헬라어 문장 검색 - ΠλατόΗιππιασ́9́

(플라톤, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Ἐπίνομις)

πρὸσ μὲν τὸ τῆσ ὁμολογίασ ἥκομεν ἅπαντεσ ὀρθῶσ, ὦ ξένε, τρεῖσ ὄντεσ, ἐγὼ καὶ σὺ καὶ Μέγιλλοσ ὅδε, τὸ τῆσ φρονήσεωσ ἐπισκεψόμενοι τίνι ποτὲ χρὴ λόγῳ διεξελθεῖν, ὃ τὴν ἀνθρωπίνην ἕξιν φαμέν, ὅταν διανοηθῇ, κάλλιστ’ ἔχειν ποιεῖν πρὸσ φρόνησιν ὅσην δυνατὸν ἀνθρώπῳ σχεῖν. τὰ μὲν γὰρ ἄλλα, ὥσ φαμεν, ἅπαντα διεξήλθομεν ὅσα ἦν περὶ νόμων θέσιν· ὃ δὲ μέγιστον εὑρεῖν τε καὶ εἰπεῖν, τί ποτε μαθὼν θνητὸσ ἄνθρωποσ σοφὸσ ἂν εἰή, τοῦτο οὔτε εἴπομεν οὔτε ηὑρ́ομεν, νῦν τε πειρώμεθα τοῦτο μὴ καταλιπεῖν·

σχεδὸν γὰρ ἀτελὲσ ἂν πράξαιμεν οὗ χάριν ἅπαντεσ ὡρμήσαμεν, ὡσ φανερὰ ποιήσοντεσ ἐξ ἀρχῆσ μέχρι τέλουσ. ὦ φίλε Κλεινία, καλῶσ μὲν λέγεισ, ἄτοπον μὴν ἀκούσεσθαί σε λόγον οἶμαι, καί τινα τρόπον οὐκ ἄτοπον αὖ. πολλοὶ γὰρ δὴ προστυχεῖσ τῷ βίῳ γιγνόμενοι τὸν αὐτὸν λόγον φέρουσιν, ὡσ οὐκ ἔσται μακάριον τὸ τῶν ἀνθρώπων γένοσ οὐδ’ εὔδαιμον.

ἕπου δὴ καὶ σύνιδε ἄν σοι δοκῶ κἀγὼ μετ’ αὐτῶν καλῶσ τοῦ τοιούτου πέρι λέγειν. οὔ φημι εἶναι δυνατὸν ἀνθρώποισ μακαρίοισ τε καὶ εὐδαίμοσιν γενέσθαι πλὴν ὀλίγων ‐ μέχριπερ ἂν ζῶμεν τοῦτο διορίζομαι· καλὴ δὲ ἐλπὶσ τελευτήσαντι τυχεῖν ἁπάντων ὧν ἕνεκά τισ προθυμοῖτ’ ἂν ζῶν τε ὡσ κάλλιστ’ ἂν ζῆν κατὰ δύναμιν καὶ τελευτήσασ τελευτῆσ τοιαύτησ τυχεῖν ‐ λέγω δ’ οὐδὲν σοφόν, ἀλλ’ ὅπερ ἅπαντεσ Ἕλληνέσ τε καὶ βάρβαροι γιγνώσκομέν τινα τρόπον, ὡσ ἐξ ἀρχῆσ τὸ γενέσθαι χαλεπὸν ἅπαντι ζῴῳ· πρῶτον μὲν τὸ μετασχεῖν τῆσ τῶν κυουμένων ἕξεωσ, ἔπειτ’ αὖ τὸ γίγνεσθαι, καὶ ἔτι τὸ τρέφεσθαι καὶ παιδεύεσθαι, διὰ πόνων μυρίων ταῦτα γίγνεσθαι σύμπαντα, ὥσ φαμεν ἅπαντεσ.

καὶ χρόνοσ βραχὺσ ἄν τισ εἰή πρὸσ λογισμὸν μή τοι τῶν μοχθηρῶν, ἀλλ’ ὃ πᾶσ ἂν ὑπολάβοι μέτριον.

οὗτοσ δὲ σχεδὸν ἀναπνοὴν δοκεῖ ποιεῖν τινα κατὰ μέσον πῃ βίον τὸν ἀνθρώπινον· ταχύ γε μὴν ἐπιλαβὸν γῆρασ ὁντινοῦν ποιήσει’ ἂν μήποτ’ ἐθελῆσαι πάλιν ἀναβιῶναι, λογισάμενον τὸν βεβιωμένον ἑαυτῷ βίον, ὅστισ μὴ τυγχάνει παιδικῆσ δόξησ μεστὸσ ὤν. τούτων δὴ τί ποτέ μοι τεκμήριον; ὅτι πέφυκεν ταύτῃ τὸ νῦν ζητούμενον τῷ λόγῳ. ζητοῦμεν δὲ δὴ τίνα τρόπον σοφοὶ γενησόμεθα, ὡσ οὔσησ τινὸσ ἑκάστοισ ταύτησ τῆσ δυνάμεωσ· ἡ δὲ φυγῇ φεύγει τότε ὅταν τισ πρόσ τινα φρόνησιν ἰῄ τῶν λεγομένων τεχνῶν ἢ φρονήσεων ἤ τινων ἄλλων τοιούτων ὡσ οἰόμεθα ἐπιστημῶν, ὡσ ἀξίασ τούτων οὐδεμιᾶσ οὔσησ ἐπίκλησιν ῥηθῆναι τῆσ περὶ ταῦτα σοφίασ τἀνθρώπινα, τῆσ δὲ ψυχῆσ σφόδρα πεποιθυίασ καὶ μαντευομένησ ὡσ οὔσησ αὐτῇ κατά τινα φύσιν ταύτησ, τίσ δέ ἐστιν καὶ πότε καὶ πῶσ, οὐ πάνυ δυναμένησ ἐξευρίσκειν.

ἆρ’ οὐ τούτῳ σφόδρα προσέοιχ’ ἡμῶν ἡ περὶ σοφίαν ἀπορία καὶ ζήτησισ, πλείων τῆσ ἐλπίδοσ ἑκάστῳ γιγνομένη τῶν ὅσοι ἐν ἡμῖν δυνατοὶ γίγνονται φρονίμωσ αὑτοὺσ ἄλλουσ τε ἐξετάσαι συμφώνωσ διὰ λόγων πάντων καὶ πάντῃ λεγομένων;

ταῦτα οὐχ οὕτωσ ἢ ταύτῃ συμφήσομεν ἔχειν; συμφήσομεν ἐπ’ ἐλπίδι σοι ἴσωσ ταῦτ’, ὦ ξένε, τῇ μετὰ σοῦ κατὰ χρόνον ἂν γενομένῃ, δοξάσαι περὶ αὐτῶν εἰσ αὖθισ τὸ ἀληθέστατον. τὰσ ἄλλασ τοίνυν ὅσαι ἐπιστῆμαι μέν εἰσιν λεγόμεναι, σοφὸν δὲ οὐκ ἀποτελοῦσιν τὸν λαμβάνοντά τε αὐτὰσ καὶ ἔχοντα, πρῶτον διεξιτέον, ὅπωσ ταύτασ ἐκποδὼν θέμενοι, πειρώμεθα ἐκείνασ ὧν δεόμεθα παραθέσθαι τε καὶ παραθέμενοι μανθάνειν.

ὡσ εἰσὶ μὲν ἀναγκαιόταται σχεδὸν ἀληθῶσ τε πρῶται, ὁ δὲ ἐπιστήμων αὐτῶν γιγνόμενοσ, εἰ καὶ κατ’ ἀρχὰσ ἔδοξέν τισ εἶναί ποτε σοφόσ, οὔκουν νῦν γε οὔτε σοφὸσ εἶναι δοξάζεται ὀνείδη τε ἴσχει μᾶλλον ἀπὸ τῆσ τοιαύτησ ἐπιστήμησ.

ἐροῦμεν δὴ αἵ τ’ εἰσὶν καὶ ὅτι πᾶσ ἀνὴρ αὐτάσ, σχεδὸν ὅσοισ ἀγὼν πρόκειται τοῦ δοκεῖν ὡσ ἄριστον ἄνδρα συμβῆναι γενόμενον ἄν, φεύγει διὰ τὰσ κτήσεισ τῆσ φρονήσεώσ τε καὶ ἐπιτηδεύσεωσ.

ἔστω δὴ πρῶτον μὲν ἡ τῆσ ἀλληλοφαγίασ τῶν ζῴων ἡμᾶσ τῶν μέν, ὡσ ὁ μῦθόσ ἐστιν, τὸ παράπαν ἀποστήσασα, τῶν δὲ εἰσ τὴν νόμιμον ἐδωδὴν καταστήσασα. ἵλεῳ δ’ ἡμῖν οἱ πρόσθεν εἰήσάν τε καὶ εἰσίν ‐ οἵτινεσ μὲν γὰρ οὖν ἐλέγομεν, πρῶτοι χαιρέτωσαν ‐ ἡ δ’ οὖν ἀλφίτων τε καὶ ἀλεύρων ποίησισ ἅμα καὶ τροφὴ καλὴ μὲν καὶ ἀγαθή, σοφὸν δὲ ἄνδρα τελέωσ οὐκ ἐθελήσει ποτὲ ἀπεργάσασθαι· τοῦτο γὰρ αὐτό, ἡ τῆσ ποιήσεωσ ἐπίκλησισ, τῶν ποιουμένων αὐτῶν δυσχέρειαν ἀπεργάζοιτ’ ἄν.

σχεδὸν δ’ οὐδὲ χώρασ συμπάσησ γεωργία· οὐ γὰρ τέχνῃ ἀλλὰ φύσει κατὰ θεὸν πάντεσ φαινόμεθα γῆν μετακεχειρίσθαι. καὶ μὴν οὐδ’ ἡ τῶν οἰκήσεών γε συνυφὴ καὶ σύμπασα οἰκοδομία καὶ σκευῶν πάντων ἀπεργαστική, χαλκεία τε καὶ ἡ τῶν τεκτονικῶν καὶ πλαστικῶν καὶ πλεκτικῶν καὶ ἔτι συμπάντων ὀργάνων παρασκευή, δήμῳ τὸ πρόσφορον ἔχουσα, ἀλλ’ οὐκ ἐπ’ ἀρετῇ λεγομένη. καὶ μὴν οὐδ’ ἡ σύμπασα θηρευτική, πολλή περ καὶ τεχνικὴ γεγονυῖα, τό γε μεγαλοπρεπὲσ σὺν τῷ σοφῷ οὐκ ἀποδίδωσιν.

οὐ μὴν οὐδὲ μαντική γε οὐδ’ ἑρμηνευτικὴ τὸ παράπαν· τὸ λεγόμενον γὰρ οἶδεν μόνον, εἰ δ’ ἀληθέσ, οὐκ ἔμαθεν. ὅτε δὴ τὴν τῶν ἀναγκαίων ὁρῶμεν κτῆσιν διὰ τέχνησ μὲν ἀπεργαζομένην, τούτων δὲ οὐδεμίαν οὐδένα σοφὸν ποιοῦσαν, τό γε μετὰ τοῦτο παιδιά τισ ἂν λείποιτο, μιμητικὴ μὲν τὸ πλεῖστον ἀλλ’ οὐδαμῇ σπουδαία.

πολλοῖσ μὲν γὰρ ὀργάνοισ μιμοῦνται, πολλοῖσ δ’ αὐτῶν τῶν σωμάτων οὐ πάντωσ εὐσχήμοσι μιμήμασιν, τά τε κατὰ λόγουσ καὶ μοῦσαν πᾶσαν, καὶ ὅσων γραφικὴ μήτηρ, πολλῶν καὶ παντοίων ποικιλμάτων ἀποτελουμένων ἐν πολλοῖσ ὑγροῖσ καὶ ξηροῖσ γένεσιν· ὧν σοφὸν οὐδένα εἰσ οὐδὲν σπουδῇ τῇ μεγίστῃ δημιουργοῦντα ἡ μιμητικὴ παρέχεται.

πάντων δ’ ἐξειργασμένων τὸ λοιπὸν βοήθεια γίγνοιτ’ ἂν μυρία μυρίοισ, ἡ μὲν μεγίστη τε καὶ εἰσ πλεῖστα πολεμικὴ κληθεῖσα, στρατηγικὴ τέχνη, εὐδοκιμωτάτη πρὸσ χρείαν, εὐτυχίασ πλείστησ δεομένη, μᾶλλον δὲ ἀνδρείᾳ κατὰ φύσιν ἢ σοφίᾳ δεδομένη.

ἣν δὲ καλοῦσι μὲν ἰατρικήν, βοήθεια δέ που καὶ αὕτη σχεδὸν ὅσων ὡρ͂αι ψύχει καὶ καύματι ἀκαίρῳ καὶ πᾶσι τοῖσ τοιούτοισ ληίζονται τὴν τῶν ζῴων φύσιν.

εὐδόκιμον δὲ οὐδὲν τούτων εἰσ σοφίαν τὴν ἀληθεστάτην· ἄμετρα γὰρ δόξαισ φορεῖται τοπαζόμενα. βοηθοὺσ δέ που καὶ τοὺσ κυβερνήτασ ἅμα καὶ τοὺσ ναύτασ ἐροῦμεν, καὶ τούτων ἄνδρα σοφὸν μηδένα τισ ἡμᾶσ παραμυθούμενοσ ἐξ ἁπάντων διαγγελλέτω· οὐδὲ φιλίαν, ὃ προσφιλὲσ ἁπάσῃ κυβερνητικῇ.

καὶ μὴν οὐδ’ ὁπόσοι βοηθοὶ δίκαισ ἐν τῇ τοῦ λέγειν ῥώμῃ φασὶ γίγνεσθαι, μνήμῃ καὶ τριβῇ δόξησ ἤθεσιν προσέχοντεσ τὸν νοῦν, ἀληθείασ δὲ τῶν ὄντωσ δικαίων ἐκτὸσ παρεσφαλμένοι. λοιπὴ δ’ ἔτι πρὸσ δόξαν σοφίασ ἐστίν τισ ἄτοποσ δύναμισ, ἣν φύσιν ἂν οἱ πολλοὶ μᾶλλον ἢ σοφίαν ὀνομάσειαν, τότε ὅταν τινά τισ συννοῇ ῥᾳδίωσ μὲν ὅτιπερ ἂν μανθάνῃ μανθάνοντα, μάλα δὲ πολλὰ καὶ ἀσφαλῶσ μνημονεύοντα, ὅταν τε τὸ πρόσφορον ἑκάστῳ διαμνημονεύῃ τισ, ὅτι γιγνόμενον ἂν πρέποι, τοῦτο δὲ ταχὺ δρᾷ·

ταῦτα γὰρ ἅπαντα οἱ μὲν φύσιν, οἱ δὲ σοφίαν, οἱ δὲ ἀγχίνοιαν θήσουσιν φύσεωσ, σοφὸν δὲ ὄντωσ οὐδενὶ τούτων οὐδεὶσ τῶν ἐμφρόνων ἐθελήσει ποτὲ καλεῖν.

ἀλλὰ μὴν δεῖ φανῆναί γέ τινα ἐπιστήμην ἣν ἔχων σοφὸσ γίγνοιτ’ ἂν ὁ σοφὸσ ὄντωσ ὢν καὶ μὴ μόνον δοξαζόμενοσ.

ἴδωμεν δή. χαλεπῷ μὲν γὰρ λόγῳ παντάπασιν ἐπιχειροῦμεν, ἑτέραν πάρεξ τῶν εἰρημένων εὑρεῖν, ἣ σοφία μὲν λέγοιτ’ ἂν ὄντωσ τε καὶ εἰκότωσ, ὁ δὲ λαβὼν οὔτε βάναυσοσ οὔτ’ ἠλίθιοσ ἔσται, σοφὸσ δὲ καὶ ἀγαθὸσ δι’ αὐτὴν πολίτησ τε καὶ ἄρχων καὶ ἀρχόμενοσ ἐνδίκωσ ἔσται πόλεωσ ἅμα καὶ ἐμμελήσ. κατίδωμεν δὴ ταύτην πρώτην, τίσ ποτ’ ἐκ τῆσ ἀνθρωπίνησ φύσεωσ ἐπιστήμη μία διεξελθοῦσα ἢ μὴ παραγενομένη τῶν νῦν παρουσῶν ἀνοητότατον ἂν καὶ ἀφρονέστατον παράσχοιτο ζῷον τὸ τῶν ἀνθρώπων. οὐ δὴ τοῦτό γε πάνυ χαλεπὸν τὸ κατιδεῖν.

μία γὰρ ὡσ εἰπεῖν πρὸσ μίαν ἡ τὸν ἀριθμὸν δοῦσα παντὶ τῷ θνητῷ γένει τοῦτ’ ἂν δράσειεν· θεὸν δ’ αὐτὸν μᾶλλον ἤ τινα τύχην ἡγοῦμαι δόντα ἡμῖν σῴζειν ἡμᾶσ.

ὃν δὲ θεὸν ἡγοῦμαι, φράζειν χρή, καίπερ ἄτοπον ὄντα, καί πωσ οὐκ ἄτοπον αὖ· πῶσ γὰρ τὸ ἀγαθῶν αἴτιον ἡμῖν συμπάντων οὐ καὶ τοῦ πολὺ μεγίστου, τῆσ φρονήσεωσ, αἴτιον ἡγεῖσθαι δεῖ γεγονέναι; τίνα δὴ καὶ σεμνύνων ποτὲ λέγω θεόν, ὦ Μέγιλλέ τε καὶ Κλεινία;

σχεδὸν Οὐρανόν, ὃν καὶ δικαιότατον, ὡσ σύμπαντεσ ἄλλοι δαίμονεσ ἅμα καὶ θεοί, τιμᾶν τε καὶ εὔχεσθαι διαφερόντωσ αὐτῷ. τὸ δὲ καὶ τῶν ἄλλων αἴτιον ἀγαθῶν πάντων ἡμῖν αὐτὸν γεγονέναι πάντεσ ἂν ὁμολογοῖμεν· δοῦναι δὲ ἅμα καὶ ἀριθμὸν ἡμεῖσ γε ὄντωσ αὐτόν φαμεν, ἔτι δὲ καὶ δώσειν, ἐάν τισ θέλῃ συνακολουθεῖν. ἐὰν γὰρ ἰῄ τισ ἐπὶ θεωρίαν ὀρθὴν τὴν τοῦδε, εἴτε κόσμον εἴτε ὄλυμπον εἴτε οὐρανὸν ἐν ἡδονῇ τῳ λέγειν, λεγέτω μέν, ἀκολουθείτω δὲ ὅπῃ ποικίλλων αὑτὸν καὶ τὰ ἐν αὑτῷ στρέφων ἄστρα πάσασ διεξόδουσ ὡρ́ασ τε καὶ τροφὴν πᾶσιν παρέχεται. καὶ τὴν ἄλλην δὲ οὖν φρόνησιν, ὡσ φαῖμεν ἄν, σὺν ἀριθμῷ παντί, καὶ τἆλλ’ ἀγαθά·

τοῦτο δὲ μέγιστον, ἐάν τισ τὴν ἀριθμῶν αὐτοῦ δόσιν δεξάμενοσ ἐπεξέλθῃ πᾶσαν τὴν περίοδον. ἔτι δὲ σμικρὸν ἐπανελθόντεσ πωσ τοῖσ λόγοισ ἀναμνησθῶμεν ὅτι καὶ μάλ’ ὀρθῶσ ἐνοήσαμεν ὡσ, εἴπερ ἀριθμὸν ἐκ τῆσ ἀνθρωπίνησ φύσεωσ ἐξέλοιμεν, οὐκ ἄν ποτέ τι φρόνιμοι γενοίμεθα.

οὐ γὰρ ἂν ἔτι ποτὲ ψυχὴ τούτου τοῦ ζῴου πᾶσαν ἀρετὴν λάβοι σχεδόν, ὅτου λόγοσ ἀπείη·

ζῷον δὲ ὅτι μὴ γιγνώσκοι δύο καὶ τρία μηδὲ περιττὸν μηδὲ ἄρτιον, ἀγνοοῖ δὲ τὸ παράπαν ἀριθμόν, οὐκ ἄν ποτε διδόναι λόγον ἔχοι περὶ ὧν αἰσθήσεισ καὶ μνήμασ ἔχοι μόνον εἰή κεκτημένον, τὴν δὲ ἄλλην ἀρετήν, ἀνδρείαν καὶ σωφροσύνην, οὐδὲν ἀποκωλύει. στερόμενοσ δὲ ἀληθοῦσ λόγου σοφὸσ οὐκ ἄν ποτε γένοιτο, ὅτῳ δὲ σοφία μὴ προσείη, πάσησ ἀρετῆσ τὸ μέγιστον μέροσ, οὐκ ἂν ἔτι τελέωσ ἀγαθὸσ γενόμενοσ εὐδαίμων ποτὲ γένοιτο.

οὕτωσ ἀριθμὸν μὲν ἀνάγκη πᾶσα ὑποτίθεσθαι· διότι δὲ τοῦτο ἀνάγκη, λόγοσ ἔτι πλείων πάντων γίγνοιτ’ ἂν τῶν εἰρημένων. τέχνασ, οὐδὲ τούτων ἓν οὐδὲν μένει, πάντα δ’ ἀπολείπεται τὸ παράπαν, ὅταν ἀριθμητικήν τισ ἀνέλῃ.

ὄντωσ, οὐκ ἂν ἔτι πᾶσ ἄν τισ γνοίη σύμπαντα ἀριθμὸν ὅσησ ἡμῖν δυνάμεωσ αἴτιοσ ἂν εἰή συγγιγνόμενοσ ‐ ἐπεὶ καὶ τὰ κατὰ μουσικὴν πᾶσαν διαριθμουμένων κινήσεώσ τε καὶ φθόγγων δῆλον ὅτι δεῖ ‐ καὶ τὸ μέγιστον, ἀγαθῶν ὡσ πάντων αἴτιον, ὅτι δὲ κακῶν οὐδενόσ, εὖ τοῦτο γνωστέον, ὃ καὶ τάχα γένοιτ’ ἄν.

ἀλλ’ ἡ σχεδὸν ἀλόγιστόσ τε καὶ ἄτακτοσ ἀσχήμων τε καὶ ἄρρυθμοσ ἀνάρμοστόσ τε φορά, καὶ πάνθ’ ὁπόσα κακοῦ κεκοινώνηκέν τινοσ, ἐπιλέλειπται παντὸσ ἀριθμοῦ, καὶ δεῖ τοῦθ’ οὕτω διανοεῖσθαι τὸν μέλλοντα εὐδαίμονα τελευτήσειν· καὶ τό γε δὴ δίκαιόν τε καὶ ἀγαθὸν καὶ καλὸν καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα οὐδείσ ποτε μὴ γιγνώσκων, ἀληθοῦσ δόξησ ἐπιλαβόμενοσ, διαριθμήσεται πρὸσ τὸ ἑαυτόν τε καὶ ἕτερον πεῖσαι τὸ παράπαν.

ἰώμεν δὴ σκεψόμενοι πρὸσ τοῦτ’ αὐτό, πῶσ ἐμάθομεν ἀριθμεῖν.

φέρε· τὸ γὰρ ἓν δὴ καὶ δύο γέγονε πόθεν ἡμῖν ὥστ’ ἐννοῆσαι, φύσιν ταύτην ἔχουσιν ἐκ τοῦ παντὸσ πρὸσ τὸ δυνατοὺσ ἐννοεῖν εἶναι; πολλοῖσ δὲ ἄλλοισ αὖ τῶν ζῴων οὐδ’ εἰσ αὐτὸ τοῦθ’ ἡ φύσισ παραγέγονεν, ὥστε μαθεῖν δυνατοῖσ εἶναι παρὰ τοῦ πατρὸσ ἀριθμεῖν, παρὰ δ’ ἡμῖν τοῦτ’ αὐτὸ πρῶτον ἐνῴκισεν ὁ θεόσ, ὥστε ἱκανοῖσ εἶναι δεικνύμενον συννοεῖν, ἔπειτ’ ἔδειξεν καὶ δείκνυσιν·

ὧν τί κάλλιον ἓν ἑνὸσ ἄν τισ θεάσαιτο πλὴν τὸ τῆσ ἡμέρασ γένοσ, εἶτα εἰσ τὸ τῆσ νυκτὸσ ἔλθοι μέροσ ἔχων ὄψιν, ὅθεν ἕτερον πᾶν αὐτῷ φαίνοιτ’ ἄν; καὶ ἑλίττων δὴ ταῦτα αὐτὰ ὅταν μὴ παύηται πολλὰσ μὲν νύκτασ, πολλὰσ δὲ ἡμέρασ ἃσ οὐρανόσ, οὐδέποτε παύεται διδάσκων ἀνθρώπουσ ἕν τε καὶ δύο, πρὶν ἂν καὶ ὁ δυσμαθέστατοσ ἱκανῶσ μάθῃ ἀριθμεῖν·

ὡσ γὰρ καὶ τρία καὶ τέτταρα καὶ πολλά, ἕκαστοσ ἡμῶν ἐπινοήσειεν ἂν ὁρῶν ταῦτα. καὶ ἐκ τούτων ἓν ἐποίησεν τὴν σελήνην ὁ θεὸσ ἀπεργασάμενοσ, ἣ τοτὲ μὲν μείζων φαινομένη, τοτὲ δ’ ἐλάττων, διεξῆλθεν ἄλλην ἀεὶ φαίνουσα ἡμέραν, μέχρι πεντεκαίδεκα ἡμερῶν καὶ νυκτῶν· αὕτη δ’ ἔστιν περίοδοσ, εἰ βούλεταί τισ τὸν κύκλον ἕνα ὅλον εἰσ ἓν τιθέναι, ὥστε ὡσ ἔποσ εἰπεῖν καὶ τὸ δυσμαθέστατον ἂν μαθεῖν ζῷον, οἷσ παρέδωκεν φύσιν ὁ θεὸσ τοῦ δυνατοῖσ εἶναι μανθάνειν.

καὶ μέχρι μὲν τούτων τε καὶ ἐν τούτοισ σύμπαν τὸ δυνατὸν τῶν ζῴων μάλα ἀριθμητικὸν γέγονε, τὸ καθ’ ἓν αὐτὸ σκοποῦν· τὸ δὲ πρὸσ ἄλληλα πάντα ἀριθμὸν ἀεὶ λογίζεσθαι, δοκῶ μὲν μείζονοσ ἕνεκα, καὶ τούτου δὲ σελήνην, καθάπερ εἴπομεν, αὐξανομένην καὶ φθίνουσαν ἐμποιήσασ, μῆνασ πρὸσ τὸν ἐνιαυτὸν συνεστήσατο, καὶ πάντα ἀριθμὸν πρὸσ ἀριθμὸν ἤρξατο συνορᾶν εὐδαίμονι τύχῃ.

διὰ δὲ ταῦθ’ ἡμῖν καρποί τε καὶ ἐγκύμων ἡ γῆ γέγονεν, ὥστ’ εἶναι τροφὴν πᾶσι τοῖσ ζῴοισ, ἀνέμων τε καὶ ὑετῶν γιγνομένων οὐκ ἐξαισίων οὐδὲ ἀμέτρων· ἀλλ’ εἴ τι παρὰ ταῦτα γίγνεται πρὸσ τὸ φλαῦρον, οὐ τὴν θείαν ἀλλὰ τὴν ἀνθρωπίνην αἰτιᾶσθαι χρὴ φύσιν, οὐκ ἐν δίκῃ διανέμουσαν τὸν αὑτῶν βίον. ἡμῖν δ’ οὖν ζητοῦσιν περὶ νόμων σχεδὸν ἔδοξεν τὰ μὲν ἄλλα ῥᾴδιά τ’ εἶναι γνῶναι τὰ βέλτιστα ἀνθρώποισ, καὶ πᾶσ ἂν ἱκανὸσ γίγνεσθαι καὶ συνεῖναι τὰ λεγόμενα καὶ ποιεῖν, εἰ γνοίη τί ποτ’ ἔστιν ὃ συμφέρειν εἰκὸσ καὶ τί τὸ μὴ συμφέρον·

ἔδοξε δὴ καὶ νῦν ἔτι δοκεῖ τὰ μὲν ἄλλα ἐπιτηδεύματα πάντα οὐ σφόδρα χαλεπὰ εἶναι, τὸ δὲ τίνα τρόπον χρὴ γίγνεσθαι χρηστοὺσ ἀνθρώπουσ παγχάλεπον. καὶ τὰ μὲν ἄλλα αὖ πάντα κτᾶσθαι χρηστά, τὸ λεγόμενόν τε, καὶ δυνατὸν καὶ οὐ χαλεπόν, οὐσίαν τε ὅσην δεῖ καὶ μὴ δεῖ, καὶ σῶμα οἱο͂́ν τε δεῖ καὶ μή·

καὶ ψυχὴν ὅτι μὲν ἀγαθὴν δεῖ, συγχωρεῖ πᾶσ παντί, τὸ δ’ ὅντινα τρόπον ἀγαθήν, ὅτι μὲν αὖ δικαίαν καὶ σώφρονα καὶ ἀνδρείαν, καὶ ταῦτα, ὅτι δὲ σοφήν, φησὶ μὲν πᾶσ δεῖν, ἥντινα δὲ σοφίαν, ὡσ ἄρτι διεληλύθαμεν, οὐδεὶσ οὐδενὶ τὸ παράπαν ἔτι συνομολογεῖ τῶν πολλῶν. νῦν οὖν δὴ παρὰ πάσασ τὰσ πρόσθεν σοφίασ οὐ φαύλην τινὰ ἀνευρίσκομεν εἰσ αὐτά γε ταῦτα, τὸ δοκεῖν σοφὸν εἶναι τόν γε μεμαθηκότα ἅπερ καὶ διεληλύθαμεν· εἰ δ’ ἔστιν σοφὸσ ὁ ταῦτ’ ἐπιστήμων καὶ ἀγαθόσ, τούτου δὴ πέρι λόγον δεῖ λαβεῖν.

ὦ ξένε, ὡσ εἰκότωσ εἶπεσ ὅτι περὶ μεγάλων μεγάλα ἐπιχειρεῖσ φράζειν. οὐ γὰρ σμικρά, ὦ Κλεινία·

τὸ δὲ χαλεπώτερον, ὅτι παντάπασι καὶ πάντωσ ἀληθῆ. σφόδρα γε, ὦ ξένε· ἀλλ’ ὅμωσ μὴ ἀποκάμῃσ λέγων ὃ φῄσ. ναί, μηδὲ σφὼ τοίνυν ἀκούοντε. ταῦτ’ ἔσται· καὶ ὑπὲρ ἀμφοῖν ἐγώ σοι φράζω. καλῶσ.

ἐξ ἀρχῆσ δὴ ῥητέον ἀνάγκῃ πρῶτον, ὡσ φαίνεται, μάλιστα μὲν ἄν, εἰ δυνάμεθα ἑνὶ λαβεῖν ὀνόματι, τίσ ἐστιν ἣν οἰόμεθα σοφίαν εἶναι, τοῦτο δ’ εἰ σφόδρα ἀδυνατοῦμεν, τὸ δεύτερον, τίνεσ εἰσίν ποτε καὶ ὁπόσαι τινέσ, ἅσ τισ λαβὼν σοφὸσ ἂν εἰή κατὰ τὸν ἡμέτερον μῦθον. λέγοισ ἄν. τὸ δὴ μετὰ τοῦτο ἀνεμέσητον τῷ νομοθέτῃ τὸ κάλλιον τῶν πρότερον εἰρημένων περὶ θεῶν καὶ ἄμεινον ἀπεικάζοντι λέγειν, οἱο͂ν παιδιᾷ καλῇ χρωμένῳ καὶ τιμῶντι θεούσ, ὕμνοισ τε καὶ εὐδαιμονίᾳ γεραίροντι διάγειν τὸν αὑτοῦ βίον. ἦ καλῶσ, ὦ ξένε, λέγεισ.

εἰ γάρ σοι τοῦτο τέλοσ εἰή τῶν νόμων, θεοὺσ προσπαίσαντι καθαρώτερον δὲ διαγαγόντι τὸν βίον τῆσ ἅμα τελευτῆσ ἀρίστησ τε καὶ καλλίστησ τυχεῖν. πῶσ οὖν, ὦ Κλεινία, λέγομεν; ἦ δοκεῖ τοὺσ θεοὺσ ὑμνοῦντεσ σφόδρα τιμῶμεν, εὐχόμενοι τὰ κάλλιστα καὶ ἄριστα περὶ αὐτῶν ἐπιέναι λέγειν ἡμῖν; οὕτωσ ἢ πῶσ λέγεισ; θαυμαστῶσ μὲν οὖν οὕτωσ.

ἀλλ’, ὦ δαιμόνιε, πιστεύσασ τοῖσ θεοῖσ εὔχου τε καὶ λέγε τὸν ἐπιόντα σοι λόγον τῶν καλῶν περὶ τοὺσ θεούσ τε καὶ τὰσ θεάσ. ἔσται ταῦτα, ἂν αὐτὸσ ὁ θεὸσ ἡμῖν ὑφηγῆται. συνεύχου μόνον. λέγοισ ἂν τὸ μετὰ τοῦτο. θεογονίαν τοίνυν καὶ ζῳογονίαν ἀναγκαῖον, ὡσ ἐοίκεν, πρῶτόν μοι, κακῶσ ἀπεικασάντων τῶν ἔμπροσθεν, βέλτιον ἀπεικάσαι κατὰ τὸν ἔμπροσθεν λόγον, ἀναλαβόντα ὃν πρὸσ τοὺσ ἀσεβεῖσ ἐπικεχείρηκα λέγων, φράζων ὡσ εἰσὶν θεοὶ ἐπιμελούμενοι πάντων, σμικρῶν καὶ μειζόνων, καὶ σχεδὸν ἀπαραμύθητοι τῶν περὶ τὰ δίκαιά εἰσιν πράγματα ‐ εἰ δὴ μέμνησθέ γε, ὦ Κλεινία· ἐλάβετε μὲν γὰρ δὴ καὶ ὑπομνήματα ‐ καὶ γὰρ ἦν τὰ ῥηθέντα τότε καὶ μάλα ἀληθῆ·

τόδε δὲ αὐτῶν ἦν τὸ μέγιστον, ὅτι πρεσβύτερον εἰή ψυχὴ σώματοσ ἅπασα παντόσ ‐ ἆρα μέμνησθε; ἢ πάντωσ που τοῦτό γε; πιθανὸν ὅτι τοῦ νέου καὶ νεωτέρου καὶ ἀτιμοτέρου, πανταχῇ τε ἄρχον ἀρχομένου πρεσβύτερον καὶ ἄγον ἀγομένου πάντῃ.

λάβωμεν δὴ τοῦτό γε, ὡσ ψυχὴ πρεσβύτερόν ἐστι σώματοσ. εἰ δ’ ἔχει τοῦτο οὕτωσ, τό γε πρῶτον ἡμῖν τοῦ πρώτου τῆσ γενέσεωσ πιθανώτερον ἂν εἰή σχεδὸν ὑπηργμένον·

καὶ θῶμεν δὴ τὴν ἀρχὴν τῆσ ἀρχῆσ εὐσχημονέστερον ἔχειν, καὶ τῶν μεγίστων σοφίασ περὶ θεῶν γενέσεωσ ὀρθότατα ἐπιβαίνειν ἡμᾶσ. ἔστω ταῦτα εἰσ δύναμιν λεγόμενα. φέρε δή, ζῷόν γε ἀληθέστατα λέγεσθαι κατὰ φύσιν φῶμεν τοῦτό γε, ὅταν μία συνελθοῦσα σύστασισ ψυχῆσ καὶ σώματοσ ἀποτέκῃ μίαν μορφήν; ὀρθῶσ. ζῷον μὲν δὴ τὸ τοιοῦτον καλεῖται δικαιότατα;

ναί. στερεὰ δὲ σώματα λέγεσθαι χρὴ κατὰ τὸν εἰκότα λόγον πέντε, ἐξ ὧν κάλλιστα καὶ ἄριστά τισ ἂν πλάττοι, τὸ δὲ ἄλλο γένοσ ἅπαν ἔχει μορφὴν μίαν· οὐ γάρ ἐστιν ἀσώματον ὅτι τ’ ἄλλο γίγνοιτ’ ἂν καὶ χρῶμα οὐδὲν οὐδαμῶσ οὐδέποτ’ ἔχον, πλὴν τὸ θειότατον ὄντωσ ψυχῆσ γένοσ. τοῦτο δ’ ἐστὶ σχεδὸν ᾧ μόνῳ πλάττειν καὶ δημιουργεῖν προσήκει, σώματι δέ, ὃ λέγομεν, πλάττεσθαι καὶ γίγνεσθαι καὶ ὁρᾶσθαι· τῷ δέ ‐ λέγωμεν πάλιν·

οὐ γὰρ ἅπαξ ῥητέον ‐ ἀοράτῳ τε εἶναι καὶ γιγνώσκοντι νοητῷ τε, μνήμησ μεταλαβόντι λογισμοῦ τε ἐν περιτταῖσ τε καὶ ἀρτίαισ ἅμα μεταβολαῖσ. πέντε οὖν ὄντων τῶν σωμάτων, πῦρ χρὴ φάναι καὶ ὕδωρ εἶναι καὶ τρίτον ἀέρα, τέταρτον δὲ γῆν, πέμπτον δὲ αἰθέρα, τούτων δ’ ἐν ἡγεμονίαισ ἕκαστον ζῷον πολὺ καὶ παντοδαπὸν ἀποτελεῖσθαι. μαθεῖν δὲ καθ’ ἓν ὧδ’ ἔστιν χρεών. γήινον μὲν τιθῶμεν τὸ πρῶτον ἡμῖν ἕν, πάντασ μὲν ἀνθρώπουσ, πάντα δὲ ὅσα πολύποδα καὶ ἄποδα, καὶ ὅσα πορεύσιμα καὶ ὅσα μόνιμα, διειλημμένα ῥίζαισ· τὸ δὲ ἓν αὐτοῦ τόδε νομίζειν δεῖ, ὡσ πάντα μὲν ἐξ ἁπάντων ταῦτ’ ἔστιν τῶν γενῶν, τὸ δὲ πολὺ τούτου γῆσ ἐστιν καὶ τῆσ στερεμνίασ φύσεωσ.

ἄλλο δὲ χρὴ ζῴου γένοσ θεῖναι δεύτερον γιγνόμενον ἅμα καὶ δυνατὸν ὁρᾶσθαι· τὸ γὰρ πλεῖστον πυρὸσ ἔχει, ἔχει μὴν γῆσ τε καὶ ἀέροσ, ἔχει δὲ καὶ ἁπάντων τῶν ἄλλων βραχέα μέρη, διὸ δὴ ζῷά τε ἐξ αὐτῶν παντοδαπὰ γίγνεσθαι χρὴ φάναι καὶ ὁρώμενα, νομίσαι δὲ δὴ δεῖ πάλιν τὰ κατ’ οὐρανὸν ζῴων γένη, ὃ δὴ πᾶν χρὴ φάναι θεῖον γένοσ ἄστρων γεγονέναι, σώματοσ μὲν τυχὸν καλλίστου, ψυχῆσ δ’ εὐδαιμονεστάτησ τε καὶ ἀρίστησ. δυοῖν δὲ αὐτοῖσ μοιρῶν τὴν ἑτέραν χρὴ δόξῃ μεταδιδόναι σχεδόν·

ἕκαστον αὐτῶν εἶναι καὶ θεῖον τὸ παράπαν ἐξ ἁπάσησ ἀνάγκησ, ἤ τινα μακραίωνα βίον ἔχειν ἱκανὸν ἑκάστῳ ζωῆσ, ἧσ οὐδέν τι πλείονοσ ἂν προσδεῖσθαί ποτε.

νοήσωμεν οὖν πρῶτον, ὃ λέγομεν, δύο τὰ τοιαῦτα εἶναι ζῷα ‐ πάλιν γὰρ λέγωμεν ‐ ὁρατὰ μὲν ἀμφότερα, τὸ μὲν ἐκ πυρόσ, ὡσ δόξειεν ἄν, ὅλον, τὸ δ’ ἐκ γῆσ, καὶ τὸ μὲν γήινον ἐν ἀταξίᾳ, τὸ δ’ ἐκ πυρὸσ ἐν τάξει πάσῃ κινούμενον.

τὸ μὲν οὖν ἐν ἀταξίᾳ κινούμενον ἄφρον χρὴ νομίζειν, ὅπερ ὡσ τὸ πολὺ δρᾷ τὸ περὶ ἡμᾶσ ζῷον, τὸ δὲ ἐν τάξει τε καὶ οὐρανῷ πόρον ἔχον μέγα τεκμήριον χρὴ ποιεῖσθαι τοῦ φρόνιμον εἶναι· κατὰ ταὐτὰ γὰρ ἂν καὶ ὡσαύτωσ πορευόμενον ἀεὶ καὶ ποιοῦν καὶ πάσχον τεκμήριον ἱκανὸν τοῦ φρονίμωσ ζῆν εἰή παρεχόμενον.

ἄριστον κατὰ τὸν ἄριστον βουλεύσηται νοῦν, τὸ τέλεον ἐκβαίνει τῷ ὄντι κατὰ νοῦν, καὶ οὐδὲ ἀδάμασ ἂν αὐτοῦ κρεῖττον οὐδὲ ἀμεταστροφώτερον ἄν ποτε γένοιτο, ἀλλ’ ὄντωσ τρεῖσ Μοῖραι κατέχουσαι φυλάττουσι τέλεον εἶναι τὸ βελτίστῃ βουλῇ βεβουλευμένον ἑκάστοισ θεῶν.

τοῖσ δὲ ἀνθρώποισ ἐχρῆν τεκμήριον εἶναι τοῦ νοῦν ἔχειν ἄστρα τε καὶ σύμπασαν ταύτην τὴν διαπορείαν, ὅτι τὰ αὐτὰ ἀεὶ πράττει διὰ τὸ βεβουλευμένα πάλαι πράττειν θαυμαστόν τινα χρόνον ὅσον, ἀλλ’ οὐ μεταβουλευόμενον ἄνω καὶ κάτω, τοτὲ μὲν ἕτερα, ἄλλοτε δὲ ἄλλα πρᾶττον, πλανᾶσθαί τε καὶ μετακυκλεῖσθαι. τοῦθ’ ἡμῶν τοῖσ πολλοῖσ αὐτὸ τοὐναντίον ἔδοξεν, ὅτι τὰ αὐτὰ καὶ ὡσαύτωσ πράττει, ψυχὴν οὐκ ἔχειν·

οὕτω τοῖσ ἄφροσι συνεφέσπετο τὸ πλῆθοσ, ὡσ τὸ μὲν ἀνθρώπινον ἔμφρον καὶ ζῶν ὡσ κινούμενον ὑπολαβεῖν, τὸ δὲ θεῖον ἄφρον ὡσ μένον ἐν ταῖσ αὐταῖσ φοραῖσ· τὰ καλλίω καὶ βελτίω καὶ φίλα τιθεμένῳ λαμβάνειν ὡσ διὰ τοῦτο αὐτὸ ἔμφρον δεῖ νομίζειν τὸ κατὰ ταὐτὰ καὶ ὡσαύτωσ καὶ διὰ ταὐτὰ πρᾶττον ἀεί, τοῦτο δ’ εἶναι τὴν τῶν ἄστρων φύσιν, ἰδεῖν μὲν καλλίστην, πορείαν δὲ καὶ χορείαν πάντων χορῶν καλλίστην καὶ μεγαλοπρεπεστάτην χορεύοντα πᾶσι τοῖσ ζῶσι τὸ δέον ἀποτελεῖν.

καὶ μὴν ὅτι γε δικαίωσ ἔμψυχα αὐτὰ λέγομεν, πρῶτον τὸ μέγεθοσ αὐτῶν διανοηθῶμεν. οὐ γάρ, ὡσ σμικρὰ φαντάζεται, τηλικαῦτα ὄντωσ ἐστίν, ἀλλ’ ἀμήχανον ἕκαστον αὐτῶν τὸν ὄγκον ‐ πιστεῦσαι δ’ ἄξιον·

ἀποδείξεσιν γὰρ ἱκαναῖσ λαμβάνεται ‐ τὸν γὰρ ἥλιον ὅλον τῆσ γῆσ ὅλησ μείζω διανοηθῆναι δυνατὸν ὀρθῶσ, καὶ πάντα δὴ τὰ φερόμενα ἄστρα θαυμαστόν τι μέγεθοσ ἔχει. λάβωμεν δὴ τίσ τρόποσ ἂν εἰή τοσοῦτον περιφέρειν ὄγκον τινὰ φύσιν τὸν αὐτὸν ἀεὶ χρόνον, ὅσον καὶ νῦν περιφέρεται. θεὸν δή φημι τὸν αἴτιον ἔσεσθαι, καὶ οὔποθ’ ἑτέρωσ εἶναι δυνατόν·

ἔμψυχον μὲν γὰρ οὔποτε γένοιτ’ ἂν ἑτέρᾳ πλὴν διὰ θεόν, ὡσ ἡμεῖσ ἀπεφηνάμεθα. ὅτε δὲ τοῦτο οἱο͂́σ τέ ἐστιν θεόσ, ἅπασα αὐτῷ ῥᾳστώνη γέγονεν τοῦ πρῶτον μὲν ζῷον γεγονέναι πᾶν σῶμα καὶ ὄγκον σύμπαντα, ἔπειτα, ᾗπερ ἂν διανοηθῇ βέλτιστα, ταύτῃ φέρειν. νῦν δὴ περὶ ἁπάντων τούτων ἕνα λόγον λέγοιμεν ἀληθῆ· οὐρανὸν ἅπαντάσ τε ἀστέρασ ὄγκουσ τε ἐκ τούτων σύμπαντασ, μὴ ψυχῆσ πρὸσ ἑκάστῳ γενομένησ ἢ καὶ ἐν ἑκάστοισ, εἶτα εἰσ ἀκρίβειαν κατ’ ἐνιαυτὸν οὕτω πορεύεσθαι κατὰ μῆνάσ τε καὶ ἡμέρασ, καὶ σύμπαντα τὰ γιγνόμενα σύμπασιν ἡμῖν ἀγαθὰ γίγνεσθαι.

δεῖ δέ, ὅσῳ φλαυρότερόν ἐστ’ ἄνθρωποσ, μή τοι ληροῦντά γε, σαφῶσ δέ τι λέγοντα φαίνεσθαι.

ῥύμασ μὲν οὖν εἴ τισ αἰτίασ τινὰσ ἐρεῖ σωμάτων ἢ φύσεισ ἤ τι τοιοῦτον, οὐδὲν σαφὲσ ἐρεῖ· τὸ δὲ παρ’ ἡμῶν εἰρημένον σφόδρ’ ἀναλαβεῖν χρή, πότερον ἔχει λόγον ὁ λόγοσ ἢ πάντωσ ὑστερεῖ, τὸ πρῶτον μὲν τὰ ὄντα εἶναι δύο, τὸ μὲν ψυχήν, τὸ δὲ σῶμα, καὶ πολλὰ ἑκατέρου, πάντα δὲ ἀλλήλων ἄλλα καὶ ἑκάτερα ἑκατέρων, καὶ τρίτον ἄλλο οὐδὲν κοινὸν οὐδενί, διαφέρειν δὲ ψυχὴν σώματοσ. ἔμφρον μέν που, τὸ δὲ ἄφρον θήσομεν, ἄρχον δέ, τὸ δὲ ἀρχόμενον, καὶ τὸ μὲν αἴτιον ἁπάντων, τὸ δὲ ἀναίτιον πάσησ πάθησ·

ὥστε τά γε δὴ κατ’ οὐρανὸν ὑπ’ ἄλλου του φάναι γεγονέναι, καὶ μὴ ψυχῆσ τε καὶ σώματοσ οὕτωσ εἶναι γεννήματα, πολλὴ μωρία τε καὶ ἀλογία. εἰ δ’ οὖν δεῖ νικᾶν τοὺσ περὶ ἁπάντων τῶν τοιούτων λόγουσ καὶ πιστῶσ θεῖα φαίνεσθαι γεγονέναι τὰ τοιαῦτα σύμπαντα, δυοῖν τοι θάτερα θετέον αὐτά· ἢ γὰρ θεοὺσ αὐτοὺσ ταῦτα ὑμνητέον ὀρθότατα, ἢ θεῶν εἰκόνασ ὡσ ἀγάλματα ὑπολαβεῖν γεγονέναι, θεῶν αὐτῶν ἐργασαμένων·

οὐ γὰρ ἀνοήτων γε οὐδὲ βραχέοσ ἀξίων, ἀλλ’ ὅπερ εἰρήκαμεν, τούτων ἡμῖν θάτερα θετέα, τὰ δὲ τεθέντα τιμητέον πάντων ἀγαλμάτων διαφερόντωσ·

οὐ γὰρ μήποτε φανῇ καλλίω καὶ κοινότερα συμπάντων ἀνθρώπων ἀγάλματα, οὐδ’ ἐν διαφέρουσιν τόποισ ἱδρυμένα, καθαριότητι καὶ σεμνότητι καὶ συμπάσῃ ζωῇ διαφέροντα ἢ ταύτῃ ὡσ πάντῃ ταύτῃ γεγένηται. νῦν οὖν δὴ περὶ θεῶν ἐγχειρῶμεν τό γε τοσοῦτον, τὰ δύο κατιδόντεσ ζῷα ὁρατὰ ἡμῖν, ἅ φαμεν ἀθάνατον, τὸ δὲ γήινον ἅπαν θνητὸν γεγονέναι, τὰ τρία τὰ μέσα τῶν πέντε τὰ μεταξὺ τούτων σαφέστατα κατὰ δόξαν τὴν ἐπιεικῆ γεγονότα πειραθῆναι λέγειν.

αἰθέρα μὲν γὰρ μετὰ τὸ πῦρ θῶμεν, ψυχὴν δ’ ἐξ αὐτοῦ τιθῶμεν πλάττειν ζῷα δύναμιν ἔχοντα, ὥσπερ τῶν ἄλλων γενῶν, τὸ πολὺ μὲν τῆσ αὐτοῦ φύσεωσ, τὰ δὲ σμικρότερα συνδέσμου χάριν ἐκ τῶν ἄλλων γενῶν· μετὰ δὲ τὸν αἰθέρα ἐξ ἀέροσ πλάττειν τὴν ψυχὴν γένοσ ἕτερον ζῴων, καὶ τὸ τρίτον ἐξ ὕδατοσ.

πάντα δὲ δημιουργήσασαν ταῦτα ψυχὴν ζῴων εἰκὸσ ὅλον οὐρανὸν ἐμπλῆσαι, χρησαμένην πᾶσι τοῖσ γένεσι κατὰ δύναμιν, πάντων μὲν μετόχων τοῦ ζῆν γεγονότων· ἀπὸ θεῶν τῶν φανερῶν ἀρξάμενα γενέσεωσ, εἰσ ἡμᾶσ τοὺσ ἀνθρώπουσ ἀποτελευτᾶν.

θεοὺσ μὲν δή, Δία τε καὶ Ἥραν καὶ τοὺσ ἄλλουσ πάντασ, ὅπῃ τισ ἐθέλει, ταύτῃ κατὰ τὸν αὐτὸν τιθέσθω νόμον καὶ πάγιον ἐχέτω τοῦτον τὸν λόγον·

θεοὺσ δὲ δὴ τοὺσ ὁρατούσ, μεγίστουσ καὶ τιμιωτάτουσ καὶ ὀξύτατον ὁρῶντασ πάντῃ, τοὺσ πρώτουσ τὴν τῶν ἄστρων φύσιν λεκτέον καὶ ὅσα μετὰ τούτων αἰσθανόμεθα γεγονότα, μετὰ δὲ τούτουσ καὶ ὑπὸ τούτοισ ἑξῆσ δαίμονασ, ἀέριον δὲ γένοσ, ἔχον ἕδραν τρίτην καὶ μέσην, τῆσ ἑρμηνείασ αἴτιον, εὐχαῖσ τιμᾶν μάλα χρεὼν χάριν τῆσ εὐφήμου διαπορείασ. καὶ συμπλήρουσ δὴ ζῴων οὐρανοῦ γεγονότοσ, ἑρμηνεύεσθαι πρὸσ ἀλλήλουσ τε καὶ τοὺσ ἀκροτάτουσ θεοὺσ πάντασ τε καὶ πάντα, διὰ τὸ φέρεσθαι τὰ μέσα τῶν ζῴων ἐπί τε γῆν καὶ ἐπὶ τὸν ὅλον οὐρανὸν ἐλαφρᾷ φερόμενα ῥύμῃ.

τὸ δὲ ὕδατοσ πέμπτον ὂν ἡμίθεον μὲν ἀπεικάσειεν ἄν τισ ὀρθῶσ ἀπεικάζων ἐξ αὐτοῦ γεγονέναι, καὶ τοῦτ’ εἶναι τοτὲ μὲν ὁρώμενον, ἄλλοτε δὲ ἀποκρυφθὲν ἄδηλον γιγνόμενον, θαῦμα κατ’ ἀμυδρὰν ὄψιν παρεχόμενον. τούτων δὴ τῶν πέντε ὄντωσ ὄντων ζῴων, ὅπῃ τινὲσ ἐνέτυχον ἡμῶν, ἢ καθ’ ὕπνον ἐν ὀνειροπολίᾳ προστυχόντεσ, ἢ κατὰ φήμασ τε καὶ μαντείασ λεχθέν τισιν ἐν ἀκοαῖσ ὑγιαίνουσιν ἢ καὶ κάμνουσιν, ἢ καὶ τελευτῇ βίου προστυχέσι γενομένοισ, ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ δόξασ παραγενομένασ, ὅθεν ἱερὰ πολλὰ πολλῶν γέγονεν, τὰ δὲ γενήσεται, τούτων πάντων νομοθέτησ, ὅστισ νοῦν κέκτηται καὶ τὸν βραχύτατον, οὔποτε μὴ τολμήσῃ καινοτομῶν, ἐπὶ θεοσέβειαν ἥτισ μὴ σαφὲσ ἔχει τι τρέψαι πόλιν ἑαυτοῦ·

καὶ μὴν οὐδ’ ὧν ὁ πάτριοσ νόμοσ εἴρηκεν περὶ θυσιῶν ἀποκωλύσει, μηδὲν τὸ παράπαν εἰδώσ, ὥσπερ οὐδ’ ὂν δυνατὸν εἰδέναι τῇ θνητῇ φύσει τῶν τοιούτων πέρι.

τοὺσ δὲ ὄντωσ ἡμῖν φανεροὺσ ὄντασ θεοὺσ ἆρ’ οὐχ αὑτὸσ λόγοσ ἔχει κακίστουσ εἶναι τοὺσ μὴ τολμῶντασ λέγειν ἡμῖν καὶ φανεροὺσ ποιεῖν ἀνοργιάστουσ τε ὄντασ ἑτέρουσ θεοὺσ καὶ τιμὰσ μὴ δεχομένουσ τὰσ προσηκούσασ αὐτοῖσ; νῦν δὲ δὴ συμβαίνει γιγνόμενον ἅμα τὸ τοιοῦτον· οἱο͂ν γὰρ εἴ ποτέ τισ ἡμῶν ἥλιον ἢ σελήνην ἑωρακὼσ ἦν γιγνομένουσ ἐφορῶντάσ τε ἡμᾶσ πάντασ, καὶ μὴ ἔφραζεν ἀδύνατοσ ὤν πῃ φράζειν, τιμῆσ τε ἀμοίρουσ ὄντασ ἅμα καὶ μὴ προθυμοῖτο τό γε αὑτοῦ μέροσ, εἰσ ἔντιμον χώραν καταφανεῖσ ἄγων αὐτούσ, ἑορτάσ τε αὐτοῖσ γίγνεσθαι ποιεῖν καὶ θυσίασ, ἀπολαμβανόμενόν τε χρόνον ἑκάστοισ μειζόνων καὶ ἐλαττόνων πολλάκισ ἐνιαυτῶν ὡρ́ασ διανέμειν, ἆρ’ οὐκ ἂν κακὸσ ἑαυτῷ τε καὶ ἄλλῳ τῷ γιγνώσκοντι λεγόμενοσ ἐν δίκῃ συνεδόκει λέγεσθαί ποτ’ ἄν;

πῶσ γὰρ οὔκ, ὦ ξένε;

κάκιστοσ μὲν οὖν. τοῦτο τοίνυν, ὦ Κλεινία φίλε, περὶ ἐμὲ νῦν γιγνόμενον ἴσθι φανερῶσ. πῶσ λέγεισ; ἴστε ὀκτὼ δυνάμεισ τῶν περὶ ὅλον οὐρανὸν γεγονυίασ ἀδελφὰσ ἀλλήλων, ὧν καθεώρακα ἐγώ ‐ καὶ οὐδὲν μέγα διαπέπραγμαι· ῥᾴδιον γὰρ καὶ ἑτέρῳ ‐ τούτων δ’ εἰσὶ τρεῖσ αὗται, μία μὲν ἡλίου, μία δὲ σελήνησ, μία δὲ τῶν πλανητῶν ἄστρων ὧν ἐμνήσθημεν ὀλίγον ἔμπροσθεν, πέντε δὲ ἕτεραι.

ταύτασ δὴ πάσασ καὶ τούτουσ τοὺσ ἐν ταύταισιν εἴτε αὐτοὺσ ἰόντασ εἴτε φερομένουσ ἐν ὀχήμασι πορεύεσθαι ταύτῃ, μηδεὶσ ἄλλωσ ποτὲ νομίσῃ πάντων ἡμῶν ὡσ οἱ μὲν θεοί εἰσιν αὐτῶν, οἱ δ’ οὔ, μηδ’ ὡσ οἱ μὲν γνήσιοι, οἱ δὲ τοιοῦτοί τινεσ οἱούσ οὐδὲ θέμισ εἰπεῖν ἡμῶν οὐδενί, πάντεσ δὲ δὴ πάντασ λέγωμέν τε καὶ φῶμεν ἀδελφούσ τ’ εἶναι καὶ ἐν ἀδελφαῖσ μοίραισ, καὶ τιμὰσ ἀποδιδῶμεν μὴ τῷ μὲν ἐνιαυτόν, τῷ δὲ μῆνα, τοῖσ δὲ μήτε τινὰ μοῖραν τάττωμεν μήτε τινὰ χρόνον ἐν ᾧ διεξέρχεται τὸν αὑτοῦ πόλον, συναποτελῶν κόσμον ὃν ἔταξεν λόγοσ ὁ πάντων θειότατοσ ὁρατόν· ὃν ὁ μὲν εὐδαίμων πρῶτον μὲν ἐθαύμασεν, ἔπειτα δὲ ἔρωτα ἔσχεν τοῦ καταμαθεῖν ὁπόσα θνητῇ φύσει δυνατά, ἡγούμενοσ ἄρισθ’ οὕτωσ εὐτυχέστατά τε διάξειν τὸν βίον τελευτήσασ τε εἰσ τόπουσ ἥξειν προσήκοντασ ἀρετῇ, καὶ μεμυημένοσ ἀληθῶσ τε καὶ ὄντωσ, μεταλαβὼν φρονήσεωσ εἷσ ὢν μιᾶσ, τὸν ἐπίλοιπον χρόνον θεωρὸσ τῶν καλλίστων γενόμενοσ, ὅσα κατ’ ὄψιν, διατελεῖ.

νῦν δὴ τὸ μετὰ τοῦθ’ ἡμῖν λοιπὸν λέγειν ὅσοι τ’ εἰσίν, καὶ τίνεσ· οὐ γὰρ μήποτε φανῶμεν ψευδεῖσ.

βεβαίωσ δὴ διισχυρίζομαι τό γε τοσοῦτον. λέγω γὰρ πάλιν ὀκτὼ μὲν εἶναι, τῶν δὲ ὀκτὼ τρεῖσ μὲν εἰρῆσθαι, πέντε δ’ ἔτι λοιπάσ.

ἡ τετάρτη δὲ φορὰ καὶ διέξοδοσ ἅμα καὶ πέμπτη τάχει μὲν ἡλίῳ σχεδὸν ἴση, καὶ οὔτε βραδυτέρα οὔτε θάττων τό γ’ ἐπίπαν. δεῖ τούτων τριῶν ὄντων τὸν νοῦν ἱκανὸν ἔχοντα ἡγεῖσθαι. λέγωμεν δὴ ταύτασ ἡλίου τ’ εἶναι καὶ ἑωσφόρου, καὶ τρίτου ‐ ὡσ μὲν ὀνόματι φράζειν οὐκ ἔστιν διὰ τὸ μὴ γιγνώσκεσθαι, τούτου δ’ αἴτιοσ ὁ πρῶτοσ ταῦτα κατιδὼν βάρβαροσ ὤν· τρόποσ ἔθρεψεν τοὺσ πρώτουσ ταῦτα ἐννοήσαντασ διὰ τὸ κάλλοσ τῆσ θερινῆσ ὡρ́ασ, ἣν Αἴγυπτόσ τε Συρία θ’ ἱκανῶσ κέκτηται, φανεροὺσ μὲν ὡσ ἔποσ εἰπεῖν ἀστέρασ ἀεὶ σύμπαντασ καθορῶντασ, ἅτε νεφῶν καὶ ὑδάτων ἀπόπροσθεν ἀεὶ τοῦ κόσμου κεκτημένουσ, ὅθεν καὶ πανταχόσε καὶ δεῦρ’ ἐξήκει, βεβασανισμένα χρόνῳ μυριετεῖ τε καὶ ἀπείρῳ.

διὸ θαρροῦντα χρὴ ταῦτα εἰσ νόμουσ θέσθαι ‐ τὸ γὰρ μὴ τίμια τὰ θεῖα εἶναι, τὰ δὲ τίμια, σαφῶσ οὐκ ἐμφρόνων ‐ ὅτι δὲ οὐκ ὀνόματα ἔσχηκεν, τήν γε αἰτίαν χρὴ λέγεσθαι ταύτην. ἀλλὰ γὰρ ἐπωνυμίαν εἰλήφασιν θεῶν·

ὁ μὲν γὰρ ἑωσφόροσ ἕσπερόσ τε ὢν αὑτὸσ ἀφροδίτησ εἶναι σχεδὸν ἔχει λόγον καὶ μάλα Συρίῳ νομοθέτῃ πρέπον, ὁ δ’ ὁμόδρομοσ ἡλίῳ τε ἅμα καὶ τούτῳ σχεδὸν Ἑρμοῦ. τρεῖσ δ’ ἔτι φορὰσ λέγωμεν ἐπὶ δεξιὰ πορευομένων μετὰ σελήνησ τε καὶ ἡλίου. ἕνα δὲ τὸν ὄγδοον χρὴ λέγειν, ὃν μάλιστά τισ ἂν κόσμον προσαγορεύοι, ὃσ ἐναντίοσ ἐκείνοισ σύμπασιν πορεύεται, <οὐκ> ἄγων τοὺσ ἄλλουσ, ὥσ γε ἀνθρώποισ φαίνοιτ’ ἂν ὀλίγα τούτων εἰδόσιν. ὅσα δὲ ἱκανῶσ ἴσμεν, ἀνάγκη λέγειν καὶ λέγομεν· ἡ γὰρ ὄντωσ οὖσα σοφία ταύτῃ πῃ φαίνεται τῷ καὶ σμικρὰ συννοίασ ὀρθῆσ θείασ τε μετειληφότι.

λοιποὶ δὴ τρεῖσ ἀστέρεσ, ὧν εἷσ μὲν βραδυτῆτι διαφέρων αὐτῶν ἐστι, Κρόνου δ’ αὐτόν τινεσ ἐπωνυμίαν φθέγγονται· τὸν δὲ μετὰ τοῦτον βραδυτῆτι λέγειν χρὴ Διόσ, Ἄρεωσ δὲ ὁ μετὰ τοῦτον, πάντων δὲ οὗτοσ ἐρυθρώτατον ἔχει χρῶμα. τινα φράζοντόσ τινοσ, ἀλλὰ μαθόντα, ὡσ λέγομεν, ἡγεῖσθαι δεῖ.

