Plato, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Μίνως

(플라톤, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Μίνως)

ὁ νόμοσ ἡμῖν τί ἐστιν; ὁποῖον καὶ ἐρωτᾷσ τῶν νόμων; τί δ’; ἔστιν ὅτι διαφέρει νόμοσ νόμου κατ’ αὐτὸ τοῦτο, κατὰ τὸ νόμοσ εἶναι; σκόπει γὰρ δὴ ὃ τυγχάνω ἐρωτῶν σε. ἐρωτῶ γάρ, ὥσπερ εἰ ἀνηρόμην τί ἐστιν χρυσόσ, εἴ με ὡσαύτωσ ἀνήρου ὁποῖον καὶ λέγω χρυσόν, οἰόμαί σε οὐκ ἂν ὀρθῶσ ἐρέσθαι. οὐδὲν γάρ που διαφέρει οὔτε χρυσὸσ χρυσοῦ οὔτε λίθοσ λίθου κατά γε τὸ λίθοσ εἶναι καὶ κατὰ τὸ χρυσόσ· οὕτω δὲ οὐδὲ νόμοσ που νόμου οὐδὲν διαφέρει, ἀλλὰ πάντεσ εἰσὶν ταὐτόν.

νόμοσ γὰρ ἕκαστοσ αὐτῶν ἐστιν ὁμοίωσ, οὐχ ὁ μὲν μᾶλλον, ὁ δ’ ἧττον· τοῦτο δὴ αὐτὸ ἐρωτῶ, τὸ πᾶν τί ἐστιν νόμοσ. εἰ οὖν σοι πρόχειρον, εἰπέ. τί οὖν ἄλλο νόμοσ εἰή ἄν, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλ’ ἢ τὰ νομιζόμενα; ἦ καὶ λόγοσ σοι δοκεῖ εἶναι τὰ λεγόμενα, ἢ ὄψισ τὰ ὁρώμενα, ἢ ἀκοὴ τὰ ἀκουόμενα; ἢ ἄλλο μὲν λόγοσ, ἄλλο δὲ τὰ λεγόμενα· καὶ ἄλλο μὲν ὄψισ, ἄλλο δὲ τὰ ὁρώμενα·

καὶ ἄλλο μὲν ἀκοή, ἄλλο δὲ τὰ ἀκουόμενα, καὶ ἄλλο δὴ νόμοσ, ἄλλο δὲ τὰ νομιζόμενα; οὕτωσ ἢ πῶσ σοι δοκεῖ; ἄλλο μοι νῦν ἐφάνη. οὐκ ἄρα νόμοσ ἐστὶν τὰ νομιζόμενα. οὔ μοι δοκεῖ. τί δῆτ’ ἂν εἰή νόμοσ; ἐπισκεψώμεθ’ αὐτὸ ὧδε. εἴ τισ ἡμᾶσ τὰ νυνδὴ λεγόμενα ἀνήρετο, "ἐπειδὴ ὄψει φατὲ τὰ ὁρώμενα ὁρᾶσθαι, τίνι ὄντι τῇ ὄψει ὁρᾶται; ἀπεκρινάμεθ’ ἂν αὐτῷ ὅτι αἰσθήσει ταύτῃ τῇ διὰ τῶν ὀφθαλμῶν δηλούσῃ τὰ πράγματα·

εἰ δ’ αὖ ἤρετο ἡμᾶσ, "τί δέ; ἐπειδὴ ἀκοῇ τὰ ἀκουόμενα ἀκούεται, τίνι ὄντι τῇ ἀκοῇ; ἀπεκρινάμεθ’ ἂν αὐτῷ ὅτι αἰσθήσει ταύτῃ τῇ διὰ τῶν ὤτων δηλούσῃ ἡμῖν τὰσ φωνάσ. οὕτω τοίνυν καὶ εἰ ἀνέροιτο ἡμᾶσ, "ἐπειδὴ νόμῳ τὰ νομιζόμενα νομίζεται, τίνι ὄντι τῷ νόμῳ νομίζεται; πότερον αἰσθήσει τινὶ ἢ δηλώσει, ὥσπερ τὰ μανθανόμενα μανθάνεται δηλούσῃ τῇ ἐπιστήμῃ, ἢ εὑρέσει τινί, ὥσπερ τὰ εὑρισκόμενα εὑρίσκεται, οἱο͂ν τὰ μὲν ὑγιεινὰ καὶ νοσώδη ἰατρικῇ, ἃ δὲ οἱ θεοὶ διανοοῦνται, ὥσ φασιν οἱ μάντεισ, μαντικῇ;

ἡ γάρ που τέχνη ἡμῖν εὑρ́εσίσ ἐστιν τῶν πραγμάτων· ἦ γάρ; πάνυ γε. τί οὖν ἂν τούτων ὑπολάβοιμεν μάλιστα τὸν νόμον εἶναι; τὰ δόγματα ταῦτα καὶ ψηφίσματα, ἔμοιγε δοκεῖ. τί γὰρ ἂν ἄλλο τισ φαίη νόμον εἶναι; ὥστε κινδυνεύει, ὃ σὺ ἐρωτᾷσ, τὸ ὅλον τοῦτο, νόμοσ, δόγμα πόλεωσ εἶναι. δόξαν, ὡσ ἐοίκε, λέγεισ πολιτικὴν τὸν νόμον.

ἔγωγε. καὶ ἴσωσ καλῶσ λέγεισ· τάχα δὲ ὧδε ἄμεινον εἰσόμεθα. λέγεισ τινὰσ σοφούσ; ἔγωγε. οὐκοῦν οἱ σοφοί εἰσιν σοφίᾳ σοφοί; ναί. τί δέ; οἱ δίκαιοι δικαιοσύνῃ δίκαιοι; πάνυ γε. οὐκοῦν καὶ οἱ νόμιμοι νόμῳ νόμιμοι; ναί. οἱ δὲ ἄνομοι ἀνομίᾳ ἄνομοι; ναί.

οἱ δὲ νόμιμοι δίκαιοι; ναί. οἱ δὲ ἄνομοι ἄδικοι; ἄδικοι. οὐκοῦν κάλλιστον ἡ δικαιοσύνη τε καὶ ὁ νόμοσ; οὕτωσ. αἴσχιστον δὲ ἡ ἀδικία τε καὶ ἡ ἀνομία; ναί. καὶ τὸ μὲν σῴζει τὰσ πόλεισ καὶ τἆλλα πάντα, τὸ δὲ ἀπόλλυσι καὶ ἀνατρέπει; ναί. ὡσ περὶ καλοῦ ἄρα τινὸσ ὄντοσ δεῖ τοῦ νόμου διανοεῖσθαι, καὶ ὡσ ἀγαθὸν αὐτὸ ζητεῖν. πῶσ δ’ οὔ; οὐκοῦν δόγμα ἔφαμεν εἶναι πόλεωσ τὸν νόμον; ἔφαμεν γάρ.

τί οὖν; οὐκ ἔστιν τὰ μὲν χρηστὰ δόγματα, τὰ δὲ πονηρά; ἔστιν μὲν οὖν. καὶ μὴν νόμοσ γε οὐκ ἦν πονηρόσ. οὐ γάρ. οὐκ ἄρα ὀρθῶσ ἔχει ἀποκρίνεσθαι οὕτωσ ἁπλῶσ ὅτι νόμοσ ἐστὶ δόγμα πόλεωσ. οὐκ ἔμοιγε δοκεῖ. οὐκ ἄρα ἁρμόττοι ἂν τὸ πονηρὸν δόγμα νόμοσ εἶναι. οὐ δῆτα. ἀλλὰ μὴν δόξα γέ τισ καὶ αὐτῷ μοι καταφαίνεται ὁ νόμοσ εἶναι· ἐπειδὴ δὲ οὐχ ἡ πονηρὰ δόξα, ἆρα οὐκ ἤδη τοῦτο κατάδηλον, ὡσ ἡ χρηστή, εἴπερ δόξα νόμοσ ἐστί; ναί. δόξα δὲ χρηστὴ τίσ ἐστιν; οὐχ ἡ ἀληθήσ; ναί.

οὐκοῦν ἡ ἀληθὴσ δόξα τοῦ ὄντοσ ἐστὶν ἐξεύρεσισ; ἔστιν γάρ. ὁ νόμοσ ἄρα βούλεται τοῦ ὄντοσ εἶναι ἐξεύρεσισ. πῶσ οὖν, ὦ Σώκρατεσ, εἰ ὁ νόμοσ ἐστὶν τοῦ ὄντοσ ἐξεύρεσισ, οὐκ ἀεὶ τοῖσ αὐτοῖσ νόμοισ χρώμεθα περὶ τῶν αὐτῶν, εἰ τὰ ὄντα γε ἡμῖν ἐξηύρηται; βούλεται μὲν οὐδὲν ἧττον ὁ νόμοσ εἶναι τοῦ ὄντοσ ἐξεύρεσισ· οἱ δ’ ἄρα μὴ τοῖσ αὐτοῖσ ἀεὶ νόμοισ χρώμενοι ἄνθρωποι, ὡσ δοκοῦμεν, οὐκ ἀεὶ δύνανται ἐξευρίσκειν ὃ βούλεται ὁ νόμοσ, τὸ ὄν. ἐπεὶ φέρε ἴδωμεν ἐὰν ἄρα ἡμῖν ἐνθένδε κατάδηλον γένηται εἴτε τοῖσ αὐτοῖσ ἀεὶ νόμοισ χρώμεθα ἢ ἄλλοτε ἄλλοισ, καὶ εἰ ἅπαντεσ τοῖσ αὐτοῖσ ἢ ἄλλοι ἄλλοισ. ἀλλὰ τοῦτό γε, ὦ Σώκρατεσ, οὐ χαλεπὸν γνῶναι, ὅτι οὔτε οἱ αὐτοὶ ἀεὶ τοῖσ αὐτοῖσ νόμοισ χρῶνται ἄλλοι τε ἄλλοισ.

ἐπεὶ αὐτίκα ἡμῖν μὲν οὐ νόμοσ ἐστὶν ἀνθρώπουσ θύειν ἀλλ’ ἀνόσιον, Καρχηδόνιοι δὲ θύουσιν ὡσ ὅσιον ὂν καὶ νόμιμον αὐτοῖσ, καὶ ταῦτα ἔνιοι αὐτῶν καὶ τοὺσ αὑτῶν ὑεῖσ τῷ Κρόνῳ, ὡσ ἴσωσ καὶ σὺ ἀκήκοασ. καὶ μὴ ὅτι βάρβαροι ἄνθρωποι ἡμῶν ἄλλοισ νόμοισ χρῶνται, ἀλλὰ καὶ οἱ ἐν τῇ Λυκαίᾳ οὗτοι καὶ οἱ τοῦ Ἀθάμαντοσ ἔκγονοι οἱάσ θυσίασ θύουσιν Ἕλληνεσ ὄντεσ.

ὥσπερ καὶ ἡμᾶσ αὐτοὺσ οἶσθά που καὶ αὐτὸσ ἀκούων οἱοίσ νόμοισ ἐχρώμεθα πρὸ τοῦ περὶ τοὺσ ἀποθανόντασ, ἱερεῖά τε προσφάττοντεσ πρὸ τῆσ ἐκφορᾶσ τοῦ νεκροῦ καὶ ἐγχυτιστρίασ μεταπεμπόμενοι· οἱ δ’ αὖ ἐκείνων ἔτι πρότεροι αὐτοῦ καὶ ἔθαπτον ἐν τῇ οἰκίᾳ τοὺσ ἀποθανόντασ· ἡμεῖσ δὲ τούτων οὐδὲν ποιοῦμεν.

μυρία δ’ ἄν τισ ἔχοι τοιαῦτα εἰπεῖν· πολλὴ γὰρ εὐρυχωρία τῆσ ἀποδείξεωσ ὡσ οὔτε ἡμεῖσ ἡμῖν αὐτοῖσ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ νομίζομεν οὔτε ἀλλήλοισ οἱ ἄνθρωποι. οὐδέν τοι θαυμαστόν ἐστιν, ὦ βέλτιστε, εἰ σὺ μὲν ὀρθῶσ λέγεισ, ἐμὲ δὲ τοῦτο λέληθεν. ἀλλ’ ἑώσ ἂν σύ τε κατὰ σαυτὸν λέγῃσ ἅ σοι δοκεῖ μακρῷ λόγῳ καὶ πάλιν ἐγώ, οὐδὲν μή ποτε συμβῶμεν, ὡσ ἐγὼ οἶμαι· ἐὰν δὲ κοινὸν τεθῇ τὸ σκέμμα, τάχ’ ἂν ὁμολογήσαιμεν.

εἰ μὲν οὖν βούλει, πυνθανόμενόσ τι παρ’ ἐμοῦ κοινῇ μετ’ ἐμοῦ σκόπει· εἰ δ’ αὖ βούλει, ἀποκρινόμενοσ. ἀλλ’ ἐθέλω, ὦ Σώκρατεσ, ἀποκρίνεσθαι ὅτι ἂν βούλῃ. φέρε δὴ σύ, πότερα νομίζεισ τὰ δίκαια ἄδικα εἶναι καὶ τὰ ἄδικα δίκαια, ἢ τὰ μὲν δίκαια δίκαια, τὰ δὲ ἄδικα ἄδικα; ἐγὼ μὲν τά τε δίκαια δίκαια καὶ τὰ ἄδικα ἄδικα. οὐκοῦν καὶ παρὰ πᾶσιν οὕτωσ ὡσ ἐνθάδε νομίζεται;

ναί. οὐκοῦν καὶ ἐν Πέρσαισ; <καὶ ἐν Πέρσαισ>. ἀλλὰ ἀεὶ δήπου; ἀεί. πότερον δὲ τὰ πλεῖον ἕλκοντα βαρύτερα νομίζεται ἐνθάδε, τὰ δὲ ἔλαττον κουφότερα, ἢ τοὐναντίον; οὔκ, ἀλλὰ τὰ πλεῖον ἕλκοντα βαρύτερα, τὰ δὲ ἔλαττον κουφότερα. οὐκοῦν καὶ ἐν Καρχηδόνι καὶ ἐν Λυκαίᾳ; ναί. τὰ μὲν καλά, ὡσ ἐοίκε, πανταχοῦ νομίζεται καλὰ καὶ τὰ αἰσχρὰ αἰσχρά, ἀλλ’ οὐ τὰ αἰσχρὰ καλὰ οὐδὲ τὰ καλὰ αἰσχρά. οὕτωσ. οὐκοῦν, ὡσ κατὰ πάντων εἰπεῖν, τὰ ὄντα νομίζεται εἶναι, οὐ τὰ μὴ ὄντα, καὶ παρ’ ἡμῖν καὶ παρὰ τοῖσ ἄλλοισ ἅπασιν.

ἔμοιγε δοκεῖ. ὃσ ἂν ἄρα τοῦ ὄντοσ ἁμαρτάνῃ, τοῦ νομίμου ἁμαρτάνει. οὕτω μέν, ὦ Σώκρατεσ, ὡσ σὺ λέγεισ, καὶ φαίνεται ταῦτα νόμιμα καὶ ἡμῖν ἀεὶ καὶ τοῖσ ἄλλοισ· ἐπειδὰν δ’ ἐννοήσω ὅτι οὐδὲν παυόμεθα ἄνω κάτω μετατιθέμενοι τοὺσ νόμουσ, οὐ δύναμαι πεισθῆναι. ἴσωσ γὰρ οὐκ ἐννοεῖσ ταῦτα μεταπεττευόμενα ὅτι ταὐτά ἐστιν.

ἀλλ’ ὧδε μετ’ ἐμοῦ αὐτὰ ἄθρει. ἤδη ποτὲ ἐνέτυχεσ συγγράμματι περὶ ὑγιείασ τῶν καμνόντων; ἔγωγε. οἶσθα οὖν τίνοσ τέχνησ τοῦτ’ ἐστὶ τὸ σύγγραμμα; οἶδα, ὅτι ἰατρικῆσ. οὐκοῦν ἰατροὺσ καλεῖσ τοὺσ ἐπιστήμονασ περὶ τούτων; φημί. πότερον οὖν οἱ ἐπιστήμονεσ ταὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν νομίζουσιν ἢ ἄλλοι ἄλλα;

ταὐτὰ ἔμοιγε δοκοῦσι. πότερον οἱ Ἕλληνεσ μόνοι τοῖσ Ἕλλησιν ἢ καὶ οἱ βάρβαροι αὑτοῖσ τε καὶ τοῖσ Ἕλλησι, περὶ ὧν ἂν εἰδῶσι, ταὐτὰ νομίζουσι; ταὐτὰ δήπου πολλὴ ἀνάγκη ἐστὶν τοὺσ εἰδότασ αὐτοὺσ αὑτοῖσ συννομίζειν καὶ Ἕλληνασ καὶ βαρβάρουσ. καλῶσ γε ἀπεκρίνω. οὐκοῦν καὶ ἀεί; ναί, καὶ ἀεί. οὐκοῦν καὶ οἱ ἰατροὶ συγγράφουσι περὶ ὑγιείασ ἅπερ καὶ νομίζουσιν εἶναι; ναί.

ἰατρικὰ ἄρα καὶ ἰατρικοὶ νόμοι ταῦτα τὰ συγγράμματα ἐστὶν τὰ τῶν ἰατρῶν. ἰατρικὰ μέντοι. ἆρ’ οὖν καὶ τὰ γεωργικὰ συγγράμματα γεωργικοὶ νόμοι εἰσίν; ναί. τίνων οὖν ἐστιν τὰ περὶ κήπων ἐργασίασ συγγράμματα καὶ νόμιμα; κηπουρῶν. κηπουρικοὶ ἄρα νόμοι ἡμῖν εἰσιν οὗτοι. ναί. τῶν ἐπισταμένων κήπων ἄρχειν; πῶσ δ’ οὔ; ἐπίστανται δ’ οἱ κηπουροί. ναί. τίνων δὲ τὰ περὶ ὄψου σκευασίασ συγγράμματά τε καὶ νόμιμα; μαγείρων. μαγειρικοὶ ἄρα οὗτοι νόμοι εἰσί; μαγειρικοί. τῶν ἐπισταμένων, ὡσ ἐοίκεν, ὄψου σκευασίασ ἄρχειν; ναί.

πολιτικὰ ἄρα ταῦτα συγγράμματά ἐστιν, οὓσ οἱ ἄνθρωποι νόμουσ καλοῦσι, βασιλέων τε καὶ ἀνδρῶν ἀγαθῶν συγγράμματα. ἐπίστανται δέ, ὥσ φασιν, οἱ μάγειροι; ἐπίστανται γάρ. εἰε͂ν· τίνων δὲ δὴ τὰ περὶ πόλεωσ διοικήσεωσ συγγράμματά τε καὶ νόμιμά ἐστιν; ἆρ’ οὐ τῶν ἐπισταμένων πόλεων ἄρχειν; ἔμοιγε δοκεῖ. ἐπίστανται δὲ ἄλλοι τινὲσ ἢ οἱ πολιτικοί τε καὶ οἱ βασιλικοί; οὗτοι μὲν οὖν. ἀληθῆ λέγεισ.

ἄλλο τι οὖν οἵ γε ἐπιστάμενοι οὐκ ἄλλοτε ἄλλα συγγράψουσι περὶ τῶν αὐτῶν; οὔ. οὐδὲ μεταθήσονταί ποτε περὶ τῶν αὐτῶν ἕτερα καὶ ἕτερα νόμιμα; οὐ δῆτα. ἐὰν οὖν ὁρῶμέν τινασ ὁπουοῦν τοῦτο ποιοῦντασ, πότερα φήσομεν ἐπιστήμονασ εἶναι ἢ ἀνεπιστήμονασ τοὺσ τοῦτο ποιοῦντασ; ἀνεπιστήμονασ. οὐκοῦν καὶ ὃ μὲν ἂν ὀρθὸν ᾖ, νόμιμον αὐτὸ φήσομεν ἑκάστῳ εἶναι, ἢ τὸ ἰατρικὸν ἢ τὸ μαγειρικὸν ἢ τὸ κηπουρικόν; ναί.

ὃ δ’ ἂν μὴ ὀρθὸν ᾖ, οὐκέτι φήσομεν τοῦτο νόμιμον εἶναι; οὐκέτι. ἄνομον ἄρα γίγνεται. ἀνάγκη. οὐκοῦν καὶ ἐν τοῖσ συγγράμμασι τοῖσ περὶ τῶν δικαίων καὶ ἀδίκων καὶ ὅλωσ περὶ πόλεωσ διακοσμήσεώσ τε καὶ περὶ τοῦ ὡσ χρὴ πόλιν διοικεῖν, τὸ μὲν ὀρθὸν νόμοσ ἐστὶ βασιλικόσ, τὸ δὲ μὴ ὀρθὸν οὔ, ὃ δοκεῖ νόμοσ εἶναι τοῖσ μὴ εἰδόσιν· ἔστιν γὰρ ἄνομον. ναί. ὀρθῶσ ἄρα ὡμολογήσαμεν νόμον εἶναι τοῦ ὄντοσ εὑρ́εσιν.

φαίνεται. ἔτι δὲ καὶ τόδε ἐν αὐτῷ διαθεώμεθα. τίσ ἐπιστήμων διανεῖμαι ἐπὶ γῇ τὰ σπέρματα; γεωργόσ. οὗτοσ δὲ τὰ ἄξια σπέρματα ἑκάστῃ γῇ διανέμει; ναί. ὁ γεωργὸσ ἄρα νομεὺσ ἀγαθὸσ τούτων, καὶ οἱ τούτου νόμοι καὶ διανομαὶ ἐπὶ ταῦτα ὀρθαί εἰσιν; ναί. τίσ δὲ κρουμάτων ἐπὶ τὰ μέλη ἀγαθὸσ νομεύσ, καὶ τὰ ἄξια νεῖμαι; καὶ οἱ τίνοσ νόμοι ὀρθοί εἰσιν; οἱ τοῦ αὐλητοῦ καὶ τοῦ κιθαριστοῦ. ὁ νομικώτατοσ ἄρα ἐν τούτοισ, οὗτοσ αὐλητικώτατοσ. ναί.

τίσ δὲ τὴν τροφὴν ἐπὶ τὰ τῶν ἀνθρώπων σώματα διανεῖμαι ἄριστοσ; οὐχ ὅσπερ τὴν ἀξίαν; ναί. αἱ τούτου ἄρα διανομαὶ καὶ οἱ νόμοι βέλτιστοι, καὶ ὅστισ περὶ ταῦτα νομικώτατοσ, καὶ νομεὺσ ἄριστοσ. πάνυ γε. τίσ οὗτοσ; παιδοτρίβησ.

οὗτοσ τὴν ἀνθρωπείαν ἀγέλην τοῦ σώματοσ νέμειν κράτιστοσ; ναί. τίσ δὲ τὴν τῶν προβάτων ἀγέλην κράτιστοσ νέμειν; τί ὄνομα αὐτῷ; ποιμήν. οἱ τοῦ ποιμένοσ ἄρα νόμοι ἄριστοι τοῖσ προβάτοισ. ναί. οἱ δὲ τοῦ βουκόλου τοῖσ βουσί. ναί. οἱ δὲ τοῦ τίνοσ νόμοι ἄριστοι ταῖσ ψυχαῖσ τῶν ἀνθρώπων; οὐχ οἱ τοῦ βασιλέωσ; φάθι. φημὶ δή. καλῶσ τοίνυν λέγεισ.

ἔχοισ ἂν οὖν εἰπεῖν τίσ τῶν παλαιῶν ἀγαθὸσ γέγονεν ἐν τοῖσ αὐλητικοῖσ νόμοισ νομοθέτησ; ἴσωσ οὐκ ἐννοεῖσ, ἀλλ’ ἐγὼ βούλει σε ὑπομνήσω; πάνυ μὲν οὖν. ἆρ’ οὖν ὁ Μαρσύασ λέγεται καὶ τὰ παιδικὰ αὐτοῦ Ὄλυμποσ ὁ Φρύξ; ἀληθῆ λέγεισ. τούτων δὴ καὶ τὰ αὐλήματα θειότατά ἐστι, καὶ μόνα κινεῖ καὶ ἐκφαίνει τοὺσ τῶν θεῶν ἐν χρείᾳ ὄντασ· καὶ ἔτι καὶ νῦν μόνα λοιπά, ὡσ θεῖα ὄντα. ἔστι ταῦτα.

τίσ δὲ λέγεται τῶν παλαιῶν βασιλέων ἀγαθὸσ νομοθέτησ γεγονέναι, οὗ ἔτι καὶ νῦν τὰ νόμιμα μένει ὡσ θεῖα ὄντα; οὐκ ἐννοῶ. οὐκ οἶσθα τίνεσ παλαιοτάτοισ νόμοισ χρῶνται τῶν Ἑλλήνων; ἆρα Λακεδαιμονίουσ λέγεισ καὶ Λυκοῦργον τὸν νομοθέτην; ἀλλὰ ταῦτά γε οὐδέπω ἴσωσ ἔτη τριακόσια ἢ ὀλίγῳ τούτων πλείω. ἀλλὰ τούτων τῶν νομίμων τὰ βέλτιστα πόθεν ἥκει; οἶσθα;

φασί γε ἐκ Κρήτησ. οὐκοῦν οὗτοι παλαιοτάτοισ νόμοισ χρῶνται τῶν Ἑλλήνων; ναί. οἶσθα οὖν τίνεσ τούτων ἀγαθοὶ βασιλῆσ ἦσαν; Μίνωσ καὶ Ῥαδάμανθυσ, οἱ Διὸσ καὶ Εὐρώπησ παῖδεσ, ὧν οἵδε εἰσὶν οἱ νόμοι. Ῥαδάμανθύν γέ φασιν, ὦ Σώκρατεσ, δίκαιον ἄνδρα, τὸν δὲ Μίνων ἄγριόν τινα καὶ χαλεπὸν καὶ ἄδικον. Ἀττικόν, ὦ βέλτιστε, λέγεισ μῦθον καὶ τραγικόν. τί δέ;

οὐ ταῦτα λέγεται περὶ Μίνω; οὔκουν ὑπό γε Ὁμήρου καὶ Ἡσιόδου· καίτοι γε πιθανώτεροί εἰσιν ἢ σύμπαντεσ οἱ τραγῳδοποιοί, ὧν σὺ ἀκούων ταῦτα λέγεισ. ἀλλὰ τί μὴν οὗτοι περὶ Μίνω λέγουσιν; ἐγὼ δή σοι ἐρῶ, ἵνα μὴ καὶ σὺ ὥσπερ οἱ πολλοὶ ἀσεβῇσ. οὐ γὰρ ἔσθ’ ὅτι τούτου ἀσεβέστερόν ἐστιν οὐδ’ ὅτι χρὴ μᾶλλον εὐλαβεῖσθαι, πλὴν εἰσ θεοὺσ καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ ἐξαμαρτάνειν, δεύτερον δὲ εἰσ τοὺσ θείουσ ἀνθρώπουσ· ἀλλὰ πάνυ πολλὴν χρὴ προμήθειαν ποιεῖσθαι ἀεί, ὅταν μέλλῃσ ἄνδρα ψέξειν ἢ ἐπαινέσεσθαι, μὴ οὐκ ὀρθῶσ εἴπῃσ. τούτου καὶ ἕνεκα χρὴ μανθάνειν διαγιγνώσκειν χρηστοὺσ καὶ πονηροὺσ ἄνδρασ. νεμεσᾷ γὰρ ὁ θεόσ, ὅταν τισ ψέγῃ τὸν ἑαυτῷ ὅμοιον ἢ ἐπαινῇ τὸν ἑαυτῷ ἐναντίωσ ἔχοντα·

ἔστι δ’ οὗτοσ ὁ ἀγαθόσ. μὴ γάρ τι οἰού λίθουσ μὲν εἶναι ἱεροὺσ καὶ ξύλα καὶ ὄρνεα καὶ ὄφεισ, ἀνθρώπουσ δὲ μή· ἀλλὰ πάντων τούτων ἱερώτατόν ἐστιν ἄνθρωποσ ὁ ἀγαθόσ, καὶ μιαρώτατον ὁ πονηρόσ. ἐγκωμιάζουσι, τούτου ἕνεκα φράσω, ἵνα μὴ ἄνθρωποσ ὢν ἀνθρώπου εἰσ ἡρ́ω Διὸσ ὑὸν λόγῳ ἐξαμαρτάνῃσ.

Ὅμηροσ γὰρ περὶ Κρήτησ λέγων ὅτι πολλοὶ ἄνθρωποι ἐν αὐτῇ εἰσιν καὶ ἐνενήκοντα πόληεσ, τῇσι δέ, φησίν ‐ ἔνι Κνωσὸσ μεγάλη πόλισ, ἔνθα τε Μίνωσἐννέωροσ βασίλευε Διὸσ μεγάλου ὀαριστήσ. ἔστιν οὖν τοῦτο Ὁμήρου ἐγκώμιον εἰσ Μίνων διὰ βραχέων εἰρημένον, οἱο͂ν οὐδ’ εἰσ ἕνα τῶν ἡρώων ἐποίησεν Ὅμηροσ.

ὅτι μὲν γὰρ ὁ Ζεὺσ σοφιστήσ ἐστιν καὶ ἡ τέχνη αὕτη παγκάλη ἐστί, πολλαχοῦ καὶ ἄλλοθι δηλοῖ, ἀτὰρ καὶ ἐνταῦθα. λέγει γὰρ τὸν Μίνων συγγίγνεσθαι ἐνάτῳ ἔτει τῷ Διὶ ἐν λόγοισ καὶ φοιτᾶν παιδευθησόμενον ὡσ ὑπὸ σοφιστοῦ ὄντοσ τοῦ Διόσ. ὅτι οὖν τοῦτο τὸ γέρασ οὐκ ἔστιν ὅτῳ ἀπένειμεν Ὅμηροσ τῶν ἡρώων, ὑπὸ Διὸσ πεπαιδεῦσθαι, ἄλλῳ ἢ Μίνῳ, τοῦτ’ ἔστιν ἔπαινοσ θαυμαστόσ. καὶ Ὀδυσσείασ ἐν Νεκυίᾳ δικάζοντα χρυσοῦν σκῆπτρον ἔχοντα πεποίηκε τὸν Μίνων, οὐ τὸν Ῥαδάμανθυν· Ῥαδάμανθυν δὲ οὔτ’ ἐνταῦθα δικάζοντα πεποίηκεν οὔτε συγγιγνόμενον τῷ Διὶ οὐδαμοῦ.

διὰ ταῦτά φημ’ ἐγὼ Μίνων ἁπάντων μάλιστα ὑπὸ Ὁμήρου ἐγκεκωμιάσθαι. τὸ γὰρ Διὸσ ὄντα παῖδα μόνον ὑπὸ Διὸσ πεπαιδεῦσθαι οὐκ ἔχει ὑπερβολὴν ἐπαίνου ‐ τοῦτο γὰρ σημαίνει τὸ ἔποσ τὸ ‐ ἐννέωροσ βασίλευε Διὸσ μεγάλου ὀαριστήσ, συνουσιαστὴν τοῦ Διὸσ εἶναι τὸν Μίνων. οἱ γὰρ ὀάροι λόγοι εἰσίν, καὶ ὀαριστὴσ συνουσιαστήσ ἐστιν ἐν λόγοισ ‐ ἐφοίτα οὖν δι’ ἐνάτου ἔτουσ εἰσ τὸ τοῦ Διὸσ ἄντρον ὁ Μίνωσ, τὰ μὲν μαθησόμενοσ, τὰ δὲ ἀποδειξόμενοσ ἃ τῇ προτέρᾳ ἐννεετηρίδι ἐμεμαθήκει παρὰ τοῦ Διόσ.

εἰσὶν δὲ οἳ ὑπολαμβάνουσι τὸν ὀαριστὴν συμπότην καὶ συμπαιστὴν εἶναι τοῦ Διόσ, ἀλλὰ τῷδε ἄν τισ τεκμηρίῳ χρῷτο ὅτι οὐδὲν λέγουσιν οἱ οὕτωσ ὑπολαμβάνοντεσ· πολλῶν γὰρ ὄντων ἀνθρώπων καὶ Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων, οὐκ ἔστιν οἵτινεσ ἀπέχονται συμποσίων καὶ ταύτησ τῆσ παιδιᾶσ, οὗ ἔστιν οἶνοσ, ἄλλοι ἢ Κρῆτεσ καὶ Λακεδαιμόνιοι δεύτεροι, μαθόντεσ παρὰ Κρητῶν.

ἐν Κρήτῃ δὲ εἷσ οὗτόσ ἐστι τῶν ἄλλων νόμων οὓσ Μίνωσ ἔθηκε, μὴ συμπίνειν ἀλλήλοισ εἰσ μέθην. καίτοι δῆλον ὅτι ἃ ἐνόμιζεν καλὰ εἶναι, ταῦτα νόμιμα ἔθηκεν καὶ τοῖσ αὑτοῦ πολίταισ. οὐ γάρ που, ὥσπερ γε φαῦλοσ ἄνθρωποσ, ὁ Μίνωσ ἐνόμιζεν μὲν ἕτερα, ἐποίει δὲ ἄλλα παρ’ ἃ ἐνόμιζεν·

ἀλλὰ ἦν αὕτη ἡ συνουσία ὥσπερ ἐγὼ λέγω, διὰ λόγων ἐπὶ παιδείᾳ εἰσ ἀρετήν. ὅθεν δὴ καὶ τοὺσ νόμουσ τούτουσ ἔθηκε τοῖσ αὑτοῦ πολίταισ, δι’ οὓσ ἥ τε Κρήτη τὸν πάντα χρόνον εὐδαιμονεῖ καὶ Λακεδαίμων, ἀφ’ οὗ ἤρξατο τούτοισ χρῆσθαι, ἅτε θείοισ οὖσιν. Ῥαδάμανθυσ δὲ ἀγαθὸσ μὲν ἦν ἀνήρ·

ἐπεπαίδευτο γὰρ ὑπὸ τοῦ Μίνω. ἐπεπαίδευτο μέντοι οὐχ ὅλην τὴν βασιλικὴν τέχνην, ἀλλ’ ὑπηρεσίαν τῇ βασιλικῇ, ὅσον ἐπιστατεῖν ἐν τοῖσ δικαστηρίοισ·

ὅθεν καὶ δικαστὴσ ἀγαθὸσ ἐλέχθη εἶναι. νομοφύλακι γὰρ αὐτῷ ἐχρῆτο ὁ Μίνωσ κατὰ τὸ ἄστυ, τὰ δὲ κατὰ τὴν ἄλλην Κρήτην τῷ Τάλῳ. ὁ γὰρ Τάλωσ τρὶσ περιῄει τοῦ ἐνιαυτοῦ κατὰ τὰσ κώμασ, φυλάττων τοὺσ νόμουσ ἐν αὐταῖσ, ἐν χαλκοῖσ γραμματείοισ ἔχων γεγραμμένουσ τοὺσ νόμουσ, ὅθεν χαλκοῦσ ἐκλήθη. εἴρηκε δὲ καὶ Ἡσίοδοσ ἀδελφὰ τούτων εἰσ τὸν Μίνων. μνησθεὶσ γὰρ αὐτοῦ τοῦ ὀνόματοσ φησίν ‐ ὃσ βασιλεύτατοσ γένετο θνητῶν βασιλήων,καὶ πλείστων ἤνασσε περικτιόνων ἀνθρώπων,Ζηνὸσ ἔχων σκῆπτρον·

τῷ καὶ πολέων βασίλευεν. καὶ οὗτοσ λέγει τὸ τοῦ Διὸσ σκῆπτρον οὐδὲν ἄλλο ἢ τὴν παιδείαν τὴν τοῦ Διόσ, ᾗ εὔθυνε τὴν Κρήτην. διὰ τί οὖν ποτε, ὦ Σώκρατεσ, αὕτη ἡ φήμη κατεσκέδασται τοῦ Μίνω ὡσ ἀπαιδεύτου τινὸσ καὶ χαλεποῦ ὄντοσ; δι’ ὃ καὶ σύ, ὦ βέλτιστε, ἐὰν σωφρονῇσ, εὐλαβήσῃ, καὶ ἄλλοσ πᾶσ ἀνὴρ ὅτῳ μέλει τοῦ εὐδόκιμον εἶναι, μηδέποτε ἀπεχθάνεσθαι ἀνδρὶ ποιητικῷ μηδενί.

οἱ γὰρ ποιηταὶ μέγα δύνανται εἰσ δόξαν, ἐφ’ ὁπότερα ἂν ποιῶσιν εἰσ τοὺσ ἀνθρώπουσ, ἢ εὐλογοῦντεσ ἢ κακηγοροῦντεσ. ὃ δὴ καὶ ἐξήμαρτεν ὁ Μίνωσ, πολεμήσασ τῇδε τῇ πόλει, ἐν ᾗ ἄλλη τε πολλὴ σοφία ἐστὶ καὶ ποιηταὶ παντοδαποὶ τῆσ τε ἄλλησ ποιήσεωσ καὶ τραγῳδίασ. ἡ δὲ τραγῳδία ἐστὶν παλαιὸν ἐνθάδε, οὐχ ὡσ οἰόνται ἀπὸ Θέσπιδοσ ἀρξαμένη οὐδ’ ἀπὸ Φρυνίχου, ἀλλ’ εἰ θέλεισ ἐννοῆσαι, πάνυ παλαιὸν αὐτὸ εὑρήσεισ ὂν τῆσδε τῆσ πόλεωσ εὑρ́ημα.

ἔστιν δὲ τῆσ ποιήσεωσ δημοτερπέστατόν τε καὶ ψυχαγωγικώτατον ἡ τραγῳδία· ἐν ᾗ δὴ καὶ ἐντείνοντεσ ἡμεῖσ τὸν Μίνων τιμωρούμεθα ἀνθ’ ὧν ἡμᾶσ ἠνάγκασε τοὺσ δασμοὺσ τελεῖν ἐκείνουσ. τοῦτο οὖν ἐξήμαρτεν ὁ Μίνωσ, ἀπεχθόμενοσ ἡμῖν, ὅθεν δή, ὃ σὺ ἐρωτᾷσ, κακοδοξότεροσ γέγονεν. ἐπεὶ ὅτι γε ἀγαθὸσ ἦν καὶ νόμιμοσ, ὅπερ καὶ ἐν τοῖσ πρόσθεν ἐλέγομεν, νομεὺσ ἀγαθόσ, τοῦτο μέγιστον σημεῖον, ὅτι ἀκίνητοι αὐτοῦ οἱ νόμοι εἰσίν, ἅτε τοῦ ὄντοσ περὶ πόλεωσ οἰκήσεωσ ἐξευρόντοσ εὖ τὴν ἀλήθειαν.

δοκεῖσ μοι, ὦ Σώκρατεσ, εἰκότα τὸν λόγον εἰρηκέναι. οὐκοῦν εἰ ἐγὼ ἀληθῆ λέγω, δοκοῦσί σοι παλαιοτάτοισ Κρῆτεσ οἱ Μίνω καὶ Ῥαδαμάνθυοσ πολῖται νόμοισ χρῆσθαι; φαίνονται. οὗτοι ἄρα τῶν παλαιῶν ἄριστοι νομοθέται γεγόνασιν, νομῆσ τε καὶ ποιμένεσ ἀνδρῶν, ὥσπερ καὶ Ὅμηροσ ἔφη ποιμένα λαῶν εἶναι τὸν ἀγαθὸν στρατηγόν. πάνυ μὲν οὖν. φέρε δὴ πρὸσ Διὸσ φιλίου· εἴ τισ ἡμᾶσ ἔροιτο, ὁ τῷ σώματι ἀγαθὸσ νομοθέτησ τε καὶ νομεὺσ τί ἐστιν ταῦτα ἃ διανέμων ἐπὶ τὸ σῶμα βέλτιον αὐτὸ ποιεῖ, εἴποιμεν ἂν καλῶσ τε καὶ διὰ βραχέων ἀποκρινόμενοι, ὅτι τροφήν τε καὶ πόνουσ, τῇ μὲν αὔξων, τοῖσ δὲ γυμνάζων καὶ συνιστὰσ τὸ σῶμα αὐτό.

ὀρθῶσ γε. εἰ οὖν δὴ μετὰ τοῦτο ἔροιτο ἡμᾶσ, "τί δὲ δή ποτε ἐκεῖνά ἐστιν, <ἃ> ὁ ἀγαθὸσ νομοθέτησ τε καὶ νομεὺσ διανέμων ἐπὶ τὴν ψυχὴν βελτίω αὐτὴν ποιεῖ;

τί ἂν ἀποκρινάμενοι οὐκ ἂν αἰσχυνθεῖμεν καὶ ὑπὲρ ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῆσ ἡλικίασ αὑτῶν; οὐκέτι τοῦτ’ ἔχω εἰπεῖν. ἀλλὰ μέντοι αἰσχρόν γε τῇ ψυχῇ ἡμῶν ἐστιν ἑκατέρου, τὰ μὲν ἐν αὐταῖσ φαίνεσθαι μὴ εἰδυίασ, ἐν οἷσ αὐταῖσ ἔνεστι καὶ τὸ ἀγαθὸν καὶ τὸ φλαῦρον, τὰ δὲ τοῦ σώματοσ καὶ τὰ τῶν ἄλλων ἐσκέφθαι.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION