헬라어 문장 검색 - ΠλατόΠαρμενί4́

(플라톤, Parmenides, Philebus, Symposium, Phaedrus, Φαῖδρος)

ὦ φίλε Φαῖδρε, ποῖ δὴ καὶ πόθεν; παρὰ Λυσίου, ὦ Σώκρατεσ, τοῦ Κεφάλου, πορεύομαι δὲ πρὸσ περίπατον ἔξω τείχουσ· συχνὸν γὰρ ἐκεῖ διέτριψα χρόνον καθήμενοσ ἐξ ἑωθινοῦ. τῷ δὲ σῷ καὶ ἐμῷ ἑταίρῳ πειθόμενοσ Ἀκουμενῷ κατὰ τὰσ ὁδοὺσ ποιοῦμαι τοὺσ περιπάτουσ· φησὶ γὰρ ἀκοπωτέρουσ εἶναι τῶν ἐν τοῖσ δρόμοισ. καλῶσ γάρ, ὦ ἑταῖρε, λέγει.

ἀτὰρ Λυσίασ ἦν, ὡσ ἐοίκεν, ἐν ἄστει. ναί, παρ’ Ἐπικράτει, ἐν τῇδε τῇ πλησίον τοῦ Ὀλυμπίου οἰκίᾳ τῇ Μορυχίᾳ. τίσ οὖν δὴ ἦν ἡ διατριβή; ἢ δῆλον ὅτι τῶν λόγων ὑμᾶσ Λυσίασ εἱστία; πεύσῃ, εἴ σοι σχολὴ προϊόντι ἀκούειν. τί δέ; οὐκ ἂν οἰεί με κατὰ Πίνδαρον "καὶ ἀσχολίασ ὑπέρτερον" πρᾶγμα ποιήσασθαι τὸ τεήν τε καὶ Λυσίου διατριβὴν ἀκοῦσαι; πρόαγε δή.

λέγοισ ἄν. καὶ μήν, ὦ Σώκρατεσ, προσήκουσα γέ σοι ἡ ἀκοή· ὁ γάρ τοι λόγοσ ἦν, περὶ ὃν διετρίβομεν, οὐκ οἶδ’ ὅντινα τρόπον ἐρωτικόσ. γέγραφε γὰρ δὴ ὁ Λυσίασ πειρώμενόν τινα τῶν καλῶν, οὐχ ὑπ’ ἐραστοῦ δέ, ἀλλ’ αὐτὸ δὴ τοῦτο καὶ κεκόμψευται· λέγει γὰρ ὡσ χαριστέον μὴ ἐρῶντι μᾶλλον ἢ ἐρῶντι. ὢ γενναῖοσ. εἴθε γράψειεν ὡσ χρὴ πένητι μᾶλλον ἢ πλουσίῳ, καὶ πρεσβυτέρῳ ἢ νεωτέρῳ, καὶ ὅσα ἄλλα ἐμοί τε πρόσεστι καὶ τοῖσ πολλοῖσ ἡμῶν· ἦ γὰρ ἂν ἀστεῖοι καὶ δημωφελεῖσ εἰε͂ν οἱ λόγοι.

ἔγωγ’ οὖν οὕτωσ ἐπιτεθύμηκα ἀκοῦσαι, ὥστ’ ἐὰν βαδίζων ποιῇ τὸν περίπατον Μέγαράδε καὶ κατὰ Ἡρόδικον προσβὰσ τῷ τείχει πάλιν ἀπίῃσ, οὐ μή σου ἀπολειφθῶ. πῶσ λέγεισ, ὦ βέλτιστε Σώκρατεσ; οἰεί με, ἃ Λυσίασ ἐν πολλῷ χρόνῳ κατὰ σχολὴν συνέθηκε, δεινότατοσ ὢν τῶν νῦν γράφειν, ταῦτα ἰδιώτην ὄντα ἀπομνημονεύσειν ἀξίωσ ἐκείνου; πολλοῦ γε δέω·

καίτοι ἐβουλόμην γ’ ἂν μᾶλλον ἤ μοι πολὺ χρυσίον γενέσθαι. ὦ Φαῖδρε, εἰ ἐγὼ Φαῖδρον ἀγνοῶ, καὶ ἐμαυτοῦ ἐπιλέλησμαι. ἀλλὰ γὰρ οὐδέτερά ἐστι τούτων· εὖ οἶδα ὅτι Λυσίου λόγον ἀκούων ἐκεῖνοσ οὐ μόνον ἅπαξ ἤκουσεν, ἀλλὰ πολλάκισ ἐπαναλαμβάνων ἐκέλευέν οἱ λέγειν, ὁ δὲ ἐπείθετο προθύμωσ. τῷ δὲ οὐδὲ ταῦτα ἦν ἱκανά, ἀλλὰ τελευτῶν παραλαβὼν τὸ βιβλίον ἃ μάλιστα ἐπεθύμει ἐπεσκόπει, καὶ τοῦτο δρῶν ἐξ ἑωθινοῦ καθήμενοσ ἀπειπὼν εἰσ περίπατον ᾔει, ὡσ μὲν ἐγὼ οἶμαι, νὴ τὸν κύνα, ἐξεπιστάμενοσ τὸν λόγον, εἰ μὴ πάνυ τι ἦν μακρόσ.

ἐπορεύετο δ’ ἐκτὸσ τείχουσ ἵνα μελετῴη. ἀπαντήσασ δὲ τῷ νοσοῦντι περὶ λόγων ἀκοήν, ἰδὼν μέν, ἰδών, ἥσθη ὅτι ἕξοι τὸν συγκορυβαντιῶντα, καὶ προάγειν ἐκέλευε. δεομένου δὲ λέγειν τοῦ τῶν λόγων ἐραστοῦ, ἐθρύπτετο ὡσ δὴ οὐκ ἐπιθυμῶν λέγειν·

τελευτῶν δὲ ἔμελλε καὶ εἰ μή τισ ἑκὼν ἀκούοι βίᾳ ἐρεῖν. σὺ οὖν, ὦ Φαῖδρε, αὐτοῦ δεήθητι ὅπερ τάχα πάντωσ ποιήσει νῦν ἤδη ποιεῖν. ἐμοὶ ὡσ ἀληθῶσ πολὺ κράτιστόν ἐστιν οὕτωσ ὅπωσ δύναμαι λέγειν, ὥσ μοι δοκεῖσ σὺ οὐδαμῶσ με ἀφήσειν πρὶν ἂν εἴπω ἁμῶσ γέ πωσ. πάνυ γάρ σοι ἀληθῆ δοκῶ. οὑτωσὶ τοίνυν ποιήσω.

τῷ ὄντι γάρ, ὦ Σώκρατεσ, παντὸσ μᾶλλον τά γε ῥήματα οὐκ ἐξέμαθον· τὴν μέντοι διάνοιαν σχεδὸν ἁπάντων, οἷσ ἔφη διαφέρειν τὰ τοῦ ἐρῶντοσ ἢ τὰ τοῦ μή, ἐν κεφαλαίοισ ἕκαστον ἐφεξῆσ δίειμι, ἀρξάμενοσ ἀπὸ τοῦ πρώτου. δείξασ γε πρῶτον, ὦ φιλότησ, τί ἄρα ἐν τῇ ἀριστερᾷ ἔχεισ ὑπὸ τῷ ἱματίῳ· τοπάζω γάρ σε ἔχειν τὸν λόγον αὐτόν. εἰ δὲ τοῦτό ἐστιν, οὑτωσὶ διανοοῦ περὶ ἐμοῦ, ὡσ ἐγώ σε πάνυ μὲν φιλῶ, παρόντοσ δὲ καὶ Λυσίου, ἐμαυτόν σοι ἐμμελετᾶν παρέχειν οὐ πάνυ δέδοκται. ἀλλ’ ἴθι, δείκνυε.

παῦε. ἐκκέκρουκάσ με ἐλπίδοσ, ὦ Σώκρατεσ, ἣν εἶχον ἐν σοὶ ὡσ ἐγγυμνασόμενοσ. ἀλλὰ ποῦ δὴ βούλει καθιζόμενοι ἀναγνῶμεν; δεῦρ’ ἐκτραπόμενοι κατὰ τὸν Ἰλισὸν ἰώμεν, εἶτα ὅπου ἂν δόξῃ ἐν ἡσυχίᾳ καθιζησόμεθα.

εἰσ καιρόν, ὡσ ἐοίκεν, ἀνυπόδητοσ ὢν ἔτυχον· σὺ μὲν γὰρ δὴ ἀεί. ῥᾷστον οὖν ἡμῖν κατὰ τὸ ὑδάτιον βρέχουσι τοὺσ πόδασ ἰέναι, καὶ οὐκ ἀηδέσ, ἄλλωσ τε καὶ τήνδε τὴν ὡρ́αν τοῦ ἔτουσ τε καὶ τῆσ ἡμέρασ. πρόαγε δή, καὶ σκόπει ἅμα ὅπου καθιζησόμεθα. ὁρᾷσ οὖν ἐκείνην τὴν ὑψηλοτάτην πλάτανον; τί μήν; ἐκεῖ σκιά τ’ ἐστὶν καὶ πνεῦμα μέτριον, καὶ πόα καθίζεσθαι ἢ ἂν βουλώμεθα κατακλινῆναι.

προάγοισ ἄν. εἰπέ μοι, ὦ Σώκρατεσ, οὐκ ἐνθένδε μέντοι ποθὲν ἀπὸ τοῦ Ἰλισοῦ λέγεται ὁ Βορέασ τὴν Ὠρείθυιαν ἁρπάσαι; λέγεται γάρ. ἆρ’ οὖν ἐνθένδε; χαρίεντα γοῦν καὶ καθαρὰ καὶ διαφανῆ τὰ ὑδάτια φαίνεται, καὶ ἐπιτήδεια κόραισ παίζειν παρ’ αὐτά. οὔκ, ἀλλὰ κάτωθεν ὅσον δύ’ ἢ τρία στάδια, ᾗ πρὸσ τὸ ἐν Ἄγρασ διαβαίνομεν·

καὶ πού τίσ ἐστι βωμὸσ αὐτόθι Βορέου. οὐ πάνυ νενόηκα· ἀλλ’ εἰπὲ πρὸσ Διόσ, ὦ Σώκρατεσ, σὺ τοῦτο τὸ μυθολόγημα πείθῃ ἀληθὲσ εἶναι; ἀλλ’ εἰ ἀπιστοίην, ὥσπερ οἱ σοφοί, οὐκ ἂν ἄτοποσ εἰήν, εἶτα σοφιζόμενοσ φαίην αὐτὴν πνεῦμα Βορέου κατὰ τῶν πλησίον πετρῶν σὺν Φαρμακείᾳ παίζουσαν ὦσαι, καὶ οὕτω δὴ τελευτήσασαν λεχθῆναι ὑπὸ τοῦ Βορέου ἀνάρπαστον γεγονέναι ‐ ἢ ἐξ Ἀρείου πάγου· λέγεται γὰρ αὖ καὶ οὗτοσ ὁ λόγοσ, ὡσ ἐκεῖθεν ἀλλ’ οὐκ ἐνθένδε ἡρπάσθη.

ἐγὼ δέ, ὦ Φαῖδρε, ἄλλωσ μὲν τὰ τοιαῦτα χαρίεντα ἡγοῦμαι, λίαν δὲ δεινοῦ καὶ ἐπιπόνου καὶ οὐ πάνυ εὐτυχοῦσ ἀνδρόσ, κατ’ ἄλλο μὲν οὐδέν, ὅτι δ’ αὐτῷ ἀνάγκη μετὰ τοῦτο τὸ τῶν Ἱπποκενταύρων εἶδοσ ἐπανορθοῦσθαι, καὶ αὖθισ τὸ τῆσ Χιμαίρασ, καὶ ἐπιρρεῖ δὲ ὄχλοσ τοιούτων Γοργόνων καὶ Πηγάσων καὶ ἄλλων ἀμηχάνων πλήθη τε καὶ ἀτοπίαι τερατολόγων τινῶν φύσεων· αἷσ εἴ τισ ἀπιστῶν προσβιβᾷ κατὰ τὸ εἰκὸσ ἕκαστον, ἅτε ἀγροίκῳ τινὶ σοφίᾳ χρώμενοσ, πολλῆσ αὐτῷ σχολῆσ δεήσει.

ἐμοὶ δὲ πρὸσ αὐτὰ οὐδαμῶσ ἐστι σχολή· τὸ δὲ αἴτιον, ὦ φίλε, τούτου τόδε. οὐ δύναμαί πω κατὰ τὸ Δελφικὸν γράμμα γνῶναι ἐμαυτόν· γελοῖον δή μοι φαίνεται τοῦτο ἔτι ἀγνοοῦντα τὰ ἀλλότρια σκοπεῖν. ὅθεν δὴ χαίρειν ἐάσασ ταῦτα, πειθόμενοσ δὲ τῷ νομιζομένῳ περὶ αὐτῶν, ὃ νυνδὴ ἔλεγον, σκοπῶ οὐ ταῦτα ἀλλ’ ἐμαυτόν, εἴτε τι θηρίον ὂν τυγχάνω Τυφῶνοσ πολυπλοκώτερον καὶ μᾶλλον ἐπιτεθυμμένον, εἴτε ἡμερώτερόν τε καὶ ἁπλούστερον ζῷον, θείασ τινὸσ καὶ ἀτύφου μοίρασ φύσει μετέχον. ἀτάρ, ὦ ἑταῖρε, μεταξὺ τῶν λόγων, ἆρ’ οὐ τόδε ἦν τὸ δένδρον ἐφ’ ὅπερ ἦγεσ ἡμᾶσ;

τοῦτο μὲν οὖν αὐτό.

νὴ τὴν Ἥραν, καλή γε ἡ καταγωγή. ἥ τε γὰρ πλάτανοσ αὕτη μάλ’ ἀμφιλαφήσ τε καὶ ὑψηλή, τοῦ τε ἄγνου τὸ ὕψοσ καὶ τὸ σύσκιον πάγκαλον, καὶ ὡσ ἀκμὴν ἔχει τῆσ ἄνθησ, ὡσ ἂν εὐωδέστατον παρέχοι τὸν τόπον· ἥ τε αὖ πηγὴ χαριεστάτη ὑπὸ τῆσ πλατάνου ῥεῖ μάλα ψυχροῦ ὕδατοσ, ὥστε γε τῷ ποδὶ τεκμήρασθαι. Νυμφῶν τέ τινων καὶ Ἀχελῴου ἱερὸν ἀπὸ τῶν κορῶν τε καὶ ἀγαλμάτων ἐοίκεν εἶναι. εἰ δ’ αὖ βούλει, τὸ εὔπνουν τοῦ τόπου ὡσ ἀγαπητὸν καὶ σφόδρα ἡδύ·

θερινόν τε καὶ λιγυρὸν ὑπηχεῖ τῷ τῶν τεττίγων χορῷ. πάντων δὲ κομψότατον τὸ τῆσ πόασ, ὅτι ἐν ἠρέμα προσάντει ἱκανὴ πέφυκε κατακλινέντι τὴν κεφαλὴν παγκάλωσ ἔχειν. ὥστε ἄριστά σοι ἐξενάγηται, ὦ φίλε Φαῖδρε. σὺ δέ γε, ὦ θαυμάσιε, ἀτοπώτατόσ τισ φαίνῃ. ἀτεχνῶσ γάρ, ὃ λέγεισ, ξεναγουμένῳ τινὶ καὶ οὐκ ἐπιχωρίῳ ἐοίκασ· οὕτωσ ἐκ τοῦ ἄστεοσ οὔτ’ εἰσ τὴν ὑπερορίαν ἀποδημεῖσ, οὔτ’ ἔξω τείχουσ ἔμοιγε δοκεῖσ τὸ παράπαν ἐξιέναι.

συγγίγνωσκέ μοι, ὦ ἄριστε. φιλομαθὴσ γάρ εἰμι· τὰ μὲν οὖν χωρία καὶ τὰ δένδρα οὐδέν μ’ ἐθέλει διδάσκειν, οἱ δ’ ἐν τῷ ἄστει ἄνθρωποι. σὺ μέντοι δοκεῖσ μοι τῆσ ἐμῆσ ἐξόδου τὸ φάρμακον ηὑρηκέναι. ὥσπερ γὰρ οἱ τὰ πεινῶντα θρέμματα θαλλὸν ἤ τινα καρπὸν προσείοντεσ ἄγουσιν, σὺ ἐμοὶ λόγουσ οὕτω προτείνων ἐν βιβλίοισ τήν τε Ἀττικὴν φαίνῃ περιάξειν ἅπασαν καὶ ὅποι ἂν ἄλλοσε βούλῃ. νῦν δ’ οὖν ἐν τῷ παρόντι δεῦρ’ ἀφικόμενοσ ἐγὼ μέν μοι δοκῶ κατακείσεσθαι, σὺ δ’ ἐν ὁποίῳ σχήματι οἰεί ῥᾷστα ἀναγνώσεσθαι, τοῦθ’ ἑλόμενοσ ἀναγίγνωσκε. ἄκουε δή.

περὶ μὲν τῶν ἐμῶν πραγμάτων ἐπίστασαι, καὶ ὡσ νομίζω συμφέρειν ἡμῖν γενομένων τούτων ἀκήκοασ·

ἀξιῶ δὲ μὴ διὰ τοῦτο ἀτυχῆσαι ὧν δέομαι, ὅτι οὐκ ἐραστὴσ ὤν σου τυγχάνω. ὡσ ἐκείνοισ μὲν τότε μεταμέλει ὧν ἂν εὖ ποιήσωσιν, ἐπειδὰν τῆσ ἐπιθυμίασ παύσωνται·

τοῖσ δὲ οὐκ ἔστι χρόνοσ ἐν ᾧ μεταγνῶναι προσήκει. οὐ γὰρ ὑπ’ ἀνάγκησ ἀλλ’ ἑκόντεσ, ὡσ ἂν ἄριστα περὶ τῶν οἰκείων βουλεύσαιντο, πρὸσ τὴν δύναμιν τὴν αὑτῶν εὖ ποιοῦσιν. ἔτι δὲ οἱ μὲν ἐρῶντεσ σκοποῦσιν ἅ τε κακῶσ διέθεντο τῶν αὑτῶν διὰ τὸν ἔρωτα καὶ ἃ πεποιήκασιν εὖ, καὶ ὃν εἶχον πόνον προστιθέντεσ ἡγοῦνται πάλαι τὴν ἀξίαν ἀποδεδωκέναι χάριν τοῖσ ἐρωμένοισ· τοῖσ δὲ μὴ ἐρῶσιν οὔτε τὴν τῶν οἰκείων ἀμέλειαν διὰ τοῦτο ἔστιν προφασίζεσθαι, οὔτε τοὺσ παρεληλυθότασ πόνουσ ὑπολογίζεσθαι, οὔτε τὰσ πρὸσ τοὺσ προσήκοντασ διαφορὰσ αἰτιάσασθαι·

ὥστε περιῃρημένων τοσούτων κακῶν οὐδὲν ὑπολείπεται ἀλλ’ ἢ ποιεῖν προθύμωσ ὅτι ἂν αὐτοῖσ οἰώνται πράξαντεσ χαριεῖσθαι. ἔτι δὲ εἰ διὰ τοῦτο ἄξιον τοὺσ ἐρῶντασ περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι, ὅτι τούτουσ μάλιστά φασιν φιλεῖν ὧν ἂν ἐρῶσιν, καὶ ἕτοιμοί εἰσι καὶ ἐκ τῶν λόγων καὶ ἐκ τῶν ἔργων τοῖσ ἄλλοισ ἀπεχθανόμενοι τοῖσ ἐρωμένοισ χαρίζεσθαι, ῥᾴδιον γνῶναι, εἰ ἀληθῆ λέγουσιν, ὅτι ὅσων ἂν ὕστερον ἐρασθῶσιν, ἐκείνουσ αὐτῶν περὶ πλείονοσ ποιήσονται, καὶ δῆλον ὅτι, ἐὰν ἐκείνοισ δοκῇ, καὶ τούτουσ κακῶσ ποιήσουσιν. καίτοι πῶσ εἰκόσ ἐστι τοιοῦτον πρᾶγμα προέσθαι τοιαύτην ἔχοντι συμφοράν, ἣν οὐδ’ ἂν ἐπιχειρήσειεν οὐδεὶσ ἔμπειροσ ὢν ἀποτρέπειν;

καὶ γὰρ αὐτοὶ ὁμολογοῦσι νοσεῖν μᾶλλον ἢ σωφρονεῖν, καὶ εἰδέναι ὅτι κακῶσ φρονοῦσιν, ἀλλ’ οὐ δύνασθαι αὑτῶν κρατεῖν·

ὥστε πῶσ ἂν εὖ φρονήσαντεσ ταῦτα καλῶσ ἔχειν ἡγήσαιντο περὶ ὧν οὕτω διακείμενοι βουλεύονται; καὶ μὲν δὴ εἰ μὲν ἐκ τῶν ἐρώντων τὸν βέλτιστον αἱροῖο, ἐξ ὀλίγων ἄν σοι ἡ ἔκλεξισ εἰή· εἰ δ’ ἐκ τῶν ἄλλων τὸν σαυτῷ ἐπιτηδειότατον, ἐκ πολλῶν· πλείων ἐλπὶσ ἐν τοῖσ πολλοῖσ ὄντα τυχεῖν τὸν ἄξιον τῆσ σῆσ φιλίασ.

εἰ τοίνυν τὸν νόμον τὸν καθεστηκότα δέδοικασ, μὴ πυθομένων τῶν ἀνθρώπων ὄνειδόσ σοι γένηται, εἰκόσ ἐστι τοὺσ μὲν ἐρῶντασ, οὕτωσ ἂν οἰομένουσ καὶ ὑπὸ τῶν ἄλλων ζηλοῦσθαι ὥσπερ αὐτοὺσ ὑφ’ αὑτῶν, ἐπαρθῆναι τῷ λέγειν καὶ φιλοτιμουμένουσ ἐπιδείκνυσθαι πρὸσ ἅπαντασ ὅτι οὐκ ἄλλωσ αὐτοῖσ πεπόνηται·

τοὺσ δὲ μὴ ἐρῶντασ, κρείττουσ αὑτῶν ὄντασ, τὸ βέλτιστον ἀντὶ τῆσ δόξησ τῆσ παρὰ τῶν ἀνθρώπων αἱρεῖσθαι.

ἔτι δὲ τοὺσ μὲν ἐρῶντασ πολλοὺσ ἀνάγκη πυθέσθαι καὶ ἰδεῖν ἀκολουθοῦντασ τοῖσ ἐρωμένοισ καὶ ἔργον τοῦτο ποιουμένουσ, ὥστε ὅταν ὀφθῶσι διαλεγόμενοι ἀλλήλοισ, τότε αὐτοὺσ οἰόνται ἢ γεγενημένησ ἢ μελλούσησ ἔσεσθαι τῆσ ἐπιθυμίασ συνεῖναι· τοὺσ δὲ μὴ ἐρῶντασ οὐδ’ αἰτιᾶσθαι διὰ τὴν συνουσίαν ἐπιχειροῦσιν, εἰδότεσ ὅτι ἀναγκαῖόν ἐστιν ἢ διὰ φιλίαν τῳ διαλέγεσθαι ἢ δι’ ἄλλην τινὰ ἡδονήν.

καὶ μὲν δὴ εἴ σοι δέοσ παρέστηκεν ἡγουμένῳ χαλεπὸν εἶναι φιλίαν συμμένειν, καὶ ἄλλῳ μὲν τρόπῳ διαφορᾶσ γενομένησ κοινὴν <ἂν> ἀμφοτέροισ καταστῆναι τὴν συμφοράν, προεμένου δέ σου ἃ περὶ πλείστου ποιῇ μεγάλην ἄν σοι βλάβην ἂν γενέσθαι, εἰκότωσ ἂν τοὺσ ἐρῶντασ μᾶλλον ἂν φοβοῖο· πολλὰ γὰρ αὐτούσ ἐστι τὰ λυποῦντα, καὶ πάντ’ ἐπὶ τῇ αὑτῶν βλάβῃ νομίζουσι γίγνεσθαι.

διόπερ καὶ τὰσ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ τῶν ἐρωμένων συνουσίασ ἀποτρέπουσιν, φοβούμενοι τοὺσ μὲν οὐσίαν κεκτημένουσ μὴ χρήμασιν αὐτοὺσ ὑπερβάλωνται, τοὺσ δὲ πεπαιδευμένουσ μὴ συνέσει κρείττουσ γένωνται· τῶν δὲ ἄλλο τι κεκτημένων ἀγαθὸν τὴν δύναμιν ἑκάστου φυλάττονται. πείσαντεσ μὲν οὖν ἀπεχθέσθαι σε τούτοισ εἰσ ἐρημίαν φίλων καθιστᾶσιν, ἐὰν δὲ τὸ σεαυτοῦ σκοπῶν ἄμεινον ἐκείνων φρονῇσ, ἥξεισ αὐτοῖσ εἰσ διαφοράν·

πλείων ἐλπὶσ φιλίαν αὐτοῖσ ἐκ τοῦ πράγματοσ ἢ ἔχθραν γενέσθαι.

καὶ μὲν δὴ τῶν μὲν ἐρώντων πολλοὶ πρότερον τοῦ σώματοσ ἐπεθύμησαν ἢ τὸν τρόπον ἔγνωσαν καὶ τῶν ἄλλων οἰκείων ἔμπειροι ἐγένοντο, ὥστε ἄδηλον αὐτοῖσ εἰ ἔτι τότε βουλήσονται φίλοι εἶναι, ἐπειδὰν τῆσ ἐπιθυμίασ παύσωνται·

τοῖσ δὲ μὴ ἐρῶσιν, οἳ καὶ πρότερον ἀλλήλοισ φίλοι ὄντεσ ταῦτα ἔπραξαν, οὐκ ἐξ ὧν ἂν εὖ πάθωσι ταῦτα εἰκὸσ ἐλάττω τὴν φιλίαν αὐτοῖσ ποιῆσαι, ἀλλὰ ταῦτα μνημεῖα καταλειφθῆναι τῶν μελλόντων ἔσεσθαι.

καὶ μὲν δὴ βελτίονί σοι προσήκει γενέσθαι ἐμοὶ πειθομένῳ ἢ ἐραστῇ. ἐκεῖνοι μὲν γὰρ καὶ παρὰ τὸ βέλτιστον τά τε λεγόμενα καὶ τὰ πραττόμενα ἐπαινοῦσιν, τὰ μὲν δεδιότεσ μὴ ἀπέχθωνται, τὰ δὲ καὶ αὐτοὶ χεῖρον διὰ τὴν ἐπιθυμίαν γιγνώσκοντεσ. τοιαῦτα γὰρ ὁ ἔρωσ ἐπιδείκνυται·

δυστυχοῦντασ μέν, ἃ μὴ λύπην τοῖσ ἄλλοισ παρέχει, ἀνιαρὰ ποιεῖ νομίζειν· εὐτυχοῦντασ δὲ καὶ τὰ μὴ ἡδονῆσ ἄξια παρ’ ἐκείνων ἐπαίνου ἀναγκάζει τυγχάνειν· ὥστε πολὺ μᾶλλον ἐλεεῖν τοῖσ ἐρωμένοισ ἢ ζηλοῦν αὐτοὺσ προσήκει. ἐὰν δέ μοι πείθῃ, πρῶτον μὲν οὐ τὴν παροῦσαν ἡδονὴν θεραπεύων συνέσομαί σοι, ἀλλὰ καὶ τὴν μέλλουσαν ὠφελίαν ἔσεσθαι, οὐχ ὑπ’ ἔρωτοσ ἡττώμενοσ ἀλλ’ ἐμαυτοῦ κρατῶν, οὐδὲ διὰ σμικρὰ ἰσχυρὰν ἔχθραν ἀναιρούμενοσ ἀλλὰ διὰ μεγάλα βραδέωσ ὀλίγην ὀργὴν ποιούμενοσ, τῶν μὲν ἀκουσίων συγγνώμην ἔχων, τὰ δὲ ἑκούσια πειρώμενοσ ἀποτρέπειν· ταῦτα γάρ ἐστι φιλίασ πολὺν χρόνον ἐσομένησ τεκμήρια.

ἐνθυμεῖσθαι χρὴ ὅτι οὔτ’ ἂν τοὺσ ὑεῖσ περὶ πολλοῦ ἐποιούμεθα οὔτ’ ἂν τοὺσ πατέρασ καὶ τὰσ μητέρασ, οὔτ’ ἂν πιστοὺσ φίλουσ ἐκεκτήμεθα, οἳ οὐκ ἐξ ἐπιθυμίασ τοιαύτησ γεγόνασιν ἀλλ’ ἐξ ἑτέρων ἐπιτηδευμάτων.

ἔτι δὲ εἰ χρὴ τοῖσ δεομένοισ μάλιστα χαρίζεσθαι, προσήκει καὶ τοῖσ ἄλλοισ μὴ τοὺσ βελτίστουσ ἀλλὰ τοὺσ ἀπορωτάτουσ εὖ ποιεῖν·

μεγίστων γὰρ ἀπαλλαγέντεσ κακῶν πλείστην χάριν αὐτοῖσ εἴσονται. καὶ μὲν δὴ καὶ ἐν ταῖσ ἰδίαισ δαπάναισ οὐ τοὺσ φίλουσ ἄξιον παρακαλεῖν, ἀλλὰ τοὺσ προσαιτοῦντασ καὶ τοὺσ δεομένουσ πλησμονῆσ· ἐκεῖνοι γὰρ καὶ ἀγαπήσουσιν καὶ ἀκολουθήσουσιν καὶ ἐπὶ τὰσ θύρασ ἥξουσι καὶ μάλιστα ἡσθήσονται καὶ οὐκ ἐλαχίστην χάριν εἴσονται καὶ πολλὰ ἀγαθὰ αὐτοῖσ εὔξονται.

ἀλλ’ ἴσωσ προσήκει οὐ τοῖσ σφόδρα δεομένοισ χαρίζεσθαι, ἀλλὰ τοῖσ μάλιστα ἀποδοῦναι χάριν δυναμένοισ· οὐδὲ τοῖσ προσαιτοῦσι μόνον, ἀλλὰ τοῖσ τοῦ πράγματοσ ἀξίοισ· οὐδὲ ὅσοι τῆσ σῆσ ὡρ́ασ ἀπολαύσονται, ἀλλ’ οἵτινεσ πρεσβυτέρῳ γενομένῳ τῶν σφετέρων ἀγαθῶν μεταδώσουσιν·

οὐδὲ οἳ διαπραξάμενοι πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ φιλοτιμήσονται, ἀλλ’ οἵτινεσ αἰσχυνόμενοι πρὸσ ἅπαντασ σιωπήσονται· οὐδὲ τοῖσ ὀλίγον χρόνον σπουδάζουσιν, ἀλλὰ τοῖσ ὁμοίωσ διὰ παντὸσ τοῦ βίου φίλοισ ἐσομένοισ· οὐδὲ οἵτινεσ παυόμενοι τῆσ ἐπιθυμίασ ἔχθρασ πρόφασιν ζητήσουσιν, ἀλλ’ οἳ παυσαμένου τῆσ ὡρ́ασ τότε τὴν αὑτῶν ἀρετὴν ἐπιδείξονται. σὺ οὖν τῶν τε εἰρημένων μέμνησο καὶ ἐκεῖνο ἐνθυμοῦ, ὅτι τοὺσ μὲν ἐρῶντασ οἱ φίλοι νουθετοῦσιν ὡσ ὄντοσ κακοῦ τοῦ ἐπιτηδεύματοσ, τοῖσ δὲ μὴ ἐρῶσιν οὐδεὶσ πώποτε τῶν οἰκείων ἐμέμψατο ὡσ διὰ τοῦτο κακῶσ βουλευομένοισ περὶ ἑαυτῶν.

ἴσωσ ἂν οὖν ἔροιό με εἰ ἅπασίν σοι παραινῶ τοῖσ μὴ ἐρῶσι χαρίζεσθαι.

ἐγὼ μὲν οἶμαι οὐδ’ ἂν τὸν ἐρῶντα πρὸσ ἅπαντάσ σε κελεύειν τοὺσ ἐρῶντασ ταύτην ἔχειν τὴν διάνοιαν. οὔτε γὰρ τῷ λαμβάνοντι χάριτοσ ἴσησ ἄξιον, οὔτε σοὶ βουλομένῳ τοὺσ ἄλλουσ λανθάνειν ὁμοίωσ δυνατόν·

δεῖ δὲ βλάβην μὲν ἀπ’ αὐτοῦ μηδεμίαν, ὠφελίαν δὲ ἀμφοῖν γίγνεσθαι. ἐγὼ μὲν οὖν ἱκανά μοι νομίζω τὰ εἰρημένα· εἰ δ’ ἔτι <τι> σὺ ποθεῖσ, ἡγούμενοσ παραλελεῖφθαι, ἐρώτα. τί σοι φαίνεται, ὦ Σώκρατεσ, ὁ λόγοσ; οὐχ ὑπερφυῶσ τά τε ἄλλα καὶ τοῖσ ὀνόμασιν εἰρῆσθαι; δαιμονίωσ μὲν οὖν, ὦ ἑταῖρε, ὥστε με ἐκπλαγῆναι.

καὶ τοῦτο ἐγὼ ἔπαθον διὰ σέ, ὦ Φαῖδρε, πρὸσ σὲ ἀποβλέπων, ὅτι ἐμοὶ ἐδόκεισ γάνυσθαι ὑπὸ τοῦ λόγου μεταξὺ ἀναγιγνώσκων· ἡγούμενοσ γὰρ σὲ μᾶλλον ἢ ἐμὲ ἐπαί̈ειν περὶ τῶν τοιούτων σοὶ εἱπόμην, καὶ ἑπόμενοσ συνεβάκχευσα μετὰ σοῦ τῆσ θείασ κεφαλῆσ. εἰε͂ν· οὕτω δὴ δοκεῖ παίζειν; δοκῶ γάρ σοι παίζειν καὶ οὐχὶ ἐσπουδακέναι; μηδαμῶσ, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλ’ ὡσ ἀληθῶσ εἰπὲ πρὸσ Διὸσ φιλίου, οἰεί ἄν τινα ἔχειν εἰπεῖν ἄλλον τῶν Ἑλλήνων ἕτερα τούτων μείζω καὶ πλείω περὶ τοῦ αὐτοῦ πράγματοσ;

τί δέ; καὶ ταύτῃ δεῖ ὑπ’ ἐμοῦ τε καὶ σοῦ τὸν λόγον ἐπαινεθῆναι, ὡσ τὰ δέοντα εἰρηκότοσ τοῦ ποιητοῦ, ἀλλ’ οὐκ ἐκείνῃ μόνον, ὅτι σαφῆ καὶ στρογγύλα, καὶ ἀκριβῶσ ἕκαστα τῶν ὀνομάτων ἀποτετόρνευται; εἰ γὰρ δεῖ, συγχωρητέον χάριν σήν, ἐπεὶ ἐμέ γε ἔλαθεν ὑπὸ τῆσ ἐμῆσ οὐδενίασ· τῷ γὰρ ῥητορικῷ αὐτοῦ μόνῳ τὸν νοῦν προσεῖχον, τοῦτο δὲ οὐδ’ <ἂν> αὐτὸν ᾤμην Λυσίαν οἰέσθαι ἱκανὸν εἶναι.

καὶ οὖν μοι ἔδοξεν, ὦ Φαῖδρε, εἰ μή τι σὺ ἄλλο λέγεισ, δὶσ καὶ τρὶσ τὰ αὐτὰ εἰρηκέναι, ὡσ οὐ πάνυ εὐπορῶν τοῦ πολλὰ λέγειν περὶ τοῦ αὐτοῦ, ἢ ἴσωσ οὐδὲν αὐτῷ μέλον τοῦ τοιούτου· καὶ ἐφαίνετο δή μοι νεανιεύεσθαι ἐπιδεικνύμενοσ ὡσ οἱο͂́σ τε ὢν ταὐτὰ ἑτέρωσ τε καὶ ἑτέρωσ λέγων ἀμφοτέρωσ εἰπεῖν ἄριστα. οὐδὲν λέγεισ, ὦ Σώκρατεσ·

αὐτὸ γὰρ τοῦτο καὶ μάλιστα ὁ λόγοσ ἔχει. τῶν γὰρ ἐνόντων ἀξίωσ ῥηθῆναι ἐν τῷ πράγματι οὐδὲν παραλέλοιπεν, ὥστε παρὰ τὰ ἐκείνῳ εἰρημένα μηδέν’ <ἄν> ποτε δύνασθαι εἰπεῖν ἄλλα πλείω καὶ πλείονοσ ἄξια. τοῦτο ἐγώ σοι οὐκέτι οἱο͂́σ τ’ ἔσομαι πιθέσθαι· παλαιοὶ γὰρ καὶ σοφοὶ ἄνδρεσ τε καὶ γυναῖκεσ περὶ αὐτῶν εἰρηκότεσ καὶ γεγραφότεσ ἐξελέγξουσί με, ἐάν σοι χαριζόμενοσ συγχωρῶ. τίνεσ οὗτοι;

καὶ ποῦ σὺ βελτίω τούτων ἀκήκοασ; νῦν μὲν οὕτωσ οὐκ ἔχω εἰπεῖν· δῆλον δὲ ὅτι τινῶν ἀκήκοα, ἤ που Σαπφοῦσ τῆσ καλῆσ ἢ Ἀνακρέοντοσ τοῦ σοφοῦ ἢ καὶ συγγραφέων τινῶν. πόθεν δὴ τεκμαιρόμενοσ λέγω; πλῆρέσ πωσ, ὦ δαιμόνιε, τὸ στῆθοσ ἔχων αἰσθάνομαι παρὰ ταῦτα ἂν ἔχειν εἰπεῖν ἕτερα μὴ χείρω. ὅτι μὲν οὖν παρά γε ἐμαυτοῦ οὐδὲν αὐτῶν ἐννενόηκα, εὖ οἶδα, συνειδὼσ ἐμαυτῷ ἀμαθίαν· λείπεται δὴ οἶμαι ἐξ ἀλλοτρίων ποθὲν ναμάτων διὰ τῆσ ἀκοῆσ πεπληρῶσθαί με δίκην ἀγγείου. ὑπὸ δὲ νωθείασ αὖ καὶ αὐτὸ τοῦτο ἐπιλέλησμαι, ὅπωσ τε καὶ ὧντινων ἤκουσα.

ἀλλ’, ὦ γενναιότατε, κάλλιστα εἴρηκασ. σὺ γὰρ ἐμοὶ ὧντινων μὲν καὶ ὅπωσ ἤκουσασ μηδ’ ἂν κελεύω εἴπῃσ, τοῦτο δὲ αὐτὸ ὃ λέγεισ ποίησον· τῶν ἐν τῷ βιβλίῳ βελτίω τε καὶ μὴ ἐλάττω ἕτερα ὑπέσχησαι εἰπεῖν τούτων ἀπεχόμενοσ, καί σοι ἐγώ, ὥσπερ οἱ ἐννέα ἄρχοντεσ, ὑπισχνοῦμαι χρυσῆν εἰκόνα ἰσομέτρητον εἰσ Δελφοὺσ ἀναθήσειν, οὐ μόνον ἐμαυτοῦ ἀλλὰ καὶ σήν. φίλτατοσ εἶ καὶ ὡσ ἀληθῶσ χρυσοῦσ, ὦ Φαῖδρε, εἴ με οἰεί λέγειν ὡσ Λυσίασ τοῦ παντὸσ ἡμάρτηκεν, καὶ οἱο͂́ν τε δὴ παρὰ πάντα ταῦτα ἄλλα εἰπεῖν· τοῦτο δὲ οἶμαι οὐδ’ ἂν τὸν φαυλότατον παθεῖν συγγραφέα.

αὐτίκα περὶ οὗ ὁ λόγοσ, τίνα οἰεί λέγοντα ὡσ χρὴ μὴ ἐρῶντι μᾶλλον ἢ ἐρῶντι χαρίζεσθαι, παρέντα τοῦ μὲν τὸ φρόνιμον ἐγκωμιάζειν, τοῦ δὲ τὸ ἄφρον ψέγειν, ἀναγκαῖα γοῦν ὄντα, εἶτ’ ἄλλ’ ἄττα ἕξειν λέγειν; ἀλλ’ οἶμαι τὰ μὲν τοιαῦτα ἐατέα καὶ συγγνωστέα λέγοντι·

καὶ τῶν μὲν τοιούτων οὐ τὴν εὑρ́εσιν ἀλλὰ τὴν διάθεσιν ἐπαινετέον, τῶν δὲ μὴ ἀναγκαίων τε καὶ χαλεπῶν εὑρεῖν πρὸσ τῇ διαθέσει καὶ τὴν εὑρ́εσιν. συγχωρῶ ὃ λέγεισ· μετρίωσ γάρ μοι δοκεῖσ εἰρηκέναι. ποιήσω οὖν καὶ ἐγὼ οὕτωσ· τὸ μὲν τὸν ἐρῶντα τοῦ μὴ ἐρῶντοσ μᾶλλον νοσεῖν δώσω σοι ὑποτίθεσθαι, τῶν δὲ λοιπῶν ἕτερα πλείω καὶ πλείονοσ ἄξια εἰπὼν τῶνδε Λυσίου παρὰ τὸ Κυψελιδῶν ἀνάθημα σφυρήλατοσ ἐν Ὀλυμπίᾳ στάθητι. ἐσπούδακασ, ὦ Φαῖδρε, ὅτι σου τῶν παιδικῶν ἐπελαβόμην ἐρεσχηλῶν σε, καὶ οἰεί δή με ὡσ ἀληθῶσ ἐπιχειρήσειν εἰπεῖν παρὰ τὴν ἐκείνου σοφίαν ἕτερόν τι ποικιλώτερον;

περὶ μὲν τούτου, ὦ φίλε, εἰσ τὰσ ὁμοίασ λαβὰσ ἐλήλυθασ. ῥητέον μὲν γάρ σοι παντὸσ μᾶλλον οὕτωσ ὅπωσ οἱο͂́σ τε εἶ, ἵνα μὴ τὸ τῶν κωμῳδῶν φορτικὸν πρᾶγμα ἀναγκαζώμεθα ποιεῖν ἀνταποδιδόντεσ ἀλλήλοισ εὐλαβήθητι, καὶ μὴ βούλου με ἀναγκάσαι λέγειν ἐκεῖνο τὸ "εἰ ἐγώ, ὦ Σώκρατεσ, Σωκράτην ἀγνοῶ, καὶ ἐμαυτοῦ ἐπιλέλησμαι," καὶ ὅτι "ἐπεθύμει μὲν λέγειν, ἐθρύπτετο δέ·

ἀλλὰ διανοήθητι ὅτι ἐντεῦθεν οὐκ ἄπιμεν πρὶν ἂν σὺ εἴπῃσ ἃ ἔφησθα ἐν τῷ στήθει ἔχειν. ἐσμὲν δὲ μόνω ἐν ἐρημίᾳ, ἰσχυρότεροσ δ’ ἐγὼ καὶ νεώτεροσ, ἐκ δὲ ἁπάντων τούτων "σύνεσ ὅ τοι λέγω," καὶ μηδαμῶσ πρὸσ βίαν βουληθῇσ μᾶλλον ἢ ἑκὼν λέγειν. ἀλλ’, ὦ μακάριε Φαῖδρε, γελοῖοσ ἔσομαι παρ’ ἀγαθὸν ποιητὴν ἰδιώτησ αὐτοσχεδιάζων περὶ τῶν αὐτῶν.

οἶσθ’ ὡσ ἔχει; παῦσαι πρόσ με καλλωπιζόμενοσ· σχεδὸν γὰρ ἔχω ὃ εἰπὼν ἀναγκάσω σε λέγειν. μηδαμῶσ τοίνυν εἴπῃσ. οὔκ, ἀλλὰ καὶ δὴ λέγω· ὁ δέ μοι λόγοσ ὁρ́κοσ ἔσται. ὄμνυμι γάρ σοι ‐ τίνα μέντοι, τίνα θεῶν; ἢ βούλει τὴν πλάτανον ταυτηνί; ‐ ἦ μήν, ἐάν μοι μὴ εἴπῃσ τὸν λόγον ἐναντίον αὐτῆσ ταύτησ, μηδέποτέ σοι ἕτερον λόγον μηδένα μηδενὸσ μήτε ἐπιδείξειν μήτε ἐξαγγελεῖν.

βαβαῖ, ὦ μιαρέ, ὡσ εὖ ἀνηῦρεσ τὴν ἀνάγκην ἀνδρὶ φιλολόγῳ ποιεῖν ὃ ἂν κελεύῃσ. τί δῆτα ἔχων στρέφῃ; οὐδὲν ἔτι, ἐπειδὴ σύ γε ταῦτα ὀμώμοκασ. πῶσ γὰρ ἂν οἱο͂́σ τ’ εἰήν τοιαύτησ θοίνησ ἀπέχεσθαι; λέγε δή.

οἶσθ’ οὖν ὡσ ποιήσω; τοῦ πέρι; ἐγκαλυψάμενοσ ἐρῶ, ἵν’ ὅτι τάχιστα διαδράμω τὸν λόγον καὶ μὴ βλέπων πρὸσ σὲ ὑπ’ αἰσχύνησ διαπορῶμαι. λέγε μόνον, τὰ δ’ ἄλλα ὅπωσ βούλει ποίει. δοκῶν τούτῳ σοφὸσ εἶναι, νῦν ἔτι μᾶλλον δόξῃ.

ἦν οὕτω δὴ παῖσ, μᾶλλον δὲ μειρακίσκοσ, μάλα καλόσ·

τούτῳ δὲ ἦσαν ἐρασταὶ πάνυ πολλοί. εἷσ δέ τισ αὐτῶν αἱμύλοσ ἦν, ὃσ οὐδενὸσ ἧττον ἐρῶν ἐπεπείκει τὸν παῖδα ὡσ οὐκ ἐρῴη. περὶ παντόσ, ὦ παῖ, μία ἀρχὴ τοῖσ μέλλουσι καλῶσ βουλεύσεσθαι·

εἰδέναι δεῖ περὶ οὗ ἂν ᾖ ἡ βουλή, ἢ παντὸσ ἁμαρτάνειν ἀνάγκη.

τοὺσ δὲ πολλοὺσ λέληθεν ὅτι οὐκ ἴσασι τὴν οὐσίαν ἑκάστου. ὡσ οὖν εἰδότεσ οὐ διομολογοῦνται ἐν ἀρχῇ τῆσ σκέψεωσ, προελθόντεσ δὲ τὸ εἰκὸσ ἀποδιδόασιν· οὔτε γὰρ ἑαυτοῖσ οὔτε ἀλλήλοισ ὁμολογοῦσιν. ἐγὼ οὖν καὶ σὺ μὴ πάθωμεν ὃ ἄλλοισ ἐπιτιμῶμεν, ἀλλ’ ἐπειδὴ σοὶ καὶ ἐμοὶ ὁ λόγοσ πρόκειται πότερα ἐρῶντι ἢ μὴ μᾶλλον εἰσ φιλίαν ἰτέον, περὶ ἔρωτοσ οἱο͂́ν τ’ ἔστι καὶ ἣν ἔχει δύναμιν, ὁμολογίᾳ θέμενοι ὁρ́ον, εἰσ τοῦτο ἀποβλέποντεσ καὶ ἀναφέροντεσ τὴν σκέψιν ποιώμεθα εἴτε ὠφελίαν εἴτε βλάβην παρέχει. ὅτι μὲν οὖν δὴ ἐπιθυμία τισ ὁ ἔρωσ, ἅπαντι δῆλον·

ὅτι δ’ αὖ καὶ μὴ ἐρῶντεσ ἐπιθυμοῦσι τῶν καλῶν, ἴσμεν. τῷ δὴ τὸν ἐρῶντά τε καὶ μὴ κρινοῦμεν; δεῖ αὖ νοῆσαι ὅτι ἡμῶν ἐν ἑκάστῳ δύο τινέ ἐστον ἰδέα ἄρχοντε καὶ ἄγοντε, οἷν ἑπόμεθα ᾗ ἂν ἄγητον, ἡ μὲν ἔμφυτοσ οὖσα ἐπιθυμία ἡδονῶν, ἄλλη δὲ ἐπίκτητοσ δόξα, ἐφιεμένη τοῦ ἀρίστου. τούτω δὲ ἐν ἡμῖν τοτὲ μὲν ὁμονοεῖτον, ἔστι δὲ ὅτε στασιάζετον· καὶ τοτὲ μὲν ἡ ἑτέρα, ἄλλοτε δὲ ἡ ἑτέρα κρατεῖ.

δόξησ μὲν οὖν ἐπὶ τὸ ἄριστον λόγῳ ἀγούσησ καὶ κρατούσησ τῷ κράτει σωφροσύνη ὄνομα· ἐπιθυμίασ δὲ ἀλόγωσ ἑλκούσησ ἐπὶ ἡδονὰσ καὶ ἀρξάσησ ἐν ἡμῖν τῇ ἀρχῇ ὕβρισ ἐπωνομάσθη.

ὕβρισ δὲ δὴ πολυώνυμον ‐ πολυμελὲσ γὰρ καὶ πολυμερέσ ‐ καὶ τούτων τῶν ἰδεῶν ἐκπρεπὴσ ἣ ἂν τύχῃ γενομένη, τὴν αὑτῆσ ἐπωνυμίαν ὀνομαζόμενον τὸν ἔχοντα παρέχεται, οὔτε τινὰ καλὴν οὔτ’ ἐπαξίαν κεκτῆσθαι. περὶ μὲν γὰρ ἐδωδὴν κρατοῦσα τοῦ λόγου τε τοῦ ἀρίστου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιθυμιῶν ἐπιθυμία γαστριμαργία τε καὶ τὸν ἔχοντα ταὐτὸν τοῦτο κεκλημένον παρέξεται· περὶ δ’ αὖ μέθασ τυραννεύσασα, τὸν κεκτημένον ταύτῃ ἄγουσα, δῆλον οὗ τεύξεται προσρήματοσ·

καὶ τἆλλα δὴ τὰ τούτων ἀδελφὰ καὶ ἀδελφῶν ἐπιθυμιῶν ὀνόματα τῆσ ἀεὶ δυναστευούσησ ᾗ προσήκει καλεῖσθαι πρόδηλον. ἧσ δ’ ἕνεκα πάντα τὰ πρόσθεν εἴρηται, σχεδὸν μὲν ἤδη φανερόν, λεχθὲν δὲ ἢ μὴ λεχθὲν πάντωσ σαφέστερον· πρὸσ ἡδονὴν ἀχθεῖσα κάλλουσ, καὶ ὑπὸ αὖ τῶν ἑαυτῆσ συγγενῶν ἐπιθυμιῶν ἐπὶ σωμάτων κάλλοσ ἐρρωμένωσ ῥωσθεῖσα νικήσασα ἀγωγῇ, ἀπ’ αὐτῆσ τῆσ ῥώμησ ἐπωνυμίαν λαβοῦσα, ἔρωσ ἐκλήθη.

ἀτάρ, ὦ φίλε Φαῖδρε, δοκῶ τι σοί, ὥσπερ ἐμαυτῷ, θεῖον πάθοσ πεπονθέναι;

πάνυ μὲν οὖν, ὦ Σώκρατεσ, παρὰ τὸ εἰωθὸσ εὔροιά τίσ σε εἴληφεν. σιγῇ τοίνυν μου ἄκουε. τῷ ὄντι γὰρ θεῖοσ ἐοίκεν ὁ τόποσ εἶναι, ὥστε ἐὰν ἄρα πολλάκισ νυμφόληπτοσ προϊόντοσ τοῦ λόγου γένωμαι, μὴ θαυμάσῃσ· τὰ νῦν γὰρ οὐκέτι πόρρω διθυράμβων φθέγγομαι.

ἀληθέστατα λέγεισ. τούτων μέντοι σὺ αἴτιοσ. ἀλλὰ τὰ λοιπὰ ἄκουε· ἴσωσ γὰρ κἂν ἀποτράποιτο τὸ ἐπιόν. ταῦτα μὲν οὖν θεῷ μελήσει, ἡμῖν δὲ πρὸσ τὸν παῖδα πάλιν τῷ λόγῳ ἰτέον. εἰε͂ν, ὦ φέριστε·

ὃ μὲν δὴ τυγχάνει ὂν περὶ οὗ βουλευτέον, εἴρηταί τε καὶ ὡρ́ισται, βλέποντεσ δὲ δὴ πρὸσ αὐτὸ τὰ λοιπὰ λέγωμεν τίσ ὠφελία ἢ βλάβη ἀπό τε ἐρῶντοσ καὶ μὴ τῷ χαριζομένῳ ἐξ εἰκότοσ συμβήσεται. τῷ δὴ ὑπὸ ἐπιθυμίασ ἀρχομένῳ δουλεύοντί τε ἡδονῇ ἀνάγκη που τὸν ἐρώμενον ὡσ ἥδιστον ἑαυτῷ παρασκευάζειν·

νοσοῦντι δὲ πᾶν ἡδὺ τὸ μὴ ἀντιτεῖνον, κρεῖττον δὲ καὶ ἴσον ἐχθρόν. οὔτε δὴ κρείττω οὔτε ἰσούμενον ἑκὼν ἐραστὴσ παιδικὰ ἀνέξεται, ἥττω δὲ καὶ ὑποδεέστερον ἀεὶ ἀπεργάζεται·

ἥττων δὲ ἀμαθὴσ σοφοῦ, δειλὸσ ἀνδρείου, ἀδύνατοσ εἰπεῖν ῥητορικοῦ, βραδὺσ ἀγχίνου. τοσούτων κακῶν καὶ ἔτι πλειόνων κατὰ τὴν διάνοιαν ἐραστὴν ἐρωμένῳ ἀνάγκη γιγνομένων τε καὶ φύσει ἐνόντων τῶν μὲν ἥδεσθαι, τὰ δὲ παρασκευάζειν, ἢ στέρεσθαι τοῦ παραυτίκα ἡδέοσ. φθονερὸν δὴ ἀνάγκη εἶναι, καὶ πολλῶν μὲν ἄλλων συνουσιῶν ἀπείργοντα καὶ ὠφελίμων ὅθεν ἂν μάλιστ’ ἀνὴρ γίγνοιτο, μεγάλησ αἴτιον εἶναι βλάβησ, μεγίστησ δὲ τῆσ ὅθεν ἂν φρονιμώτατοσ εἰή. τοῦτο δὲ ἡ θεία φιλοσοφία τυγχάνει ὄν, ἧσ ἐραστὴν παιδικὰ ἀνάγκη πόρρωθεν εἴργειν, περίφοβον ὄντα τοῦ καταφρονηθῆναι· τά τε ἄλλα μηχανᾶσθαι ὅπωσ ἂν ᾖ πάντα ἀγνοῶν καὶ πάντα ἀποβλέπων εἰσ τὸν ἐραστήν, οἱο͂σ ὢν τῷ μὲν ἥδιστοσ, ἑαυτῷ δὲ βλαβερώτατοσ ἂν εἰή.

διάνοιαν ἐπίτροπόσ τε καὶ κοινωνὸσ οὐδαμῇ λυσιτελὴσ ἀνὴρ ἔχων ἔρωτα.

τὴν δὲ τοῦ σώματοσ ἕξιν τε καὶ θεραπείαν οἱάν τε καὶ ὡσ θεραπεύσει οὗ ἂν γένηται κύριοσ, ὃσ ἡδὺ πρὸ ἀγαθοῦ ἠνάγκασται διώκειν, δεῖ μετὰ ταῦτα ἰδεῖν.

ὀφθήσεται δὴ μαλθακόν τινα καὶ οὐ στερεὸν διώκων, οὐδ’ ἐν ἡλίῳ καθαρῷ τεθραμμένον ἀλλὰ ὑπὸ συμμιγεῖ σκιᾷ, πόνων μὲν ἀνδρείων καὶ ἱδρώτων ξηρῶν ἄπειρον, ἔμπειρον δὲ ἁπαλῆσ καὶ ἀνάνδρου διαίτησ, ἀλλοτρίοισ χρώμασι καὶ κόσμοισ χήτει οἰκείων κοσμούμενον, ὅσα τε ἄλλα τούτοισ ἕπεται πάντα ἐπιτηδεύοντα, ἃ δῆλα καὶ οὐκ ἄξιον περαιτέρω προβαίνειν, ἀλλὰ ἓν κεφάλαιον ὁρισαμένουσ ἐπ’ ἄλλο ἰέναι· τὸ γὰρ τοιοῦτον σῶμα ἐν πολέμῳ τε καὶ ἄλλαισ χρείαισ ὅσαι μεγάλαι οἱ μὲν ἐχθροὶ θαρροῦσιν, οἱ δὲ φίλοι καὶ αὐτοὶ οἱ ἐρασταὶ φοβοῦνται.

τοῦτο μὲν οὖν ὡσ δῆλον ἐατέον, τὸ δ’ ἐφεξῆσ ῥητέον, τίνα ἡμῖν ὠφελίαν ἢ τίνα βλάβην περὶ τὴν κτῆσιν ἡ τοῦ ἐρῶντοσ ὁμιλία τε καὶ ἐπιτροπεία παρέξεται.

σαφὲσ δὴ τοῦτό γε παντὶ μέν, μάλιστα δὲ τῷ ἐραστῇ, ὅτι τῶν φιλτάτων τε καὶ εὐνουστάτων καὶ θειοτάτων κτημάτων ὀρφανὸν πρὸ παντὸσ εὔξαιτ’ ἂν εἶναι τὸν ἐρώμενον·

πατρὸσ γὰρ καὶ μητρὸσ καὶ συγγενῶν καὶ φίλων στέρεσθαι ἂν αὐτὸν δέξαιτο, διακωλυτὰσ καὶ ἐπιτιμητὰσ ἡγούμενοσ τῆσ ἡδίστησ πρὸσ αὐτὸν ὁμιλίασ. ἀλλὰ μὴν οὐσίαν γ’ ἔχοντα χρυσοῦ ἤ τινοσ ἄλλησ κτήσεωσ οὔτε εὐάλωτον ὁμοίωσ οὔτε ἁλόντα εὐμεταχείριστον ἡγήσεται·

ἐξ ὧν πᾶσα ἀνάγκη ἐραστὴν παιδικοῖσ φθονεῖν μὲν οὐσίαν κεκτημένοισ, ἀπολλυμένησ δὲ χαίρειν. ἔτι τοίνυν ἄγαμον, ἄπαιδα, ἀοίκον ὅτι πλεῖστον χρόνον παιδικὰ ἐραστὴσ εὔξαιτ’ ἂν γενέσθαι, τὸ αὑτοῦ γλυκὺ ὡσ πλεῖστον χρόνον καρποῦσθαι ἐπιθυμῶν. ἔστι μὲν δὴ καὶ ἄλλα κακά, ἀλλά τισ δαίμων ἔμειξε τοῖσ πλείστοισ ἐν τῷ παραυτίκα ἡδονήν, οἱο͂ν κόλακι, δεινῷ θηρίῳ καὶ βλάβῃ μεγάλῃ, ὅμωσ ἐπέμειξεν ἡ φύσισ ἡδονήν τινα οὐκ ἄμουσον, καί τισ ἑταίραν ὡσ βλαβερὸν ψέξειεν ἄν, καὶ ἄλλα πολλὰ τῶν τοιουτοτρόπων θρεμμάτων τε καὶ ἐπιτηδευμάτων, οἷσ τό γε καθ’ ἡμέραν ἡδίστοισιν εἶναι ὑπάρχει·

παιδικοῖσ δὲ ἐραστὴσ πρὸσ τῷ βλαβερῷ καὶ εἰσ τὸ συνημερεύειν πάντων ἀηδέστατον.

ἥλικα γὰρ δὴ καὶ ὁ παλαιὸσ λόγοσ τέρπειν τὸν ἥλικα ‐ ἡ γὰρ οἶμαι χρόνου ἰσότησ ἐπ’ ἴσασ ἡδονὰσ ἄγουσα δι’ ὁμοιότητα φιλίαν παρέχεται ‐ ἀλλ’ ὅμωσ κόρον γε καὶ ἡ τούτων συνουσία ἔχει.

καὶ μὴν τό γε ἀναγκαῖον αὖ βαρὺ παντὶ περὶ πᾶν λέγεται· ὃ δὴ πρὸσ τῇ ἀνομοιότητι μάλιστα ἐραστὴσ πρὸσ παιδικὰ ἔχει. νεωτέρῳ γὰρ πρεσβύτεροσ συνὼν οὔθ’ ἡμέρασ οὔτε νυκτὸσ ἑκὼν ἀπολείπεται, ἀλλ’ ὑπ’ ἀνάγκησ τε καὶ οἴστρου ἐλαύνεται, ὃσ ἐκείνῳ μὲν ἡδονὰσ ἀεὶ διδοὺσ ἄγει, ὁρῶντι, ἀκούοντι, ἁπτομένῳ, καὶ πᾶσαν αἴσθησιν αἰσθανομένῳ τοῦ ἐρωμένου, ὥστε μεθ’ ἡδονῆσ ἀραρότωσ αὐτῷ ὑπηρετεῖν· ἐστὶν ἀκούειν οὐκ ἐπιτερπέσ, μὴ ὅτι δὴ ἔργῳ ἀνάγκησ ἀεὶ προσκειμένησ μεταχειρίζεσθαι, φυλακάσ τε δὴ καχυποτόπουσ φυλαττομένῳ διὰ παντὸσ καὶ πρὸσ ἅπαντασ, ἀκαίρουσ τε ἐπαίνουσ καὶ ὑπερβάλλοντασ ἀκούοντι, ὡσ δ’ αὕτωσ ψόγουσ νήφοντοσ μὲν οὐκ ἀνεκτούσ, εἰσ δὲ μέθην ἰόντοσ πρὸσ τῷ μὴ ἀνεκτῷ ἐπαισχεῖσ, παρρησίᾳ κατακορεῖ καὶ ἀναπεπταμένῃ χρωμένου;

καὶ ἐρῶν μὲν βλαβερόσ τε καὶ ἀηδήσ, λήξασ δὲ τοῦ ἔρωτοσ εἰσ τὸν ἔπειτα χρόνον ἄπιστοσ, εἰσ ὃν πολλὰ καὶ μετὰ πολλῶν ὁρ́κων τε καὶ δεήσεων ὑπισχνούμενοσ μόγισ κατεῖχε τήν γ’ ἐν τῷ τότε συνουσίαν ἐπίπονον οὖσαν φέρειν δι’ ἐλπίδα ἀγαθῶν.

τότε δὴ δέον ἐκτίνειν, μεταβαλὼν ἄλλον ἄρχοντα ἐν αὑτῷ καὶ προστάτην, νοῦν καὶ σωφροσύνην ἀντ’ ἔρωτοσ καὶ μανίασ, ἄλλοσ γεγονὼσ λέληθεν τὰ παιδικά. καὶ ὁ μὲν αὐτὸν χάριν ἀπαιτεῖ τῶν τότε, ὑπομιμνῄσκων τὰ πραχθέντα καὶ λεχθέντα, ὡσ τῷ αὐτῷ διαλεγόμενοσ· ὁ δὲ ὑπ’ αἰσχύνησ οὔτε εἰπεῖν τολμᾷ ὅτι ἄλλοσ γέγονεν, οὔθ’ ὅπωσ τὰ τῆσ προτέρασ ἀνοήτου ἀρχῆσ ὁρκωμόσιά τε καὶ ὑποσχέσεισ ἐμπεδώσῃ ἔχει, νοῦν ἤδη ἐσχηκὼσ καὶ σεσωφρονηκώσ, ἵνα μὴ πράττων ταὐτὰ τῷ πρόσθεν ὅμοιόσ τε ἐκείνῳ καὶ ὁ αὐτὸσ πάλιν γένηται.

φυγὰσ δὴ γίγνεται ἐκ τούτων, καὶ ἀπεστερηκὼσ ὑπ’ ἀνάγκησ ὁ πρὶν ἐραστήσ, ὀστράκου μεταπεσόντοσ, ἱέται φυγῇ μεταβαλών·

ὁ δὲ ἀναγκάζεται διώκειν ἀγανακτῶν καὶ ἐπιθεάζων, ἠγνοηκὼσ τὸ ἅπαν ἐξ ἀρχῆσ, ὅτι οὐκ ἄρα ἔδει ποτὲ ἐρῶντι καὶ ὑπ’ ἀνάγκησ ἀνοήτῳ χαρίζεσθαι, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον μὴ ἐρῶντι καὶ νοῦν ἔχοντι· εἰ δὲ μή, ἀναγκαῖον εἰή ἐνδοῦναι αὑτὸν ἀπίστῳ, δυσκόλῳ, φθονερῷ, ἀηδεῖ, βλαβερῷ μὲν πρὸσ οὐσίαν, βλαβερῷ δὲ πρὸσ τὴν τοῦ σώματοσ ἕξιν, πολὺ δὲ βλαβερωτάτῳ πρὸσ τὴν τῆσ ψυχῆσ παίδευσιν, ἧσ οὔτε ἀνθρώποισ οὔτε θεοῖσ τῇ ἀληθείᾳ τιμιώτερον οὔτε ἔστιν οὔτε ποτὲ ἔσται.

ὡσ λύκοι ἄρνασ ἀγαπῶσιν, ὣσ παῖδα φιλοῦσιν ἐρασταί.

τοῦτ’ ἐκεῖνο, ὦ Φαῖδρε.

οὐκέτ’ ἂν τὸ πέρα ἀκούσαισ ἐμοῦ λέγοντοσ, ἀλλ’ ἤδη σοι τέλοσ ἐχέτω ὁ λόγοσ. καίτοι ᾤμην γε μεσοῦν αὐτόν, καὶ ἐρεῖν τὰ ἴσα περὶ τοῦ μὴ ἐρῶντοσ, ὡσ δεῖ ἐκείνῳ χαρίζεσθαι μᾶλλον, λέγων ὅσα αὖ ἔχει ἀγαθά· νῦν δὲ δή, ὦ Σώκρατεσ, τί ἀποπαύῃ; οὐκ ᾔσθου, ὦ μακάριε, ὅτι ἤδη ἔπη φθέγγομαι ἀλλ’ οὐκέτι διθυράμβουσ, καὶ ταῦτα ψέγων;

ἐὰν δ’ ἐπαινεῖν τὸν ἕτερον ἄρξωμαι, τί με οἰεί ποιήσειν; ἆρ’ οἶσθ’ ὅτι ὑπὸ τῶν Νυμφῶν, αἷσ με σὺ προύβαλεσ ἐκ προνοίασ, σαφῶσ ἐνθουσιάσω; λέγω οὖν ἑνὶ λόγῳ ὅτι ὅσα τὸν ἕτερον λελοιδορήκαμεν, τῷ ἑτέρῳ τἀναντία τούτων ἀγαθὰ πρόσεστιν. καὶ τί δεῖ μακροῦ λόγου; περὶ γὰρ ἀμφοῖν ἱκανῶσ εἴρηται. καὶ οὕτω δὴ ὁ μῦθοσ ὅτι πάσχειν προσήκει αὐτῷ, τοῦτο πείσεται· κἀγὼ τὸν ποταμὸν τοῦτον διαβὰσ ἀπέρχομαι πρὶν ὑπὸ σοῦ τι μεῖζον ἀναγκασθῆναι.

μήπω γε, ὦ Σώκρατεσ, πρὶν ἂν τὸ καῦμα παρέλθῃ. ἢ οὐχ ὁρᾷσ ὡσ σχεδὸν ἤδη μεσημβρία ἵσταται ἡ δὴ καλουμένη σταθερά; ἀλλὰ περιμείναντεσ καὶ ἅμα περὶ τῶν εἰρημένων διαλεχθέντεσ, τάχα ἐπειδὰν ἀποψυχῇ ἴμεν. θεῖόσ γ’ εἶ περὶ τοὺσ λόγουσ, ὦ Φαῖδρε, καὶ ἀτεχνῶσ θαυμάσιοσ. οἶμαι γὰρ ἐγὼ τῶν ἐπὶ τοῦ σοῦ βίου γεγονότων λόγων μηδένα πλείουσ ἢ σὲ πεποιηκέναι γεγενῆσθαι ἤτοι αὐτὸν λέγοντα ἢ ἄλλουσ ἑνί γέ τῳ τρόπῳ προσαναγκάζοντα ‐ Σιμμίαν Θηβαῖον ἐξαιρῶ λόγου· τῶν δὲ ἄλλων πάμπολυ κρατεῖσ ‐ καὶ νῦν αὖ δοκεῖσ αἴτιόσ μοι γεγενῆσθαι λόγῳ τινὶ ῥηθῆναι.

οὐ πόλεμόν γε ἀγγέλλεισ. ἀλλὰ πῶσ δὴ καὶ τίνι τούτῳ; ἡνίκ’ ἔμελλον, ὠγαθέ, τὸν ποταμὸν διαβαίνειν, τὸ δαιμόνιόν τε καὶ τὸ εἰωθὸσ σημεῖόν μοι γίγνεσθαι ἐγένετο ‐ ἀεὶ δέ με ἐπίσχει ὃ ἂν μέλλω πράττειν ‐ καί τινα φωνὴν ἔδοξα αὐτόθεν ἀκοῦσαι, ἥ με οὐκ ἐᾷ ἀπιέναι πρὶν ἂν ἀφοσιώσωμαι, ὡσ δή τι ἡμαρτηκότα εἰσ τὸ θεῖον. εἰμὶ δὴ οὖν μάντισ μέν, οὐ πάνυ δὲ σπουδαῖοσ, ἀλλ’ ὥσπερ οἱ τὰ γράμματα φαῦλοι, ὅσον μὲν ἐμαυτῷ μόνον ἱκανόσ·

σαφῶσ οὖν ἤδη μανθάνω τὸ ἁμάρτημα. ὡσ δή τοι, ὦ ἑταῖρε, μαντικόν γέ τι καὶ ἡ ψυχή· ἐμὲ γὰρ ἔθραξε μέν τι καὶ πάλαι λέγοντα τὸν λόγον, καί πωσ ἐδυσωπούμην κατ’ Ἴβυκον, μή τι παρὰ θεοῖσ ἀμβλακὼν τιμὰν πρὸσ ἀνθρώπων ἀμείψω· νῦν δ’ ᾔσθημαι τὸ ἁμάρτημα.

λέγεισ δὲ δὴ τί; δεινόν, ὦ Φαῖδρε, δεινὸν λόγον αὐτόσ τε ἐκόμισασ ἐμέ τε ἠνάγκασασ εἰπεῖν. πῶσ δή; εὐήθη καὶ ὑπό τι ἀσεβῆ· οὗ τίσ ἂν εἰή δεινότεροσ; οὐδείσ, εἴ γε σὺ ἀληθῆ λέγεισ. τί οὖν; τὸν ἔρωτα οὐκ Ἀφροδίτησ καὶ θεόν τινα ἡγῇ; λέγεταί γε δή. οὔ τι ὑπό γε Λυσίου, οὐδὲ ὑπὸ τοῦ σοῦ λόγου, ὃσ διὰ τοῦ ἐμοῦ στόματοσ καταφαρμακευθέντοσ ὑπὸ σοῦ ἐλέχθη. εἰ δ’ ἔστιν, ὥσπερ οὖν ἔστι, θεὸσ ἤ τι θεῖον ὁ Ἔρωσ, οὐδὲν ἂν κακὸν εἰή, τὼ δὲ λόγω τὼ νυνδὴ περὶ αὐτοῦ εἰπέτην ὡσ τοιούτου ὄντοσ·

ταύτῃ τε οὖν ἡμαρτανέτην περὶ τὸν ἔρωτα, ἔτι τε ἡ εὐήθεια αὐτοῖν πάνυ ἀστεία, τὸ μηδὲν ὑγιὲσ λέγοντε μηδὲ ἀληθὲσ σεμνύνεσθαι ὡσ τὶ ὄντε, εἰ ἄρα ἀνθρωπίσκουσ τινὰσ ἐξαπατήσαντε εὐδοκιμήσετον ἐν αὐτοῖσ. ἐμοὶ μὲν οὖν, ὦ φίλε, καθήρασθαι ἀνάγκη· ἔστιν δὲ τοῖσ ἁμαρτάνουσι περὶ μυθολογίαν καθαρμὸσ ἀρχαῖοσ, ὃν Ὅμηροσ μὲν οὐκ ᾔσθετο, Στησίχοροσ δέ.

τῶν γὰρ ὀμμάτων στερηθεὶσ διὰ τὴν Ἑλένησ κακηγορίαν οὐκ ἠγνόησεν ὥσπερ Ὅμηροσ, ἀλλ’ ἅτε μουσικὸσ ὢν ἔγνω τὴν αἰτίαν, καὶ ποιεῖ εὐθὺσ ‐ οὐκ ἔστ’ ἔτυμοσ λόγοσ οὗτοσ,οὐδ’ ἔβασ ἐν νηυσὶν εὐσέλμοισ, οὐδ’ ἵκεο Πέργαμα Τροίασ· καὶ ποιήσασ δὴ πᾶσαν τὴν καλουμένην Παλινῳδίαν παραχρῆμα ἀνέβλεψεν.

ἐγὼ οὖν σοφώτεροσ ἐκείνων γενήσομαι κατ’ αὐτό γε τοῦτο· πρὶν γάρ τι παθεῖν διὰ τὴν τοῦ Ἔρωτοσ κακηγορίαν πειράσομαι αὐτῷ ἀποδοῦναι τὴν παλινῳδίαν, γυμνῇ τῇ κεφαλῇ καὶ οὐχ ὥσπερ τότε ὑπ’ αἰσχύνησ ἐγκεκαλυμμένοσ. τουτωνί, ὦ Σώκρατεσ, οὐκ ἔστιν ἅττ’ ἂν ἐμοὶ εἶπεσ ἡδίω. καὶ γάρ, ὠγαθὲ Φαῖδρε, ἐννοεῖσ ὡσ ἀναιδῶσ εἴρησθον τὼ λόγω, οὗτόσ τε καὶ ὁ ἐκ τοῦ βιβλίου ῥηθείσ.

εἰ γὰρ ἀκούων τισ τύχοι ἡμῶν γεννάδασ καὶ πρᾷοσ τὸ ἦθοσ, ἑτέρου δὲ τοιούτου ἐρῶν ἢ καὶ πρότερόν ποτε ἐρασθείσ, λεγόντων ὡσ διὰ σμικρὰ μεγάλασ ἔχθρασ οἱ ἐρασταὶ ἀναιροῦνται καὶ ἔχουσι πρὸσ τὰ παιδικὰ φθονερῶσ τε καὶ βλαβερῶσ, πῶσ οὐκ ἂν οἰεί αὐτὸν ἡγεῖσθαι ἀκούειν ἐν ναύταισ που τεθραμμένων καὶ οὐδένα ἐλεύθερον ἔρωτα ἑωρακότων, πολλοῦ δ’ ἂν δεῖν ἡμῖν ὁμολογεῖν ἃ ψέγομεν τὸν ἔρωτα; ἴσωσ νὴ Δί’, ὦ Σώκρατεσ.

τοῦτόν γε τοίνυν ἔγωγε αἰσχυνόμενοσ, καὶ αὐτὸν τὸν ἔρωτα δεδιώσ, ἐπιθυμῶ ποτίμῳ λόγῳ οἱο͂ν ἁλμυρὰν ἀκοὴν ἀποκλύσασθαι· συμβουλεύω δὲ καὶ Λυσίᾳ ὅτι τάχιστα γράψαι ὡσ χρὴ ἐραστῇ μᾶλλον ἢ μὴ ἐρῶντι ἐκ τῶν ὁμοίων χαρίζεσθαι. ἀλλ’ εὖ ἴσθι ὅτι ἕξει τοῦθ’ οὕτω· σοῦ γὰρ εἰπόντοσ τὸν τοῦ ἐραστοῦ ἔπαινον, πᾶσα ἀνάγκη Λυσίαν ὑπ’ ἐμοῦ ἀναγκασθῆναι γράψαι αὖ περὶ τοῦ αὐτοῦ λόγον. τοῦτο μὲν πιστεύω, ἑώσπερ ἂν ᾖσ ὃσ εἶ.

λέγε τοίνυν θαρρῶν. ποῦ δή μοι ὁ παῖσ πρὸσ ὃν ἔλεγον; ἵνα καὶ τοῦτο ἀκούσῃ, καὶ μὴ ἀνήκοοσ ὢν φθάσῃ χαρισάμενοσ τῷ μὴ ἐρῶντι. οὗτοσ παρά σοι μάλα πλησίον ἀεὶ πάρεστιν, ὅταν σὺ βούλῃ. οὑτωσὶ τοίνυν, ὦ παῖ καλέ, ἐννόησον, ὡσ ὁ μὲν πρότεροσ ἦν λόγοσ Φαίδρου τοῦ Πυθοκλέουσ, Μυρρινουσίου ἀνδρόσ· ὃν δὲ μέλλω λέγειν, Στησιχόρου τοῦ Εὐφήμου, Ἱμεραίου.

λεκτέοσ δὲ ὧδε, ὅτι οὐκ ἔστ’ ἔτυμοσ λόγοσ ὃσ ἂν παρόντοσ ἐραστοῦ τῷ μὴ ἐρῶντι μᾶλλον φῇ δεῖν χαρίζεσθαι, διότι δὴ ὁ μὲν μαίνεται, ὁ δὲ σωφρονεῖ. εἰ μὲν γὰρ ἦν ἁπλοῦν τὸ μανίαν κακὸν εἶναι, καλῶσ ἂν ἐλέγετο· νῦν δὲ τὰ μέγιστα τῶν ἀγαθῶν ἡμῖν γίγνεται διὰ μανίασ, θείᾳ μέντοι δόσει διδομένησ. ἥ τε γὰρ δὴ ἐν Δελφοῖσ προφῆτισ αἵ τ’ ἐν Δωδώνῃ ἱέρειαι μανεῖσαι μὲν πολλὰ δὴ καὶ καλὰ ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ τὴν Ἑλλάδα ἠργάσαντο, σωφρονοῦσαι δὲ βραχέα ἢ οὐδέν· καὶ ἐὰν δὴ λέγωμεν Σίβυλλάν τε καὶ ἄλλουσ, ὅσοι μαντικῇ χρώμενοι ἐνθέῳ πολλὰ δὴ πολλοῖσ προλέγοντεσ εἰσ τὸ μέλλον ὤρθωσαν, μηκύνοιμεν ἂν δῆλα παντὶ λέγοντεσ.

τόδε μὴν ἄξιον ἐπιμαρτύρασθαι, ὅτι καὶ τῶν παλαιῶν οἱ τὰ ὀνόματα τιθέμενοι οὐκ αἰσχρὸν ἡγοῦντο οὐδὲ ὄνειδοσ μανίαν· οὐ γὰρ ἂν τῇ καλλίστῃ τέχνῃ, ᾗ τὸ μέλλον κρίνεται, αὐτὸ τοῦτο τοὔνομα ἐμπλέκοντεσ μανικὴν ἐκάλεσαν.

ἀλλ’ ὡσ καλοῦ ὄντοσ, ὅταν θείᾳ μοίρᾳ γίγνηται, οὕτω νομίσαντεσ ἔθεντο, οἱ δὲ νῦν ἀπειροκάλωσ τὸ ταῦ ἐπεμβάλλοντεσ μαντικὴν ἐκάλεσαν. ἐπεὶ καὶ τήν γε τῶν ἐμφρόνων, ζήτησιν τοῦ μέλλοντοσ διά τε ὀρνίθων ποιουμένων καὶ τῶν ἄλλων σημείων, ἅτ’ ἐκ διανοίασ ποριζομένων ἀνθρωπίνῃ οἰήσει νοῦν τε καὶ ἱστορίαν, οἰονοϊστικὴν ἐπωνόμασαν, ἣν νῦν οἰωνιστικὴν τῷ ω σεμνύνοντεσ οἱ νέοι καλοῦσιν· ὅσῳ δὴ οὖν τελεώτερον καὶ ἐντιμότερον μαντικὴ οἰωνιστικῆσ, τό τε ὄνομα τοῦ ὀνόματοσ ἔργον τ’ ἔργου, τόσῳ κάλλιον μαρτυροῦσιν οἱ παλαιοὶ μανίαν σωφροσύνησ τὴν ἐκ θεοῦ τῆσ παρ’ ἀνθρώπων γιγνομένησ.

ἀπαλλαγὴν ηὑρ́ετο, καταφυγοῦσα πρὸσ θεῶν εὐχάσ τε καὶ λατρείασ, ὅθεν δὴ καθαρμῶν τε καὶ τελετῶν τυχοῦσα ἐξάντη ἐποίησε τὸν ἑαυτῆσ ἔχοντα πρόσ τε τὸν παρόντα καὶ τὸν ἔπειτα χρόνον, λύσιν τῷ ὀρθῶσ μανέντι τε καὶ κατασχομένῳ τῶν παρόντων κακῶν εὑρομένη.

τρίτη δὲ ἀπὸ Μουσῶν κατοκωχή τε καὶ μανία, λαβοῦσα ἁπαλὴν καὶ ἄβατον ψυχήν, ἐγείρουσα καὶ ἐκβακχεύουσα κατά τε ᾠδὰσ καὶ κατὰ τὴν ἄλλην ποίησιν, μυρία τῶν παλαιῶν ἔργα κοσμοῦσα τοὺσ ἐπιγιγνομένουσ παιδεύει·

ὃσ δ’ ἂν ἄνευ μανίασ Μουσῶν ἐπὶ ποιητικὰσ θύρασ ἀφίκηται, πεισθεὶσ ὡσ ἄρα ἐκ τέχνησ ἱκανὸσ ποιητὴσ ἐσόμενοσ, ἀτελὴσ αὐτόσ τε καὶ ἡ ποίησισ ὑπὸ τῆσ τῶν μαινομένων ἡ τοῦ σωφρονοῦντοσ ἠφανίσθη. τοσαῦτα μέν σοι καὶ ἔτι πλείω ἔχω μανίασ γιγνομένησ ἀπὸ θεῶν λέγειν καλὰ ἔργα.

ὥστε τοῦτό γε αὐτὸ μὴ φοβώμεθα, μηδέ τισ ἡμᾶσ λόγοσ θορυβείτω δεδιττόμενοσ ὡσ πρὸ τοῦ κεκινημένου τὸν σώφρονα δεῖ προαιρεῖσθαι φίλον· ἀλλὰ τόδε πρὸσ ἐκείνῳ δείξασ φερέσθω τὰ νικητήρια, ὡσ οὐκ ἐπ’ ὠφελίᾳ ὁ ἔρωσ τῷ ἐρῶντι καὶ τῷ ἐρωμένῳ ἐκ θεῶν ἐπιπέμπεται. ἡμῖν δὲ ἀποδεικτέον αὖ τοὐναντίον, ὡσ ἐπ’ εὐτυχίᾳ τῇ μεγίστῃ παρὰ θεῶν ἡ τοιαύτη μανία δίδοται· ἡ δὲ δὴ ἀπόδειξισ ἔσται δεινοῖσ μὲν ἄπιστοσ, σοφοῖσ δὲ πιστή.

δεῖ οὖν πρῶτον ψυχῆσ φύσεωσ πέρι θείασ τε καὶ ἀνθρωπίνησ ἰδόντα πάθη τε καὶ ἔργα τἀληθὲσ νοῆσαι· ἀρχὴ δὲ ἀποδείξεωσ ἥδε. ψυχὴ πᾶσα ἀθάνατοσ.

τὸ γὰρ ἀεικίνητον ἀθάνατον· τὸ δ’ ἄλλο κινοῦν καὶ ὑπ’ ἄλλου κινούμενον, παῦλαν ἔχον κινήσεωσ, παῦλαν ἔχει ζωῆσ. μόνον δὴ τὸ αὑτὸ κινοῦν, ἅτε οὐκ ἀπολεῖπον ἑαυτό, οὔποτε λήγει κινούμενον, ἀλλὰ καὶ τοῖσ ἄλλοισ ὅσα κινεῖται τοῦτο πηγὴ καὶ ἀρχὴ κινήσεωσ. ἀρχὴ δὲ ἀγένητον.

ἐξ ἀρχῆσ γὰρ ἀνάγκη πᾶν τὸ γιγνόμενον γίγνεσθαι, αὐτὴν δὲ μηδ’ ἐξ ἑνόσ· εἰ γὰρ ἔκ του ἀρχὴ γίγνοιτο, οὐκ ἂν ἔτι ἀρχὴ γίγνοιτο. ἐπειδὴ δὲ ἀγένητόν ἐστιν, καὶ ἀδιάφθορον αὐτὸ ἀνάγκη εἶναι. ἀρχῆσ γὰρ δὴ ἀπολομένησ οὔτε αὐτή ποτε ἔκ του οὔτε ἄλλο ἐξ ἐκείνησ γενήσεται, εἴπερ ἐξ ἀρχῆσ δεῖ τὰ πάντα γίγνεσθαι. οὕτω δὴ κινήσεωσ μὲν ἀρχὴ τὸ αὐτὸ αὑτὸ κινοῦν. τοῦτο δὲ οὔτ’ ἀπόλλυσθαι οὔτε γίγνεσθαι δυνατόν, ἢ πάντα τε οὐρανὸν πᾶσάν τε γῆν εἰσ ἓν συμπεσοῦσαν στῆναι καὶ μήποτε αὖθισ ἔχειν ὅθεν κινηθέντα γενήσεται. ἀθανάτου δὲ πεφασμένου τοῦ ὑφ’ ἑαυτοῦ κινουμένου, ψυχῆσ οὐσίαν τε καὶ λόγον τοῦτον αὐτόν τισ λέγων οὐκ αἰσχυνεῖται.

πᾶν γὰρ σῶμα, ᾧ μὲν ἔξωθεν τὸ κινεῖσθαι, ἄψυχον, ᾧ δὲ ἔνδοθεν αὐτῷ ἐξ αὑτοῦ, ἔμψυχον, ὡσ ταύτησ οὔσησ φύσεωσ ψυχῆσ· κινοῦν ἢ ψυχήν, ἐξ ἀνάγκησ ἀγένητόν τε καὶ ἀθάνατον ψυχὴ ἂν εἰή.

περὶ μὲν οὖν ἀθανασίασ αὐτῆσ ἱκανῶσ·

περὶ δὲ τῆσ ἰδέασ αὐτῆσ ὧδε λεκτέον. οἱο͂ν μέν ἐστι, πάντῃ πάντωσ θείασ εἶναι καὶ μακρᾶσ διηγήσεωσ, ᾧ δὲ ἐοίκεν, ἀνθρωπίνησ τε καὶ ἐλάττονοσ· ταύτῃ οὖν λέγωμεν. ἐοικέτω δὴ συμφύτῳ δυνάμει ὑποπτέρου ζεύγουσ τε καὶ ἡνιόχου. θεῶν μὲν οὖν ἵπποι τε καὶ ἡνίοχοι πάντεσ αὐτοί τε ἀγαθοὶ καὶ ἐξ ἀγαθῶν, τὸ δὲ τῶν ἄλλων μέμεικται. καὶ πρῶτον μὲν ἡμῶν ὁ ἄρχων συνωρίδοσ ἡνιοχεῖ, εἶτα τῶν ἵππων ὁ μὲν αὐτῷ καλόσ τε καὶ ἀγαθὸσ καὶ ἐκ τοιούτων, ὁ δ’ ἐξ ἐναντίων τε καὶ ἐναντίοσ·

χαλεπὴ δὴ καὶ δύσκολοσ ἐξ ἀνάγκησ ἡ περὶ ἡμᾶσ ἡνιόχησισ. πῇ δὴ οὖν θνητόν τε καὶ ἀθάνατον ζῷον ἐκλήθη πειρατέον εἰπεῖν. ψυχὴ πᾶσα παντὸσ ἐπιμελεῖται τοῦ ἀψύχου, πάντα δὲ οὐρανὸν περιπολεῖ, ἄλλοτ’ ἐν ἄλλοισ εἴδεσι γιγνομένη. τελέα μὲν οὖν οὖσα καὶ ἐπτερωμένη μετεωροπορεῖ τε καὶ πάντα τὸν κόσμον διοικεῖ, ἡ δὲ πτερορρυήσασα φέρεται ἑώσ ἂν στερεοῦ τινοσ ἀντιλάβηται, οὗ κατοικισθεῖσα, σῶμα γήϊνον λαβοῦσα, αὐτὸ αὑτὸ δοκοῦν κινεῖν διὰ τὴν ἐκείνησ δύναμιν, ζῷον τὸ σύμπαν ἐκλήθη, ψυχὴ καὶ σῶμα παγέν, θνητόν τ’ ἔσχεν ἐπωνυμίαν· ἀθάνατον δὲ οὐδ’ ἐξ ἑνὸσ λόγου λελογισμένου, ἀλλὰ πλάττομεν οὔτε ἰδόντεσ οὔτε ἱκανῶσ νοήσαντεσ θεόν, ἀθάνατόν τι ζῷον, ἔχον μὲν ψυχήν, ἔχον δὲ σῶμα, τὸν ἀεὶ δὲ χρόνον ταῦτα συμπεφυκότα.

ἀλλὰ ταῦτα μὲν δή, ὅπῃ τῷ θεῷ φίλον, ταύτῃ ἐχέτω τε καὶ λεγέσθω·

τὴν δὲ αἰτίαν τῆσ τῶν πτερῶν ἀποβολῆσ, δι’ ἣν ψυχῆσ ἀπορρεῖ, λάβωμεν. ἔστι δέ τισ τοιάδε. πέφυκεν ἡ πτεροῦ δύναμισ τὸ ἐμβριθὲσ ἄγειν ἄνω μετεωρίζουσα ᾗ τὸ τῶν θεῶν γένοσ οἰκεῖ, κεκοινώνηκε δέ πῃ μάλιστα τῶν περὶ τὸ σῶμα τοῦ θείου ψυχή, τὸ δὲ θεῖον καλόν, σοφόν, ἀγαθόν, καὶ πᾶν ὅτι τοιοῦτον·

τούτοισ δὴ τρέφεταί τε καὶ αὔξεται μάλιστά γε τὸ τῆσ ψυχῆσ πτέρωμα, αἰσχρῷ δὲ καὶ κακῷ καὶ τοῖσ ἐναντίοισ φθίνει τε καὶ διόλλυται.

ὁ μὲν δὴ μέγασ ἡγεμὼν ἐν οὐρανῷ Ζεύσ, ἐλαύνων πτηνὸν ἁρ́μα, πρῶτοσ πορεύεται, διακοσμῶν πάντα καὶ ἐπιμελούμενοσ· τῷ δ’ ἕπεται στρατιὰ θεῶν τε καὶ δαιμόνων, κατὰ ἕνδεκα μέρη κεκοσμημένη. μένει γὰρ Ἑστία ἐν θεῶν οἴκῳ μόνη·

τῶν δὲ ἄλλων ὅσοι ἐν τῷ τῶν δώδεκα ἀριθμῷ τεταγμένοι θεοὶ ἄρχοντεσ ἡγοῦνται κατὰ τάξιν ἣν ἕκαστοσ ἐτάχθη. πολλαὶ μὲν οὖν καὶ μακάριαι θέαι τε καὶ διέξοδοι ἐντὸσ οὐρανοῦ, ἃσ θεῶν γένοσ εὐδαιμόνων ἐπιστρέφεται πράττων ἕκαστοσ αὐτῶν τὸ αὑτοῦ, ἕπεται δὲ ὁ ἀεὶ ἐθέλων τε καὶ δυνάμενοσ· φθόνοσ γὰρ ἔξω θείου χοροῦ ἵσταται. ὅταν δὲ δὴ πρὸσ δαῖτα καὶ ἐπὶ θοίνην ἰώσιν, ἄκραν ἐπὶ τὴν ὑπουράνιον ἁψῖδα πορεύονται πρὸσ ἄναντεσ, ᾗ δὴ τὰ μὲν θεῶν ὀχήματα ἰσορρόπωσ εὐήνια ὄντα ῥᾳδίωσ πορεύεται, τὰ δὲ ἄλλα μόγισ· βρίθει γὰρ ὁ τῆσ κάκησ ἵπποσ μετέχων, ἐπὶ τὴν γῆν ῥέπων τε καὶ βαρύνων ᾧ μὴ καλῶσ ἦν τεθραμμένοσ τῶν ἡνιόχων.

ἔνθα δὴ πόνοσ τε καὶ ἀγὼν ἔσχατοσ ψυχῇ πρόκειται. νώτῳ, στάσασ δὲ αὐτὰσ περιάγει ἡ περιφορά, αἱ δὲ θεωροῦσι τὰ ἔξω τοῦ οὐρανοῦ.

τὸν δὲ ὑπερουράνιον τόπον οὔτε τισ ὕμνησέ πω τῶν τῇδε ποιητὴσ οὔτε ποτὲ ὑμνήσει κατ’ ἀξίαν.

ἔχει δὲ ὧδε ‐ τολμητέον γὰρ οὖν τό γε ἀληθὲσ εἰπεῖν, ἄλλωσ τε καὶ περὶ ἀληθείασ λέγοντα ‐ ἡ γὰρ ἀχρώματόσ τε καὶ ἀσχημάτιστοσ καὶ ἀναφὴσ οὐσία ὄντωσ οὖσα, ψυχῆσ κυβερνήτῃ μόνῳ θεατὴ νῷ, περὶ ἣν τὸ τῆσ ἀληθοῦσ ἐπιστήμησ γένοσ, τοῦτον ἔχει τὸν τόπον. ἅτ’ οὖν θεοῦ διάνοια νῷ τε καὶ ἐπιστήμῃ ἀκηράτῳ τρεφομένη, καὶ ἁπάσησ ψυχῆσ ὅσῃ ἂν μέλῃ τὸ προσῆκον δέξασθαι, ἰδοῦσα διὰ χρόνου τὸ ὂν ἀγαπᾷ τε καὶ θεωροῦσα τἀληθῆ τρέφεται καὶ εὐπαθεῖ, ἑώσ ἂν κύκλῳ ἡ περιφορὰ εἰσ ταὐτὸν περιενέγκῃ.

ἐν δὲ τῇ περιόδῳ καθορᾷ μὲν αὐτὴν δικαιοσύνην, καθορᾷ δὲ σωφροσύνην, καθορᾷ δὲ ἐπιστήμην, οὐχ ᾗ γένεσισ πρόσεστιν, οὐδ’ ἥ ἐστίν που ἑτέρα ἐν ἑτέρῳ οὖσα ὧν ἡμεῖσ νῦν ὄντων καλοῦμεν, ἀλλὰ τὴν ἐν τῷ ὅ ἐστιν ὂν ὄντωσ ἐπιστήμην οὖσαν· καὶ τἆλλα ὡσαύτωσ τὰ ὄντα ὄντωσ θεασαμένη καὶ ἑστιαθεῖσα, δῦσα πάλιν εἰσ τὸ εἴσω τοῦ οὐρανοῦ, οἴκαδε ἦλθεν.

ἐλθούσησ δὲ αὐτῆσ ὁ ἡνίοχοσ πρὸσ τὴν φάτνην τοὺσ ἵππουσ στήσασ παρέβαλεν ἀμβροσίαν τε καὶ ἐπ’ αὐτῇ νέκταρ ἐπότισεν. καὶ οὗτοσ μὲν θεῶν βίοσ·

αἱ δὲ ἄλλαι ψυχαί, ἡ μὲν ἄριστα θεῷ ἑπομένη καὶ εἰκασμένη ὑπερῆρεν εἰσ τὸν ἔξω τόπον τὴν τοῦ ἡνιόχου κεφαλήν, καὶ συμπεριηνέχθη τὴν περιφοράν, θορυβουμένη ὑπὸ τῶν ἵππων καὶ μόγισ καθορῶσα τὰ ὄντα· ἡ δὲ τοτὲ μὲν ἦρεν, τοτὲ δ’ ἔδυ, βιαζομένων δὲ τῶν ἵππων τὰ μὲν εἶδεν, τὰ δ’ οὔ. αἱ δὲ δὴ ἄλλαι γλιχόμεναι μὲν ἅπασαι τοῦ ἄνω ἕπονται, ἀδυνατοῦσαι δέ, ὑποβρύχιαι συμπεριφέρονται, πατοῦσαι ἀλλήλασ καὶ ἐπιβάλλουσαι, ἑτέρα πρὸ τῆσ ἑτέρασ πειρωμένη γενέσθαι. θόρυβοσ οὖν καὶ ἅμιλλα καὶ ἱδρὼσ ἔσχατοσ γίγνεται, οὗ δὴ κακίᾳ ἡνιόχων πολλαὶ μὲν χωλεύονται, πολλαὶ δὲ πολλὰ πτερὰ θραύονται·

πᾶσαι δὲ πολὺν ἔχουσαι πόνον ἀτελεῖσ τῆσ τοῦ ὄντοσ θέασ ἀπέρχονται, καὶ ἀπελθοῦσαι τροφῇ δοξαστῇ χρῶνται. οὗ δ’ ἕνεχ’ ἡ πολλὴ σπουδὴ τὸ ἀληθείασ ἰδεῖν πεδίον οὗ ἐστιν, ἥ τε δὴ προσήκουσα ψυχῆσ τῷ ἀρίστῳ νομὴ ἐκ τοῦ ἐκεῖ λειμῶνοσ τυγχάνει οὖσα, ἥ τε τοῦ πτεροῦ φύσισ, ᾧ ψυχὴ κουφίζεται, τούτῳ τρέφεται. θεσμόσ τε Ἀδραστείασ ὅδε.

ἥτισ ἂν ψυχὴ θεῷ συνοπαδὸσ γενομένη κατίδῃ τι τῶν ἀληθῶν, μέχρι τε τῆσ ἑτέρασ περιόδου εἶναι ἀπήμονα, κἂν ἀεὶ τοῦτο δύνηται ποιεῖν, ἀεὶ ἀβλαβῆ εἶναι· μὴ φυτεῦσαι εἰσ μηδεμίαν θήρειον φύσιν ἐν τῇ πρώτῃ γενέσει, ἀλλὰ τὴν μὲν πλεῖστα ἰδοῦσαν εἰσ γονὴν ἀνδρὸσ γενησομένου φιλοσόφου ἢ φιλοκάλου ἢ μουσικοῦ τινοσ καὶ ἐρωτικοῦ, τὴν δὲ δευτέραν εἰσ βασιλέωσ ἐννόμου ἢ πολεμικοῦ καὶ ἀρχικοῦ, τρίτην εἰσ πολιτικοῦ ἤ τινοσ οἰκονομικοῦ ἢ χρηματιστικοῦ, τετάρτην εἰσ φιλοπόνου <ἢ> γυμναστικοῦ ἢ περὶ σώματοσ ἰάσίν τινοσ ἐσομένου, πέμπτην μαντικὸν βίον ἤ τινα τελεστικὸν ἕξουσαν·

ἕκτῃ ποιητικὸσ ἢ τῶν περὶ μίμησίν τισ ἄλλοσ ἁρμόσει, ἑβδόμῃ δημιουργικὸσ ἢ γεωργικόσ, ὀγδόῃ σοφιστικὸσ ἢ δημοκοπικόσ, ἐνάτῃ τυραννικόσ.

ἐν δὴ τούτοισ ἅπασιν ὃσ μὲν ἂν δικαίωσ διαγάγῃ ἀμείνονοσ μοίρασ μεταλαμβάνει, ὃσ δ’ ἂν ἀδίκωσ, χείρονοσ· εἰσ μὲν γὰρ τὸ αὐτὸ ὅθεν ἥκει ἡ ψυχὴ ἑκάστη οὐκ ἀφικνεῖται ἐτῶν μυρίων ‐ οὐ γὰρ πτεροῦται πρὸ τοσούτου χρόνου ‐ πλὴν ἡ τοῦ φιλοσοφήσαντοσ ἀδόλωσ ἢ παιδεραστήσαντοσ μετὰ φιλοσοφίασ, αὗται δὲ τρίτῃ περιόδῳ τῇ χιλιετεῖ, ἐὰν ἕλωνται τρὶσ ἐφεξῆσ τὸν βίον τοῦτον, οὕτω πτερωθεῖσαι τρισχιλιοστῷ ἔτει ἀπέρχονται. αἱ δὲ ἄλλαι, ὅταν τὸν πρῶτον βίον τελευτήσωσιν, κρίσεωσ ἔτυχον, κριθεῖσαι δὲ αἱ μὲν εἰσ τὰ ὑπὸ γῆσ δικαιωτήρια ἐλθοῦσαι δίκην ἐκτίνουσιν, αἱ δ’ εἰσ τοὐρανοῦ τινα τόπον ὑπὸ τῆσ Δίκησ κουφισθεῖσαι διάγουσιν ἀξίωσ οὗ ἐν ἀνθρώπου εἴδει ἐβίωσαν βίου.

τῷ δὲ χιλιοστῷ ἀμφότεραι ἀφικνούμεναι ἐπὶ κλήρωσίν τε καὶ αἱρ́εσιν τοῦ δευτέρου βίου αἱροῦνται ὃν ἂν θέλῃ ἑκάστη·

ἔνθα καὶ εἰσ θηρίου βίον ἀνθρωπίνη ψυχὴ ἀφικνεῖται, καὶ ἐκ θηρίου ὅσ ποτε ἄνθρωποσ ἦν πάλιν εἰσ ἄνθρωπον. οὐ γὰρ ἥ γε μήποτε ἰδοῦσα τὴν ἀλήθειαν εἰσ τόδε ἥξει τὸ σχῆμα. δεῖ γὰρ ἄνθρωπον συνιέναι κατ’ εἶδοσ λεγόμενον, ἐκ πολλῶν ἰὸν αἰσθήσεων εἰσ ἓν λογισμῷ συναιρούμενον· τοῦτο δ’ ἐστὶν ἀνάμνησισ ἐκείνων ἅ ποτ’ εἶδεν ἡμῶν ἡ ψυχὴ συμπορευθεῖσα θεῷ καὶ ὑπεριδοῦσα ἃ νῦν εἶναί φαμεν, καὶ ἀνακύψασα εἰσ τὸ ὂν ὄντωσ.

διὸ δὴ δικαίωσ μόνη πτεροῦται ἡ τοῦ φιλοσόφου διάνοια· πρὸσ γὰρ ἐκείνοισ ἀεί ἐστιν μνήμῃ κατὰ δύναμιν, πρὸσ οἷσπερ θεὸσ ὢν θεῖόσ ἐστιν. τοῖσ δὲ δὴ τοιούτοισ ἀνὴρ ὑπομνήμασιν ὀρθῶσ χρώμενοσ, τελέουσ ἀεὶ τελετὰσ τελούμενοσ, τέλεοσ ὄντωσ μόνοσ γίγνεται· ἀνθρωπίνων σπουδασμάτων καὶ πρὸσ τῷ θείῳ γιγνόμενοσ, νουθετεῖται μὲν ὑπὸ τῶν πολλῶν ὡσ παρακινῶν, ἐνθουσιάζων δὲ λέληθεν τοὺσ πολλούσ.

ἔστι δὴ οὖν δεῦρο ὁ πᾶσ ἥκων λόγοσ περὶ τῆσ τετάρτησ μανίασ ‐ ἣν ὅταν τὸ τῇδέ τισ ὁρῶν κάλλοσ, τοῦ ἀληθοῦσ ἀναμιμνῃσκόμενοσ, πτερῶταί τε καὶ ἀναπτερούμενοσ προθυμούμενοσ ἀναπτέσθαι, ἀδυνατῶν δέ, ὄρνιθοσ δίκην βλέπων ἄνω, τῶν κάτω δὲ ἀμελῶν, αἰτίαν ἔχει ὡσ μανικῶσ διακείμενοσ ‐ ὡσ ἄρα αὕτη πασῶν τῶν ἐνθουσιάσεων ἀρίστη τε καὶ ἐξ ἀρίστων τῷ τε ἔχοντι καὶ τῷ κοινωνοῦντι αὐτῆσ γίγνεται, καὶ ὅτι ταύτησ μετέχων τῆσ μανίασ ὁ ἐρῶν τῶν καλῶν ἐραστὴσ καλεῖται.

καθάπερ γὰρ εἴρηται, πᾶσα μὲν ἀνθρώπου ψυχὴ φύσει τεθέαται τὰ ὄντα, ἢ οὐκ ἂν ἦλθεν εἰσ τόδε τὸ ζῷον·

ἀναμιμνῄσκεσθαι δὲ ἐκ τῶνδε ἐκεῖνα οὐ ῥᾴδιον ἁπάσῃ, οὔτε ὅσαι βραχέωσ εἶδον τότε τἀκεῖ, οὔθ’ αἳ δεῦρο πεσοῦσαι ἐδυστύχησαν, ὥστε ὑπό τινων ὁμιλιῶν ἐπὶ τὸ ἄδικον τραπόμεναι λήθην ὧν τότε εἶδον ἱερῶν ἔχειν.

ὀλίγαι δὴ λείπονται αἷσ τὸ τῆσ μνήμησ ἱκανῶσ πάρεστιν· αὗται δέ, ὅταν τι τῶν ἐκεῖ ὁμοίωμα ἴδωσιν, ἐκπλήττονται καὶ οὐκέτ’ <ἐν> αὑτῶν γίγνονται, ὃ δ’ ἔστι τὸ πάθοσ ἀγνοοῦσι διὰ τὸ μὴ ἱκανῶσ διαισθάνεσθαι. δικαιοσύνησ μὲν οὖν καὶ σωφροσύνησ καὶ ὅσα ἄλλα τίμια ψυχαῖσ οὐκ ἔνεστι φέγγοσ οὐδὲν ἐν τοῖσ τῇδε ὁμοιώμασιν, ἀλλὰ δι’ ἀμυδρῶν ὀργάνων μόγισ αὐτῶν καὶ ὀλίγοι ἐπὶ τὰσ εἰκόνασ ἰόντεσ θεῶνται τὸ τοῦ εἰκασθέντοσ γένοσ·

μακαριωτάτην, ἣν ὠργιάζομεν ὁλόκληροι μὲν αὐτοὶ ὄντεσ καὶ ἀπαθεῖσ κακῶν ὅσα ἡμᾶσ ἐν ὑστέρῳ χρόνῳ ὑπέμενεν, ὁλόκληρα δὲ καὶ ἁπλᾶ καὶ ἀτρεμῆ καὶ εὐδαίμονα φάσματα μυούμενοί τε καὶ ἐποπτεύοντεσ ἐν αὐγῇ καθαρᾷ, καθαροὶ ὄντεσ καὶ ἀσήμαντοι τούτου ὃ νῦν δὴ σῶμα περιφέροντεσ ὀνομάζομεν, ὀστρέου τρόπον δεδεσμευμένοι.

ταῦτα μὲν οὖν μνήμῃ κεχαρίσθω, δι’ ἣν πόθῳ τῶν τότε νῦν μακρότερα εἴρηται·

περὶ δὲ κάλλουσ, ὥσπερ εἴπομεν, μετ’ ἐκείνων τε ἔλαμπεν ὄν, δεῦρό τ’ ἐλθόντεσ κατειλήφαμεν αὐτὸ διὰ τῆσ ἐναργεστάτησ αἰσθήσεωσ τῶν ἡμετέρων στίλβον ἐναργέστατα. ὄψισ γὰρ ἡμῖν ὀξυτάτη τῶν διὰ τοῦ σώματοσ ἔρχεται αἰσθήσεων, ᾗ φρόνησισ οὐχ ὁρᾶται ‐ δεινοὺσ γὰρ ἂν παρεῖχεν ἔρωτασ, εἴ τι τοιοῦτον ἑαυτῆσ ἐναργὲσ εἴδωλον παρείχετο εἰσ ὄψιν ἰόν ‐ καὶ τἆλλα ὅσα ἐραστά·

νῦν δὲ κάλλοσ μόνον ταύτην ἔσχε μοῖραν, ὥστ’ ἐκφανέστατον εἶναι καὶ ἐρασμιώτατον. ὁ μὲν οὖν μὴ νεοτελὴσ ἢ διεφθαρμένοσ οὐκ ὀξέωσ ἐνθένδε ἐκεῖσε φέρεται πρὸσ αὐτὸ τὸ κάλλοσ, θεώμενοσ αὐτοῦ τὴν τῇδε ἐπωνυμίαν, ὥστ’ οὐ σέβεται προσορῶν, ἀλλ’ ἡδονῇ παραδοὺσ τετράποδοσ νόμον βαίνειν ἐπιχειρεῖ καὶ παιδοσπορεῖν, καὶ ὕβρει προσομιλῶν οὐ δέδοικεν οὐδ’ αἰσχύνεται παρὰ φύσιν ἡδονὴν διώκων·

ὁ δὲ ἀρτιτελήσ, ὁ τῶν τότε πολυθεάμων, ὅταν θεοειδὲσ πρόσωπον ἴδῃ κάλλοσ εὖ μεμιμημένον ἤ τινα σώματοσ ἰδέαν, πρῶτον μὲν ἔφριξε καί τι τῶν τότε ὑπῆλθεν αὐτὸν δειμάτων, εἶτα προσορῶν ὡσ θεὸν σέβεται, καὶ εἰ μὴ ἐδεδίει τὴν τῆσ σφόδρα μανίασ δόξαν, θύοι ἂν ὡσ ἀγάλματι καὶ θεῷ τοῖσ παιδικοῖσ.

ἰδόντα δ’ αὐτὸν οἱο͂ν ἐκ τῆσ φρίκησ μεταβολή τε καὶ ἱδρὼσ καὶ θερμότησ ἀήθησ λαμβάνει· δεξάμενοσ γὰρ τοῦ κάλλουσ τὴν ἀπορροὴν διὰ τῶν ὀμμάτων ἐθερμάνθη ᾗ ἡ τοῦ πτεροῦ φύσισ ἄρδεται, θερμανθέντοσ δὲ ἐτάκη τὰ περὶ τὴν ἔκφυσιν, ἃ πάλαι ὑπὸ σκληρότητοσ συμμεμυκότα εἶργε μὴ βλαστάνειν, ἐπιρρυείσησ δὲ τῆσ τροφῆσ ᾤδησέ τε καὶ ὡρ́μησε φύεσθαι ἀπὸ τῆσ ῥίζησ ὁ τοῦ πτεροῦ καυλὸσ ὑπὸ πᾶν τὸ τῆσ ψυχῆσ εἶδοσ·

πᾶσα γὰρ ἦν τὸ πάλαι πτερωτή. ζεῖ οὖν ἐν τούτῳ ὅλη καὶ ἀνακηκίει, καὶ ὅπερ τὸ τῶν ὀδοντοφυούντων πάθοσ περὶ τοὺσ ὀδόντασ γίγνεται ὅταν ἄρτι φύωσιν, κνῆσίσ τε καὶ ἀγανάκτησισ περὶ τὰ οὖλα, ταὐτὸν δὴ πέπονθεν ἡ τοῦ πτεροφυεῖν ἀρχομένου ψυχή·

ζεῖ τε καὶ ἀγανακτεῖ καὶ γαργαλίζεται φύουσα τὰ πτερά. ὅταν μὲν οὖν βλέπουσα πρὸσ τὸ τοῦ παιδὸσ κάλλοσ, ἐκεῖθεν μέρη ἐπιόντα καὶ ῥέοντ’ ‐ ἃ δὴ διὰ ταῦτα ἵμεροσ καλεῖται ‐ δεχομένη τὸν ἵμερον ἄρδηταί τε καὶ θερμαίνηται, λωφᾷ τε τῆσ ὀδύνησ καὶ γέγηθεν· ὅταν δὲ χωρὶσ γένηται καὶ αὐχμήσῃ, τὰ τῶν διεξόδων στόματα ᾗ τὸ πτερὸν ὁρμᾷ, συναυαινόμενα μύσαντα ἀποκλῄει τὴν βλάστην τοῦ πτεροῦ, ἡ δ’ ἐντὸσ μετὰ τοῦ ἱμέρου ἀποκεκλῃμένη, πηδῶσα οἱο͂ν τὰ σφύζοντα, τῇ διεξόδῳ ἐγχρίει ἑκάστη τῇ καθ’ αὑτήν, ὥστε πᾶσα κεντουμένη κύκλῳ ἡ ψυχὴ οἰστρᾷ καὶ ὀδυνᾶται, μνήμην δ’ αὖ ἔχουσα τοῦ καλοῦ γέγηθεν.

ἐκ δὲ ἀμφοτέρων μεμειγμένων ἀδημονεῖ τε τῇ ἀτοπίᾳ τοῦ πάθουσ καὶ ἀποροῦσα λυττᾷ, καὶ ἐμμανὴσ οὖσα οὔτε νυκτὸσ δύναται καθεύδειν οὔτε μεθ’ ἡμέραν οὗ ἂν ᾖ μένειν, θεῖ δὲ ποθοῦσα ὅπου ἂν οἰήται ὄψεσθαι τὸν ἔχοντα τὸ κάλλοσ· ἰδοῦσα δὲ καὶ ἐποχετευσαμένη ἵμερον ἔλυσε μὲν τὰ τότε συμπεφραγμένα, ἀναπνοὴν δὲ λαβοῦσα κέντρων τε καὶ ὠδίνων ἔληξεν, ἡδονὴν δ’ αὖ ταύτην γλυκυτάτην ἐν τῷ παρόντι καρποῦται.

ὅθεν δὴ ἑκοῦσα εἶναι οὐκ ἀπολείπεται, οὐδέ τινα τοῦ καλοῦ περὶ πλείονοσ ποιεῖται, ἀλλὰ μητέρων τε καὶ ἀδελφῶν καὶ ἑταίρων πάντων λέλησται, καὶ οὐσίασ δι’ ἀμέλειαν ἀπολλυμένησ παρ’ οὐδὲν τίθεται, νομίμων δὲ καὶ εὐσχημόνων, οἷσ πρὸ τοῦ ἐκαλλωπίζετο, πάντων καταφρονήσασα δουλεύειν ἑτοίμη καὶ κοιμᾶσθαι ὅπου ἂν ἐᾷ τισ ἐγγυτάτω τοῦ πόθου·

πρὸσ γὰρ τῷ σέβεσθαι τὸν τὸ κάλλοσ ἔχοντα ἰατρὸν ηὑρ́ηκε μόνον τῶν μεγίστων πόνων. τοῦτο δὲ τὸ πάθοσ, ὦ παῖ καλέ, πρὸσ ὃν δή μοι ὁ λόγοσ, ἄνθρωποι μὲν ἔρωτα ὀνομάζουσιν, θεοὶ δὲ ὃ καλοῦσιν ἀκούσασ εἰκότωσ διὰ νεότητα γελάσῃ.

λέγουσι δὲ οἶμαί τινεσ Ὁμηριδῶν ἐκ τῶν ἀποθέτων ἐπῶν δύο ἔπη εἰσ τὸν ἔρωτα, ὧν τὸ ἕτερον ὑβριστικὸν πάνυ καὶ οὐ σφόδρα τι ἔμμετρον· ὑμνοῦσι δὲ ὧδε ‐ τὸν δ’ ἤτοι θνητοὶ μὲν ἔρωτα καλοῦσι ποτηνόν,ἀθάνατοι δὲ Πτέρωτα, διὰ πτεροφύτορ’ ἀνάγκην. τούτοισ δὴ ἔξεστι μὲν πείθεσθαι, ἔξεστιν δὲ μή·

ὅμωσ δὲ ἥ γε αἰτία καὶ τὸ πάθοσ τῶν ἐρώντων τοῦτο ἐκεῖνο τυγχάνει ὄν. τῶν μὲν οὖν Διὸσ ὀπαδῶν ὁ ληφθεὶσ ἐμβριθέστερον δύναται φέρειν τὸ τοῦ πτερωνύμου ἄχθοσ·

ὅσοι δὲ Ἄρεώσ τε θεραπευταὶ καὶ μετ’ ἐκείνου περιεπόλουν, ὅταν ὑπ’ Ἔρωτοσ ἁλῶσι καί τι οἰηθῶσιν ἀδικεῖσθαι ὑπὸ τοῦ ἐρωμένου, φονικοὶ καὶ ἕτοιμοι καθιερεύειν αὑτούσ τε καὶ τὰ παιδικά. καὶ οὕτω καθ’ ἕκαστον θεόν, οὗ ἕκαστοσ ἦν χορευτήσ, ἐκεῖνον τιμῶν τε καὶ μιμούμενοσ εἰσ τὸ δυνατὸν ζῇ, ἑώσ ἂν ᾖ ἀδιάφθοροσ καὶ τὴν τῇδε πρώτην γένεσιν βιοτεύῃ, καὶ τούτῳ τῷ τρόπῳ πρόσ τε τοὺσ ἐρωμένουσ καὶ τοὺσ ἄλλουσ ὁμιλεῖ τε καὶ προσφέρεται.

τόν τε οὖν ἔρωτα τῶν καλῶν πρὸσ τρόπου ἐκλέγεται ἕκαστοσ, καὶ ὡσ θεὸν αὐτὸν ἐκεῖνον ὄντα ἑαυτῷ οἱο͂ν ἄγαλμα τεκταίνεταί τε καὶ κατακοσμεῖ, ὡσ τιμήσων τε καὶ ὀργιάσων. οἱ μὲν δὴ οὖν Διὸσ δῖόν τινα εἶναι ζητοῦσι τὴν ψυχὴν τὸν ὑφ’ αὑτῶν ἐρώμενον·

σκοποῦσιν οὖν εἰ φιλόσοφόσ τε καὶ ἡγεμονικὸσ τὴν φύσιν, καὶ ὅταν αὐτὸν εὑρόντεσ ἐρασθῶσι, πᾶν ποιοῦσιν ὅπωσ τοιοῦτοσ ἔσται. ἐὰν οὖν μὴ πρότερον ἐμβεβῶσι τῷ ἐπιτηδεύματι, τότε ἐπιχειρήσαντεσ μανθάνουσί τε ὅθεν ἄν τι δύνωνται καὶ αὐτοὶ μετέρχονται, ἰχνεύοντεσ δὲ παρ’ ἑαυτῶν ἀνευρίσκειν τὴν τοῦ σφετέρου θεοῦ φύσιν εὐποροῦσι διὰ τὸ συντόνωσ ἠναγκάσθαι πρὸσ τὸν θεὸν βλέπειν, καὶ ἐφαπτόμενοι αὐτοῦ τῇ μνήμῃ ἐνθουσιῶντεσ ἐξ ἐκείνου λαμβάνουσι τὰ ἔθη καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα, καθ’ ὅσον δυνατὸν θεοῦ ἀνθρώπῳ μετασχεῖν· ὁμοιότατον τῷ σφετέρῳ θεῷ.

ὅσοι δ’ αὖ μεθ’ Ἥρασ εἵποντο, βασιλικὸν ζητοῦσι, καὶ εὑρόντεσ περὶ τοῦτον πάντα δρῶσιν τὰ αὐτά. οἱ δὲ Ἀπόλλωνόσ τε καὶ ἑκάστου τῶν θεῶν οὕτω κατὰ τὸν θεὸν ἰόντεσ ζητοῦσι τὸν σφέτερον παῖδα πεφυκέναι, καὶ ὅταν κτήσωνται, μιμούμενοι αὐτοί τε καὶ τὰ παιδικὰ πείθοντεσ καὶ ῥυθμίζοντεσ εἰσ τὸ ἐκείνου ἐπιτήδευμα καὶ ἰδέαν ἄγουσιν, ὅση ἑκάστῳ δύναμισ, οὐ φθόνῳ οὐδ’ ἀνελευθέρῳ δυσμενείᾳ χρώμενοι πρὸσ τὰ παιδικά, ἀλλ’ εἰσ ὁμοιότητα αὑτοῖσ καὶ τῷ θεῷ ὃν ἂν τιμῶσι πᾶσαν πάντωσ ὅτι μάλιστα πειρώμενοι ἄγειν οὕτω ποιοῦσι. προθυμία μὲν οὖν τῶν ὡσ ἀληθῶσ ἐρώντων καὶ τελετή, ἐάν γε διαπράξωνται ὃ προθυμοῦνται ᾗ λέγω, οὕτω καλή τε καὶ εὐδαιμονικὴ ὑπὸ τοῦ δι’ ἔρωτα μανέντοσ φίλου τῷ φιληθέντι γίγνεται, ἐὰν αἱρεθῇ·

ἁλίσκεται δὲ δὴ ὁ αἱρεθεὶσ τοιῷδε τρόπῳ. καθάπερ ἐν ἀρχῇ τοῦδε τοῦ μύθου τριχῇ διείλομεν ψυχὴν ἑκάστην, ἱππομόρφω μὲν δύο τινὲ εἴδη, ἡνιοχικὸν δὲ εἶδοσ τρίτον, καὶ νῦν ἔτι ἡμῖν ταῦτα μενέτω.

τῶν δὲ δὴ ἵππων ὁ μέν, φαμέν, ἀγαθόσ, ὁ δ’ οὔ·

ἀρετὴ δὲ τίσ τοῦ ἀγαθοῦ ἢ κακοῦ κακία, οὐ διείπομεν, νῦν δὲ λεκτέον. ὁ μὲν τοίνυν αὐτοῖν ἐν τῇ καλλίονι στάσει ὢν τό τε εἶδοσ ὀρθὸσ καὶ διηρθρωμένοσ, ὑψαύχην, ἐπίγρυποσ, λευκὸσ ἰδεῖν, μελανόμματοσ, τιμῆσ ἐραστὴσ μετὰ σωφροσύνησ τε καὶ αἰδοῦσ, καὶ ἀληθινῆσ δόξησ ἑταῖροσ, ἄπληκτοσ, κελεύσματι μόνον καὶ λόγῳ ἡνιοχεῖται· ὁ δ’ αὖ σκολιόσ, πολύσ, εἰκῇ συμπεφορημένοσ, κρατεραύχην, βραχυτράχηλοσ, σιμοπρόσωποσ, μελάγχρωσ, γλαυκόμματοσ, ὕφαιμοσ, ὕβρεωσ καὶ ἀλαζονείασ ἑταῖροσ, περὶ ὦτα λάσιοσ, κωφόσ, μάστιγι μετὰ κέντρων μόγισ ὑπείκων.

ὅταν δ’ οὖν ὁ ἡνίοχοσ ἰδὼν τὸ ἐρωτικὸν ὄμμα, πᾶσαν αἰσθήσει διαθερμήνασ τὴν ψυχήν, γαργαλισμοῦ τε καὶ πόθου κέντρων ὑποπλησθῇ, ὁ μὲν εὐπειθὴσ τῷ ἡνιόχῳ τῶν ἵππων, ἀεί τε καὶ τότε αἰδοῖ βιαζόμενοσ, ἑαυτὸν κατέχει μὴ ἐπιπηδᾶν τῷ ἐρωμένῳ· ὁ δὲ οὔτε κέντρων ἡνιοχικῶν οὔτε μάστιγοσ ἔτι ἐντρέπεται, σκιρτῶν δὲ βίᾳ φέρεται, καὶ πάντα πράγματα παρέχων τῷ σύζυγί τε καὶ ἡνιόχῳ ἀναγκάζει ἰέναι τε πρὸσ τὰ παιδικὰ καὶ μνείαν ποιεῖσθαι τῆσ τῶν ἀφροδισίων χάριτοσ.

τὼ δὲ κατ’ ἀρχὰσ μὲν ἀντιτείνετον ἀγανακτοῦντε, ὡσ δεινὰ καὶ παράνομα ἀναγκαζομένω· τελευτῶντε δέ, ὅταν μηδὲν ᾖ πέρασ κακοῦ, πορεύεσθον ἀγομένω, εἴξαντε καὶ ὁμολογήσαντε ποιήσειν τὸ κελευόμενον.

καὶ πρὸσ αὐτῷ τ’ ἐγένοντο καὶ εἶδον τὴν ὄψιν τὴν τῶν παιδικῶν ἀστράπτουσαν. ἰδόντοσ δὲ τοῦ ἡνιόχου ἡ μνήμη πρὸσ τὴν τοῦ κάλλουσ φύσιν ἠνέχθη, καὶ πάλιν εἶδεν αὐτὴν μετὰ σωφροσύνησ ἐν ἁγνῷ βάθρῳ βεβῶσαν· ἰδοῦσα δὲ ἔδεισέ τε καὶ σεφθεῖσα ἀνέπεσεν ὑπτία, καὶ ἅμα ἠναγκάσθη εἰσ τοὐπίσω ἑλκύσαι τὰσ ἡνίασ οὕτω σφόδρα, ὥστ’ ἐπὶ τὰ ἰσχία ἄμφω καθίσαι τὼ ἵππω, τὸν μὲν ἑκόντα διὰ τὸ μὴ ἀντιτείνειν, τὸν δὲ ὑβριστὴν μάλ’ ἄκοντα. ἀπελθόντε δὲ ἀπωτέρω, ὁ μὲν ὑπ’ αἰσχύνησ τε καὶ θάμβουσ ἱδρῶτι πᾶσαν ἔβρεξε τὴν ψυχήν, ὁ δὲ λήξασ τῆσ ὀδύνησ, ἣν ὑπὸ τοῦ χαλινοῦ τε ἔσχεν καὶ τοῦ πτώματοσ, μόγισ ἐξαναπνεύσασ ἐλοιδόρησεν ὀργῇ, πολλὰ κακίζων τόν τε ἡνίοχον καὶ τὸν ὁμόζυγα ὡσ δειλίᾳ τε καὶ ἀνανδρίᾳ λιπόντε τὴν τάξιν καὶ ὁμολογίαν·

καὶ πάλιν οὐκ ἐθέλοντασ προσιέναι ἀναγκάζων μόγισ συνεχώρησεν δεομένων εἰσ αὖθισ ὑπερβαλέσθαι.

ἐλθόντοσ δὲ τοῦ συντεθέντοσ χρόνου οὗ ἀμνημονεῖν προσποιουμένω ἀναμιμνῄσκων, βιαζόμενοσ, χρεμετίζων, ἕλκων ἠνάγκασεν αὖ προσελθεῖν τοῖσ παιδικοῖσ ἐπὶ τοὺσ αὐτοὺσ λόγουσ, καὶ ἐπειδὴ ἐγγὺσ ἦσαν, ἐγκύψασ καὶ ἐκτείνασ τὴν κέρκον, ἐνδακὼν τὸν χαλινόν, μετ’ ἀναιδείασ ἕλκει· ὁ δ’ ἡνίοχοσ ἔτι μᾶλλον ταὐτὸν πάθοσ παθών, ὥσπερ ἀπὸ ὕσπληγοσ ἀναπεσών, ἔτι μᾶλλον τοῦ ὑβριστοῦ ἵππου ἐκ τῶν ὀδόντων βίᾳ ὀπίσω σπάσασ τὸν χαλινόν, τήν τε κακηγόρον γλῶτταν καὶ τὰσ γνάθουσ καθῄμαξεν καὶ τὰ σκέλη τε καὶ τὰ ἰσχία πρὸσ τὴν γῆν ἐρείσασ ὀδύναισ ἔδωκεν. ὅταν δὲ ταὐτὸν πολλάκισ πάσχων ὁ πονηρὸσ τῆσ ὕβρεωσ λήξῃ, ταπεινωθεὶσ ἕπεται ἤδη τῇ τοῦ ἡνιόχου προνοίᾳ, καὶ ὅταν ἴδῃ τὸν καλόν, φόβῳ διόλλυται·

ὥστε συμβαίνει τότ’ ἤδη τὴν τοῦ ἐραστοῦ ψυχὴν τοῖσ παιδικοῖσ αἰδουμένην τε καὶ δεδιυῖαν ἕπεσθαι. ἅτε οὖν πᾶσαν θεραπείαν ὡσ ἰσόθεοσ θεραπευόμενοσ οὐχ ὑπὸ σχηματιζομένου τοῦ ἐρῶντοσ ἀλλ’ ἀληθῶσ τοῦτο πεπονθότοσ, καὶ αὐτὸσ ὢν φύσει φίλοσ τῷ θεραπεύοντι, ἐὰν ἄρα καὶ ἐν τῷ πρόσθεν ὑπὸ συμφοιτητῶν ἤ τινων ἄλλων διαβεβλημένοσ ᾖ, λεγόντων ὡσ αἰσχρὸν ἐρῶντι πλησιάζειν, καὶ διὰ τοῦτο ἀπωθῇ τὸν ἐρῶντα, προϊόντοσ δὲ ἤδη τοῦ χρόνου ἥ τε ἡλικία καὶ τὸ χρεὼν ἤγαγεν εἰσ τὸ προσέσθαι αὐτὸν εἰσ ὁμιλίαν·

οὐ γὰρ δήποτε εἵμαρται κακὸν κακῷ φίλον οὐδ’ ἀγαθὸν μὴ φίλον ἀγαθῷ εἶναι.

προσεμένου δὲ καὶ λόγον καὶ ὁμιλίαν δεξαμένου, ἐγγύθεν ἡ εὔνοια γιγνομένη τοῦ ἐρῶντοσ ἐκπλήττει τὸν ἐρώμενον διαισθανόμενον ὅτι οὐδ’ οἱ σύμπαντεσ ἄλλοι φίλοι τε καὶ οἰκεῖοι μοῖραν φιλίασ οὐδεμίαν παρέχονται πρὸσ τὸν ἔνθεον φίλον. ὅταν δὲ χρονίζῃ τοῦτο δρῶν καὶ πλησιάζῃ μετὰ τοῦ ἅπτεσθαι ἔν τε γυμνασίοισ καὶ ἐν ταῖσ ἄλλαισ ὁμιλίαισ, τότ’ ἤδη ἡ τοῦ ῥεύματοσ ἐκείνου πηγή, ὃν ἵμερον Ζεὺσ Γανυμήδουσ ἐρῶν ὠνόμασε, πολλὴ φερομένη πρὸσ τὸν ἐραστήν, ἡ μὲν εἰσ αὐτὸν ἔδυ, ἡ δ’ ἀπομεστουμένου ἔξω ἀπορρεῖ· καὶ οἱο͂ν πνεῦμα ἤ τισ ἠχὼ ἀπὸ λείων τε καὶ στερεῶν ἁλλομένη πάλιν ὅθεν ὡρμήθη φέρεται, οὕτω τὸ τοῦ κάλλουσ ῥεῦμα πάλιν εἰσ τὸν καλὸν διὰ τῶν ὀμμάτων ἰόν, ᾗ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι ἀφικόμενον καὶ ἀναπτερῶσαν, τὰσ διόδουσ τῶν πτερῶν ἄρδει τε καὶ ὡρ́μησε πτεροφυεῖν τε καὶ τὴν τοῦ ἐρωμένου αὖ ψυχὴν ἔρωτοσ ἐνέπλησεν.

ἐρᾷ μὲν οὖν, ὅτου δὲ ἀπορεῖ·

καὶ οὔθ’ ὅτι πέπονθεν οἶδεν οὐδ’ ἔχει φράσαι, ἀλλ’ οἱο͂ν ἀπ’ ἄλλου ὀφθαλμίασ ἀπολελαυκὼσ πρόφασιν εἰπεῖν οὐκ ἔχει, ὥσπερ δὲ ἐν κατόπτρῳ ἐν τῷ ἐρῶντι ἑαυτὸν ὁρῶν λέληθεν. καὶ ὅταν μὲν ἐκεῖνοσ παρῇ, λήγει κατὰ ταὐτὰ ἐκείνῳ τῆσ ὀδύνησ, ὅταν δὲ ἀπῇ, κατὰ ταὐτὰ αὖ ποθεῖ καὶ ποθεῖται, εἴδωλον ἔρωτοσ ἀντέρωτα ἔχων· καλεῖ δὲ αὐτὸν καὶ οἰέται οὐκ ἔρωτα ἀλλὰ φιλίαν εἶναι.

ἐπιθυμεῖ δὲ ἐκείνῳ παραπλησίωσ μέν, ἀσθενεστέρωσ δέ, ὁρᾶν, ἅπτεσθαι, φιλεῖν, συγκατακεῖσθαι· καὶ δή, οἱο͂ν εἰκόσ, ποιεῖ τὸ μετὰ τοῦτο ταχὺ ταῦτα. ἐν οὖν τῇ συγκοιμήσει τοῦ μὲν ἐραστοῦ ὁ ἀκόλαστοσ ἵπποσ ἔχει ὅτι λέγῃ πρὸσ τὸν ἡνίοχον, καὶ ἀξιοῖ ἀντὶ πολλῶν πόνων σμικρὰ ἀπολαῦσαι· ὁ δὲ τῶν παιδικῶν ἔχει μὲν οὐδὲν εἰπεῖν, σπαργῶν δὲ καὶ ἀπορῶν περιβάλλει τὸν ἐραστὴν καὶ φιλεῖ, ὡσ σφόδρ’ εὔνουν ἀσπαζόμενοσ, ὅταν τε συγκατακέωνται, οἱο͂́σ ἐστι μὴ ἂν ἀπαρνηθῆναι τὸ αὑτοῦ μέροσ χαρίσασθαι τῷ ἐρῶντι, εἰ δεηθείη τυχεῖν·

ὁ δὲ ὁμόζυξ αὖ μετὰ τοῦ ἡνιόχου πρὸσ ταῦτα μετ’ αἰδοῦσ καὶ λόγου ἀντιτείνει. ἐὰν μὲν δὴ οὖν εἰσ τεταγμένην τε δίαιταν καὶ φιλοσοφίαν νικήσῃ τὰ βελτίω τῆσ διανοίασ ἀγαγόντα, μακάριον μὲν καὶ ὁμονοητικὸν τὸν ἐνθάδε βίον διάγουσιν, ἐγκρατεῖσ αὑτῶν καὶ κόσμιοι ὄντεσ, δουλωσάμενοι μὲν ᾧ κακία ψυχῆσ ἐνεγίγνετο, ἐλευθερώσαντεσ δὲ ᾧ ἀρετή· τελευτήσαντεσ δὲ δὴ ὑπόπτεροι καὶ ἐλαφροὶ γεγονότεσ τῶν τριῶν παλαισμάτων τῶν ὡσ ἀληθῶσ Ὀλυμπιακῶν ἓν νενικήκασιν, οὗ μεῖζον ἀγαθὸν οὔτε σωφροσύνη ἀνθρωπίνη οὔτε θεία μανία δυνατὴ πορίσαι ἀνθρώπῳ.

ἐὰν δὲ δὴ διαίτῃ φορτικωτέρᾳ τε καὶ ἀφιλοσόφῳ, φιλοτίμῳ δὲ χρήσωνται, τάχ’ ἄν που ἐν μέθαισ ἤ τινι ἄλλῃ ἀμελείᾳ τὼ ἀκολάστω αὐτοῖν ὑποζυγίω λαβόντε τὰσ ψυχὰσ ἀφρούρουσ, συναγαγόντε εἰσ ταὐτόν, τὴν ὑπὸ τῶν πολλῶν μακαριστὴν αἱρ́εσιν εἱλέσθην τε καὶ διεπραξάσθην· καὶ διαπραξαμένω τὸ λοιπὸν ἤδη χρῶνται μὲν αὐτῇ, σπανίᾳ δέ, ἅτε οὐ πάσῃ δεδογμένα τῇ διανοίᾳ πράττοντεσ.

φίλω μὲν οὖν καὶ τούτω, ἧττον δὲ ἐκείνων, ἀλλήλοιν διά τε τοῦ ἔρωτοσ καὶ ἔξω γενομένω διάγουσι, πίστεισ τὰσ μεγίστασ ἡγουμένω ἀλλήλοιν δεδωκέναι τε καὶ δεδέχθαι, ἃσ οὐ θεμιτὸν εἶναι λύσαντασ εἰσ ἔχθραν ποτὲ ἐλθεῖν. ἐν δὲ τῇ τελευτῇ ἄπτεροι μέν, ὡρμηκότεσ δὲ πτεροῦσθαι ἐκβαίνουσι τοῦ σώματοσ, ὥστε οὐ σμικρὸν ἆθλον τῆσ ἐρωτικῆσ μανίασ φέρονται· μετ’ ἀλλήλων πορευομένουσ, καὶ ὁμοπτέρουσ ἔρωτοσ χάριν, ὅταν γένωνται, γενέσθαι.

ταῦτα τοσαῦτα, ὦ παῖ, καὶ θεῖα οὕτω σοι δωρήσεται ἡ παρ’ ἐραστοῦ φιλία·

τῇ φίλῃ ψυχῇ ἐντεκοῦσα, ἐννέα χιλιάδασ ἐτῶν περὶ γῆν κυλινδουμένην αὐτὴν καὶ ὑπὸ γῆσ ἄνουν παρέξει.

αὕτη σοι, ὦ φίλε Ἔρωσ, εἰσ ἡμετέραν δύναμιν ὅτι καλλίστη καὶ ἀρίστη δέδοταί τε καὶ ἐκτέτεισται παλινῳδία, τά τε ἄλλα καὶ τοῖσ ὀνόμασιν ἠναγκασμένη ποιητικοῖσ τισιν διὰ Φαῖδρον εἰρῆσθαι.

ἀλλὰ τῶν προτέρων τε συγγνώμην καὶ τῶνδε χάριν ἔχων, εὐμενὴσ καὶ ἵλεωσ τὴν ἐρωτικήν μοι τέχνην ἣν ἔδωκασ μήτε ἀφέλῃ μήτε πηρώσῃσ δι’ ὀργήν, δίδου τ’ ἔτι μᾶλλον ἢ νῦν παρὰ τοῖσ καλοῖσ τίμιον εἶναι. ἐν τῷ πρόσθεν δ’ εἴ τι λόγῳ σοι ἀπηχὲσ εἴπομεν Φαῖδρόσ τε καὶ ἐγώ, Λυσίαν τὸν τοῦ λόγου πατέρα αἰτιώμενοσ παῦε τῶν τοιούτων λόγων, ἐπὶ φιλοσοφίαν δέ, ὥσπερ ἁδελφὸσ αὐτοῦ Πολέμαρχοσ τέτραπται, τρέψον, ἵνα καὶ ὁ ἐραστὴσ ὅδε αὐτοῦ μηκέτι ἐπαμφοτερίζῃ καθάπερ νῦν, ἀλλ’ ἁπλῶσ πρὸσ ἔρωτα μετὰ φιλοσόφων λόγων τὸν βίον ποιῆται.

συνεύχομαί σοι, ὦ Σώκρατεσ, εἴπερ ἄμεινον ταῦθ’ ἡμῖν εἶναι, ταῦτα γίγνεσθαι. τὸν λόγον δέ σου πάλαι θαυμάσασ ἔχω, ὅσῳ καλλίω τοῦ προτέρου ἀπηργάσω·

ὥστε ὀκνῶ μή μοι ὁ Λυσίασ ταπεινὸσ φανῇ, ἐὰν ἄρα καὶ ἐθελήσῃ πρὸσ αὐτὸν ἄλλον ἀντιπαρατεῖναι. καὶ γάρ τισ αὐτόν, ὦ θαυμάσιε, ἔναγχοσ τῶν πολιτικῶν τοῦτ’ αὐτὸ λοιδορῶν ὠνείδιζε, καὶ διὰ πάσησ τῆσ λοιδορίασ ἐκάλει λογογράφον· τάχ’ οὖν ἂν ὑπὸ φιλοτιμίασ ἐπίσχοι ἡμῖν ἂν τοῦ γράφειν. γελοῖόν γ’, ὦ νεανία, τὸ δόγμα λέγεισ, καὶ τοῦ ἑταίρου συχνὸν διαμαρτάνεισ, εἰ αὐτὸν οὕτωσ ἡγῇ τινα ψοφοδεᾶ. ἴσωσ δὲ καὶ τὸν λοιδορούμενον αὐτῷ οἰεί ὀνειδίζοντα λέγειν ἃ ἔλεγεν. ἐφαίνετο γάρ, ὦ Σώκρατεσ·

καὶ σύνοισθά που καὶ αὐτὸσ ὅτι οἱ μέγιστον δυνάμενοί τε καὶ σεμνότατοι ἐν ταῖσ πόλεσιν αἰσχύνονται λόγουσ τε γράφειν καὶ καταλείπειν συγγράμματα ἑαυτῶν, δόξαν φοβούμενοι τοῦ ἔπειτα χρόνου, μὴ σοφισταὶ καλῶνται. γλυκὺσ ἀγκών, ὦ Φαῖδρε, λέληθέν σε ὅτι ἀπὸ τοῦ μακροῦ ἀγκῶνοσ τοῦ κατὰ Νεῖλον ἐκλήθη· καὶ πρὸσ τῷ ἀγκῶνι λανθάνει σε ὅτι οἱ μέγιστον φρονοῦντεσ τῶν πολιτικῶν μάλιστα ἐρῶσι λογογραφίασ τε καὶ καταλείψεωσ συγγραμμάτων, οἵ γε καὶ ἐπειδάν τινα γράφωσι λόγον, οὕτωσ ἀγαπῶσι τοὺσ ἐπαινέτασ, ὥστε προσπαραγράφουσι πρώτουσ οἳ ἂν ἑκασταχοῦ ἐπαινῶσιν αὐτούσ.

πῶσ λέγεισ τοῦτο; οὐ γὰρ μανθάνω. οὐ μανθάνεισ ὅτι ἐν ἀρχῇ ἀνδρὸσ πολιτικοῦ συγγράμματι πρῶτοσ ὁ ἐπαινέτησ γέγραπται.

πῶσ; "ἔδοξέ" πού φησιν "τῇ βουλῇ" ἢ "τῷ δήμῳ" ἢ ἀμφοτέροισ, καὶ "ὃσ <καὶ ὃσ> εἶπεν" ‐ τὸν αὑτὸν δὴ λέγων μάλα σεμνῶσ καὶ ἐγκωμιάζων ὁ συγγραφεύσ ‐ ἔπειτα λέγει δὴ μετὰ τοῦτο, ἐπιδεικνύμενοσ τοῖσ ἐπαινέταισ τὴν ἑαυτοῦ σοφίαν, ἐνίοτε πάνυ μακρὸν ποιησάμενοσ σύγγραμμα· ἤ σοι ἄλλο τι φαίνεται τὸ τοιοῦτον ἢ λόγοσ συγγεγραμμένοσ; οὐκ ἔμοιγε.

οὐκοῦν ἐὰν μὲν οὗτοσ ἐμμένῃ, γεγηθὼσ ἀπέρχεται ἐκ τοῦ θεάτρου ὁ ποιητήσ· ἐὰν δὲ ἐξαλειφθῇ καὶ ἄμοιροσ γένηται λογογραφίασ τε καὶ τοῦ ἄξιοσ εἶναι συγγράφειν, πενθεῖ αὐτόσ τε καὶ οἱ ἑταῖροι. καὶ μάλα. δῆλόν γε ὅτι οὐχ ὡσ ὑπερφρονοῦντεσ τοῦ ἐπιτηδεύματοσ, ἀλλ’ ὡσ τεθαυμακότεσ. πάνυ μὲν οὖν. τί δέ; ὅταν ἱκανὸσ γένηται ῥήτωρ ἢ βασιλεύσ, ὥστε λαβὼν τὴν Λυκούργου ἢ Σόλωνοσ ἢ Δαρείου δύναμιν ἀθάνατοσ γενέσθαι λογογράφοσ ἐν πόλει, ἆρ’ οὐκ ἰσόθεον ἡγεῖται αὐτόσ τε αὑτὸν ἔτι ζῶν, καὶ οἱ ἔπειτα γιγνόμενοι ταὐτὰ ταῦτα περὶ αὐτοῦ νομίζουσι, θεώμενοι αὐτοῦ τὰ συγγράμματα; καὶ μάλα.

οἰεί τινὰ οὖν τῶν τοιούτων, ὅστισ καὶ ὁπωστιοῦν δύσνουσ Λυσίᾳ, ὀνειδίζειν αὐτὸ τοῦτο ὅτι συγγράφει; οὔκουν εἰκόσ γε ἐξ ὧν σὺ λέγεισ· καὶ γὰρ ἂν τῇ ἑαυτοῦ ἐπιθυμίᾳ, ὡσ ἐοίκεν, ὀνειδίζοι. τοῦτο μὲν ἄρα παντὶ δῆλον, ὅτι οὐκ αἰσχρὸν αὐτό γε τὸ γράφειν λόγουσ.

τί γάρ; ἀλλ’ ἐκεῖνο οἶμαι αἰσχρὸν ἤδη, τὸ μὴ καλῶσ λέγειν τε καὶ γράφειν ἀλλ’ αἰσχρῶσ τε καὶ κακῶσ. δῆλον δή. τίσ οὖν ὁ τρόποσ τοῦ καλῶσ τε καὶ μὴ γράφειν; δεόμεθά τι, ὦ Φαῖδρε, Λυσίαν τε περὶ τούτων ἐξετάσαι καὶ ἄλλον ὅστισ πώποτέ τι γέγραφεν ἢ γράψει, εἴτε πολιτικὸν σύγγραμμα εἴτε ἰδιωτικόν, ἐν μέτρῳ ὡσ ποιητὴσ ἢ ἄνευ μέτρου ὡσ ἰδιώτησ; ἐρωτᾷσ εἰ δεόμεθα;

τίνοσ μὲν οὖν ἕνεκα κἄν τισ ὡσ εἰπεῖν ζῴη, ἀλλ’ ἢ τῶν τοιούτων ἡδονῶν ἕνεκα; οὐ γάρ που ἐκείνων γε ὧν προλυπηθῆναι δεῖ ἢ μηδὲ ἡσθῆναι, ὃ δὴ ὀλίγου πᾶσαι αἱ περὶ τὸ σῶμα ἡδοναὶ ἔχουσι· διὸ καὶ δικαίωσ ἀνδραποδώδεισ κέκληνται. σχολὴ μὲν δή, ὡσ ἐοίκε· καὶ ἅμα μοι δοκοῦσιν ὡσ ἐν τῷ πνίγει ὑπὲρ κεφαλῆσ ἡμῶν οἱ τέττιγεσ ᾄδοντεσ καὶ ἀλλήλοισ διαλεγόμενοι καθορᾶν καὶ ἡμᾶσ. εἰ οὖν ἴδοιεν καὶ νὼ καθάπερ τοὺσ πολλοὺσ ἐν μεσημβρίᾳ μὴ διαλεγομένουσ ἀλλὰ νυστάζοντασ καὶ κηλουμένουσ ὑφ’ αὑτῶν δι’ ἀργίαν τῆσ διανοίασ, δικαίωσ ἂν καταγελῷεν, ἡγούμενοι ἀνδράποδ’ ἄττα σφίσιν ἐλθόντα εἰσ τὸ καταγώγιον ὥσπερ προβάτια μεσημβριάζοντα περὶ τὴν κρήνην εὕδειν· ἐὰν δὲ ὁρῶσι διαλεγομένουσ καὶ παραπλέοντάσ σφασ ὥσπερ Σειρῆνασ ἀκηλήτουσ, ὃ γέρασ παρὰ θεῶν ἔχουσιν ἀνθρώποισ διδόναι, τάχ’ ἂν δοῖεν ἀγασθέντεσ.

ἔχουσι δὲ δὴ τί τοῦτο;

ἀνήκοοσ γάρ, ὡσ ἐοίκε, τυγχάνω ὤν. οὐ μὲν δὴ πρέπει γε φιλόμουσον ἄνδρα τῶν τοιούτων ἀνήκοον εἶναι. λέγεται δ’ ὥσ ποτ’ ἦσαν οὗτοι ἄνθρωποι τῶν πρὶν μούσασ γεγονέναι, γενομένων δὲ Μουσῶν καὶ φανείσησ ᾠδῆσ οὕτωσ ἄρα τινὲσ τῶν τότε ἐξεπλάγησαν ὑφ’ ἡδονῆσ, ὥστε ᾄδοντεσ ἠμέλησαν σίτων τε καὶ ποτῶν, καὶ ἔλαθον τελευτήσαντεσ αὑτούσ· ἐξ ὧν τὸ τεττίγων γένοσ μετ’ ἐκεῖνο φύεται, γέρασ τοῦτο παρὰ Μουσῶν λαβόν, μηδὲν τροφῆσ δεῖσθαι γενόμενον, ἀλλ’ ἄσιτόν τε καὶ ἄποτον εὐθὺσ ᾄδειν, ἑώσ ἂν τελευτήσῃ, καὶ μετὰ ταῦτα ἐλθὸν παρὰ μούσασ ἀπαγγέλλειν τίσ τίνα αὐτῶν τιμᾷ τῶν ἐνθάδε.

Τερψιχόρᾳ μὲν οὖν τοὺσ ἐν τοῖσ χοροῖσ τετιμηκότασ αὐτὴν ἀπαγγέλλοντεσ ποιοῦσι προσφιλεστέρουσ, τῇ δὲ Ἐρατοῖ τοὺσ ἐν τοῖσ ἐρωτικοῖσ, καὶ ταῖσ ἄλλαισ οὕτωσ, κατὰ τὸ εἶδοσ ἑκάστησ τιμῆσ· τῇ δὲ πρεσβυτάτῃ Καλλιόπῃ καὶ τῇ μετ’ αὐτὴν Οὐρανίᾳ τοὺσ ἐν φιλοσοφίᾳ διάγοντάσ τε καὶ τιμῶντασ τὴν ἐκείνων μουσικὴν ἀγγέλλουσιν, αἳ δὴ μάλιστα τῶν Μουσῶν περί τε οὐρανὸν καὶ λόγουσ οὖσαι θείουσ τε καὶ ἀνθρωπίνουσ ἱᾶσιν καλλίστην φωνήν.

πολλῶν δὴ οὖν ἕνεκα λεκτέον τι καὶ οὐ καθευδητέον ἐν τῇ μεσημβρίᾳ. λεκτέον γὰρ οὖν. οὐκοῦν, ὅπερ νῦν προυθέμεθα σκέψασθαι, τὸν λόγον ὅπῃ καλῶσ ἔχει λέγειν τε καὶ γράφειν καὶ ὅπῃ μή, σκεπτέον.

δῆλον. ἆρ’ οὖν οὐχ ὑπάρχειν δεῖ τοῖσ εὖ γε καὶ καλῶσ ῥηθησομένοισ τὴν τοῦ λέγοντοσ διάνοιαν εἰδυῖαν τὸ ἀληθὲσ ὧν ἂν ἐρεῖν πέρι μέλλῃ; οὑτωσὶ περὶ τούτου ἀκήκοα, ὦ φίλε Σώκρατεσ, οὐκ εἶναι ἀνάγκην τῷ μέλλοντι ῥήτορι ἔσεσθαι τὰ τῷ ὄντι δίκαια μανθάνειν ἀλλὰ τὰ δόξαντ’ ἂν πλήθει οἵπερ δικάσουσιν, οὐδὲ τὰ ὄντωσ ἀγαθὰ ἢ καλὰ ἀλλ’ ὅσα δόξει· ἐκ γὰρ τούτων εἶναι τὸ πείθειν ἀλλ’ οὐκ ἐκ τῆσ ἀληθείασ.

"οὔτοι ἀπόβλητον ἔποσ" εἶναι δεῖ, ὦ Φαῖδρε, ὃ ἂν εἴπωσι σοφοί, ἀλλὰ σκοπεῖν μή τι λέγωσι· καὶ δὴ καὶ τὸ νῦν λεχθὲν οὐκ ἀφετέον. ὀρθῶσ λέγεισ. ὧδε δὴ σκοπῶμεν αὐτό. πῶσ; εἴ σε πείθοιμι ἐγὼ πολεμίουσ ἀμύνειν κτησάμενον ἵππον, ἄμφω δὲ ἵππον ἀγνοοῖμεν, τοσόνδε μέντοι τυγχάνοιμι εἰδὼσ περὶ σοῦ, ὅτι Φαῖδροσ ἵππον ἡγεῖται τὸ τῶν ἡμέρων ζῴων μέγιστα ἔχον ὦτα ‐ γελοῖόν γ’ ἄν, ὦ Σώκρατεσ, εἰή.

οὔπω γε· ἀλλ’ ὅτε δὴ σπουδῇ σε πείθοιμι, συντιθεὶσ λόγον ἔπαινον κατὰ τοῦ ὄνου, ἵππον ἐπονομάζων καὶ λέγων ὡσ παντὸσ ἄξιον τὸ θρέμμα οἴκοι τε κεκτῆσθαι καὶ ἐπὶ στρατιᾶσ, ἀποπολεμεῖν τε χρήσιμον καὶ πρόσ γ’ ἐνεγκεῖν δυνατὸν σκεύη καὶ ἄλλα πολλὰ ὠφέλιμον. παγγέλοιόν γ’ ἂν ἤδη εἰή.

ἆρ’ οὖν οὐ κρεῖττον γελοῖον καὶ φίλον ἢ δεινόν τε καὶ ἐχθρὸν εἶναι ἢ φίλον; φαίνεται. ὅταν οὖν ὁ ῥητορικὸσ ἀγνοῶν ἀγαθὸν καὶ κακόν, λαβὼν πόλιν ὡσαύτωσ ἔχουσαν πείθῃ, μὴ περὶ ὄνου σκιᾶσ ὡσ ἵππου τὸν ἔπαινον ποιούμενοσ, ἀλλὰ περὶ κακοῦ ὡσ ἀγαθοῦ, δόξασ δὲ πλήθουσ μεμελετηκὼσ πείσῃ κακὰ πράττειν ἀντ’ ἀγαθῶν, ποῖόν τιν’ ἂ<ν> οἰεί μετὰ ταῦτα τὴν ῥητορικὴν καρπὸν ὧν ἔσπειρε θερίζειν; οὐ πάνυ γε ἐπιεικῆ.

ἆρ’ οὖν, ὦ ἀγαθέ, ἀγροικότερον τοῦ δέοντοσ λελοιδορήκαμεν τὴν τῶν λόγων τέχνην; ἡ δ’ ἴσωσ ἂν εἴποι· "τί ποτ’, ὦ θαυμάσιοι, ληρεῖτε; ἐγὼ γὰρ οὐδέν’ ἀγνοοῦντα τἀληθὲσ ἀναγκάζω μανθάνειν λέγειν, ἀλλ’, εἴ τι ἐμὴ συμβουλή, κτησάμενον ἐκεῖνο οὕτωσ ἐμὲ λαμβάνειν· τόδε δ’ οὖν μέγα λέγω, ὡσ ἄνευ ἐμοῦ τῷ τὰ ὄντα εἰδότι οὐδέν τι μᾶλλον ἔσται πείθειν τέχνῃ. οὐκοῦν δίκαια ἐρεῖ, λέγουσα ταῦτα;

φημί, ἐὰν οἵ γ’ ἐπιόντεσ αὐτῇ λόγοι μαρτυρῶσιν εἶναι τέχνῃ. ὥσπερ γὰρ ἀκούειν δοκῶ τινων προσιόντων καὶ διαμαρτυρομένων λόγων, ὅτι ψεύδεται καὶ οὐκ ἔστι τέχνη ἀλλ’ ἄτεχνοσ τριβή· τοῦ δὲ λέγειν, φησὶν ὁ Λάκων, ἔτυμοσ τέχνη ἄνευ τοῦ ἀληθείασ ἧφθαι οὔτ’ ἔστιν οὔτε μή ποτε ὕστερον γένηται. τούτων δεῖ τῶν λόγων, ὦ Σώκρατεσ·

ἀλλὰ δεῦρο αὐτοὺσ παράγων ἐξέταζε τί καὶ πῶσ λέγουσιν. πάριτε δή, θρέμματα γενναῖα, καλλίπαιδά τε Φαῖδρον πείθετε ὡσ ἐὰν μὴ ἱκανῶσ φιλοσοφήσῃ, οὐδὲ ἱκανόσ ποτε λέγειν ἔσται περὶ οὐδενόσ. ἀποκρινέσθω δὴ ὁ Φαῖδροσ. ἐρωτᾶτε. ἆρ’ οὖν οὐ τὸ μὲν ὅλον ἡ ῥητορικὴ ἂν εἰή τέχνη ψυχαγωγία τισ διὰ λόγων, οὐ μόνον ἐν δικαστηρίοισ καὶ ὅσοι ἄλλοι δημόσιοι σύλλογοι, ἀλλὰ καὶ ἐν ἰδίοισ, ἡ αὐτὴ σμικρῶν τε καὶ μεγάλων πέρι, καὶ οὐδὲν ἐντιμότερον τό γε ὀρθὸν περὶ σπουδαῖα ἢ περὶ φαῦλα γιγνόμενον; ἢ πῶσ σὺ ταῦτ’ ἀκήκοασ;

οὐ μὰ τὸν Δί’ οὐ παντάπασιν οὕτωσ, ἀλλὰ μάλιστα μέν πωσ περὶ τὰσ δίκασ λέγεταί τε καὶ γράφεται τέχνῃ, λέγεται δὲ καὶ περὶ δημηγορίασ· ἐπὶ πλέον δὲ οὐκ ἀκήκοα. ἀλλ’ ἦ τὰσ Νέστοροσ καὶ Ὀδυσσέωσ τέχνασ μόνον περὶ λόγων ἀκήκοασ, ἃσ ἐν Ἰλίῳ σχολάζοντεσ συνεγραψάτην, τῶν δὲ Παλαμήδουσ ἀνήκοοσ γέγονασ; καὶ ναὶ μὰ Δί’ ἔγωγε τῶν Νέστοροσ, εἰ μὴ Γοργίαν Νέστορά τινα κατασκευάζεισ, ἤ τινα Θρασύμαχόν τε καὶ Θεόδωρον Ὀδυσσέα.

οὐκοῦν ὁ τέχνῃ τοῦτο δρῶν ποιήσει φανῆναι τὸ αὐτὸ τοῖσ αὐτοῖσ τοτὲ μὲν δίκαιον, ὅταν δὲ βούληται, ἄδικον; ἴσωσ. ἀλλὰ γὰρ τούτουσ ἐῶμεν· σὺ δ’ εἰπέ, ἐν δικαστηρίοισ οἱ ἀντίδικοι τί δρῶσιν; οὐκ ἀντιλέγουσιν μέντοι; ἢ τί φήσομεν; τοῦτ’ αὐτό. περὶ τοῦ δικαίου τε καὶ ἀδίκου; ναί. τί μήν;

καὶ ἐν δημηγορίᾳ δὴ τῇ πόλει δοκεῖν τὰ αὐτὰ τοτὲ μὲν ἀγαθά, τοτὲ δ’ αὖ τἀναντία; οὕτωσ. τὸν οὖν Ἐλεατικὸν Παλαμήδην λέγοντα οὐκ ἴσμεν τέχνῃ, ὥστε φαίνεσθαι τοῖσ ἀκούουσι τὰ αὐτὰ ὅμοια καὶ ἀνόμοια, καὶ ἓν καὶ πολλά, μένοντά τε αὖ καὶ φερόμενα; μάλα γε. οὐκ ἄρα μόνον περὶ δικαστήριά τέ ἐστιν ἡ ἀντιλογικὴ καὶ περὶ δημηγορίαν, ἀλλ’, ὡσ ἐοίκε, περὶ πάντα τὰ λεγόμενα μία τισ τέχνη, εἴπερ ἔστιν, αὕτη ἂν εἰή, ᾗ τισ οἱο͂́σ τ’ ἔσται πᾶν παντὶ ὁμοιοῦν τῶν δυνατῶν καὶ οἷσ δυνατόν, καὶ ἄλλου ὁμοιοῦντοσ καὶ ἀποκρυπτομένου εἰσ φῶσ ἄγειν. πῶσ δὴ τὸ τοιοῦτον λέγεισ;

τῇδε δοκῶ ζητοῦσιν φανεῖσθαι. ἀπάτη πότερον ἐν πολὺ διαφέρουσι γίγνεται μᾶλλον ἢ ὀλίγον; ἐν τοῖσ ὀλίγον.

ἀλλά γε δὴ κατὰ σμικρὸν μεταβαίνων μᾶλλον λήσεισ ἐλθὼν ἐπὶ τὸ ἐναντίον ἢ κατὰ μέγα. πῶσ δ’ οὔ; δεῖ ἄρα τὸν μέλλοντα ἀπατήσειν μὲν ἄλλον, αὐτὸν δὲ μὴ ἀπατήσεσθαι, τὴν ὁμοιότητα τῶν ὄντων καὶ ἀνομοιότητα ἀκριβῶσ διειδέναι. ἀνάγκη μὲν οὖν. ἦ οὖν οἱο͂́σ τε ἔσται, ἀλήθειαν ἀγνοῶν ἑκάστου, τὴν τοῦ ἀγνοουμένου ὁμοιότητα σμικράν τε καὶ μεγάλην ἐν τοῖσ ἄλλοισ διαγιγνώσκειν; ἀδύνατον.

οὐκοῦν τοῖσ παρὰ τὰ ὄντα δοξάζουσι καὶ ἀπατωμένοισ δῆλον ὡσ τὸ πάθοσ τοῦτο δι’ ὁμοιοτήτων τινῶν εἰσερρύη. γίγνεται γοῦν οὕτωσ. ἔστιν οὖν ὅπωσ τεχνικὸσ ἔσται μεταβιβάζειν κατὰ σμικρὸν διὰ τῶν ὁμοιοτήτων ἀπὸ τοῦ ὄντοσ ἑκάστοτε ἐπὶ τοὐναντίον ἀπάγων, ἢ αὐτὸσ τοῦτο διαφεύγειν, ὁ μὴ ἐγνωρικὼσ ὃ ἔστιν ἕκαστον τῶν ὄντων; οὐ μή ποτε. λόγων ἄρα τέχνην, ὦ ἑταῖρε, ὁ τὴν ἀλήθειαν μὴ εἰδώσ, δόξασ δὲ τεθηρευκώσ, γελοίαν τινά, ὡσ ἐοίκε, καὶ ἄτεχνον παρέξεται.

κινδυνεύει. βούλει οὖν ἐν τῷ Λυσίου λόγῳ ὃν φέρεισ, καὶ ἐν οἷσ ἡμεῖσ εἴπομεν ἰδεῖν τι ὧν φαμεν ἀτέχνων τε καὶ ἐντέχνων εἶναι; πάντων γέ που μάλιστα, ὡσ νῦν γε ψιλῶσ πωσ λέγομεν, οὐκ ἔχοντεσ ἱκανὰ παραδείγματα. καὶ μὴν κατὰ τύχην γέ τινα, ὡσ ἐοίκεν, ἐρρηθήτην τὼ λόγω ἔχοντέ τι παράδειγμα, ὡσ ἂν ὁ εἰδὼσ τὸ ἀληθὲσ προσπαίζων ἐν λόγοισ παράγοι τοὺσ ἀκούοντασ. καὶ ἔγωγε, ὦ Φαῖδρε, αἰτιῶμαι τοὺσ ἐντοπίουσ θεούσ·

ἴσωσ δὲ καὶ οἱ τῶν Μουσῶν προφῆται οἱ ὑπὲρ κεφαλῆσ ᾠδοὶ ἐπιπεπνευκότεσ ἂν ἡμῖν εἰε͂ν τοῦτο τὸ γέρασ· οὐ γάρ που ἔγωγε τέχνησ τινὸσ τοῦ λέγειν μέτοχοσ. ἔστω ὡσ λέγεισ· μόνον δήλωσον ὃ φῄσ. ἴθι δή μοι ἀνάγνωθι τὴν τοῦ Λυσίου λόγου ἀρχήν. "περὶ μὲν τῶν ἐμῶν πραγμάτων ἐπίστασαι, καὶ ὡσ νομίζω συμφέρειν ἡμῖν τούτων γενομένων, ἀκήκοασ.

ἀξιῶ δὲ μὴ διὰ τοῦτο ἀτυχῆσαι ὧν δέομαι, ὅτι οὐκ ἐραστὴσ ὢν σοῦ τυγχάνω. ὡσ ἐκείνοισ μὲν τότε μεταμέλει" ‐ παῦσαι. τί δὴ οὖν οὗτοσ ἁμαρτάνει καὶ ἄτεχνον ποιεῖ λεκτέον· ἦ γάρ; ναί.

ἆρ’ οὖν οὐ παντὶ δῆλον τό γε τοιόνδε, ὡσ περὶ μὲν ἔνια τῶν τοιούτων ὁμονοητικῶσ ἔχομεν, περὶ δ’ ἔνια στασιωτικῶσ; δοκῶ μὲν ὃ λέγεισ μανθάνειν, ἔτι δ’ εἰπὲ σαφέστερον. ὅταν τισ ὄνομα εἴπῃ σιδήρου ἢ ἀργύρου, ἆρ’ οὐ τὸ αὐτὸ πάντεσ διενοήθημεν; καὶ μάλα. τί δ’ ὅταν δικαίου ἢ ἀγαθοῦ; οὐκ ἄλλοσ ἄλλῃ φέρεται, καὶ ἀμφισβητοῦμεν ἀλλήλοισ τε καὶ ἡμῖν αὐτοῖσ; πάνυ μὲν οὖν. ἐν μὲν ἄρα τοῖσ συμφωνοῦμεν, ἐν δὲ τοῖσ οὔ.

οὕτω. ποτέρωθι οὖν εὐαπατητότεροί ἐσμεν, καὶ ἡ ῥητορικὴ ἐν ποτέροισ μεῖζον δύναται; δῆλον ὅτι ἐν οἷσ πλανώμεθα. οὐκοῦν τὸν μέλλοντα τέχνην ῥητορικὴν μετιέναι πρῶτον μὲν δεῖ ταῦτα ὁδῷ διῃρῆσθαι, καὶ εἰληφέναι τινὰ χαρακτῆρα ἑκατέρου τοῦ εἴδουσ, ἐν ᾧ τε ἀνάγκη τὸ πλῆθοσ πλανᾶσθαι καὶ ἐν ᾧ μή. καλὸν γοῦν ἄν, ὦ Σώκρατεσ, εἶδοσ εἰή κατανενοηκὼσ ὁ τοῦτο λαβών.

ἔπειτά γε οἶμαι πρὸσ ἑκάστῳ γιγνόμενον μὴ λανθάνειν ἀλλ’ ὀξέωσ αἰσθάνεσθαι περὶ οὗ ἂν μέλλῃ ἐρεῖν ποτέρου ὂν τυγχάνει τοῦ γένουσ. τί μήν; τί οὖν; τὸν ἔρωτα πότερον φῶμεν εἶναι τῶν ἀμφισβητησίμων ἢ τῶν μή; τῶν ἀμφισβητησίμων δήπου· ἢ οἰεί ἄν σοι ἐγχωρῆσαι εἰπεῖν ἃ νυνδὴ εἶπεσ περὶ αὐτοῦ, ὡσ βλάβη τέ ἐστι τῷ ἐρωμένῳ καὶ ἐρῶντι, καὶ αὖθισ ὡσ μέγιστον <ὂν> τῶν ἀγαθῶν τυγχάνει; ἄριστα λέγεισ·

ἀλλ’ εἰπὲ καὶ τόδε ‐ ἐγὼ γάρ τοι διὰ τὸ ἐνθουσιαστικὸν οὐ πάνυ μέμνημαι ‐ εἰ ὡρισάμην ἔρωτα ἀρχόμενοσ τοῦ λόγου. νὴ Δία ἀμηχάνωσ γε ὡσ σφόδρα. φεῦ, ὅσῳ λέγεισ τεχνικωτέρασ Νύμφασ τὰσ Ἀχελῴου καὶ Πᾶνα τὸν Ἑρμοῦ Λυσίου τοῦ Κεφάλου πρὸσ λόγουσ εἶναι. ἢ οὐδὲν λέγω, ἀλλὰ καὶ ὁ Λυσίασ ἀρχόμενοσ τοῦ ἐρωτικοῦ ἠνάγκασεν ἡμᾶσ ὑπολαβεῖν τὸν ἔρωτα ἕν τι τῶν ὄντων ὃ αὐτὸσ ἐβουλήθη, καὶ πρὸσ τοῦτο ἤδη συνταξάμενοσ πάντα τὸν ὕστερον λόγον διεπεράνατο; βούλει πάλιν ἀναγνῶμεν τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ;

εἰ σοί γε δοκεῖ· ὃ μέντοι ζητεῖσ οὐκ ἔστ’ αὐτόθι. λέγε, ἵνα ἀκούσω αὐτοῦ ἐκείνου. "περὶ μὲν τῶν ἐμῶν πραγμάτων ἐπίστασαι, καὶ ὡσ νομίζω συμφέρειν ἡμῖν τούτων γενομένων, ἀκήκοασ. ἀξιῶ δὲ μὴ διὰ τοῦτο ἀτυχῆσαι ὧν δέομαι, ὅτι οὐκ ἐραστὴσ ὢν σοῦ τυγχάνω. ὡσ ἐκείνοισ μὲν τότε μεταμέλει ὧν ἂν εὖ ποιήσωσιν, ἐπειδὰν τῆσ ἐπιθυμίασ παύσωνται·

‐ ἦ πολλοῦ δεῖν ἐοίκε ποιεῖν ὅδε γε ὃ ζητοῦμεν, ὃσ οὐδὲ ἀπ’ ἀρχῆσ ἀλλ’ ἀπὸ τελευτῆσ ἐξ ὑπτίασ ἀνάπαλιν διανεῖν ἐπιχειρεῖ τὸν λόγον, καὶ ἄρχεται ἀφ’ ὧν πεπαυμένοσ ἂν ἤδη ὁ ἐραστὴσ λέγοι πρὸσ τὰ παιδικά. ἢ οὐδὲν εἶπον, Φαῖδρε, φίλη κεφαλή; ἔστιν γέ τοι δή, ὦ Σώκρατεσ, τελευτή, περὶ οὗ τὸν λόγον ποιεῖται.

τί δὲ τἆλλα; οὐ χύδην δοκεῖ βεβλῆσθαι τὰ τοῦ λόγου; ἢ φαίνεται τὸ δεύτερον εἰρημένον ἔκ τινοσ ἀνάγκησ δεύτερον δεῖν τεθῆναι, ἤ τι ἄλλο τῶν ῥηθέντων; ἐμοὶ μὲν γὰρ ἔδοξεν, ὡσ μηδὲν εἰδότι, οὐκ ἀγεννῶσ τὸ ἐπιὸν εἰρῆσθαι τῷ γράφοντι· σὺ δ’ ἔχεισ τινὰ ἀνάγκην λογογραφικὴν ᾗ ταῦτα ἐκεῖνοσ οὕτωσ ἐφεξῆσ παρ’ ἄλληλα ἔθηκεν; χρηστὸσ εἶ, ὅτι με ἡγῇ ἱκανὸν εἶναι τὰ ἐκείνου οὕτωσ ἀκριβῶσ διιδεῖν. ἀλλὰ τόδε γε οἶμαί σε φάναι ἄν, δεῖν πάντα λόγον ὥσπερ ζῷον συνεστάναι σῶμά τι ἔχοντα αὐτὸν αὑτοῦ, ὥστε μήτε ἀκέφαλον εἶναι μήτε ἄπουν, ἀλλὰ μέσα τε ἔχειν καὶ ἄκρα, πρέποντα ἀλλήλοισ καὶ τῷ ὅλῳ γεγραμμένα. πῶσ γὰρ οὔ;

σκέψαι τοίνυν τὸν τοῦ ἑταίρου σου λόγον εἴτε οὕτωσ εἴτε ἄλλωσ ἔχει, καὶ εὑρήσεισ τοῦ ἐπιγράμματοσ οὐδὲν διαφέροντα, ὃ Μίδᾳ τῷ Φρυγί φασίν τινεσ ἐπιγεγράφθαι. ποῖον τοῦτο, καὶ τί πεπονθόσ;

ἔστι μὲν τοῦτο τόδε ‐ χαλκῆ παρθένοσ εἰμί, Μίδα δ’ ἐπὶ σήματι κεῖμαι. ὄφρ’ ἂν ὕδωρ τε νάῃ καὶ δένδρεα μακρὰ τεθήλῃ,αὐτοῦ τῇδε μένουσα πολυκλαύτου ἐπὶ τύμβου,ἀγγελέω παριοῦσι Μίδασ ὅτι τῇδε τέθαπται. ὅτι δ’ οὐδὲν διαφέρει αὐτοῦ πρῶτον ἢ ὕστατόν τι λέγεσθαι, ἐννοεῖσ που, ὡσ ἐγᾦμαι.

σκώπτεισ τὸν λόγον ἡμῶν, ὦ Σώκρατεσ. τοῦτον μὲν τοίνυν, ἵνα μὴ σὺ ἄχθῃ, ἐάσωμεν ‐ καίτοι συχνά γε ἔχειν μοι δοκεῖ παραδείγματα πρὸσ ἅ τισ βλέπων ὀνίναιτ’ ἄν, μιμεῖσθαι αὐτὰ ἐπιχειρῶν μὴ πάνυ τι ‐ εἰσ δὲ τοὺσ ἑτέρουσ λόγουσ ἰώμεν. ἦν γάρ τι ἐν αὐτοῖσ, ὡσ δοκῶ, προσῆκον ἰδεῖν τοῖσ βουλομένοισ περὶ λόγων σκοπεῖν. τὸ ποῖον δὴ λέγεισ;

μανίασ δέ γε εἴδη δύο, τὴν μὲν ὑπὸ νοσημάτων ἀνθρωπίνων, τὴν δὲ ὑπὸ θείασ ἐξαλλαγῆσ τῶν εἰωθότων νομίμων γιγνομένην. ἐναντίω που ἤστην· ὁ μὲν γὰρ ὡσ τῷ ἐρῶντι, ὁ δ’ ὡσ τῷ μὴ δεῖ χαρίζεσθαι, ἐλεγέτην. καὶ μάλ’ ἀνδρικῶσ. ὠίμην σε τἀληθὲσ ἐρεῖν, ὅτι μανικῶσ· ὃ μέντοι ἐζήτουν ἐστὶν αὐτὸ τοῦτο. μανίαν γάρ τινα ἐφήσαμεν εἶναι τὸν ἔρωτα. ἦ γάρ; ναί. πάνυ γε.

τῆσ δὲ θείασ τεττάρων θεῶν τέτταρα μέρη διελόμενοι, μαντικὴν μὲν ἐπίπνοιαν Ἀπόλλωνοσ θέντεσ, Διονύσου δὲ τελεστικήν, Μουσῶν δ’ αὖ ποιητικήν, τετάρτην δὲ ἀφροδίτησ καὶ Ἔρωτοσ, ἐρωτικὴν μανίαν ἐφήσαμέν τε ἀρίστην εἶναι, καὶ οὐκ οἶδ’ ὅπῃ τὸ ἐρωτικὸν πάθοσ ἀπεικάζοντεσ, ἴσωσ μὲν ἀληθοῦσ τινοσ ἐφαπτόμενοι, τάχα δ’ ἂν καὶ ἄλλοσε παραφερόμενοι, κεράσαντεσ οὐ παντάπασιν ἀπίθανον λόγον, μυθικόν τινα ὕμνον προσεπαίσαμεν μετρίωσ τε καὶ εὐφήμωσ τὸν ἐμόν τε καὶ σὸν δεσπότην ἔρωτα, ὦ Φαῖδρε, καλῶν παίδων ἔφορον. καὶ μάλα ἔμοιγε οὐκ ἀηδῶσ ἀκοῦσαι.

τόδε τοίνυν αὐτόθεν λάβωμεν, ὡσ ἀπὸ τοῦ ψέγειν πρὸσ τὸ ἐπαινεῖν ἔσχεν ὁ λόγοσ μεταβῆναι. πῶσ δὴ οὖν αὐτὸ λέγεισ; ἐμοὶ μὲν φαίνεται τὰ μὲν ἄλλα τῷ ὄντι παιδιᾷ πεπαῖσθαι· τούτων δέ τινων ἐκ τύχησ ῥηθέντων δυοῖν εἰδοῖν, εἰ αὐτοῖν τὴν δύναμιν τέχνῃ λαβεῖν δύναιτό τισ, οὐκ ἄχαρι. τίνων δή;

εἰσ μίαν τε ἰδέαν συνορῶντα ἄγειν τὰ πολλαχῇ διεσπαρμένα, ἵνα ἕκαστον ὁριζόμενοσ δῆλον ποιῇ περὶ οὗ ἂν ἀεὶ διδάσκειν ἐθέλῃ. ὥσπερ τὰ νυνδὴ περὶ Ἔρωτοσ ‐ ὃ ἔστιν ὁρισθέν ‐ εἴτ’ εὖ εἴτε κακῶσ ἐλέχθη, τὸ γοῦν σαφὲσ καὶ τὸ αὐτὸ αὑτῷ ὁμολογούμενον διὰ ταῦτα ἔσχεν εἰπεῖν ὁ λόγοσ. τὸ δ’ ἕτερον δὴ εἶδοσ τί λέγεισ, ὦ Σώκρατεσ; τὸ πάλιν κατ’ εἴδη δύνασθαι διατέμνειν κατ’ ἄρθρα ᾗ πέφυκεν, καὶ μὴ ἐπιχειρεῖν καταγνύναι μέροσ μηδέν, κακοῦ μαγείρου τρόπῳ χρώμενον·

δὲ σώματοσ ἐξ ἑνὸσ διπλᾶ καὶ ὁμώνυμα πέφυκε, σκαιά, τὰ δὲ δεξιὰ κληθέντα, οὕτω καὶ τὸ τῆσ παρανοίασ ὡσ <ἓν> ἐν ἡμῖν πεφυκὸσ εἶδοσ ἡγησαμένω τὼ λόγω, ὁ μὲν τὸ ἐπ’ ἀριστερὰ τεμνόμενοσ μέροσ, πάλιν τοῦτο τέμνων οὐκ ἐπανῆκεν πρὶν ἐν αὐτοῖσ ἐφευρὼν ὀνομαζόμενον σκαιόν τινα ἔρωτα ἐλοιδόρησεν μάλ’ ἐν δίκῃ, ὁ δ’ εἰσ τὰ ἐν δεξιᾷ τῆσ μανίασ ἀγαγὼν ἡμᾶσ, ὁμώνυμον μὲν ἐκείνῳ, θεῖον δ’ αὖ τινα ἔρωτα ἐφευρὼν καὶ προτεινάμενοσ ἐπῄνεσεν ὡσ μεγίστων αἴτιον ἡμῖν ἀγαθῶν.

ἀληθέστατα λέγεισ. τούτων δὴ ἔγωγε αὐτόσ τε ἐραστήσ, ὦ Φαῖδρε, τῶν διαιρέσεων καὶ συναγωγῶν, ἵνα οἱο͂́σ τε ὦ λέγειν τε καὶ φρονεῖν·

ἐάν τέ τιν’ ἄλλον ἡγήσωμαι δυνατὸν εἰσ ἓν καὶ ἐπὶ πολλὰ πεφυκόθ’ ὁρᾶν, τοῦτον διώκω "κατόπισθε μετ’ ἴχνιον ὥστε θεοῖο. " καὶ μέντοι καὶ τοὺσ δυναμένουσ αὐτὸ δρᾶν εἰ μὲν ὀρθῶσ ἢ μὴ προσαγορεύω, θεὸσ οἶδε, καλῶ δὲ οὖν μέχρι τοῦδε διαλεκτικούσ. τὰ δὲ νῦν παρὰ σοῦ τε καὶ Λυσίου μαθόντασ εἰπὲ τί χρὴ καλεῖν· ἢ τοῦτο ἐκεῖνό ἐστιν ἡ λόγων τέχνη, ᾗ Θρασύμαχόσ τε καὶ οἱ ἄλλοι χρώμενοι σοφοὶ μὲν αὐτοὶ λέγειν γεγόνασιν, ἄλλουσ τε ποιοῦσιν, οἳ ἂν δωροφορεῖν αὐτοῖσ ὡσ βασιλεῦσιν ἐθέλωσιν;

βασιλικοὶ μὲν ἇνδρεσ, οὐ μὲν δὴ ἐπιστήμονέσ γε ὧν ἐρωτᾷσ. ἀλλὰ τοῦτο μὲν τὸ εἶδοσ ὀρθῶσ ἔμοιγε δοκεῖσ καλεῖν, διαλεκτικὸν καλῶν· τὸ δὲ ῥητορικὸν δοκεῖ μοι διαφεύγειν ἔθ’ ἡμᾶσ. πῶσ φῄσ;

καλόν πού τι ἂν εἰή, ὃ τούτων ἀπολειφθὲν ὅμωσ τέχνῃ λαμβάνεται; πάντωσ δ’ οὐκ ἀτιμαστέον αὐτὸ σοί τε καὶ ἐμοί, λεκτέον δὲ τί μέντοι καὶ ἔστι τὸ λειπόμενον τῆσ ῥητορικῆσ. καὶ μάλα που συχνά, ὦ Σώκρατεσ, τά γ’ ἐν τοῖσ βιβλίοισ τοῖσ περὶ λόγων τέχνησ γεγραμμένοισ. καὶ καλῶσ γε ὑπέμνησασ. προοίμιον μὲν οἶμαι πρῶτον ὡσ δεῖ τοῦ λόγου λέγεσθαι ἐν ἀρχῇ· ταῦτα λέγεισ ‐ ἦ γάρ; ‐ τὰ κομψὰ τῆσ τέχνησ; ναί.

δεύτερον δὲ δὴ διήγησίν τινα μαρτυρίασ τ’ ἐπ’ αὐτῇ, τρίτον τεκμήρια, τέταρτον εἰκότα· καὶ πίστωσιν οἶμαι καὶ ἐπιπίστωσιν λέγειν τόν γε βέλτιστον λογοδαίδαλον Βυζάντιον ἄνδρα. τὸν χρηστὸν λέγεισ Θεόδωρον; τί μήν;

καὶ ἔλεγχόν γε καὶ ἐπεξέλεγχον ὡσ ποιητέον ἐν κατηγορίᾳ τε καὶ ἀπολογίᾳ. τὸν δὲ κάλλιστον Πάριον Εὐηνὸν ἐσ μέσον οὐκ ἄγομεν, ὃσ ὑποδήλωσίν τε πρῶτοσ ηὑρ͂εν καὶ παρεπαίνουσ ‐ οἱ δ’ αὐτὸν καὶ παραψόγουσ φασὶν ἐν μέτρῳ λέγειν μνήμησ χάριν ‐ σοφὸσ γὰρ ἁνήρ. Τεισίαν δὲ Γοργίαν τε ἐάσομεν εὕδειν, οἳ πρὸ τῶν ἀληθῶν τὰ εἰκότα εἶδον ὡσ τιμητέα μᾶλλον, τά τε αὖ σμικρὰ μεγάλα καὶ τὰ μεγάλα σμικρὰ φαίνεσθαι ποιοῦσιν διὰ ῥώμην λόγου, καινά τε ἀρχαίωσ τά τ’ ἐναντία καινῶσ, συντομίαν τε λόγων καὶ ἄπειρα μήκη περὶ πάντων ἀνηῦρον; ταῦτα δὲ ἀκούων ποτέ μου Πρόδικοσ ἐγέλασεν, καὶ μόνοσ αὐτὸσ ηὑρηκέναι ἔφη ὧν δεῖ λόγων τέχνην·

δεῖν δὲ οὔτε μακρῶν οὔτε βραχέων ἀλλὰ μετρίων. σοφώτατά γε, ὦ Πρόδικε. Ἱππίαν δὲ οὐ λέγομεν; οἶμαι γὰρ ἂν σύμψηφον αὐτῷ καὶ τὸν Ἠλεῖον ξένον γενέσθαι. τί δ’ οὔ; τὰ δὲ Πώλου πῶσ φράσωμεν αὖ μουσεῖα λόγων ‐ ὡσ διπλασιολογίαν καὶ γνωμολογίαν καὶ εἰκονολογίαν ‐ ὀνομάτων τε Λικυμνίων ἃ ἐκείνῳ ἐδωρήσατο πρὸσ ποίησιν εὐεπείασ; Πρωταγόρεια δέ, ὦ Σώκρατεσ, οὐκ ἦν μέντοι τοιαῦτ’ ἄττα;

ὀρθοέπειά γέ τισ, ὦ παῖ, καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ καλά. τῶν γε μὴν οἰκτρογόων ἐπὶ γῆρασ καὶ πενίαν ἑλκομένων λόγων κεκρατηκέναι τέχνῃ μοι φαίνεται τὸ τοῦ Χαλκηδονίου σθένοσ, ὀργίσαι τε αὖ πολλοὺσ ἅμα δεινὸσ ἁνὴρ γέγονεν, καὶ πάλιν ὠργισμένοισ ἐπᾴδων κηλεῖν, ὡσ ἔφη· διαβάλλειν τε καὶ ἀπολύσασθαι διαβολὰσ ὁθενδὴ κράτιστοσ.

τὸ δὲ δὴ τέλοσ τῶν λόγων κοινῇ πᾶσιν ἐοίκε συνδεδογμένον εἶναι, ᾧ τινεσ μὲν ἐπάνοδον, ἄλλοι δ’ ἄλλο τίθενται ὄνομα. τὸ ἐν κεφαλαίῳ ἕκαστα λέγεισ ὑπομνῆσαι ἐπὶ τελευτῆσ τοὺσ ἀκούοντασ περὶ τῶν εἰρημένων; ταῦτα λέγω, καὶ εἴ τι σὺ ἄλλο ἔχεισ εἰπεῖν λόγων τέχνησ πέρι. σμικρά γε καὶ οὐκ ἄξια λέγειν. ἐῶμεν δὴ τά γε σμικρά·

ταῦτα δὲ ὑπ’ αὐγὰσ μᾶλλον ἴδωμεν, τίνα καὶ πότ’ ἔχει τὴν τῆσ τέχνησ δύναμιν. καὶ μάλα ἐρρωμένην, ὦ Σώκρατεσ, ἔν γε δὴ πλήθουσ συνόδοισ. ἔχει γάρ. ἀλλ’, ὦ δαιμόνιε, ἰδὲ καὶ σὺ εἰ ἄρα καὶ σοὶ φαίνεται διεστηκὸσ αὐτῶν τὸ ἤτριον ὥσπερ ἐμοί. δείκνυε μόνον. εἰπὲ δή μοι· εἴ τισ προσελθὼν τῷ ἑταίρῳ σου Ἐρυξιμάχῳ ἢ τῷ πατρὶ αὐτοῦ Ἀκουμενῷ εἴποι ὅτι "ἐγὼ ἐπίσταμαι τοιαῦτ’ ἄττα σώμασι προσφέρειν, ὥστε θερμαίνειν τ’ ἐὰν βούλωμαι καὶ ψύχειν, καὶ ἐὰν μὲν δόξῃ μοι, ἐμεῖν ποιεῖν, ἐὰν δ’ αὖ, κάτω διαχωρεῖν, καὶ ἄλλα πάμπολλα τοιαῦτα· καὶ ἐπιστάμενοσ αὐτὰ ἀξιῶ ἰατρικὸσ εἶναι καὶ ἄλλον ποιεῖν ᾧ ἂν τὴν τούτων ἐπιστήμην παραδῶ," τί ἂν οἰεί ἀκούσαντασ εἰπεῖν;

τί δ’ ἄλλο γε ἢ ἐρέσθαι εἰ προσεπίσταται καὶ οὕστινασ δεῖ καὶ ὁπότε ἕκαστα τούτων ποιεῖν, καὶ μέχρι ὁπόσου; εἰ οὖν εἴποι ὅτι "οὐδαμῶσ· ἀλλ’ ἀξιῶ τὸν ταῦτα παρ’ ἐμοῦ μαθόντα αὐτὸν οἱο͂́ν τ’ εἶναι ποιεῖν ἃ ἐρωτᾷσ; εἰπεῖν ἂν οἶμαι ὅτι μαίνεται ἅνθρωποσ, καὶ ἐκ βιβλίου ποθὲν ἀκούσασ ἢ περιτυχὼν φαρμακίοισ ἰατρὸσ οἰέται γεγονέναι, οὐδὲν ἐπαί̈ων τῆσ τέχνησ.

τί δ’ εἰ Σοφοκλεῖ αὖ προσελθὼν καὶ Εὐριπίδῃ τισ λέγοι ὡσ ἐπίσταται περὶ σμικροῦ πράγματοσ ῥήσεισ παμμήκεισ ποιεῖν καὶ περὶ μεγάλου πάνυ σμικράσ, ὅταν τε βούληται οἰκτράσ, καὶ τοὐναντίον αὖ φοβερὰσ καὶ ἀπειλητικὰσ ὅσα τ’ ἄλλα τοιαῦτα, καὶ διδάσκων αὐτὰ τραγῳδίασ ποίησιν οἰέται παραδιδόναι; καὶ οὗτοι ἄν, ὦ Σώκρατεσ, οἶμαι καταγελῷεν εἴ τισ οἰέται τραγῳδίαν ἄλλο τι εἶναι ἢ τὴν τούτων σύστασιν πρέπουσαν ἀλλήλοισ τε καὶ τῷ ὅλῳ συνισταμένην.

ἀλλ’ οὐκ ἂν ἀγροίκωσ γε οἶμαι λοιδορήσειαν, ἀλλ’ ὥσπερ ἂν μουσικὸσ ἐντυχὼν ἀνδρὶ οἰομένῳ ἁρμονικῷ εἶναι, ὅτι δὴ τυγχάνει ἐπιστάμενοσ ὡσ οἱο͂́ν τε ὀξυτάτην καὶ βαρυτάτην χορδὴν ποιεῖν, οὐκ ἀγρίωσ εἴποι ἄν· "ὦ μοχθηρέ, μελαγχολᾷσ," ἀλλ’ ἅτε μουσικὸσ ὢν πρᾳότερον ὅτι "ὦ ἄριστε, ἀνάγκη μὲν καὶ ταῦτ’ ἐπίστασθαι τὸν μέλλοντα ἁρμονικὸν ἔσεσθαι, οὐδὲν μὴν κωλύει μηδὲ σμικρὸν ἁρμονίασ ἐπαί̈ειν τὸν τὴν σὴν ἕξιν ἔχοντα·

τὰ γὰρ πρὸ ἁρμονίασ ἀναγκαῖα μαθήματα ἐπίστασαι ἀλλ’ οὐ τὰ ἁρμονικά. " ὀρθότατά γε. οὐκοῦν καὶ ὁ Σοφοκλῆσ τόν σφισιν ἐπιδεικνύμενον τὰ πρὸ τραγῳδίασ ἂν φαίη ἀλλ’ οὐ τὰ τραγικά, καὶ ὁ Ἀκουμενὸσ τὰ πρὸ ἰατρικῆσ ἀλλ’ οὐ τὰ ἰατρικά.

παντάπασι μὲν οὖν. τί δὲ τὸν μελίγηρυν Ἄδραστον οἰόμεθα ἢ καὶ Περικλέα, εἰ ἀκούσειαν ὧν νυνδὴ ἡμεῖσ διῇμεν τῶν παγκάλων τεχνημάτων ‐ βραχυλογιῶν τε καὶ εἰκονολογιῶν καὶ ὅσα ἄλλα διελθόντεσ ὑπ’ αὐγὰσ ἔφαμεν εἶναι σκεπτέα ‐ πότερον χαλεπῶσ ἂν αὐτούσ, ὥσπερ ἐγώ τε καὶ σύ, ὑπ’ ἀγροικίασ ῥῆμά τι εἰπεῖν ἀπαίδευτον εἰσ τοὺσ ταῦτα γεγραφότασ τε καὶ διδάσκοντασ ὡσ ῥητορικὴν τέχνην, ἢ ἅτε ἡμῶν ὄντασ σοφωτέρουσ κἂν νῷν ἐπιπλῆξαι εἰπόντασ· "ὦ Φαῖδρέ τε καὶ Σώκρατεσ, οὐ χρὴ χαλεπαίνειν ἀλλὰ συγγιγνώσκειν, εἴ τινεσ μὴ ἐπιστάμενοι διαλέγεσθαι ἀδύνατοι ἐγένοντο ὁρίσασθαι τί ποτ’ ἔστιν ῥητορική, ἐκ δὲ τούτου τοῦ πάθουσ τὰ πρὸ τῆσ τέχνησ ἀναγκαῖα μαθήματα ἔχοντεσ ῥητορικὴν ᾠήθησαν ηὑρηκέναι, καὶ ταῦτα δὴ διδάσκοντεσ ἄλλουσ ἡγοῦνταί σφισιν τελέωσ ῥητορικὴν δεδιδάχθαι, τὸ δὲ ἕκαστα τούτων πιθανῶσ λέγειν τε καὶ τὸ ὅλον συνίστασθαι, οὐδὲν ἔργον <ὄν>, αὐτοὺσ δεῖν παρ’ ἑαυτῶν τοὺσ μαθητὰσ σφῶν πορίζεσθαι ἐν τοῖσ λόγοισ" .

ἀλλὰ μήν, ὦ Σώκρατεσ, κινδυνεύει γε τοιοῦτόν τι εἶναι τὸ τῆσ τέχνησ ἣν οὗτοι οἱ ἄνδρεσ ὡσ ῥητορικὴν διδάσκουσίν τε καὶ γράφουσιν, καὶ ἔμοιγε δοκεῖσ ἀληθῆ εἰρηκέναι· ἀλλὰ δὴ τὴν τοῦ τῷ ὄντι ῥητορικοῦ τε καὶ πιθανοῦ τέχνην πῶσ καὶ πόθεν ἄν τισ δύναιτο πορίσασθαι;

τὸ μὲν δύνασθαι, ὦ Φαῖδρε, ὥστε ἀγωνιστὴν τέλεον γενέσθαι, εἰκόσ ‐ ἴσωσ δὲ καὶ ἀναγκαῖον ‐ ἔχειν ὥσπερ τἆλλα·

εἰ μέν σοι ὑπάρχει φύσει ῥητορικῷ εἶναι, ἔσῃ ῥήτωρ ἐλλόγιμοσ, προσλαβὼν ἐπιστήμην τε καὶ μελέτην, ὅτου δ’ ἂν ἐλλείπῃσ τούτων, ταύτῃ ἀτελὴσ ἔσῃ. ὅσον δὲ αὐτοῦ τέχνη, οὐχ ᾗ Λυσίασ τε καὶ Θρασύμαχοσ πορεύεται δοκεῖ μοι φαίνεσθαι ἡ μέθοδοσ. ἀλλὰ πῇ δή; κινδυνεύει, ὦ ἄριστε, εἰκότωσ ὁ Περικλῆσ πάντων τελεώτατοσ εἰσ τὴν ῥητορικὴν γενέσθαι.

τί δή; πᾶσαι ὅσαι μεγάλαι τῶν τεχνῶν προσδέονται ἀδολεσχίασ καὶ μετεωρολογίασ φύσεωσ πέρι· τὸ γὰρ ὑψηλόνουν τοῦτο καὶ πάντῃ τελεσιουργὸν ἐοίκεν ἐντεῦθέν ποθεν εἰσιέναι.

ὃ καὶ Περικλῆσ πρὸσ τῷ εὐφυὴσ εἶναι ἐκτήσατο· προσπεσὼν γὰρ οἶμαι τοιούτῳ ὄντι Ἀναξαγόρᾳ, μετεωρολογίασ ἐμπλησθεὶσ καὶ ἐπὶ φύσιν νοῦ τε καὶ διανοίασ ἀφικόμενοσ, ὧν δὴ πέρι τὸν πολὺν λόγον ἐποιεῖτο Ἀναξαγόρασ, ἐντεῦθεν εἵλκυσεν ἐπὶ τὴν τῶν λόγων τέχνην τὸ πρόσφορον αὐτῇ. πῶσ τοῦτο λέγεισ; ὁ αὐτόσ που τρόποσ τέχνησ ἰατρικῆσ ὅσπερ καὶ ῥητορικῆσ.

πῶσ δή; ἐν ἀμφοτέραισ δεῖ διελέσθαι φύσιν, σώματοσ μὲν ἐν τῇ ἑτέρᾳ, ψυχῆσ δὲ ἐν τῇ ἑτέρᾳ, εἰ μέλλεισ, μὴ τριβῇ μόνον καὶ ἐμπειρίᾳ ἀλλὰ τέχνῃ, τῷ μὲν φάρμακα καὶ τροφὴν προσφέρων ὑγίειαν καὶ ῥώμην ἐμποιήσειν, τῇ δὲ λόγουσ τε καὶ ἐπιτηδεύσεισ νομίμουσ πειθὼ ἣν ἂν βούλῃ καὶ ἀρετὴν παραδώσειν. τὸ γοῦν εἰκόσ, ὦ Σώκρατεσ, οὕτωσ. ψυχῆσ οὖν φύσιν ἀξίωσ λόγου κατανοῆσαι οἰεί δυνατὸν εἶναι ἄνευ τῆσ τοῦ ὅλου φύσεωσ;

εἰ μὲν Ἱπποκράτει γε τῷ τῶν Ἀσκληπιαδῶν δεῖ τι πιθέσθαι, οὐδὲ περὶ σώματοσ ἄνευ τῆσ μεθόδου ταύτησ. καλῶσ γάρ, ὦ ἑταῖρε, λέγει· χρὴ μέντοι πρὸσ τῷ Ἱπποκράτει τὸν λόγον ἐξετάζοντα σκοπεῖν εἰ συμφωνεῖ. φημί. τὸ τοίνυν περὶ φύσεωσ σκόπει τί ποτε λέγει Ἱπποκράτησ τε καὶ ὁ ἀληθὴσ λόγοσ. ἆρ’ οὐχ ὧδε δεῖ διανοεῖσθαι περὶ ὁτουοῦν φύσεωσ· πρῶτον μέν, ἁπλοῦν ἢ πολυειδέσ ἐστιν οὗ πέρι βουλησόμεθα εἶναι αὐτοὶ τεχνικοὶ καὶ ἄλλον δυνατοὶ ποιεῖν, ἔπειτα δέ, ἂν μὲν ἁπλοῦν ᾖ, σκοπεῖν τὴν δύναμιν αὐτοῦ, τίνα πρὸσ τί πέφυκεν εἰσ τὸ δρᾶν ἔχον ἢ τίνα εἰσ τὸ παθεῖν ὑπὸ τοῦ, ἐὰν δὲ πλείω εἴδη ἔχῃ, ταῦτα ἀριθμησάμενον, ὅπερ ἐφ’ ἑνόσ, τοῦτ’ ἰδεῖν ἐφ’ ἑκάστου, τῷ τί ποιεῖν αὐτὸ πέφυκεν ἢ τῷ τί παθεῖν ὑπὸ τοῦ;

κινδυνεύει, ὦ Σώκρατεσ. ἡ γοῦν ἄνευ τούτων μέθοδοσ ἐοίκοι ἂν ὥσπερ τυφλοῦ πορείᾳ. ἀλλ’ οὐ μὴν ἀπεικαστέον τόν γε τέχνῃ μετιόντα ὁτιοῦν τυφλῷ οὐδὲ κωφῷ, ἀλλὰ δῆλον ὡσ, ἄν τῴ τισ τέχνῃ λόγουσ διδῷ, τὴν οὐσίαν δείξει ἀκριβῶσ τῆσ φύσεωσ τούτου πρὸσ ὃ τοὺσ λόγουσ προσοίσει· ἔσται δέ που ψυχὴ τοῦτο.

τί μήν; οὐκοῦν ἡ ἅμιλλα αὐτῷ τέταται πρὸσ τοῦτο πᾶσα·

πειθὼ γὰρ ἐν τούτῳ ποιεῖν ἐπιχειρεῖ. ἦ γάρ; ναί. δῆλον ἄρα ὅτι ὁ Θρασύμαχόσ τε καὶ ὃσ ἂν ἄλλοσ σπουδῇ τέχνην ῥητορικὴν διδῷ, πρῶτον πάσῃ ἀκριβείᾳ γράψει τε καὶ ποιήσει ψυχὴν ἰδεῖν, πότερον ἓν καὶ ὅμοιον πέφυκεν ἢ κατὰ σώματοσ μορφὴν πολυειδέσ· τοῦτο γάρ φαμεν φύσιν εἶναι δεικνύναι. παντάπασι μὲν οὖν. δεύτερον δέ γε, ὅτῳ τί ποιεῖν ἢ παθεῖν ὑπὸ τοῦ πέφυκεν. τί μήν; τρίτον δὲ δὴ διαταξάμενοσ τὰ λόγων τε καὶ ψυχῆσ γένη καὶ τὰ τούτων παθήματα δίεισι πάσασ αἰτίασ, προσαρμόττων ἕκαστον ἑκάστῳ καὶ διδάσκων οἱά οὖσα ὑφ’ οἱών λόγων δι’ ἣν αἰτίαν ἐξ ἀνάγκησ ἡ μὲν πείθεται, ἡ δὲ ἀπειθεῖ.

κάλλιστα γοῦν ἄν, ὡσ ἐοίκ’, ἔχοι οὕτωσ. οὔτοι μὲν οὖν, ὦ φίλε, ἄλλωσ ἐνδεικνύμενον ἢ λεγόμενον τέχνῃ ποτὲ λεχθήσεται ἢ γραφήσεται οὔτε τι ἄλλο οὔτε τοῦτο. ἀλλ’ οἱ νῦν γράφοντεσ, ὧν σὺ ἀκήκοασ, τέχνασ λόγων πανοῦργοί εἰσιν καὶ ἀποκρύπτονται, εἰδότεσ ψυχῆσ πέρι παγκάλωσ·

πρὶν ἂν οὖν τὸν τρόπον τοῦτον λέγωσί τε καὶ γράφωσι, μὴ πειθώμεθα αὐτοῖσ τέχνῃ γράφειν. τίνα τοῦτον; αὐτὰ μὲν τὰ ῥήματα εἰπεῖν οὐκ εὐπετέσ· ὡσ δὲ δεῖ γράφειν, εἰ μέλλει τεχνικῶσ ἔχειν καθ’ ὅσον ἐνδέχεται, λέγειν ἐθέλω. λέγε δή. ἐπειδὴ λόγου δύναμισ τυγχάνει ψυχαγωγία οὖσα, τὸν μέλλοντα ῥητορικὸν ἔσεσθαι ἀνάγκη εἰδέναι ψυχὴ ὅσα εἴδη ἔχει. ἔστιν οὖν τόσα καὶ τόσα, καὶ τοῖα καὶ τοῖα, ὅθεν οἱ μὲν τοιοίδε, οἱ δὲ τοιοίδε γίγνονται·

τούτων δὲ δὴ οὕτω διῃρημένων, λόγων αὖ τόσα καὶ τόσα ἔστιν εἴδη, τοιόνδε ἕκαστον. οἱ μὲν οὖν τοιοίδε ὑπὸ τῶν τοιῶνδε λόγων διὰ τήνδε τὴν αἰτίαν ἐσ τὰ τοιάδε εὐπειθεῖσ, οἱ δὲ τοιοίδε διὰ τάδε δυσπειθεῖσ· ὀξέωσ τῇ αἰσθήσει δύνασθαι ἐπακολουθεῖν, ἢ μηδὲν εἶναί πω πλέον αὐτῷ ὧν τότε ἤκουεν λόγων συνών.

ὅταν δὲ εἰπεῖν τε ἱκανῶσ ἔχῃ οἱο͂σ ὑφ’ οἱών πείθεται, παραγιγνόμενόν τε δυνατὸσ ᾖ διαισθανόμενοσ ἑαυτῷ ἐνδείκνυσθαι ὅτι οὗτόσ ἐστι καὶ αὕτη ἡ φύσισ περὶ ἧσ τότε ἦσαν οἱ λόγοι, νῦν ἔργῳ παροῦσά οἱ, ᾗ προσοιστέον τούσδε ὧδε τοὺσ λόγουσ ἐπὶ τὴν τῶνδε πειθώ, ταῦτα δ’ ἤδη πάντα ἔχοντι, προσλαβόντι καιροὺσ τοῦ πότε λεκτέον καὶ ἐπισχετέον, βραχυλογίασ τε αὖ καὶ ἐλεινολογίασ καὶ δεινώσεωσ ἑκάστων τε ὅσα ἂν εἴδη μάθῃ λόγων, τούτων τὴν εὐκαιρίαν τε καὶ ἀκαιρίαν διαγνόντι, καλῶσ τε καὶ τελέωσ ἐστὶν ἡ τέχνη ἀπειργασμένη, πρότερον δ’ οὔ· ἀλλ’ ὅτι ἂν αὐτῶν τισ ἐλλείπῃ λέγων ἢ διδάσκων ἢ γράφων, φῇ δὲ τέχνῃ λέγειν, ὁ μὴ πειθόμενοσ κρατεῖ.

"τί δὴ οὖν; φήσει ἴσωσ ὁ συγγραφεύσ, ὦ Φαῖδρέ τε καὶ Σώκρατεσ, δοκεῖ οὕτωσ;

μὴ ἄλλωσ πωσ ἀποδεκτέον λεγομένησ λόγων τέχνησ; ἀδύνατόν που, ὦ Σώκρατεσ, ἄλλωσ· καίτοι οὐ σμικρόν γε φαίνεται ἔργον. ἀληθῆ λέγεισ. τούτου τοι ἕνεκα χρὴ πάντασ τοὺσ λόγουσ ἄνω καὶ κάτω μεταστρέφοντα ἐπισκοπεῖν εἴ τίσ πῃ ῥᾴων καὶ βραχυτέρα φαίνεται ἐπ’ αὐτὴν ὁδόσ, ἵνα μὴ μάτην πολλὴν ἀπίῃ καὶ τραχεῖαν, ἐξὸν ὀλίγην τε καὶ λείαν. ἀλλ’ εἴ τινά πῃ βοήθειαν ἔχεισ ἐπακηκοὼσ Λυσίου ἤ τινοσ ἄλλου, πειρῶ λέγειν ἀναμιμνῃσκόμενοσ.

ἕνεκα μὲν πείρασ ἔχοιμ’ ἄν, ἀλλ’ οὔτι νῦν γ’ οὕτωσ ἔχω. βούλει οὖν ἐγώ τιν’ εἴπω λόγον ὃν τῶν περὶ ταῦτά τινων ἀκήκοα; τί μήν; λέγεται γοῦν, ὦ Φαῖδρε, δίκαιον εἶναι καὶ τὸ τοῦ λύκου εἰπεῖν. καὶ σύ γε οὕτω ποίει.

φασὶ τοίνυν οὐδὲν οὕτω ταῦτα δεῖν σεμνύνειν οὐδ’ ἀνάγειν ἄνω μακρὰν περιβαλλομένουσ· παντάπασι γάρ, ὃ καὶ κατ’ ἀρχὰσ εἴπομεν τοῦδε τοῦ λόγου, ὅτι οὐδὲν ἀληθείασ μετέχειν δέοι δικαίων ἢ ἀγαθῶν πέρι πραγμάτων, ἢ καὶ ἀνθρώπων γε τοιούτων φύσει ὄντων ἢ τροφῇ, τὸν μέλλοντα ἱκανῶσ ῥητορικὸν ἔσεσθαι. τὸ παράπαν γὰρ οὐδὲν ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ τούτων ἀληθείασ μέλειν οὐδενί, ἀλλὰ τοῦ πιθανοῦ· τοῦτο δ’ εἶναι τὸ εἰκόσ, ᾧ δεῖν προσέχειν τὸν μέλλοντα τέχνῃ ἐρεῖν.

οὐδὲ γὰρ αὐτὰ <τὰ> πραχθέντα δεῖν λέγειν ἐνίοτε, ἐὰν μὴ εἰκότωσ ᾖ πεπραγμένα, ἀλλὰ τὰ εἰκότα, ἔν τε κατηγορίᾳ καὶ ἀπολογίᾳ, καὶ πάντωσ λέγοντα τὸ δὴ εἰκὸσ διωκτέον εἶναι, πολλὰ εἰπόντα χαίρειν τῷ ἀληθεῖ· τοῦτο γὰρ διὰ παντὸσ τοῦ λόγου γιγνόμενον τὴν ἅπασαν τέχνην πορίζειν. αὐτά γε, ὦ Σώκρατεσ, διελήλυθασ ἃ λέγουσιν οἱ περὶ τοὺσ λόγουσ τεχνικοὶ προσποιούμενοι εἶναι·

ἀνεμνήσθην γὰρ ὅτι ἐν τῷ πρόσθεν βραχέωσ τοῦ τοιούτου ἐφηψάμεθα, δοκεῖ δὲ τοῦτο πάμμεγα εἶναι τοῖσ περὶ ταῦτα. ἀλλὰ μὴν τόν γε Τεισίαν αὐτὸν πεπάτηκασ ἀκριβῶσ· εἰπέτω τοίνυν καὶ τόδε ἡμῖν ὁ Τεισίασ, μή τι ἄλλο λέγει τὸ εἰκὸσ ἢ τὸ τῷ πλήθει δοκοῦν. τί γὰρ ἄλλο; τοῦτο δή, ὡσ ἐοίκε, σοφὸν εὑρὼν ἅμα καὶ τεχνικὸν ἔγραψεν ὡσ ἐάν τισ ἀσθενὴσ καὶ ἀνδρικὸσ ἰσχυρὸν καὶ δειλὸν συγκόψασ, ἱμάτιον ἤ τι ἄλλο ἀφελόμενοσ, εἰσ δικαστήριον ἄγηται, δεῖ δὴ τἀληθὲσ μηδέτερον λέγειν, ἀλλὰ τὸν μὲν δειλὸν μὴ ὑπὸ μόνου φάναι τοῦ ἀνδρικοῦ συγκεκόφθαι, τὸν δὲ τοῦτο μὲν ἐλέγχειν ὡσ μόνω ἤστην, ἐκείνῳ δὲ καταχρήσασθαι τῷ πῶσ δ’ ἂν ἐγὼ τοιόσδε τοιῷδε ἐπεχείρησα;

ὁ δ’ οὐκ ἐρεῖ δὴ τὴν ἑαυτοῦ κάκην, ἀλλά τι ἄλλο ψεύδεσθαι ἐπιχειρῶν τάχ’ ἂν ἔλεγχόν πῃ παραδοίη τῷ ἀντιδίκῳ.

καὶ περὶ τἆλλα δὴ τοιαῦτ’ ἄττα ἐστὶ τὰ τέχνῃ λεγόμενα. οὐ γάρ, ὦ Φαῖδρε; τί μήν; φεῦ, δεινῶσ γ’ ἐοίκεν ἀποκεκρυμμένην τέχνην ἀνευρεῖν ὁ Τεισίασ ἢ ἄλλοσ ὅστισ δή ποτ’ ὢν τυγχάνει καὶ ὁπόθεν χαίρει ὀνομαζόμενοσ. ἀτάρ, ὦ ἑταῖρε, τούτῳ ἡμεῖσ πότερον λέγωμεν ἢ μὴ ‐ τὸ ποῖον; ὅτι, ὦ Τεισία, πάλαι ἡμεῖσ, πρὶν καὶ σὲ παρελθεῖν, τυγχάνομεν λέγοντεσ ὡσ ἄρα τοῦτο τὸ εἰκὸσ τοῖσ πολλοῖσ δι’ ὁμοιότητα τοῦ ἀληθοῦσ τυγχάνει ἐγγιγνόμενον·

τὰσ δὲ ὁμοιότητασ ἄρτι διήλθομεν ὅτι πανταχοῦ ὁ τὴν ἀλήθειαν εἰδὼσ κάλλιστα ἐπίσταται εὑρίσκειν. ὥστ’ εἰ μὲν ἄλλο τι περὶ τέχνησ λόγων λέγεισ, ἀκούοιμεν ἄν· εἰ δὲ μή, οἷσ νυνδὴ διήλθομεν πεισόμεθα, ὡσ ἐὰν μή τισ τῶν τε ἀκουσομένων τὰσ φύσεισ διαριθμήσηται, καὶ κατ’ εἴδη τε διαιρεῖσθαι τὰ ὄντα καὶ μιᾷ ἰδέᾳ δυνατὸσ ᾖ καθ’ ἓν ἕκαστον περιλαμβάνειν, οὔ ποτ’ ἔσται τεχνικὸσ λόγων πέρι καθ’ ὅσον δυνατὸν ἀνθρώπῳ. ταῦτα δὲ οὐ μή ποτε κτήσηται ἄνευ πολλῆσ πραγματείασ· ἣν οὐχ ἕνεκα τοῦ λέγειν καὶ πράττειν πρὸσ ἀνθρώπουσ δεῖ διαπονεῖσθαι τὸν σώφρονα, ἀλλὰ τοῦ θεοῖσ κεχαρισμένα μὲν λέγειν δύνασθαι, κεχαρισμένωσ δὲ πράττειν τὸ πᾶν εἰσ δύναμιν.

οὐ γὰρ δὴ ἄρα, ὦ Τεισία, φασὶν οἱ σοφώτεροι ἡμῶν, ὁμοδούλοισ δεῖ χαρίζεσθαι μελετᾶν τὸν νοῦν ἔχοντα, ὅτι μὴ πάρεργον, ἀλλὰ δεσπόταισ ἀγαθοῖσ τε καὶ ἐξ ἀγαθῶν. ὥστ’ εἰ μακρὰ ἡ περίοδοσ, μὴ θαυμάσῃσ· μεγάλων γὰρ ἕνεκα περιιτέον, οὐχ ὡσ σὺ δοκεῖσ.

ἔσται μήν, ὡσ ὁ λόγοσ φησίν, ἐάν τισ ἐθέλῃ, καὶ ταῦτα κάλλιστα ἐξ ἐκείνων γιγνόμενα. παγκάλωσ ἔμοιγε δοκεῖ λέγεσθαι, ὦ Σώκρατεσ, εἴπερ οἱο͂́σ τέ τισ εἰή. ἀλλὰ καὶ ἐπιχειροῦντί τοι τοῖσ καλοῖσ καλὸν καὶ πάσχειν ὅτι ἄν τῳ συμβῇ παθεῖν. καὶ μάλα. οὐκοῦν τὸ μὲν τέχνησ τε καὶ ἀτεχνίασ λόγων πέρι ἱκανῶσ ἐχέτω.

τί μήν; τὸ δ’ εὐπρεπείασ δὴ γραφῆσ πέρι καὶ ἀπρεπείασ, πῇ γιγνόμενον καλῶσ ἂν ἔχοι καὶ ὅπῃ ἀπρεπῶσ, λοιπόν. ἦ γάρ; ναί. οἶσθ’ οὖν ὅπῃ μάλιστα θεῷ χαριῇ λόγων πέρι πράττων ἢ λέγων; οὐδαμῶσ· σὺ δέ; ἀκοήν γ’ ἔχω λέγειν τῶν προτέρων, τὸ δ’ ἀληθὲσ αὐτοὶ ἴσασιν.

εἰ δὲ τοῦτο εὑρ́οιμεν αὐτοί, ἆρά γ’ ἂν ἔθ’ ἡμῖν μέλοι τι τῶν ἀνθρωπίνων δοξασμάτων; γελοῖον ἤρου· ἀλλ’ ἃ φῂσ ἀκηκοέναι λέγε. ἤκουσα τοίνυν περὶ Ναύκρατιν τῆσ Αἰγύπτου γενέσθαι τῶν ἐκεῖ παλαιῶν τινα θεῶν, οὗ καὶ τὸ ὄρνεον ἱερὸν ὃ δὴ καλοῦσιν Ἶβιν· αὐτῷ δὲ ὄνομα τῷ δαίμονι εἶναι Θεύθ. τοῦτον δὴ πρῶτον ἀριθμόν τε καὶ λογισμὸν εὑρεῖν καὶ γεωμετρίαν καὶ ἀστρονομίαν, ἔτι δὲ πεττείασ τε καὶ κυβείασ, καὶ δὴ καὶ γράμματα. βασιλέωσ δ’ αὖ τότε ὄντοσ Αἰγύπτου ὅλησ Θαμοῦ περὶ τὴν μεγάλην πόλιν τοῦ ἄνω τόπου ἣν οἱ Ἕλληνεσ Αἰγυπτίασ Θήβασ καλοῦσι, καὶ τὸν θεὸν Ἄμμωνα, παρὰ τοῦτον ἐλθὼν ὁ Θεὺθ τὰσ τέχνασ ἐπέδειξεν, καὶ ἔφη δεῖν διαδοθῆναι τοῖσ ἄλλοισ Αἰγυπτίοισ·

ὁ δὲ ἤρετο ἥντινα ἑκάστη ἔχοι ὠφελίαν, διεξιόντοσ δέ, ὅτι καλῶσ ἢ μὴ καλῶσ δοκοῖ λέγειν, τὸ μὲν ἔψεγεν, τὸ δ’ ἐπῄνει. πολλὰ μὲν δὴ περὶ ἑκάστησ τῆσ τέχνησ ἐπ’ ἀμφότερα Θαμοῦν τῷ Θεὺθ λέγεται ἀποφήνασθαι, ἃ λόγοσ πολὺσ ἂν εἰή διελθεῖν·

ἐπειδὴ δὲ ἐπὶ τοῖσ γράμμασιν ἦν, "τοῦτο δέ, ὦ βασιλεῦ, τὸ μάθημα," ἔφη ὁ Θεύθ, "σοφωτέρουσ Αἰγυπτίουσ καὶ μνημονικωτέρουσ παρέξει· μνήμησ τε γὰρ καὶ σοφίασ φάρμακον ηὑρέθη. " ὁ δ’ εἶπεν· "ὦ τεχνικώτατε Θεύθ, ἄλλοσ μὲν τεκεῖν δυνατὸσ τὰ τέχνησ, ἄλλοσ δὲ κρῖναι τίν’ ἔχει μοῖραν βλάβησ τε καὶ ὠφελίασ τοῖσ μέλλουσι χρῆσθαι· καὶ νῦν σύ, πατὴρ ὢν γραμμάτων, δι’ εὔνοιαν τοὐναντίον εἶπεσ ἢ δύναται. τοῦτο γὰρ τῶν μαθόντων λήθην μὲν ἐν ψυχαῖσ παρέξει μνήμησ ἀμελετησίᾳ, ἅτε διὰ πίστιν γραφῆσ ἔξωθεν ὑπ’ ἀλλοτρίων τύπων, οὐκ ἔνδοθεν αὐτοὺσ ὑφ’ αὑτῶν ἀναμιμνῃσκομένουσ·

οὔκουν μνήμησ ἀλλὰ ὑπομνήσεωσ φάρμακον ηὑρ͂εσ. σοφίασ δὲ τοῖσ μαθηταῖσ δόξαν, οὐκ ἀλήθειαν πορίζεισ· πολυήκοοι γάρ σοι γενόμενοι ἄνευ διδαχῆσ πολυγνώμονεσ εἶναι δόξουσιν, ἀγνώμονεσ ὡσ ἐπὶ τὸ πλῆθοσ ὄντεσ, καὶ χαλεποὶ συνεῖναι, δοξόσοφοι γεγονότεσ ἀντὶ σοφῶν. " ὦ Σώκρατεσ, ῥᾳδίωσ σὺ Αἰγυπτίουσ καὶ ὁποδαποὺσ ἂν ἐθέλῃσ λόγουσ ποιεῖσ. οἱ δέ γ’, ὦ φίλε, ἐν τῷ τοῦ Διὸσ τοῦ Δωδωναίου ἱερῷ δρυὸσ λόγουσ ἔφησαν μαντικοὺσ πρώτουσ γενέσθαι. τοῖσ μὲν οὖν τότε, ἅτε οὐκ οὖσι σοφοῖσ ὥσπερ ὑμεῖσ οἱ νέοι, ἀπέχρη δρυὸσ καὶ πέτρασ ἀκούειν ὑπ’ εὐηθείασ, εἰ μόνον ἀληθῆ λέγοιεν·

σοὶ δ’ ἴσωσ διαφέρει τίσ ὁ λέγων καὶ ποδαπόσ.

οὐ γὰρ ἐκεῖνο μόνον σκοπεῖσ, εἴτε οὕτωσ εἴτε ἄλλωσ ἔχει; ὀρθῶσ ἐπέπληξασ, καί μοι δοκεῖ περὶ γραμμάτων ἔχειν ᾗπερ ὁ Θηβαῖοσ λέγει. οὐκοῦν ὁ τέχνην οἰόμενοσ ἐν γράμμασι καταλιπεῖν, καὶ αὖ ὁ παραδεχόμενοσ ὥσ τι σαφὲσ καὶ βέβαιον ἐκ γραμμάτων ἐσόμενον, πολλῆσ ἂν εὐηθείασ γέμοι καὶ τῷ ὄντι τὴν Ἄμμωνοσ μαντείαν ἀγνοοῖ, πλέον τι οἰόμενοσ εἶναι λόγουσ γεγραμμένουσ τοῦ τὸν εἰδότα ὑπομνῆσαι περὶ ὧν ἂν ᾖ τὰ γεγραμμένα. ὀρθότατα.

δεινὸν γάρ που, ὦ Φαῖδρε, τοῦτ’ ἔχει γραφή, καὶ ὡσ ἀληθῶσ ὅμοιον ζωγραφίᾳ. καὶ γὰρ τὰ ἐκείνησ ἔκγονα ἕστηκε μὲν ὡσ ζῶντα, ἐὰν δ’ ἀνέρῃ τι, σεμνῶσ πάνυ σιγᾷ. ταὐτὸν δὲ καὶ οἱ λόγοι· δόξαισ μὲν ἂν ὥσ τι φρονοῦντασ αὐτοὺσ λέγειν, ἐὰν δέ τι ἔρῃ τῶν λεγομένων βουλόμενοσ μαθεῖν, ἕν τι σημαίνει μόνον ταὐτὸν ἀεί. ὅταν δὲ ἅπαξ γραφῇ, κυλινδεῖται μὲν πανταχοῦ πᾶσ λόγοσ ὁμοίωσ παρὰ τοῖσ ἐπαί̈ουσιν, ὡσ δ’ αὕτωσ παρ’ οἷσ οὐδὲν προσήκει, καὶ οὐκ ἐπίσταται λέγειν οἷσ δεῖ γε καὶ μή. πλημμελούμενοσ δὲ καὶ οὐκ ἐν δίκῃ λοιδορηθεὶσ τοῦ πατρὸσ ἀεὶ δεῖται βοηθοῦ· αὐτὸσ γὰρ οὔτ’ ἀμύνασθαι οὔτε βοηθῆσαι δυνατὸσ αὑτῷ.

καὶ ταῦτά σοι ὀρθότατα εἴρηται. τί δ’;

ἄλλον ὁρῶμεν λόγον τούτου ἀδελφὸν γνήσιον, τῷ τρόπῳ τε γίγνεται, καὶ ὅσῳ ἀμείνων καὶ δυνατώτεροσ τούτου φύεται; τίνα τοῦτον καὶ πῶσ λέγεισ γιγνόμενον; ὃσ μετ’ ἐπιστήμησ γράφεται ἐν τῇ τοῦ μανθάνοντοσ ψυχῇ, δυνατὸσ μὲν ἀμῦναι ἑαυτῷ, ἐπιστήμων δὲ λέγειν τε καὶ σιγᾶν πρὸσ οὓσ δεῖ. τὸν τοῦ εἰδότοσ λόγον λέγεισ ζῶντα καὶ ἔμψυχον, οὗ ὁ γεγραμμένοσ εἴδωλον ἄν τι λέγοιτο δικαίωσ. παντάπασι μὲν οὖν.

τόδε δή μοι εἰπέ· ὁ νοῦν ἔχων γεωργόσ, ὧν σπερμάτων κήδοιτο καὶ ἔγκαρπα βούλοιτο γενέσθαι, πότερα σπουδῇ ἂν θέρουσ εἰσ Ἀδώνιδοσ κήπουσ ἀρῶν χαίροι θεωρῶν καλοὺσ ἐν ἡμέραισιν ὀκτὼ γιγνομένουσ, ἢ ταῦτα μὲν δὴ παιδιᾶσ τε καὶ ἑορτῆσ χάριν δρῴη ἄν, ὅτε καὶ ποιοῖ· ἐφ’ οἷσ δὲ ἐσπούδακεν, τῇ γεωργικῇ χρώμενοσ ἂν τέχνῃ, σπείρασ εἰσ τὸ προσῆκον, ἀγαπῴη ἂν ἐν ὀγδόῳ μηνὶ ὅσα ἔσπειρεν τέλοσ λαβόντα; οὕτω που, ὦ Σώκρατεσ, τὰ μὲν σπουδῇ, τὰ δὲ ὡσ ἑτέρωσ ἂν ᾗ λέγεισ ποιοῖ.

τὸν δὲ δικαίων τε καὶ καλῶν καὶ ἀγαθῶν ἐπιστήμασ ἔχοντα τοῦ γεωργοῦ φῶμεν ἧττον νοῦν ἔχειν εἰσ τὰ ἑαυτοῦ σπέρματα; ἥκιστά γε. οὐκ ἄρα σπουδῇ αὐτὰ ἐν ὕδατι γράψει μέλανι σπείρων διὰ καλάμου μετὰ λόγων ἀδυνάτων μὲν αὑτοῖσ λόγῳ βοηθεῖν, ἀδυνάτων δὲ ἱκανῶσ τἀληθῆ διδάξαι. οὔκουν δὴ τό γ’ εἰκόσ. οὐ γάρ·

ἀλλὰ τοὺσ μὲν ἐν γράμμασι κήπουσ, ὡσ ἐοίκε, παιδιᾶσ χάριν σπερεῖ τε καὶ γράψει, ὅταν δὲ γράφῃ, ἑαυτῷ τε ὑπομνήματα θησαυριζόμενοσ, εἰσ τὸ λήθησ γῆρασ ἐὰν ἵκηται, καὶ παντὶ τῷ ταὐτὸν ἴχνοσ μετιόντι, ἡσθήσεταί τε αὐτοὺσ θεωρῶν φυομένουσ ἁπαλούσ· ὅταν <δὲ> ἄλλοι παιδιαῖσ ἄλλαισ χρῶνται, συμποσίοισ τε ἄρδοντεσ αὑτοὺσ ἑτέροισ τε ὅσα τούτων ἀδελφά, τότ’ ἐκεῖνοσ, ὡσ ἐοίκεν, ἀντὶ τούτων οἷσ λέγω παίζων διάξει. παγκάλην λέγεισ παρὰ φαύλην παιδιάν, ὦ Σώκρατεσ, τοῦ ἐν λόγοισ δυναμένου παίζειν, δικαιοσύνησ τε καὶ ἄλλων ὧν λέγεισ πέρι μυθολογοῦντα.

ἔστι γάρ, ὦ φίλε Φαῖδρε, οὕτω· πολὺ δ’ οἶμαι καλλίων σπουδὴ περὶ αὐτὰ γίγνεται, ὅταν τισ τῇ διαλεκτικῇ τέχνῃ χρώμενοσ, λαβὼν ψυχὴν προσήκουσαν, φυτεύῃ τε καὶ σπείρῃ μετ’ ἐπιστήμησ λόγουσ, οἳ ἑαυτοῖσ τῷ τε φυτεύσαντι βοηθεῖν ἱκανοὶ καὶ οὐχὶ ἄκαρποι ἀλλὰ ἔχοντεσ σπέρμα, ὅθεν ἄλλοι ἐν ἄλλοισ ἤθεσι φυόμενοι τοῦτ’ ἀεὶ ἀθάνατον παρέχειν ἱκανοί, καὶ τὸν ἔχοντα εὐδαιμονεῖν ποιοῦντεσ εἰσ ὅσον ἀνθρώπῳ δυνατὸν μάλιστα. πολὺ γὰρ τοῦτ’ ἔτι κάλλιον λέγεισ.

νῦν δὴ ἐκεῖνα ἤδη, ὦ Φαῖδρε, δυνάμεθα κρίνειν, τούτων ὡμολογημένων. τὰ ποῖα; ὧν δὴ πέρι βουληθέντεσ ἰδεῖν ἀφικόμεθα εἰσ τόδε, ὅπωσ τὸ Λυσίου τε ὄνειδοσ ἐξετάσαιμεν τῆσ τῶν λόγων γραφῆσ πέρι, καὶ αὐτοὺσ τοὺσ λόγουσ οἳ τέχνῃ καὶ ἄνευ τέχνησ γράφοιντο. τὸ μὲν οὖν ἔντεχνον καὶ μὴ δοκεῖ μοι δεδηλῶσθαι μετρίωσ.

ἔδοξέ γε δή· πάλιν δὲ ὑπόμνησόν με πῶσ. πρὶν ἄν τισ τό τε ἀληθὲσ ἑκάστων εἰδῇ πέρι ὧν λέγει ἢ γράφει, κατ’ αὐτό τε πᾶν ὁρίζεσθαι δυνατὸσ γένηται, ὁρισάμενόσ τε πάλιν κατ’ εἴδη μέχρι τοῦ ἀτμήτου τέμνειν ἐπιστηθῇ, περί τε ψυχῆσ φύσεωσ διιδὼν κατὰ ταὐτά, τὸ προσαρμόττον ἑκάστῃ φύσει εἶδοσ ἀνευρίσκων, οὕτω τιθῇ καὶ διακοσμῇ τὸν λόγον, ποικίλῃ μὲν ποικίλουσ ψυχῇ καὶ παναρμονίουσ διδοὺσ λόγουσ, ἁπλοῦσ δὲ ἁπλῇ, οὐ πρότερον δυνατὸν τέχνῃ ἔσεσθαι καθ’ ὅσον πέφυκε μεταχειρισθῆναι τὸ λόγων γένοσ, οὔτε τι πρὸσ τὸ διδάξαι οὔτε τι πρὸσ τὸ πεῖσαι, ὡσ ὁ ἔμπροσθεν πᾶσ μεμήνυκεν ἡμῖν λόγοσ. παντάπασι μὲν οὖν τοῦτό γε οὕτω πωσ ἐφάνη.

τί δ’ αὖ περὶ τοῦ καλὸν ἢ αἰσχρὸν εἶναι τὸ λόγουσ λέγειν τε καὶ γράφειν, καὶ ὅπῃ γιγνόμενον ἐν δίκῃ λέγοιτ’ ἂν ὄνειδοσ ἢ μή, ἆρα οὐ δεδήλωκεν τὰ λεχθέντα ὀλίγον ἔμπροσθεν ‐ τὰ ποῖα;

ὡσ εἴτε Λυσίασ ἤ τισ ἄλλοσ πώποτε ἔγραψεν ἢ γράψει ἰδίᾳ ἢ δημοσίᾳ νόμουσ τιθείσ, σύγγραμμα πολιτικὸν γράφων καὶ μεγάλην τινὰ ἐν αὐτῷ βεβαιότητα ἡγούμενοσ καὶ σαφήνειαν, οὕτω μὲν ὄνειδοσ τῷ γράφοντι, εἴτε τίσ φησιν εἴτε μή· καὶ ἀδίκων πέρι καὶ κακῶν καὶ ἀγαθῶν οὐκ ἐκφεύγει τῇ ἀληθείᾳ μὴ οὐκ ἐπονείδιστον εἶναι, οὐδὲ ἂν ὁ πᾶσ ὄχλοσ αὐτὸ ἐπαινέσῃ.

οὐ γὰρ οὖν. ὁ δέ γε ἐν μὲν τῷ γεγραμμένῳ λόγῳ περὶ ἑκάστου παιδιάν τε ἡγούμενοσ πολλὴν ἀναγκαῖον εἶναι, καὶ οὐδένα πώποτε λόγον ἐν μέτρῳ οὐδ’ ἄνευ μέτρου μεγάλησ ἄξιον σπουδῆσ γραφῆναι, οὐδὲ λεχθῆναι ὡσ οἱ ῥαψῳδούμενοι ἄνευ ἀνακρίσεωσ καὶ διδαχῆσ πειθοῦσ ἕνεκα ἐλέχθησαν, ἀλλὰ τῷ ὄντι αὐτῶν τοὺσ βελτίστουσ εἰδότων ὑπόμνησιν γεγονέναι, ἐν δὲ τοῖσ διδασκομένοισ καὶ μαθήσεωσ χάριν λεγομένοισ καὶ τῷ ὄντι γραφομένοισ ἐν ψυχῇ περὶ δικαίων τε καὶ καλῶν καὶ ἀγαθῶν ἐν μόνοισ ἡγούμενοσ τό τε ἐναργὲσ εἶναι καὶ τέλεον καὶ ἄξιον σπουδῆσ· δεῖν δὲ τοὺσ τοιούτουσ λόγουσ αὑτοῦ λέγεσθαι οἱο͂ν ὑεῖσ γνησίουσ εἶναι, πρῶτον μὲν τὸν ἐν αὑτῷ, ἐὰν εὑρεθεὶσ ἐνῇ, ἔπειτα εἴ τινεσ τούτου ἔκγονοί τε καὶ ἀδελφοὶ ἅμα ἐν ἄλλαισιν ἄλλων ψυχαῖσ κατ’ ἀξίαν ἐνέφυσαν·

τοὺσ δὲ ἄλλουσ χαίρειν ἐῶν ‐ οὗτοσ δὲ ὁ τοιοῦτοσ ἀνὴρ κινδυνεύει, ὦ Φαῖδρε, εἶναι οἱο͂ν ἐγώ τε καὶ σὺ εὐξαίμεθ’ ἂν σέ τε καὶ ἐμὲ γενέσθαι.

παντάπασι μὲν οὖν ἔγωγε βούλομαί τε καὶ εὔχομαι ἃ λέγεισ. οὐκοῦν ἤδη πεπαίσθω μετρίωσ ἡμῖν τὰ περὶ λόγων· καὶ σύ τε ἐλθὼν φράζε Λυσίᾳ ὅτι νὼ καταβάντε ἐσ τὸ Νυμφῶν νᾶμά τε καὶ μουσεῖον ἠκούσαμεν λόγων, οἳ ἐπέστελλον λέγειν Λυσίᾳ τε καὶ εἴ τισ ἄλλοσ συντίθησι λόγουσ, καὶ Ὁμήρῳ καὶ εἴ τισ ἄλλοσ αὖ ποίησιν ψιλὴν ἢ ἐν ᾠδῇ συντέθηκε, τρίτον δὲ Σόλωνι καὶ ὅστισ ἐν πολιτικοῖσ λόγοισ νόμουσ ὀνομάζων συγγράμματα ἔγραψεν· εἰ μὲν εἰδὼσ ᾗ τὸ ἀληθὲσ ἔχει συνέθηκε ταῦτα, καὶ ἔχων βοηθεῖν, εἰσ ἔλεγχον ἰὼν περὶ ὧν ἔγραψε, καὶ λέγων αὐτὸσ δυνατὸσ τὰ γεγραμμένα φαῦλα ἀποδεῖξαι, οὔ τι τῶνδε ἐπωνυμίαν ἔχοντα δεῖ λέγεσθαι τὸν τοιοῦτον, ἀλλ’ ἐφ’ οἷσ ἐσπούδακεν ἐκείνων.

τίνασ οὖν τὰσ ἐπωνυμίασ αὐτῷ νέμεισ;

τὸ μὲν σοφόν, ὦ Φαῖδρε, καλεῖν ἔμοιγε μέγα εἶναι δοκεῖ καὶ θεῷ μόνῳ πρέπειν· τὸ δὲ ἢ φιλόσοφον ἢ τοιοῦτόν τι μᾶλλόν τε ἂν αὐτῷ καὶ ἁρμόττοι καὶ ἐμμελεστέρωσ ἔχοι. καὶ οὐδέν γε ἀπὸ τρόπου. οὐκοῦν αὖ τὸν μὴ ἔχοντα τιμιώτερα ὧν συνέθηκεν ἢ ἔγραψεν ἄνω κάτω στρέφων ἐν χρόνῳ, πρὸσ ἄλληλα κολλῶν τε καὶ ἀφαιρῶν, ἐν δίκῃ που ποιητὴν ἢ λόγων συγγραφέα ἢ νομογράφον προσερεῖσ; τί μήν;

ταῦτα τοίνυν τῷ ἑταίρῳ φράζε. τί δὲ σύ; πῶσ ποιήσεισ; οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τὸν σὸν ἑταῖρον δεῖ παρελθεῖν. τίνα τοῦτον; Ἰσοκράτη τὸν καλόν· ᾧ τί ἀπαγγελεῖσ, ὦ Σώκρατεσ; τίνα αὐτὸν φήσομεν εἶναι; νέοσ ἔτι, ὦ Φαῖδρε, Ἰσοκράτησ· ὃ μέντοι μαντεύομαι κατ’ αὐτοῦ, λέγειν ἐθέλω. τὸ ποῖον δή;

δοκεῖ μοι ἀμείνων ἢ κατὰ τοὺσ περὶ Λυσίαν εἶναι λόγουσ τὰ τῆσ φύσεωσ, ἔτι τε ἤθει γεννικωτέρῳ κεκρᾶσθαι· ὥστε οὐδὲν ἂν γένοιτο θαυμαστὸν προϊούσησ τῆσ ἡλικίασ εἰ περὶ αὐτούσ τε τοὺσ λόγουσ, οἷσ νῦν ἐπιχειρεῖ, πλέον ἢ παίδων διενέγκοι τῶν πώποτε ἁψαμένων λόγων, ἔτι τε εἰ αὐτῷ μὴ ἀποχρήσαι ταῦτα, ἐπὶ μείζω δέ τισ αὐτὸν ἄγοι ὁρμὴ θειοτέρα· φύσει γάρ, ὦ φίλε, ἔνεστί τισ φιλοσοφία τῇ τοῦ ἀνδρὸσ διανοίᾳ. ταῦτα δὴ οὖν ἐγὼ μὲν παρὰ τῶνδε τῶν θεῶν ὡσ ἐμοῖσ παιδικοῖσ Ἰσοκράτει ἐξαγγέλλω, σὺ δ’ ἐκεῖνα ὡσ σοῖσ Λυσίᾳ. ταῦτ’ ἔσται· ἀλλὰ ἰώμεν, ἐπειδὴ καὶ τὸ πνῖγοσ ἠπιώτερον γέγονεν.

οὐκοῦν εὐξαμένῳ πρέπει τοῖσδε πορεύεσθαι; τί μήν; ὦ φίλε Πάν τε καὶ ἄλλοι ὅσοι τῇδε θεοί, δοίητέ μοι καλῷ γενέσθαι τἄνδοθεν· ἔξωθεν δὲ ὅσα ἔχω, τοῖσ ἐντὸσ εἶναί μοι φίλια. πλούσιον δὲ νομίζοιμι τὸν σοφόν·

τὸ δὲ χρυσοῦ πλῆθοσ εἰή μοι ὅσον μήτε φέρειν μήτε ἄγειν δύναιτο ἄλλοσ ἢ ὁ σώφρων. ἔτ’ ἄλλου του δεόμεθα, ὦ Φαῖδρε;

ἐμοὶ μὲν γὰρ μετρίωσ ηὖκται. καὶ ἐμοὶ ταῦτα συνεύχου· κοινὰ γὰρ τὰ τῶν φίλων. ἰώμεν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Plato, Parmenides, Philebus, Symposium, Phaedrus, Φαῖδρος

(플라톤, Parmenides, Philebus, Symposium, Phaedrus, Φαῖδρος)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION