καὶ οἱ μαινόμενοι οἳ μὲν ὑπομένουσι τὰ φερόμενα, οἳ δὲ λαμβάνουσι τοὺσ ὄφεισ. ἄλλη δ’ ἡ κατ’ ἐλπίδα, καθ’ ἣν οἵ τε κατευτυχηκότεσ πολλάκισ ὑπομένουσι τοὺσ κινδύνουσ καὶ οἱ μεθύοντεσ·

εὐέλπιδασ γὰρ ποιεῖ ὁ οἶνοσ.

ἄλλη δὲ διὰ πάθοσ ἀλόγιστον, οἱο͂ν δι’ ἔρωτα καὶ θυμόν. ἄν τε γὰρ ἐρᾷ, θρασὺσ μᾶλλον ἢ δειλόσ, καὶ ὑπομένει πολλοὺσ κινδύνουσ, ὥσπερ ὁ ἐν Μεταποντίῳ τὸν τύραννον ἀποκτείνασ καὶ ὁ ἐν Κρήτῃ μυθολογούμενοσ· καὶ δι’ ὀργὴν καὶ θυμὸν ὡσαύτωσ. ἐκστατικὸν γὰρ ὁ θυμόσ.

διὸ καὶ οἱ ἄγριοι σύεσ ἀνδρεῖοι δοκοῦσιν εἶναι, οὐκ ὄντεσ· ὅταν γὰρ ἐκστῶσι, τοιοῦτοι εἰσίν, εἰ δὲ μή, ἀνώμαλοι, ὥσπερ οἱ θρασεῖσ. ὅμωσ δὲ μάλιστα φυσικὴ ἡ τοῦ θυμοῦ· ἀήττητον γὰρ ὁ θυμόσ, διὸ καὶ οἱ παῖδεσ ἄριστα μάχονται. ἀνδρεία.

κατ’ ἀλήθειαν δὲ οὐδεμία τούτων, ἀλλὰ πρὸσ τὰσ παρακελεύσεισ τὰσ ἐν τοῖσ κινδύνοισ χρήσιμα ταῦτα πάντα. περὶ δὲ τῶν φοβερῶν νῦν μὲν ἁπλῶσ εἰρήκαμεν, βέλτιον δὲ διορίσασθαι μᾶλλον.

ὅλωσ μὲν οὖν φοβερὰ λέγεται τὰ ποιητικὰ φόβου. τοιαῦτα δ’ ἐστὶν ὅσα φαίνεται ποιητικὰ λύπησ φθαρτικῆσ· τοῖσ γὰρ ἄλλην τινὰ προσδεχομένοισ λύπην ἑτέρα μὲν ἄν τισ ἴσωσ λύπη γένοιτο καὶ πάθοσ ἕτερον, φόβοσ δ’ οὐκ ἔσται, οἱο͂ν εἴ τισ προορῷτο ὅτι λυπήσεται λύπην ἣν οἱ φθονοῦντεσ λυποῦνται, ἢ τοιαύτην οἱάν οἱ ζηλοῦντεσ ἢ οἱ αἰσχυνόμενοι.

ἔσεσθαι λύπαισ φόβοσ γίνεται, ὅσων ἡ φύσισ ἀναιρετικὴ τοῦ ζῆν.

διὸ καὶ σφόδρα τινὲσ ὄντεσ μαλακοὶ περὶ ἔνια ἀνδρεῖοι εἰσί, καὶ ἔνιοι σκληροὶ καὶ καρτερικοὶ καὶ δειλοί.

καὶ δὴ καὶ δοκεῖ σχεδὸν ἴδιον τῆσ ἀνδρείασ εἶναι τὸ περὶ τὸν θάνατον καὶ τὴν περὶ τούτου λύπην ἔχειν πώσ. εἰ γάρ τισ εἰή τοιοῦτοσ οἱο͂σ πρὸσ ἀλέασ καὶ ψύχη καὶ τὰσ τοιαύτασ λύπασ ὑπομενετικόσ, ὡσ ὁ λόγοσ, ἀκινδύνουσ οὔσασ, πρὸσ δὲ τὸν θάνατον καὶ μαλακὸσ καὶ περίφοβοσ, μὴ δι’ ἄλλο τι πάθοσ ἀλλὰ δι’ αὐτὴν τὴν φθοράν, ἄλλοσ δὲ πρὸσ μὲν ἐκείνασ μαλακόσ, πρὸσ δὲ τὸν θάνατον ἀπαθήσ· ἐκεῖνοσ μὲν ἂν εἶναι δόξειε δειλόσ, οὗτοσ δ’ ἀνδρεῖοσ.

καὶ γὰρ κίνδυνοσ ἐπὶ τοῖσ τοιούτοισ λέγεται μόνοισ τῶν φοβερῶν, ὅταν πλησίον ᾖ τὸ τῆσ τοιαύτησ φθορᾶσ ποιητικόν.

φαίνεται δὲ κίνδυνοσ, ὅταν πλησίον φαίνηται. τὰ μὲν οὖν φοβερά, περὶ ὅσα φαμὲν εἶναι τὸν ἀνδρεῖον, εἴρηται δὴ ὅτι τὰ φαινόμενα ποιητικὰ λύπησ τῆσ φθαρτικῆσ·

ταῦτα μέντοι πλησίον τε φαινόμενα καὶ μὴ πόρρω, καὶ τοσαῦτα τῷ μεγέθει ὄντα ἢ φαινόμενα ὥστ’ εἶναι σύμμετρα πρὸσ ἄνθρωπον.

ἔνια γὰρ ἀνάγκη παντὶ φαίνεσθαι ἀνθρώπῳ φοβερὰ καὶ διαταράττειν. δυνάμεων ἐνίασ ὑπὲρ ἡμᾶσ εἶναι καὶ τὰσ τοῦ ἀνθρωπίνου σώματοσ ἕξεισ·

οὕτω καὶ τῶν περὶ τὴν ψυχὴν παθημάτων.

οἱ μὲν <οὖν> δειλοὶ καὶ θρασεῖσ ἐπιψεύδονται διὰ τὰσ ἕξεισ·

τῷ μὲν γὰρ δειλῷ τά τε μὴ φοβερὰ δοκεῖ φοβερὰ εἶναι καὶ τὰ ἠρέμα σφόδρα, τῷ δὲ θρασεῖ τὸ ἐναντίον τά τε φοβερὰ θαρραλέα καὶ τὰ σφόδρα ἠρέμα, τῷ δ’ ἀνδρείῳ τἀληθῆ μάλιστα. διόπερ οὔτ’ εἴ τισ ὑπομένοι τὰ φοβερὰ δι’ ἄγνοιαν, ἀνδρεῖοσ, οἱο͂ν εἴ τισ τοὺσ κεραυνοὺσ ὑπομένοι φερομένουσ διὰ μανίαν, οὔτ’ εἰ γιγνώσκων ὅσοσ ὁ κίνδυνοσ, διὰ θυμόν, οἱο͂ν οἱ Κελτοὶ πρὸσ τὰ κύματα ὅπλα ἀπαντῶσι λαβόντεσ, καὶ ὅλωσ ἡ βαρβαρικὴ ἀνδρεία μετὰ θυμοῦ ἐστίν.

ἔνιοι δὲ καὶ δι’ ἄλλασ ἡδονὰσ ὑπομένουσιν. καὶ γὰρ ὁ θυμὸσ ἡδονὴν ἔχει τινά·

μετ’ ἐλπίδοσ γάρ ἐστι τιμωρίασ. ἀλλ’ ὅμωσ οὔτ’ εἰ διὰ ταύτην οὔτ’ εἰ δι’ ἄλλην ἡδονὴν ὑπομένει τισ τὸν θάνατον ἢ φυγὴν μειζόνων λυπῶν, οὐδεὶσ δικαίωσ <ἂν> ἀνδρεῖοσ λέγοιτο τούτων. εἰ γὰρ ἦν ἡδὺ τὸ ἀποθνήσκειν, πολλάκισ ἂν δι’ ἀκρασίαν ἀπέθνησκον οἱ ἀκόλαστοι, ὥσπερ καὶ νῦν αὐτοῦ μὲν τοῦ ἀποθνήσκειν οὐκ ὄντοσ ἡδέοσ, τῶν ποιητικῶν δ’ αὐτοῦ, πολλοὶ δι’ ἀκρασίαν περιπίπτουσιν εἰδότεσ, ὧν οὐθεὶσ <ἂν> ἀνδρεῖοσ εἶναι δόξειεν, εἰ καὶ πάνυ ἑτοίμωσ ἀποθνήσκειν. οὐδὲ τῶν τοιούτων οὐδεὶσ ἀνδρεῖοσ, καθάπερ καὶ Ἀγάθων φησὶ φαῦλοι βροτῶν γὰρ τοῦ πονεῖν ἡσσώμενοι,θανεῖν ἐρῶσιν.

ὥσπερ καὶ τὸν Χείρωνα μυθολογοῦσιν οἱ ποιηταὶ διὰ τὴν ἀπὸ τοῦ ἕλκουσ ὀδύνην εὔξασθαι ἀποθανεῖν ἀθάνατον ὄντα.

παραπλησίωσ δὲ τούτοισ καὶ ὅσοι δι’ ἐμπειρίαν ὑπομένουσι τοὺσ κινδύνουσ, ὅνπερ τρόπον σχεδὸν οἱ πλεῖστοι τῶν στρατιωτικῶν ἀνθρώπων ὑπομένουσιν. αὐτὸ γὰρ τοὐναντίον ἔχει ἢ ὡσ ᾤετο Σωκράτησ, ἐπιστήμην οἰόμενοσ εἶναι τὴν ἀνδρείαν.

οὔτε γὰρ διὰ τὸ εἰδέναι τὰ φοβερὰ θαρροῦσιν οἱ ἐπὶ τοὺσ ἱστοὺσ ἀναβαίνειν ἐπιστάμενοι, ἀλλ’ ὅτι ἴσασι τὰσ βοηθείασ τῶν δεινῶν· οὔτε δι’ ὃ θαρραλεώτερον ἀγωνίζονται, τοῦτο ἀνδρεία.

καὶ γὰρ ἂν ἡ ἰσχὺσ καὶ ὁ πλοῦτοσ κατὰ Θέογνιν ἀνδρεία εἰε͂ν· πᾶσ γὰρ ἀνὴρ πενίῃ δεδμημένοσ. φανερῶσ <δ’> ἔνιοι δειλοὶ ὄντεσ ὅμωσ ὑπομένουσι δι’ ἐμπειρίαν· τοῦτο δέ, ὅτι οὐκ οἰόνται κίνδυνον εἶναι· ἴσασι γὰρ τὰσ βοηθείασ. σημεῖον δέ·

ὅταν γὰρ μὴ ἔχειν οἰώνται βοήθειαν, ἀλλ’ ἤδη πλησίον ᾖ τὸ δεινόν, οὐχ ὑπομένουσιν. ἀλλὰ πάντων τῶν τοιούτων ἀνδρείων οἱ διὰ τὴν αἰδῶ ὑπομένοντεσ μάλιστα φανεῖεν <ἂν> ἀνδρεῖοι, καθάπερ καὶ Ὅμηροσ τὸν Ἕκτορά φησιν ὑπομεῖναι τὸν κίνδυνον τὸν πρὸσ τὸν Ἀχιλλέα· Ἕκτορα δ’ αἰδὼσ εἷλε· <καὶ>Πουλυδάμασ μοι πρῶτοσ ἐλεγχείην ἀναθήσει.

καὶ ἐστὶν ἡ πολιτικὴ ἀνδρεία αὕτη. ἡ δ’ ἀληθὴσ οὔτε αὕτη οὔτ’ ἐκείνων οὐδεμία, ἀλλὰ ὁμοία μέν, ὥσπερ καὶ ἡ τῶν θηρίων, ἃ διὰ τὸν θυμὸν ὁμόσε τῇ πληγῇ φέρεται. οὔτε γὰρ ὅτι ἀδοξήσει, δεῖ μένειν φοβουμένουσ, οὔτε δι’ ὀργήν, οὔτε διὰ τὸ μὴ νομίζειν ἀποθανεῖσθαι, ἢ διὰ τὸ δυνάμεισ ἔχειν φυλακτικάσ· οὐδὲ γὰρ οἰήσεται οὕτω γε φοβερὸν εἶναι οὐθέν.

ἀλλ’ ἐπειδὴ πᾶσα ἀρετὴ προαιρετική τοῦτο δὲ πῶσ λέγομεν, εἴρηται πρότερον, ὅτι ἕνεκά τινοσ πάντα αἱρεῖσθαι ποιεῖ, καὶ τοῦτό ἐστι τὸ οὗ ἕνεκα, τὸ καλόν, δῆλον ὅτι καὶ ἡ ἀνδρεία ἀρετή τισ οὖσα ἕνεκά τινοσ ποιήσει τὰ φοβερὰ ὑπομένειν, ὥστ’ οὔτε δι’ ἄγνοιαν ὀρθῶσ γὰρ μᾶλλον ποιεῖ κρίνειν οὔτε δι’ ἡδονήν, ἀλλ’ ὅτι καλόν, ἐπεί, ἄν γε μὴ καλὸν ᾖ ἀλλὰ μανικόν, οὐχ ὑπομένει· αἰσχρὸν γάρ.

περὶ ποῖα μὲν οὖν ἐστιν ἡ ἀνδρεία μεσότησ καὶ τίνων καὶ διὰ τί, καὶ τὰ φοβερὰ τίνα δύναμιν ἔχει, σχεδὸν εἴρηται κατὰ τὴν παροῦσαν ἔφοδον ἱκανῶσ·

περὶ δὲ σωφροσύνησ καὶ ἀκολασίασ μετὰ ταῦτα διελέσθαι πειρατέον.

λέγεται δ’ ὁ ἀκόλαστοσ πολλαχῶσ. ὅ τε γὰρ μὴ κεκολασμένοσ πωσ μηδ’ ἰατρευμένοσ, ὥσπερ ἄτμητοσ ὁ μὴ τετμημένοσ, καὶ τούτων ὃ μὲν δυνατόσ, ὃ δ’ ἀδύνατοσ· ἄτμητον γὰρ τό τε μὴ δυνάμενον τμηθῆναι καὶ τὸ δυνατὸν μὲν μὴ τετμημένον δέ.

τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ τὸ ἀκόλαστον. καὶ γὰρ τὸ μὴ πεφυκὸσ δέχεσθαι κόλασιν, καὶ τὸ πεφυκὸσ μὲν μὴ κεκολασμένον δὲ περὶ ἁμαρτίασ, περὶ ἃσ ὀρθοπραγεῖ ὁ σώφρων, ὥσπερ οἱ παῖδεσ· κατὰ ταύτην γὰρ ἀκόλαστοι λέγονται τὴν ἀκοκασίαν.

ἔτι δ’ ἄλλον τρόπον οἱ δυσίατοι καὶ οἱ ἀνίατοι πάμπαν διὰ κολάσεωσ. πλεοναχῶσ δὲ λεγομένησ τῆσ ἀκολασίασ, ὅτι μὲν περὶ ἡδονάσ τινασ καὶ λύπασ εἰσί, φανερόν, καὶ ὅτι ἐν τῷ περὶ ταύτασ διακεῖσθαί πωσ καὶ ἀλλήλων διαφέρουσι καὶ τῶν ἄλλων· διεγράψαμεν δὲ πρότερον πῶσ τὴν ἀκολασίαν ὀνομάζοντεσ μεταφέρομεν.

τοὺσ δὲ ἀκινήτωσ ἔχοντασ δι’ ἀναισθησίαν πρὸσ τὰσ αὐτὰσ ἡδονὰσ οἳ μὲν καλοῦσιν ἀναισθήτουσ, οἳ δὲ ἄλλοισ ὀνόμασι τοιούτουσ προσαγορεύουσιν. ἔστι δ’ οὐ πάνυ γνώριμον τὸ πάθοσ οὐδ’ ἐπιπόλαιον διὰ τὸ πάντασ ἐπὶ θάτερον ἁμαρτάνειν μᾶλλον καὶ πᾶσιν εἶναι σύμφυτον τὴν τῶν τοιούτων ἡδέων ἧτταν καὶ αἴσθησιν.

οὐδὲ τὰ μέτρια καὶ τὰ ἀναγκαῖα πλησιάζουσι τοῖσ ἡδέσιν.

ἐπεὶ δ’ ὁ σώφρων ἐστὶ περὶ ἡδονάσ, ἀνάγκη καὶ περὶ ἐπιθυμίασ τινὰσ αὐτὸν εἶναι.

δεῖ δὴ λαβεῖν περὶ τίνασ. οὐ γὰρ περὶ πάσασ οὐδὲ περὶ ἅπαντα τὰ ἡδέα ὁ σώφρων σώφρων ἐστίν, ἀλλὰ τῇ μὲν δόξῃ περὶ δύο τῶν αἰσθητῶν, περί τε τὸ γευστὸν καὶ τὸ ἁπτόν, τῇ δ’ ἀληθείᾳ περὶ τὸ ἁπτόν· περὶ γὰρ τὴν διὰ τῆσ ὄψεωσ ἡδονὴν τῶν καλῶν ἄνευ ἐπιθυμίασ ἀφροδισίων, ἢ λύπην τῶν αἰσχρῶν, καὶ περὶ τὴν διὰ τῆσ ἀκοῆσ τῶν εὐαρμόστων ἢ ἀναρμόστων, ἔτι δὲ πρὸσ τὰσ δι’ ὀσφρήσεωσ, τάσ τε ἀπὸ εὐωδίασ καὶ τὰσ ἀπὸ δυσωδίασ, οὐκ ἔστιν ὁ σώφρων.

οὐδὲ γὰρ ἀκόλαστοσ οὐδεὶσ λέγεται τῷ πάσχειν ἢ μὴ πάσχειν.

εἰ γοῦν τισ ἢ καλὸν ἀνδριάντα θεώμενοσ ἢ ἵππον ἢ ἄνθρωπον, ἢ ἀκροώμενοσ ᾄδοντοσ, μὴ βούλοιτο μήτε ἐσθίειν μήτε πίνειν μήτε ἀφροδισιάζειν, ἀλλὰ τὰ μὲν καλὰ θεωρεῖν τῶν δ’ ᾀδόντων ἀκούειν, οὐκ ἂν δόξειεν ἀκόλαστοσ εἶναι, ὥσπερ οὐδ’ οἱ κηλούμενοι παρὰ ταῖσ Σειρῆσιν. ἀλλὰ περὶ τὰ δύο τῶν αἰσθητῶν ταῦτα, περὶ ἅπερ καὶ τἆλλα θηρία μόνον τυγχάνει αἰσθητικῶσ ἔχοντα, καὶ χαίροντα καὶ λυπούμενα, περὶ τὰ γευστὰ καὶ ἁπτά.

περὶ δὲ τὰ τῶν ἄλλων αἰσθητῶν ἡδέα σχεδὸν ὁμοίωσ ἅπαντα φαίνεται ἀναισθήτωσ διακείμενα, οἱο͂ν περὶ εὐαρμοστίαν ἢ κάλλοσ. οὐθὲν γάρ, ὅ τι καὶ ἄξιον λόγου, φαίνεται πάσχοντα αὐτῇ τῇ θεωρίᾳ τῶν καλῶν ἢ τῇ ἀκροάσει τῶν εὐαρμόστων, εἰ μή τί που συμβέβηκε τερατῶδεσ·

ἀλλ’ οὐδὲ πρὸσ τὰ εὐώδη ἢ δυσώδη· καίτοι τάσ γε αἰσθήσεισ ὀξυτέρασ ἔχουσι πάσασ.

ἀλλὰ καὶ τῶν ὀσμῶν ταύταισ χαίρουσιν ὅσαι κατὰ συμβεβηκὸσ εὐφραίνουσιν, ἀλλὰ μὴ καθ’ αὑτάσ. τὴν τοῦ φαγεῖν ἢ πιεῖν, καθ’ αὑτὰσ δὲ οἱο͂ν αἱ τῶν ἀνθῶν εἰσίν.

διὸ ἐμμελῶσ ἔφη Στρατόνικοσ τὰσ μὲν καλὸν ὄζειν τὰσ δὲ ἡδύ. ἐπεὶ καὶ τῶν περὶ τὸ γευστὸν οὐ περὶ πᾶσαν ἡδονὴν ἐπτόηται τὰ θηρία, οὐδ’ ὅσων τῷ ἄκρῳ τῆσ γλώττησ ἡ αἴσθησισ, ἀλλ’ ὅσων τῷ φάρυγγι, καὶ ἐοίκεν ἁφῇ μᾶλλον ἢ γεύσει τὸ πάθοσ. διὸ οἱ ὀψοφάγοι οὐκ εὔχονται τὴν γλῶτταν ἔχειν μακρὰν ἀλλὰ τὸν φάρυγγα γεράνου, ὥσπερ Φιλόξενοσ ὁ Ἐρύξιδοσ.

ὥστε περὶ τὰ ἁπτόμενα, ὡσ ἁπλῶσ εἰπεῖν, θετέον τὴν ἀκολασίαν. ὁμοίωσ δὲ καὶ ὁ ἀκόλαστοσ περὶ τὰσ τοιαύτασ ἐστίν.

οἰνοφλυγία γὰρ καὶ γαστριμαργία καὶ λαγνεία καὶ ὀψοφαγία καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα περὶ τὰσ εἰρημένασ ἐστὶν αἰσθήσεισ, εἰσ ἅπερ μόρια ἡ ἀκολασία διαιρεῖται. περὶ δὲ τὰσ δι’ ὄψεωσ ἢ ἀκοῆσ ἢ ὀσφρήσεωσ ἡδονὰσ οὐθεὶσ λέγεται ἀκόλαστοσ, ἐὰν ὑπερβάλλῃ, ἀλλ’ ἄνευ ὀνείδουσ τὰσ ἁμαρτίασ ψέγομεν ταύτασ, καὶ ὅλωσ περὶ ὅσα μὴ λέγονται ἐγκρατεῖσ·

οἱ δ’ ἀκρατεῖσ οὐκ εἰσὶν ἀκόλαστοι οὐδὲ σώφρονεσ.

ἀναίσθητοσ μὲν οὖν, ἢ ὅπωσ δεῖ ὀνομάζειν, ὁ οὕτωσ ἔχων ὥστε καὶ ἐλλείπειν ὅσων ἀνάγκη κοινωνεῖν ὡσ ἐπὶ τὸ πολὺ πάντασ καὶ χαίρειν·

ὁ δ’ ὑπερβάλλων ἀκόλαστοσ. λαμβάνουσι, καὶ οὐκ εἰσὶν οὐδὲ λέγονται ἀκόλαστοι οὐ γὰρ ὑπερβάλλουσι τῷ χαίρειν μᾶλλον ἢ δεῖ τυγχάνοντεσ καὶ λυπεῖσθαι μᾶλλον ἢ δεῖ μὴ τυγχάνοντεσ, οὐδ’ ἀνάλγητοι οὐ γὰρ ἐλλείπουσι τῷ χαίρειν ἢ λυπεῖσθαι, ἀλλὰ μᾶλλον ὑπερβάλλουσιν.

ἐπεὶ δ’ ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψισ περὶ αὐτά, δῆλον ὅτι καὶ μεσότησ, καὶ βελτίστη αὕτη ἡ ἕξισ, καὶ ἀμφοῖν ἐναντία.

ὥστ’ εἰ σωφροσύνη ἡ βελτίστη ἕξισ, περὶ ἃ ὁ ἀκόλαστοσ, ἡ περὶ τὰ ἡδέα τὰ εἰρημένα τῶν αἰσθητῶν μεσότησ σωφροσύνη ἂν εἰή, μεσότησ οὖσα ἀκολασίασ καὶ ἀναισθησίασ· ἡ δ’ ὑπερβολὴ ἀκολασία· ἡ δ’ ἔλλειψισ ἤτοι ἀνώνυμοσ ἢ τοῖσ εἰρημένοισ ὀνόμασι προσαγορευομένη.

ἀκριβέστερον δὲ περὶ τοῦ γένουσ τῶν ἡδονῶν ἔσται διαιρετέον ἐν τοῖσ λεγομένοισ ὕστερον περὶ ἐγκρατείασ καὶ ἀκρασίασ. τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον ληπτέον καὶ περὶ πραότητοσ καὶ χαλεπότητοσ·

καὶ γὰρ τὸν πρᾶον περὶ λύπην τὴν ἀπὸ θυμοῦ γιγνομένην ὁρῶμεν ὄντα, τῷ πρὸσ ταύτην ἔχειν πώσ. διεγράψαμεν δὲ καὶ ἀντεθήκαμεν τῷ ὀργίλῳ καὶ χαλεπῷ καὶ ἀγρίῳ πάντα γὰρ τὰ τοιαῦτα τῆσ αὐτῆσ ἐστι διαθέσεωσ τὸν ἀνδραποδώδη καὶ τὸν ἀνόητον. σχεδὸν γὰρ ταῦτα μάλιστα καλοῦσι τοὺσ μηδ’ ἐφ’ ὅσοισ δεῖ κινουμένουσ τὸν θυμόν, ἀλλὰ προπηλακιζομένουσ εὐχερῶσ καὶ ταπεινοὺσ πρὸσ τὰσ ὀλιγωρίασ.

λυπεῖσθαι ταύτην τὴν λύπην ἣν καλοῦμεν θυμόν.

ἐπεὶ δ’ ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων εἴπομεν, καὶ ἐνταῦθ’ ἐστὶν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψισ ὁ μὲν γὰρ χαλεπὸσ τοιοῦτοσ ἐστίν, ὁ καὶ θᾶττον καὶ μᾶλλον πάσχων καὶ πλείω χρόνον καὶ ὅτ’ οὐ δεῖ καὶ ὁποίοισ οὐ δεῖ καὶ ἐπὶ πολλοῖσ, ὁ δ’ ἀνδραποδώδησ τοὐναντίον, δῆλον ὅτι ἔστι τισ καὶ ὁ μέσοσ τῆσ ἀνισότητοσ. ἐπεὶ οὖν ἡμαρτημέναι ἀμφότεραι αἱ ἕξεισ ἐκεῖναι, φανερὸν ὅτι ἐπιεικὴσ ἡ μέση τούτων ἕξισ·

οὔτε γὰρ προτερεῖ οὔθ’ ὑστερίζει οὔτε οἷσ οὐ δεῖ ὀργίζεται οὔτε οἷσ δεῖ οὐκ ὀργίζεται. πάθη ἐστίν, εἰή καὶ ἡ πραότησ μεσότησ τισ, καὶ ὁ πρᾶοσ μέσοσ τοῦ χαλεποῦ καὶ τοῦ ἀνδραποδώδουσ.

ἔστι δὲ καὶ ἡ μεγαλοψυχία καὶ ἡ μεγαλοπρέπεια καὶ ἡ ἐλευθεριότησ μεσότητεσ.

ἡ μὲν ἐλευθεριότησ περὶ χρημάτων κτῆσιν καὶ ἀποβολήν. ὁ μὲν γὰρ κτήσει μὲν πάσῃ μᾶλλον χαίρων ἢ δεῖ, ἀποβολῇ δὲ πάσῃ λυπούμενοσ μᾶλλον ἢ δεῖ ἀνελεύθεροσ, ὁ δ’ ἀμφότερα ἧττον ἢ δεῖ ἄσωτοσ, ὁ δ’ ἄμφω ὡσ δεῖ ἐλευθέριοσ. τοῦτο δὲ λέγω τὸ ὡσ δεῖ, καὶ ἐπὶ τούτων καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, τὸ ὡσ ὁ λόγοσ ὁ ὀρθόσ.

ἐπεὶ δ’ ἐκεῖνοι μέν εἰσιν ἐν ὑπερβολῇ καὶ ἐλλείψει, ὅπου δὲ ἔσχατα εἰσί, καὶ μέσον, καὶ τοῦτο βέλτιστον, ἓν δὲ περὶ ἕκαστον τῷ εἴδει τὸ βέλτιστον· ἀνάγκη καὶ τὴν ἐλευθεριότητα μεσότητα εἶναι ἀσωτίασ καὶ ἀνελευθερίασ περὶ χρημάτων κτῆσιν καὶ ἀποβολήν.

διχῶσ δὲ τὰ χρήματα λέγομεν καὶ τὴν χρηματιστικήν. ἣ μὲν γὰρ καθ’ αὑτὸ χρῆσισ τοῦ κτήματοσ ἐστίν, οἱο͂ν ὑποδήματοσ ἢ ἱματίου, ἣ δὲ κατὰ συμβεβηκὸσ μέν, οὐ μέντοι οὕτωσ ὡσ ἂν εἴ τισ σταθμῷ χρήσαιτο τῷ ὑποδήματι, ἀλλ’ οἱο͂ν ἡ πώλησισ καὶ ἡ μίσθωσισ· χρῆται γὰρ ὑποδήματι.

ὁ δὲ φιλάργυροσ ὁ περὶ τὸ νόμισμά ἐστιν ἐσπουδακώσ, τὸ δὲ νόμισμα τῆσ κτήσεωσ ἀντὶ τῆσ κατὰ συμβεβηκὸσ χρήσεωσ ἐστίν· ὁ δ’ ἀνελεύθεροσ ἂν εἰή καὶ ἄσωτοσ περὶ τὸν κατὰ συμβεβηκὸσ τρόπον τοῦ χρηματισμοῦ, καὶ γὰρ ἐπὶ τοῦ κατὰ φύσιν χρηματισμοῦ τὴν αὔξησιν διώκει·

ὁ δ’ ἄσωτοσ ἐλλείπει τῶν ἀναγκαίων· ὁ δ’ ἐλευθέριοσ τὴν περιουσίαν δίδωσιν. αὐτῶν δὲ τούτων εἴδη λέγονται διαφέροντα τῷ μᾶλλον καὶ ἧττον περὶ μόρια, οἱο͂ν ἀνελεύθεροσ φειδωλὸσ καὶ κίμβιξ καὶ αἰσχροκερδήσ, φειδωλὸσ μὲν ἐν τῷ μὴ προί̈εσθαι, αἰσχροκερδὴσ δ’ ἐν τῷ ὁτιοῦν προσίεσθαι, κίμβιξ δὲ ὁ σφόδρα περὶ μικρὰ διατεινόμενοσ, παραλογιστὴσ δὲ καὶ ἀποστερητὴσ ὁ ἄδικοσ κατ’ ἀνελευθερίαν.

καὶ τοῦ ἀσώτου ὡσαύτωσ λαφύκτησ μὲν ὁ ἐν τῷ ἀτάκτωσ ἀναλίσκειν, ἀλόγιστοσ δὲ ὁ ἐν τῷ μὴ ὑπομένειν τὴν ἀπὸ λογισμοῦ λύπην.

περὶ δὲ μεγαλοψυχίασ ἐκ τῶν τοῖσ μεγαλοψύχοισ ἀποδιδομένων δεῖ διορίσαι τὸ ἴδιον.

ὥσπερ γὰρ καὶ τὰ ἄλλα <ἃ> κατὰ τὴν γειτνίασιν καὶ ὁμοιότητα μέχρι του λανθάνει πόρρω προϊόντα, καὶ περὶ τὴν μεγαλοψυχίαν ταὐτὸ συμβέβηκεν.

διὸ ἐνίοτε οἱ ἐναντίοι τοῦ αὐτοῦ ἀντιποιοῦνται, οἱο͂ν ὁ ἄσωτοσ τῷ ἐλευθερίῳ καὶ ὁ αὐθάδησ τῷ σεμνῷ καὶ ὁ θρασὺσ τῷ ἀνδρείῳ· εἰσὶ γὰρ καὶ περὶ ταὐτὰ καὶ ὅμοροι μέχρι τινόσ, ὥσπερ ὁ ἀνδρεῖοσ ὑπομενετικὸσ κινδύνων καὶ ὁ θρασύσ, ἀλλ’ ὃ μὲν ὧδε ὃ δ’ ὧδε·

ταῦτα δὲ διαφέρει πλεῖστον. λέγομεν δὲ τὸν μεγαλόψυχον κατὰ τὴν τοῦ ὀνόματοσ προσηγορίαν, ὥσπερ ἐν μεγέθει τινὶ ψυχῆσ καὶ δυνάμεωσ. ὥστε καὶ τῷ σεμνῷ καὶ τῷ μεγαλοπρεπεῖ ὅμοιοσ εἶναι δοκεῖ, ὅτε καὶ πάσαισ ταῖσ ἀρεταῖσ ἀκολουθεῖν φαίνεται.

καὶ γὰρ τὸ ὀρθῶσ κρῖναι τὰ μεγάλα καὶ μικρὰ τῶν ἀγαθῶν ἐπαινετόν. δοκεῖ δὲ ταῦτ’ εἶναι μεγάλα, ἃ διώκει ὁ τὴν κρατίστην ἔχων ἕξιν περὶ τὰ τοιαῦτ’ εἶναι ἡδέα. ἡ δὲ μεγαλοψυχία κρατίστη· κρίνει δ’ ἡ περὶ ἕκαστον ἀρετὴ τὸ μεῖζον καὶ τὸ ἔλαττον ὀρθῶσ, ἅπερ ὁ φρόνιμοσ ἂν κελεύσειε καὶ ἡ ἀρετή, ὥστε ἕπεσθαι αὐτῇ πάσασ τὰσ ἀρετάσ, ἢ αὐτὴν ἕπεσθαι πάσαισ.

ἔτι δοκεῖ μεγαλοψύχου εἶναι τὸ καταφρονητικὸν εἶναι.

ἑκάστη δ’ ἀρετὴ καταφρονητικοὺσ ποιεῖ τῶν παρὰ τὸν λόγον μεγάλων, οἱο͂ν ἀνδρεία κινδύνων μέγα γὰρ οἰέται εἶναι τῶν αἰσχρῶν, καὶ πλῆθοσ οὐ πᾶν φοβερόν, καὶ σώφρων ἡδονῶν μεγάλων καὶ πολλῶν, καὶ ἐλευθέριοσ χρημάτων. μεγαλοψύχου δὲ δοκεῖ τοῦτο διὰ τὸ περὶ ὀλίγα σπουδάζειν, καὶ ταῦτα μεγάλα, καὶ οὐχ ὅτι δοκεῖ ἑτέρῳ τινί, καὶ μᾶλλον ἂν φροντίσειεν ἀνὴρ μεγαλόψυχοσ, τί δοκεῖ ἑνὶ σπουδαίῳ ἢ πολλοῖσ τοῖσ τυγχάνουσιν, ὥσπερ Ἀντιφῶν ἔφη πρὸσ Ἀγάθωνα κατεψηφισμένοσ τὴν ἀπολογίαν ἐπαινέσαντα.

καὶ τὸ ὀλίγωρον τοῦ μεγαλοψύχου μάλιστ’ εἶναι πάθοσ ἴδιον.

πάλιν περὶ τιμῆσ καὶ τοῦ ζῆν καὶ πλούτου, περὶ ὧν σπουδάζειν δοκοῦσιν οἱ ἄνθρωποι, οὐθὲν φροντίζειν περὶ τῶν ἄλλων πλὴν περὶ τιμῆσ.

καὶ λυπηθήσοιτ’ ἂν ἀτιμαζόμενοσ καὶ ἀρχόμενοσ ὑπὸ ἀναξίου. καὶ χαίρει μάλιστα τυγχάνων. οὕτω μὲν οὖν δόξειεν ἂν ἐναντίωσ ἔχειν·

τῷ γὰρ εἶναί τε μάλιστα περὶ τιμὴν καὶ καταφρονητικὸν εἶναι τῶν πολλῶν καὶ δόξησ οὐχ ὁμολογεῖσθαι. δεῖ δὴ τοῦτο διορίσαντασ εἰπεῖν.

ἔστι γὰρ τιμὴ καὶ μικρὰ καὶ μεγάλη διχῶσ. ἢ γὰρ τῷ ὑπὸ πολλῶν τῶν τυχόντων ἢ τῷ ὑπὸ τῶν ἀξίων λόγου, καὶ πάλιν τῷ ἐπὶ τίνι ἡ τιμὴ διαφέρει. γὰρ οὐ τῷ πλήθει τῶν τιμώντων οὐδὲ τῷ ποιῷ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ τιμίαν εἶναι·

τῇ ἀληθείᾳ δὲ καὶ ἀρχαὶ καὶ τἆλλα ἀγαθὰ τίμια καὶ ἄξια σπουδῆσ ταῦτα ὅσα μεγάλα ἀληθῶσ ἐστίν, ὥστε καὶ ἀρετὴ οὐδεμία ἄνευ μεγέθουσ·

διὸ δοκοῦσι μεγαλοψύχουσ ποιεῖν ἑκάστη, περὶ ὅ ἐστιν ἑκάστη αὐτῶν, ὥσπερ εἴπομεν. ἀλλ’ ὅμωσ ἐστί τισ παρὰ τὰσ ἄλλασ ἀρετὰσ μία μεγαλοψυχία, ὥσπερ καὶ ἰδίᾳ μεγαλόψυχον τοῦτον λεκτέον τὸν ἔχοντα ταύτην.

ἐπεὶ δ’ ἐστὶν ἔνια τῶν ἀγαθῶν τὰ μὲν τίμια τὰ δ’ ὡσ διωρίσθη πρότερον, τῶν τοιούτων ἀγαθῶν δὲ τὰ μὲν μεγάλα κατ’ ἀλήθειαν τὰ δὲ μικρά, καὶ τούτων ἔνιοι ἄξιοι καὶ ἀξιοῦσιν αὑτούσ, ἐν τούτοισ ζητητέοσ ὁ μεγαλόψυχοσ. τετραχῶσ δ’ ἀνάγκη διαφέρειν.

ἔστι μὲν γὰρ ἄξιον εἶναι μεγάλων καὶ ἀξιοῦν ἑαυτὸν τούτων, ἔστι δὲ μικρὰ καὶ ἄξιόν τινα τηλικούτων καὶ ἀξιοῦν ἑαυτὸν τούτων, ἔστι δ’ ἀνάπαλιν πρὸσ ἑκάτερα αὐτῶν· οἱο͂σ ἄξιοσ ὢν μικρῶν μεγάλων ἀξιοῦν ἑαυτὸν τῶν ἐντίμων ἀγαθῶν, ὃ δὲ ἄξιοσ ὢν μεγάλων ἀξιοίη ἂν μικρῶν ἑαυτόν.

ὁ μὲν οὖν ἄξιοσ μικρῶν, μεγάλων δ’ ἀξιῶν ἑαυτὸν ψεκτόσ ἀνόητον γὰρ καὶ οὐ καλὸν τὸ παρὰ τὴν ἀξίαν τυγχάνειν, ψεκτὸσ δὲ καὶ ὅστισ ἄξιοσ ὢν ὑπαρχόντων αὐτῷ τῶν τοιούτων μετέχειν μὴ ἀξιοῖ ἑαυτόν· λείπεται δὲ ἐνταῦθα ἐναντίοσ τούτοισ ἀμφοτέροισ, ὅστισ ὢν ἄξιοσ μεγάλων ἀξιοῖ αὐτὸσ ἑαυτὸν τούτων, καὶ τοιοῦτόσ ἐστιν οἱο͂σ ἀξιοῦν ἑαυτόν.

οὗτοσ ἐπαινετὸσ καὶ μέσοσ τούτων. ἐπεὶ οὖν περὶ τιμῆσ αἱρ́εσιν καὶ χρῆσιν καὶ τῶν ἄλλων ἀγαθῶν τῶν ἐντίμων ἀρίστη ἐστὶ διάθεσισ ἡ μεγαλοψυχία, καὶ τοῦτ’ ἀποδίδομεν, καὶ οὐ περὶ τὰ χρήσιμα, τῷ μεγαλοψύχῳ, ἅμα δὲ καὶ ἡ μεσότησ αὕτη ἐπαινετωτάτη· μὲν ἐπὶ τὸ ἀξιοῦν ἑαυτὸν ἀγαθῶν μεγάλων ἀνάξιον ὄντα χαυνότησ τοὺσ τοιούτουσ γὰρ χαύνουσ λέγομεν, ὅσοι μεγάλων οἰόνται ἄξιοι εἶναι οὐκ ὄντεσ, ἡ δὲ περὶ τὸ ἄξιον ὄντα μὴ ἀξιοῦν ἑαυτὸν μεγάλων μικροψυχία μικροψύχου γὰρ εἶναι δοκεῖ, ὅστισ ὑπαρχόντων δι’ ἃ δικαίωσ ἂν ἠξιοῦτο, μὴ ἀξιοῖ μηθενὸσ μεγάλου ἑαυτόν, ὥστ’ ἀνάγκη καὶ τὴν μεγαλοψυχίαν εἶναι μεσότητα χαυνότητοσ καὶ μικροψυχίασ.

ὁ δὲ τέταρτοσ τῶν διορισθέντων οὔτε πάμπαν ψεκτὸσ οὔτε μεγαλόψυχοσ, περὶ οὐδὲν ἔχ<ον> ὢν μέγεθοσ·

οὔτε γὰρ ἄξιοσ οὔτε ἀξιοῖ μεγάλων, διὸ οὐκ ἐναντίοσ. καίτοι δόξειεν ἂν ἐναντίον εἶναι τῷ μεγάλων ἀξίῳ ὄντι μεγάλων τὸ μικρῶν ὄντα ἄξιον <μικρῶν> ἀξιοῦν ἑαυτόν. οὐκ ἔστι δ’ ἐναντίοσ οὔτε τῷ μὴ μεμπτὸσ εἶναι ὡσ γὰρ ὁ λόγοσ κελεύει, ἔχει· καὶ ὁ αὐτόσ ἐστι τῇ φύσει τῷ μεγαλοψύχῳ ὧν γὰρ ἄξιοι, τούτων ἀξιοῦσιν αὑτοὺσ ἄμφω·

καὶ ὃ μὲν γένοιτ’ ἂν μεγαλόψυχοσ ἀξιώσει γὰρ ὧν ἐστιν ἄξιοσ, ὁ δὲ μικρόψυχοσ, ὃσ ὑπαρχόντων αὐτῷ μεγάλων κατὰ τιμὴν ἀγαθῶν οὐκ ἀξιοῖ, τί ἂν ἐποίει, εἰ μικρῶν ἄξιοσ ἦν; εἰ γὰρ ἂν μεγάλων ἀξιῶν χαῦνοσ ἦν, ἢ ἐλαττόνων ἔτι.

διὸ καὶ οὐθεὶσ ἂν εἴποι μικρόψυχον, εἴ τισ μέτοικοσ ὢν ἄρχειν μὴ ἀξιοῖ ἑαυτόν, ἀλλ’ ὑπείκει· εἴ τισ εὐγενὴσ ὢν καὶ ἡγούμενοσ μέγα εἶναι τὸ ἄρχειν.

ἔστι δὲ καὶ ὁ μεγαλοπρεπὴσ οὐ περὶ τὴν τυχοῦσαν πρᾶξιν καὶ προαίρεσιν, ἀλλὰ τὴν δαπάνην, εἰ μή που κατὰ μεταφορὰν λέγομεν·

ἄνευ δὲ δαπάνησ μεγαλοπρέπεια οὐκ ἔστιν. τὸ μὲν γὰρ πρέπον ἐν κόσμῳ ἐστίν, ὁ δὲ κόσμοσ οὐκ ἐκ τῶν τυχόντων ἀναλωμάτων, ἀλλ’ ἐν ὑπερβολῇ τῶν ἀναγκαίων ἐστίν. ὁ δὴ ἐν μεγάλῃ δαπάνῃ τοῦ πρέποντοσ μεγέθουσ προαιρετικόσ, καὶ τῆσ τοιαύτησ μεσότητοσ καὶ ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ ἡδονῇ ὀρεκτικόσ, μεγαλοπρεπήσ. ὁ δ’ ἐπὶ τὸ μεῖζον καὶ παρὰ μέλοσ, ἀνώνυμοσ· οὐ μὴν ἀλλ’ ἔχει τινὰ γειτνίασιν, οὓσ καλοῦσί τινεσ ἀπειροκάλουσ καὶ σαλάκωνασ.

οἱο͂ν εἰ εἰσ γάμον δαπανῶν τισ τοῦ ἀγαπητοῦ, πλούσιοσ ὤν, δοκεῖ πρέπειν ἑαυτῷ τοιαύτην κατασκευὴν οἱο͂ν ἀγαθοδαιμονιστὰσ ἑστιῶντι, οὗτοσ μὲν μικροπρεπήσ, ὁ δὲ τοιούτουσ δεχόμενοσ ἐκείνωσ μὴ δόξησ χάριν μηδὲ δι’ ἐξουσίαν ὅμοιοσ τῷ σαλάκωνι, ὁ δὲ κατ’ ἀξίαν καὶ ὡσ ὁ λόγοσ, μεγαλοπρεπήσ·

τὸ γὰρ πρέπον κατ’ ἀξίαν ἐστίν·

οὐθὲν γὰρ πρέπει τῶν παρὰ τὴν ἀξίαν. δεῖ δὲ πρέπον εἶναι καὶ γὰρ τοῦ πρέποντοσ κατ’ ἀξίαν καὶ πρέπον καὶ περὶ ὃ οἱο͂ν περὶ οἰκέτου γάμον ἕτερον τὸ πρέπον καὶ περὶ ἐρωμένου καὶ αὐτῷ, εἴπερ ἐπὶ τοσοῦτον ἢ τοιοῦτον, οἱο͂ν τὴν θεωρίαν οὐκ ᾤετο Θεμιστοκλεῖ πρέπειν, ἣν ἐποιήσατο Ὀλυμπίαζε, διὰ τὴν προϋπάρξασαν ταπεινότητα, ἀλλὰ Κίμωνι. ὁ δ’ ὅπωσ ἔτυχεν ἔχων πρὸσ τὴν ἀξίαν ὃ οὐθεὶσ τούτων.

καὶ ἐπ’ ἐλευθεριότητοσ ὡσαύτωσ· ἔστι γάρ τισ οὔτ’ ἐλευθέριοσ οὔτ’ ἀνελεύθεροσ.

σχεδὸν δὲ καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστα τῶν περὶ τὸ ἦθοσ ἐπαινετῶν καὶ ψεκτῶν τὰ μὲν ὑπερβολαὶ τὰ δ’ ἐλλείψεισ τὰ δὲ μεσότητέσ εἰσι παθητικαί.

οἱο͂ν ὁ φθονερὸσ καὶ ἐπιχαιρέκακοσ. καθ’ ἃσ γὰρ ἕξεισ λέγονται, ὁ μὲν φθόνοσ τὸ λυπεῖσθαι ἐπὶ τοῖσ κατ’ ἀξίαν εὖ πράττουσιν ἐστίν, τὸ δὲ τοῦ ἐπιχαιρεκάκου πάθοσ ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἀνώνυμον, ἀλλ’ ὁ ἔχων δῆλοσ, ἐπὶ τὸ χαίρειν ταῖσ παρὰ τὴν ἀξίαν κακοπραγίαισ. μέσοσ δὲ τούτων ὁ νεμεσητικόσ, καὶ ὃ ἐκάλουν οἱ ἀρχαῖοι τὴν νέμεσιν, τὸ λυπεῖσθαι μὲν ἐπὶ ταῖσ παρὰ τὴν ἀξίαν κακοπραγίαισ καὶ εὐπραγίαισ, χαίρειν δ’ ἐπὶ ταῖσ ἀξίαισ·

διὸ καὶ θεὸν οἰόνται εἶναι τὴν νέμεσιν.

αἰδὼσ δὲ μεσότησ ἀναισχυντίασ καὶ καταπλήξεωσ·

ὁ μὲν γὰρ μηδεμιᾶσ φροντίζων δόξησ ἀναίσχυντοσ, ὁ δὲ πάσησ ὁμοίωσ καταπλήξ, ὁ δὲ τῆσ τῶν φαινομένων ἐπιεικῶν αἰδήμων. φιλία δὲ μεσότησ ἔχθρασ καὶ κολακείασ·

ὁ μὲν γὰρ εὐχερῶσ ἅπαντα πρὸσ τὰσ ἐπιθυμίασ ὁμιλῶν κόλαξ, ὁ δὲ πρὸσ ἁπάσασ ἀντικρούων ἀπεχθητικόσ, ὁ δὲ μὴ τε πρὸσ ἅπασαν ἡδονὴν μήτ’ ἀκολουθῶν μήτ’ ἀντιτείνων, ἀλλὰ πρὸσ τὸ φαινόμενον βέλτιστον, φίλοσ.

σεμνότησ δὲ μεσότησ αὐθαδείασ καὶ ἀρεσκείασ·

ὁ μὲν γὰρ μηδὲν πρὸσ ἕτερον ζῶν καταφρονητικὸσ αὐθάδησ, ὁ δὲ πάντα πρὸσ ἄλλον ἢ καὶ πάντων ἐλάττων ἄρεσκοσ, ὁ δὲ τὰ μὲν τὰ δὲ μή, καὶ πρὸσ τοὺσ ἀξίουσ οὕτωσ ἔχων σεμνόσ.

ὁ δὲ ἀληθὴσ καὶ ἁπλοῦσ, ὃν καλοῦσιν αὐθέκαστον, μέσοσ τοῦ εἴρωνοσ καὶ ἀλαζόνοσ.

ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ τὰ χείρω καθ’ αὑτοῦ ψευδόμενοσ μὴ ἀγνοῶν εἴρων, ὁ δ’ ἐπὶ τὰ βελτίω ἀλαζών, ὁ δ’ ὡσ ἔχει, ἀληθὴσ καὶ καθ’ Ὅμηρον πεπνυμένοσ· καὶ ὅλωσ ὃ μὲν φιλαλήθησ, ὃ δὲ φιλοψευδήσ.

ἔστι δὲ καὶ ἡ εὐτραπελία μεσότησ, καὶ ὁ εὐτράπελοσ μέσοσ τοῦ ἀγροίκου καὶ δυστραπέλου καὶ τοῦ βωμολόχου.

ὥσπερ γὰρ περὶ τροφὴν ὁ σικχὸσ τοῦ παμφάγου διαφέρει τῷ ὃ μὲν μηθὲν ἢ ὀλίγα καὶ χαλεπῶσ προσίεσθαι, ὃ δὲ πάντα εὐχερῶσ, οὕτω καὶ ὁ ἄγροικοσ ἔχει πρὸσ τὸν φορτικὸν καὶ βωμολόχον·

ὃ μὲν γὰρ οὐθὲν γελοῖον ἀλλὰ χαλεπῶσ προσίεται, ὃ δὲ πάντα εὐχερῶσ καὶ ἡδέωσ. δεῖ δ’ οὐδέτερον, ἀλλὰ τὰ μὲν τὰ δὲ μή, καὶ κατὰ τὸν λόγον·

οὗτοσ δ’ εὐτράπελοσ. ἡ δ’ ἀπόδειξισ ἡ αὐτή· ἥ τε γὰρ εὐτραπελία ἡ τοιαύτη, καὶ μὴ ἣν μεταφέροντεσ λέγομεν, ἐπιεικεστάτη ἕξισ, καὶ ἡ μεσότησ ἐπαινετή, τὰ δ’ ἄκρα ψεκτά. οὔσησ δὲ διττῆσ τῆσ εὐτραπελίασ ἣ μὲν γὰρ ἐν τῷ χαίρειν ἐστι τῷ γελοίῳ καὶ τῷ εἰσ αὐτόν, ἐὰν ᾖ τοιονδί, ὧν ἓν καὶ τὸ σκῶμμα ἐστίν, ἣ δ’ ἐν τῷ δύνασθαι τοιαῦτα πορίζεσθαι, ἕτεραι μέν εἰσιν ἀλλήλων, ἀμφότεραι μέντοι μεσότητεσ. καὶ γὰρ τὸν δυνάμενον τοιαῦτα πορίζεσθαι ἐφ’ ὅσοισ ἡσθήσεται <ὁ> εὖ κρίνων, κἂν εἰσ αὐτὸν ᾖ τὸ γελοῖον, μέσοσ ἔσται τοῦ φορτικοῦ καὶ τοῦ ψυχροῦ.

ὁ δ’ ὁρ́οσ οὗτοσ βελτίων ἢ τὸ <μὴ> λυπηρὸν εἶναι τὸ λεχθὲν τῷ σκωπτομένῳ ὄντι ὁποιῳοῦν· μᾶλλον γὰρ δεῖ τῷ ἐν μεσότητι ὄντι ἀρέσκειν·

οὗτοσ γὰρ κρίνει εὖ. πᾶσαι δ’ αὗται αἱ μεσότητεσ ἐπαινεταὶ μέν, οὐκ εἰσὶ δ’ ἀρεταί, οὐδ’ αἱ ἐναντίαι κακίαι·

ἄνευ προαιρέσεωσ γάρ.

ταῦτα δὲ πάντ’ ἐστὶν ἐν ταῖσ τῶν καθημάτων διαιρέσεσιν· ἕκαστον γὰρ αὐτῶν πάθοσ τι ἐστίν. διὰ δὲ τὸ φυσικὰ εἶναι εἰσ τὰσ φυσικὰσ συμβάλλεται ἀρετάσ· ἔστι γάρ, ὥσπερ λεχθήσεται ἐν τοῖσ ὕστερον, ἑκάστη πωσ ἀρετὴ καὶ φύσει καὶ ἄλλωσ μετὰ φρονήσεωσ. ὁ μὲν οὖν φθόνοσ εἰσ ἀδικίαν συμβάλλεται πρὸσ γὰρ ἄλλον αἱ πράξεισ αἱ ἀπ’ αὐτοῦ καὶ ἡ νέμεσισ εἰσ δικαιοσύνην, ἡ αἰδὼσ εἰσ σωφροσύνην, διὸ καὶ ὁρίζονται ἐν τῷ γένει τούτῳ τὴν σωφροσύνην·

ὁ δ’ ἀληθὴσ καὶ ψευδὴσ ὃ μὲν ἔμφρων, ὃ δ’ ἄφρων. διότι τὸ μὲν μετ’ οὐδετέρου γίνεται αὐτῶν, τὰ δὲ πολλάκισ μετ’ ἀλλήλων καί εἰσιν ἐνίοτε οἱ αὐτοὶ θρασύδειλοι, καὶ τὰ μὲν ἄσωτοι τὰ δὲ ἀνελεύθεροι, καὶ ὅλωσ ἀνώμαλοι κακῶσ.

ὅταν μὲν γὰρ καλῶσ ἀνώμαλοι ὦσιν, οἱ μέσοι γίγνονται· ἐν τῷ μέσῳ γὰρ ἐστί πωσ τὰ ἄκρα.

αἱ δὲ ἐναντιώσεισ οὐ δοκοῦσιν ὑπάρχειν τοῖσ ἄκροισ πρὸσ τὸ μέσον ὁμοίωσ ἀμφότεραι, ἀλλ’ ὁτὲ μὲν καθ’ ὑπερβολὴν ὁτὲ δὲ κατ’ ἔλλειψιν.

αἴτια δὲ τά τε πρῶτα ῥηθέντα δύο, ὀλιγότησ τε, οἱο͂ν τῶν πρὸσ τὰ ἡδέα ἀναισθήτων, καὶ ὅτι ἐφ’ ὃ ἁμαρτάνομεν μᾶλλον, τοῦτο ἐναντιώτερον εἶναι δοκεῖ· τὸ δὲ τρίτον, ὅτι τὸ ὁμοιότερον ἧττον ἐναντίον φαίνεται, οἱο͂ν πέπονθε τὸ θράσοσ πρὸσ τὸ θάρσοσ καὶ ἀσωτία πρὸσ ἐλευθεριότητα.

περὶ μὲν οὖν τῶν ἄλλων ἀρετῶν τῶν ἐπαινετῶν εἴρηται σχεδόν·

περὶ δὲ δικαιοσύνησ ἤδη λεκτέον.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Aristotle, Eudemian Ethics, Book 3

(아리스토텔레스, 에우데모스 윤리학, Book 3)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION