호흡부호 보기
강세부호 보기
장단부호 보기
작은 Iota 보기
모든 부호 보기
περὶ δὲ Λιβύησ ἐφεξῆσ λέγωμεν, ὅπερ λείπεται μέροσ τῆσ συμπάσησ γεωγραφίασ. εἴρηται μὲν οὖν καὶ πρότερον πολλὰ περὶ αὐτῆσ, ἀλλὰ καὶ νῦν ὅσα καίρια προσυπομνηστέον, προστιθέντασ καὶ τὰ μὴ λεχθέντα πρότερον. οἱ μὲν οὖν πρὸσ τὰσ ἠπείρουσ τὴν οἰκουμένην διελόντεσ ἀνίσωσ διεῖλον· ἐμφαίνει γὰρ τὸ τριχῆ τὸ εἰσ τρία ἴσα· τοσοῦτο δ’ ἀπολείπεται τοῦ τρίτον εἶναι μέροσ τῆσ οἰκουμένησ ἡ Λιβύη ὥστε καὶ συντεθεῖσα μετὰ τῆσ Εὐρώπησ οὐκ ἂν ἐξισάζειν δόξειε τῇ Ἀσίᾳ· τάχα δὲ καὶ τῆσ Εὐρώπησ ἐλάττων ἐστί, κατὰ δὲ τὴν δύναμιν καὶ πολλῷ τινι· ἔρημοσ γάρ ἐστιν ἡ πολλὴ τῆσ μεσογαίασ καὶ τῆσ παρωκεανίτιδοσ, κατοικίαισ δὲ κατάστικτόσ ἐστι μικραῖσ καὶ σποράσι καὶ νομαδικαῖσ ταῖσ πλείσταισ· πρὸσ δὲ τῇ ἐρημίᾳ καὶ τὸ θηριοτρόφον ἐξελαύνει καὶ ἐκ τῆσ δυναμένησ οἰκεῖσθαι· πολὺ δὲ καὶ τῆσ διακεκαυμένησ ἐπιλαμβάνει ζώνησ. ἡ μέντοι καθ’ ἡμᾶσ εὐδαιμόνωσ οἰκεῖται πᾶσα παραλία ἡ μεταξὺ Νείλου καὶ στηλῶν, καὶ μάλιστα ἡ ὑπὸ Καρχηδονίοισ γενομένη· ἀνυδρίαι δέ τινεσ κἀνταῦθα παρεμπίπτουσιν, οἱαῖ περί τε τὰσ Σύρτεισ καὶ τοὺσ Μαρμαρίδασ καὶ τὸν Καταβαθμόν. ἔστι δὲ ὀρθογωνίου τριγώνου τὸ σχῆμα, ὡσ ἄν τισ ἐν ἐπιπέδῳ νοήσειε, βάσιν μὲν ἔχον τὴν καθ’ ἡμᾶσ παραλίαν τὴν ἀπὸ τῆσ Αἰγύπτου καὶ Νείλου μέχρι Μαυρουσίασ καὶ στηλῶν, πρὸσ ὀρθὰσ δὲ ταύτῃ πλευρὰν ἣν ὁ Νεῖλοσ ποιεῖ μέχρι Αἰθιοπίασ, προσεκβαλλόντων ἡμῶν ἑώσ Ὠκεανοῦ, τὴν δ’ ὑποτείνουσαν τῇ ὀρθῇ τὴν παρωκεανῖτιν ἅπασαν τὴν μεταξὺ Αἰθιόπων καὶ Μαυρουσίων. τὸ μὲν οὖν κατ’ αὐτὴν τὴν κορυφὴν τοῦ λεχθέντοσ σχήματοσ ἤδη πωσ ὑποπῖπτον τῇ διακεκαυμένῃ λέγομεν ἐξ εἰκασμοῦ διὰ τὸ ἀπρόσιτον, ὥστ’ οὐδὲ τὸ μέγιστον πλάτοσ τῆσ χώρασ ἔχοιμεν ἂν λέγειν· τὸ μέντοι τοσοῦτον ἐν τοῖσ πρόσθεν λόγοισ ἔφαμεν ὅτι ἐξ Ἀλεξανδρείασ εἰσ Μερόην τὸ βασίλειον τῶν Αἰθιόπων πρὸσ νότον ἰόντι στάδιοί εἰσι περὶ μυρίουσ, ἐκεῖθεν δ’ ἐπ’ εὐθείασ ἐπὶ τοὺσ ὁρ́ουσ τῆσ διακεκαυμένησ καὶ τῆσ οἰκουμένησ ἄλλοι τρισχίλιοι· τὸ γοῦν αὐτὸ θετέον τὸ μέγιστον πλάτοσ τῆσ Λιβύησ, μυρίουσ καὶ τρισχιλίουσ ἢ τετρακισχιλίουσ σταδίουσ, μῆκοσ δὲ μικρῷ ἔλαττον ἢ διπλάσιον. τὰ καθ’ ὅλου μὲν ταῦτα περὶ Λιβύησ· τὰ καθ’ ἕκαστα δὲ λεκτέον ἀρξαμένοισ ἀπὸ τῶν ἑσπερίων μερῶν καὶ τῶν ἐπιφανεστέρων. οἰκοῦσι δ’ ἐνταῦθα Μαυρούσιοι μὲν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων λεγόμενοι, Μαῦροι δ’ ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων καὶ τῶν ἐπιχωρίων, Λιβυκὸν ἔθνοσ μέγα καὶ εὔδαιμον, ἀντίπορθμον τῇ Ἰβηρίᾳ.
κατὰ τοῦτο δὲ καὶ ὁ κατὰ τὰσ στήλασ τὰσ Ἡρακλείουσ πορθμόσ ἐστι, περὶ οὗ πολλὰ εἴρηται. ἔξω δὲ προελθόντι τοῦ κατὰ τὰσ στήλασ πορθμοῦ, τὴν Λιβύην ἐν ἀριστερᾷ ἔχοντι ὄροσ ἐστίν, ὅπερ οἱ μὲν Ἕλληνεσ Ἄτλαντα καλοῦσιν οἱ βάρβαροι δὲ Δύριν. ἐντεῦθεν δὲ πρόπουσ ἔκκειταί τισ ὕστατοσ πρὸσ δύσιν τῆσ Μαυρουσίασ αἱ Κώτεισ λεγόμεναι· πλησίον δὲ καὶ πολίχνιον μικρὸν ὑπὲρ τῆσ θαλάττησ, ὅπερ Τρίγγα καλοῦσιν οἱ βάρβαροι, Λύγγα δ’ ὁ Ἀρτεμίδωροσ προσηγόρευκε, Ἐρατοσθένησ δὲ Λίξον· κεῖται δ’ ἀντίπορθμον τοῖσ Γαδείροισ ἐν διάρματι σταδίων ὀκτακοσίων, ὅσον ἑκάτερα διέχει τοῦ κατὰ τὰσ στήλασ πορθμοῦ· πρὸσ νότον δὲ τῇ Λίξῳ καὶ ταῖσ Κώτεσι παράκειται κόλποσ Ἐμπορικὸσ καλούμενοσ, ἔχων Φοινικικὰσ ἐμπορικὰσ κατοικίασ. ἔστι μὲν οὖν πᾶσα ἡ συνεχὴσ τῷ κόλπῳ τούτῳ παραλία κολπώδησ, ὑπεξαιρουμένῳ δὲ τοὺσ κόλπουσ καὶ τὰσ ἐξοχὰσ κατὰ τὸ σχῆμα τὸ τριγωνοειδὲσ ὃ ὑπέγραψα, νοείσθω μᾶλλον ἐπὶ τὴν μεσημβρίαν ἅμα καὶ τὴν ἑώ λαμβάνουσα τὴν αὔξησιν ἡ ἤπειροσ. τὸ δ’ ὄροσ διὰ μέσησ ἐκτεινόμενον τῆσ Μαυρουσίασ τὸ ἀπὸ τῶν Κώτεων μέχρι καὶ Σύρτεων οἰκεῖται καὶ αὐτὸ καὶ ἄλλα παράλληλα αὐτῷ κατ’ ἀρχὰσ μὲν ὑπὸ τῶν Μαυρουσίων, ἐν βάθει δὲ τῆσ χώρασ ὑπὸ τοῦ μεγίστου τῶν Λιβυκῶν ἐθνῶν, οἳ Γαίτουλοι λέγονται. πλεῖστα δὲ πλάσματα τῇ Λιβυκῇ παραλίᾳ τῇ ἐκτὸσ προσεψεύσαντο οἱ συγγραφεῖσ ἀρξάμενοι ἀπὸ τοῦ Ὀφέλα περίπλου, περὶ ὧν ἐμνήσθημέν που καὶ πρότερον, καὶ νῦν δὲ λέγομεν, συγγνώμην αἰτούμενοι τῆσ τερατολογίασ, ἐάν που βιασθῶμεν ἐκπεσεῖν εἴσ τι τοιοῦτο, φεύγοντεσ τὸ πάντα σιγῇ παραπέμπειν καὶ τρόπον τινὰ πηροῦν τὴν ἱστορίαν.
φασὶ δ’ οὖν τὸν Ἐμπορικὸν κόλπον ἄντρον ἔχειν εἴσω δεχόμενον τὴν θάλατταν ἐν ταῖσ πλημμυρίσι μέχρι καὶ ἑπτὰ σταδίων, προκείμενον δὲ τούτου ταπεινὸν καὶ ὁμαλὸν χωρίον ἔχον Ἡρακλέουσ βωμόν, ὃν οὐκ ἐπικλύζεσθαί φασιν ὑπὸ τῆσ πλημμυρίδοσ. ἓν δὲ δή τι τῶν πλασμάτων νομίζω τοῦτο, ἐγγὺσ δὲ τούτῳ τὸ ἐν τοῖσ ἑξῆσ κόλποισ κατοικίασ λέγεσθαι παλαιὰσ Τυρίων, ἃσ ἐρήμουσ εἶναι νῦν, οὐκ ἐλαττόνων ἢ τριακοσίων πόλεων, ἃσ οἱ Φαρούσιοι καὶ οἱ Νιγρῖται ἐξεπόρθησαν· διέχειν δὲ τούτουσ τῆσ Λυγγόσ φασιν ἡμερῶν τριάκοντα ὁδόν. τὸ μέντοι τὴν Μαυρουσίαν εὐδαίμονα εἶναι χώραν πλὴν ὀλίγησ ἐρήμου, καὶ ποταμοῖσ τε καὶ λίμναισ κεχορηγῆσθαι παρὰ πάντων ὁμολογεῖται.
μεγαλόδενδρόσ τε καὶ πολύδενδροσ ὑπερβαλλόντωσ ἐστὶ καὶ πάμφοροσ· τὰσ γοῦν μονοξύλουσ τραπέζασ ποικιλωτάτασ καὶ μεγίστασ ἐκείνη τοῖσ Ῥωμαίοισ χορηγεῖ. τοὺσ δὲ ποταμοὺσ ἔχειν φασὶ καὶ κροκοδείλουσ καὶ ἄλλα γένη ζῴων ἐμφερῆ τοῖσ ἐν τῷ Νείλῳ· τινὲσ δὲ καὶ τὰσ τοῦ Νείλου πηγὰσ πλησιάζειν οἰόνται τοῖσ ἄκροισ τῆσ Μαυρουσίασ. ἐν ποταμῷ δέ τινι γεννᾶσθαι βδέλλασ ἑπταπήχεισ, κατατετρημένα ἐχούσασ τὰ βραγχία δι’ ὧν ἀναπνέουσι. καὶ ταῦτα δὲ λέγουσι περὶ τῆσ χώρασ ὅτι ἄμπελοσ φύεται δυσὶν ἀνδράσι τὸ πάχοσ δυσπερίληπτοσ, βότρυν πηχυαῖόν πωσ ἀποδιδοῦσα· βοτάνη τε ὑψηλὴ πᾶσα καὶ λάχανον νεαρὸν καὶ δρακόντιον, οἱ δὲ τῶν σταφυλίνων καυλοὶ καὶ ἱππομαράθου καὶ σκολύμων δωδεκαπήχεισ, τὸ δὲ πάχοσ παλαιστῶν τεττάρων· καὶ δρακόντων δὲ καὶ ἐλεφάντων καὶ δορκάδων καὶ βουβάλων καὶ τῶν παραπλησίων ζῴων, λεόντων τε καὶ παρδάλεων, παντοδαπὴ τροφὸσ ἡ χώρα ἐστί. φέρει δὲ καὶ γαλᾶσ αἰλούροισ ἴσασ καὶ ὁμοίασ πλὴν ὅτι τὰ ῥύγχη προπέπτωκε μᾶλλον, πιθήκων τε πάμπολυ πλῆθοσ, περὶ ὧν καὶ Ποσειδώνιοσ εἴρηκεν ὅτι πλέων ἐκ Γαδείρων εἰσ τὴν Ἰταλίαν προσενεχθείη τῇ Λιβυκῇ παραλίᾳ καὶ ἴδοι τῶν θηρίων μεστόν τινα τούτων ἁλιτενῆ δρυμόν, τῶν μὲν ἐπὶ τοῖσ δένδρεσι τῶν δ’ ἐπὶ γῆσ, ἐχόντων ἐνίων καὶ σκύμνουσ καὶ ἐπεχόντων μαστόν· γελᾶν οὖν ὁρῶν βαρυμάστουσ, ἐνίουσ δὲ φαλακρούσ, τοὺσ δὲ κηλήτασ καὶ ἄλλα τοιαῦτα ἐπιφαίνοντασ σίνη. ὑπὲρ ταύτησ δ’ ἐστὶν ἐπὶ τῇ ἔξω θαλάττῃ ἡ τῶν ἑσπερίων καλουμένων Αἰθιόπων χώρα κακῶσ οἰκουμένη τὸ πλέον.
ἐνταῦθα δὲ καὶ καμηλοπαρδάλεισ φησὶν Ἰφικράτησ γεννᾶσθαι καὶ ἐλέφαντασ καὶ τοὺσ καλουμένουσ ῥίζεισ, οἳ ταυροειδεῖσ μέν εἰσι τὴν μορφήν, κατὰ δὲ τὴν δίαιταν καὶ τὸ μέγεθοσ καὶ τὴν ἀλκὴν τὴν πρὸσ μάχην ἐλέφασιν ἐοίκασι· δράκοντάσ τε λέγει μεγάλουσ ὥστε καὶ πόαν ἐπιπεφυκέναι· τοὺσ δὲ λέοντασ τοῖσ πώλοισ τῶν ἐλεφάντων ἐπιτίθεσθαι, αἱμάξαντασ δὲ φεύγειν ἐπιουσῶν τῶν μητέρων· τὰσ δ’ ἐπειδὰν ἴδωσιν ᾑμαγμένουσ, κτείνειν. ἐπανιόντασ δὲ τοὺσ λέοντασ ἐπὶ τὰ πτώματα νεκροφαγεῖν. Βόγον δὲ τὸν βασιλέα τῶν Μαυρουσίων ἀναβάντα ἐπὶ τοὺσ ἑσπερίουσ Αἰθίοπασ καταπέμψαι τῇ γυναικὶ δῶρα καλάμουσ τοῖσ Ἰνδικοῖσ ὁμοίουσ, ὧν ἕκαστον γόνυ χοίνικασ χωροῦν ὀκτώ· καὶ ἀσπαράγων δ’ ἐμφερῆ μεγέθη. εἰσ δὲ τὴν ἐντὸσ θάλατταν πλέουσιν ἀπὸ Λυγγὸσ πόλισ ἐστὶ Ζῆλισ καὶ Τίγα, εἶτα τῶν ἑπτὰ ἀδελφῶν μνήματα καὶ τὸ ὑπερκείμενον ὄροσ ὄνομα Ἀβίλη πολύθηρον καὶ μεγαλόδενδρον.
τοῦ δὲ κατὰ τὰσ στήλασ πορθμοῦ τὸ μὲν μῆκοσ λέγεται σταδίων ἑκατὸν εἴκοσι, τὸ δ’ ἐλάχιστον πλάτοσ κατὰ τὸν Ἐλέφαντα ἑξήκοντα. εἰσπλεύσαντι δ’ ἑξῆσ πόλεισ τε καὶ ποταμοὶ πλείουσ μέχρι Μολοχὰθ ποταμοῦ, ὃσ ὁρίζει τὴν Μαυρουσίων καὶ τὴν Μασαισυλίων γῆν. καλεῖται δὲ καὶ ἄκρα μεγάλη πλησίον τοῦ ποταμοῦ καὶ Μεταγώνιον τόποσ ἄνυδροσ καὶ λυπρόσ, σχεδὸν δέ τι καὶ τὸ ὄροσ τὸ ἀπὸ τῶν Κώτεων μέχρι δεῦρο παρατείνει· μῆκοσ δὲ τὸ ἀπὸ τῶν Κώτεων ἐπὶ τοὺσ ὁρ́ουσ τοὺσ τῶν Μασαισυλίων στάδιοι πεντακισχίλιοι· ἔστι δὲ τὸ Μεταγώνιον κατὰ νέαν που Καρχηδόνα ἐν τῇ περαίᾳ· Τιμοσθένησ δ’ οὐκ εὖ κατὰ Μασσαλίαν φησίν· ἔστι δ’ ἐκ Καρχηδόνοσ νέασ δίαρμα εἰσ Μεταγώνιον στάδιοι τρισχίλιοι, παράπλουσ δὲ εἰσ Μασσαλίαν ὑπὲρ ἑξακισχιλίων. οὕτω δ’ εὐδαίμονα χώραν οἰκοῦντεσ τὴν πλείστην οἱ Μαυρούσιοι διατελοῦσιν ὅμωσ καὶ μέχρι δεῦρο τοῦ χρόνου νομαδικῶσ ζῶντεσ οἱ πολλοί.
καλλωπίζονται δ’ ὅμωσ κόμησ ἐμπλοκῇ καὶ πώγωνι καὶ χρυσοφορίᾳ σμήξει τε ὀδόντων καὶ ὀνυχισμῷ· σπάνιόν τε ἂν ἴδοισ ἁπτομένουσ ἀλλήλων ἐν τοῖσ περιπάτοισ τοῦ παραμένειν αὐτοῖσ ἄθικτον τὸν κόσμον τῶν τριχῶν. μάχονται δ’ ἱππόται τὸ πλέον ἀπὸ ἄκοντοσ, σχοινοχαλίνοισ χρώμενοι τοῖσ ἵπποισ καὶ γυμνοῖσ· ἔχουσι δὲ καὶ μαχαίρασ· οἱ δὲ πεζοὶ τὰσ τῶν ἐλεφάντων δορὰσ ὡσ ἀσπίδασ προβάλλονται· τὰσ δὲ τῶν λεόντων καὶ παρδάλεων καὶ ἄρκτων ἀμπέχονται καὶ ἐγκοιμῶνται. σχεδὸν δέ τι καὶ οὗτοι καὶ οἱ ἐφεξῆσ Μασαισύλιοι καὶ κοινῶσ Λίβυεσ κατὰ τὸ πλέον ὁμοιόσκευοί εἰσι καὶ τὰ ἄλλα ἐμφερεῖσ, μικροῖσ ἵπποισ χρώμενοι, ὀξέσι δὲ καὶ εὐπειθέσιν ὥστ’ ἀπὸ ῥαβδίου οἰακίζεσθαι· περιτραχήλια δὲ ξύλινα ἢ τρίχινα, ἀφ’ ὧν ὁ ῥυτὴρ ἀπήρτηται· ἔνιοι δὲ καὶ χωρὶσ ὁλκῆσ ἕπονται ὡσ κύνεσ· πέλτη μικρὰ βυρσίνη, πλατύλογχα μικρά, ἄζωστοι πλατύσημοι χιτῶνεσ, ἐπιπόρπημα, ὡσ ἔφην, δορὰ καὶ προθωράκιον. Φαρούσιοι δὲ καὶ Νίγρητεσ οἱ ὑπὲρ τούτων οἰκοῦντεσ πρὸσ τοῖσ ἑσπερίοισ Αἰθίοψι καὶ τοξεύουσι, καθάπερ καὶ οἱ Αἰθίοπεσ· χρῶνται δὲ καὶ δρεπανηφόροισ ἁρ́μασι· μίσγονται δὲ καὶ τοῖσ Μαυρουσίοισ οἱ Φαρούσιοι διὰ τῆσ ἐρήμου σπανίωσ, ὑπὸ ταῖσ κοιλίαισ τῶν ἵππων ὑπαρτῶντεσ τοὺσ ἀσκοὺσ τοῦ ὕδατοσ· ἔστι δ’ ὅτε καὶ εἰσ Κίρταν ἀφικνοῦνται διά τινων τόπων ἑλωδῶν καὶ λιμνῶν. τινὰσ δ’ αὐτῶν καὶ τρωγλοδυτικῶσ οἰκεῖν φασιν ὀρύττοντασ τὴν γῆν. λέγεται δὲ κἀνταῦθα τοὺσ θερινοὺσ ὄμβρουσ ἐπιπολάζειν, χειμῶνοσ δὲ εἶναι ἀνυδρίαν. ἐνίουσ δὲ τῶν ταύτῃ βαρβάρων καὶ ὄφεων καὶ ἰχθύων δοραῖσ ἀμπεχόναισ τε καὶ στρώμασι χρῆσθαι. τοὺσ δὲ Φαρουσίουσ ἔνιοί φασιν Ἰνδοὺσ εἶναι τοὺσ συγκατελθόντασ Ἡρακλεῖ δεῦρο. μικρὸν μὲν οὖν πρὸ ἡμῶν οἱ περὶ Βόγον βασιλεῖσ καὶ Βόκχον κατεῖχον αὐτήν, φίλοι Ῥωμαίων ὄντεσ· ἐκλιπόντων δὲ τούτων, Ιοὔβασ παρέλαβε τὴν ἀρχήν, δόντοσ τοῦ Σεβαστοῦ Καίσαροσ καὶ ταύτην αὐτῷ τὴν ἀρχὴν πρὸσ τῇ πατρῴᾳ· υἱὸσ δ’ ἦν Ιοὔβα τοῦ πρὸσ Καίσαρα τὸν θεὸν πολεμήσαντοσ μετὰ Σκιπίωνοσ. Ιοὔβασ μὲν οὖν νεωστὶ ἐτελεύτα τὸν βίον, διαδέδεκται δὲ τὴν ἀρχὴν υἱὸσ Πτολεμαῖοσ γεγονὼσ ἐξ Ἀντωνίου θυγατρὸσ καὶ Κλεοπάτρασ. ἀρτεμίδωροσ δ’ Ἐρατοσθένει μὲν ἀντιλέγει, διότι Λίξον τινά φησι πόλιν περὶ τὰ ἄκρα τῆσ Μαυρουσίασ τὰ ἑσπέρια ἀντὶ Λυγγόσ·
Φοινικικὰσ δὲ πόλεισ κατεσπασμένασ παμπόλλασ τινάσ, ὧν οὐδὲν ἰδεῖν ἔστιν ἴχνοσ· ἐν δὲ τοῖσ ἑσπερίοισ Αἰθίοψι ταῖσ τε ὀρθριναῖσ ὡρ́αισ καὶ ταῖσ δειλιναῖσ παχεῖσ καὶ ἀχλυώδεισ εἶναι τοὺσ ἀέρασ· πῶσ γὰρ ἐν αὐχμώδεσι καὶ καυματηροῖσ τόποισ ταῦτ’ εἶναι; αὐτὸσ δὲ τούτων πολὺ χείρω λέγει περὶ τοὺσ αὐτοὺσ τόπουσ· μετανάστασ γάρ τινασ ἱστορεῖ Λωτοφάγουσ, οἳ τὴν ἄνυδρον νέμοιντο, σιτοῖντο δὲ λωτόν, πόαν τινὰ καὶ ῥίζαν, ἐφ’ ἧσ οὐδὲν δέοιντο ποτοῦ. παρήκειν δ’ αὐτοὺσ μέχρι τῶν ὑπὲρ Κυρήνησ τόπων· τοὺσ δ’ ἐκεῖ καὶ γαλακτοποτεῖν καὶ κρεωφαγεῖν, καίπερ ταυτοκλινεῖσ ὄντασ. καὶ Γαβίνιοσ δὲ ὁ τῶν Ῥωμαίων συγγραφεὺσ οὐκ ἀπέχεται τῆσ τερατολογίασ τῆσ περὶ τὴν Μαυρουσίαν· πρὸσ γὰρ τῇ Λυγγὶ Ἀνταίου μνῆμα ἱστορεῖ καὶ σκελετὸν πηχῶν ἑξήκοντα, ὃν Σερτώριον γυμνῶσαι καὶ πάλιν ἐπιβαλεῖν γῆν. καὶ τὰ περὶ τῶν ἐλεφάντων μυθώδη· φησὶ γὰρ τἆλλα μὲν θηρία φεύγειν τὸ πῦρ, τοὺσ δ’ ἐλέφαντασ πολεμεῖν καὶ ἀμύνεσθαι, διότι τὴν ὕλην φθείρει· πρὸσ δὲ τοὺσ ἀνθρώπουσ διαμάχεσθαι, κατασκόπουσ προπέμποντασ, καὶ ὅταν ἴδωσιν ἐκείνουσ [φεύγοντασ], φεύγειν καὶ αὐτούσ, ἐπειδὰν δὲ τραύματα λάβωσιν, ἱκετηρίαν προτείνειν κλάδουσ ἢ βοτάνην ἢ κόνιν. μετὰ δὲ τὴν τῶν Μαυρουσίων γῆν ἡ τῶν Μασαισυλίων ἐστίν, ἀπὸ τοῦ Μολοχὰθ ποταμοῦ τὴν ἀρχὴν λαμβάνουσα, τελευτῶσα δὲ ἐπὶ τὴν ἄκραν, ἣ καλεῖται [Τρητόν], ὁρ́ιον τῆσ τε Μασαισύλων καὶ τῆσ Μασυλιέων γῆσ·
στάδιοι δ’ εἰσὶν ἀπὸ τοῦ Μεταγωνίου μέχρι τοῦ Τρητοῦ ἑξακισχίλιοι· οἱ δ’ ἐλάττουσ φασίν. ἔχει δ’ ἡ παραλία πόλεισ τε πλείουσ καὶ ποταμοὺσ καὶ χώραν εὐφυῆ, τῶν δ’ ἐν ὀνόματι ἀρκεῖ μνησθῆναι. ἔστι δὲ πόλισ Σίγα ἐν χιλίοισ σταδίοισ ἀπὸ τῶν λεχθέντων ὁρ́ων, βασίλειον Σόφακοσ· κατέσπασται δὲ νῦν· τὴν δὲ χώραν μετὰ Σόφακα κατέσχε Μασανάσσησ, εἶτα Μικίψασ, εἶτα καὶ οἱ ἐκεῖνον διαδεξάμενοι, καθ’ ἡμᾶσ δὲ Ιοὔβασ ὁ πατὴρ τοῦ νεωστὶ τελευτήσαντοσ Ιοὔβα· κατέσπασται δὲ καὶ Ζάμα τὸ τούτου βασίλειον ὑπὸ Ῥωμαίων· μετὰ δὲ τὴν Σίγαν Θεῶν λιμὴν ἐν ἑξακοσίοισ σταδίοισ· εἶτ’ ἄλλοι ἄσημοι τόποι. τὰ μὲν οὖν ἐν βάθει τῆσ χώρασ ὀρεινὰ καὶ ἔρημα . . . ἔσθ’ ὅτε παρέσπαρται, ἃ κατέχουσιν οἱ Γαίτουλοι μέχρι καὶ Σύρτεων· τὰ δ’ ἐκεῖ πρὸσ θαλάττῃ καὶ πεδία εὐδαίμονά ἐστι καὶ πόλεισ πολλαὶ καὶ ποταμοὶ καὶ λίμναι. ποσειδώνιοσ δ’ οὐκ οἶδ’ εἰ ἀληθεύει φήσασ ὀλίγοισ καὶ μικροῖσ διαρρεῖσθαι ποταμοῖσ τὴν Λιβύην·
αὐτοὺσ γάρ, οὓσ Ἀρτεμίδωροσ εἴρηκε, τοὺσ μεταξὺ τῆσ Λυγγὸσ καὶ Καρχηδόνοσ καὶ πολλοὺσ εἴρηκε καὶ μεγάλουσ. ἐν δὲ τῇ μεσογαίᾳ ταῦτ’ ἀληθέστερον εἰπεῖν· εἴρηκε δὲ τούτου τὴν αἰτίαν αὐτόσ· μὴ γὰρ κατομβρεῖσθαι τοῖσ ἀρκτικοῖσ μέρεσι, καθάπερ οὐδὲ τὴν Αἰθιοπίαν φασί· διὸ πολλάκισ λοιμικὰ ἐμπίπτειν ὑπὸ αὐχμῶν καὶ τὰσ λίμνασ τελμάτων πίμπλασθαι καὶ τὴν ἀκρίδα ἐπιπολάζειν. ἔτι φησὶ τὰ μὲν ἀνατολικὰ ὑγρὰ εἶναι, τὸν γὰρ ἥλιον ἀνίσχοντα ταχὺ παραλλάττειν, τὰ δ’ ἑσπέρια ξηρά, ἐκεῖ γὰρ καταστρέφειν . . . ὑγρὰ γὰρ καὶ ξηρά, τὰ μὲν παρ’ ὑδάτων ἀφθονίαν ἢ σπάνιν λέγεται, τὰ δὲ παρὰ τὴν τῶν ἡλίων· βούλεται δὲ λέγειν τὰ παρὰ τοὺσ ἡλίουσ· ταῦτα δὲ πάντεσ ἀρκτικοῖσ καὶ μεσημβρινοῖσ κλίμασιν ἀφορίζουσι· καὶ μὴν ἀνατολικά τε καὶ δυσμικά, τὰ μὲν πρὸσ τὰσ οἰκήσεισ λεγόμενα, καθ’ ἑκάστην τὴν οἴκησιν καὶ τὴν μετάπτωσιν τῶν ὁριζόντων ἄλλα καὶ ἄλλα ἐστίν, ὥστ’ οὐδ’ ἔνεστι καθολικῶσ εἰπεῖν ἐπὶ τῶν ἀπεριλήπτων τὸ πλῆθοσ, ὅτι τὰ μὲν ἀνατολικὰ ὑγρά, τὰ δὲ δυσμικὰ ξηρά. ὡσ δὲ λέγεται πρὸσ τὴν οἰκουμένην ὅλην καὶ τὰσ ἐσχατιὰσ τὰσ τοιαύτασ, οἱά καὶ ἡ Ἰνδικὴ καὶ ἡ Ἰβηρία, λέγοι ἂν εἰ ἄρα τὴν τοιαύτην ἀπόφασιν. τίσ οὖν ἡ πιθανότησ τῆσ αἰτιολογίασ; ἐν γὰρ περιφορᾷ συνεχεῖ τε καὶ ἀδιαλείπτῳ τοῦ ἡλίου τίσ ἂν εἰή καταστροφή; τό τε τάχοσ τῆσ παραλλαγῆσ πανταχοῦ ἴσον. ἄλλωσ τε παρὰ τὴν ἐνάργειάν ἐστι, τὰ ἔσχατα τῆσ Ἰβηρίασ ἢ τῆσ Μαυρουσίασ τὰ πρὸσ δύσιν ξηρὰ λέγειν ἁπάντων μάλιστα· καὶ γὰρ τὸ περιέχον εὔκρατον ἔχει καὶ πλείστων ὑδάτων εὐπορεῖ. εἰ δὲ τὸ καταστρέφειν τοιοῦτον εἴληπται, ὅτι ἐνταῦθα τὰ ὕστατα τῆσ οἰκουμένησ ὑπὲρ γῆσ γίνεται, τί τοῦτο συντείνει πρὸσ ξηρασίαν; καὶ γὰρ ἐνταῦθα καὶ ἐν τοῖσ ἄλλοισ τόποισ τῆσ οἰκουμένησ τοῖσ ταυτοκλινέσι τὸν ἴσον διαλιπὼν χρόνον τὸν τῆσ νυκτὸσ ἐπάνεισι πάλιν καὶ θερμαίνει τὴν γῆν. ἔστι δέ που αὐτόθι καὶ ἀσφάλτου πηγὴ καὶ χαλκωρυχεῖα·
καὶ σκορπίων δὲ καὶ πτηνῶν καὶ ἀπτέρων λέγεται πλῆθοσ, μεγέθει δὲ . . . ἑπτασπονδύλων, ὁμοίωσ δὲ καὶ φαλάγγια καὶ μεγέθει καὶ πλήθει διαφέροντα· σαύρασ δὲ διπήχεισ φασίν. ἐν μὲν οὖν τῇ παρορείῳ λίθουσ εὑρίσκεσθαί φασι τοὺσ λυχνίτασ καὶ καρχηδονίουσ λεγομένουσ· ἐν δὲ τοῖσ πεδίοισ ὀστρακίων καὶ χηραμύδων πλῆθοσ, οἱο͂ν ἐν τοῖσ περὶ τοῦ Ἄμμωνοσ λόγοισ εἰρήκαμεν· καὶ δένδρον δέ ἐστι μελίλωτον καλούμενον, ἐξ οὗ σκευάζουσιν οἶνον· τινὲσ δ’ αὐτῶν καὶ δίκαρπον ἔχουσι τὴν γῆν, καὶ δύο θεριστικὰ καρποῦνται, τὰ μὲν θερινὰ τὰ δ’ ἐαρινά· ἔστι δὲ ἡ καλάμη πεντάπηχυσ τὸ ὕψοσ, πάχοσ δὲ τοῦ μικροῦ δακτύλου, τὸν δὲ καρπὸν διακοσιοκαιτετταρακοντάχουν ἀποδίδωσι· τοῦ δὲ ἐάροσ οὐδὲ σπείρουσιν, ἀλλὰ παλιούροισ συνδεδεμέναισ ἐπικαταψήσαντεσ τὴν χώραν τῷ ἐκπεσόντι στάχυι κατὰ τὸν θερισμὸν ἀρκοῦνται· τελεσικαρπεῖ γὰρ τὸν θερινὸν καρπόν. διὰ δὲ τὸ πλῆθοσ τῶν θηρίων κνημῖδασ ἔχοντεσ ἐργάζονται καὶ τἆλλα δὲ μέρη διφθεροῦνται· καθεύδοντεσ δὲ περιχρίουσι τοὺσ κλινόποδασ σκορόδοισ τῶν σκορπίων χάριν καὶ παλιούροισ περιδοῦσιν. ἐν δὲ τῇ παραλίᾳ ταύτῃ πόλισ Ιὢλ ὄνομα, ἣν ἐπικτίσασ Ιοὔβασ ὁ τοῦ Πτολεμαίου πατὴρ μετωνόμασε Καισάρειαν, ἔχουσα καὶ λιμένα καὶ πρὸ τοῦ λιμένοσ νησίον.
μεταξὺ δὲ τῆσ Καισαρείασ καὶ τοῦ Τρητοῦ μέγασ ἐστὶ λιμήν, ὃν Σάλδαν καλοῦσι· τοῦτο δ’ ἐστὶν ὁρ́ιον τῆσ ὑπὸ τῷ Ιοὔβᾳ καὶ τῆσ ὑπὸ τοῖσ Ῥωμαίοισ· πολυτρόπωσ γὰρ οἱ μερισμοὶ γεγένηνται τῆσ χώρασ, ἅτε τῶν νεμομένων αὐτὴν πλειόνων γενομένων καὶ τῶν Ῥωμαίων ἄλλοτ’ ἄλλωσ τούτων τοῖσ μὲν φίλοισ χρωμένων, τοῖσ δὲ καὶ πολεμίοισ, ὥστε καὶ ἀφαιρεῖσθαι καὶ χαρίζεσθαι συνέβαινεν ἄλλοισ ἄλλα καὶ οὐ τὸν αὐτὸν τρόπον. ἦν δὲ ἡ μὲν πρὸσ τῇ Μαυρουσίᾳ προσοδικωτέρα τε καὶ δυναμικωτέρα, ἡ δὲ πρὸσ τῇ Καρχηδονίᾳ καὶ τῇ Μασυλιέων ἀνθηροτέρα τε καὶ κατεσκευασμένη βέλτιον, καίπερ κεκακωμένη διὰ τὰ Καρχηδόνια τὸ πρῶτον, ἔπειτα διὰ τὸν πρὸσ Ιοὐγούρθαν πόλεμον· ἐκεῖνοσ γὰρ Ἀδάρβαλα ἐκπολιορκήσασ ἐν Ἰτύκῃ καὶ ἀνελών, φίλον ὄντα Ῥωμαίων, ἐνέπλησε τὴν χώραν πολέμου· εἶτ’ ἄλλοι ἐπ’ ἄλλοισ συνέστησαν πόλεμοι, τελευταῖοσ δὲ ὁ πρὸσ Σκιπίωνα Καίσαρι τῷ θεῷ συστάσ, ἐν ᾧ καὶ Ιοὔβασ ἀπέθανε· συνηφανίσθησαν δὲ τοῖσ ἡγεμόσι καὶ αἱ πόλεισ, Τισιαοῦσ τε καὶ Ουἄγα καὶ Θάλα, ἔτι δὲ καὶ Κάψα, τὸ γαζοφυλάκιον τοῦ Ιοὐγούρθα, καὶ Ζάμα καὶ Ζίγχα καὶ πρὸσ αἷσ κατεπολέμησε Καῖσαρ Σκιπίωνα ὁ θεόσ, πρὸσ Ῥουσπίνῳ μὲν πρῶτον νικῶν, εἶτα πρὸσ Οὐζίτοισ, εἶτα πρὸσ Θάψῳ καὶ τῇ πλησίον λίμνῃ καὶ ταῖσ ἄλλαισ· πλησίον δὲ καὶ Ζέλλα καὶ Ἀχόλλα, ἐλεύθεραι πόλεισ· εἷλε δ’ ἐξ ἐφόδου Καῖσαρ τὴν [Κέρκινναν] νῆσον καὶ Θέναν, πολίχνην ἐπιθαλαττιδίαν. τούτων πασῶν αἱ μὲν τελέωσ ἠφανίσθησαν, αἱ δ’ ἡμίσπαστοι κατελείφθησαν· Φαρὰν δ’ οἱ Σκιπίωνοσ ἱππεῖσ ἐνέπρησαν. μετὰ δ’ οὖν Τρητὸν ἡ Μασυλιέων ἐστὶ καὶ ἡ Καρχηδονίων παραπλησία χώρα.
Κίρτα τέ ἐστιν ἐν μεσογαίᾳ, τὸ Μασανάσσου καὶ τῶν ἑξῆσ διαδόχων βασίλειον, πόλισ εὐερκεστάτη καὶ κατεσκευασμένη καλῶσ τοῖσ πᾶσι καὶ μάλιστα ὑπὸ Μικίψα, ὅστισ καὶ Ἕλληνασ συνῴκισεν ἐν αὐτῇ καὶ τοσαύτην ἐποίησεν ὥστ’ ἐκπέμπειν μυρίουσ ἱππέασ, διπλασίουσ δὲ πεζούσ. ἥ τε δὴ Κίρτα ἐνταῦθα καὶ οἱ δύο Ἱππῶνεσ, ὁ μὲν πλησίον Ἰτύκησ ὁ δὲ ἀπωτέρω πρὸσ τῷ Τρητῷ μᾶλλον, ἄμφω βασίλεια. ἡ δὲ Ἰτύκη δευτέρα μετὰ Καρχηδόνα τῷ μεγέθει καὶ τῷ ἀξιώματι· καταλυθείσησ δὲ Καρχηδόνοσ ἐκείνη ἦν ὡσ ἂν μητρόπολισ τοῖσ Ῥωμαίοισ καὶ ὁρμητήριον πρὸσ τὰσ ἐν Λιβύῃ πράξεισ· ἵδρυται δ’ ἐν αὐτῷ τῷ κόλπῳ τῷ Καρχηδονιακῷ πρὸσ θατέρῳ τῶν ἀκρωτηρίων τῶν ποιούντων τὸν κόλπον, ὧν τὸ μὲν πρὸσ τῇ Ἰτύκῃ καλοῦσιν Ἀπολλώνιον, θάτερον δ’ Ἑρμαίαν, καὶ εἰσὶν ἐν ἐπόψει ἀλλήλαισ αἱ πόλεισ. ῥεῖ δὲ τῆσ Ἰτύκησ πλησίον ὁ Βαγράδασ ποταμόσ· εἰσὶ δ’ ἀπὸ Τρητοῦ μέχρι Καρχηδόνοσ στάδιοι δισχίλιοι πεντακόσιοι· οὔτε τοῦθ’ ὁμολογεῖται δὲ τὸ διάστημα οὔτε τὸ μέχρι Σύρτεων. καὶ Καρχηδὼν δὲ ἐπὶ χερρονήσου τινὸσ ἵδρυται, περιγραφούσησ κύκλον τριακοσίων ἑξήκοντα σταδίων ἔχοντα τεῖχοσ, οὗ τὸ ἑξηκονταστάδιον μῆκοσ αὐτὸσ ὁ αὐχὴν ἐπέχει, καθῆκον ἀπὸ θαλάττησ ἐπὶ θάλατταν, ὅπου τοῖσ Καρχηδονίοισ ἦσαν αἱ τῶν ἐλεφάντων στάσεισ, τόποσ εὐρυχωρήσ.
κατὰ μέσην δὲ τὴν πόλιν ἡ ἀκρόπολισ ἣν ἐκάλουν Βύρσαν, ὀφρὺσ ἱκανῶσ ὀρθία, κύκλῳ περιοικουμένη, κατὰ δὲ τὴν κορυφὴν ἔχουσα Ἀσκληπιεῖον, ὅπερ κατὰ τὴν ἅλωσιν ἡ γυνὴ τοῦ Ἀσδρούβα συνέπρησεν αὑτῇ. ὑπόκεινται δὲ τῇ ἀκροπόλει οἵ τε λιμένεσ καὶ ὁ Κώθων, νησίον περιφερὲσ εὐρίπῳ περιεχόμενον, ἔχοντι νεωσοίκουσ ἑκατέρωθεν κύκλῳ. κτίσμα δ’ ἐστὶ Διδοῦσ ἀγαγούσησ ἐκ Τύρου λαόν·
οὕτω δ’ εὐτυχὴσ ἡ ἀποικία τοῖσ Φοίνιξιν ὑπῆρξε καὶ αὕτη καὶ ἡ μέχρι τῆσ Ἰβηρίασ τῆσ τε ἄλλησ καὶ τῆσ ἔξω στηλῶν ὥστε τῆσ Εὐρώπησ ἔτι νῦν τὴν ἀρίστην νέμονται Φοίνικεσ κατὰ τὴν ἤπειρον καὶ τὰσ προσεχεῖσ νήσουσ, τήν τε Λιβύην κατεκτήσαντο πᾶσαν, ὅσον μὴ νομαδικῶσ οἱο͂́ν τ’ ἦν οἰκεῖν. ἀφ’ ἧσ δυνάμεωσ πόλιν τε ἀντίπαλον τῇ Ῥώμῃ κατεσκευάσαντο καὶ τρεῖσ ἐπολέμησαν μεγάλουσ πρὸσ αὐτοὺσ πολέμουσ. γένοιτο δ’ ἂν εὔδηλοσ ἡ δύναμισ αὐτῶν ἐκ τοῦ ὑστάτου πολέμου, ἐν ᾧ κατελύθησαν ὑπὸ Σκιπίωνοσ τοῦ Αἰμιλιανοῦ, καὶ ἡ πόλισ ἄρδην ἠφανίσθη. ὅτε γὰρ ἤρξαντο πολεμεῖν τοῦτον τὸν πόλεμον, πόλεισ μὲν εἶχον τριακοσίασ ἐν τῇ Λιβύῃ, ἀνθρώπων δ’ ἐν τῇ πόλει μυριάδασ ἑβδομήκοντα· πολιορκούμενοι δὲ καὶ ἀναγκασθέντεσ τραπέσθαι πρὸσ ἔνδοσιν πανοπλιῶν μὲν ἔδοσαν μυριάδασ εἴκοσι καταπελτικὰ δὲ ὄργανα τρισχίλια, ὡσ οὐ πολεμηθησόμενοι. κριθέντοσ δὲ πάλιν τοῦ ἀναπολεμεῖν, ἐξαίφνησ ὁπλοποιίαν συνεστήσαντο, καὶ ἑκάστησ ἡμέρασ ἀνεφέροντο θυρεοὶ μὲν ἑκατὸν καὶ τετταράκοντα πεπηγότεσ, μάχαιραι δὲ τριακόσιαι καὶ λόγχαι πεντακόσιαι, χίλια δὲ βέλη καταπελτικά, τρίχα δὲ τοῖσ καταπέλταισ αἱ θεράπαιναι παρεῖχον· ἔτι τοίνυν ναῦσ ἔχοντεσ δώδεκα ἐξ ἐτῶν πεντήκοντα κατὰ τὰσ ἐν τῷ δευτέρῳ πολέμῳ συνθήκασ, τότε καίπερ ἤδη συμπεφευγότεσ εἰσ τὴν Βύρσαν ἐν διμήνῳ κατεσκευάσαντο ναῦσ ἑκατὸν εἴκοσι καταφράκτουσ, καὶ τοῦ στόματοσ τοῦ Κώθωνοσ φρουρουμένου διώρυξαν ἄλλο στόμα, καὶ προῆλθεν αἰφνιδίωσ ὁ στόλοσ· ὕλη γὰρ ἦν ἀποκειμένη παλαιὰ καὶ τεχνιτῶν πλῆθοσ προσεδρεῦον καὶ σιταρχούμενον δημοσίᾳ. τοιαύτη δ’ οὖσα Καρχηδὼν ὅμωσ ἑάλω καὶ κατεσκάφη. τὴν δὲ χώραν τὴν μὲν ἐπαρχίαν ἀπέδειξαν Ῥωμαῖοι τὴν ὑπὸ τοῖσ Καρχηδονίοισ, τῆσ δὲ Μασανάσσην ἀπέδειξαν κύριον καὶ τοὺσ ἀπογόνουσ τοὺσ περὶ Μικίψαν. μάλιστα γὰρ ἐσπουδάσθη παρὰ τοῖσ Ῥωμαίοισ ὁ Μασανάσσησ δι’ ἀρετὴν καὶ φιλίαν· καὶ γὰρ δὴ καὶ οὗτόσ ἐστιν ὁ τοὺσ νομάδασ πολιτικοὺσ κατασκευάσασ καὶ γεωργούσ, ἔτι δ’ ἀντὶ τοῦ λῃστεύειν διδάξασ στρατεύειν. ἴδιον γάρ τι τοῖσ ἀνθρώποισ συνέβη τούτοισ· χώραν γὰρ οἰκοῦντεσ εὐδαίμονα πλὴν τοῦ θηρίοισ πλεονάζειν, ἐάσαντεσ ἐκφέρειν ταῦτα καὶ τὴν γῆν ἐργάζεσθαι μετὰ ἀδείασ ἐπ’ ἀλλήλοισ ἐτρέποντο, τὴν δὲ γῆν τοῖσ θηρίοισ ἀφεῖσαν. οὕτω δ’ αὐτοῖσ συνέβαινε πλάνητα καὶ μετανάστην βίον ζῆν μηδὲν ἧττον τῶν ὑπὸ ἀπορίασ καὶ λυπρότητοσ τόπων ἢ ἀέρων εἰσ τοῦτο περιισταμένων τῶν βίων, ὥστε καὶ ἴδιον τοῦθ’ εὑρίσκεσθαι τοὔνομα τοὺσ Μασαισυλίουσ· καλοῦνται γὰρ Νομάδεσ. ἀνάγκη δὲ τοὺσ τοιούτουσ εὐτελεῖσ εἶναι τοῖσ βίοισ καὶ τὸ πλέον ῥιζοφάγουσ ἢ κρεοφάγουσ, γάλακτι δὲ καὶ τυρῷ τρεφομένουσ. ἠρημωμένησ δ’ οὖν ἐπὶ πολὺν χρόνον τῆσ Καρχηδόνοσ, καὶ σχεδόν τι τὸν αὐτὸν χρόνον ὅνπερ καὶ Κόρινθοσ, ἀνελήφθη πάλιν περὶ τοὺσ αὐτούσ πωσ χρόνουσ ὑπὸ Καίσαροσ τοῦ θεοῦ πέμψαντοσ ἐποίκουσ Ῥωμαίων τοὺσ προαιρουμένουσ καὶ τῶν στρατιωτῶν τινασ, καὶ νῦν εἴ τισ ἄλλη καλῶσ οἰκεῖται τῶν ἐν Λιβύῃ πόλεων. διάπλουσ δ’ ἐστὶν ἐκ Καρχηδόνοσ ἑξήκοντα σταδίων εἰσ τὴν προσεχῆ περαίαν, ὅθεν εἰσ Νέφεριν ἀνάβασισ σταδίων ἑκατὸν εἴκοσι, πόλιν ἐρυμνὴν ἐπὶ πέτρασ ᾠκισμένην.
ἐν αὐτῷ δὲ τῷ κόλπῳ ἐν ᾧπερ καὶ ἡ Καρχηδών, Τύνισ ἐστὶ πόλισ καὶ θερμὰ καὶ λατομίαι τινέσ· εἶθ’ ἡ Ἑρμαία ἄκρα τραχεῖα καὶ ἐπ’ αὐτῇ πόλισ ὁμώνυμοσ· εἶτα Νεάπολισ· εἶτ’ ἄκρα Ταφῖτισ, καὶ ἐπ’ αὐτῇ λόφοσ Ἀσπὶσ καλούμενοσ ἀπὸ τῆσ ὁμοιότητοσ, ὅνπερ συνῴκισεν ὁ τῆσ Σικελίασ τύραννοσ Ἀγαθοκλῆσ καθ’ ὃν καιρὸν ἐπέπλευσε τοῖσ Καρχηδονίοισ· συγκατεσπάσθησαν δὲ τῇ Καρχηδονίᾳ ὑπὸ Ῥωμαίων αἱ πόλεισ αὗται. ἀπὸ δὲ τῆσ Ταφίτιδοσ ἐν τετρακοσίοισ σταδίοισ νῆσόσ ἐστι Κόσσουροσ κατὰ Σελινοῦντα τῆσ Σικελίασ ποταμόν, καὶ πόλιν ἔχουσα ὁμώνυμον, ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα σταδίων οὖσα τὴν περίμετρον, διέχουσα τῆσ Σικελίασ περὶ ἑξακοσίουσ σταδίουσ· ἔστι δὲ καὶ Μελίτη νῆσοσ ἐν πεντακοσίοισ σταδίοισ ἀπὸ τῆσ Κοσσούρου. εἶτα Ἀδρύμησ πόλισ, ἐν ᾗ καὶ νεώρια ἦν· εἶθ’ αἱ Ταριχεῖαι λεγόμεναι, νησία πολλὰ καὶ πυκνά· εἶτα Θάψοσ πόλισ, καὶ μετὰ ταύτην νῆσοσ πελαγία Λοπαδοῦσσα· εἶτα ἄκρα Ἄμμωνοσ . . . Βαλίθωνοσ, πρὸσ ᾗ θυννοσκοπεῖον· εἶτα Θένα πόλισ παρὰ τὴν ἀρχὴν κειμένη τῆσ μικρᾶσ σύρτεωσ· πολλαὶ δ’ εἰσὶ καὶ ἄλλαι μεταξὺ πολίχναι οὐκ ἄξιαι μνήμησ· παράκειται δὲ τῇ ἀρχῇ τῆσ σύρτεωσ νῆσοσ παραμήκησ ἡ Κέρκιννα εὐμεγέθησ ἔχουσα ὁμώνυμον πόλιν, καὶ ἄλλη ἐλάττων Κερκιννῖτισ. συνεχὴσ δ’ ἐστὶν ἡ μικρὰ σύρτισ, ἣν καὶ Λωτοφαγῖτιν σύρτιν λέγουσιν.
ἔστι δ’ ὁ μὲν κύκλοσ τοῦ κόλπου τούτου σταδίων χιλίων ἑξακοσίων, τὸ δὲ πλάτοσ τοῦ στόματοσ ἑξακοσίων· καθ’ ἑκατέραν [δὲ] τὴν ἄκραν τὴν ποιοῦσαν τὸ στόμα προσεχεῖσ εἰσι τῇ ἠπείρῳ νῆσοι, ἥ τε λεχθεῖσα Κέρκιννα καὶ ἡ Μῆνιγξ, πάρισοι τοῖσ μεγέθεσι. τὴν δὲ Μήνιγγα νομίζουσιν εἶναι τὴν τῶν Λωτοφάγων γῆν τὴν ὑφ’ Ὁμήρου λεγομένην, καὶ δείκνυταί τινα σύμβολα, καὶ βωμὸσ Ὀδυσσέωσ καὶ αὐτὸσ ὁ καρπόσ· πολὺ γάρ ἐστι τὸ δένδρον ἐν αὐτῇ τὸ καλούμενον λωτόν, ἔχον ἥδιστον καρπόν· πλείουσ δ’ εἰσὶν ἐν αὐτῇ πολίχναι, μία δ’ ὁμώνυμοσ τῇ νήσῳ· καὶ ἐν αὐτῇ δὲ τῇ σύρτει πολίχναι τινέσ εἰσι. κατὰ δὲ τὸν μυχὸν ἔστι παμμέγεθεσ ἐμπόριον, ποταμὸν ἔχον ἐμβάλλοντα εἰσ τὸν κόλπον. διατείνει δὲ μέχρι δεῦρο τὰ τῶν ἀμπώτεων πάθη καὶ τῶν πλημμυρίδων, καθ’ ὃν καιρὸν ἐπὶ τὴν θήραν τῶν ἰχθύων ἐπιπηδῶσιν οἱ πρόσχωροι κατὰ σπουδὴν θέοντεσ. Μετὰ δὲ τὴν σύρτιν Ζοῦχισ ἔστι λίμνη σταδίων τετρακοσίων στενὸν ἔχουσα εἴσπλουν καὶ παρ’ αὐτὴν πόλισ ὁμώνυμοσ πορφυροβαφεῖα ἔχουσα καὶ ταριχείασ παντοδαπάσ·
εἶτ’ ἄλλη λίμνη πολὺ ἐλάττων· καὶ μετὰ ταύτην Ἀβρότονον πόλισ καὶ ἄλλαι τινέσ, συνεχῶσ δὲ Νεάπολισ, ἣν καὶ Λέπτιν καλοῦσιν· ἐντεῦθεν δ’ ἐστὶ δίαρμα τὸ Λοκρῶν τῶν Ἐπιζεφυρίων τρισχίλιοι ἑξακόσιοι στάδιοι. ἑξῆσ δ’ ἐστὶ [Κίνυψ] ποταμόσ· καὶ μετὰ ταῦτα διατείχισμά τι, ὃ ἐποίησαν Καρχηδόνιοι γεφυροῦντεσ βάραθρά τινα εἰσ τὴν χώραν ἀνέχοντα· εἰσὶ δὲ καὶ ἀλίμενοί τινεσ ἐνταῦθα τόποι, τῆσ ἄλλησ παραλίασ ἐχούσησ λιμένασ· εἶτ’ ἄκρα ὑψηλὴ καὶ ὑλώδησ, ἀρχὴ τῆσ μεγάλησ σύρτεωσ, καλοῦσι δὲ Κεφαλάσ· εἰσ ταύτην δὲ τὴν ἄκραν ἐκ Καρχηδόνοσ στάδιοί εἰσι μικρῷ πλείουσ τῶν πεντακισχιλίων. ὑπέρκειται δὲ τῆσ ἀπὸ Καρχηδόνοσ παραλίασ μέχρι Κεφαλῶν καὶ μέχρι τῆσ Μασαισυλίων ἡ τῶν Λιβοφοινίκων γῆ μέχρι τῆσ τῶν Γαιτούλων ὀρεινῆσ ἤδη Λιβυκῆσ οὔσησ.
ἡ δ’ ὑπὲρ τῶν Γαιτούλων ἐστὶν ἡ τῶν Γαραμάντων γῆ παράλληλοσ ἐκείνῃ, ὅθεν οἱ καρχηδόνιοι κομίζονται λίθοι· τοὺσ δὲ Γαράμαντασ ἀπὸ τῶν Αἰθιόπων τῶν παρωκεανιτῶν ἀφεστάναι φασὶν ἡμερῶν ἐννέα ἢ καὶ δέκα ὁδόν, τοῦ δὲ Ἄμμωνοσ καὶ πεντεκαίδεκα. μεταξὺ δὲ τῆσ Γαιτούλων καὶ τῆσ ἡμετέρασ παραλίασ πολλὰ μὲν πεδία, πολλὰ δὲ ὄρη καὶ λίμναι μεγάλαι καὶ ποταμοί, ὧν τινεσ καὶ καταδύντεσ ὑπὸ γῆσ ἀφανεῖσ γίνονται· λιτοὶ δὲ σφόδρα τοῖσ βίοισ εἰσὶ καὶ τῷ κόσμῳ, πολυγύναικεσ δὲ καὶ πολύπαιδεσ, τἆλλα δὲ ἐμφερεῖσ τοῖσ νομάσι τῶν Ἀράβων· καὶ ἵπποι δὲ καὶ βόεσ μακροτραχηλότεροι τῶν παρ’ ἄλλοισ· ἱπποφόρβια δ’ ἐστὶν ἐσπουδασμένα διαφερόντωσ τοῖσ βασιλεῦσιν, ὥστε καὶ ἀριθμὸν ἐξετάζεσθαι πώλων κατ’ ἔτοσ εἰσ μυριάδασ δέκα. τὰ δὲ πρόβατα γάλακτι καὶ κρέασιν ἐκτρέφεται, καὶ μάλιστα πρὸσ τοῖσ Αἰθίοψι. τοιαῦτα μὲν τὰ ἐν τῇ μεσογαίᾳ. ἡ δὲ μεγάλη σύρτισ τὸν μὲν κύκλον ἔχει σταδίων [τρισχιλίων] ἐνακοσίων τριάκοντά που, τὴν δ’ ἐπὶ τὸν μυχὸν διάμετρον χιλίων πεντακοσίων, τοσοῦτον δέ που καὶ τὸ τοῦ στόματοσ πλάτοσ.
ἡ χαλεπότησ δὲ καὶ ταύτησ τῆσ σύρτεωσ καὶ τῆσ μικρᾶσ . . . ὅτι πολλαχοῦ τεναγώδησ ἐστὶν ὁ βυθὸσ καὶ κατὰ τὰσ ἀμπώτεισ καὶ τὰσ πλημμυρίδασ συμβαίνει τισὶν ἐμπίπτειν εἰσ τὰ βράχη καὶ καθίζειν, σπάνιον δ’ εἶναι τὸ σωζόμενον σκάφοσ. διόπερ πόρρωθεν τὸν παράπλουν ποιοῦνται φυλαττόμενοι μὴ ἐμπέσοιεν εἰσ τοὺσ κόλπουσ ὑπ’ ἀνέμων ἀφύλακτοι ληφθέντεσ· τὸ μέντοι παρακίνδυνον τῶν ἀνθρώπων ἁπάντων διαπειρᾶσθαι ποιεῖ, καὶ μάλιστα τῶν παρὰ γῆν παράπλων. εἰσπλέοντι δὴ τὴν μεγάλην σύρτιν ἐν δεξιᾷ μετὰ τὰσ Κεφαλὰσ ἔστι λίμνη τριακοσίων που σταδίων τὸ μῆκοσ ἑβδομήκοντα δὲ τὸ πλάτοσ, ἐκδιδοῦσα εἰσ τὸν κόλπον, ἔχουσα καὶ νησία καὶ ὕφορμον πρὸ τοῦ στόματοσ. μετὰ δὲ τὴν λίμνην τόποσ ἐστὶν Ἀσπὶσ καὶ λιμὴν κάλλιστοσ τῶν ἐν τῇ σύρτει. συνεχὴσ δὲ ὁ Εὐφράντασ πύργοσ ἐστίν, ὁρ́ιον τῆσ πρότερον Καρχηδονίασ γῆσ καὶ τῆσ Κυρηναίασ τῆσ ὑπὸ Πτολεμαίῳ· εἶτ’ ἄλλοσ τόποσ Χάραξ καλούμενοσ, ᾧ ἐμπορίῳ ἐχρῶντο Καρχηδόνιοι κομίζοντεσ οἶνον, ἀντιφορτιζόμενοι δὲ ὀπὸν καὶ σίλφιον παρὰ τῶν ἐκ Κυρήνησ λάθρᾳ παρακομιζόντων· εἶθ’ οἱ Φιλαίνων βωμοί· καὶ μετὰ δὲ τούτουσ Αὐτόμαλα φρούριον φυλακὴν ἔχον, ἱδρυμένον κατὰ τὸν μυχὸν τοῦ κόλπου παντόσ. ἔστι δ’ ὁ διὰ τοῦ μυχοῦ τούτου παράλληλοσ τοῦ μὲν δι’ Ἀλεξανδρείασ μικρῷ νοτιώτεροσ χιλίοισ σταδίοισ, τοῦ δὲ διὰ Καρχηδόνοσ ἐλάττοσιν ἢ δισχιλίοισ· πίπτοι δ’ ἂν τῇ μὲν καθ’ Ἡρώων πόλιν τὴν ἐν τῷ μυχῷ τοῦ Ἀραβίου κόλπου, τῇ δὲ κατὰ τὴν μεσόγαιαν τῶν Μασαισυλίων καὶ τῶν Μαυρουσίων· ὅπου τὸ λειπόμενον ἤδη τῆσ παραλίασ ἐστὶν εἰσ πόλιν Βερενίκην στάδιοι χίλιοι πεντακόσιοι. ὑπέρκεινται δὲ τοῦ μήκουσ τοῦδε παρήκοντεσ καὶ μέχρι τῶν Φιλαίνου βωμῶν οἱ προσαγορευόμενοι Νασαμῶνεσ, Λιβυκὸν ἔθνοσ· ἔχει δὲ τὸ μεταξὺ διάστημα καὶ λιμένασ οὐ πολλοὺσ ὑδρεῖά τε σπάνια. ἔστι δὲ ἄκρα λεγομένη Ψευδοπενιάσ, ἐφ’ ἧσ ἡ Βερενίκη τὴν θέσιν ἔχει παρὰ λίμνην τινὰ Τριτωνίδα, ἐν ᾗ μάλιστα νησίον ἐστὶ καὶ ἱερὸν τῆσ Ἀφροδίτησ ἐν αὐτῷ· ἔστι δὲ καὶ λίμνη Ἑσπερίδων, καὶ ποταμὸσ ἐμβάλλει Λάθων. ἐνδοτέρω δὲ τῆσ Βερενίκησ ἐστὶ τὸ μικρὸν ἀκρωτήριον λεγόμενον Βόρειον ὃ ποιεῖ τὸ στόμα τῆσ σύρτεωσ πρὸσ τὰσ Κεφαλάσ· κεῖται δὲ ἡ Βερενίκη κατὰ τὰ ἄκρα τῆσ Πελοποννήσου, κατὰ τὸν καλούμενον Ἰχθύν [καὶ τὸν Χελωνάταν,] καὶ ἔτι κατὰ τὴν Ζάκυνθον, ἐν διάρματι σταδίων τρισχιλίων ἑξακοσίων. ἐκ ταύτησ τῆσ πόλεωσ τριακοσταῖοσ πεζῇ περιώδευσε τὴν σύρτιν Μάρκοσ Κάτων, κατάγων στρατιὰν πλειόνων ἢ μυρίων ἀνδρῶν, εἰσ μέρη διελὼν τῶν ὑδρείων χάριν· ὥδευσε δὲ πεζὸσ ἐν ἄμμῳ βαθείᾳ καὶ καύμασι. μετὰ δὲ Βερενίκην πόλισ ἐστὶ Ταύχειρα ἣν καὶ Ἀρσινόην καλοῦσιν· εἶθ’ ἡ Βάρκη πρότερον, νῦν δὲ Πτολεμαί̈σ· εἶτα Φυκοῦσ ἄκρα, ταπεινὴ μὲν πλεῖστον δ’ ἐκκειμένη πρὸσ ἄρκτον παρὰ τὴν ἄλλην τὴν Λιβυκὴν παραλίαν· κεῖται δὲ κατὰ Ταίναρον τῆσ Λακωνικῆσ ἐν διάρματι δισχιλίων ὀκτακοσίων σταδίων· ἔστι δὲ καὶ πολίχνιον ὁμώνυμον τῇ ἄκρᾳ. οὐ πολὺ δὲ τοῦ Φυκοῦντοσ ἀπέχει τὸ τῶν Κυρηναίων ἐπίνειον ἡ Ἀπολλωνία, ὅσον ἑκατὸν καὶ ἑβδομήκοντα σταδίοισ, τῆσ δὲ Βερενίκησ χιλίοισ, τῆσ δὲ Κυρήνησ ὀγδοήκοντα, πόλεωσ μεγάλησ ἐν τραπεζοειδεῖ πεδίῳ κειμένησ, ὡσ ἐκ τοῦ πελάγουσ ἑωρῶμεν αὐτήν. ἔστι δὲ Θηραίων κτίσμα, Λακωνικῆσ νήσου, ἣν καὶ Καλλίστην ὠνόμαζον τὸ παλαιόν, ὥσ φησι καὶ Καλλίμαχοσ "Καλλίστη τὸ πάροιθε, τὸ δ’ ὕστερον οὔνομα "Θήρη, μήτηρ εὐίππου πατρίδοσ ἡμετέρησ.
" κεῖται δὲ τὸ τῶν Κυρηναίων ἐπίνειον κατὰ τὸ ἑσπέριον τῆσ Κρήτησ ἄκρον, τὸ τοῦ Κριοῦ μέτωπον, ἐν διάρματι [δισ]χιλίων σταδίων· ὁ δὲ πλοῦσ λευκονότῳ. λέγεται δὲ ἡ Κυρήνη κτίσμα Βάττου· πρόγονον δὲ τοῦτον ἑαυτοῦ φάσκει Καλλίμαχοσ· ηὐξήθη δὲ διὰ τὴν ἀρετὴν τῆσ χώρασ· καὶ γὰρ ἱπποτρόφοσ ἐστὶν ἀρίστη καὶ καλλίκαρποσ, καὶ πολλοὺσ ἄνδρασ ἀξιολόγουσ ἔσχε καὶ δυναμένουσ ἐλευθερίασ ἀξιολόγωσ προί̈στασθαι καὶ πρὸσ τοὺσ ὑπερκειμένουσ βαρβάρουσ ἰσχυρῶσ ἀντέχειν. τὸ μὲν οὖν παλαιὸν αὐτόνομοσ ἦν ἡ πόλισ· εἶτα οἱ τὴν Αἴγυπτον κατασχόντεσ Μακεδόνεσ αὐξηθέντεσ ἐπέθεντο αὐτοῖσ, ἀρξάντων τῶν περὶ Θίβρωνα τῶν ἀνελόντων τὸν Ἅρπαλον. βασιλευθέντεσ δὲ χρόνουσ τινὰσ εἰσ τὴν Ῥωμαίων ἐξουσίαν ἦλθον, καὶ νῦν ἐστιν ἐπαρχία τῇ Κρήτῃ συνεζευγμένη· τῆσ δὲ Κυρήνησ ἐστὶ περιπόλια ἥ τε Ἀπολλωνία καὶ ἡ Βάρκη καὶ ἡ Ταύχειρα καὶ Βερενίκη καὶ τὰ ἄλλα πολίχνια τὰ πλησίον. ὁμορεῖ δὲ τῇ Κυρηναίᾳ ἡ τὸ σίλφιον φέρουσα καὶ τὸν ὀπὸν τὸν Κυρηναῖον, ὃν ἐκφέρει τὸ σίλφιον ὀπισθέν·
ἐγγὺσ δ’ ἦλθε τοῦ ἐκλιπεῖν ἐπελθόντων τῶν βαρβάρων κατὰ ἔχθραν τινὰ καὶ φθειράντων τὰσ ῥίζασ τοῦ φυτοῦ· εἰσὶ δὲ νομάδεσ. Ἄνδρεσ δ’ ἐγένοντο γνώριμοι Κυρηναῖοι Ἀρίστιππόσ τε ὁ Σωκρατικόσ, ὅστισ καὶ τὴν Κυρηναϊκὴν κατεβάλετο φιλοσοφίαν, καὶ θυγάτηρ Ἀρήτη τοὔνομα, ἥπερ διεδέξατο τὴν σχολήν, καὶ ὁ ταύτην πάλιν διαδεξάμενοσ υἱὸσ Ἀρίστιπποσ ὁ κληθεὶσ Μητροδίδακτοσ, καὶ Ἀννίκερισ ὁ δοκῶν ἐπανορθῶσαι τὴν Κυρηναϊκὴν αἱρ́εσιν καὶ παραγαγεῖν ἀντ’ αὐτῆσ τὴν Ἀννικερείαν.
Κυρηναῖοσ δ’ ἐστὶ καὶ Καλλίμαχοσ καὶ Ἐρατοσθένησ, ἀμφότεροι τετιμημένοι παρὰ τοῖσ Αἰγυπτίων βασιλεῦσιν, ὁ μὲν ποιητὴσ ἅμα καὶ περὶ γραμματικὴν ἐσπουδακώσ, ὁ δὲ καὶ ταῦτα καὶ περὶ φιλοσοφίαν καὶ τὰ μαθήματα εἴ τισ ἄλλοσ διαφέρων. ἀλλὰ μὴν καὶ Καρνεάδησ οὗτοσ δὲ τῶν ἐξ Ἀκαδημίασ ἄριστοσ φιλοσόφων ὁμολογεῖται καὶ ὁ Κρόνοσ δὲ Ἀπολλώνιοσ ἐκεῖθέν ἐστιν, ὁ τοῦ διαλεκτικοῦ Διοδώρου διδάσκαλοσ τοῦ καὶ αὐτοῦ Κρόνου προσαγορευθέντοσ, μετενεγκάντων τινῶν τὸ τοῦ διδασκάλου ἐπίθετον ἐπὶ τὸν μαθητήν. μετὰ δὲ τὴν Ἀπολλωνίαν ἐστὶν ἡ λοιπὴ τῶν Κυρηναίων παραλία μέχρι Καταβαθμοῦ σταδίων δισχιλίων διακοσίων, οὐ πάνυ εὐπαράπλουσ·
καὶ γὰρ λιμένεσ ὀλίγοι καὶ ὕφορμοι καὶ κατοικίαι καὶ ὑδρεῖα. τῶν δὲ μάλιστα ὀνομαζομένων κατὰ τὸν παράπλουν τόπων τό τε Ναύσταθμόν ἐστι καὶ τὸ Ζεφύριον πρόσορμον ἔχον καὶ ἄλλο Ζεφύριον καὶ ἄκρα Χερρόνησοσ λιμένα ἔχουσα· κεῖται δὲ κατὰ Κύκλον τῆσ Κρήτησ ἐν διάρματι χιλίων καὶ πεντακοσίων σταδίων νότῳ· εἶτα Ἡράκλειόν τι ἱερὸν καὶ ὑπὲρ αὐτοῦ κώμη Παλίουροσ· εἶτα λιμὴν Μενέλαοσ καὶ Ἀρδανὶσ ἄκρα ταπεινὴ ὕφορμον ἔχουσα· εἶτα μέγασ λιμὴν καθ’ ὃν ἡ ἐν τῇ Κρήτῃ Χερρόνησοσ ἵδρυται, δισχιλίων που σταδίων δίαρμα ἀπολείπουσα μεταξύ· ὅλη γὰρ σχεδόν τι τῇ παραλίᾳ ταύτῃ ἀντίκειται παράλληλοσ ἡ Κρήτη στενὴ καὶ μακρά. μετὰ δὲ τὸν μέγαν λιμένα ἄλλοσ λιμὴν Πλυνόσ, καὶ ὑπὲρ αὐτὸν Τετραπυργία. καλεῖται δὲ ὁ τόποσ Κατάβαθμοσ· μέχρι δεῦρο ἡ Κυρηναία. τὸ δὲ λοιπὸν ἤδη μέχρι Παραιτονίου κἀκεῖθεν εἰσ Ἀλεξάνδρειαν εἴρηται ἡμῖν ἐν τοῖσ Αἰγυπτιακοῖσ. τὴν δ’ ὑπερκειμένην ἐν βάθει χώραν τῆσ σύρτεωσ καὶ τῆσ Κυρηναίασ κατέχουσιν οἱ Λίβυεσ, παράλυπρον καὶ αὐχμηράν·
πρῶτοι μὲν οἱ Νασαμῶνεσ, ἔπειτα Ψύλλοι καί τινεσ Γαίτουλοι, ἔπειτα Γαράμαντεσ· πρὸσ ἑώ δ’ ἔτι μᾶλλον οἱ Μαρμαρίδαι, προσχωροῦντεσ ἐπὶ πλέον τῇ Κυρηναίᾳ καὶ παρατείνοντεσ μέχρι Ἄμμωνοσ. τεταρταίουσ μὲν οὖν φασιν ἀπὸ τοῦ μυχοῦ τῆσ μεγάλησ σύρτεωσ τοῦ κατ’ Αὐτόμαλά πωσ βαδίζοντασ ὡσ ἐπὶ χειμερινὰσ ἀνατολὰσ [εἰσ Αὔγιλα] ἀφικνεῖσθαι. ἔστι δὲ ὁ τόποσ οὗτοσ ἐμφερὴσ τῷ Ἄμμωνι, φοινικοτρόφοσ τε καὶ εὐύδροσ, ὑπέρκειται δὲ τῆσ Κυρηναίασ πρὸσ μεσημβρίαν· μέχρι μὲν σταδίων ἑκατὸν καὶ δενδροφόροσ ἐστὶν ἡ γῆ, μέχρι δ’ ἄλλων ἑκατὸν σπείρεται μόνον, [οὐκ] ὀρυζοτροφεῖ δ’ ἡ γῆ διὰ τὸν αὐχμόν. ὑπὲρ δὲ τούτων ἡ τὸ σίλφιον [φέρουσά] ἐστιν· εἶθ’ ἡ ἀοίκητοσ καὶ ἡ τῶν Γαραμάντων· ἔστι δ’ ἡ τὸ σίλφιον φέρουσα στενὴ καὶ παραμήκησ καὶ παράξηροσ, μῆκοσ μὲν ὡσ ἐπὶ τὰσ ἀνατολὰσ ἰόντι ὅσον σταδίων χιλίων, πλάτοσ δὲ τριακοσίων ἢ μικρῷ πλειόνων τό γε γνώριμον. εἰκάζειν μὲν γὰρ ἅπασαν πάρεστι διηνεκῶσ τὴν ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ παραλλήλου κειμένην τοιαύτην εἶναι κατά τε τοὺσ ἀέρασ καὶ τὴν τοῦ φυτοῦ φοράν· ἐπεὶ δ’ ἐμπίπτουσιν ἐρημίαι πλείουσ, [οὐ] τοὺσ πάντασ τόπουσ ἴσμεν· παραπλησίωσ δ’ ἀγνοεῖται καὶ τὰ ὑπὲρ τοῦ Ἄμμωνοσ καὶ τῶν αὐάσεων μέχρι τῆσ Αἰθιοπίασ. οὐδ’ ἂν ἔχοιμεν λέγειν τοὺσ ὁρ́ουσ οὔτε τῆσ Αἰθιοπίασ οὔτε τῆσ Λιβύησ, ἀλλ’ οὐδὲ τῆσ πρὸσ Αἰγύπτῳ τρανῶσ, μή τί γε τῆσ πρὸσ τῷ ὠκεανῷ. τὰ μὲν οὖν μέρη τῆσ καθ’ ἡμᾶσ οἰκουμένησ οὕτω διάκειται·
ἐπεὶ δ’ οἱ Ῥωμαῖοι τὴν ἀρίστην αὐτῆσ καὶ γνωριμωτάτην κατέχουσιν, ἅπαντασ ὑπερβεβλημένοι τοὺσ πρότερον ἡγεμόνασ ὧν μνήμην ἴσμεν, ἄξιον διὰ βραχέων καὶ τὰ τούτων εἰπεῖν. ὅτι μὲν οὖν ἐκ μιᾶσ ὁρμηθέντεσ πόλεωσ τῆσ Ῥώμησ ἅπασαν τὴν Ἰταλίαν ἔσχον διὰ τὸ πολεμεῖν καὶ πολιτικῶσ ἄρχειν εἴρηται, καὶ διότι μετὰ τὴν Ἰταλίαν τὰ κύκλῳ προσεκτήσαντο τῇ αὐτῇ ἀρετῇ χρώμενοι. τριῶν δὲ ἠπείρων οὐσῶν τὴν μὲν Εὐρώπην σχεδόν τι πᾶσαν ἔχουσι πλὴν τῆσ ἔξω τοῦ Ἴστρου καὶ τῶν μεταξὺ τοῦ Ῥήνου καὶ τοῦ Τανάιδοσ παρωκεανιτῶν, τῆσ δὲ Λιβύησ ἡ καθ’ ἡμᾶσ παραλία πᾶσα ὑπ’ αὐτοῖσ ἐστιν, ἡ δὲ ἄλλη ἀοίκητόσ ἐστιν ἢ λυπρῶσ καὶ νομαδικῶσ οἰκεῖται. ὁμοίωσ δὲ καὶ τῆσ Ἀσίασ ἡ καθ’ ἡμᾶσ παραλία πᾶσα ὑποχείριόσ ἐστιν, εἰ μή τισ τὰ τῶν Ἀχαιῶν καὶ Ζυγῶν καὶ Ἡνιόχων ἐν λόγῳ τίθεται, λῃστρικῶσ καὶ νομαδικῶσ ζώντων ἐν στενοῖσ καὶ λυπροῖσ χωρίοισ. τῆσ δὲ μεσογαίασ καὶ τῆσ ἐν βάθει τὴν μὲν ἔχουσιν αὐτοί, τὴν δὲ Παρθυαῖοι καὶ οἱ ὑπὲρ τούτων βάρβαροι, πρόσ τε ταῖσ ἀνατολαῖσ καὶ ταῖσ ἄρκτοισ Ἰνδοὶ καὶ Βάκτριοι καὶ Σκύθαι, εἶτ’ Ἄραβεσ καὶ Αἰθίοπεσ· προστίθεται δὲ ἀεί τι παρ’ ἐκείνων αὐτοῖσ. ταύτησ δὲ τῆσ συμπάσησ χώρασ τῆσ ὑπὸ Ῥωμαίοισ ἣ μὲν βασιλεύεται, ἣν δ’ ἔχουσιν αὐτοὶ καλέσαντεσ ἐπαρχίαν, καὶ πέμπουσιν ἡγεμόνασ καὶ φορολόγουσ. εἰσὶ δέ τινεσ καὶ ἐλεύθεραι πόλεισ, αἱ μὲν ἐξ ἀρχῆσ κατὰ φιλίαν προσελθοῦσαι, τὰσ δ’ ἠλευθέρωσαν αὐτοὶ κατὰ τιμήν. εἰσὶ δὲ καὶ δυνάσται τινὲσ καὶ φύλαρχοι καὶ ἱερεῖσ ὑπ’ αὐτοῖσ· οὗτοι μὲν δὴ ζῶσι κατά τινασ πατρίουσ νόμουσ. αἱ δ’ ἐπαρχίαι διῄρηνται ἄλλοτε μὲν ἄλλωσ, ἐν δὲ τῷ παρόντι ὡσ Καῖσαρ ὁ Σεβαστὸσ διέταξεν.
καὶ βασιλεῖσ δὲ καὶ δυνάσται καὶ δεκαρχίαι τῆσ ἐκείνου μερίδοσ καὶ εἰσὶ καὶ ὑπῆρξαν ἀεί. ἐπειδὴ γὰρ ἡ πατρὶσ ἐπέτρεψεν αὐτῷ τὴν προστασίαν τῆσ ἡγεμονίασ, καὶ πολέμου καὶ εἰρήνησ κατέστη κύριοσ διὰ βίου, δίχα διεῖλε πᾶσαν τὴν χώραν καὶ τὴν μὲν ἀπέδειξεν ἑαυτῷ τὴν δὲ τῷ δήμῳ, ἑαυτῷ μὲν ὅση στρατιωτικῆσ φρουρᾶσ ἔχει χρείαν· αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ βάρβαροσ καὶ πλησιόχωροσ τοῖσ μήπω κεχειρωμένοισ ἔθνεσιν ἢ λυπρὰ καὶ δυσγεώργητοσ, ὥσθ’ ὑπὸ ἀπορίασ τῶν ἄλλων ἐρυμάτων δ’ εὐπορίασ ἀφηνιάζειν καὶ ἀπειθεῖν, τῷ δήμῳ δὲ τὴν ἄλλην ὅση εἰρηνικὴ καὶ χωρὶσ ὅπλων ἄρχεσθαι ῥᾳδία· ἑκατέραν δὲ τὴν μερίδα εἰσ ἐπαρχίασ διένειμε πλείουσ, ὧν αἱ μὲν καλοῦνται Καίσαροσ αἱ δὲ τοῦ δήμου. καὶ εἰσ μὲν τὰσ Καίσαροσ ἡγεμόνασ καὶ διοικητὰσ Καῖσαρ πέμπει, διαιρῶν ἄλλοτε ἄλλωσ τὰσ χώρασ καὶ πρὸσ τοὺσ καιροὺσ πολιτευόμενοσ, εἰσ δὲ τὰσ δημοσίασ ὁ δῆμοσ στρατηγοὺσ ἢ ὑπάτουσ· καὶ αὗται δ’ εἰσ μερισμοὺσ ἄγονται διαφόρουσ, ἐπειδὰν κελεύῃ τὸ συμφέρον. ἀλλ’ ἐν ἀρχαῖσ γε διέθηκε ποιήσασ ὑπατικὰσ μὲν δύο, Λιβύην τε ὅση ὑπὸ Ῥωμαίοισ ἔξω τῆσ ὑπὸ Ιοὔβᾳ μὲν πρότερον νῦν δὲ Πτολεμαίῳ τῷ ἐκείνου παιδί, καὶ Ἀσίαν τὴν ἐντὸσ Ἅλυοσ καὶ τοῦ Ταύρου πλὴν Γαλατῶν καὶ τῶν ὑπὸ Ἀμύντα γενομένων ἐθνῶν, ἔτι δὲ Βιθυνίασ καὶ τῆσ Προποντίδοσ· δέκα δὲ στρατηγικάσ, κατὰ μὲν τὴν Εὐρώπην καὶ τὰσ πρὸσ αὐτῇ νήσουσ τήν τε ἐκτὸσ Ἰβηρίαν λεγομένην, ὅση περὶ τὸν Βαῖτιν ποταμόν, καὶ τῆσ Κελτικῆσ τὴν Ναρβωνῖτιν, τρίτην δὲ Σαρδὼ μετὰ Κύρνου, καὶ Σικελίαν τετάρτην, πέμπτην δὲ καὶ ἕκτην τῆσ Ἰλλυρίδοσ τὴν πρὸσ τῇ Ἠπείρῳ καὶ Μακεδονίαν, ἑβδόμην δ’ Ἀχαί̈αν μέχρι Θετταλίασ καὶ Αἰτωλῶν καὶ Ἀκαρνάνων καί τινων Ἠπειρωτικῶν ἐθνῶν ὅσα τῇ Μακεδονίᾳ προσώριστο, ὀγδόην δὲ Κρήτην μετὰ τῆσ Κυρηναίασ, ἐνάτην δὲ Κύπρον, δεκάτην δὲ Βιθυνίαν μετὰ τῆσ Προποντίδοσ καὶ τοῦ Πόντου τινῶν μερῶν· τὰσ δὲ ἄλλασ ἐπαρχίασ ἔχει Καῖσαρ, ὧν εἰσ ἃσ μὲν πέμπει τοὺσ ἐπιμελησομένουσ ὑπατικοὺσ ἄνδρασ, εἰσ ἃσ δὲ στρατηγικούσ, εἰσ ἃσ δὲ καὶ ἱππικούσ·
이 저작물은 크리에이티브 커먼즈 저작자표시-비영리 4.0 국제 라이선스에 따라 이용할 수 있습니다.
bab2min@gmail.com
호흡부호 보기
강세부호 보기
장단부호 보기
작은 Iota 보기
모든 부호 보기