τόδε γε μὴν διανοηθῆναι χρὴ πάντ’ ἄνδρα Ἕλληνα, ὡσ τόπον ἔχομεν τὸν τῶν Ἑλλήνων πρὸσ ἀρετὴν ἐν τοῖσ σχεδὸν ἄριστον·

τὸ δ’ ἐπαινετὸν αὐτοῦ χρὴ λέγειν ὅτι μέσοσ ἂν εἰή χειμώνων τε καὶ τῆσ θερινῆσ φύσεωσ, ἡ δ’ ὑστεροῦσα ἡμῖν εἰσ τὸ θερινὸν φύσισ τοῦ περὶ τὸν ἐκεῖ τόπον, ὅπερ εἴπομεν, ὕστερον αὐτοῖσ παραδέδωκεν τὸ τούτων τῶν θεῶν τοῦ κόσμου κατανόημα. λάβωμεν δὲ ὡσ ὅτιπερ ἂν Ἕλληνεσ βαρβάρων παραλάβωσι, κάλλιον τοῦτο εἰσ τέλοσ ἀπεργάζονται· πολλὴ δ’ ἐλπὶσ ἅμα καὶ καλὴ κάλλιον καὶ δικαιότερον ὄντωσ τῆσ ἐκ τῶν βαρβάρων ἐλθούσησ φήμησ τε ἅμα καὶ θεραπείασ πάντων τούτων τῶν θεῶν ἐπιμελήσεσθαι τοὺσ Ἕλληνασ, παιδείαισ τε καὶ ἐκ Δελφῶν μαντείαισ χρωμένουσ καὶ πάσῃ τῇ κατὰ νόμουσ θεραπείᾳ.

τόδε δὲ μηδείσ ποτε φοβηθῇ τῶν Ἑλλήνων, ὡσ οὐ χρὴ περὶ τὰ θεῖά ποτε πραγματεύεσθαι θνητοὺσ ὄντασ, πᾶν δὲ τούτῳ διανοηθῆναι τοὐναντίον, ὡσ οὔτε ἄφρον ἐστίν ποτε τὸ θεῖον οὔτε ἀγνοεῖ που τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν, ἀλλ’ οἶδεν ὅτι διδάσκοντοσ αὐτοῦ συνακολουθήσει καὶ μαθήσεται τὰ διδασκόμενα. ὅτι δὲ διδάσκει τοῦτο αὐτὸ ἡμᾶσ, μανθάνομεν δὲ ἡμεῖσ ἀριθμόν τε καὶ ἀριθμεῖν, οἶδεν δήπου.

πάντων γὰρ ἀφρονέστατον ἂν εἰή τοῦτο ἀγνοοῦν· τὸ λεγόμενον γὰρ ἂν ὄντωσ αὐτὸ αὑτὸ ἀγνοοῖ, χαλεπαῖνον τῷ δυναμένῳ μανθάνειν, ἀλλ’ οὐ συγχαῖρον ἄνευ φθόνου διὰ θεὸν ἀγαθῷ γενομένῳ. καλὸν ἔχει, τότε μέν, ὅτε περὶ θεῶν ἦν ἀνθρώποισ διανοήματα πρῶτα, ὥσ τε ἐγένοντο οἱοῖ́ τε ἐγίγνοντο καὶ ὁ μὲν καὶ οἱάσ μετεχειρίζοντο πράξεισ, μὴ κατὰ νοῦν τοῖσ σώφροσιν λέγεσθαι μηδὲ φίλωσ, μηδ’ ὡσ οἱ δεύτεροι, ἐν οἷσ πρεσβύτατα μὲν τὰ πυρὸσ ἐλέγετο καὶ ὕδατοσ καὶ τῶν ἄλλων σωμάτων, ὕστερα δὲ τὰ τῆσ θαυμαστῆσ ψυχῆσ, καὶ φορὰ κρείττων καὶ τιμιωτέρα, ἣν σῶμα εἴληχεν φέρειν αὐτό τε ἑαυτὸ θερμότητι καὶ ψύξεσιν καὶ πᾶσιν τοῖσ τοιούτοισ, ἀλλ’ οὐ ψυχὴ σῶμά τε καὶ ἑαυτήν·

νῦν δ’ ὅτε λέγομεν ψυχὴν μέν, ἄνπερ ἐν σώματι γένηται, θαῦμα οὐδὲν κινεῖν τε καὶ περιφέρειν τοῦτο καὶ ἑαυτήν, οὐδ’ ἡμῖν ἀπιστεῖ ψυχὴ κατὰ λόγον οὐδένα ὡσ βάροσ οὐδὲν περιφέρειν δυναμένη.

καὶ κινήσεωσ ψυχὴν αἰτίαν εἶναι θαῦμα οὐδέν, τὴν δ’ ἐπὶ τἀγαθὸν φορὰν καὶ κίνησιν τῆσ ἀρίστησ ψυχῆσ εἶναι, τὴν δ’ ἐπὶ τοὐναντίον ἐναντίαν, νενικηκέναι δεῖ καὶ νικᾶν τὰ ἀγαθὰ τὰ μὴ τοιαῦτα.

ταῦτα ἡμῖν εἴρηται πάντα κατὰ τὴν τῶν ἀνοσίων τιμωρὸν δὲ δίκην·

περὶ δὲ δὴ τὸ δοκιμαζόμενον οὐχ οἱο͂́ν τε ἡμῖν ἀπιστεῖν ὡσ οὐ δεῖ τόν γε ἀγαθὸν σοφὸν ἡμᾶσ ἡγεῖσθαι, τὴν δὲ σοφίαν ταύτην, ἣν ζητοῦμεν πάλαι, ἴδωμεν ἄν ποτ’ ἄρα ἐπινοήσωμεν ἢ κατὰ παιδείαν ἢ κατὰ τέχνην, ἥντινα τοῦ γιγνώσκειν ἐνδεεῖσ ὄντεσ τῶν δικαίων, ἀγνώμονεσ ἂν εἶμεν ὄντεσ τοιοῦτοι. δοκοῦμεν δή μοι, καὶ λεκτέον·

ἄνω γὰρ καὶ κάτω ζητῶν ᾗ μοι καταφανὴσ γέγονεν, πειράσομαι δήλην ὑμῖν αὐτὴν ἀποτελεῖν. τὸ δὴ μέγιστον ἀρετῆσ οὐ καλῶσ πραττόμενον ἡμῖν γέγονεν αἴτιον, ὡσ ἄρτι σημαίνειν ἐκ τῶν εἰρημένων μοι σφόδρα δοκεῖ. μεῖζον μὲν γὰρ ἀρετῆσ μηδεὶσ ἡμᾶσ ποτε πείσῃ τῆσ εὐσεβείασ εἶναι τῷ θνητῷ γένει· τοῦτο δ’ ὅτι δι’ ἀμαθίαν τὴν μεγίστην ἐν ταῖσ ἀρίσταισ φύσεσιν οὐ γέγονεν, λεκτέον.

ἄρισται δ’ εἰσὶν αἱ χαλεπώτατα μὲν ἂν γενόμεναι, μέγιστον δὲ ὄφελοσ, ἂν γίγνωνται· τά τε γὰρ τῆσ βραδείασ τε καὶ τῆσ ἐναντίασ φύσεωσ μετρίωσ ἀποδεχομένη ψυχὴ καὶ πρᾴωσ, εὔκολοσ ἂν εἰή, τήν τε ἀνδρείαν ἀγαμένη, καὶ πρὸσ τὸ σωφρονεῖν εὐπειθήσ, καὶ τό γε μέγιστον, ἐν ταύταισ ταῖσ φύσεσιν δυναμένη μανθάνειν καὶ μνήμων οὖσα, εὖ μάλα χαίρειν τούτοισ αὐτοῖσ δύναιτ’ ἂν φιλομαθὴσ ὥστ’ εἶναι. ταῦτα γὰρ οὔτε ῥᾴδια φύεσθαι, γενόμενά τε, καὶ τροφῆσ καὶ παιδείασ τυχόντα ἧσ δεῖ, τοὺσ πλείστουσ αὐτῶν καὶ χείρουσ κατέχειν ὀρθότατα δύναιτ’ ἂν τῷ φρονεῖν καὶ πράττειν καὶ λέγειν περὶ θεοὺσ ἕκαστα ὡσ δεῖ τε καὶ ὅτε δεῖ, περὶ θυσίασ τε καὶ καθαρμοὺσ τῶν περὶ θεούσ τε καὶ ἀνθρώπουσ, οὐ σχήμασι τεχνάζοντασ, ἀλλὰ ἀληθείᾳ τιμῶντασ ἀρετήν, ὃ δὴ καὶ μέγιστόν ἐστι συμπάντων πάσῃ τῇ πόλει.

τοῦτο δὴ οὖν τὸ μέροσ εἶναί φαμεν φύσει κυριώτατον καὶ δυνατὸν ὡσ οἱο͂́ν τε κάλλιστα καὶ ἄριστα μαθεῖν, εἰ διδάσκοι τισ.

ἀλλ’ οὐδ’ ἂν διδάξειεν, εἰ μὴ θεὸσ ὑφηγοῖτο· εἰ τ’ οὖν διδάσκοι, κατὰ τρόπον δὲ μὴ δρῷ τὸ τοιοῦτον, κρεῖττον μὴ μανθάνειν. ὅμωσ δ’ ἐκ τῶν νῦν λεγομένων ἀνάγκη μαθεῖν ταῦτα καὶ ἐμὲ λέγειν τὴν τοιαύτην τε καὶ ἀρίστην φύσιν. πειρώμεθα δὴ τῷ τε λόγῳ διεξελθεῖν ἅ τ’ ἐστὶν καὶ οἱᾶ καὶ ὡσ δεῖ μανθάνειν, κατὰ δύναμιν τήν τ’ ἐμὴν τοῦ λέγοντοσ καὶ τὴν τῶν δυναμένων εἰσακοῦσαι, θεοσεβείασ ᾧτινι τρόπῳ τισ τίνα μαθήσεται.

σχεδὸν μὲν οὖν ἐστιν ἄτοπον ἀκούσαντι, τὸ δ’ ὄνομα αὐτοῦ λέγομεν ἡμεῖσ γε, ὅ τισ οὐκ ἄν ποτε δόξειεν δι’ ἀπειρίαν τοῦ πράγματοσ ‐ ἀστρονομίαν ‐ ἀγνοεῖ τε ὅτι σοφώτατον ἀνάγκη τὸν ἀληθῶσ ἀστρονόμον εἶναι, μὴ τὸν καθ’ Ἡσίοδον ἀστρονομοῦντα καὶ πάντασ τοὺσ τοιούτουσ, οἱο͂ν δυσμάσ τε καὶ ἀνατολὰσ ἐπεσκεμμένον, ἀλλὰ τὸν τῶν ὀκτὼ περιόδων τὰσ ἑπτὰ περιόδουσ, διεξιούσησ τὸν αὑτῶν κύκλον ἑκάστησ οὕτωσ ὡσ οὐκ ἂν ῥᾳδίωσ ποτὲ πᾶσα φύσισ ἱκανὴ γένοιτο θεωρῆσαι, μὴ θαυμαστῆσ μετέχουσα φύσεωσ.

ὃ νῦν εἰρήκαμεν ἐροῦμέν τε, ὥσ φαμεν, ὅπῃ δεῖ τε καὶ ὅπωσ χρεὼν μανθάνειν·

πρῶτον δ’ ἡμῖν τόδε λεγέσθω. σελήνη μὲν περίοδον τὴν αὑτῆσ τάχιστα διέξεισιν, ἄγουσα μῆνα καὶ πανσέληνον πρώτην·

δεύτερον δὲ κατανοεῖν δεῖ τὸν ἥλιον, τροπὰσ ἄγοντα διὰ πάσησ τῆσ αὑτοῦ περιόδου, καὶ τούτῳ τοὺσ συνδρόμουσ. ἵνα δὲ μὴ πολλάκισ ταὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν διαλεγώμεθα, τὰσ ἄλλασ ὅσασ ἐν τῷ πρόσθεν διεξήλθομεν ὁδοὺσ τούτων οὐ ῥᾴδιον συννοεῖν, ἐπὶ δὲ ταῦτα παρασκευάζοντασ φύσεισ οἱάσ δυνατὸν εἶναι, χρεὼν πολλὰ προδιδάσκοντα καὶ ἐθίζοντα ἀεὶ διαπονήσασθαι παῖδα ὄντα καὶ νεανίσκον. διὸ μαθημάτων δέον ἂν εἰή·

τὸ δὲ μέγιστόν τε καὶ πρῶτον καὶ ἀριθμῶν αὐτῶν ἀλλ’ οὐ σώματα ἐχόντων, ἀλλὰ ὅλησ τῆσ τοῦ περιττοῦ τε καὶ ἀρτίου γενέσεώσ τε καὶ δυνάμεωσ, ὅσην παρέχεται πρὸσ τὴν τῶν ὄντων φύσιν. ταῦτα δὲ μαθόντι τούτοισ ἐφεξῆσ ἐστιν ὃ καλοῦσι μὲν σφόδρα γελοῖον ὄνομα γεωμετρίαν, τῶν οὐκ ὄντων δὲ ὁμοίων ἀλλήλοισ φύσει ἀριθμῶν ὁμοίωσισ πρὸσ τὴν τῶν ἐπιπέδων μοῖραν γεγονυῖά ἐστιν διαφανήσ·

ὃ δὴ θαῦμα οὐκ ἀνθρώπινον ἀλλὰ γεγονὸσ θεῖον φανερὸν ἂν γίγνοιτο τῷ δυναμένῳ συννοεῖν. μετὰ δὲ ταύτην τοὺσ τρὶσ ηὐξημένουσ καὶ τῇ στερεᾷ φύσει ὁμοίουσ· τοὺσ δὲ ἀνομοίουσ αὖ γεγονότασ ἑτέρᾳ τέχνῃ ὁμοιοῖ, ταύτῃ ἣν δὴ στερεομετρίαν ἐκάλεσαν οἱ προστυχεῖσ αὐτῇ γεγονότεσ· ὃ δὲ θεῖόν τ’ ἐστὶν καὶ θαυμαστὸν τοῖσ ἐγκαθορῶσί τε καὶ διανοουμένοισ ὡσ περὶ τὸ διπλάσιον ἀεὶ στρεφομένησ τῆσ δυνάμεωσ καὶ τῆσ ἐξ ἐναντίασ ταύτῃ καθ’ ἑκάστην ἀναλογίαν εἶδοσ καὶ γένοσ ἀποτυποῦται πᾶσα ἡ φύσισ.

ἡ μὲν δὴ πρώτη τοῦ διπλασίου κατ’ ἀριθμὸν ἓν πρὸσ δύο κατὰ λόγον φερομένη, διπλάσιον δὲ ἡ κατὰ δύναμιν οὖσα·

ἡ δ’ εἰσ τὸ στερεόν τε καὶ ἁπτὸν πάλιν αὖ διπλάσιον, ἀφ’ ἑνὸσ εἰσ ὀκτὼ διαπορευθεῖσα· δώδεκα συνέβη τό τε ἡμιόλιον καὶ ἐπίτριτον ‐ τούτων αὐτῶν ἐν τῷ μέσῳ ἐπ’ ἀμφότερα στρεφομένη τοῖσ ἀνθρώποισ σύμφωνον χρείαν καὶ σύμμετρον ἀπενείματο παιδιᾶσ ῥυθμοῦ τε καὶ ἁρμονίασ χάριν, εὐδαίμονι χορείᾳ Μουσῶν δεδομένη.

ταῦτα μὲν οὖν δὴ ταύτῃ γιγνέσθω τε καὶ ἐχέτω σύμπαντα·

τὸ δ’ ἐπὶ τούτοισ τέλοσ, εἰσ θείαν γένεσιν ἅμα καὶ τὴν τῶν ὁρατῶν καλλίστην τε καὶ θειοτάτην φύσιν ἰτέον, ὅσην ἀνθρώποισ θεὸσ ἔδωκεν κατιδεῖν, ἣν οὔποτε ἄνευ τῶν νῦν διειρημένων μὴ κατιδὼν ἐπεύξηταί τισ ῥᾳστώνῃ παραλαβεῖν. πρὸσ τούτοισ δὲ τὸ καθ’ ἓν τῷ κατ’ εἴδη προσακτέον ἐν ἑκάσταισ ταῖσ συνουσίαισ, ἐρωτῶντά τε καὶ ἐλέγχοντα τὰ μὴ καλῶσ ῥηθέντα· πάντωσ γὰρ καλλίστη καὶ πρώτη βάσανοσ ἀνθρώποισ ὀρθῶσ γίγνεται, ὅσαι δὲ οὐκ οὖσαι προσποιοῦνται, ματαιότατοσ πόνοσ ἁπάντων.

ἔτι δὲ τὴν ἀκρίβειαν τοῦ χρόνου ἡμῖν ληπτέον, ὡσ ἀκριβῶσ ἀποτελεῖ πάντα τὰ κατ’ οὐρανὸν γιγνόμενα, ἵν’ ὁ πιστεύσασ ὡσ ὁ λόγοσ ἀληθὴσ γέγονεν ὅτι πρεσβύτερόν τ’ ἐστὶν ἅμα καὶ θειότερον ψυχὴ σώματοσ, ἡγήσαιτ’ ἂν παγκάλωσ τε καὶ ἱκανῶσ εἰρῆσθαι τὸ θεῶν εἶναι πάντα πλέα καὶ μηδέποτε λήθῃ μηδὲ ἀμελείᾳ τῶν κρειττόνων ἡμᾶσ παρωλιγωρῆσθαι. νοητέον δ’ ἐστὶν περὶ πάντα τὰ τοιαῦτα τόδε, ὡσ, ἐὰν μέν τισ ἕκαστα τούτων ὀρθῶσ λαμβάνῃ, μέγ’ ὄφελοσ γίγνεται τῷ παραλαμβάνοντι κατὰ τρόπον, εἰ δὲ μή, θεὸν ἄμεινον ἀεὶ καλεῖν·

‐ ἀνάγκη γὰρ τό γε τοσοῦτον φράζειν ‐ πᾶν διάγραμμα ἀριθμοῦ τε σύστημα καὶ ἁρμονίασ σύστασιν ἅπασαν τῆσ τε τῶν ἄστρων περιφορᾶσ τὴν ὁμολογίαν οὖσαν μίαν ἁπάντων ἀναφανῆναι δεῖ τῷ κατὰ τρόπον μανθάνοντι, φανήσεται δέ, ἄν, ὃ λέγομεν, ὀρθῶσ τισ εἰσ ἓν βλέπων μανθάνῃ ‐ δεσμὸσ γὰρ πεφυκὼσ πάντων τούτων εἷσ ἀναφανήσεται διανοουμένοισ ‐ εἰ δ’ ἄλλωσ πωσ ταῦτα μεταχειριεῖταί τισ, τύχην δεῖ καλεῖν, ὥσπερ καὶ λέγομεν.

οὐ γὰρ ἄνευ γε τούτων μήποτέ τισ ἐν πόλεσιν εὐδαίμων γένηται φύσισ, ἀλλ’ οὗτοσ ὁ τρόποσ, αὕτη ἡ τροφή, ταῦτα τὰ μαθήματα·

εἴτε χαλεπὰ εἴτε ῥᾴδια, ταύτῃ πορευτέον. ἀμελῆσαι δὲ οὐ θεμιτόν ἐστιν θεῶν, καταφανοῦσ γενομένησ τῆσ πάντων αὐτῶν κατὰ τρόπον λεγομένησ φήμησ εὐτυχοῦσ. τὸν δὲ σύμπαντα ταῦτα οὕτωσ εἰληφότα, τοῦτον λέγω τὸν ἀληθέστατα σοφώτατον· ὃν καὶ διισχυρίζομαι παίζων καὶ σπουδάζων ἅμα, ὅτε θανάτῳ τισ τῶν τοιούτων τὴν αὑτοῦ μοῖραν ἀναπλήσει, σχεδὸν ἐάνπερ ἔτ’ ἀποθανὼν ᾖ, μήτε μεθέξειν ἔτι πολλῶν τότε καθάπερ νῦν αἰσθήσεων, μιᾶσ τε μοίρασ μετειληφότα μόνον καὶ ἐκ πολλῶν ἕνα γεγονότα, εὐδαίμονά τε ἔσεσθαι καὶ σοφώτατον ἅμα καὶ μακάριον, εἴτε τισ ἐν ἠπείροισ εἴτ’ ἐν νήσοισ μακάριοσ ὢν ζῇ, κἀκεῖνον μεθέξειν τῆσ τοιαύτησ ἀεὶ τύχησ, κεἴτε δημοσίᾳ τισ ἐπιτηδεύσασ ταῦτα εἴτε ἰδίᾳ διαβιῷ, τὰ αὐτὰ καὶ ὡσαύτωσ αὐτὸν πράξειν παρὰ θεῶν.

ὃ δὲ κατ’ ἀρχάσ τε ἐλέγομεν, καὶ νῦν αὑτὸσ πάρεστι λόγοσ ἀληθὴσ ὄντωσ, ὡσ οὐ δυνατὸν ἀνθρώποισ τελέωσ μακαρίοισ τε καὶ εὐδαίμοσι γενέσθαι πλὴν ὀλίγων, ἔστιν ταῦτα ὀρθῶσ εἰρημένα· ὁπόσοι γὰρ θεῖοι καὶ σώφρονεσ ἅμα τῆσ ἄλλησ τε μετέχοντεσ ἀρετῆσ φύσει, πρὸσ δὲ τούτοισ ὅσα μαθήματοσ ἔχεται μακαρίου πάντα εἰληφότεσ ‐ ἃ δ’ ἔστιν εἰρήκαμεν ‐ τούτοισιν μόνοισ τὰ τοῦ δαιμονίου σύμπαντα ἱκανῶσ εἴληχέ τε καὶ ἔχει.

τε καὶ δοκιμάσαντασ ἡμᾶσ ὀρθότατα πάντασ παρακαλεῖν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Plato, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Ἐπίνομις

(플라톤, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Ἐπίνομις)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION