Plato, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Τίμαιος

(플라톤, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Τίμαιος)

εἷσ, δύο, τρεῖσ· ὁ δὲ δὴ τέταρτοσ ἡμῖν, ὦ φίλε Τίμαιε, ποῦ τῶν χθὲσ μὲν δαιτυμόνων, τὰ νῦν δὲ ἑστιατόρων; ἀσθένειά τισ αὐτῷ συνέπεσεν, ὦ Σώκρατεσ· οὐ γὰρ ἂν ἑκὼν τῆσδε ἀπελείπετο τῆσ συνουσίασ. οὐκοῦν σὸν τῶνδέ τε ἔργον καὶ τὸ ὑπὲρ τοῦ ἀπόντοσ ἀναπληροῦν μέροσ; πάνυ μὲν οὖν, καὶ κατὰ δύναμίν γε οὐδὲν ἐλλείψομεν·

οὐδὲ γὰρ ἂν εἰή δίκαιον, χθὲσ ὑπὸ σοῦ ξενισθέντασ οἷσ ἦν πρέπον ξενίοισ, μὴ οὐ προθύμωσ σὲ τοὺσ λοιποὺσ ἡμῶν ἀνταφεστιᾶν. ἆρ’ οὖν μέμνησθε ὅσα ὑμῖν καὶ περὶ ὧν ἐπέταξα εἰπεῖν; τὰ μὲν μεμνήμεθα, ὅσα δὲ μή, σὺ παρὼν ὑπομνήσεισ· μᾶλλον δέ, εἰ μή τί σοι χαλεπόν, ἐξ ἀρχῆσ διὰ βραχέων πάλιν ἐπάνελθε αὐτά, ἵνα βεβαιωθῇ μᾶλλον παρ’ ἡμῖν. ταῦτ’ ἔσται.

χθέσ που τῶν ὑπ’ ἐμοῦ ῥηθέντων λόγων περὶ πολιτείασ ἦν τὸ κεφάλαιον οἱά τε καὶ ἐξ οἱών ἀνδρῶν ἀρίστη κατεφαίνετ’ ἄν μοι γενέσθαι. καὶ μάλα γε ἡμῖν, ὦ Σώκρατεσ, ῥηθεῖσα πᾶσιν κατὰ νοῦν. ἆρ’ οὖν οὐ τὸ τῶν γεωργῶν ὅσαι τε ἄλλαι τέχναι πρῶτον ἐν αὐτῇ χωρὶσ διειλόμεθα ἀπὸ τοῦ γένουσ τοῦ τῶν προπολεμησόντων; ναί. πρόσφορον ἓν μόνον ἐπιτήδευμα, μίαν ἑκάστῳ τέχνην, τούτουσ οὓσ πρὸ πάντων ἔδει πολεμεῖν, εἴπομεν ὡσ ἄρ’ αὐτοὺσ δέοι φύλακασ εἶναι μόνον τῆσ πόλεωσ, εἴτε τισ ἔξωθεν ἢ καὶ τῶν ἔνδοθεν ἰοί κακουργήσων, δικάζοντασ μὲν πρᾴωσ τοῖσ ἀρχομένοισ ὑπ’ αὐτῶν καὶ φύσει φίλοισ οὖσιν, χαλεποὺσ δὲ ἐν ταῖσ μάχαισ τοῖσ ἐντυγχάνουσιν τῶν ἐχθρῶν γιγνομένουσ.

παντάπασι μὲν οὖν.

φύσιν γὰρ οἶμαί τινα τῶν φυλάκων τῆσ ψυχῆσ ἐλέγομεν ἅμα μὲν θυμοειδῆ, ἅμα δὲ φιλόσοφον δεῖν εἶναι διαφερόντωσ, ἵνα πρὸσ ἑκατέρουσ δύναιντο ὀρθῶσ πρᾷοι καὶ χαλεποὶ γίγνεσθαι. ναί. τί δὲ τροφήν; ἆρ’ οὐ γυμναστικῇ καὶ μουσικῇ μαθήμασίν τε ὅσα προσήκει τούτοισ, ἐν ἅπασι τεθράφθαι; πάνυ μὲν οὖν. τοὺσ δέ γε οὕτω τραφέντασ ἐλέχθη που μήτε χρυσὸν μήτε ἄργυρον μήτε ἄλλο ποτὲ μηδὲν κτῆμα ἑαυτῶν ἴδιον νομίζειν δεῖν, ἀλλ’ ὡσ ἐπικούρουσ μισθὸν λαμβάνοντασ τῆσ φυλακῆσ παρὰ τῶν σῳζομένων ὑπ’ αὐτῶν, ὅσοσ σώφροσιν μέτριοσ, ἀναλίσκειν τε δὴ κοινῇ καὶ συνδιαιτωμένουσ μετὰ ἀλλήλων ζῆν, ἐπιμέλειαν ἔχοντασ ἀρετῆσ διὰ παντόσ, τῶν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων ἄγοντασ σχολήν.

ἐλέχθη καὶ ταῦτα ταύτῃ. καὶ μὲν δὴ καὶ περὶ γυναικῶν ἐπεμνήσθημεν, ὡσ τὰσ φύσεισ τοῖσ ἀνδράσιν παραπλησίασ εἰή συναρμοστέον, καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα πάντα κοινὰ κατά τε πόλεμον καὶ κατὰ τὴν ἄλλην δίαιταν δοτέον πάσαισ.

ταύτῃ καὶ ταῦτα ἐλέγετο. τί δὲ δὴ τὸ περὶ τῆσ παιδοποιίασ; ἢ τοῦτο μὲν διὰ τὴν ἀήθειαν τῶν λεχθέντων εὐμνημόνευτον, ὅτι κοινὰ τὰ τῶν γάμων καὶ τὰ τῶν παίδων πᾶσιν ἁπάντων ἐτίθεμεν, μηχανωμένουσ ὅπωσ μηδείσ ποτε τὸ γεγενημένον αὐτῶν ἰδίᾳ γνώσοιτο, νομιοῦσιν δὲ πάντεσ πάντασ αὐτοὺσ ὁμογενεῖσ, ἀδελφὰσ μὲν καὶ ἀδελφοὺσ ὅσοιπερ ἂν τῆσ πρεπούσησ ἐντὸσ ἡλικίασ γίγνωνται, τοὺσ δ’ ἔμπροσθεν καὶ ἄνωθεν γονέασ τε καὶ γονέων προγόνουσ, τοὺσ δ’ εἰσ τὸ κάτωθεν ἐκγόνουσ παῖδάσ τε ἐκγόνων; ναί, καὶ ταῦτα εὐμνημόνευτα ᾗ λέγεισ.

ὅπωσ δὲ δὴ κατὰ δύναμιν εὐθὺσ γίγνοιντο ὡσ ἄριστοι τὰσ φύσεισ, ἆρ’ οὐ μεμνήμεθα ὡσ τοὺσ ἄρχοντασ ἔφαμεν καὶ τὰσ ἀρχούσασ δεῖν εἰσ τὴν τῶν γάμων σύνερξιν λάθρᾳ μηχανᾶσθαι κλήροισ τισὶν ὅπωσ οἱ κακοὶ χωρὶσ οἵ τ’ ἀγαθοὶ ταῖσ ὁμοίαισ ἑκάτεροι συλλήξονται, καὶ μή τισ αὐτοῖσ ἔχθρα διὰ ταῦτα γίγνηται, τύχην ἡγουμένοισ αἰτίαν τῆσ συλλήξεωσ; μεμνήμεθα.

καὶ μὴν ὅτι γε τὰ μὲν τῶν ἀγαθῶν θρεπτέον ἔφαμεν εἶναι, τὰ δὲ τῶν κακῶν εἰσ τὴν ἄλλην λάθρᾳ διαδοτέον πόλιν·

ἐπαυξανομένων δὲ σκοποῦντασ ἀεὶ τοὺσ ἀξίουσ πάλιν ἀνάγειν δεῖν, τοὺσ δὲ παρὰ σφίσιν ἀναξίουσ εἰσ τὴν τῶν ἐπανιόντων χώραν μεταλλάττειν; οὕτωσ. ἆρ’ οὖν δὴ διεληλύθαμεν ἤδη καθάπερ χθέσ, ὡσ ἐν κεφαλαίοισ πάλιν ἐπανελθεῖν, ἢ ποθοῦμεν ἔτι τι τῶν ῥηθέντων, ὦ φίλε Γίμαιε, ὡσ ἀπολειπόμενον; οὐδαμῶσ, ἀλλὰ αὐτὰ ταῦτ’ ἦν τὰ λεχθέντα, ὦ Σώκρατεσ.

ἀκούοιτ’ ἂν ἤδη τὰ μετὰ ταῦτα περὶ τῆσ πολιτείασ ἣν διήλθομεν, οἱο͂́ν τι πρὸσ αὐτὴν πεπονθὼσ τυγχάνω. προσέοικεν δὲ δή τινί μοι τοιῷδε τὸ πάθοσ, οἱο͂ν εἴ τισ ζῷα καλά που θεασάμενοσ, εἴτε ὑπὸ γραφῆσ εἰργασμένα εἴτε καὶ ζῶντα ἀληθινῶσ ἡσυχίαν δὲ ἄγοντα, εἰσ ἐπιθυμίαν ἀφίκοιτο θεάσασθαι κινούμενά τε αὐτὰ καί τι τῶν τοῖσ σώμασιν δοκούντων προσήκειν κατὰ τὴν ἀγωνίαν ἀθλοῦντα· ταὐτὸν καὶ ἐγὼ πέπονθα πρὸσ τὴν πόλιν ἣν διήλθομεν.

ἡδέωσ γὰρ ἄν του λόγῳ διεξιόντοσ ἀκούσαιμ’ ἂν ἄθλουσ οὓσ πόλισ ἀθλεῖ, τούτουσ αὐτὴν ἀγωνιζομένην πρὸσ πόλεισ ἄλλασ, πρεπόντωσ εἴσ τε πόλεμον ἀφικομένην καὶ ἐν τῷ πολεμεῖν τὰ προσήκοντα ἀποδιδοῦσαν τῇ παιδείᾳ καὶ τροφῇ κατά τε τὰσ ἐν τοῖσ ἔργοισ πράξεισ καὶ κατὰ τὰσ ἐν τοῖσ λόγοισ διερμηνεύσεισ πρὸσ ἑκάστασ τῶν πόλεων. ταῦτ’ οὖν, ὦ Κριτία καὶ Ἑρμόκρατεσ, ἐμαυτοῦ μὲν αὐτὸσ κατέγνωκα μή ποτ’ ἂν δυνατὸσ γενέσθαι τοὺσ ἄνδρασ καὶ τὴν πόλιν ἱκανῶσ ἐγκωμιάσαι. καὶ τὸ μὲν ἐμὸν οὐδὲν θαυμαστόν·

ἀλλὰ τὴν αὐτὴν δόξαν εἴληφα καὶ περὶ τῶν πάλαι γεγονότων καὶ περὶ τῶν νῦν ὄντων ποιητῶν, οὔτι τὸ ποιητικὸν ἀτιμάζων γένοσ, ἀλλὰ παντὶ δῆλον ὡσ τὸ μιμητικὸν ἔθνοσ, οἷσ ἂν ἐντραφῇ, ταῦτα μιμήσεται ῥᾷστα καὶ ἄριστα, τὸ δ’ ἐκτὸσ τῆσ τροφῆσ ἑκάστοισ γιγνόμενον χαλεπὸν μὲν ἔργοισ, ἔτι δὲ χαλεπώτερον λόγοισ εὖ μιμεῖσθαι. τὸ δὲ τῶν σοφιστῶν γένοσ αὖ πολλῶν μὲν λόγων καὶ καλῶν ἄλλων μάλ’ ἔμπειρον ἥγημαι, φοβοῦμαι δὲ μή πωσ, ἅτε πλανητὸν ὂν κατὰ πόλεισ οἰκήσεισ τε ἰδίασ οὐδαμῇ διῳκηκόσ, ἄστοχον ἅμα φιλοσόφων ἀνδρῶν ᾖ καὶ πολιτικῶν, ὅσ’ ἂν οἱᾶ́ τε ἐν πολέμῳ καὶ μάχαισ πράττοντεσ ἔργῳ καὶ λόγῳ προσομιλοῦντεσ ἑκάστοισ πράττοιεν καὶ λέγοιεν.

καταλέλειπται δὴ τὸ τῆσ ὑμετέρασ ἕξεωσ γένοσ, ἅμα ἀμφοτέρων φύσει καὶ τροφῇ μετέχον. Τίμαιόσ τε γὰρ ὅδε, εὐνομωτάτησ ὢν πόλεωσ τῆσ ἐν Ἰταλίᾳ Λοκρίδοσ, οὐσίᾳ καὶ γένει οὐδενὸσ ὕστεροσ ὢν τῶν ἐκεῖ, τὰσ μεγίστασ μὲν ἀρχάσ τε καὶ τιμὰσ τῶν ἐν τῇ πόλει μετακεχείρισται, φιλοσοφίασ δ’ αὖ κατ’ ἐμὴν δόξαν ἐπ’ ἄκρον ἁπάσησ ἐλήλυθεν·

Κριτίαν δέ που πάντεσ οἱ τῇδε ἴσμεν οὐδενὸσ ἰδιώτην ὄντα ὧν λέγομεν. τῆσ δὲ Ἑρμοκράτουσ αὖ περὶ φύσεωσ καὶ τροφῆσ, πρὸσ ἅπαντα ταῦτ’ εἶναι ἱκανὴν πολλῶν μαρτυρούντων πιστευτέον. διὸ καὶ χθὲσ ἐγὼ διανοούμενοσ, ὑμῶν δεομένων τὰ περὶ τῆσ πολιτείασ διελθεῖν, προθύμωσ ἐχαριζόμην, εἰδὼσ ὅτι τὸν ἑξῆσ λόγον οὐδένεσ ἂν ὑμῶν ἐθελόντων ἱκανώτερον ἀποδοῖεν ‐ εἰσ γὰρ πόλεμον πρέποντα καταστήσαντεσ τὴν πόλιν ἅπαντ’ αὐτῇ τὰ προσήκοντα ἀποδοῖτ’ ἂν μόνοι τῶν νῦν ‐ εἰπὼν δὴ τἀπιταχθέντα ἀντεπέταξα ὑμῖν ἃ καὶ νῦν λέγω.

συνωμολογήσατ’ οὖν κοινῇ σκεψάμενοι πρὸσ ὑμᾶσ αὐτοὺσ εἰσ νῦν ἀνταποδώσειν μοι τὰ τῶν λόγων ξένια, πάρειμί τε οὖν δὴ κεκοσμημένοσ ἐπ’ αὐτὰ καὶ πάντων ἑτοιμότατοσ ὢν δέχεσθαι. καὶ μὲν δή, καθάπερ εἶπεν Τίμαιοσ ὅδε, ὦ Σώκρατεσ, οὔτε ἐλλείψομεν προθυμίασ οὐδὲν οὔτε ἔστιν οὐδεμία πρόφασισ ἡμῖν τοῦ μὴ δρᾶν ταῦτα·

ὥστε καὶ χθέσ, εὐθὺσ ἐνθένδε ἐπειδὴ παρὰ Κριτίαν πρὸσ τὸν ξενῶνα οὗ καὶ καταλύομεν ἀφικόμεθα, καὶ ἔτι πρότερον καθ’ ὁδὸν αὐτὰ ταῦτ’ ἐσκοποῦμεν. ὅδε οὖν ἡμῖν λόγον εἰσηγήσατο ἐκ παλαιᾶσ ἀκοῆσ·

ὃν καὶ νῦν λέγε, ὦ Κριτία, τῷδε, ἵνα συνδοκιμάσῃ πρὸσ τὴν ἐπίταξιν εἴτ’ ἐπιτήδειοσ εἴτε ἀνεπιτήδειόσ ἐστι. ταῦτα χρὴ δρᾶν, εἰ καὶ τῷ τρίτῳ κοινωνῷ Τιμαίῳ συνδοκεῖ. δοκεῖ μήν. ἄκουε δή, ὦ Σώκρατεσ, λόγου μάλα μὲν ἀτόπου, παντάπασί γε μὴν ἀληθοῦσ, ὡσ ὁ τῶν ἑπτὰ σοφώτατοσ Σόλων ποτ’ ἔφη. ἦν μὲν οὖν οἰκεῖοσ καὶ σφόδρα φίλοσ ἡμῖν Δρωπίδου τοῦ προπάππου, καθάπερ λέγει πολλαχοῦ καὶ αὐτὸσ ἐν τῇ ποιήσει·

πρὸσ δὲ Κριτίαν τὸν ἡμέτερον πάππον εἶπεν, ὡσ ἀπεμνημόνευεν αὖ πρὸσ ἡμᾶσ ὁ γέρων, ὅτι μεγάλα καὶ θαυμαστὰ τῆσδ’ εἰή παλαιὰ ἔργα τῆσ πόλεωσ ὑπὸ χρόνου καὶ φθορᾶσ ἀνθρώπων ἠφανισμένα, πάντων δὲ ἓν μέγιστον, οὗ νῦν ἐπιμνησθεῖσιν πρέπον ἂν ἡμῖν εἰή σοί τε ἀποδοῦναι χάριν καὶ τὴν θεὸν ἅμα ἐν τῇ πανηγύρει δικαίωσ τε καὶ ἀληθῶσ οἱο͂́νπερ ὑμνοῦντασ ἐγκωμιάζειν. εὖ λέγεισ.

ἀλλὰ δὴ ποῖον ἔργον τοῦτο Κριτίασ οὐ λεγόμενον μέν, ὡσ δὲ πραχθὲν ὄντωσ ὑπὸ τῆσδε τῆσ πόλεωσ ἀρχαῖον διηγεῖτο κατὰ τὴν Σόλωνοσ ἀκοήν; ἐγὼ φράσω, παλαιὸν ἀκηκοὼσ λόγον οὐ νέου ἀνδρόσ. ἦν μὲν γὰρ δὴ τότε Κριτίασ, ὡσ ἔφη, σχεδὸν ἐγγὺσ ἤδη τῶν ἐνενήκοντα ἐτῶν, ἐγὼ δέ πῃ μάλιστα δεκέτησ· ἡ δὲ Κουρεῶτισ ἡμῖν οὖσα ἐτύγχανεν Ἀπατουρίων.

τὸ δὴ τῆσ ἑορτῆσ σύνηθεσ ἑκάστοτε καὶ τότε συνέβη τοῖσ παισίν· ἆθλα γὰρ ἡμῖν οἱ πατέρεσ ἔθεσαν ῥαψῳδίασ. πολλῶν μὲν οὖν δὴ καὶ πολλὰ ἐλέχθη ποιητῶν ποιήματα, ἅτε δὲ νέα κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ὄντα τὰ Σόλωνοσ πολλοὶ τῶν παίδων ᾔσαμεν. εἶπεν οὖν τισ τῶν φρατέρων, εἴτε δὴ δοκοῦν αὐτῷ τότε εἴτε καὶ χάριν τινὰ τῷ Κριτίᾳ φέρων, δοκεῖν οἱ τά τε ἄλλα σοφώτατον γεγονέναι Σόλωνα καὶ κατὰ τὴν ποίησιν αὖ τῶν ποιητῶν πάντων ἐλευθεριώτατον. ὁ δὴ γέρων ‐ σφόδρα γὰρ οὖν μέμνημαι ‐ μάλα τε ἥσθη καὶ διαμειδιάσασ εἶπεν·

"εἴ γε, ὦ Ἀμύνανδρε, μὴ παρέργῳ τῇ ποιήσει κατεχρήσατο, ἀλλ’ ἐσπουδάκει καθάπερ ἄλλοι, τόν τε λόγον ὃν ἀπ’ Αἰγύπτου δεῦρο ἠνέγκατο ἀπετέλεσεν, καὶ μὴ διὰ τὰσ στάσεισ ὑπὸ κακῶν τε ἄλλων ὅσα ηὑρ͂εν ἐνθάδε ἥκων ἠναγκάσθη καταμελῆσαι, κατά γε ἐμὴν δόξαν οὔτε Ἡσίοδοσ οὔτε Ὅμηροσ οὔτε ἄλλοσ οὐδεὶσ ποιητὴσ εὐδοκιμώτεροσ ἐγένετο ἄν ποτε αὐτοῦ. " "τίσ δ’ ἦν ὁ λόγοσ," ἦ δ’ ὅσ, "ὦ Κριτία; "ἦ περὶ μεγίστησ," ἔφη, "καὶ ὀνομαστοτάτησ πασῶν δικαιότατ’ ἂν πράξεωσ οὔσησ, ἣν ἥδε ἡ πόλισ ἔπραξε μέν, διὰ δὲ χρόνον καὶ φθορὰν τῶν ἐργασαμένων οὐ διήρκεσε δεῦρο ὁ λόγοσ.

" "λέγε ἐξ ἀρχῆσ," ἦ δ’ ὅσ, "τί τε καὶ πῶσ καὶ παρὰ τίνων ὡσ ἀληθῆ διακηκοὼσ ἔλεγεν ὁ Σόλων. "ἔστιν τισ κατ’ Αἴγυπτον," ἦ δ’ ὅσ, "ἐν τῷ Δέλτα, περὶ ὃν κατὰ κορυφὴν σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου ῥεῦμα Σαϊτικὸσ ἐπικαλούμενοσ νομόσ, τούτου δὲ τοῦ νομοῦ μεγίστη πόλισ Σάισ ‐ ὅθεν δὴ καὶ Ἄμασισ ἦν ὁ βασιλεύσ ‐ οἷσ τῆσ πόλεωσ θεὸσ ἀρχηγόσ τίσ ἐστιν, Αἰγυπτιστὶ μὲν τοὔνομα Νηίθ, Ἑλληνιστὶ δέ, ὡσ ὁ ἐκείνων λόγοσ, Ἀθηνᾶ·

μάλα δὲ φιλαθήναιοι καί τινα τρόπον οἰκεῖοι τῶνδ’ εἶναί φασιν. καὶ δὴ καὶ τὰ παλαιὰ ἀνερωτῶν ποτε τοὺσ μάλιστα περὶ ταῦτα τῶν ἱερέων ἐμπείρουσ, σχεδὸν οὔτε αὑτὸν οὔτε ἄλλον Ἕλληνα οὐδένα οὐδὲν ὡσ ἔποσ εἰπεῖν εἰδότα περὶ τῶν τοιούτων ἀνευρεῖν.

καί ποτε προαγαγεῖν βουληθεὶσ αὐτοὺσ περὶ τῶν ἀρχαίων εἰσ λόγουσ, τῶν τῇδε τὰ ἀρχαιότατα λέγειν ἐπιχειρεῖν, περὶ Φορωνέωσ τε τοῦ πρώτου λεχθέντοσ καὶ Νιόβησ, καὶ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν αὖ περὶ Δευκαλίωνοσ καὶ Πύρρασ ὡσ διεγένοντο μυθολογεῖν, καὶ τοὺσ ἐξ αὐτῶν γενεαλογεῖν, καὶ τὰ τῶν ἐτῶν ὅσα ἦν οἷσ ἔλεγεν πειρᾶσθαι διαμνημονεύων τοὺσ χρόνουσ ἀριθμεῖν· καί τινα εἰπεῖν τῶν ἱερέων εὖ μάλα παλαιόν·

ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνεσ ἀεὶ παῖδέσ ἐστε, γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἔστιν. ἀκούσασ οὖν, πῶσ τί τοῦτο λέγεισ; φάναι. νέοι ἐστέ, εἰπεῖν, τὰσ ψυχὰσ πάντεσ· οὐδεμίαν γὰρ ἐν αὐταῖσ ἔχετε δι’ ἀρχαίαν ἀκοὴν παλαιὰν δόξαν οὐδὲ μάθημα χρόνῳ πολιὸν οὐδέν. τὸ δὲ τούτων αἴτιον τόδε. πολλαὶ κατὰ πολλὰ φθοραὶ γεγόνασιν ἀνθρώπων καὶ ἔσονται, πυρὶ μὲν καὶ ὕδατι μέγισται, μυρίοισ δὲ ἄλλοισ ἕτεραι βραχύτεραι.

τὸ γὰρ οὖν καὶ παρ’ ὑμῖν λεγόμενον, ὥσ ποτε Φαέθων Ἡλίου παῖσ τὸ τοῦ πατρὸσ ἁρ́μα ζεύξασ διὰ τὸ μὴ δυνατὸσ εἶναι κατὰ τὴν τοῦ πατρὸσ ὁδὸν ἐλαύνειν τά τ’ ἐπὶ γῆσ συνέκαυσεν καὶ αὐτὸσ κεραυνωθεὶσ διεφθάρη, τοῦτο μύθου μὲν σχῆμα ἔχον λέγεται, τὸ δὲ ἀληθέσ ἐστι τῶν περὶ γῆν κατ’ οὐρανὸν ἰόντων παράλλαξισ καὶ διὰ μακρῶν χρόνων γιγνομένη τῶν ἐπὶ γῆσ πυρὶ πολλῷ φθορά. τότε οὖν ὅσοι κατ’ ὄρη καὶ ἐν ὑψηλοῖσ τόποισ καὶ ἐν ξηροῖσ οἰκοῦσιν μᾶλλον διόλλυνται τῶν ποταμοῖσ καὶ θαλάττῃ προσοικούντων· ἡμῖν δὲ ὁ Νεῖλοσ εἴσ τε τἆλλα σωτὴρ καὶ τότε ἐκ ταύτησ τῆσ ἀπορίασ σῴζει λυόμενοσ.

ὅταν δ’ αὖ θεοὶ τὴν γῆν ὕδασιν καθαίροντεσ κατακλύζωσιν, οἱ μὲν ἐν τοῖσ ὄρεσιν διασῴζονται βουκόλοι νομῆσ τε, οἱ δ’ ἐν ταῖσ παρ’ ὑμῖν πόλεσιν εἰσ τὴν θάλατταν ὑπὸ τῶν ποταμῶν φέρονται· κατὰ δὲ τήνδε χώραν οὔτε τότε οὔτε ἄλλοτε ἄνωθεν ἐπὶ τὰσ ἀρούρασ ὕδωρ ἐπιρρεῖ, τὸ δ’ ἐναντίον κάτωθεν πᾶν ἐπανιέναι πέφυκεν.

ὅθεν καὶ δι’ ἃσ αἰτίασ τἀνθάδε σῳζόμενα λέγεται παλαιότατα· τὸ δὲ ἀληθέσ, ἐν πᾶσιν τοῖσ τόποισ ὅπου μὴ χειμὼν ἐξαίσιοσ ἢ καῦμα ἀπείργει, πλέον, τοτὲ δὲ ἔλαττον ἀεὶ γένοσ ἐστὶν ἀνθρώπων. ὅσα δὲ ἢ παρ’ ὑμῖν ἢ τῇδε ἢ καὶ κατ’ ἄλλον τόπον ὧν ἀκοῇ ἴσμεν, εἴ πού τι καλὸν ἢ μέγα γέγονεν ἢ καί τινα διαφορὰν ἄλλην ἔχον, πάντα γεγραμμένα ἐκ παλαιοῦ τῇδ’ ἐστὶν ἐν τοῖσ ἱεροῖσ καὶ σεσωσμένα·

τὰ δὲ παρ’ ὑμῖν καὶ τοῖσ ἄλλοισ ἄρτι κατεσκευασμένα ἑκάστοτε τυγχάνει γράμμασι καὶ ἅπασιν ὁπόσων πόλεισ δέονται, καὶ πάλιν δι’ εἰωθότων ἐτῶν ὥσπερ νόσημα ἥκει φερόμενον αὐτοῖσ ῥεῦμα οὐράνιον καὶ τοὺσ ἀγραμμάτουσ τε καὶ ἀμούσουσ ἔλιπεν ὑμῶν, ὥστε πάλιν ἐξ ἀρχῆσ οἱο͂ν νέοι γίγνεσθε, οὐδὲν εἰδότεσ οὔτε τῶν τῇδε οὔτε τῶν παρ’ ὑμῖν, ὅσα ἦν ἐν τοῖσ παλαιοῖσ χρόνοισ. τὰ γοῦν νυνδὴ γενεαλογηθέντα, ὦ Σόλων, περὶ τῶν παρ’ ὑμῖν ἃ διῆλθεσ, παίδων βραχύ τι διαφέρει μύθων, οἳ πρῶτον μὲν ἕνα γῆσ κατακλυσμὸν μέμνησθε πολλῶν ἔμπροσθεν γεγονότων, ἔτι δὲ τὸ κάλλιστον καὶ ἄριστον γένοσ ἐπ’ ἀνθρώπουσ ἐν τῇ χώρᾳ παρ’ ὑμῖν οὐκ ἴστε γεγονόσ, ἐξ ὧν σύ τε καὶ πᾶσα ἡ πόλισ ἔστιν τὰ νῦν ὑμῶν, περιλειφθέντοσ ποτὲ σπέρματοσ βραχέοσ, ἀλλ’ ὑμᾶσ λέληθεν διὰ τὸ τοὺσ περιγενομένουσ ἐπὶ πολλὰσ γενεὰσ γράμμασιν τελευτᾶν ἀφώνουσ.

ἦν γὰρ δή ποτε, ὦ Σόλων, ὑπὲρ τὴν μεγίστην φθορὰν ὕδασιν ἡ νῦν Ἀθηναίων οὖσα πόλισ ἀρίστη πρόσ τε τὸν πόλεμον καὶ κατὰ πάντα εὐνομωτάτη διαφερόντωσ·

ᾗ κάλλιστα ἔργα καὶ πολιτεῖαι γενέσθαι λέγονται κάλλισται πασῶν ὁπόσων ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἡμεῖσ ἀκοὴν παρεδεξάμεθα. ἀκούσασ οὖν ὁ Σόλων ἔφη θαυμάσαι καὶ πᾶσαν προθυμίαν σχεῖν δεόμενοσ τῶν ἱερέων πάντα δι’ ἀκριβείασ οἱ τὰ περὶ τῶν πάλαι πολιτῶν ἑξῆσ διελθεῖν.

τὸν οὖν ἱερέα φάναι· φθόνοσ οὐδείσ, ὦ Σόλων, ἀλλὰ σοῦ τε ἕνεκα ἐρῶ καὶ τῆσ πόλεωσ ὑμῶν, μάλιστα δὲ τῆσ θεοῦ χάριν, ἣ τήν τε ὑμετέραν καὶ τήνδε ἔλαχεν καὶ ἔθρεψεν καὶ ἐπαίδευσεν, προτέραν μὲν τὴν παρ’ ὑμῖν ἔτεσιν χιλίοισ, ἐκ Γῆσ τε καὶ Ἡφαίστου τὸ σπέρμα παραλαβοῦσα ὑμῶν, τήνδε δὲ ὑστέραν. τῆσ δὲ ἐνθάδε διακοσμήσεωσ παρ’ ἡμῖν ἐν τοῖσ ἱεροῖσ γράμμασιν ὀκτακισχιλίων ἐτῶν ἀριθμὸσ γέγραπται.

περὶ δὴ τῶν ἐνακισχίλια γεγονότων ἔτη πολιτῶν σοι δηλώσω διὰ βραχέων νόμουσ, καὶ τῶν ἔργων αὐτοῖσ ὃ κάλλιστον ἐπράχθη· τὸ δ’ ἀκριβὲσ περὶ πάντων ἐφεξῆσ εἰσ αὖθισ κατὰ σχολὴν αὐτὰ τὰ γράμματα λαβόντεσ διέξιμεν. τοὺσ μὲν οὖν νόμουσ σκόπει πρὸσ τοὺσ τῇδε·

πολλὰ γὰρ παραδείγματα τῶν τότε παρ’ ὑμῖν ὄντων ἐνθάδε νῦν ἀνευρήσεισ, πρῶτον μὲν τὸ τῶν ἱερέων γένοσ ἀπὸ τῶν ἄλλων χωρὶσ ἀφωρισμένον, μετὰ δὲ τοῦτο τὸ τῶν δημιουργῶν, ὅτι καθ’ αὑτὸ ἕκαστον ἄλλῳ δὲ οὐκ ἐπιμειγνύμενον δημιουργεῖ, τό τε τῶν νομέων καὶ τὸ τῶν θηρευτῶν τό τε τῶν γεωργῶν. καὶ δὴ καὶ τὸ μάχιμον γένοσ ᾔσθησαί που τῇδε ἀπὸ πάντων τῶν γενῶν κεχωρισμένον, οἷσ οὐδὲν ἄλλο πλὴν τὰ περὶ τὸν πόλεμον ὑπὸ τοῦ νόμου προσετάχθη μέλειν· ἔτι δὲ ἡ τῆσ ὁπλίσεωσ αὐτῶν σχέσισ ἀσπίδων καὶ δοράτων, οἷσ ἡμεῖσ πρῶτοι τῶν περὶ τὴν Ἀσίαν ὡπλίσμεθα, τῆσ θεοῦ καθάπερ ἐν ἐκείνοισ τοῖσ τόποισ παρ’ ὑμῖν πρώτοισ ἐνδειξαμένησ.

τὸ δ’ αὖ περὶ τῆσ φρονήσεωσ, ὁρᾷσ που τὸν νόμον τῇδε ὅσην ἐπιμέλειαν ἐποιήσατο εὐθὺσ κατ’ ἀρχὰσ περί τε τὸν κόσμον, ἅπαντα μέχρι μαντικῆσ καὶ ἰατρικῆσ πρὸσ ὑγίειαν ἐκ τούτων θείων ὄντων εἰσ τὰ ἀνθρώπινα ἀνευρών, ὅσα τε ἄλλα τούτοισ ἕπεται μαθήματα πάντα κτησάμενοσ. ταύτην οὖν δὴ τότε σύμπασαν τὴν διακόσμησιν καὶ σύνταξιν ἡ θεὸσ προτέρουσ ὑμᾶσ διακοσμήσασα κατῴκισεν, ἐκλεξαμένη τὸν τόπον ἐν ᾧ γεγένησθε, τὴν εὐκρασίαν τῶν ὡρῶν ἐν αὐτῷ κατιδοῦσα, ὅτι φρονιμωτάτουσ ἄνδρασ οἴσοι·

ἅτε οὖν φιλοπόλεμόσ τε καὶ φιλόσοφοσ ἡ θεὸσ οὖσα τὸν προσφερεστάτουσ αὐτῇ μέλλοντα οἴσειν τόπον ἄνδρασ, τοῦτον ἐκλεξαμένη πρῶτον κατῴκισεν. ᾠκεῖτε δὴ οὖν νόμοισ τε τοιούτοισ χρώμενοι καὶ ἔτι μᾶλλον εὐνομούμενοι πάσῃ τε παρὰ πάντασ ἀνθρώπουσ ὑπερβεβληκότεσ ἀρετῇ, καθάπερ εἰκὸσ γεννήματα καὶ παιδεύματα θεῶν ὄντασ.

πολλὰ μὲν οὖν ὑμῶν καὶ μεγάλα ἔργα τῆσ πόλεωσ τῇδε γεγραμμένα θαυμάζεται, πάντων μὴν ἓν ὑπερέχει μεγέθει καὶ ἀρετῇ· λέγει γὰρ τὰ γεγραμμένα ὅσην ἡ πόλισ ὑμῶν ἔπαυσέν ποτε δύναμιν ὕβρει πορευομένην ἅμα ἐπὶ πᾶσαν Εὐρώπην καὶ Ἀσίαν, ἔξωθεν ὁρμηθεῖσαν ἐκ τοῦ Ἀτλαντικοῦ πελάγουσ.

τότε γὰρ πορεύσιμον ἦν τὸ ἐκεῖ πέλαγοσ· νῆσον γὰρ πρὸ τοῦ στόματοσ εἶχεν ὃ καλεῖτε, ὥσ φατε, ὑμεῖσ Ἡρακλέουσ στήλασ, ἡ δὲ νῆσοσ ἅμα Λιβύησ ἦν καὶ Ἀσίασ μείζων, ἐξ ἧσ ἐπιβατὸν ἐπὶ τὰσ ἄλλασ νήσουσ τοῖσ τότε ἐγίγνετο πορευομένοισ, ἐκ δὲ τῶν νήσων ἐπὶ τὴν καταντικρὺ πᾶσαν ἤπειρον τὴν περὶ τὸν ἀληθινὸν ἐκεῖνον πόντον. τάδε μὲν γάρ, ὅσα ἐντὸσ τοῦ στόματοσ οὗ λέγομεν, φαίνεται λιμὴν στενόν τινα ἔχων εἴσπλουν·

ἐκεῖνο δὲ πέλαγοσ ὄντωσ ἥ τε περιέχουσα αὐτὸ γῆ παντελῶσ ἀληθῶσ ὀρθότατ’ ἂν λέγοιτο ἤπειροσ. ἐν δὲ δὴ τῇ Ἀτλαντίδι νήσῳ ταύτῃ μεγάλη συνέστη καὶ θαυμαστὴ δύναμισ βασιλέων, κρατοῦσα μὲν ἁπάσησ τῆσ νήσου, πολλῶν δὲ ἄλλων νήσων καὶ μερῶν τῆσ ἠπείρου· πρὸσ δὲ τούτοισ ἔτι τῶν ἐντὸσ τῇδε Λιβύησ μὲν ἦρχον μέχρι πρὸσ Αἴγυπτον, τῆσ δὲ Εὐρώπησ μέχρι Τυρρηνίασ. αὕτη δὴ πᾶσα συναθροισθεῖσα εἰσ ἓν ἡ δύναμισ τόν τε παρ’ ὑμῖν καὶ τὸν παρ’ ἡμῖν καὶ τὸν ἐντὸσ τοῦ στόματοσ πάντα τόπον μιᾷ ποτὲ ἐπεχείρησεν ὁρμῇ δουλοῦσθαι.

τότε οὖν ὑμῶν, ὦ Σόλων, τῆσ πόλεωσ ἡ δύναμισ εἰσ ἅπαντασ ἀνθρώπουσ διαφανὴσ ἀρετῇ τε καὶ ῥώμῃ ἐγένετο· πάντων γὰρ προστᾶσα εὐψυχίᾳ καὶ τέχναισ ὅσαι κατὰ πόλεμον, τὰ μὲν τῶν Ἑλλήνων ἡγουμένη, τὰ δ’ αὐτὴ μονωθεῖσα ἐξ ἀνάγκησ τῶν ἄλλων ἀποστάντων, ἐπὶ τοὺσ ἐσχάτουσ ἀφικομένη κινδύνουσ, κρατήσασα μὲν τῶν ἐπιόντων τρόπαιον ἔστησεν, τοὺσ δὲ μήπω δεδουλωμένουσ διεκώλυσεν δουλωθῆναι, τοὺσ δ’ ἄλλουσ, ὅσοι κατοικοῦμεν ἐντὸσ ὁρ́ων Ἡρακλείων, ἀφθόνωσ ἅπαντασ ἠλευθέρωσεν. ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ σεισμῶν ἐξαισίων καὶ κατακλυσμῶν γενομένων, μιᾶσ ἡμέρασ καὶ νυκτὸσ χαλεπῆσ ἐπελθούσησ, τό τε παρ’ ὑμῖν μάχιμον πᾶν ἁθρόον ἔδυ κατὰ γῆσ, ἥ τε Ἀτλαντὶσ νῆσοσ ὡσαύτωσ κατὰ τῆσ θαλάττησ δῦσα ἠφανίσθη·

διὸ καὶ νῦν ἄπορον καὶ ἀδιερεύνητον γέγονεν τοὐκεῖ πέλαγοσ, πηλοῦ κάρτα βραχέοσ ἐμποδὼν ὄντοσ, ὃν ἡ νῆσοσ ἱζομένη παρέσχετο.

τὰ μὲν δὴ ῥηθέντα, ὦ Σώκρατεσ, ὑπὸ τοῦ παλαιοῦ Κριτίου κατ’ ἀκοὴν τὴν Σόλωνοσ, ὡσ συντόμωσ εἰπεῖν, ἀκήκοασ·

λέγοντοσ δὲ δὴ χθὲσ σοῦ περὶ πολιτείασ τε καὶ τῶν ἀνδρῶν οὓσ ἔλεγεσ, ἐθαύμαζον ἀναμιμνῃσκόμενοσ αὐτὰ ἃ νῦν λέγω, κατανοῶν ὡσ δαιμονίωσ ἔκ τινοσ τύχησ οὐκ ἄπο σκοποῦ συνηνέχθησ τὰ πολλὰ οἷσ Σόλων εἶπεν.

οὐ μὴν ἐβουλήθην παραχρῆμα εἰπεῖν· διὰ χρόνου γὰρ οὐχ ἱκανῶσ ἐμεμνήμην.

ἐνενόησα οὖν ὅτι χρεὼν εἰή με πρὸσ ἐμαυτὸν πρῶτον ἱκανῶσ πάντα ἀναλαβόντα λέγειν οὕτωσ. ὅθεν ταχὺ συνωμολόγησά σοι τὰ ἐπιταχθέντα χθέσ, ἡγούμενοσ, ὅπερ ἐν ἅπασι τοῖσ τοιοῖσδε μέγιστον ἔργον, λόγον τινὰ πρέποντα τοῖσ βουλήμασιν ὑποθέσθαι, τούτου μετρίωσ ἡμᾶσ εὐπορήσειν. οὕτω δή, καθάπερ ὅδ’ εἶπεν, χθέσ τε εὐθὺσ ἐνθένδε ἀπιὼν πρὸσ τούσδε ἀνέφερον αὐτὰ ἀναμιμνῃσκόμενοσ, ἀπελθών τε σχεδόν τι πάντα ἐπισκοπῶν τῆσ νυκτὸσ ἀνέλαβον. ὡσ δή τοι, τὸ λεγόμενον, τὰ παίδων μαθήματα θαυμαστὸν ἔχει τι μνημεῖον.

ἐγὼ γὰρ ἃ μὲν χθὲσ ἤκουσα, οὐκ ἂν οἶδ’ εἰ δυναίμην ἅπαντα ἐν μνήμῃ πάλιν λαβεῖν· ταῦτα δὲ ἃ πάμπολυν χρόνον διακήκοα, παντάπασι θαυμάσαιμ’ ἂν εἴ τί με αὐτῶν διαπέφευγεν. ἦν μὲν οὖν μετὰ πολλῆσ ἡδονῆσ καὶ παιδιᾶσ τότε ἀκουόμενα, καὶ τοῦ πρεσβύτου προθύμωσ με διδάσκοντοσ, ἅτ’ ἐμοῦ πολλάκισ ἐπανερωτῶντοσ, ὥστε οἱο͂ν ἐγκαύματα ἀνεκπλύτου γραφῆσ ἔμμονά μοι γέγονεν· καὶ δὴ καὶ τοῖσδε εὐθὺσ ἔλεγον ἑώθεν αὐτὰ ταῦτα, ἵνα εὐποροῖεν λόγων μετ’ ἐμοῦ.

νῦν οὖν, οὗπερ ἕνεκα πάντα ταῦτα εἴρηται, λέγειν εἰμὶ ἕτοιμοσ, ὦ Σώκρατεσ, μὴ μόνον ἐν κεφαλαίοισ ἀλλ’ ὥσπερ ἤκουσα καθ’ ἕκαστον· τοὺσ δὲ πολίτασ καὶ τὴν πόλιν ἣν χθὲσ ἡμῖν ὡσ ἐν μύθῳ διῄεισθα σύ, νῦν μετενεγκόντεσ ἐπὶ τἀληθὲσ δεῦρο θήσομεν ὡσ ἐκείνην τήνδε οὖσαν, καὶ τοὺσ πολίτασ οὓσ διενοοῦ φήσομεν ἐκείνουσ τοὺσ ἀληθινοὺσ εἶναι προγόνουσ ἡμῶν, οὓσ ἔλεγεν ὁ ἱερεύσ. πάντωσ ἁρμόσουσι καὶ οὐκ ἀπᾳσόμεθα λέγοντεσ αὐτοὺσ εἶναι τοὺσ ἐν τῷ τότε ὄντασ χρόνῳ. κοινῇ δὲ διαλαμβάνοντεσ ἅπαντεσ πειρασόμεθα τὸ πρέπον εἰσ δύναμιν οἷσ ἐπέταξασ ἀποδοῦναι. σκοπεῖν οὖν δὴ χρή, ὦ Σώκρατεσ, εἰ κατὰ νοῦν ὁ λόγοσ ἡμῖν οὗτοσ, ἤ τινα ἔτ’ ἄλλον ἀντ’ αὐτοῦ ζητητέον.

καὶ τίν’ ἄν, ὦ Κριτία, μᾶλλον ἀντὶ τούτου μεταλάβοιμεν, ὃσ τῇ τε παρούσῃ τῆσ θεοῦ θυσίᾳ διὰ τὴν οἰκειότητ’ ἂν πρέποι μάλιστα, τό τε μὴ πλασθέντα μῦθον ἀλλ’ ἀληθινὸν λόγον εἶναι πάμμεγά που.

πῶσ γὰρ καὶ πόθεν ἄλλουσ ἀνευρήσομεν ἀφέμενοι τούτων; οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἀγαθῇ τύχῃ χρὴ λέγειν μὲν ὑμᾶσ, ἐμὲ δὲ ἀντὶ τῶν χθὲσ λόγων νῦν ἡσυχίαν ἄγοντα ἀντακούειν. σκόπει δὴ τὴν τῶν ξενίων σοι διάθεσιν, ὦ Σώκρατεσ, ᾗ διέθεμεν.

ἔδοξεν γὰρ ἡμῖν Τίμαιον μέν, ἅτε ὄντα ἀστρονομικώτατον ἡμῶν καὶ περὶ φύσεωσ τοῦ παντὸσ εἰδέναι μάλιστα ἔργον πεποιημένον, πρῶτον λέγειν ἀρχόμενον ἀπὸ τῆσ τοῦ κόσμου γενέσεωσ, τελευτᾶν δὲ εἰσ ἀνθρώπων φύσιν· ἐμὲ δὲ μετὰ τοῦτον, ὡσ παρὰ μὲν τούτου δεδεγμένον ἀνθρώπουσ τῷ λόγῳ γεγονότασ, παρὰ σοῦ δὲ πεπαιδευμένουσ διαφερόντωσ αὐτῶν τινασ, κατὰ δὲ τὸν Σόλωνοσ λόγον τε καὶ νόμον εἰσαγαγόντα αὐτοὺσ ὡσ εἰσ δικαστὰσ ἡμᾶσ ποιῆσαι πολίτασ τῆσ πόλεωσ τῆσδε ὡσ ὄντασ τοὺσ τότε Ἀθηναίουσ, οὓσ ἐμήνυσεν ἀφανεῖσ ὄντασ ἡ τῶν ἱερῶν γραμμάτων φήμη, τὰ λοιπὰ δὲ ὡσ περὶ πολιτῶν καὶ Ἀθηναίων ὄντων ἤδη ποιεῖσθαι τοὺσ λόγουσ. τελέωσ τε καὶ λαμπρῶσ ἐοίκα ἀνταπολήψεσθαι τὴν τῶν λόγων ἑστίασιν.

σὸν οὖν ἔργον λέγειν ἄν, ὦ Τίμαιε, τὸ μετὰ τοῦτο, ὡσ ἐοίκεν, εἰή καλέσαντα κατὰ νόμον θεούσ. ἀλλ’, ὦ Σώκρατεσ, τοῦτό γε δὴ πάντεσ ὅσοι καὶ κατὰ βραχὺ σωφροσύνησ μετέχουσιν, ἐπὶ παντὸσ ὁρμῇ καὶ σμικροῦ καὶ μεγάλου πράγματοσ θεὸν ἀεί που καλοῦσιν·

ἡμᾶσ δὲ τοὺσ περὶ τοῦ παντὸσ λόγουσ ποιεῖσθαί πῃ μέλλοντασ, ᾗ γέγονεν ἢ καὶ ἀγενέσ ἐστιν, εἰ μὴ παντάπασι παραλλάττομεν, ἀνάγκη θεούσ τε καὶ θεὰσ ἐπικαλουμένουσ εὔχεσθαι πάντα κατὰ νοῦν ἐκείνοισ μὲν μάλιστα, ἑπομένωσ δὲ ἡμῖν εἰπεῖν. καὶ τὰ μὲν περὶ θεῶν ταύτῃ παρακεκλήσθω· τὸ δ’ ἡμέτερον παρακλητέον, ᾗ ῥᾷστ’ ἂν ὑμεῖσ μὲν μάθοιτε, ἐγὼ δὲ ᾗ διανοοῦμαι μάλιστ’ ἂν περὶ τῶν προκειμένων ἐνδειξαίμην.

ἔστιν οὖν δὴ κατ’ ἐμὴν δόξαν πρῶτον διαιρετέον τάδε·

τί τὸ ὂν ἀεί, γένεσιν δὲ οὐκ ἔχον, καὶ τί τὸ γιγνόμενον μὲν ἀεί, ὂν δὲ οὐδέποτε; τὸ μὲν δὴ νοήσει μετὰ λόγου περιληπτόν, ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ὄν, τὸ δ’ αὖ δόξῃ μετ’ αἰσθήσεωσ ἀλόγου δοξαστόν, γιγνόμενον καὶ ἀπολλύμενον, ὄντωσ δὲ οὐδέποτε ὄν.

πᾶν δὲ αὖ τὸ γιγνόμενον ὑπ’ αἰτίου τινὸσ ἐξ ἀνάγκησ γίγνεσθαι· παντὶ γὰρ ἀδύνατον χωρὶσ αἰτίου γένεσιν σχεῖν. ὅτου μὲν οὖν ἂν ὁ δημιουργὸσ πρὸσ τὸ κατὰ ταὐτὰ ἔχον βλέπων ἀεί, τοιούτῳ τινὶ προσχρώμενοσ παραδείγματι, τὴν ἰδέαν καὶ δύναμιν αὐτοῦ ἀπεργάζηται, καλὸν ἐξ ἀνάγκησ οὕτωσ ἀποτελεῖσθαι πᾶν· οὗ δ’ ἂν εἰσ γεγονόσ, γεννητῷ παραδείγματι προσχρώμενοσ, οὐ καλόν.

ὁ δὴ πᾶσ οὐρανὸσ ‐ ἢ κόσμοσ ἢ καὶ ἄλλο ὅτι ποτὲ ὀνομαζόμενοσ μάλιστ’ ἂν δέχοιτο, τοῦθ’ ἡμῖν ὠνομάσθω ‐ σκεπτέον δ’ οὖν περὶ αὐτοῦ πρῶτον, ὅπερ ὑπόκειται περὶ παντὸσ ἐν ἀρχῇ δεῖν σκοπεῖν, πότερον ἦν ἀεί, γενέσεωσ ἀρχὴν ἔχων οὐδεμίαν, ἢ γέγονεν, ἀπ’ ἀρχῆσ τινοσ ἀρξάμενοσ. γέγονεν· ὁρατὸσ γὰρ ἁπτόσ τέ ἐστιν καὶ σῶμα ἔχων, πάντα δὲ τὰ τοιαῦτα αἰσθητά, τὰ δ’ αἰσθητά, δόξῃ περιληπτὰ μετ’ αἰσθήσεωσ, γιγνόμενα καὶ γεννητὰ ἐφάνη. τῷ δ’ αὖ γενομένῳ φαμὲν ὑπ’ αἰτίου τινὸσ ἀνάγκην εἶναι γενέσθαι.

τὸν μὲν οὖν ποιητὴν καὶ πατέρα τοῦδε τοῦ παντὸσ εὑρεῖν τε ἔργον καὶ εὑρόντα εἰσ πάντασ ἀδύνατον λέγειν· τόδε δ’ οὖν πάλιν ἐπισκεπτέον περὶ αὐτοῦ, πρὸσ πότερον τῶν παραδειγμάτων ὁ τεκταινόμενοσ αὐτὸν ἀπηργάζετο, πότερον πρὸσ τὸ κατὰ ταὐτὰ καὶ ὡσαύτωσ ἔχον ἢ πρὸσ τὸ γεγονόσ. εἰ μὲν δὴ καλόσ ἐστιν ὅδε ὁ κόσμοσ ὅ τε δημιουργὸσ ἀγαθόσ, δῆλον ὡσ πρὸσ τὸ ἀίδιον ἔβλεπεν· εἰ δὲ ὃ μηδ’ εἰπεῖν τινι θέμισ, πρὸσ γεγονόσ.

παντὶ δὴ σαφὲσ ὅτι πρὸσ τὸ ἀίδιον· ὁ μὲν γὰρ κάλλιστοσ τῶν γεγονότων, ὁ δ’ ἄριστοσ τῶν αἰτίων. οὕτω δὴ γεγενημένοσ πρὸσ τὸ λόγῳ καὶ φρονήσει περιληπτὸν καὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον δεδημιούργηται· τούτων δὲ ὑπαρχόντων αὖ πᾶσα ἀνάγκη τόνδε τὸν κόσμον εἰκόνα τινὸσ εἶναι.

μέγιστον δὴ παντὸσ ἄρξασθαι κατὰ φύσιν ἀρχήν. ὧδε οὖν περί τε εἰκόνοσ καὶ περὶ τοῦ παραδείγματοσ αὐτῆσ διοριστέον, ὡσ ἄρα τοὺσ λόγουσ, ὧνπέρ εἰσιν ἐξηγηταί, τούτων αὐτῶν καὶ συγγενεῖσ ὄντασ· τοῦ μὲν οὖν μονίμου καὶ βεβαίου καὶ μετὰ νοῦ καταφανοῦσ μονίμουσ καὶ ἀμεταπτώτουσ ‐ καθ’ ὅσον οἱο͂́ν τε καὶ ἀνελέγκτοισ προσήκει λόγοισ εἶναι καὶ ἀνικήτοισ, τούτου δεῖ μηδὲν ἐλλείπειν ‐ τοὺσ δὲ τοῦ πρὸσ μὲν ἐκεῖνο ἀπεικασθέντοσ, ὄντοσ δὲ εἰκόνοσ εἰκότασ ἀνὰ λόγον τε ἐκείνων ὄντασ· ὅτιπερ πρὸσ γένεσιν οὐσία, τοῦτο πρὸσ πίστιν ἀλήθεια.

ἐὰν οὖν, ὦ Σώκρατεσ, πολλὰ πολλῶν πέρι, θεῶν καὶ τῆσ τοῦ παντὸσ γενέσεωσ, μὴ δυνατοὶ γιγνώμεθα πάντῃ πάντωσ αὐτοὺσ ἑαυτοῖσ ὁμολογουμένουσ λόγουσ καὶ ἀπηκριβωμένουσ ἀποδοῦναι, μὴ θαυμάσῃσ· ἀλλ’ ἐὰν ἄρα μηδενὸσ ἧττον παρεχώμεθα εἰκότασ, ἀγαπᾶν χρή, μεμνημένουσ ὡσ ὁ λέγων ἐγὼ ὑμεῖσ τε οἱ κριταὶ φύσιν ἀνθρωπίνην ἔχομεν, ὥστε περὶ τούτων τὸν εἰκότα μῦθον ἀποδεχομένουσ πρέπει τούτου μηδὲν ἔτι πέρα ζητεῖν. ἄριστα, ὦ Τίμαιε, παντάπασί τε ὡσ κελεύεισ ἀποδεκτέον· τὸ μὲν οὖν προοίμιον θαυμασίωσ ἀπεδεξάμεθά σου, τὸν δὲ δὴ νόμον ἡμῖν ἐφεξῆσ πέραινε.

λέγωμεν δὴ δι’ ἥντινα αἰτίαν γένεσιν καὶ τὸ πᾶν τόδε ὁ συνιστὰσ συνέστησεν. ἀγαθὸσ ἦν, ἀγαθῷ δὲ οὐδεὶσ περὶ οὐδενὸσ οὐδέποτε ἐγγίγνεται φθόνοσ·

τούτου δ’ ἐκτὸσ ὢν πάντα ὅτι μάλιστα ἐβουλήθη γενέσθαι παραπλήσια ἑαυτῷ. ταύτην δὴ γενέσεωσ καὶ κόσμου μάλιστ’ ἄν τισ ἀρχὴν κυριωτάτην παρ’ ἀνδρῶν φρονίμων ἀποδεχόμενοσ ὀρθότατα ἀποδέχοιτ’ ἄν. βουληθεὶσ γὰρ ὁ θεὸσ ἀγαθὰ μὲν πάντα, φλαῦρον δὲ μηδὲν εἶναι κατὰ δύναμιν, οὕτω δὴ πᾶν ὅσον ἦν ὁρατὸν παραλαβὼν οὐχ ἡσυχίαν ἄγον ἀλλὰ κινούμενον πλημμελῶσ καὶ ἀτάκτωσ, εἰσ τάξιν αὐτὸ ἤγαγεν ἐκ τῆσ ἀταξίασ, ἡγησάμενοσ ἐκεῖνο τούτου πάντωσ ἄμεινον. θέμισ δ’ οὔτ’ ἦν οὔτ’ ἔστιν τῷ ἀρίστῳ δρᾶν ἄλλο πλὴν τὸ κάλλιστον·

λογισάμενοσ οὖν ηὑρ́ισκεν ἐκ τῶν κατὰ φύσιν ὁρατῶν οὐδὲν ἀνόητον τοῦ νοῦν ἔχοντοσ ὅλον ὅλου κάλλιον ἔσεσθαί ποτε ἔργον, νοῦν δ’ αὖ χωρὶσ ψυχῆσ ἀδύνατον παραγενέσθαι τῳ.

διὰ δὴ τὸν λογισμὸν τόνδε νοῦν μὲν ἐν ψυχῇ, ψυχὴν δ’ ἐν σώματι συνιστὰσ τὸ πᾶν συνετεκταίνετο, ὅπωσ ὅτι κάλλιστον εἰή κατὰ φύσιν ἄριστόν τε ἔργον ἀπειργασμένοσ. γενέσθαι πρόνοιαν.

τούτου δ’ ὑπάρχοντοσ αὖ τὰ τούτοισ ἐφεξῆσ ἡμῖν λεκτέον, τίνι τῶν ζῴων αὐτὸν εἰσ ὁμοιότητα ὁ συνιστὰσ συνέστησεν.

τῶν μὲν οὖν ἐν μέρουσ εἴδει πεφυκότων μηδενὶ καταξιώσωμεν ‐ ἀτελεῖ γὰρ ἐοικὸσ οὐδέν ποτ’ ἂν γένοιτο καλόν ‐ οὗ δ’ ἔστιν τἆλλα ζῷα καθ’ ἓν καὶ κατὰ γένη μόρια, τούτῳ πάντων ὁμοιότατον αὐτὸν εἶναι τιθῶμεν. κόσμοσ ἡμᾶσ ὅσα τε ἄλλα θρέμματα συνέστηκεν ὁρατά.

τῷ γὰρ τῶν νοουμένων καλλίστῳ καὶ κατὰ πάντα τελέῳ μάλιστα αὐτὸν ὁ θεὸσ ὁμοιῶσαι βουληθεὶσ ζῷον ἓν ὁρατόν, πάνθ’ ὅσα αὐτοῦ κατὰ φύσιν συγγενῆ ζῷα ἐντὸσ ἔχον ἑαυτοῦ, συνέστησε. πότερον οὖν ὀρθῶσ ἕνα οὐρανὸν προσειρήκαμεν, ἢ πολλοὺσ καὶ ἀπείρουσ λέγειν ἦν ὀρθότερον;

ἕνα, εἴπερ κατὰ τὸ παράδειγμα δεδημιουργημένοσ ἔσται. τὸ γὰρ περιέχον πάντα ὁπόσα νοητὰ ζῷα μεθ’ ἑτέρου δεύτερον οὐκ ἄν ποτ’ εἰή· πάλιν γὰρ ἂν ἕτερον εἶναι τὸ περὶ ἐκείνω δέοι ζῷον, οὗ μέροσ ἂν εἴτην ἐκείνω, καὶ οὐκ ἂν ἔτι ἐκείνοιν ἀλλ’ ἐκείνῳ τῷ περιέχοντι τόδ’ ἂν ἀφωμοιωμένον λέγοιτο ὀρθότερον. οὖν τόδε κατὰ τὴν μόνωσιν ὅμοιον ᾖ τῷ παντελεῖ ζῴῳ, διὰ ταῦτα οὔτε δύο οὔτ’ ἀπείρουσ ἐποίησεν ὁ ποιῶν κόσμουσ, ἀλλ’ εἷσ ὅδε μονογενὴσ οὐρανὸσ γεγονὼσ ἔστιν καὶ ἔτ’ ἔσται.

σωματοειδὲσ δὲ δὴ καὶ ὁρατὸν ἁπτόν τε δεῖ τὸ γενόμενον εἶναι, χωρισθὲν δὲ πυρὸσ οὐδὲν ἄν ποτε ὁρατὸν γένοιτο, οὐδὲ ἁπτὸν ἄνευ τινὸσ στερεοῦ, στερεὸν δὲ οὐκ ἄνευ γῆσ·

ὅθεν ἐκ πυρὸσ καὶ γῆσ τὸ τοῦ παντὸσ ἀρχόμενοσ συνιστάναι σῶμα ὁ θεὸσ ἐποίει. δύο δὲ μόνω καλῶσ συνίστασθαι τρίτου χωρὶσ οὐ δυνατόν· δεσμὸν γὰρ ἐν μέσῳ δεῖ τινα ἀμφοῖν συναγωγὸν γίγνεσθαι.

δεσμῶν δὲ κάλλιστοσ ὃσ ἂν αὑτὸν καὶ τὰ συνδούμενα ὅτι μάλιστα ἓν ποιῇ, τοῦτο δὲ πέφυκεν ἀναλογία κάλλιστα ἀποτελεῖν. ὁπόταν γὰρ ἀριθμῶν τριῶν εἴτε ὄγκων εἴτε δυνάμεων ὡντινωνοῦν ᾖ τὸ μέσον, ὅτιπερ τὸ πρῶτον πρὸσ αὐτό, τοῦτο αὐτὸ πρὸσ τὸ ἔσχατον, καὶ πάλιν αὖθισ, ὅτι τὸ ἔσχατον πρὸσ τὸ μέσον, τὸ μέσον πρὸσ τὸ πρῶτον, τότε τὸ μέσον μὲν πρῶτον καὶ ἔσχατον γιγνόμενον, τὸ δ’ ἔσχατον καὶ τὸ πρῶτον αὖ μέσα ἀμφότερα, πάνθ’ οὕτωσ ἐξ ἀνάγκησ τὰ αὐτὰ εἶναι συμβήσεται, τὰ αὐτὰ δὲ γενόμενα ἀλλήλοισ ἓν πάντα ἔσται. εἰ μὲν οὖν ἐπίπεδον μέν, βάθοσ δὲ μηδὲν ἔχον ἔδει γίγνεσθαι τὸ τοῦ παντὸσ σῶμα, μία μεσότησ ἂν ἐξήρκει τά τε μεθ’ αὑτῆσ συνδεῖν καὶ ἑαυτήν, νῦν δὲ στερεοειδῆ γὰρ αὐτὸν προσῆκεν εἶναι, τὰ δὲ στερεὰ μία μὲν οὐδέποτε, δύο δὲ ἀεὶ μεσότητεσ συναρμόττουσιν·

οὕτω δὴ πυρόσ τε καὶ γῆσ ὕδωρ ἀέρα τε ὁ θεὸσ ἐν μέσῳ θείσ, καὶ πρὸσ ἄλληλα καθ’ ὅσον ἦν δυνατὸν ἀνὰ τὸν αὐτὸν λόγον ἀπεργασάμενοσ, ὅτιπερ πῦρ πρὸσ ἀέρα, τοῦτο ἀέρα πρὸσ ὕδωρ, καὶ ὅτι ἀὴρ πρὸσ ὕδωρ, ὕδωρ πρὸσ γῆν, συνέδησεν καὶ συνεστήσατο οὐρανὸν ὁρατὸν καὶ ἁπτόν.

καὶ τὸν ἀριθμὸν τεττάρων τὸ τοῦ κόσμου σῶμα ἐγεννήθη δι’ ἀναλογίασ ὁμολογῆσαν, φιλίαν τε ἔσχεν ἐκ τούτων, ὥστε εἰσ ταὐτὸν αὑτῷ συνελθὸν ἄλυτον ὑπό του ἄλλου πλὴν ὑπὸ τοῦ συνδήσαντοσ γενέσθαι.

τῶν δὲ δὴ τεττάρων ἓν ὅλον ἕκαστον εἴληφεν ἡ τοῦ κόσμου σύστασισ.

τῶν μερῶν εἰή, πρὸσ δὲ τούτοισ ἕν, ἅτε οὐχ ὑπολελειμμένων ἐξ ὧν ἄλλο τοιοῦτον γένοιτ’ ἄν, ἔτι δὲ ἵν’ ἀγήρων καὶ ἄνοσον ᾖ, κατανοῶν ὡσ συστάτῳ σώματι θερμὰ καὶ ψυχρὰ καὶ πάνθ’ ὅσα δυνάμεισ ἰσχυρὰσ ἔχει περιιστάμενα ἔξωθεν καὶ προσπίπτοντα ἀκαίρωσ λύει καὶ νόσουσ γῆράσ τε ἐπάγοντα φθίνειν ποιεῖ.

διὰ δὴ τὴν αἰτίαν καὶ τὸν λογισμὸν τόνδε ἕνα ὅλον ὅλων ἐξ ἁπάντων τέλεον καὶ ἀγήρων καὶ ἄνοσον αὐτὸν ἐτεκτήνατο. σχῆμα δὲ ἔδωκεν αὐτῷ τὸ πρέπον καὶ τὸ συγγενέσ.

τῷ δὲ τὰ πάντα ἐν αὑτῷ ζῷα περιέχειν μέλλοντι ζῴῳ πρέπον ἂν εἰή σχῆμα τὸ περιειληφὸσ ἐν αὑτῷ πάντα ὁπόσα σχήματα· διὸ καὶ σφαιροειδέσ, ἐκ μέσου πάντῃ πρὸσ τὰσ τελευτὰσ ἴσον ἀπέχον, κυκλοτερὲσ αὐτὸ ἐτορνεύσατο, πάντων τελεώτατον ὁμοιότατόν τε αὐτὸ ἑαυτῷ σχημάτων, νομίσασ μυρίῳ κάλλιον ὅμοιον ἀνομοίου. λεῖον δὲ δὴ κύκλῳ πᾶν ἔξωθεν αὐτὸ ἀπηκριβοῦτο πολλῶν χάριν. ὀμμάτων τε γὰρ ἐπεδεῖτο οὐδέν, ὁρατὸν γὰρ οὐδὲν ὑπελείπετο ἔξωθεν, οὐδ’ ἀκοῆσ, οὐδὲ γὰρ ἀκουστόν·

πνεῦμά τε οὐκ ἦν περιεστὸσ δεόμενον ἀναπνοῆσ, οὐδ’ αὖ τινοσ ἐπιδεὲσ ἦν ὀργάνου σχεῖν ᾧ τὴν μὲν εἰσ ἑαυτὸ τροφὴν δέξοιτο, τὴν δὲ πρότερον ἐξικμασμένην ἀποπέμψοι πάλιν. ἀπῄει τε γὰρ οὐδὲν οὐδὲ προσῄειν αὐτῷ ποθεν ‐ οὐδὲ γὰρ ἦν ‐ αὐτὸ γὰρ ἑαυτῷ τροφὴν τὴν ἑαυτοῦ φθίσιν παρέχον καὶ πάντα ἐν ἑαυτῷ καὶ ὑφ’ ἑαυτοῦ πάσχον καὶ δρῶν ἐκ τέχνησ γέγονεν· ἡγήσατο γὰρ αὐτὸ ὁ συνθεὶσ αὔταρκεσ ὂν ἄμεινον ἔσεσθαι μᾶλλον ἢ προσδεὲσ ἄλλων.

χειρῶν δέ, αἷσ οὔτε λαβεῖν οὔτε αὖ τινα ἀμύνασθαι χρεία τισ ἦν, μάτην οὐκ ᾤετο δεῖν αὐτῷ προσάπτειν, οὐδὲ ποδῶν οὐδὲ ὅλωσ τῆσ περὶ τὴν βάσιν ὑπηρεσίασ. κίνησιν γὰρ ἀπένειμεν αὐτῷ τὴν τοῦ σώματοσ οἰκείαν, τῶν ἑπτὰ τὴν περὶ νοῦν καὶ φρόνησιν μάλιστα οὖσαν·

διὸ δὴ κατὰ ταὐτὰ ἐν τῷ αὐτῷ καὶ ἐν ἑαυτῷ περιαγαγὼν αὐτὸ ἐποίησε κύκλῳ κινεῖσθαι στρεφόμενον, τὰσ δὲ ἓξ ἁπάσασ κινήσεισ ἀφεῖλεν καὶ ἀπλανὲσ ἀπηργάσατο ἐκείνων. ἐπὶ δὲ τὴν περίοδον ταύτην ἅτ’ οὐδὲν ποδῶν δέον ἀσκελὲσ καὶ ἄπουν αὐτὸ ἐγέννησεν. οὗτοσ δὴ πᾶσ ὄντοσ ἀεὶ λογισμὸσ θεοῦ περὶ τὸν ποτὲ ἐσόμενον θεὸν λογισθεὶσ λεῖον καὶ ὁμαλὸν πανταχῇ τε ἐκ μέσου ἴσον καὶ ὅλον καὶ τέλεον ἐκ τελέων σωμάτων σῶμα ἐποίησεν·

ψυχὴν δὲ εἰσ τὸ μέσον αὐτοῦ θεὶσ διὰ παντόσ τε ἔτεινεν καὶ ἔτι ἔξωθεν τὸ σῶμα αὐτῇ περιεκάλυψεν, καὶ κύκλῳ δὴ κύκλον στρεφόμενον οὐρανὸν ἕνα μόνον ἔρημον κατέστησεν, δι’ ἀρετὴν δὲ αὐτὸν αὑτῷ δυνάμενον συγγίγνεσθαι καὶ οὐδενὸσ ἑτέρου προσδεόμενον, γνώριμον δὲ καὶ φίλον ἱκανῶσ αὐτὸν αὑτῷ.

διὰ πάντα δὴ ταῦτα εὐδαίμονα θεὸν αὐτὸν ἐγεννήσατο. οὕτωσ ἐμηχανήσατο καὶ ὁ θεὸσ νεωτέραν ‐ οὐ γὰρ ἂν ἄρχεσθαι πρεσβύτερον ὑπὸ νεωτέρου συνέρξασ εἰάσεν ‐ ἀλλά πωσ ἡμεῖσ πολὺ μετέχοντεσ τοῦ προστυχόντοσ τε καὶ εἰκῇ ταύτῃ πῃ καὶ λέγομεν, ὁ δὲ καὶ γενέσει καὶ ἀρετῇ προτέραν καὶ πρεσβυτέραν ψυχὴν σώματοσ ὡσ δεσπότιν καὶ ἄρξουσαν ἀρξομένου συνεστήσατο ἐκ τῶνδέ τε καὶ τοιῷδε τρόπῳ.

τῆσ ἀμερίστου καὶ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἐχούσησ οὐσίασ καὶ τῆσ αὖ περὶ τὰ σώματα γιγνομένησ μεριστῆσ τρίτον ἐξ ἀμφοῖν ἐν μέσῳ συνεκεράσατο οὐσίασ εἶδοσ, τῆσ τε ταὐτοῦ φύσεωσ αὖ πέρι καὶ τῆσ τοῦ ἑτέρου, καὶ κατὰ ταὐτὰ συνέστησεν ἐν μέσῳ τοῦ τε ἀμεροῦσ αὐτῶν καὶ τοῦ κατὰ τὰ σώματα μεριστοῦ· καὶ τρία λαβὼν αὐτὰ ὄντα συνεκεράσατο εἰσ μίαν πάντα ἰδέαν, τὴν θατέρου φύσιν δύσμεικτον οὖσαν εἰσ ταὐτὸν συναρμόττων βίᾳ.

μειγνὺσ δὲ μετὰ τῆσ οὐσίασ καὶ ἐκ τριῶν ποιησάμενοσ ἕν, πάλιν ὅλον τοῦτο μοίρασ ὅσασ προσῆκεν διένειμεν, ἑκάστην δὲ ἔκ τε ταὐτοῦ καὶ θατέρου καὶ τῆσ οὐσίασ μεμειγμένην.

ἤρχετο δὲ διαιρεῖν ὧδε. μίαν ἀφεῖλεν τὸ πρῶτον ἀπὸ παντὸσ μοῖραν, μετὰ δὲ ταύτην ἀφῄρει διπλασίαν ταύτησ, τὴν δ’ αὖ τρίτην ἡμιολίαν μὲν τῆσ δευτέρασ, τριπλασίαν δὲ τῆσ πρώτησ, τετάρτην δὲ τῆσ δευτέρασ διπλῆν, πέμπτην δὲ τριπλῆν τῆσ τρίτησ, τὴν δ’ ἕκτην τῆσ πρώτησ ὀκταπλασίαν, ἑβδόμην δ’ ἑπτακαιεικοσιπλασίαν τῆσ πρώτησ· μετὰ δὲ ταῦτα συνεπληροῦτο τά τε διπλάσια καὶ τριπλάσια διαστήματα, μοίρασ ἔτι ἐκεῖθεν ἀποτέμνων καὶ τιθεὶσ εἰσ τὸ μεταξὺ τούτων, ὥστε ἐν ἑκάστῳ διαστήματι δύο εἶναι μεσότητασ, τὴν μὲν ταὐτῷ μέρει τῶν ἄκρων αὐτῶν ὑπερέχουσαν καὶ ὑπερεχομένην, τὴν δὲ ἴσῳ μὲν κατ’ ἀριθμὸν ὑπερέχουσαν, ἴσῳ δὲ ὑπερεχομένην.

ἡμιολίων δὲ διαστάσεων καὶ ἐπιτρίτων καὶ ἐπογδόων γενομένων ἐκ τούτων τῶν δεσμῶν ἐν ταῖσ πρόσθεν διαστάσεσιν, τῷ τοῦ ἐπογδόου διαστήματι τὰ ἐπίτριτα πάντα συνεπληροῦτο, λείπων αὐτῶν ἑκάστου μόριον, τῆσ τοῦ μορίου ταύτησ διαστάσεωσ λειφθείσησ ἀριθμοῦ πρὸσ ἀριθμὸν ἐχούσησ τοὺσ ὁρ́ουσ ἓξ καὶ πεντήκοντα καὶ διακοσίων πρὸσ τρία καὶ τετταράκοντα καὶ διακόσια.

καὶ δὴ καὶ τὸ μειχθέν, ἐξ οὗ ταῦτα κατέτεμνεν, οὕτωσ ἤδη πᾶν κατανηλώκει.

ταύτην οὖν τὴν σύστασιν πᾶσαν διπλῆν κατὰ μῆκοσ σχίσασ, μέσην πρὸσ μέσην ἑκατέραν ἀλλήλαισ οἱο͂ν χεῖ προσβαλὼν κατέκαμψεν εἰσ ἓν κύκλῳ, συνάψασ αὑταῖσ τε καὶ ἀλλήλαισ ἐν τῷ καταντικρὺ τῆσ προσβολῆσ, καὶ τῇ κατὰ ταὐτὰ ἐν ταὐτῷ περιαγομένῃ κινήσει πέριξ αὐτὰσ ἔλαβεν, καὶ τὸν μὲν ἔξω, τὸν δ’ ἐντὸσ ἐποιεῖτο τῶν κύκλων. τὴν μὲν οὖν ἔξω φορὰν ἐπεφήμισεν εἶναι τῆσ ταὐτοῦ φύσεωσ, τὴν δ’ ἐντὸσ τῆσ θατέρου.

τὴν μὲν δὴ ταὐτοῦ κατὰ πλευρὰν ἐπὶ δεξιὰ περιήγαγεν, τὴν δὲ θατέρου κατὰ διάμετρον ἐπ’ ἀριστερά, κράτοσ δ’ ἔδωκεν τῇ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾷ· μίαν γὰρ αὐτὴν ἄσχιστον εἰάσεν, τὴν δ’ ἐντὸσ σχίσασ ἑξαχῇ ἑπτὰ κύκλουσ ἀνίσουσ κατὰ τὴν τοῦ διπλασίου καὶ τριπλασίου διάστασιν ἑκάστην, οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, κατὰ τἀναντία μὲν ἀλλήλοισ προσέταξεν ἰέναι τοὺσ κύκλουσ, τάχει δὲ τρεῖσ μὲν ὁμοίωσ, τοὺσ δὲ τέτταρασ ἀλλήλοισ καὶ τοῖσ τρισὶν ἀνομοίωσ, ἐν λόγῳ δὲ φερομένουσ.

ἐπεὶ δὲ κατὰ νοῦν τῷ συνιστάντι πᾶσα ἡ τῆσ ψυχῆσ σύστασισ ἐγεγένητο, μετὰ τοῦτο πᾶν τὸ σωματοειδὲσ ἐντὸσ αὐτῆσ ἐτεκταίνετο καὶ μέσον μέσῃ συναγαγὼν προσήρμοττεν·

ἡ δ’ ἐκ μέσου πρὸσ τὸν ἔσχατον οὐρανὸν πάντῃ διαπλακεῖσα κύκλῳ τε αὐτὸν ἔξωθεν περικαλύψασα, αὐτὴ ἐν αὑτῇ στρεφομένη, θείαν ἀρχὴν ἤρξατο ἀπαύστου καὶ ἔμφρονοσ βίου πρὸσ τὸν σύμπαντα χρόνον.

καὶ τὸ μὲν δὴ σῶμα ὁρατὸν οὐρανοῦ γέγονεν, αὐτὴ δὲ ἀόρατοσ μέν, λογισμοῦ δὲ μετέχουσα καὶ ἁρμονίασ ψυχή, τῶν νοητῶν ἀεί τε ὄντων ὑπὸ τοῦ ἀρίστου ἀρίστη γενομένη τῶν γεννηθέντων. ἕτερον, πρὸσ ὅτι τε μάλιστα καὶ ὅπῃ καὶ ὅπωσ καὶ ὁπότε συμβαίνει κατὰ τὰ γιγνόμενά τε πρὸσ ἕκαστον ἕκαστα εἶναι καὶ πάσχειν καὶ πρὸσ τὰ κατὰ ταὐτὰ ἔχοντα ἀεί.

λόγοσ δὲ ὁ κατὰ ταὐτὸν ἀληθὴσ γιγνόμενοσ περί τε θάτερον ὂν καὶ περὶ τὸ ταὐτόν, ἐν τῷ κινουμένῳ ὑφ’ αὑτοῦ φερόμενοσ ἄνευ φθόγγου καὶ ἠχῆσ, ὅταν μὲν περὶ τὸ αἰσθητὸν γίγνηται καὶ ὁ τοῦ θατέρου κύκλοσ ὀρθὸσ ἰὼν εἰσ πᾶσαν αὐτοῦ τὴν ψυχὴν διαγγείλῃ, δόξαι καὶ πίστεισ γίγνονται βέβαιοι καὶ ἀληθεῖσ, ὅταν δὲ αὖ περὶ τὸ λογιστικὸν ᾖ καὶ ὁ τοῦ ταὐτοῦ κύκλοσ εὔτροχοσ ὢν αὐτὰ μηνύσῃ, νοῦσ ἐπιστήμη τε ἐξ ἀνάγκησ ἀποτελεῖται· τούτω δὲ ἐν ᾧ τῶν ὄντων ἐγγίγνεσθον, ἄν ποτέ τισ αὐτὸ ἄλλο πλὴν ψυχὴν εἴπῃ, πᾶν μᾶλλον ἢ τἀληθὲσ ἐρεῖ.

ὡσ δὲ κινηθὲν αὐτὸ καὶ ζῶν ἐνόησεν τῶν ἀιδίων θεῶν γεγονὸσ ἄγαλμα ὁ γεννήσασ πατήρ, ἠγάσθη τε καὶ εὐφρανθεὶσ ἔτι δὴ μᾶλλον ὅμοιον πρὸσ τὸ παράδειγμα ἐπενόησεν ἀπεργάσασθαι.

καθάπερ οὖν αὐτὸ τυγχάνει ζῷον ἀίδιον ὄν, καὶ τόδε τὸ πᾶν οὕτωσ εἰσ δύναμιν ἐπεχείρησε τοιοῦτον ἀποτελεῖν.

ἡ μὲν οὖν τοῦ ζῴου φύσισ ἐτύγχανεν οὖσα αἰώνιοσ, καὶ τοῦτο μὲν δὴ τῷ γεννητῷ παντελῶσ προσάπτειν οὐκ ἦν δυνατόν· εἰκὼ δ’ ἐπενόει κινητόν τινα αἰῶνοσ ποιῆσαι, καὶ διακοσμῶν ἅμα οὐρανὸν ποιεῖ μένοντοσ αἰῶνοσ ἐν ἑνὶ κατ’ ἀριθμὸν ἰοῦσαν αἰώνιον εἰκόνα, τοῦτον ὃν δὴ χρόνον ὠνομάκαμεν. ἡμέρασ γὰρ καὶ νύκτασ καὶ μῆνασ καὶ ἐνιαυτούσ, οὐκ ὄντασ πρὶν οὐρανὸν γενέσθαι, τότε ἅμα ἐκείνῳ συνισταμένῳ τὴν γένεσιν αὐτῶν μηχανᾶται·

ταῦτα δὲ πάντα μέρη χρόνου, καὶ τό τ’ ἦν τό τ’ ἔσται χρόνου γεγονότα εἴδη, ἃ δὴ φέροντεσ λανθάνομεν ἐπὶ τὴν ἀίδιον οὐσίαν οὐκ ὀρθῶσ. ἀληθῆ λόγον προσήκει, τὸ δὲ ἦν τό τ’ ἔσται περὶ τὴν ἐν χρόνῳ γένεσιν ἰοῦσαν πρέπει λέγεσθαι ‐ κινήσεισ γάρ ἐστον, τὸ δὲ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον ἀκινήτωσ οὔτε πρεσβύτερον οὔτε νεώτερον προσήκει γίγνεσθαι διὰ χρόνου οὐδὲ γενέσθαι ποτὲ οὐδὲ γεγονέναι νῦν οὐδ’ εἰσ αὖθισ ἔσεσθαι, τὸ παράπαν τε οὐδὲν ὅσα γένεσισ τοῖσ ἐν αἰσθήσει φερομένοισ προσῆψεν, ἀλλὰ χρόνου ταῦτα αἰῶνα μιμουμένου καὶ κατ’ ἀριθμὸν κυκλουμένου γέγονεν εἴδη ‐ καὶ πρὸσ τούτοισ ἔτι τὰ τοιάδε, τό τε γεγονὸσ εἶναι γεγονὸσ καὶ τὸ γιγνόμενον εἶναι γιγνόμενον, ἔτι τε τὸ γενησόμενον εἶναι γενησόμενον καὶ τὸ μὴ ὂν μὴ ὂν εἶναι, ὧν οὐδὲν ἀκριβὲσ λέγομεν.

περὶ μὲν οὖν τούτων τάχ’ ἂν οὐκ εἰή καιρὸσ πρέπων ἐν τῷ παρόντι διακριβολογεῖσθαι.

χρόνοσ δ’ οὖν μετ’ οὐρανοῦ γέγονεν, ἵνα ἅμα γεννηθέντεσ ἅμα καὶ λυθῶσιν, ἄν ποτε λύσισ τισ αὐτῶν γίγνηται, καὶ κατὰ τὸ παράδειγμα τῆσ διαιωνίασ φύσεωσ, ἵν’ ὡσ ὁμοιότατοσ αὐτῷ κατὰ δύναμιν ᾖ·

τὸ μὲν γὰρ δὴ παράδειγμα πάντα αἰῶνά ἐστιν ὄν, ὁ δ’ αὖ διὰ τέλουσ τὸν ἅπαντα χρόνον γεγονώσ τε καὶ ὢν καὶ ἐσόμενοσ.

ἐξ οὖν λόγου καὶ διανοίασ θεοῦ τοιαύτησ πρὸσ χρόνου γένεσιν, ἵνα γεννηθῇ χρόνοσ, ἥλιοσ καὶ σελήνη καὶ πέντε ἄλλα ἄστρα, ἐπίκλην ἔχοντα πλανητά, εἰσ διορισμὸν καὶ φυλακὴν ἀριθμῶν χρόνου γέγονεν· σώματα δὲ αὐτῶν ἑκάστων ποιήσασ ὁ θεὸσ ἔθηκεν εἰσ τὰσ περιφορὰσ ἃσ ἡ θατέρου περίοδοσ ᾔειν, ἑπτὰ οὔσασ ὄντα ἑπτά, σελήνην μὲν εἰσ τὸν περὶ γῆν πρῶτον, ἥλιον δὲ εἰσ τὸν δεύτερον ὑπὲρ γῆσ, ἑωσφόρον δὲ καὶ τὸν ἱερὸν Ἑρμοῦ λεγόμενον εἰσ τὸν τάχει μὲν ἰσόδρομον ἡλίῳ κύκλον ἰόντασ, τὴν δὲ ἐναντίαν εἰληχότασ αὐτῷ δύναμιν· ὅθεν καταλαμβάνουσίν τε καὶ καταλαμβάνονται κατὰ ταὐτὰ ὑπ’ ἀλλήλων ἥλιόσ τε καὶ ὁ τοῦ Ἑρμοῦ καὶ ἑωσφόροσ.

τὰ δ’ ἄλλα οἷ δὴ καὶ δι’ ἃσ αἰτίασ ἱδρύσατο, εἴ τισ ἐπεξίοι πάσασ, ὁ λόγοσ πάρεργοσ ὢν πλέον ἂν ἔργον ὧν ἕνεκα λέγεται παράσχοι. ταῦτα μὲν οὖν ἴσωσ τάχ’ ἂν κατὰ σχολὴν ὕστερον τῆσ ἀξίασ τύχοι διηγήσεωσ·

ἐπειδὴ δὲ οὖν εἰσ τὴν ἑαυτῷ πρέπουσαν ἕκαστον ἀφίκετο φορὰν τῶν ὅσα ἔδει συναπεργάζεσθαι χρόνον, δεσμοῖσ τε ἐμψύχοισ σώματα δεθέντα ζῷα ἐγεννήθη τό τε προσταχθὲν ἔμαθεν, κατὰ δὴ τὴν θατέρου φορὰν πλαγίαν οὖσαν, διὰ τῆσ ταὐτοῦ φορᾶσ ἰούσησ τε καὶ κρατουμένησ, τὸ μὲν μείζονα αὐτῶν, τὸ δ’ ἐλάττω κύκλον ἰόν, θᾶττον μὲν τὰ τὸν ἐλάττω, τὰ δὲ τὸν μείζω βραδύτερον περιῄειν. τῇ δὴ ταὐτοῦ φορᾷ τὰ τάχιστα περιιόντα ὑπὸ τῶν βραδύτερον ἰόντων ἐφαίνετο καταλαμβάνοντα καταλαμβάνεσθαι·

πάντασ γὰρ τοὺσ κύκλουσ αὐτῶν στρέφουσα ἕλικα διὰ τὸ διχῇ κατὰ τὰ ἐναντία ἅμα προϊέναι τὸ βραδύτατα ἀπιὸν ἀφ’ αὑτῆσ οὔσησ ταχίστησ ἐγγύτατα ἀπέφαινεν. ἵνα δ’ εἰή μέτρον ἐναργέσ τι πρὸσ ἄλληλα βραδυτῆτι καὶ τάχει καὶ τὰ περὶ τὰσ ὀκτὼ φορὰσ πορεύοιτο, φῶσ ὁ θεὸσ ἀνῆψεν ἐν τῇ πρὸσ γῆν δευτέρᾳ τῶν περιόδων, ὃ δὴ νῦν κεκλήκαμεν ἥλιον, ἵνα ὅτι μάλιστα εἰσ ἅπαντα φαίνοι τὸν οὐρανὸν μετάσχοι τε ἀριθμοῦ τὰ ζῷα ὅσοισ ἦν προσῆκον, μαθόντα παρὰ τῆσ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾶσ.

νὺξ μὲν οὖν ἡμέρα τε γέγονεν οὕτωσ καὶ διὰ ταῦτα, ἡ τῆσ μιᾶσ καὶ φρονιμωτάτησ κυκλήσεωσ περίοδοσ· μεὶσ δὲ ἐπειδὰν σελήνη περιελθοῦσα τὸν ἑαυτῆσ κύκλον ἥλιον ἐπικαταλάβῃ, ἐνιαυτὸσ δὲ ὁπόταν ἥλιοσ τὸν ἑαυτοῦ περιέλθῃ κύκλον.

τῶν δ’ ἄλλων τὰσ περιόδουσ οὐκ ἐννενοηκότεσ ἄνθρωποι, πλὴν ὀλίγοι τῶν πολλῶν, οὔτε ὀνομάζουσιν οὔτε πρὸσ ἄλληλα συμμετροῦνται σκοποῦντεσ ἀριθμοῖσ, ὥστε ὡσ ἔποσ εἰπεῖν οὐκ ἴσασιν χρόνον ὄντα τὰσ τούτων πλάνασ, πλήθει μὲν ἀμηχάνῳ χρωμένασ, πεποικιλμένασ δὲ θαυμαστῶσ· ἔστιν δ’ ὅμωσ οὐδὲν ἧττον κατανοῆσαι δυνατὸν ὡσ ὅ γε τέλεοσ ἀριθμὸσ χρόνου τὸν τέλεον ἐνιαυτὸν πληροῖ τότε, ὅταν ἁπασῶν τῶν ὀκτὼ περιόδων τὰ πρὸσ ἄλληλα συμπερανθέντα τάχη σχῇ κεφαλὴν τῷ τοῦ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίωσ ἰόντοσ ἀναμετρηθέντα κύκλῳ.

ὡσ ὁμοιότατον ᾖ τῷ τελέῳ καὶ νοητῷ ζῴῳ πρὸσ τὴν τῆσ διαιωνίασ μίμησιν φύσεωσ.

καὶ τὰ μὲν ἄλλα ἤδη μέχρι χρόνου γενέσεωσ ἀπείργαστο εἰσ ὁμοιότητα ᾧπερ ἀπεικάζετο, τὸ δὲ μήπω τὰ πάντα ζῷα ἐντὸσ αὑτοῦ γεγενημένα περιειληφέναι, ταύτῃ ἔτι εἶχεν ἀνομοίωσ.

τοῦτο δὴ τὸ κατάλοιπον ἀπηργάζετο αὐτοῦ πρὸσ τὴν τοῦ παραδείγματοσ ἀποτυπούμενοσ φύσιν. ᾗπερ οὖν νοῦσ ἐνούσασ ἰδέασ τῷ ὃ ἔστιν ζῷον, οἱαῖ́ τε ἔνεισι καὶ ὅσαι, καθορᾷ, τοιαύτασ καὶ τοσαύτασ διενοήθη δεῖν καὶ τόδε σχεῖν. εἰσὶν δὴ τέτταρεσ, μία μὲν οὐράνιον θεῶν γένοσ, ἄλλη δὲ πτηνὸν καὶ ἀεροπόρον, τρίτη δὲ ἔνυδρον εἶδοσ, πεζὸν δὲ καὶ χερσαῖον τέταρτον. τοῦ μὲν οὖν θείου τὴν πλείστην ἰδέαν ἐκ πυρὸσ ἀπηργάζετο, ὅπωσ ὅτι λαμπρότατον ἰδεῖν τε κάλλιστον εἰή, τῷ δὲ παντὶ προσεικάζων εὔκυκλον ἐποίει, τίθησίν τε εἰσ τὴν τοῦ κρατίστου φρόνησιν ἐκείνῳ συνεπόμενον, νείμασ περὶ πάντα κύκλῳ τὸν οὐρανόν, κόσμον ἀληθινὸν αὐτῷ πεποικιλμένον εἶναι καθ’ ὅλον.

κινήσεισ δὲ δύο προσῆψεν ἑκάστῳ, τὴν μὲν ἐν ταὐτῷ κατὰ ταὐτά, περὶ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τὰ αὐτὰ ἑαυτῷ διανοουμένῳ, τὴν δὲ εἰσ τὸ πρόσθεν, ὑπὸ τῆσ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾶσ κρατουμένῳ· τὰσ δὲ πέντε κινήσεισ ἀκίνητον καὶ ἑστόσ, ἵνα ὅτι μάλιστα αὐτῶν ἕκαστον γένοιτο ὡσ ἄριστον.

ἐξ ἧσ δὴ τῆσ αἰτίασ γέγονεν ὅσ’ ἀπλανῆ τῶν ἄστρων ζῷα θεῖα ὄντα καὶ ἀίδια καὶ κατὰ ταὐτὰ ἐν ταὐτῷ στρεφόμενα ἀεὶ μένει· τὰ δὲ τρεπόμενα καὶ πλάνην τοιαύτην ἴσχοντα, καθάπερ ἐν τοῖσ πρόσθεν ἐρρήθη, κατ’ ἐκεῖνα γέγονεν. γῆν δὲ τροφὸν μὲν ἡμετέραν, ἰλλομένην δὲ τὴν περὶ τὸν διὰ παντὸσ πόλον τεταμένον, φύλακα καὶ δημιουργὸν νυκτόσ τε καὶ ἡμέρασ ἐμηχανήσατο, πρώτην καὶ πρεσβυτάτην θεῶν ὅσοι ἐντὸσ οὐρανοῦ γεγόνασιν. χορείασ δὲ τούτων αὐτῶν καὶ παραβολὰσ ἀλλήλων, καὶ περὶ τὰσ τῶν κύκλων πρὸσ ἑαυτοὺσ ἐπανακυκλήσεισ καὶ προχωρήσεισ, ἔν τε ταῖσ συνάψεσιν ὁποῖοι τῶν θεῶν κατ’ ἀλλήλουσ γιγνόμενοι καὶ ὅσοι καταντικρύ, μεθ’ οὕστινάσ τε ἐπίπροσθεν ἀλλήλοισ ἡμῖν τε κατὰ χρόνουσ οὕστινασ ἕκαστοι κατακαλύπτονται καὶ πάλιν ἀναφαινόμενοι φόβουσ καὶ σημεῖα τῶν μετὰ ταῦτα γενησομένων τοῖσ οὐ δυναμένοισ λογίζεσθαι πέμπουσιν, τὸ λέγειν ἄνευ δι’ ὄψεωσ τούτων αὖ τῶν μιμημάτων μάταιοσ ἂν εἰή πόνοσ·

ἀλλὰ ταῦτά τε ἱκανῶσ ἡμῖν ταύτῃ καὶ τὰ περὶ θεῶν ὁρατῶν καὶ γεννητῶν εἰρημένα φύσεωσ ἐχέτω τέλοσ.

περὶ δὲ τῶν ἄλλων δαιμόνων εἰπεῖν καὶ γνῶναι τὴν γένεσιν μεῖζον ἢ καθ’ ἡμᾶσ, πειστέον δὲ τοῖσ εἰρηκόσιν ἔμπροσθεν, ἐκγόνοισ μὲν θεῶν οὖσιν, ὡσ ἔφασαν, σαφῶσ δέ που τούσ γε αὑτῶν προγόνουσ εἰδόσιν·

ἀδύνατον οὖν θεῶν παισὶν ἀπιστεῖν, καίπερ ἄνευ τε εἰκότων καὶ ἀναγκαίων ἀποδείξεων λέγουσιν, ἀλλ’ ὡσ οἰκεῖα φασκόντων ἀπαγγέλλειν ἑπομένουσ τῷ νόμῳ πιστευτέον. οὕτωσ οὖν κατ’ ἐκείνουσ ἡμῖν ἡ γένεσισ περὶ τούτων τῶν θεῶν ἐχέτω καὶ λεγέσθω.

Γῆσ τε καὶ Οὐρανοῦ παῖδεσ Ὠκεανόσ τε καὶ Τηθὺσ ἐγενέσθην, τούτων δὲ Φόρκυσ Κρόνοσ τε καὶ Ῥέα καὶ ὅσοι μετὰ τούτων, ἐκ δὲ Κρόνου καὶ Ῥέασ Ζεὺσ Ἥρα τε καὶ πάντεσ ὅσουσ ἴσμεν ἀδελφοὺσ λεγομένουσ αὐτῶν, ἔτι τε τούτων ἄλλουσ ἐκγόνουσ· ἐπεὶ δ’ οὖν πάντεσ ὅσοι τε περιπολοῦσιν φανερῶσ καὶ ὅσοι φαίνονται καθ’ ὅσον ἂν ἐθέλωσιν θεοὶ γένεσιν ἔσχον, λέγει πρὸσ αὐτοὺσ ὁ τόδε τὸ πᾶν γεννήσασ τάδε ‐ "θεοὶ θεῶν, ὧν ἐγὼ δημιουργὸσ πατήρ τε ἔργων, δι’ ἐμοῦ γενόμενα ἄλυτα ἐμοῦ γε μὴ ἐθέλοντοσ.

τὸ μὲν οὖν δὴ δεθὲν πᾶν λυτόν, τό γε μὴν καλῶσ ἁρμοσθὲν καὶ ἔχον εὖ λύειν ἐθέλειν κακοῦ·

δι’ ἃ καὶ ἐπείπερ γεγένησθε, ἀθάνατοι μὲν οὐκ ἐστὲ οὐδ’ ἄλυτοι τὸ πάμπαν, οὔτι μὲν δὴ λυθήσεσθέ γε οὐδὲ τεύξεσθε θανάτου μοίρασ, τῆσ ἐμῆσ βουλήσεωσ μείζονοσ ἔτι δεσμοῦ καὶ κυριωτέρου λαχόντεσ ἐκείνων οἷσ ὅτ’ ἐγίγνεσθε συνεδεῖσθε.

νῦν οὖν ὃ λέγω πρὸσ ὑμᾶσ ἐνδεικνύμενοσ, μάθετε. θνητὰ ἔτι γένη λοιπὰ τρία ἀγέννητα· τούτων δὲ μὴ γενομένων οὐρανὸσ ἀτελὴσ ἔσται· τὰ γὰρ ἅπαντ’ ἐν αὑτῷ γένη ζῴων οὐχ ἕξει, δεῖ δέ, εἰ μέλλει τέλεοσ ἱκανῶσ εἶναι. δι’ ἐμοῦ δὲ ταῦτα γενόμενα καὶ βίου μετασχόντα θεοῖσ ἰσάζοιτ’ ἄν·

ἵνα οὖν θνητά τε ᾖ τό τε πᾶν τόδε ὄντωσ ἅπαν ᾖ, τρέπεσθε κατὰ φύσιν ὑμεῖσ ἐπὶ τὴν τῶν ζῴων δημιουργίαν, μιμούμενοι τὴν ἐμὴν δύναμιν περὶ τὴν ὑμετέραν γένεσιν. καὶ καθ’ ὅσον μὲν αὐτῶν ἀθανάτοισ ὁμώνυμον εἶναι προσήκει, θεῖον λεγόμενον ἡγεμονοῦν τε ἐν αὐτοῖσ τῶν ἀεὶ δίκῃ καὶ ὑμῖν ἐθελόντων ἕπεσθαι, σπείρασ καὶ ὑπαρξάμενοσ ἐγὼ παραδώσω· τὸ δὲ λοιπὸν ὑμεῖσ, ἀθανάτῳ θνητὸν προσυφαίνοντεσ, ἀπεργάζεσθε ζῷα καὶ γεννᾶτε τροφήν τε διδόντεσ αὐξάνετε καὶ φθίνοντα πάλιν δέχεσθε.

ταῦτ’ εἶπε, καὶ πάλιν ἐπὶ τὸν πρότερον κρατῆρα, ἐν ᾧ τὴν τοῦ παντὸσ ψυχὴν κεραννὺσ ἔμισγεν, τὰ τῶν πρόσθεν ὑπόλοιπα κατεχεῖτο μίσγων τρόπον μέν τινα τὸν αὐτόν, ἀκήρατα δὲ οὐκέτι κατὰ ταὐτὰ ὡσαύτωσ, ἀλλὰ δεύτερα καὶ τρίτα.

φῦναι ζῴων τὸ θεοσεβέστατον, διπλῆσ δὲ οὔσησ τῆσ ἀνθρωπίνησ φύσεωσ, τὸ κρεῖττον τοιοῦτον εἰή γένοσ ὃ καὶ ἔπειτα κεκλήσοιτο ἀνήρ.

ὁπότε δὴ σώμασιν ἐμφυτευθεῖεν ἐξ ἀνάγκησ, καὶ τὸ μὲν προσίοι, τὸ δ’ ἀπίοι τοῦ σώματοσ αὐτῶν, πρῶτον μὲν αἴσθησιν ἀναγκαῖον εἰή μίαν πᾶσιν ἐκ βιαίων παθημάτων σύμφυτον γίγνεσθαι, δεύτερον δὲ ἡδονῇ καὶ λύπῃ μεμειγμένον ἔρωτα, πρὸσ δὲ τούτοισ φόβον καὶ θυμὸν ὅσα τε ἑπόμενα αὐτοῖσ καὶ ὁπόσα ἐναντίωσ πέφυκε διεστηκότα· ὧν εἰ μὲν κρατήσοιεν, δίκῃ βιώσοιντο, κρατηθέντεσ δὲ ἀδικίᾳ.

καὶ ὁ μὲν εὖ τὸν προσήκοντα χρόνον βιούσ, πάλιν εἰσ τὴν τοῦ συννόμου πορευθεὶσ οἴκησιν ἄστρου, βίον εὐδαίμονα καὶ συνήθη ἕξοι, σφαλεὶσ δὲ τούτων εἰσ γυναικὸσ φύσιν ἐν τῇ δευτέρᾳ γενέσει μεταβαλοῖ· μὴ παυόμενόσ τε ἐν τούτοισ ἔτι κακίασ, τρόπον ὃν κακύνοιτο, κατὰ τὴν ὁμοιότητα τῆσ τοῦ τρόπου γενέσεωσ εἴσ τινα τοιαύτην ἀεὶ μεταβαλοῖ θήρειον φύσιν, ἀλλάττων τε οὐ πρότερον πόνων λήξοι, πρὶν τῇ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιόδῳ τῇ ἐν αὑτῷ συνεπισπώμενοσ τὸν πολὺν ὄχλον καὶ ὕστερον προσφύντα ἐκ πυρὸσ καὶ ὕδατοσ καὶ ἀέροσ καὶ γῆσ, θορυβώδη καὶ ἄλογον ὄντα, λόγῳ κρατήσασ εἰσ τὸ τῆσ πρώτησ καὶ ἀρίστησ ἀφίκοιτο εἶδοσ ἕξεωσ.

διαθεσμοθετήσασ δὲ πάντα αὐτοῖσ ταῦτα, ἵνα τῆσ ἔπειτα εἰή κακίασ ἑκάστων ἀναίτιοσ, ἔσπειρεν τοὺσ μὲν εἰσ γῆν, τοὺσ δ’ εἰσ σελήνην, τοὺσ δ’ εἰσ τἆλλα ὅσα ὄργανα χρόνου·

προσγενέσθαι, τοῦτο καὶ πάνθ’ ὅσα ἀκόλουθα ἐκείνοισ ἀπεργασαμένουσ ἄρχειν, καὶ κατὰ δύναμιν ὅτι κάλλιστα καὶ ἄριστα τὸ θνητὸν διακυβερνᾶν ζῷον, ὅτι μὴ κακῶν αὐτὸ ἑαυτῷ γίγνοιτο αἴτιον.

καὶ ὁ μὲν δὴ ἅπαντα ταῦτα διατάξασ ἔμενεν ἐν τῷ ἑαυτοῦ κατὰ τρόπον ἤθει·

μένοντοσ δὲ νοήσαντεσ οἱ παῖδεσ τὴν τοῦ πατρὸσ τάξιν ἐπείθοντο αὐτῇ, καὶ λαβόντεσ ἀθάνατον ἀρχὴν θνητοῦ ζῴου, μιμούμενοι τὸν σφέτερον δημιουργόν, πυρὸσ καὶ γῆσ ὕδατόσ τε καὶ ἀέροσ ἀπὸ τοῦ κόσμου δανειζόμενοι μόρια ὡσ ἀποδοθησόμενα πάλιν, εἰσ ταὐτὸν τὰ λαμβανόμενα συνεκόλλων, οὐ τοῖσ ἀλύτοισ οἷσ αὐτοὶ συνείχοντο δεσμοῖσ, ἀλλὰ διὰ σμικρότητα ἀοράτοισ πυκνοῖσ γόμφοισ συντήκοντεσ, ἓν ἐξ ἁπάντων ἀπεργαζόμενοι σῶμα ἕκαστον, τὰσ τῆσ ἀθανάτου ψυχῆσ περιόδουσ ἐνέδουν εἰσ ἐπίρρυτον σῶμα καὶ ἀπόρρυτον. αἱ δ’ εἰσ ποταμὸν ἐνδεθεῖσαι πολὺν οὔτ’ ἐκράτουν οὔτ’ ἐκρατοῦντο, βίᾳ δὲ ἐφέροντο καὶ ἔφερον, ὥστε τὸ μὲν ὅλον κινεῖσθαι ζῷον, ἀτάκτωσ μὴν ὅπῃ τύχοι προϊέναι καὶ ἀλόγωσ, τὰσ ἓξ ἁπάσασ κινήσεισ ἔχον·

εἴσ τε γὰρ τὸ πρόσθε καὶ ὄπισθεν καὶ πάλιν εἰσ δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ κάτω τε καὶ ἄνω καὶ πάντῃ κατὰ τοὺσ ἓξ τόπουσ πλανώμενα προῄειν.

πολλοῦ γὰρ ὄντοσ τοῦ κατακλύζοντοσ καὶ ἀπορρέοντοσ κύματοσ ὃ τὴν τροφὴν παρεῖχεν, ἔτι μείζω θόρυβον ἀπηργάζετο τὰ τῶν προσπιπτόντων παθήματα ἑκάστοισ, ὅτε πυρὶ προσκρούσειε τὸ σῶμά τινοσ ἔξωθεν ἀλλοτρίῳ περιτυχὸν ἢ καὶ στερεῷ γῆσ πάγῳ ὑγροῖσ τε ὀλισθήμασιν ὑδάτων, εἴτε ζάλῃ πνευμάτων ὑπὸ ἀέροσ φερομένων καταληφθείη, καὶ ὑπὸ πάντων τούτων διὰ τοῦ σώματοσ αἱ κινήσεισ ἐπὶ τὴν ψυχὴν φερόμεναι προσπίπτοιεν· αἳ δὴ καὶ ἔπειτα διὰ ταῦτα ἐκλήθησάν τε καὶ νῦν ἔτι αἰσθήσεισ συνάπασαι κέκληνται.

ὀχετοῦ κινοῦσαι καὶ σφοδρῶσ σείουσαι τὰσ τῆσ ψυχῆσ περιόδουσ, τὴν μὲν ταὐτοῦ παντάπασιν ἐπέδησαν ἐναντία αὐτῇ ῥέουσαι καὶ ἐπέσχον ἄρχουσαν καὶ ἰοῦσαν, τὴν δ’ αὖ θατέρου διέσεισαν, ὥστε τὰσ τοῦ διπλασίου καὶ τριπλασίου τρεῖσ ἑκατέρασ ἀποστάσεισ καὶ τὰσ τῶν ἡμιολίων καὶ ἐπιτρίτων καὶ ἐπογδόων μεσότητασ καὶ συνδέσεισ, ἐπειδὴ παντελῶσ λυταὶ οὐκ ἦσαν πλὴν ὑπὸ τοῦ συνδήσαντοσ, πάσασ μὲν στρέψαι στροφάσ, πάσασ δὲ κλάσεισ καὶ διαφθορὰσ τῶν κύκλων ἐμποιεῖν, ὁσαχῇπερ ἦν δυνατόν, ὥστε μετ’ ἀλλήλων μόγισ συνεχομένασ φέρεσθαι μέν, ἀλόγωσ δὲ φέρεσθαι, τοτὲ μὲν ἀντίασ, ἄλλοτε δὲ πλαγίασ, τοτὲ δὲ ὑπτίασ·

οἱο͂ν ὅταν τισ ὕπτιοσ ἐρείσασ τὴν κεφαλὴν μὲν ἐπὶ γῆσ, τοὺσ δὲ πόδασ ἄνω προσβαλὼν ἔχῃ πρόσ τινι, τότε ἐν τούτῳ τῷ πάθει τοῦ τε πάσχοντοσ καὶ τῶν ὁρώντων τά τε δεξιὰ ἀριστερὰ καὶ τὰ ἀριστερὰ δεξιὰ ἑκατέροισ τὰ ἑκατέρων φαντάζεται.

ταὐτὸν δὴ τοῦτο καὶ τοιαῦτα ἕτερα αἱ περιφοραὶ πάσχουσαι σφοδρῶσ, ὅταν τέ τῳ τῶν ἔξωθεν τοῦ ταὐτοῦ γένουσ ἢ τοῦ θατέρου περιτύχωσιν, τότε ταὐτόν τῳ καὶ θάτερόν του τἀναντία τῶν ἀληθῶν προσαγορεύουσαι ψευδεῖσ καὶ ἀνόητοι γεγόνασιν, οὐδεμία τε ἐν αὐταῖσ τότε περίοδοσ ἄρχουσα οὐδ’ ἡγεμών ἐστιν· αἷσ δ’ ἂν ἔξωθεν αἰσθήσεισ τινὲσ φερόμεναι καὶ προσπεσοῦσαι συνεπισπάσωνται καὶ τὸ τῆσ ψυχῆσ ἅπαν κύτοσ, τόθ’ αὗται κρατούμεναι κρατεῖν δοκοῦσι.

καὶ διὰ δὴ ταῦτα πάντα τὰ παθήματα νῦν κατ’ ἀρχάσ τε ἄνουσ ψυχὴ γίγνεται τὸ πρῶτον, ὅταν εἰσ σῶμα ἐνδεθῇ θνητόν. ὅταν δὲ τὸ τῆσ αὔξησ καὶ τροφῆσ ἔλαττον ἐπίῃ ῥεῦμα, πάλιν δὲ αἱ περίοδοι λαμβανόμεναι γαλήνησ τὴν ἑαυτῶν ὁδὸν ἰώσι καὶ καθιστῶνται μᾶλλον ἐπιόντοσ τοῦ χρόνου, τότε ἤδη πρὸσ τὸ κατὰ φύσιν ἰόντων σχῆμα ἑκάστων τῶν κύκλων αἱ περιφοραὶ κατευθυνόμεναι, τό τε θάτερον καὶ τὸ ταὐτὸν προσαγορεύουσαι κατ’ ὀρθόν, ἔμφρονα τὸν ἔχοντα αὐτὰσ γιγνόμενον ἀποτελοῦσιν. ἂν μὲν οὖν δὴ καὶ συνεπιλαμβάνηταί τισ ὀρθὴ τροφὴ παιδεύσεωσ, ὁλόκληροσ ὑγιήσ τε παντελῶσ, τὴν μεγίστην ἀποφυγὼν νόσον, γίγνεται·

καταμελήσασ δέ, χωλὴν τοῦ βίου διαπορευθεὶσ ζωήν, ἀτελὴσ καὶ ἀνόητοσ εἰσ Αἵδου πάλιν ἔρχεται.

ταῦτα μὲν οὖν ὕστερά ποτε γίγνεται· εἰκότοσ ἀντεχομένοισ, οὕτω καὶ κατὰ ταῦτα πορευομένοισ διεξιτέον.

τὰσ μὲν δὴ θείασ περιόδουσ δύο οὔσασ, τὸ τοῦ παντὸσ σχῆμα ἀπομιμησάμενοι περιφερὲσ ὄν, εἰσ σφαιροειδὲσ σῶμα ἐνέδησαν, τοῦτο ὃ νῦν κεφαλὴν ἐπονομάζομεν, ὃ θειότατόν τέ ἐστιν καὶ τῶν ἐν ἡμῖν πάντων δεσποτοῦν·

ᾧ καὶ πᾶν τὸ σῶμα παρέδοσαν ὑπηρεσίαν αὐτῷ συναθροίσαντεσ θεοί, κατανοήσαντεσ ὅτι πασῶν ὅσαι κινήσεισ ἔσοιντο μετέχοι. ἵν’ οὖν μὴ κυλινδούμενον ἐπὶ γῆσ ὕψη τε καὶ βάθη παντοδαπὰ ἐχούσησ ἀποροῖ τὰ μὲν ὑπερβαίνειν, ἔνθεν δὲ ἐκβαίνειν, ὄχημα αὐτῷ τοῦτο καὶ εὐπορίαν ἔδοσαν· ὅθεν δὴ μῆκοσ τὸ σῶμα ἔσχεν, ἐκτατά τε κῶλα καὶ καμπτὰ ἔφυσεν τέτταρα θεοῦ μηχανησαμένου πορείαν, οἷσ ἀντιλαμβανόμενον καὶ ἀπερειδόμενον διὰ πάντων τόπων πορεύεσθαι δυνατὸν γέγονε, τὴν τοῦ θειοτάτου καὶ ἱερωτάτου φέρον οἴκησιν ἐπάνωθεν ἡμῶν.

σκέλη μὲν οὖν χεῖρέσ τε ταύτῃ καὶ διὰ ταῦτα προσέφυ πᾶσιν· τοῦ δ’ ὄπισθεν τὸ πρόσθεν τιμιώτερον καὶ ἀρχικώτερον νομίζοντεσ θεοὶ ταύτῃ τὸ πολὺ τῆσ πορείασ ἡμῖν ἔδοσαν.

ἔδει δὴ διωρισμένον ἔχειν καὶ ἀνόμοιον τοῦ σώματοσ τὸ πρόσθεν ἄνθρωπον. διὸ πρῶτον μὲν περὶ τὸ τῆσ κεφαλῆσ κύτοσ, ὑποθέντεσ αὐτόσε τὸ πρόσωπον, ὄργανα ἐνέδησαν τούτῳ πάσῃ τῇ τῆσ ψυχῆσ προνοίᾳ, καὶ διέταξαν τὸ μετέχον ἡγεμονίασ τοῦτ’ εἶναι, τὸ κατὰ φύσιν πρόσθεν· τῶν δὲ ὀργάνων πρῶτον μὲν φωσφόρα συνετεκτήναντο ὄμματα, τοιᾷδε ἐνδήσαντεσ αἰτίᾳ.

τοῦ πυρὸσ ὅσον τὸ μὲν κάειν οὐκ ἔσχε, τὸ δὲ παρέχειν φῶσ ἥμερον, οἰκεῖον ἑκάστησ ἡμέρασ, σῶμα ἐμηχανήσαντο γίγνεσθαι. τὸ γὰρ ἐντὸσ ἡμῶν ἀδελφὸν ὂν τούτου πῦρ εἰλικρινὲσ ἐποίησαν διὰ τῶν ὀμμάτων ῥεῖν λεῖον καὶ πυκνὸν ὅλον μέν, μάλιστα δὲ τὸ μέσον συμπιλήσαντεσ τῶν ὀμμάτων, ὥστε τὸ μὲν ἄλλο ὅσον παχύτερον στέγειν πᾶν, τὸ τοιοῦτον δὲ μόνον αὐτὸ καθαρὸν διηθεῖν. ὅταν οὖν μεθημερινὸν ᾖ φῶσ περὶ τὸ τῆσ ὄψεωσ ῥεῦμα, τότε ἐκπῖπτον ὅμοιον πρὸσ ὅμοιον, συμπαγὲσ γενόμενον, ἓν σῶμα οἰκειωθὲν συνέστη κατὰ τὴν τῶν ὀμμάτων εὐθυωρίαν, ὅπῃπερ ἂν ἀντερείδῃ τὸ προσπῖπτον ἔνδοθεν πρὸσ ὃ τῶν ἔξω συνέπεσεν. ὁμοιοπαθὲσ δὴ δι’ ὁμοιότητα πᾶν γενόμενον, ὅτου τε ἂν αὐτό ποτε ἐφάπτηται καὶ ὃ ἂν ἄλλο ἐκείνου, τούτων τὰσ κινήσεισ διαδιδὸν εἰσ ἅπαν τὸ σῶμα μέχρι τῆσ ψυχῆσ αἴσθησιν παρέσχετο ταύτην ᾗ δὴ ὁρᾶν φαμεν.

ἀπελθόντοσ δὲ εἰσ νύκτα τοῦ συγγενοῦσ πυρὸσ ἀποτέτμηται·

πρὸσ γὰρ ἀνόμοιον ἐξιὸν ἀλλοιοῦταί τε αὐτὸ καὶ κατασβέννυται, συμφυὲσ οὐκέτι τῷ πλησίον ἀέρι γιγνόμενον, ἅτε πῦρ οὐκ ἔχοντι. παύεταί τε οὖν ὁρῶν, ἔτι τε ἐπαγωγὸν ὕπνου γίγνεται· φύσιν, ὅταν ταῦτα συμμύσῃ, καθείργνυσι τὴν τοῦ πυρὸσ ἐντὸσ δύναμιν, ἡ δὲ διαχεῖ τε καὶ ὁμαλύνει τὰσ ἐντὸσ κινήσεισ, ὁμαλυνθεισῶν δὲ ἡσυχία γίγνεται, γενομένησ δὲ πολλῆσ μὲν ἡσυχίασ βραχυόνειροσ ὕπνοσ ἐμπίπτει, καταλειφθεισῶν δέ τινων κινήσεων μειζόνων, οἱαῖ καὶ ἐν οἱοίσ ἂν τόποισ λείπωνται, τοιαῦτα καὶ τοσαῦτα παρέσχοντο ἀφομοιωθέντα ἐντὸσ ἔξω τε ἐγερθεῖσιν ἀπομνημονευόμενα φαντάσματα.

τὸ δὲ περὶ τὴν τῶν κατόπτρων εἰδωλοποιίαν καὶ πάντα ὅσα ἐμφανῆ καὶ λεῖα, κατιδεῖν οὐδὲν ἔτι χαλεπόν.

ἐκ γὰρ τῆσ ἐντὸσ ἐκτόσ τε τοῦ πυρὸσ ἑκατέρου κοινωνίασ ἀλλήλοισ, ἑνόσ τε αὖ περὶ τὴν λειότητα ἑκάστοτε γενομένου καὶ πολλαχῇ μεταρρυθμισθέντοσ, πάντα τὰ τοιαῦτα ἐξ ἀνάγκησ ἐμφαίνεται, τοῦ περὶ τὸ πρόσωπον πυρὸσ τῷ περὶ τὴν ὄψιν πυρὶ περὶ τὸ λεῖον καὶ λαμπρὸν συμπαγοῦσ γιγνομένου. δεξιὰ δὲ φαντάζεται τὰ ἀριστερά, ὅτι τοῖσ ἐναντίοισ μέρεσιν τῆσ ὄψεωσ περὶ τἀναντία μέρη γίγνεται ἐπαφὴ παρὰ τὸ καθεστὸσ ἔθοσ τῆσ προσβολῆσ·

δεξιὰ δὲ τὰ δεξιὰ καὶ τὰ ἀριστερὰ ἀριστερὰ τοὐναντίον, ὅταν μεταπέσῃ συμπηγνύμενον ᾧ συμπήγνυται φῶσ, τοῦτο δέ, ὅταν ἡ τῶν κατόπτρων λειότησ, ἔνθεν καὶ ἔνθεν ὕψη λαβοῦσα, τὸ δεξιὸν εἰσ τὸ ἀριστερὸν μέροσ ἀπώσῃ τῆσ ὄψεωσ καὶ θάτερον ἐπὶ θάτερον. κατὰ δὲ τὸ μῆκοσ στραφὲν τοῦ προσώπου ταὐτὸν τοῦτο ὕπτιον ἐποίησεν πᾶν φαίνεσθαι, τὸ κάτω πρὸσ τὸ ἄνω τῆσ αὐγῆσ τό τ’ ἄνω πρὸσ τὸ κάτω πάλιν ἀπῶσαν.

ταῦτ’ οὖν πάντα ἔστιν τῶν συναιτίων οἷσ θεὸσ ὑπηρετοῦσιν χρῆται τὴν τοῦ ἀρίστου κατὰ τὸ δυνατὸν ἰδέαν ἀποτελῶν·

δοξάζεται δὲ ὑπὸ τῶν πλείστων οὐ συναίτια ἀλλὰ αἴτια εἶναι τῶν πάντων, ψύχοντα καὶ θερμαίνοντα πηγνύντα τε καὶ διαχέοντα καὶ ὅσα τοιαῦτα ἀπεργαζόμενα.

λόγον δὲ οὐδένα οὐδὲ νοῦν εἰσ οὐδὲν δυνατὰ ἔχειν ἐστίν. τῶν γὰρ ὄντων ᾧ νοῦν μόνῳ κτᾶσθαι προσήκει, λεκτέον ψυχήν ‐ τοῦτο δὲ ἀόρατον, πῦρ δὲ καὶ ὕδωρ καὶ γῆ καὶ ἀὴρ σώματα πάντα ὁρατὰ γέγονεν ‐ τὸν δὲ νοῦ καὶ ἐπιστήμησ ἐραστὴν ἀνάγκη τὰσ τῆσ ἔμφρονοσ φύσεωσ αἰτίασ πρώτασ μεταδιώκειν, ὅσαι δὲ ὑπ’ ἄλλων μὲν κινουμένων, ἕτερα δὲ κατὰ ἀνάγκησ κινούντων γίγνονται, δευτέρασ. ποιητέον δὴ κατὰ ταῦτα καὶ ἡμῖν·

λεκτέα μὲν ἀμφότερα τὰ τῶν αἰτιῶν γένη, χωρὶσ δὲ ὅσαι μετὰ νοῦ καλῶν καὶ ἀγαθῶν δημιουργοὶ καὶ ὅσαι μονωθεῖσαι φρονήσεωσ τὸ τυχὸν ἄτακτον ἑκάστοτε ἐξεργάζονται. τὰ μὲν οὖν τῶν ὀμμάτων συμμεταίτια πρὸσ τὸ σχεῖν τὴν δύναμιν ἣν νῦν εἴληχεν εἰρήσθω· τὸ δὲ μέγιστον αὐτῶν εἰσ ὠφελίαν ἔργον, δι’ ὃ θεὸσ αὔθ’ ἡμῖν δεδώρηται, μετὰ τοῦτο ῥητέον. ὄψισ δὴ κατὰ τὸν ἐμὸν λόγον αἰτία τῆσ μεγίστησ ὠφελίασ γέγονεν ἡμῖν, ὅτι τῶν νῦν λόγων περὶ τοῦ παντὸσ λεγομένων οὐδεὶσ ἄν ποτε ἐρρήθη μήτε ἄστρα μήτε ἥλιον μήτε οὐρανὸν ἰδόντων.

νῦν δ’ ἡμέρα τε καὶ νὺξ ὀφθεῖσαι μῆνέσ τε καὶ ἐνιαυτῶν περίοδοι καὶ ἰσημερίαι καὶ τροπαὶ μεμηχάνηνται μὲν ἀριθμόν, χρόνου δὲ ἔννοιαν περί τε τῆσ τοῦ παντὸσ φύσεωσ ζήτησιν ἔδοσαν· ἐξ ὧν ἐπορισάμεθα φιλοσοφίασ γένοσ, οὗ μεῖζον ἀγαθὸν οὔτ’ ἦλθεν οὔτε ἥξει ποτὲ τῷ θνητῷ γένει δωρηθὲν ἐκ θεῶν. λέγω δὴ τοῦτο ὀμμάτων μέγιστον ἀγαθόν· τἆλλα δὲ ὅσα ἐλάττω τί ἂν ὑμνοῖμεν, ὧν ὁ μὴ φιλόσοφοσ τυφλωθεὶσ ὀδυρόμενοσ ἂν θρηνοῖ μάτην;

ἀλλὰ τούτου λεγέσθω παρ’ ἡμῶν αὕτη ἐπὶ ταῦτα αἰτία, θεὸν ἡμῖν ἀνευρεῖν δωρήσασθαί τε ὄψιν, ἵνα τὰσ ἐν οὐρανῷ τοῦ νοῦ κατιδόντεσ περιόδουσ χρησαίμεθα ἐπὶ τὰσ περιφορὰσ τὰσ τῆσ παρ’ ἡμῖν διανοήσεωσ, συγγενεῖσ ἐκείναισ οὔσασ, ἀταράκτοισ τεταραγμένασ, ἐκμαθόντεσ δὲ καὶ λογισμῶν κατὰ φύσιν ὀρθότητοσ μετασχόντεσ, μιμούμενοι τὰσ τοῦ θεοῦ πάντωσ ἀπλανεῖσ οὔσασ, τὰσ ἐν ἡμῖν πεπλανημένασ καταστησαίμεθα. φωνῆσ τε δὴ καὶ ἀκοῆσ πέρι πάλιν ὁ αὐτὸσ λόγοσ, ἐπὶ ταὐτὰ τῶν αὐτῶν ἕνεκα παρὰ θεῶν δεδωρῆσθαι.

λόγοσ τε γὰρ ἐπ’ αὐτὰ ταῦτα τέτακται, τὴν μεγίστην συμβαλλόμενοσ εἰσ αὐτὰ μοῖραν, ὅσον τ’ αὖ μουσικῆσ φωνῇ χρήσιμον πρὸσ ἀκοὴν ἕνεκα ἁρμονίασ ἐστὶ δοθέν. ἡ δὲ ἁρμονία, συγγενεῖσ ἔχουσα φορὰσ ταῖσ ἐν ἡμῖν τῆσ ψυχῆσ περιόδοισ, τῷ μετὰ νοῦ προσχρωμένῳ Μούσαισ οὐκ ἐφ’ ἡδονὴν ἄλογον καθάπερ νῦν εἶναι δοκεῖ χρήσιμοσ, ἀλλ’ ἐπὶ τὴν γεγονυῖαν ἐν ἡμῖν ἀνάρμοστον ψυχῆσ περίοδον εἰσ κατακόσμησιν καὶ συμφωνίαν ἑαυτῇ σύμμαχοσ ὑπὸ Μουσῶν δέδοται· ἐπιδεᾶ γιγνομένην ἐν τοῖσ πλείστοισ ἕξιν ἐπίκουροσ ἐπὶ ταὐτὰ ὑπὸ τῶν αὐτῶν ἐδόθη.

τὰ μὲν οὖν παρεληλυθότα τῶν εἰρημένων πλὴν βραχέων ἐπιδέδεικται τὰ διὰ νοῦ δεδημιουργημένα·

δεῖ δὲ καὶ τὰ δι’ ἀνάγκησ γιγνόμενα τῷ λόγῳ παραθέσθαι. μεμειγμένη γὰρ οὖν ἡ τοῦδε τοῦ κόσμου γένεσισ ἐξ ἀνάγκησ τε καὶ νοῦ συστάσεωσ ἐγεννήθη· νοῦ δὲ ἀνάγκησ ἄρχοντοσ τῷ πείθειν αὐτὴν τῶν γιγνομένων τὰ πλεῖστα ἐπὶ τὸ βέλτιστον ἄγειν, ταύτῃ κατὰ ταῦτά τε δι’ ἀνάγκησ ἡττωμένησ ὑπὸ πειθοῦσ ἔμφρονοσ οὕτω κατ’ ἀρχὰσ συνίστατο τόδε τὸ πᾶν.

εἴ τισ οὖν ᾗ γέγονεν κατὰ ταῦτα ὄντωσ ἐρεῖ, μεικτέον καὶ τὸ τῆσ πλανωμένησ εἶδοσ αἰτίασ, ᾗ φέρειν πέφυκεν· ὧδε οὖν πάλιν ἀναχωρητέον, καὶ λαβοῦσιν αὐτῶν τούτων προσήκουσαν ἑτέραν ἀρχὴν αὖθισ αὖ, καθάπερ περὶ τῶν τότε νῦν οὕτω περὶ τούτων πάλιν ἀρκτέον ἀπ’ ἀρχῆσ. τὴν δὴ πρὸ τῆσ οὐρανοῦ γενέσεωσ πυρὸσ ὕδατόσ τε καὶ ἀέροσ καὶ γῆσ φύσιν θεατέον αὐτὴν καὶ τὰ πρὸ τούτου πάθη· νῦν γὰρ οὐδείσ πω γένεσιν αὐτῶν μεμήνυκεν, ἀλλ’ ὡσ εἰδόσιν πῦρ ὅτι ποτέ ἐστιν καὶ ἕκαστον αὐτῶν λέγομεν ἀρχὰσ αὐτὰ τιθέμενοι στοιχεῖα τοῦ παντόσ, προσῆκον αὐτοῖσ οὐδ’ ἂν ὡσ ἐν συλλαβῆσ εἴδεσιν μόνον εἰκότωσ ὑπὸ τοῦ καὶ βραχὺ φρονοῦντοσ ἀπεικασθῆναι.

νῦν δὲ οὖν τό γε παρ’ ἡμῶν ὧδε ἐχέτω·

τὴν μὲν περὶ ἁπάντων εἴτε ἀρχὴν εἴτε ἀρχὰσ εἴτε ὅπῃ δοκεῖ τούτων πέρι τὸ νῦν οὐ ῥητέον, δι’ ἄλλο μὲν οὐδέν, διὰ δὲ τὸ χαλεπὸν εἶναι κατὰ τὸν παρόντα τρόπον τῆσ διεξόδου δηλῶσαι τὰ δοκοῦντα, μήτ’ οὖν ὑμεῖσ οἰέσθε δεῖν ἐμὲ λέγειν, οὔτ’ αὐτὸσ αὖ πείθειν ἐμαυτὸν εἰήν ἂν δυνατὸσ ὡσ ὀρθῶσ ἐγχειροῖμ’ ἂν τοσοῦτον ἐπιβαλλόμενοσ ἔργον· τὸ δὲ κατ’ ἀρχὰσ ῥηθὲν διαφυλάττων, τὴν τῶν εἰκότων λόγων δύναμιν, πειράσομαι μηδενὸσ ἧττον εἰκότα, μᾶλλον δέ, καὶ ἔμπροσθεν ἀπ’ ἀρχῆσ περὶ ἑκάστων καὶ συμπάντων λέγειν.

ἐπικαλεσάμενοι πάλιν ἀρχώμεθα λέγειν.

ἡ δ’ οὖν αὖθισ ἀρχὴ περὶ τοῦ παντὸσ ἔστω μειζόνωσ τῆσ πρόσθεν διῃρημένη·

τότε μὲν γὰρ δύο εἴδη διειλόμεθα, νῦν δὲ τρίτον ἄλλο γένοσ ἡμῖν δηλωτέον. τὰ μὲν γὰρ δύο ἱκανὰ ἦν ἐπὶ τοῖσ ἔμπροσθεν λεχθεῖσιν, ἓν μὲν ὡσ παραδείγματοσ εἶδοσ ὑποτεθέν, νοητὸν καὶ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ὄν, μίμημα δὲ παραδείγματοσ δεύτερον, γένεσιν ἔχον καὶ ὁρατόν. τρίτον δὲ τότε μὲν οὐ διειλόμεθα, νομίσαντεσ τὰ δύο ἕξειν ἱκανῶσ· νῦν δὲ ὁ λόγοσ ἐοίκεν εἰσαναγκάζειν χαλεπὸν καὶ ἀμυδρὸν εἶδοσ ἐπιχειρεῖν λόγοισ ἐμφανίσαι.

τίν’ οὖν ἔχον δύναμιν καὶ φύσιν αὐτὸ ὑποληπτέον; τοιάνδε μάλιστα· πάσησ εἶναι γενέσεωσ ὑποδοχὴν αὐτὴν οἱο͂ν τιθήνην. εἴρηται μὲν οὖν τἀληθέσ, δεῖ δὲ ἐναργέστερον εἰπεῖν περὶ αὐτοῦ, χαλεπὸν δὲ ἄλλωσ τε καὶ διότι προαπορηθῆναι περὶ πυρὸσ καὶ τῶν μετὰ πυρὸσ ἀναγκαῖον τούτου χάριν· τούτων γὰρ εἰπεῖν ἕκαστον ὁποῖον ὄντωσ ὕδωρ χρὴ λέγειν μᾶλλον ἢ πῦρ, καὶ ὁποῖον ὁτιοῦν μᾶλλον ἢ καὶ ἅπαντα καθ’ ἕκαστόν τε, οὕτωσ ὥστε τινὶ πιστῷ καὶ βεβαίῳ χρήσασθαι λόγῳ, χαλεπόν.

πῶσ οὖν δὴ τοῦτ’ αὐτὸ καὶ πῇ καὶ τί περὶ αὐτῶν εἰκότωσ διαπορηθέντεσ ἂν λέγοιμεν; πρῶτον μέν, ὃ δὴ νῦν ὕδωρ ὠνομάκαμεν, πηγνύμενον ὡσ δοκοῦμεν λίθουσ καὶ γῆν γιγνόμενον ὁρῶμεν, τηκόμενον δὲ καὶ διακρινόμενον αὖ ταὐτὸν τοῦτο πνεῦμα καὶ ἀέρα, συγκαυθέντα δὲ ἀέρα πῦρ, ἀνάπαλιν δὲ συγκριθὲν καὶ κατασβεσθὲν εἰσ ἰδέαν τε ἀπιὸν αὖθισ ἀέροσ πῦρ, καὶ πάλιν ἀέρα συνιόντα καὶ πυκνούμενον νέφοσ καὶ ὁμίχλην, ἐκ δὲ τούτων ἔτι μᾶλλον συμπιλουμένων ῥέον ὕδωρ, ἐξ ὕδατοσ δὲ γῆν καὶ λίθουσ αὖθισ, κύκλον τε οὕτω διαδιδόντα εἰσ ἄλληλα, ὡσ φαίνεται, τὴν γένεσιν. οὕτω δὴ τούτων οὐδέποτε τῶν αὐτῶν ἑκάστων φανταζομένων, ποῖον αὐτῶν ὡσ ὂν ὁτιοῦν τοῦτο καὶ οὐκ ἄλλο παγίωσ διισχυριζόμενοσ οὐκ αἰσχυνεῖταί τισ ἑαυτόν;

οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἀσφαλέστατα μακρῷ περὶ τούτων τιθεμένουσ ὧδε λέγειν·

ἀεὶ ὃ καθορῶμεν ἄλλοτε ἄλλῃ γιγνόμενον, ὡσ πῦρ, μὴ τοῦτο ἀλλὰ τὸ τοιοῦτον ἑκάστοτε προσαγορεύειν πῦρ, μηδὲ ὕδωρ τοῦτο ἀλλὰ τὸ τοιοῦτον ἀεί, μηδὲ ἄλλο ποτὲ μηδὲν ὥσ τινα ἔχον βεβαιότητα, ὅσα δεικνύντεσ τῷ ῥήματι τῷ τόδε καὶ τοῦτο προσχρώμενοι δηλοῦν ἡγούμεθά τι· φεύγει γὰρ οὐχ ὑπομένον τὴν τοῦ τόδε καὶ τοῦτο καὶ τὴν τῷδε καὶ πᾶσαν ὅση μόνιμα ὡσ ὄντα αὐτὰ ἐνδείκνυται φάσισ.

ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἕκαστα μὴ λέγειν, τὸ δὲ τοιοῦτον ἀεὶ περιφερόμενον ὅμοιον ἑκάστου πέρι καὶ συμπάντων οὕτω καλεῖν, καὶ δὴ καὶ πῦρ τὸ διὰ παντὸσ τοιοῦτον, καὶ ἅπαν ὅσονπερ ἂν ἔχῃ γένεσιν· μόνον ἐκεῖνο αὖ προσαγορεύειν τῷ τε τοῦτο καὶ τῷ τόδε προσχρωμένουσ ὀνόματι, τὸ δὲ ὁποιονοῦν τι, θερμὸν ἢ λευκὸν ἢ καὶ ὁτιοῦν τῶν ἐναντίων, καὶ πάνθ’ ὅσα ἐκ τούτων, μηδὲν ἐκεῖνο αὖ τούτων καλεῖν.

ἔτι δὲ σαφέστερον αὐτοῦ πέρι προθυμητέον αὖθισ εἰπεῖν. εἰ γὰρ πάντα τισ σχήματα πλάσασ ἐκ χρυσοῦ μηδὲν μεταπλάττων παύοιτο ἕκαστα εἰσ ἅπαντα, δεικνύντοσ δή τινοσ αὐτῶν ἓν καὶ ἐρομένου τί ποτ’ ἐστί, μακρῷ πρὸσ ἀλήθειαν ἀσφαλέστατον εἰπεῖν ὅτι χρυσόσ, τὸ δὲ τρίγωνον ὅσα τε ἄλλα σχήματα ἐνεγίγνετο, μηδέποτε λέγειν ταῦτα ὡσ ὄντα, ἅ γε μεταξὺ τιθεμένου μεταπίπτει, ἀλλ’ ἐὰν ἄρα καὶ τὸ τοιοῦτον μετ’ ἀσφαλείασ ἐθέλῃ δέχεσθαί τινοσ, ἀγαπᾶν. ὁ αὐτὸσ δὴ λόγοσ καὶ περὶ τῆσ τὰ πάντα δεχομένησ σώματα φύσεωσ. ταὐτὸν αὐτὴν ἀεὶ προσρητέον·

ἐκ γὰρ τῆσ ἑαυτῆσ τὸ παράπαν οὐκ ἐξίσταται δυνάμεωσ ‐ δέχεταί τε γὰρ ἀεὶ τὰ πάντα, καὶ μορφὴν οὐδεμίαν ποτὲ οὐδενὶ τῶν εἰσιόντων ὁμοίαν εἴληφεν οὐδαμῇ οὐδαμῶσ· ἐκμαγεῖον γὰρ φύσει παντὶ κεῖται, κινούμενόν τε καὶ διασχηματιζόμενον ὑπὸ τῶν εἰσιόντων, φαίνεται δὲ δι’ ἐκεῖνα ἄλλοτε ἀλλοῖον ‐ τὰ δὲ εἰσιόντα καὶ ἐξιόντα τῶν ὄντων ἀεὶ μιμήματα, τυπωθέντα ἀπ’ αὐτῶν τρόπον τινὰ δύσφραστον καὶ θαυμαστόν, ὃν εἰσ αὖθισ μέτιμεν.

ἐν δ’ οὖν τῷ παρόντι χρὴ γένη διανοηθῆναι τριττά, τὸ μὲν γιγνόμενον, τὸ δ’ ἐν ᾧ γίγνεται, τὸ δ’ ὅθεν ἀφομοιούμενον φύεται τὸ γιγνόμενον. καὶ δὴ καὶ προσεικάσαι πρέπει τὸ μὲν δεχόμενον μητρί, τὸ δ’ ὅθεν πατρί, τὴν δὲ μεταξὺ τούτων φύσιν ἐκγόνῳ, νοῆσαί τε ὡσ οὐκ ἂν ἄλλωσ, ἐκτυπώματοσ ἔσεσθαι μέλλοντοσ ἰδεῖν ποικίλου πάσασ ποικιλίασ, τοῦτ’ αὐτὸ ἐν ᾧ ἐκτυπούμενον ἐνίσταται γένοιτ’ ἂν παρεσκευασμένον εὖ, πλὴν ἄμορφον ὂν ἐκείνων ἁπασῶν τῶν ἰδεῶν ὅσασ μέλλοι δέχεσθαί ποθεν.

ὅμοιον γὰρ ὂν τῶν ἐπεισιόντων τινὶ τὰ τῆσ ἐναντίασ τά τε τῆσ τὸ παράπαν ἄλλησ φύσεωσ ὁπότ’ ἔλθοι δεχόμενον κακῶσ ἂν ἀφομοιοῖ, τὴν αὑτοῦ παρεμφαῖνον ὄψιν.

διὸ καὶ πάντων ἐκτὸσ εἰδῶν εἶναι χρεὼν τὸ τὰ πάντα ἐκδεξόμενον ἐν αὑτῷ γένη, καθάπερ περὶ τὰ ἀλείμματα ὁπόσα εὐώδη τέχνῃ μηχανῶνται πρῶτον τοῦτ’ αὐτὸ ὑπάρχον, ποιοῦσιν ὅτι μάλιστα ἀώδη τὰ δεξόμενα ὑγρὰ τὰσ ὀσμάσ· ὅσοι τε ἔν τισιν τῶν μαλακῶν σχήματα ἀπομάττειν ἐπιχειροῦσι, τὸ παράπαν σχῆμα οὐδὲν ἔνδηλον ὑπάρχειν ἐῶσι, προομαλύναντεσ δὲ ὅτι λειότατον ἀπεργάζονται. ταὐτὸν οὖν καὶ τῷ τὰ τῶν πάντων ἀεί τε ὄντων κατὰ πᾶν ἑαυτοῦ πολλάκισ ἀφομοιώματα καλῶσ μέλλοντι δέχεσθαι πάντων ἐκτὸσ αὐτῷ προσήκει πεφυκέναι τῶν εἰδῶν.

διὸ δὴ τὴν τοῦ γεγονότοσ ὁρατοῦ καὶ πάντωσ αἰσθητοῦ μητέρα καὶ ὑποδοχὴν μήτε γῆν μήτε ἀέρα μήτε πῦρ μήτε ὕδωρ λέγωμεν, μήτε ὅσα ἐκ τούτων μήτε ἐξ ὧν ταῦτα γέγονεν· ἀλλ’ ἀνόρατον εἶδόσ τι καὶ ἄμορφον, πανδεχέσ, μεταλαμβάνον δὲ ἀπορώτατά πῃ τοῦ νοητοῦ καὶ δυσαλωτότατον αὐτὸ λέγοντεσ οὐ ψευσόμεθα. καθ’ ὅσον δ’ ἐκ τῶν προειρημένων δυνατὸν ἐφικνεῖσθαι τῆσ φύσεωσ αὐτοῦ, τῇδ’ ἄν τισ ὀρθότατα λέγοι·

πῦρ μὲν ἑκάστοτε αὐτοῦ τὸ πεπυρωμένον μέροσ φαίνεσθαι, τὸ δὲ ὑγρανθὲν ὕδωρ, γῆν τε καὶ ἀέρα καθ’ ὅσον ἂν μιμήματα τούτων δέχηται. λόγῳ δὲ δὴ μᾶλλον τὸ τοιόνδε διοριζομένουσ περὶ αὐτῶν διασκεπτέον· ἆρα ἔστιν τι πῦρ αὐτὸ ἐφ’ ἑαυτοῦ καὶ πάντα περὶ ὧν ἀεὶ λέγομεν οὕτωσ αὐτὰ καθ’ αὑτὰ ὄντα ἕκαστα, ἢ ταῦτα ἅπερ καὶ βλέπομεν, ὅσα τε ἄλλα διὰ τοῦ σώματοσ αἰσθανόμεθα, μόνα ἐστὶν τοιαύτην ἔχοντα ἀλήθειαν, ἄλλα δὲ οὐκ ἔστι παρὰ ταῦτα οὐδαμῇ οὐδαμῶσ, ἀλλὰ μάτην ἑκάστοτε εἶναί τί φαμεν εἶδοσ ἑκάστου νοητόν, τὸ δ’ οὐδὲν ἄρ’ ἦν πλὴν λόγοσ; οὔτε οὖν δὴ τὸ παρὸν ἄκριτον καὶ ἀδίκαστον ἀφέντα ἄξιον φάναι διισχυριζόμενον ἔχειν οὕτωσ, οὔτ’ ἐπὶ λόγου μήκει πάρεργον ἄλλο μῆκοσ ἐπεμβλητέον·

εἰ δέ τισ ὁρ́οσ ὁρισθεὶσ μέγασ διὰ βραχέων φανείη, τοῦτο μάλιστα ἐγκαιριώτατον γένοιτ’ ἄν.

ὧδε οὖν τήν γ’ ἐμὴν αὐτὸσ τίθεμαι ψῆφον. εἰ μὲν νοῦσ καὶ δόξα ἀληθήσ ἐστον δύο γένη, παντάπασιν εἶναι καθ’ αὑτὰ ταῦτα, ἀναίσθητα ὑφ’ ἡμῶν εἴδη, νοούμενα μόνον· εἰ δ’, ὥσ τισιν φαίνεται, δόξα ἀληθὴσ νοῦ διαφέρει τὸ μηδέν, πάνθ’ ὁπόσ’ αὖ διὰ τοῦ σώματοσ αἰσθανόμεθα θετέον βεβαιότατα. δύο δὴ λεκτέον ἐκείνω, διότι χωρὶσ γεγόνατον ἀνομοίωσ τε ἔχετον.

τὸ μὲν γὰρ αὐτῶν διὰ διδαχῆσ, τὸ δ’ ὑπὸ πειθοῦσ ἡμῖν ἐγγίγνεται· καὶ τὸ μὲν ἀεὶ μετ’ ἀληθοῦσ λόγου, τὸ δὲ ἄλογον· καὶ τὸ μὲν ἀκίνητον πειθοῖ, τὸ δὲ μεταπειστόν· καὶ τοῦ μὲν πάντα ἄνδρα μετέχειν φατέον, νοῦ δὲ θεούσ, ἀνθρώπων δὲ γένοσ βραχύ τι. τούτων δὲ οὕτωσ ἐχόντων ὁμολογητέον ἓν μὲν εἶναι τὸ κατὰ ταὐτὰ εἶδοσ ἔχον, ἀγέννητον καὶ ἀνώλεθρον, οὔτε εἰσ ἑαυτὸ εἰσδεχόμενον ἄλλο ἄλλοθεν οὔτε αὐτὸ εἰσ ἄλλο ποι ἰόν, ἀόρατον δὲ καὶ ἄλλωσ ἀναίσθητον, τοῦτο ὃ δὴ νόησισ εἴληχεν ἐπισκοπεῖν· τὸ δὲ ὁμώνυμον ὅμοιόν τε ἐκείνῳ δεύτερον, αἰσθητόν, γεννητόν, πεφορημένον ἀεί, γιγνόμενόν τε ἔν τινι τόπῳ καὶ πάλιν ἐκεῖθεν ἀπολλύμενον, δόξῃ μετ’ αἰσθήσεωσ περιληπτόν·

τρίτον δὲ αὖ γένοσ ὂν τὸ τῆσ χώρασ ἀεί, φθορὰν οὐ προσδεχόμενον, ἕδραν δὲ παρέχον ὅσα ἔχει γένεσιν πᾶσιν, αὐτὸ δὲ μετ’ ἀναισθησίασ ἁπτὸν λογισμῷ τινι νόθῳ, μόγισ πιστόν, πρὸσ ὃ δὴ καὶ ὀνειροπολοῦμεν βλέποντεσ καί φαμεν ἀναγκαῖον εἶναί που τὸ ὂν ἅπαν ἔν τινι τόπῳ καὶ κατέχον χώραν τινά, τὸ δὲ μήτ’ ἐν γῇ μήτε που κατ’ οὐρανὸν οὐδὲν εἶναι. ἓν ἅμα ταὐτὸν καὶ δύο γενήσεσθον.

οὗτοσ μὲν οὖν δὴ παρὰ τῆσ ἐμῆσ ψήφου λογισθεὶσ ἐν κεφαλαίῳ δεδόσθω λόγοσ, ὄν τε καὶ χώραν καὶ γένεσιν εἶναι, τρία τριχῇ, καὶ πρὶν οὐρανὸν γενέσθαι·

τὴν δὲ δὴ γενέσεωσ τιθήνην ὑγραινομένην καὶ πυρουμένην καὶ τὰσ γῆσ τε καὶ ἀέροσ μορφὰσ δεχομένην, καὶ ὅσα ἄλλα τούτοισ πάθη συνέπεται πάσχουσαν, παντοδαπὴν μὲν ἰδεῖν φαίνεσθαι, διὰ δὲ τὸ μήθ’ ὁμοίων δυνάμεων μήτε ἰσορρόπων ἐμπίμπλασθαι κατ’ οὐδὲν αὐτῆσ ἰσορροπεῖν, ἀλλ’ ἀνωμάλωσ πάντῃ ταλαντουμένην σείεσθαι μὲν ὑπ’ ἐκείνων αὐτήν, κινουμένην δ’ αὖ πάλιν ἐκεῖνα σείειν· τὰ δὲ κινούμενα ἄλλα ἄλλοσε ἀεὶ φέρεσθαι διακρινόμενα, ὥσπερ τὰ ὑπὸ τῶν πλοκάνων τε καὶ ὀργάνων τῶν περὶ τὴν τοῦ σίτου κάθαρσιν σειόμενα καὶ ἀνικμώμενα τὰ μὲν πυκνὰ καὶ βαρέα ἄλλῃ, τὰ δὲ μανὰ καὶ κοῦφα εἰσ ἑτέραν ἵζει φερόμενα ἕδραν·

τότε οὕτω τὰ τέτταρα γένη σειόμενα ὑπὸ τῆσ δεξαμενῆσ, κινουμένησ αὐτῆσ οἱο͂ν ὀργάνου σεισμὸν παρέχοντοσ, τὰ μὲν ἀνομοιότατα πλεῖστον αὐτὰ ἀφ’ αὑτῶν ὁρίζειν, τὰ δὲ ὁμοιότατα μάλιστα εἰσ ταὐτὸν συνωθεῖν, διὸ δὴ καὶ χώραν ταῦτα ἄλλα ἄλλην ἴσχειν, πρὶν καὶ τὸ πᾶν ἐξ αὐτῶν διακοσμηθὲν γενέσθαι.

καὶ τὸ μὲν δὴ πρὸ τούτου πάντα ταῦτ’ εἶχεν ἀλόγωσ καὶ ἀμέτρωσ· ὅτε δ’ ἐπεχειρεῖτο κοσμεῖσθαι τὸ πᾶν, πῦρ πρῶτον καὶ ὕδωρ καὶ γῆν καὶ ἀέρα, ἴχνη μὲν ἔχοντα αὑτῶν ἄττα, παντάπασί γε μὴν διακείμενα ὥσπερ εἰκὸσ ἔχειν ἅπαν ὅταν ἀπῇ τινοσ θεόσ, οὕτω δὴ τότε πεφυκότα ταῦτα πρῶτον διεσχηματίσατο εἴδεσί τε καὶ ἀριθμοῖσ.

τὸ δὲ ᾗ δυνατὸν ὡσ κάλλιστα ἄριστά τε ἐξ οὐχ οὕτωσ ἐχόντων τὸν θεὸν αὐτὰ συνιστάναι, παρὰ πάντα ἡμῖν ὡσ ἀεὶ τοῦτο λεγόμενον ὑπαρχέτω· ἀήθει λόγῳ πρὸσ ὑμᾶσ δηλοῦν, ἀλλὰ γὰρ ἐπεὶ μετέχετε τῶν κατὰ παίδευσιν ὁδῶν δι’ ὧν ἐνδείκνυσθαι τὰ λεγόμενα ἀνάγκη, συνέψεσθε.

πρῶτον μὲν δὴ πῦρ καὶ γῆ καὶ ὕδωρ καὶ ἀὴρ ὅτι σώματά ἐστι, δῆλόν που καὶ παντί·

τὸ δὲ τοῦ σώματοσ εἶδοσ πᾶν καὶ βάθοσ ἔχει. τὸ δὲ βάθοσ αὖ πᾶσα ἀνάγκη τὴν ἐπίπεδον περιειληφέναι φύσιν· ἡ δὲ ὀρθὴ τῆσ ἐπιπέδου βάσεωσ ἐκ τριγώνων συνέστηκεν. τὰ δὲ τρίγωνα πάντα ἐκ δυοῖν ἄρχεται τριγώνοιν, μίαν μὲν ὀρθὴν ἔχοντοσ ἑκατέρου γωνίαν, τὰσ δὲ ὀξείασ· ὧν τὸ μὲν ἕτερον ἑκατέρωθεν ἔχει μέροσ γωνίασ ὀρθῆσ πλευραῖσ ἴσαισ διῃρημένησ, τὸ δ’ ἕτερον ἀνίσοισ ἄνισα μέρη νενεμημένησ.

ταύτην δὴ πυρὸσ ἀρχὴν καὶ τῶν ἄλλων σωμάτων ὑποτιθέμεθα κατὰ τὸν μετ’ ἀνάγκησ εἰκότα λόγον πορευόμενοι· τὰσ δ’ ἔτι τούτων ἀρχὰσ ἄνωθεν θεὸσ οἶδεν καὶ ἀνδρῶν ὃσ ἂν ἐκείνῳ φίλοσ ᾖ. δεῖ δὴ λέγειν ποῖα κάλλιστα σώματα γένοιτ’ ἂν τέτταρα, ἀνόμοια μὲν ἑαυτοῖσ, δυνατὰ δὲ ἐξ ἀλλήλων αὐτῶν ἄττα διαλυόμενα γίγνεσθαι· τούτου γὰρ τυχόντεσ ἔχομεν τὴν ἀλήθειαν γενέσεωσ πέρι γῆσ τε καὶ πυρὸσ τῶν τε ἀνὰ λόγον ἐν μέσῳ.

τόδε γὰρ οὐδενὶ συγχωρησόμεθα, καλλίω τούτων ὁρώμενα σώματα εἶναί που καθ’ ἓν γένοσ ἕκαστον ὄν. τοῦτ’ οὖν προθυμητέον, τὰ διαφέροντα κάλλει σωμάτων τέτταρα γένη συναρμόσασθαι καὶ φάναι τὴν τούτων ἡμᾶσ φύσιν ἱκανῶσ εἰληφέναι. τοῖν δὴ δυοῖν τριγώνοιν τὸ μὲν ἰσοσκελὲσ μίαν εἴληχεν φύσιν, τὸ δὲ πρόμηκεσ ἀπεράντουσ·

προαιρετέον οὖν αὖ τῶν ἀπείρων τὸ κάλλιστον, εἰ μέλλομεν ἄρξεσθαι κατὰ τρόπον. ἂν οὖν τισ ἔχῃ κάλλιον ἐκλεξάμενοσ εἰπεῖν εἰσ τὴν τούτων σύστασιν, ἐκεῖνοσ οὐκ ἐχθρὸσ ὢν ἀλλὰ φίλοσ κρατεῖ· τιθέμεθα δ’ οὖν τῶν πολλῶν τριγώνων κάλλιστον ἕν, ὑπερβάντεσ τἆλλα, ἐξ οὗ τὸ ἰσόπλευρον τρίγωνον ἐκ τρίτου συνέστηκεν. διότι δέ, λόγοσ πλείων·

ἀλλὰ τῷ τοῦτο ἐλέγξαντι καὶ ἀνευρόντι δὴ οὕτωσ ἔχον κεῖται φίλια τὰ ἆθλα. προῃρήσθω δὴ δύο τρίγωνα ἐξ ὧν τό τε τοῦ πυρὸσ καὶ τὰ τῶν ἄλλων σώματα μεμηχάνηται, τὸ μὲν ἰσοσκελέσ, τὸ δὲ τριπλῆν κατὰ δύναμιν ἔχον τῆσ ἐλάττονοσ τὴν μείζω πλευρὰν ἀεί. τὸ δὴ πρόσθεν ἀσαφῶσ ῥηθὲν νῦν μᾶλλον διοριστέον. τὰ γὰρ τέτταρα γένη δι’ ἀλλήλων εἰσ ἄλληλα ἐφαίνετο πάντα γένεσιν ἔχειν, οὐκ ὀρθῶσ φανταζόμενα· γίγνεται μὲν γὰρ ἐκ τῶν τριγώνων ὧν προῃρήμεθα γένη τέτταρα, τρία μὲν ἐξ ἑνὸσ τοῦ τὰσ πλευρὰσ ἀνίσουσ ἔχοντοσ, τὸ δὲ τέταρτον ἓν μόνον ἐκ τοῦ ἰσοσκελοῦσ τριγώνου συναρμοσθέν. οὔκουν δυνατὰ πάντα εἰσ ἄλληλα διαλυόμενα ἐκ πολλῶν σμικρῶν ὀλίγα μεγάλα καὶ τοὐναντίον γίγνεσθαι, τὰ δὲ τρία οἱο͂́ν τε· ἐκ γὰρ ἑνὸσ ἅπαντα πεφυκότα λυθέντων τε τῶν μειζόνων πολλὰ σμικρὰ ἐκ τῶν αὐτῶν συστήσεται, δεχόμενα τὰ προσήκοντα ἑαυτοῖσ σχήματα, καὶ σμικρὰ ὅταν αὖ πολλὰ κατὰ τὰ τρίγωνα διασπαρῇ, γενόμενοσ εἷσ ἀριθμὸσ ἑνὸσ ὄγκου μέγα ἀποτελέσειεν ἂν ἄλλο εἶδοσ ἕν.

ταῦτα μὲν οὖν λελέχθω περὶ τῆσ εἰσ ἄλληλα γενέσεωσ· οἱο͂ν δὲ ἕκαστον αὐτῶν γέγονεν εἶδοσ καὶ ἐξ ὅσων συμπεσόντων ἀριθμῶν, λέγειν ἂν ἑπόμενον εἰή.

ἄρξει δὴ τό τε πρῶτον εἶδοσ καὶ σμικρότατον συνιστάμενον, στοιχεῖον δ’ αὐτοῦ τὸ τὴν ὑποτείνουσαν τῆσ ἐλάττονοσ πλευρᾶσ διπλασίαν ἔχον μήκει· σύνδυο δὲ τοιούτων κατὰ διάμετρον συντιθεμένων καὶ τρὶσ τούτου γενομένου, τὰσ διαμέτρουσ καὶ τὰσ βραχείασ πλευρὰσ εἰσ ταὐτὸν ὡσ κέντρον ἐρεισάντων, ἓν ἰσόπλευρον τρίγωνον ἐξ ἓξ τὸν ἀριθμὸν ὄντων γέγονεν. τρίγωνα δὲ ἰσόπλευρα συνιστάμενα τέτταρα κατὰ σύντρεισ ἐπιπέδουσ γωνίασ μίαν στερεὰν γωνίαν ποιεῖ, τῆσ ἀμβλυτάτησ τῶν ἐπιπέδων γωνιῶν ἐφεξῆσ γεγονυῖαν·

τοιούτων δὲ ἀποτελεσθεισῶν τεττάρων πρῶτον εἶδοσ στερεόν, ὅλου περιφεροῦσ διανεμητικὸν εἰσ ἴσα μέρη καὶ ὅμοια, συνίσταται.

δεύτερον δὲ ἐκ μὲν τῶν αὐτῶν τριγώνων, κατὰ δὲ ἰσόπλευρα τρίγωνα ὀκτὼ συστάντων, μίαν ἀπεργασαμένων στερεὰν γωνίαν ἐκ τεττάρων ἐπιπέδων· καὶ γενομένων ἓξ τοιούτων τὸ δεύτερον αὖ σῶμα οὕτωσ ἔσχεν τέλοσ. τὸ δὲ τρίτον ἐκ δὶσ ἑξήκοντα τῶν στοιχείων συμπαγέντων, στερεῶν δὲ γωνιῶν δώδεκα, ὑπὸ πέντε ἐπιπέδων τριγώνων ἰσοπλεύρων περιεχομένησ ἑκάστησ, εἴκοσι βάσεισ ἔχον ἰσοπλεύρουσ τριγώνουσ γέγονεν. καὶ τὸ μὲν ἕτερον ἀπήλλακτο τῶν στοιχείων ταῦτα γεννῆσαν, τὸ δὲ ἰσοσκελὲσ τρίγωνον ἐγέννα τὴν τοῦ τετάρτου φύσιν, κατὰ τέτταρα συνιστάμενον, εἰσ τὸ κέντρον τὰσ ὀρθὰσ γωνίασ συνάγον, ἓν ἰσόπλευρον τετράγωνον ἀπεργασάμενον·

ἓξ δὲ τοιαῦτα συμπαγέντα γωνίασ ὀκτὼ στερεὰσ ἀπετέλεσεν, κατὰ τρεῖσ ἐπιπέδουσ ὀρθὰσ συναρμοσθείσησ ἑκάστησ· τὸ δὲ σχῆμα τοῦ συστάντοσ σώματοσ γέγονεν κυβικόν, ἓξ ἐπιπέδουσ τετραγώνουσ ἰσοπλεύρουσ βάσεισ ἔχον.

ἔτι δὲ οὔσησ συστάσεωσ μιᾶσ πέμπτησ, ἐπὶ τὸ πᾶν ὁ θεὸσ αὐτῇ κατεχρήσατο ἐκεῖνο διαζωγραφῶν. ἃ δή τισ εἰ πάντα λογιζόμενοσ ἐμμελῶσ ἀποροῖ πότερον ἀπείρουσ χρὴ κόσμουσ εἶναι λέγειν ἢ πέρασ ἔχοντασ, τὸ μὲν ἀπείρουσ ἡγήσαιτ’ ἂν ὄντωσ ἀπείρου τινὸσ εἶναι δόγμα ὧν ἔμπειρον χρεὼν εἶναι, πότερον δὲ ἕνα ἢ πέντε αὐτοὺσ ἀληθείᾳ πεφυκότασ λέγειν ποτὲ προσήκει, μᾶλλον ἂν ταύτῃ στὰσ εἰκότωσ διαπορήσαι.

τὸ μὲν οὖν δὴ παρ’ ἡμῶν ἕνα αὐτὸν κατὰ τὸν εἰκότα λόγον πεφυκότα μηνύει θεόν, ἄλλοσ δὲ εἰσ ἄλλα πῃ βλέψασ ἕτερα δοξάσει.

καὶ τοῦτον μὲν μεθετέον, τὰ δὲ γεγονότα νῦν τῷ λόγῳ γένη διανείμωμεν εἰσ πῦρ καὶ γῆν καὶ ὕδωρ καὶ ἀέρα. γῇ μὲν δὴ τὸ κυβικὸν εἶδοσ δῶμεν· ἀκινητοτάτη γὰρ τῶν τεττάρων γενῶν γῆ καὶ τῶν σωμάτων πλαστικωτάτη, μάλιστα δὲ ἀνάγκη γεγονέναι τοιοῦτον τὸ τὰσ βάσεισ ἀσφαλεστάτασ ἔχον·

βάσισ δὲ ἥ τε τῶν κατ’ ἀρχὰσ τριγώνων ὑποτεθέντων ἀσφαλεστέρα κατὰ φύσιν ἡ τῶν ἴσων πλευρῶν τῆσ τῶν ἀνίσων, τό τε ἐξ ἑκατέρου συντεθὲν ἐπίπεδον ἰσόπλευρον ἰσοπλεύρου τετράγωνον τριγώνου κατά τε μέρη καὶ καθ’ ὅλον στασιμωτέρωσ ἐξ ἀνάγκησ βέβηκεν. διὸ γῇ μὲν τοῦτο ἀπονέμοντεσ τὸν εἰκότα λόγον διασῴζομεν, ὕδατι δ’ αὖ τῶν λοιπῶν τὸ δυσκινητότατον εἶδοσ, τὸ δ’ εὐκινητότατον πυρί, τὸ δὲ μέσον ἀέρι· καὶ τὸ μὲν σμικρότατον σῶμα πυρί, τὸ δ’ αὖ μέγιστον ὕδατι, τὸ δὲ μέσον ἀέρι·

καὶ τὸ μὲν ὀξύτατον αὖ πυρί, τὸ δὲ δεύτερον ἀέρι, τὸ δὲ τρίτον ὕδατι. ταῦτ’ οὖν δὴ πάντα, τὸ μὲν ἔχον ὀλιγίστασ βάσεισ εὐκινητότατον ἀνάγκη πεφυκέναι, τμητικώτατόν τε καὶ ὀξύτατον ὂν πάντῃ πάντων, ἔτι τε ἐλαφρότατον, ἐξ ὀλιγίστων συνεστὸσ τῶν αὐτῶν μερῶν· τὸ δὲ δεύτερον δευτέρωσ τὰ αὐτὰ ταῦτ’ ἔχειν, τρίτωσ δὲ τὸ τρίτον.

ἔστω δὴ κατὰ τὸν ὀρθὸν λόγον καὶ κατὰ τὸν εἰκότα τὸ μὲν τῆσ πυραμίδοσ στερεὸν γεγονὸσ εἶδοσ πυρὸσ στοιχεῖον καὶ σπέρμα· τὸ δὲ δεύτερον κατὰ γένεσιν εἴπωμεν ἀέροσ, τὸ δὲ τρίτον ὕδατοσ. πάντα οὖν δὴ ταῦτα δεῖ διανοεῖσθαι σμικρὰ οὕτωσ, ὡσ καθ’ ἓν ἕκαστον μὲν τοῦ γένουσ ἑκάστου διὰ σμικρότητα οὐδὲν ὁρώμενον ὑφ’ ἡμῶν, συναθροισθέντων δὲ πολλῶν τοὺσ ὄγκουσ αὐτῶν ὁρᾶσθαι· καὶ δὴ καὶ τὸ τῶν ἀναλογιῶν περί τε τὰ πλήθη καὶ τὰσ κινήσεισ καὶ τὰσ ἄλλασ δυνάμεισ πανταχῇ τὸν θεόν, ὅπῃπερ ἡ τῆσ ἀνάγκησ ἑκοῦσα πεισθεῖσά τε φύσισ ὑπεῖκεν, ταύτῃ πάντῃ δι’ ἀκριβείασ ἀποτελεσθεισῶν ὑπ’ αὐτοῦ συνηρμόσθαι ταῦτα ἀνὰ λόγον.

ἐκ δὴ πάντων ὧνπερ τὰ γένη προειρήκαμεν ὧδ’ ἂν κατὰ τὸ εἰκὸσ μάλιστ’ ἂν ἔχοι.

γῆ μὲν συντυγχάνουσα πυρὶ διαλυθεῖσά τε ὑπὸ τῆσ ὀξύτητοσ αὐτοῦ φέροιτ’ ἄν, εἴτ’ ἐν αὐτῷ πυρὶ λυθεῖσα εἴτ’ ἐν ἀέροσ εἴτ’ ἐν ὕδατοσ ὄγκῳ τύχοι, μέχριπερ ἂν αὐτῆσ πῃ συντυχόντα τὰ μέρη, πάλιν συναρμοσθέντα αὐτὰ αὑτοῖσ, γῆ γένοιτο ‐ οὐ γὰρ εἰσ ἄλλο γε εἶδοσ ἔλθοι ποτ’ ἄν ‐ ὕδωρ δὲ ὑπὸ πυρὸσ μερισθέν, εἴτε καὶ ὑπ’ ἀέροσ, ἐγχωρεῖ γίγνεσθαι συστάντα ἓν μὲν πυρὸσ σῶμα, δύο δὲ ἀέροσ·

τὰ δὲ ἀέροσ τμήματα ἐξ ἑνὸσ μέρουσ διαλυθέντοσ δύ’ ἂν γενοίσθην σώματα πυρόσ.

καὶ πάλιν, ὅταν ἀέρι πῦρ ὕδασίν τε ἤ τινι γῇ περιλαμβανόμενον ἐν πολλοῖσ ὀλίγον, κινούμενον ἐν φερομένοισ, μαχόμενον καὶ νικηθὲν καταθραυσθῇ, δύο πυρὸσ σώματα εἰσ ἓν συνίστασθον εἶδοσ ἀέροσ· καὶ κρατηθέντοσ ἀέροσ κερματισθέντοσ τε ἐκ δυοῖν ὅλοιν καὶ ἡμίσεοσ ὕδατοσ εἶδοσ ἓν ὅλον ἔσται συμπαγέσ. ὧδε γὰρ δὴ λογισώμεθα αὐτὰ πάλιν, ὡσ ὅταν ἐν πυρὶ λαμβανόμενον τῶν ἄλλων ὑπ’ αὐτοῦ τι γένοσ τῇ τῶν γωνιῶν καὶ κατὰ τὰσ πλευρὰσ ὀξύτητι τέμνηται, συστὰν μὲν εἰσ τὴν ἐκείνου φύσιν πέπαυται τεμνόμενον ‐ τὸ γὰρ ὅμοιον καὶ ταὐτὸν αὑτῷ γένοσ ἕκαστον οὔτε τινὰ μεταβολὴν ἐμποιῆσαι δυνατὸν οὔτε τι παθεῖν ὑπὸ τοῦ κατὰ ταὐτὰ ὁμοίωσ τε ἔχοντοσ ‐ ἑώσ δ’ ἂν εἰσ ἄλλο τι γιγνόμενον ἧττον ὂν κρείττονι μάχηται, λυόμενον οὐ παύεται. τά τε αὖ σμικρότερα ὅταν ἐν τοῖσ μείζοσιν πολλοῖσ περιλαμβανόμενα ὀλίγα διαθραυόμενα κατασβεννύηται, συνίστασθαι μὲν ἐθέλοντα εἰσ τὴν τοῦ κρατοῦντοσ ἰδέαν πέπαυται κατασβεννύμενα γίγνεταί τε ἐκ πυρὸσ ἀήρ, ἐξ ἀέροσ ὕδωρ·

ἐὰν δ’ εἰσ ταὐτὰ ἰῄ καὶ τῶν ἄλλων τι συνιὸν γενῶν μάχηται, λυόμενα οὐ παύεται, πρὶν ἢ παντάπασιν ὠθούμενα καὶ διαλυθέντα ἐκφύγῃ πρὸσ τὸ συγγενέσ, ἢ νικηθέντα, ἓν ἐκ πολλῶν ὅμοιον τῷ κρατήσαντι γενόμενον, αὐτοῦ σύνοικον μείνῃ.

καὶ δὴ καὶ κατὰ ταῦτα τὰ παθήματα διαμείβεται τὰσ χώρασ ἅπαντα· διέστηκεν μὲν γὰρ τοῦ γένουσ ἑκάστου τὰ πλήθη κατὰ τόπον ἴδιον διὰ τὴν τῆσ δεχομένησ κίνησιν, τὰ δὲ ἀνομοιούμενα ἑκάστοτε ἑαυτοῖσ, ἄλλοισ δὲ ὁμοιούμενα, φέρεται διὰ τὸν σεισμὸν πρὸσ τὸν ἐκείνων οἷσ ἂν ὁμοιωθῇ τόπον.

ὅσα μὲν οὖν ἄκρατα καὶ πρῶτα σώματα διὰ τοιούτων αἰτιῶν γέγονεν·

τὸ δ’ ἐν τοῖσ εἴδεσιν αὐτῶν ἕτερα ἐμπεφυκέναι γένη τὴν ἑκατέρου τῶν στοιχείων αἰτιατέον σύστασιν, μὴ μόνον ἓν ἑκατέραν μέγεθοσ ἔχον τὸ τρίγωνον φυτεῦσαι κατ’ ἀρχάσ, ἀλλ’ ἐλάττω τε καὶ μείζω, τὸν ἀριθμὸν δὲ ἔχοντα τοσοῦτον ὅσαπερ ἂν ᾖ τἀν τοῖσ εἴδεσι γένη. διὸ δὴ συμμειγνύμενα αὐτά τε πρὸσ αὑτὰ καὶ πρὸσ ἄλληλα τὴν ποικιλίαν ἐστὶν ἄπειρα·

ἧσ δὴ δεῖ θεωροὺσ γίγνεσθαι τοὺσ μέλλοντασ περὶ φύσεωσ εἰκότι λόγῳ χρήσεσθαι. κινήσεωσ οὖν στάσεώσ τε πέρι, τίνα τρόπον καὶ μεθ’ ὧντινων γίγνεσθον, εἰ μή τισ διομολογήσεται, πόλλ’ ἂν εἰή ἐμποδὼν τῷ κατόπισθεν λογισμῷ.

τὰ μὲν οὖν ἤδη περὶ αὐτῶν εἴρηται, πρὸσ δ’ ἐκείνοισ ἔτι τάδε, ἐν μὲν ὁμαλότητι μηδέποτε ἐθέλειν κίνησιν ἐνεῖναι. τὸ γὰρ κινησόμενον ἄνευ τοῦ κινήσοντοσ ἢ τὸ κινῆσον ἄνευ τοῦ κινησομένου χαλεπόν, μᾶλλον δὲ ἀδύνατον, εἶναι·

κίνησισ δὲ οὐκ ἔστιν τούτων ἀπόντων, ταῦτα δὲ ὁμαλὰ εἶναί ποτε ἀδύνατον. οὕτω δὴ στάσιν μὲν ἐν ὁμαλότητι, κίνησιν δὲ εἰσ ἀνωμαλότητα ἀεὶ τιθῶμεν· αἰτία δὲ ἀνισότησ αὖ τῆσ ἀνωμάλου φύσεωσ.

ἀνισότητοσ δὲ γένεσιν μὲν διεληλύθαμεν· πῶσ δέ ποτε οὐ κατὰ γένη διαχωρισθέντα ἕκαστα πέπαυται τῆσ δι’ ἀλλήλων κινήσεωσ καὶ φορᾶσ, οὐκ εἴπομεν. ὧδε οὖν πάλιν ἐροῦμεν. ἡ τοῦ παντὸσ περίοδοσ, ἐπειδὴ συμπεριέλαβεν τὰ γένη, κυκλοτερὴσ οὖσα καὶ πρὸσ αὑτὴν πεφυκυῖα βούλεσθαι συνιέναι, σφίγγει πάντα καὶ κενὴν χώραν οὐδεμίαν ἐᾷ λείπεσθαι. διὸ δὴ πῦρ μὲν εἰσ ἅπαντα διελήλυθε μάλιστα, ἀὴρ δὲ δεύτερον, ὡσ λεπτότητι δεύτερον ἔφυ, καὶ τἆλλα ταύτῃ· τὰ γὰρ ἐκ μεγίστων μερῶν γεγονότα μεγίστην κενότητα ἐν τῇ συστάσει παραλέλοιπεν, τὰ δὲ σμικρότατα ἐλαχίστην.

ἡ δὴ τῆσ πιλήσεωσ σύνοδοσ τὰ σμικρὰ εἰσ τὰ τῶν μεγάλων διάκενα συνωθεῖ. σμικρῶν οὖν παρὰ μεγάλα τιθεμένων καὶ τῶν ἐλαττόνων τὰ μείζονα διακρινόντων, τῶν δὲ μειζόνων ἐκεῖνα συγκρινόντων, πάντ’ ἄνω κάτω μεταφέρεται πρὸσ τοὺσ ἑαυτῶν τόπουσ· μεταβάλλον γὰρ τὸ μέγεθοσ ἕκαστον καὶ τὴν τόπων μεταβάλλει στάσιν.

οὕτω δὴ διὰ ταῦτά τε ἡ τῆσ ἀνωμαλότητοσ διασῳζομένη γένεσισ ἀεὶ τὴν ἀεὶ κίνησιν τούτων οὖσαν ἐσομένην τε ἐνδελεχῶσ παρέχεται. μετὰ δὴ ταῦτα δεῖ νοεῖν ὅτι πυρόσ τε γένη πολλὰ γέγονεν, οἱο͂ν φλὸξ τό τε ἀπὸ τῆσ φλογὸσ ἀπιόν, ὃ κάει μὲν οὔ, φῶσ δὲ τοῖσ ὄμμασιν παρέχει, τό τε φλογὸσ ἀποσβεσθείσησ ἐν τοῖσ διαπύροισ καταλειπόμενον αὐτοῦ·

κατὰ ταὐτὰ δὲ ἀέροσ, τὸ μὲν εὐαγέστατον ἐπίκλην αἰθὴρ καλούμενοσ, ὁ δὲ θολερώτατοσ ὁμίχλη τε καὶ σκότοσ, ἕτερά τε ἀνώνυμα εἴδη, γεγονότα διὰ τὴν τῶν τριγώνων ἀνισότητα.

τὰ δὲ ὕδατοσ διχῇ μὲν πρῶτον, τὸ μὲν ὑγρόν, τὸ δὲ χυτὸν γένοσ αὐτοῦ. τὸ μὲν οὖν ὑγρὸν διὰ τὸ μετέχον εἶναι τῶν γενῶν τῶν ὕδατοσ ὅσα σμικρά, ἀνίσων ὄντων, κινητικὸν αὐτό τε καθ’ αὑτὸ καὶ ὑπ’ ἄλλου διὰ τὴν ἀνωμαλότητα καὶ τὴν τοῦ σχήματοσ ἰδέαν γέγονεν· δὲ ἐκ μεγάλων καὶ ὁμαλῶν στασιμώτερον μὲν ἐκείνου καὶ βαρὺ πεπηγὸσ ὑπὸ ὁμαλότητόσ ἐστιν, ὑπὸ δὲ πυρὸσ εἰσιόντοσ καὶ διαλύοντοσ αὐτὸ τὴν ὁμαλότητα ἀποβάλλει, ταύτην δὲ ἀπολέσαν μετίσχει μᾶλλον κινήσεωσ, γενόμενον δὲ εὐκίνητον, ὑπὸ τοῦ πλησίον ἀέροσ ὠθούμενον καὶ κατατεινόμενον ἐπὶ γῆν, τήκεσθαι μὲν τὴν τῶν ὄγκων καθαίρεσιν, ῥοὴν δὲ τὴν κατάτασιν ἐπὶ γῆν ἐπωνυμίαν ἑκατέρου τοῦ πάθουσ ἔλαβεν.

πάλιν δ’ ἐκπίπτοντοσ αὐτόθεν τοῦ πυρόσ, ἅτε οὐκ εἰσ κενὸν ἐξιόντοσ, ὠθούμενοσ ὁ πλησίον ἀὴρ εὐκίνητον ὄντα ἔτι τὸν ὑγρὸν ὄγκον εἰσ τὰσ τοῦ πυρὸσ ἕδρασ συνωθῶν αὐτὸν αὑτῷ συμμείγνυσιν·

ὁ δὲ συνωθούμενοσ ἀπολαμβάνων τε τὴν ὁμαλότητα πάλιν, ἅτε τοῦ τῆσ ἀνωμαλότητοσ δημιουργοῦ πυρὸσ ἀπιόντοσ, εἰσ ταὐτὸν αὑτῷ καθίσταται. καὶ τὴν μὲν τοῦ πυρὸσ ἀπαλλαγὴν ψῦξιν, τὴν δὲ σύνοδον ἀπελθόντοσ ἐκείνου πεπηγὸσ εἶναι γένοσ προσερρήθη. τούτων δὴ πάντων ὅσα χυτὰ προσείπομεν ὕδατα, τὸ μὲν ἐκ λεπτοτάτων καὶ ὁμαλωτάτων πυκνότατον γιγνόμενον, μονοειδὲσ γένοσ, στίλβοντι καὶ ξανθῷ χρώματι κοινωθέν, τιμαλφέστατον κτῆμα χρυσὸσ ἠθημένοσ διὰ πέτρασ ἐπάγη· χρυσοῦ δὲ ὄζοσ, διὰ πυκνότητα σκληρότατον ὂν καὶ μελανθέν, ἀδάμασ ἐκλήθη.

τὸ δ’ ἐγγὺσ μὲν χρυσοῦ τῶν μερῶν, εἴδη δὲ πλείονα ἑνὸσ ἔχον, πυκνότητι δέ, τῇ μὲν χρυσοῦ πυκνότερον ὄν, καὶ γῆσ μόριον ὀλίγον καὶ λεπτὸν μετασχόν, ὥστε σκληρότερον εἶναι, τῷ δὲ μεγάλα ἐντὸσ αὑτοῦ διαλείμματα ἔχειν κουφότερον, τῶν λαμπρῶν πηκτῶν τε ἓν γένοσ ὑδάτων χαλκὸσ συσταθεὶσ γέγονεν· τὸ δ’ ἐκ γῆσ αὐτῷ μειχθέν, ὅταν παλαιουμένω διαχωρίζησθον πάλιν ἀπ’ ἀλλήλων, ἐκφανὲσ καθ’ αὑτὸ γιγνόμενον ἰὸσ λέγεται.

τἆλλα δὲ τῶν τοιούτων οὐδὲν ποικίλον ἔτι διαλογίσασθαι τὴν τῶν εἰκότων μύθων μεταδιώκοντα ἰδέαν· ἣν ὅταν τισ ἀναπαύσεωσ ἕνεκα τοὺσ περὶ τῶν ὄντων ἀεὶ καταθέμενοσ λόγουσ, τοὺσ γενέσεωσ πέρι διαθεώμενοσ εἰκότασ ἀμεταμέλητον ἡδονὴν κτᾶται, μέτριον ἂν ἐν τῷ βίῳ παιδιὰν καὶ φρόνιμον ποιοῖτο. ταύτῃ δὴ καὶ τὰ νῦν ἐφέντεσ τὸ μετὰ τοῦτο τῶν αὐτῶν πέρι τὰ ἑξῆσ εἰκότα δίιμεν τῇδε.

τὸ πυρὶ μεμειγμένον ὕδωρ, ὅσον λεπτὸν ὑγρόν τε διὰ τὴν κίνησιν καὶ τὴν ὁδὸν ἣν κυλινδούμενον ἐπὶ γῆσ ὑγρὸν λέγεται, μαλακόν τε αὖ τῷ τὰσ βάσεισ ἧττον ἑδραίουσ οὔσασ ἢ τὰσ γῆσ ὑπείκειν, τοῦτο ὅταν πυρὸσ ἀποχωρισθὲν ἀέροσ τε μονωθῇ, γέγονεν μὲν ὁμαλώτερον, συνέωσται δὲ ὑπὸ τῶν ἐξιόντων εἰσ αὑτό, παγέν τε οὕτωσ τὸ μὲν ὑπὲρ γῆσ μάλιστα παθὸν ταῦτα χάλαζα, τὸ δ’ ἐπὶ γῆσ κρύσταλλοσ, τὸ δὲ ἧττον, ἡμιπαγέσ τε ὂν ἔτι, τὸ μὲν ὑπὲρ γῆσ αὖ χιών, τὸ δ’ ἐπὶ γῆσ συμπαγὲν ἐκ δρόσου γενόμενον πάχνη λέγεται. τὰ δὲ δὴ πλεῖστα ὑδάτων εἴδη μεμειγμένα ἀλλήλοισ ‐ σύμπαν μὲν τὸ γένοσ, διὰ τῶν ἐκ γῆσ φυτῶν ἠθημένα, χυμοὶ λεγόμενοι ‐ διὰ δὲ τὰσ μείξεισ ἀνομοιότητα ἕκαστοι σχόντεσ τὰ μὲν ἄλλα πολλὰ ἀνώνυμα γένη παρέσχοντο, τέτταρα δὲ ὅσα ἔμπυρα εἴδη, διαφανῆ μάλιστα γενόμενα, εἴληφεν ὀνόματα αὐτῶν, τὸ μὲν τῆσ ψυχῆσ μετὰ τοῦ σώματοσ θερμαντικὸν οἶνοσ, τὸ δὲ λεῖον καὶ διακριτικὸν ὄψεωσ διὰ ταῦτά τε ἰδεῖν λαμπρὸν καὶ στίλβον λιπαρόν τε φανταζόμενον ἐλαιηρὸν εἶδοσ, πίττα καὶ κίκι καὶ ἔλαιον αὐτὸ ὅσα τ’ ἄλλα τῆσ αὐτῆσ δυνάμεωσ·

μέχρι φύσεωσ τῶν περὶ τὸ στόμα συνόδων, ταύτῃ τῇ δυνάμει γλυκύτητα παρεχόμενον, μέλι τὸ κατὰ πάντων μάλιστα πρόσρημα ἔσχεν, τὸ δὲ τῆσ σαρκὸσ διαλυτικὸν τῷ κάειν, ἀφρῶδεσ γένοσ, ἐκ πάντων ἀφορισθὲν τῶν χυμῶν, ὀπὸσ ἐπωνομάσθη.

γῆσ δὲ εἴδη, τὸ μὲν ἠθημένον διὰ ὕδατοσ τοιῷδε τρόπῳ γίγνεται σῶμα λίθινον.

τὸ συμμιγὲσ ὕδωρ ὅταν ἐν τῇ συμμείξει κοπῇ, μετέβαλεν εἰσ ἀέροσ ἰδέαν· γενόμενοσ δὲ ἀὴρ εἰσ τὸν ἑαυτοῦ τόπον ἀναθεῖ. κενὸν δ’ ὑπερεῖχεν αὐτῶν οὐδέν· τὸν οὖν πλησίον ἐώσεν ἀέρα.

ὁ δὲ ἅτε ὢν βαρύσ, ὠσθεὶσ καὶ περιχυθεὶσ τῷ τῆσ γῆσ ὄγκῳ, σφόδρα ἔθλιψεν συνέωσέν τε αὐτὸν εἰσ τὰσ ἕδρασ ὅθεν ἀνῄει ὁ νέοσ ἀήρ· συνωσθεῖσα δὲ ὑπὸ ἀέροσ ἀλύτωσ ὕδατι γῆ συνίσταται πέτρα, καλλίων μὲν ἡ τῶν ἴσων καὶ ὁμαλῶν διαφανὴσ μερῶν, αἰσχίων δὲ ἡ ἐναντία. τὸ δὲ ὑπὸ πυρὸσ τάχουσ τὸ νοτερὸν πᾶν ἐξαρπασθὲν καὶ κραυρότερον ἐκείνου συστάν, ᾧ γένει κέραμον ἐπωνομάκαμεν, τοῦτο γέγονεν· ἔστιν δὲ ὅτε νοτίδοσ ὑπολειφθείσησ χυτὴ γῆ γενομένη διὰ πυρὸσ ὅταν ψυχθῇ, γίγνεται τὸ μέλαν χρῶμα ἔχον λίθοσ.

τὼ δ’ αὖ κατὰ ταὐτὰ μὲν ταῦτα ἐκ συμμείξεωσ ὕδατοσ ἀπομονουμένω πολλοῦ, λεπτοτέρων δὲ ἐκ γῆσ μερῶν ἁλμυρώ τε ὄντε, ἡμιπαγῆ γενομένω καὶ λυτὼ πάλιν ὑφ’ ὕδατοσ, τὸ μὲν ἐλαίου καὶ γῆσ καθαρτικὸν γένοσ λίτρον, τὸ δ’ εὐάρμοστον ἐν ταῖσ κοινωνίαισ ταῖσ περὶ τὴν τοῦ στόματοσ αἴσθησιν ἁλῶν κατὰ λόγον νόμου θεοφιλὲσ σῶμα ἐγένετο. τὰ δὲ κοινὰ ἐξ ἀμφοῖν ὕδατι μὲν οὐ λυτά, πυρὶ δέ, διὰ τὸ τοιόνδε οὕτω συμπήγνυται.

γῆσ ὄγκουσ πῦρ μὲν ἀήρ τε οὐ τήκει· τῆσ γὰρ συστάσεωσ τῶν διακένων αὐτῆσ σμικρομερέστερα πεφυκότα, διὰ πολλῆσ εὐρυχωρίασ ἰόντα, οὐ βιαζόμενα, ἄλυτον αὐτὴν ἐάσαντα ἄτηκτον παρέσχεν· τὰ δὲ ὕδατοσ ἐπειδὴ μείζω πέφυκεν μέρη, βίαιον ποιούμενα τὴν διέξοδον, λύοντα αὐτὴν τήκει. γῆν μὲν γὰρ ἀσύστατον ὑπὸ βίασ οὕτωσ ὕδωρ μόνον λύει, συνεστηκυῖαν δὲ πλὴν πυρὸσ οὐδέν· εἴσοδοσ γὰρ οὐδενὶ πλὴν πυρὶ λέλειπται.

τὴν δὲ ὕδατοσ αὖ σύνοδον τὴν μὲν βιαιοτάτην πῦρ μόνον, τὴν δὲ ἀσθενεστέραν ἀμφότερα, πῦρ τε καὶ ἀήρ, διαχεῖτον, ὁ μὲν κατὰ τὰ διάκενα, τὸ δὲ καὶ κατὰ τὰ τρίγωνα· βίᾳ δὲ ἀέρα συστάντα οὐδὲν λύει πλὴν κατὰ τὸ στοιχεῖον, ἀβίαστον δὲ κατατήκει μόνον πῦρ. τὰ δὴ τῶν συμμείκτων ἐκ γῆσ τε καὶ ὕδατοσ σωμάτων, μέχριπερ ἂν ὕδωρ αὐτοῦ τὰ τῆσ γῆσ διάκενα καὶ βίᾳ συμπεπιλημένα κατέχῃ, τὰ μὲν ὕδατοσ ἐπιόντα ἔξωθεν εἴσοδον οὐκ ἔχοντα μέρη περιρρέοντα τὸν ὅλον ὄγκον ἄτηκτον εἰάσεν, τὰ δὲ πυρὸσ εἰσ τὰ τῶν ὑδάτων διάκενα εἰσιόντα, ὅπερ ὕδωρ γῆν, τοῦτο πῦρ ἀέρα ἀπεργαζόμενα, τηχθέντι τῷ κοινῷ σώματι ῥεῖν μόνα αἴτια συμβέβηκεν· ἅπαν ὅσα τε λίθων χυτὰ εἴδη καλεῖται, τὰ δὲ πλέον ὕδατοσ αὖ, πάντα ὅσα κηροειδῆ καὶ θυμιατικὰ σώματα συμπήγνυται.

καὶ τὰ μὲν δὴ σχήμασι κοινωνίαισ τε καὶ μεταλλαγαῖσ εἰσ ἄλληλα πεποικιλμένα εἴδη σχεδὸν ἐπιδέδεικται·

τὰ δὲ παθήματα αὐτῶν δι’ ἃσ αἰτίασ γέγονεν πειρατέον ἐμφανίζειν. πρῶτον μὲν οὖν ὑπάρχειν αἴσθησιν δεῖ τοῖσ λεγομένοισ ἀεί, σαρκὸσ δὲ καὶ τῶν περὶ σάρκα γένεσιν, ψυχῆσ τε ὅσον θνητόν, οὔπω διεληλύθαμεν· τυγχάνει δὲ οὔτε ταῦτα χωρὶσ τῶν περὶ τὰ παθήματα ὅσα αἰσθητικὰ οὔτ’ ἐκεῖνα ἄνευ τούτων δυνατὰ ἱκανῶσ λεχθῆναι, τὸ δὲ ἅμα σχεδὸν οὐ δυνατόν. ὑποθετέον δὴ πρότερον θάτερα, τὰ δ’ ὑποτεθέντα ἐπάνιμεν αὖθισ. ἵνα οὖν ἑξῆσ τὰ παθήματα λέγηται τοῖσ γένεσιν, ἔστω πρότερα ἡμῖν τὰ περὶ σῶμα καὶ ψυχὴν ὄντα.

πρῶτον μὲν οὖν ᾗ πῦρ θερμὸν λέγομεν, ἴδωμεν ὧδε σκοποῦντεσ, τὴν διάκρισιν καὶ τομὴν αὐτοῦ περὶ τὸ σῶμα ἡμῶν γιγνομένην ἐννοηθέντεσ. ὅτι μὲν γὰρ ὀξύ τι τὸ πάθοσ, πάντεσ σχεδὸν αἰσθανόμεθα·

τὴν δὲ λεπτότητα τῶν πλευρῶν καὶ γωνιῶν ὀξύτητα τῶν τε μορίων σμικρότητα καὶ τῆσ φορᾶσ τὸ τάχοσ, οἷσ πᾶσι σφοδρὸν ὂν καὶ τομὸν ὀξέωσ τὸ προστυχὸν ἀεὶ τέμνει, λογιστέον ἀναμιμνῃσκομένοισ τὴν τοῦ σχήματοσ αὐτοῦ γένεσιν, ὅτι μάλιστα ἐκείνη καὶ οὐκ ἄλλη φύσισ διακρίνουσα ἡμῶν κατὰ σμικρά τε τὰ σώματα κερματίζουσα τοῦτο ὃ νῦν θερμὸν λέγομεν εἰκότωσ τὸ πάθημα καὶ τοὔνομα παρέσχεν. τὸ δ’ ἐναντίον τούτων κατάδηλον μέν, ὅμωσ δὲ μηδὲν ἐπιδεὲσ ἔστω λόγου.

τὰ γὰρ δὴ τῶν περὶ τὸ σῶμα ὑγρῶν μεγαλομερέστερα εἰσιόντα, τὰ σμικρότερα ἐξωθοῦντα, εἰσ τὰσ ἐκείνων οὐ δυνάμενα ἕδρασ ἐνδῦναι, συνωθοῦντα ἡμῶν τὸ νοτερόν, ἐξ ἀνωμάλου κεκινημένου τε ἀκίνητον δι’ ὁμαλότητα καὶ τὴν σύνωσιν ἀπεργαζόμενα πήγνυσιν· τὸ δὲ παρὰ φύσιν συναγόμενον μάχεται κατὰ φύσιν αὐτὸ ἑαυτὸ εἰσ τοὐναντίον ἀπωθοῦν.

τῇ δὴ μάχῃ καὶ τῷ σεισμῷ τούτῳ τρόμοσ καὶ ῥῖγοσ ἐτέθη, ψυχρόν τε τὸ πάθοσ ἅπαν τοῦτο καὶ τὸ δρῶν αὐτὸ ἔσχεν ὄνομα. σκληρὸν δέ, ὅσοισ ἂν ἡμῶν ἡ σὰρξ ὑπείκῃ, μαλακὸν δέ, ὅσα ἂν τῇ σαρκί· πρὸσ ἄλληλά τε οὕτωσ. ὑπείκει δὲ ὅσον ἐπὶ σμικροῦ βαίνει· τὸ δὲ ἐκ τετραγώνων ὂν βάσεων, ἅτε βεβηκὸσ σφόδρα, ἀντιτυπώτατον εἶδοσ, ὅτι τε ἂν εἰσ πυκνότητα συνιὸν πλείστην ἀντίτονον ᾖ μάλιστα. βαρὺ δὲ καὶ κοῦφον μετὰ τῆσ τοῦ κάτω φύσεωσ ἄνω τε λεγομένησ ἐξεταζόμενον ἂν δηλωθείη σαφέστατα.

φύσει γὰρ δή τινασ τόπουσ δύο εἶναι διειληφότασ διχῇ τὸ πᾶν ἐναντίουσ, τὸν μὲν κάτω, πρὸσ ὃν φέρεται πάνθ’ ὅσα τινὰ ὄγκον σώματοσ ἔχει, τὸν δὲ ἄνω, πρὸσ ὃν ἀκουσίωσ ἔρχεται πᾶν, οὐκ ὀρθὸν οὐδαμῇ νομίζειν· τοῦ γὰρ παντὸσ οὐρανοῦ σφαιροειδοῦσ ὄντοσ, ὅσα μὲν ἀφεστῶτα ἴσον τοῦ μέσου γέγονεν ἔσχατα, ὁμοίωσ αὐτὰ χρὴ ἔσχατα πεφυκέναι, τὸ δὲ μέσον τὰ αὐτὰ μέτρα τῶν ἐσχάτων ἀφεστηκὸσ ἐν τῷ καταντικρὺ νομίζειν δεῖ πάντων εἶναι. τοῦ δὴ κόσμου ταύτῃ πεφυκότοσ, τί τῶν εἰρημένων ἄνω τισ ἢ κάτω τιθέμενοσ οὐκ ἐν δίκῃ δόξει τὸ μηδὲν προσῆκον ὄνομα λέγειν;

ὁ μὲν γὰρ μέσοσ ἐν αὐτῷ τόποσ οὔτε κάτω πεφυκὼσ οὔτε ἄνω λέγεσθαι δίκαιοσ, ἀλλ’ αὐτὸ ἐν μέσῳ· ὁ δὲ πέριξ οὔτε δὴ μέσοσ οὔτ’ ἔχων διάφορον αὑτοῦ μέροσ ἕτερον θατέρου μᾶλλον πρὸσ τὸ μέσον ἤ τι τῶν καταντικρύ. τοῦ δὲ ὁμοίωσ πάντῃ πεφυκότοσ ποῖά τισ ἐπιφέρων ὀνόματα αὐτῷ ἐναντία καὶ πῇ καλῶσ ἂν ἡγοῖτο λέγειν; εἰ γάρ τι καὶ στερεὸν εἰή κατὰ μέσον τοῦ παντὸσ ἰσοπαλέσ, εἰσ οὐδὲν ἄν ποτε τῶν ἐσχάτων ἐνεχθείη διὰ τὴν πάντῃ ὁμοιότητα αὐτῶν· ἀλλ’ εἰ καὶ περὶ αὐτὸ πορεύοιτό τισ ἐν κύκλῳ, πολλάκισ ἂν στὰσ ἀντίπουσ ταὐτὸν αὐτοῦ κάτω καὶ ἄνω προσείποι.

τὸ μὲν γὰρ ὅλον, καθάπερ εἴρηται νυνδή, σφαιροειδὲσ ὄν, τόπον τινὰ κάτω, τὸν δὲ ἄνω λέγειν ἔχειν οὐκ ἔμφρονοσ· λέγειν, ταῦτα διομολογητέον ὑποθεμένοισ τάδε ἡμῖν.

εἴ τισ ἐν τῷ τοῦ παντὸσ τόπῳ καθ’ ὃν ἡ τοῦ πυρὸσ εἴληχε μάλιστα φύσισ, οὗ καὶ πλεῖστον ἂν ἠθροισμένον εἰή πρὸσ ὃ φέρεται, ἐπεμβὰσ ἐπ’ ἐκεῖνο καὶ δύναμιν εἰσ τοῦτο ἔχων, μέρη τοῦ πυρὸσ ἀφαιρῶν ἱσταίη τιθεὶσ εἰσ πλάστιγγασ, αἴρων τὸν ζυγὸν καὶ τὸ πῦρ ἕλκων εἰσ ἀνόμοιον ἀέρα βιαζόμενοσ δῆλον ὡσ τοὔλαττόν που τοῦ μείζονοσ ῥᾷον βιᾶται· ῥώμῃ γὰρ μιᾷ δυοῖν ἅμα μετεωριζομένοιν τὸ μὲν ἔλαττον μᾶλλον, τὸ δὲ πλέον ἧττον ἀνάγκη που κατατεινόμενον συνέπεσθαι τῇ βίᾳ, καὶ τὸ μὲν πολὺ βαρὺ καὶ κάτω φερόμενον κληθῆναι, τὸ δὲ σμικρὸν ἐλαφρὸν καὶ ἄνω.

ταὐτὸν δὴ τοῦτο δεῖ φωρᾶσαι δρῶντασ ἡμᾶσ περὶ τόνδε τὸν τόπον. ἐπὶ γὰρ γῆσ βεβῶτεσ γεώδη γένη διιστάμενοι, καὶ γῆν ἐνίοτε αὐτήν, ἕλκομεν εἰσ ἀνόμοιον ἀέρα βίᾳ καὶ παρὰ φύσιν, ἀμφότερα τοῦ συγγενοῦσ ἀντεχόμενα, τὸ δὲ σμικρότερον ῥᾷον τοῦ μείζονοσ βιαζομένοισ εἰσ τὸ ἀνόμοιον πρότερον συνέπεται· κοῦφον οὖν αὐτὸ προσειρήκαμεν, καὶ τὸν τόπον εἰσ ὃν βιαζόμεθα, ἄνω, τὸ δ’ ἐναντίον τούτοισ πάθοσ βαρὺ καὶ κάτω.

ταῦτ’ οὖν δὴ διαφόρωσ ἔχειν αὐτὰ πρὸσ αὑτὰ ἀνάγκη διὰ τὸ τὰ πλήθη τῶν γενῶν τόπον ἐναντίον ἄλλα ἄλλοισ κατέχειν ‐ τὸ γὰρ ἐν ἑτέρῳ κοῦφον ὂν τόπῳ τῷ κατὰ τὸν ἐναντίον τόπον ἐλαφρῷ καὶ τῷ βαρεῖ τὸ βαρὺ τῷ τε κάτω τὸ κάτω καὶ τὸ ἄνω τῷ ἄνω πάντ’ ἐναντία καὶ πλάγια καὶ πάντωσ διάφορα πρὸσ ἄλληλα ἀνευρεθήσεται γιγνόμενα καὶ ὄντα ‐ τόδε γε μὴν ἕν τι διανοητέον περὶ πάντων αὐτῶν, ὡσ ἡ μὲν πρὸσ τὸ συγγενὲσ ὁδὸσ ἑκάστοισ οὖσα βαρὺ μὲν τὸ φερόμενον ποιεῖ, τὸν δὲ τόπον εἰσ ὃν τὸ τοιοῦτον φέρεται, κάτω, τὰ δὲ τούτοισ ἔχοντα ὡσ ἑτέρωσ θάτερα. περὶ δὴ τούτων αὖ τῶν παθημάτων ταῦτα αἴτια εἰρήσθω.

λείου δ’ αὖ καὶ τραχέοσ παθήματοσ αἰτίαν πᾶσ που κατιδὼν καὶ ἑτέρῳ δυνατὸσ ἂν εἰή λέγειν· ὁμαλότησ πυκνότητι παρέχεται.

μέγιστον δὲ καὶ λοιπὸν τῶν κοινῶν περὶ ὅλον τὸ σῶμα παθημάτων τὸ τῶν ἡδέων καὶ τῶν ἀλγεινῶν αἴτιον ἐν οἷσ διεληλύθαμεν, καὶ ὅσα διὰ τῶν τοῦ σώματοσ μορίων αἰσθήσεισ κεκτημένα καὶ λύπασ ἐν αὑτοῖσ ἡδονάσ θ’ ἅμα ἑπομένασ ἔχει.

ὧδ’ οὖν κατὰ παντὸσ αἰσθητοῦ καὶ ἀναισθήτου παθήματοσ τὰσ αἰτίασ λαμβάνωμεν, ἀναμιμνῃσκόμενοι τὸ τῆσ εὐκινήτου τε καὶ δυσκινήτου φύσεωσ ὅτι διειλόμεθα ἐν τοῖσ πρόσθεν· ταύτῃ γὰρ δὴ μεταδιωκτέον πάντα ὅσα ἐπινοοῦμεν ἑλεῖν.

τὸ μὲν γὰρ κατὰ φύσιν εὐκίνητον, ὅταν καὶ βραχὺ πάθοσ εἰσ αὐτὸ ἐμπίπτῃ, διαδίδωσιν κύκλῳ μόρια ἕτερα ἑτέροισ ταὐτὸν ἀπεργαζόμενα, μέχριπερ ἂν ἐπὶ τὸ φρόνιμον ἐλθόντα ἐξαγγείλῃ τοῦ ποιήσαντοσ τὴν δύναμιν· τὸ δ’ ἐναντίον ἑδραῖον ὂν κατ’ οὐδένα τε κύκλον ἰὸν πάσχει μόνον, ἄλλο δὲ οὐ κινεῖ τῶν πλησίον, ὥστε οὐ διαδιδόντων μορίων μορίοισ ἄλλων ἄλλοισ τὸ πρῶτον πάθοσ ἐν αὐτοῖσ ἀκίνητον εἰσ τὸ πᾶν ζῷον γενόμενον ἀναίσθητον παρέσχεν τὸ παθόν. ταῦτα δὲ περί τε ὀστᾶ καὶ τὰσ τρίχασ ἐστὶν καὶ ὅσ’ ἄλλα γήϊνα τὸ πλεῖστον ἔχομεν ἐν ἡμῖν μόρια· τὰ δὲ ἔμπροσθεν περὶ τὰ τῆσ ὄψεωσ καὶ ἀκοῆσ μάλιστα, διὰ τὸ πυρὸσ ἀέροσ τε ἐν αὐτοῖσ δύναμιν ἐνεῖναι μεγίστην.

τὸ δὴ τῆσ ἡδονῆσ καὶ λύπησ ὧδε δεῖ διανοεῖσθαι· τὸ μὲν παρὰ φύσιν καὶ βίαιον γιγνόμενον ἁθρόον παρ’ ἡμῖν πάθοσ ἀλγεινόν, τὸ δ’ εἰσ φύσιν ἀπιὸν πάλιν ἁθρόον ἡδύ, τὸ δὲ ἡρέμα καὶ κατὰ σμικρὸν ἀναίσθητον, τὸ δ’ ἐναντίον τούτοισ ἐναντίωσ. τὸ δὲ μετ’ εὐπετείασ γιγνόμενον ἅπαν αἰσθητὸν μὲν ὅτι μάλιστα, λύπησ δὲ καὶ ἡδονῆσ οὐ μετέχον, οἱο͂ν τὰ περὶ τὴν ὄψιν αὐτὴν παθήματα, ἣ δὴ σῶμα ἐν τοῖσ πρόσθεν ἐρρήθη καθ’ ἡμέραν συμφυὲσ ἡμῶν γίγνεσθαι.

ταύτῃ γὰρ τομαὶ μὲν καὶ καύσεισ καὶ ὅσα ἄλλα πάσχει λύπασ οὐκ ἐμποιοῦσιν, οὐδὲ ἡδονὰσ πάλιν ἐπὶ ταὐτὸν ἀπιούσησ εἶδοσ, μέγισται δὲ αἰσθήσεισ καὶ σαφέσταται καθ’ ὅτι τ’ ἂν πάθῃ καὶ ὅσων ἂν αὐτή πῃ προσβαλοῦσα ἐφάπτηται· βία γὰρ τὸ πάμπαν οὐκ ἔνι τῇ διακρίσει τε αὐτῆσ καὶ συγκρίσει.

τὰ δ’ ἐκ μειζόνων μερῶν σώματα μόγισ εἴκοντα τῷ δρῶντι, διαδιδόντα δὲ εἰσ ὅλον τὰσ κινήσεισ, ἡδονὰσ ἴσχει καὶ λύπασ, ἀλλοτριούμενα μὲν λύπασ, καθιστάμενα δὲ εἰσ τὸ αὐτὸ πάλιν ἡδονάσ. ὅσα δὲ κατὰ σμικρὸν τὰσ ἀποχωρήσεισ ἑαυτῶν καὶ κενώσεισ εἴληφεν, τὰσ δὲ πληρώσεισ ἁθρόασ καὶ κατὰ μεγάλα, κενώσεωσ μὲν ἀναίσθητα, πληρώσεωσ δὲ αἰσθητικὰ γιγνόμενα, λύπασ μὲν οὐ παρέχει τῷ θνητῷ τῆσ ψυχῆσ, μεγίστασ δὲ ἡδονάσ· ἔστιν δὲ ἔνδηλα περὶ τὰσ εὐωδίασ.

ὅσα δὲ ἀπαλλοτριοῦται μὲν ἁθρόα, κατὰ σμικρὰ δὲ μόγισ τε εἰσ ταὐτὸν πάλιν ἑαυτοῖσ καθίσταται, τοὐναντίον τοῖσ ἔμπροσθεν πάντα ἀποδίδωσιν· ταῦτα δ’ αὖ περὶ τὰσ καύσεισ καὶ τομὰσ τοῦ σώματοσ γιγνόμενά ἐστιν κατάδηλα.

καὶ τὰ μὲν δὴ κοινὰ τοῦ σώματοσ παντὸσ παθήματα, τῶν τ’ ἐπωνυμιῶν ὅσαι τοῖσ δρῶσιν αὐτὰ γεγόνασι, σχεδὸν εἴρηται·

τὰ δ’ ἐν ἰδίοισ μέρεσιν ἡμῶν γιγνόμενα, τά τε πάθη καὶ τὰσ αἰτίασ αὖ τῶν δρώντων, πειρατέον εἰπεῖν, ἄν πῃ δυνώμεθα. πρῶτον οὖν ὅσα τῶν χυμῶν πέρι λέγοντεσ ἐν τοῖσ πρόσθεν ἀπελίπομεν, ἴδια ὄντα παθήματα περὶ τὴν γλῶτταν, ἐμφανιστέον ᾗ δυνατόν.

φαίνεται δὲ καὶ ταῦτα, ὥσπερ οὖν καὶ τὰ πολλά, διὰ συγκρίσεών τέ τινων καὶ διακρίσεων γίγνεσθαι, πρὸσ δὲ αὐταῖσ κεχρῆσθαι μᾶλλόν τι τῶν ἄλλων τραχύτησί τε καὶ λειότησιν. ὅσα μὲν γὰρ εἰσιόντα περὶ τὰ φλέβια, οἱο͂́νπερ δοκίμια τῆσ γλώττησ τεταμένα ἐπὶ τὴν καρδίαν, εἰσ τὰ νοτερὰ τῆσ σαρκὸσ καὶ ἁπαλὰ ἐμπίπτοντα γήϊνα μέρη κατατηκόμενα συνάγει τὰ φλέβια καὶ ἀποξηραίνει, τραχύτερα μὲν ὄντα στρυφνά, ἧττον δὲ τραχύνοντα αὐστηρὰ φαίνεται· τὰ δὲ τούτων τε ῥυπτικὰ καὶ πᾶν τὸ περὶ τὴν γλῶτταν ἀποπλύνοντα, πέρα μὲν τοῦ μετρίου τοῦτο δρῶντα καὶ προσεπιλαμβανόμενα ὥστε ἀποτήκειν αὐτῆσ τῆσ φύσεωσ, οἱο͂ν ἡ τῶν λίτρων δύναμισ, πικρὰ πάνθ’ οὕτωσ ὠνόμασται, τὰ δὲ ὑποδεέστερα τῆσ λιτρώδουσ ἕξεωσ ἐπὶ τὸ μέτριόν τε τῇ ῥύψει χρώμενα ἁλυκὰ ἄνευ πικρότητοσ τραχείασ καὶ φίλα μᾶλλον ἡμῖν φαντάζεται.

τὰ δὲ τῇ τοῦ στόματοσ θερμότητι κοινωνήσαντα καὶ λεαινόμενα ὑπ’ αὐτοῦ, συνεκπυρούμενα καὶ πάλιν αὐτὰ ἀντικάοντα τὸ διαθερμῆναν, φερόμενά τε ὑπὸ κουφότητοσ ἄνω πρὸσ τὰσ τῆσ κεφαλῆσ αἰσθήσεισ, τέμνοντά τε πάνθ’ ὁπόσοισ ἂν προσπίπτῃ, διὰ ταύτασ τὰσ δυνάμεισ δριμέα πάντα τὰ τοιαῦτα ἐλέχθη.

τὸ δὲ αὖ τῶν προλελεπτυσμένων μὲν ὑπὸ σηπεδόνοσ, εἰσ δὲ τὰσ στενὰσ φλέβασ ἐνδυομένων, καὶ τοῖσ ἐνοῦσιν αὐτόθι μέρεσιν γεώδεσιν καὶ ὅσα ἀέροσ συμμετρίαν ἔχοντα, ὥστε κινήσαντα περὶ ἄλληλα ποιεῖν κυκᾶσθαι, κυκώμενα δὲ περιπίπτειν τε καὶ εἰσ ἕτερα ἐνδυόμενα ἕτερα κοῖλα ἀπεργάζεσθαι περιτεινόμενα τοῖσ εἰσιοῦσιν ‐ ἃ δὴ νοτίδοσ περὶ ἀέρα κοίλησ περιταθείσησ, τοτὲ μὲν γεώδουσ, τοτὲ δὲ καὶ καθαρᾶσ, νοτερὰ ἀγγεῖα ἀέροσ, ὕδατα κοῖλα περιφερῆ τε γενέσθαι, καὶ τὰ μὲν τῆσ καθαρᾶσ διαφανεῖσ περιστῆναι κληθείσασ ὄνομα πομφόλυγασ, τὰ δὲ τῆσ γεώδουσ ὁμοῦ κινουμένησ τε καὶ αἰρομένησ ζέσιν τε καὶ ζύμωσιν ἐπίκλην λεχθῆναι ‐ τὸ δὲ τούτων αἴτιον τῶν παθημάτων ὀξὺ προσρηθῆναι.

σύμπασιν δὲ τοῖσ περὶ ταῦτα εἰρημένοισ πάθοσ ἐναντίον ἀπ’ ἐναντίασ ἐστὶ προφάσεωσ·

ὁπόταν ἡ τῶν εἰσιόντων σύστασισ ἐν ὑγροῖσ, οἰκεία τῇ τῆσ γλώττησ ἕξει πεφυκυῖα, λεαίνῃ μὲν ἐπαλείφουσα τὰ τραχυνθέντα, τὰ δὲ παρὰ φύσιν συνεστῶτα ἢ κεχυμένα τὰ μὲν συνάγῃ, τὰ δὲ χαλᾷ, καὶ πάνθ’ ὅτι μάλιστα ἱδρύῃ κατὰ φύσιν, ἡδὺ καὶ προσφιλὲσ παντὶ πᾶν τὸ τοιοῦτον ἰάμα τῶν βιαίων παθημάτων γιγνόμενον κέκληται γλυκύ.

καὶ τὰ μὲν ταύτῃ ταῦτα·

περὶ δὲ δὴ τὴν τῶν μυκτήρων δύναμιν, εἴδη μὲν οὐκ ἔνι. τὸ γὰρ τῶν ὀσμῶν πᾶν ἡμιγενέσ, εἴδει δὲ οὐδενὶ συμβέβηκεν συμμετρία πρὸσ τό τινα σχεῖν ὀσμήν· ἀλλ’ ἡμῶν αἱ περὶ ταῦτα φλέβεσ πρὸσ μὲν τὰ γῆσ ὕδατόσ τε γένη στενότεραι συνέστησαν, πρὸσ δὲ τὰ πυρὸσ ἀέροσ τε εὐρύτεραι, διὸ τούτων οὐδεὶσ οὐδενὸσ ὀσμῆσ πώποτε ᾔσθετό τινοσ, ἀλλὰ ἢ βρεχομένων ἢ σηπομένων ἢ τηκομένων ἢ θυμιωμένων γίγνονταί τινων. μεταβάλλοντοσ γὰρ ὕδατοσ εἰσ ἀέρα ἀέροσ τε εἰσ ὕδωρ ἐν τῷ μεταξὺ τούτων γεγόνασιν, εἰσίν τε ὀσμαὶ σύμπασαι καπνὸσ ἢ ὁμίχλη, τούτων δὲ τὸ μὲν ἐξ ἀέροσ εἰσ ὕδωρ ἰὸν ὁμίχλη, τὸ δὲ ἐξ ὕδατοσ εἰσ ἀέρα καπνόσ· ὅθεν λεπτότεραι μὲν ὕδατοσ, παχύτεραι δὲ ὀσμαὶ σύμπασαι γεγόνασιν ἀέροσ.

δηλοῦνται δὲ ὁπόταν τινὸσ ἀντιφραχθέντοσ περὶ τὴν ἀναπνοὴν ἄγῃ τισ βίᾳ τὸ πνεῦμα εἰσ αὑτόν· τότε γὰρ ὀσμὴ μὲν οὐδεμία συνδιηθεῖται, τὸ δὲ πνεῦμα τῶν ὀσμῶν ἐρημωθὲν αὐτὸ μόνον ἕπεται. δύ’ οὖν ταῦτα ἀνώνυμα τὰ τούτων ποικίλματα γέγονεν, οὐκ ἐκ πολλῶν οὐδὲ ἁπλῶν εἰδῶν ὄντα, ἀλλὰ διχῇ τό θ’ ἡδὺ καὶ τὸ λυπηρὸν αὐτόθι μόνω διαφανῆ λέγεσθον, τὸ μὲν τραχῦνόν τε καὶ βιαζόμενον τὸ κύτοσ ἅπαν, ὅσον ἡμῶν μεταξὺ κορυφῆσ τοῦ τε ὀμφαλοῦ κεῖται, τὸ δὲ ταὐτὸν τοῦτο καταπραῦ̈νον καὶ πάλιν ᾗ πέφυκεν ἀγαπητῶσ ἀποδιδόν.

τρίτον δὲ αἰσθητικὸν ἐν ἡμῖν μέροσ ἐπισκοποῦσιν τὸ περὶ τὴν ἀκοήν, δι’ ἃσ αἰτίασ τὰ περὶ αὐτὸ συμβαίνει παθήματα, λεκτέον.

ὅλωσ μὲν οὖν φωνὴν θῶμεν τὴν δι’ ὤτων ὑπ’ ἀέροσ ἐγκεφάλου τε καὶ αἵματοσ μέχρι ψυχῆσ πληγὴν διαδιδομένην, τὴν δὲ ὑπ’ αὐτῆσ κίνησιν, ἀπὸ τῆσ κεφαλῆσ μὲν ἀρχομένην, τελευτῶσαν δὲ περὶ τὴν τοῦ ἥπατοσ ἕδραν, ἀκοήν·

ὅση δ’ αὐτῆσ ταχεῖα, ὀξεῖαν, ὅση δὲ βραδυτέρα, βαρυτέραν· τὴν δὲ ὁμοίαν ὁμαλήν τε καὶ λείαν, τὴν δὲ ἐναντίαν τραχεῖαν· μεγάλην δὲ τὴν πολλήν, ὅση δὲ ἐναντία, σμικράν.

τὰ δὲ περὶ συμφωνίασ αὐτῶν ἐν τοῖσ ὕστερον λεχθησομένοισ ἀνάγκη ῥηθῆναι. τέταρτον δὴ λοιπὸν ἔτι γένοσ ἡμῖν αἰσθητικόν, ὃ διελέσθαι δεῖ συχνὰ ἐν ἑαυτῷ ποικίλματα κεκτημένον, ἃ σύμπαντα μὲν χρόασ ἐκαλέσαμεν, φλόγα τῶν σωμάτων ἑκάστων ἀπορρέουσαν, ὄψει σύμμετρα μόρια ἔχουσαν πρὸσ αἴσθησιν·

ὄψεωσ δ’ ἐν τοῖσ πρόσθεν αὐτὸ περὶ τῶν αἰτίων τῆσ γενέσεωσ ἐρρήθη. τῇδ’ οὖν τῶν χρωμάτων πέρι μάλιστα εἰκὸσ πρέποι τ’ ἂν ἐπιεικεῖ λόγῳ διεξελθεῖν·

τὰ φερόμενα ἀπὸ τῶν ἄλλων μόρια ἐμπίπτοντά τε εἰσ τὴν ὄψιν τὰ μὲν ἐλάττω, τὰ δὲ μείζω, τὰ δ’ ἴσα τοῖσ αὐτῆσ τῆσ ὄψεωσ μέρεσιν εἶναι· τὰ μὲν οὖν ἴσα ἀναίσθητα, ἃ δὴ καὶ διαφανῆ λέγομεν, τὰ δὲ μείζω καὶ ἐλάττω, τὰ μὲν συγκρίνοντα, τὰ δὲ διακρίνοντα αὐτήν, τοῖσ περὶ τὴν σάρκα θερμοῖσ καὶ ψυχροῖσ καὶ τοῖσ περὶ τὴν γλῶτταν στρυφνοῖσ, καὶ ὅσα θερμαντικὰ ὄντα δριμέα ἐκαλέσαμεν, ἀδελφὰ εἶναι, τά τε λευκὰ καὶ τὰ μέλανα, ἐκείνων παθήματα γεγονότα ἐν ἄλλῳ γένει τὰ αὐτά, φανταζόμενα δὲ ἄλλα διὰ ταύτασ τὰσ αἰτίασ. οὕτωσ οὖν αὐτὰ προσρητέον·

βίᾳ διωθοῦσαν καὶ τήκουσαν, πῦρ μὲν ἁθρόον καὶ ὕδωρ, ὃ δάκρυον καλοῦμεν, ἐκεῖθεν ἐκχέουσαν, αὐτὴν δὲ οὖσαν πῦρ ἐξ ἐναντίασ ἀπαντῶσαν, καὶ τοῦ μὲν ἐκπηδῶντοσ πυρὸσ οἱο͂ν ἀπ’ ἀστραπῆσ, τοῦ δ’ εἰσιόντοσ καὶ περὶ τὸ νοτερὸν κατασβεννυμένου, παντοδαπῶν ἐν τῇ κυκήσει ταύτῃ γιγνομένων χρωμάτων, μαρμαρυγὰσ μὲν τὸ πάθοσ προσείπομεν, τὸ δὲ τοῦτο ἀπεργαζόμενον λαμπρόν τε καὶ στίλβον ἐπωνομάσαμεν.

τὸ δὲ τούτων αὖ μεταξὺ πυρὸσ γένοσ, πρὸσ μὲν τὸ τῶν ὀμμάτων ὑγρὸν ἀφικνούμενον καὶ κεραννύμενον αὐτῷ, στίλβον δὲ οὔ·

τῇ δὲ διὰ τῆσ νοτίδοσ αὐγῇ τοῦ πυρὸσ μειγνυμένου χρῶμα ἔναιμον παρασχομένῃ, τοὔνομα ἐρυθρὸν λέγομεν. λαμπρόν τε ἐρυθρῷ λευκῷ τε μειγνύμενον ξανθὸν γέγονεν· τὸ δὲ ὅσον μέτρον ὅσοισ, οὐδ’ εἴ τισ εἰδείη, νοῦν ἔχει τὸ λέγειν, ὧν μήτε τινὰ ἀνάγκην μήτε τὸν εἰκότα λόγον καὶ μετρίωσ ἄν τισ εἰπεῖν εἰή δυνατόσ. ἐρυθρὸν δὲ δὴ μέλανι λευκῷ τε κραθὲν ἁλουργόν· ὄρφνινον δέ, ὅταν τούτοισ μεμειγμένοισ καυθεῖσίν τε μᾶλλον συγκραθῇ μέλαν.

πυρρὸν δὲ ξανθοῦ τε καὶ φαιοῦ κράσει γίγνεται, φαιὸν δὲ λευκοῦ τε καὶ μέλανοσ, τὸ δὲ ὠχρὸν λευκοῦ ξανθῷ μειγνυμένου. λαμπρῷ δὲ λευκὸν συνελθὸν καὶ εἰσ μέλαν κατακορὲσ ἐμπεσὸν κυανοῦν χρῶμα ἀποτελεῖται, κυανοῦ δὲ λευκῷ κεραννυμένου γλαυκόν, πυρροῦ δὲ μέλανι πράσιον. τὰ δὲ ἄλλα ἀπὸ τούτων σχεδὸν δῆλα αἷσ ἂν ἀφομοιούμενα μείξεσιν διασῴζοι τὸν εἰκότα μῦθον. εἰ δέ τισ τούτων ἔργῳ σκοπούμενοσ βάσανον λαμβάνοι, τὸ τῆσ ἀνθρωπίνησ καὶ θείασ φύσεωσ ἠγνοηκὼσ ἂν εἰή διάφορον, ὅτι θεὸσ μὲν τὰ πολλὰ εἰσ ἓν συγκεραννύναι καὶ πάλιν ἐξ ἑνὸσ εἰσ πολλὰ διαλύειν ἱκανῶσ ἐπιστάμενοσ ἅμα καὶ δυνατόσ, ἀνθρώπων δὲ οὐδεὶσ οὐδέτερα τούτων ἱκανὸσ οὔτε ἔστι νῦν οὔτε εἰσ αὖθίσ ποτε ἔσται.

ταῦτα δὴ πάντα τότε ταύτῃ πεφυκότα ἐξ ἀνάγκησ ὁ τοῦ καλλίστου τε καὶ ἀρίστου δημιουργὸσ ἐν τοῖσ γιγνομένοισ παρελάμβανεν, ἡνίκα τὸν αὐτάρκη τε καὶ τὸν τελεώτατον θεὸν ἐγέννα, χρώμενοσ μὲν ταῖσ περὶ ταῦτα αἰτίαισ ὑπηρετούσαισ, τὸ δὲ εὖ τεκταινόμενοσ ἐν πᾶσιν τοῖσ γιγνομένοισ αὐτόσ.

κτήσεωσ ἕνεκα εὐδαίμονοσ βίου, καθ’ ὅσον ἡμῶν ἡ φύσισ ἐνδέχεται, τὸ δὲ ἀναγκαῖον ἐκείνων χάριν, λογιζόμενον ὡσ ἄνευ τούτων οὐ δυνατὰ αὐτὰ ἐκεῖνα ἐφ’ οἷσ σπουδάζομεν μόνα κατανοεῖν οὐδ’ αὖ λαβεῖν οὐδ’ ἄλλωσ πωσ μετασχεῖν.

ὅτ’ οὖν δὴ τὰ νῦν οἱᾶ τέκτοσιν ἡμῖν ὕλη παράκειται τὰ τῶν αἰτίων γένη διυλισμένα, ἐξ ὧν τὸν ἐπίλοιπον λόγον δεῖ συνυφανθῆναι, πάλιν ἐπ’ ἀρχὴν ἐπανέλθωμεν διὰ βραχέων, ταχύ τε εἰσ ταὐτὸν πορευθῶμεν ὅθεν δεῦρο ἀφικόμεθα, καὶ τελευτὴν ἤδη κεφαλήν τε τῷ μύθῳ πειρώμεθα ἁρμόττουσαν ἐπιθεῖναι τοῖσ πρόσθεν.

ὥσπερ γὰρ οὖν καὶ κατ’ ἀρχὰσ ἐλέχθη, ταῦτα ἀτάκτωσ ἔχοντα ὁ θεὸσ ἐν ἑκάστῳ τε αὐτῷ πρὸσ αὑτὸ καὶ πρὸσ ἄλληλα συμμετρίασ ἐνεποίησεν, ὅσασ τε καὶ ὅπῃ δυνατὸν ἦν ἀνάλογα καὶ σύμμετρα εἶναι.

τότε γὰρ οὔτε τούτων, ὅσον μὴ τύχῃ, τι μετεῖχεν, οὔτε τὸ παράπαν ὀνομάσαι τῶν νῦν ὀνομαζομένων ἀξιόλογον ἦν οὐδέν, οἱο͂ν πῦρ καὶ ὕδωρ καὶ εἴ τι τῶν ἄλλων· ἀλλὰ πάντα ταῦτα πρῶτον διεκόσμησεν, ἔπειτ’ ἐκ τούτων πᾶν τόδε συνεστήσατο, ζῷον ἓν ζῷα ἔχον τὰ πάντα ἐν ἑαυτῷ θνητὰ ἀθάνατά τε. καὶ τῶν μὲν θείων αὐτὸσ γίγνεται δημιουργόσ, τῶν δὲ θνητῶν τὴν γένεσιν τοῖσ ἑαυτοῦ γεννήμασιν δημιουργεῖν προσέταξεν.

οἱ δὲ μιμούμενοι, παραλαβόντεσ ἀρχὴν ψυχῆσ ἀθάνατον, τὸ μετὰ τοῦτο θνητὸν σῶμα αὐτῇ περιετόρνευσαν ὄχημά τε πᾶν τὸ σῶμα ἔδοσαν ἄλλο τε εἶδοσ ἐν αὐτῷ ψυχῆσ προσῳκοδόμουν τὸ θνητόν, δεινὰ καὶ ἀναγκαῖα ἐν ἑαυτῷ παθήματα ἔχον, πρῶτον μὲν ἡδονήν, μέγιστον κακοῦ δέλεαρ, ἔπειτα λύπασ, ἀγαθῶν φυγάσ, ἔτι δ’ αὖ θάρροσ καὶ φόβον, ἄφρονε συμβούλω, θυμὸν δὲ δυσπαραμύθητον, ἐλπίδα δ’ εὐπαράγωγον· αἰσθήσει δὲ ἀλόγῳ καὶ ἐπιχειρητῇ παντὸσ ἔρωτι συγκερασάμενοι ταῦτα, ἀναγκαίωσ τὸ θνητὸν γένοσ συνέθεσαν.

καὶ διὰ ταῦτα δὴ σεβόμενοι μιαίνειν τὸ θεῖον, ὅτι μὴ πᾶσα ἦν ἀνάγκη, χωρὶσ ἐκείνου κατοικίζουσιν εἰσ ἄλλην τοῦ σώματοσ οἴκησιν τὸ θνητόν, ἰσθμὸν καὶ ὁρ́ον διοικοδομήσαντεσ τῆσ τε κεφαλῆσ καὶ τοῦ στήθουσ, αὐχένα μεταξὺ τιθέντεσ, ἵν’ εἰή χωρίσ. ἐν δὴ τοῖσ στήθεσιν καὶ τῷ καλουμένῳ θώρακι τὸ τῆσ ψυχῆσ θνητὸν γένοσ ἐνέδουν. καὶ ἐπειδὴ τὸ μὲν ἄμεινον αὐτῆσ, τὸ δὲ χεῖρον ἐπεφύκει, διοικοδομοῦσι τοῦ θώρακοσ αὖ τὸ κύτοσ, διορίζοντεσ οἱο͂ν γυναικῶν, τὴν δὲ ἀνδρῶν χωρὶσ οἴκησιν, τὰσ φρένασ διάφραγμα εἰσ τὸ μέσον αὐτῶν τιθέντεσ.

τὸ μετέχον οὖν τῆσ ψυχῆσ ἀνδρείασ καὶ θυμοῦ, φιλόνικον ὄν, κατῴκισαν ἐγγυτέρω τῆσ κεφαλῆσ μεταξὺ τῶν φρενῶν τε καὶ αὐχένοσ, ἵνα τοῦ λόγου κατήκοον ὂν κοινῇ μετ’ ἐκείνου βίᾳ τὸ τῶν ἐπιθυμιῶν κατέχοι γένοσ, ὁπότ’ ἐκ τῆσ ἀκροπόλεωσ τῷ τ’ ἐπιτάγματι καὶ λόγῳ μηδαμῇ πείθεσθαι ἑκὸν ἐθέλοι·

πᾶσιν ἡγεμονεῖν ἐῷ.

τῇ δὲ δὴ πηδήσει τῆσ καρδίασ ἐν τῇ τῶν δεινῶν προσδοκίᾳ καὶ τῇ τοῦ θυμοῦ ἐγέρσει, προγιγνώσκοντεσ ὅτι διὰ πυρὸσ ἡ τοιαύτη πᾶσα ἔμελλεν οἴδησισ γίγνεσθαι τῶν θυμουμένων, ἐπικουρίαν αὐτῇ μηχανώμενοι τὴν τοῦ πλεύμονοσ ἰδέαν ἐνεφύτευσαν, πρῶτον μὲν μαλακὴν καὶ ἄναιμον, εἶτα σήραγγασ ἐντὸσ ἔχουσαν οἱο͂ν σπόγγου κατατετρημένασ, ἵνα τό τε πνεῦμα καὶ τὸ πῶμα δεχομένη, ψύχουσα, ἀναπνοὴν καὶ ῥᾳστώνην ἐν τῷ καύματι παρέχοι· διὸ δὴ τῆσ ἀρτηρίασ ὀχετοὺσ ἐπὶ τὸν πλεύμονα ἔτεμον, καὶ περὶ τὴν καρδίαν αὐτὸν περιέστησαν οἱο͂ν μάλαγμα, ἵν’ ὁ θυμὸσ ἡνίκα ἐν αὐτῇ ἀκμάζοι, πηδῶσα εἰσ ὑπεῖκον καὶ ἀναψυχομένη, πονοῦσα ἧττον, μᾶλλον τῷ λόγῳ μετὰ θυμοῦ δύναιτο ὑπηρετεῖν.

τὸ δὲ δὴ σίτων τε καὶ ποτῶν ἐπιθυμητικὸν τῆσ ψυχῆσ καὶ ὅσων ἔνδειαν διὰ τὴν τοῦ σώματοσ ἴσχει φύσιν, τοῦτο εἰσ τὸ μεταξὺ τῶν τε φρενῶν καὶ τοῦ πρὸσ τὸν ὀμφαλὸν ὁρ́ου κατῴκισαν, οἱο͂ν φάτνην ἐν ἅπαντι τούτῳ τῷ τόπῳ τῇ τοῦ σώματοσ τροφῇ τεκτηνάμενοι·

καὶ κατέδησαν δὴ τὸ τοιοῦτον ἐνταῦθα ὡσ θρέμμα ἄγριον, τρέφειν δὲ συνημμένον ἀναγκαῖον, εἴπερ τι μέλλοι ποτὲ θνητὸν ἔσεσθαι γένοσ.

ἵν’ οὖν ἀεὶ νεμόμενον πρὸσ φάτνῃ καὶ ὅτι πορρωτάτω τοῦ βουλευομένου κατοικοῦν, θόρυβον καὶ βοὴν ὡσ ἐλαχίστην παρέχον, τὸ κράτιστον καθ’ ἡσυχίαν περὶ τοῦ πᾶσι κοινῇ καὶ ἰδίᾳ συμφέροντοσ ἐῷ βουλεύεσθαι, διὰ ταῦτα ἐνταῦθ’ ἔδοσαν αὐτῷ τὴν τάξιν. λοβὸν δὲ καὶ δοχὰσ πύλασ τε τὸ μὲν ἐξ ὀρθοῦ κατακάμπτουσα καὶ συσπῶσα, τὰ δὲ ἐμφράττουσα συγκλείουσά τε, λύπασ καὶ ἄσασ παρέχοι, καὶ ὅτ’ αὖ τἀναντία φαντάσματα ἀποζωγραφοῖ πρᾳότητόσ τισ ἐκ διανοίασ ἐπίπνοια, τῆσ μὲν πικρότητοσ ἡσυχίαν παρέχουσα τῷ μήτε κινεῖν μήτε προσάπτεσθαι τῆσ ἐναντίασ ἑαυτῇ φύσεωσ ἐθέλειν, γλυκύτητι δὲ τῇ κατ’ ἐκεῖνο συμφύτῳ πρὸσ αὐτὸ χρωμένη καὶ πάντα ὀρθὰ καὶ λεῖα αὐτοῦ καὶ ἐλεύθερα ἀπευθύνουσα, ἵλεών τε καὶ εὐήμερον ποιοῖ τὴν περὶ τὸ ἧπαρ ψυχῆσ μοῖραν κατῳκισμένην, ἔν τε τῇ νυκτὶ διαγωγὴν ἔχουσαν μετρίαν, μαντείᾳ χρωμένην καθ’ ὕπνον, ἐπειδὴ λόγου καὶ φρονήσεωσ οὐ μετεῖχε.

μεμνημένοι γὰρ τῆσ τοῦ πατρὸσ ἐπιστολῆσ οἱ συστήσαντεσ ἡμᾶσ, ὅτε τὸ θνητὸν ἐπέστελλεν γένοσ ὡσ ἄριστον εἰσ δύναμιν ποιεῖν, οὕτω δὴ κατορθοῦντεσ καὶ τὸ φαῦλον ἡμῶν, ἵνα ἀληθείασ πῃ προσάπτοιτο, κατέστησαν ἐν τούτῳ τὸ μαντεῖον.

ἱκανὸν δὲ σημεῖον ὡσ μαντικὴν ἀφροσύνῃ θεὸσ ἀνθρωπίνῃ δέδωκεν·

οὐδεὶσ γὰρ ἔννουσ ἐφάπτεται μαντικῆσ ἐνθέου καὶ ἀληθοῦσ, ἀλλ’ ἢ καθ’ ὕπνον τὴν τῆσ φρονήσεωσ πεδηθεὶσ δύναμιν ἢ διὰ νόσον, ἢ διά τινα ἐνθουσιασμὸν παραλλάξασ. ἀλλὰ συννοῆσαι μὲν ἔμφρονοσ τά τε ῥηθέντα ἀναμνησθέντα ὄναρ ἢ ὕπαρ ὑπὸ τῆσ μαντικῆσ τε καὶ ἐνθουσιαστικῆσ φύσεωσ, καὶ ὅσα ἂν φαντάσματα ὀφθῇ, πάντα λογισμῷ διελέσθαι ὅπῃ τι σημαίνει καὶ ὅτῳ μέλλοντοσ ἢ παρελθόντοσ ἢ παρόντοσ κακοῦ ἢ ἀγαθοῦ· τοῦ δὲ μανέντοσ ἔτι τε ἐν τούτῳ μένοντοσ οὐκ ἔργον τὰ φανέντα καὶ φωνηθέντα ὑφ’ ἑαυτοῦ κρίνειν, ἀλλ’ εὖ καὶ πάλαι λέγεται τὸ πράττειν καὶ γνῶναι τά τε αὑτοῦ καὶ ἑαυτὸν σώφρονι μόνῳ προσήκειν.

ὅθεν δὴ καὶ τὸ τῶν προφητῶν γένοσ ἐπὶ ταῖσ ἐνθέοισ μαντείαισ κριτὰσ ἐπικαθιστάναι νόμοσ· οὓσ μάντεισ αὐτοὺσ ὀνομάζουσίν τινεσ, τὸ πᾶν ἠγνοηκότεσ ὅτι τῆσ δι’ αἰνιγμῶν οὗτοι φήμησ καὶ φαντάσεωσ ὑποκριταί, καὶ οὔτι μάντεισ, προφῆται δὲ μαντευομένων δικαιότατα ὀνομάζοιντ’ ἄν.

ἡ μὲν οὖν φύσισ ἥπατοσ διὰ ταῦτα τοιαύτη τε καὶ ἐν τόπῳ ᾧ λέγομεν πέφυκε, χάριν μαντικῆσ·

καὶ ἔτι μὲν δὴ ζῶντοσ ἑκάστου τὸ τοιοῦτον σημεῖα ἐναργέστερα ἔχει, στερηθὲν δὲ τοῦ ζῆν γέγονε τυφλὸν καὶ τὰ μαντεῖα ἀμυδρότερα ἔσχεν τοῦ τι σαφὲσ σημαίνειν. ἡ δ’ αὖ τοῦ γείτονοσ αὐτῷ σύστασισ καὶ ἕδρα σπλάγχνου γέγονεν ἐξ ἀριστερᾶσ χάριν ἐκείνου, τοῦ παρέχειν αὐτὸ λαμπρὸν ἀεὶ καὶ καθαρόν, οἱο͂ν κατόπτρῳ παρεσκευασμένον καὶ ἕτοιμον ἀεὶ παρακείμενον ἐκμαγεῖον.

διὸ δὴ καὶ ὅταν τινὲσ ἀκαθαρσίαι γίγνωνται διὰ νόσουσ σώματοσ περὶ τὸ ἧπαρ, πάντα ἡ σπληνὸσ καθαίρουσα αὐτὰ δέχεται μανότησ, ἅτε κοίλου καὶ ἀναίμου ὑφανθέντοσ· ὅθεν πληρούμενοσ τῶν ἀποκαθαιρομένων μέγασ καὶ ὕπουλοσ αὐξάνεται, καὶ πάλιν, ὅταν καθαρθῇ τὸ σῶμα, ταπεινούμενοσ εἰσ ταὐτὸν συνίζει.

τὰ μὲν οὖν περὶ ψυχῆσ, ὅσον θνητὸν ἔχει καὶ ὅσον θεῖον, καὶ ὅπῃ καὶ μεθ’ ὧν καὶ δι’ ἃ χωρὶσ ᾠκίσθη, τὸ μὲν ἀληθὲσ ὡσ εἴρηται, θεοῦ συμφήσαντοσ τότ’ ἂν οὕτωσ μόνωσ διισχυριζοίμεθα·

τό γε μὴν εἰκὸσ ἡμῖν εἰρῆσθαι, καὶ νῦν καὶ ἔτι μᾶλλον ἀνασκοποῦσι διακινδυνευτέον τὸ φάναι καὶ πεφάσθω. τὸ δ’ ἑξῆσ δὴ τούτοισιν κατὰ ταὐτὰ μεταδιωκτέον·

ἦν δὲ τὸ τοῦ σώματοσ ἐπίλοιπον ᾗ γέγονεν. ἐκ δὴ λογισμοῦ τοιοῦδε συνίστασθαι μάλιστ’ ἂν αὐτὸ πάντων πρέποι. τὴν ἐσομένην ἐν ἡμῖν ποτῶν καὶ ἐδεστῶν ἀκολασίαν ᾔδεσαν οἱ συντιθέντεσ ἡμῶν τὸ γένοσ, καὶ ὅτι τοῦ μετρίου καὶ ἀναγκαίου διὰ μαργότητα πολλῷ χρησοίμεθα πλέονι· τὸ θνητὸν τελευτῷ, ταῦτα προορώμενοι τῇ τοῦ περιγενησομένου πώματοσ ἐδέσματόσ τε ἕξει τὴν ὀνομαζομένην κάτω κοιλίαν ὑποδοχὴν ἔθεσαν, εἵλιξάν τε πέριξ τὴν τῶν ἐντέρων γένεσιν, ὅπωσ μὴ ταχὺ διεκπερῶσα ἡ τροφὴ ταχὺ πάλιν τροφῆσ ἑτέρασ δεῖσθαι τὸ σῶμα ἀναγκάζοι, καὶ παρέχουσα ἀπληστίαν, διὰ γαστριμαργίαν ἀφιλόσοφον καὶ ἄμουσον πᾶν ἀποτελοῖ τὸ γένοσ, ἀνυπήκοον τοῦ θειοτάτου τῶν παρ’ ἡμῖν.

τὸ δὲ ὀστῶν καὶ σαρκῶν καὶ τῆσ τοιαύτησ φύσεωσ πέρι πάσησ ὧδε ἔσχεν.

τούτοισ σύμπασιν ἀρχὴ μὲν ἡ τοῦ μυελοῦ γένεσισ· οἱ γὰρ τοῦ βίου δεσμοί, τῆσ ψυχῆσ τῷ σώματι συνδουμένησ, ἐν τούτῳ διαδούμενοι κατερρίζουν τὸ θνητὸν γένοσ· αὐτὸσ δὲ ὁ μυελὸσ γέγονεν ἐξ ἄλλων. ἀποκρίνων, μειγνὺσ δὲ ἀλλήλοισ σύμμετρα, πανσπερμίαν παντὶ θνητῷ γένει μηχανώμενοσ, τὸν μυελὸν ἐξ αὐτῶν ἀπηργάσατο, καὶ μετὰ ταῦτα δὴ φυτεύων ἐν αὐτῷ κατέδει τὰ τῶν ψυχῶν γένη, σχημάτων τε ὅσα ἔμελλεν αὖ σχήσειν οἱᾶ́ τε καθ’ ἕκαστα εἴδη, τὸν μυελὸν αὐτὸν τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα διῃρεῖτο σχήματα εὐθὺσ ἐν τῇ διανομῇ τῇ κατ’ ἀρχάσ.

καὶ τὴν μὲν τὸ θεῖον σπέρμα οἱο͂ν ἄρουραν μέλλουσαν ἕξειν ἐν αὑτῇ περιφερῆ πανταχῇ πλάσασ ἐπωνόμασεν τοῦ μυελοῦ ταύτην τὴν μοῖραν ἐγκέφαλον, ὡσ ἀποτελεσθέντοσ ἑκάστου ζῴου τὸ περὶ τοῦτ’ ἀγγεῖον κεφαλὴν γενησόμενον· ὃ δ’ αὖ τὸ λοιπὸν καὶ θνητὸν τῆσ ψυχῆσ ἔμελλε καθέξειν, ἅμα στρογγύλα καὶ προμήκη διῃρεῖτο σχήματα, μυελὸν δὲ πάντα ἐπεφήμισεν, καὶ καθάπερ ἐξ ἀγκυρῶν βαλλόμενοσ ἐκ τούτων πάσησ ψυχῆσ δεσμοὺσ περὶ τοῦτο σύμπαν ἤδη τὸ σῶμα ἡμῶν ἀπηργάζετο, στέγασμα μὲν αὐτῷ πρῶτον συμπηγνὺσ περὶ ὅλον ὀστέινον.

τὸ δὲ ὀστοῦν συνίστησιν ὧδε.

γῆν διαττήσασ καθαρὰν καὶ λείαν ἐφύρασε καὶ ἔδευσεν μυελῷ, καὶ μετὰ τοῦτο εἰσ πῦρ αὐτὸ ἐντίθησιν, μετ’ ἐκεῖνο δὲ εἰσ ὕδωρ βάπτει, πάλιν δὲ εἰσ πῦρ, αὖθίσ τε εἰσ ὕδωρ· μεταφέρων δ’ οὕτω πολλάκισ εἰσ ἑκάτερον ὑπ’ ἀμφοῖν ἄτηκτον ἀπηργάσατο. καταχρώμενοσ δὴ τούτῳ περὶ μὲν τὸν ἐγκέφαλον αὐτοῦ σφαῖραν περιετόρνευσεν ὀστεί̈νην, ταύτῃ δὲ στενὴν διέξοδον κατελείπετο· καὶ περὶ τὸν διαυχένιον ἅμα καὶ νωτιαῖον μυελὸν ἐξ αὐτοῦ σφονδύλουσ πλάσασ ὑπέτεινεν οἱο͂ν στρόφιγγασ, ἀρξάμενοσ ἀπὸ τῆσ κεφαλῆσ, διὰ παντὸσ τοῦ κύτουσ.

καὶ τὸ πᾶν δὴ σπέρμα διασῴζων οὕτωσ λιθοειδεῖ περιβόλῳ συνέφραξεν, ἐμποιῶν ἄρθρα, τῇ θατέρου προσχρώμενοσ ἐν αὐτοῖσ ὡσ μέσῃ ἐνισταμένῃ δυνάμει, κινήσεωσ καὶ κάμψεωσ ἕνεκα. τοῦ δέοντοσ κραυροτέραν εἶναι καὶ ἀκαμπτοτέραν, διάπυρόν τ’ αὖ γιγνομένην καὶ πάλιν ψυχομένην σφακελίσασαν ταχὺ διαφθερεῖν τὸ σπέρμα ἐντὸσ αὑτῆσ, διὰ ταῦτα οὕτω τὸ τῶν νεύρων καὶ τὸ τῆσ σαρκὸσ γένοσ ἐμηχανᾶτο, ἵνα τῷ μὲν πάντα τὰ μέλη συνδήσασ ἐπιτεινομένῳ καὶ ἀνιεμένῳ περὶ τοὺσ στρόφιγγασ καμπτόμενον τὸ σῶμα καὶ ἐκτεινόμενον παρέχοι, τὴν δὲ σάρκα προβολὴν μὲν καυμάτων, πρόβλημα δὲ χειμώνων, ἔτι δὲ πτωμάτων οἱο͂ν τὰ πιλητὰ ἔσεσθαι κτήματα, σώμασιν μαλακῶσ καὶ πρᾴωσ ὑπείκουσαν, θερμὴν δὲ νοτίδα ἐντὸσ ἑαυτῆσ ἔχουσαν θέρουσ μὲν ἀνιδίουσαν καὶ νοτιζομένην ἔξωθεν ψῦχοσ κατὰ πᾶν τὸ σῶμα παρέξειν οἰκεῖον, διὰ χειμῶνοσ δὲ πάλιν αὖ τούτῳ τῷ πυρὶ τὸν προσφερόμενον ἔξωθεν καὶ περιιστάμενον πάγον ἀμυνεῖσθαι μετρίωσ.

ταῦτα ἡμῶν διανοηθεὶσ ὁ κηροπλάστησ, ὕδατι μὲν καὶ πυρὶ καὶ γῇ συμμείξασ καὶ συναρμόσασ, ἐξ ὀξέοσ καὶ ἁλμυροῦ συνθεὶσ ζύμωμα ὑπομείξασ αὐτοῖσ, σάρκα ἔγχυμον καὶ μαλακὴν συνέστησεν·

τὴν δὲ τῶν νεύρων φύσιν ἐξ ὀστοῦ καὶ σαρκὸσ ἀζύμου κράσεωσ μίαν ἐξ ἀμφοῖν μέσην δυνάμει συνεκεράσατο, ξανθῷ χρώματι προσχρώμενοσ.

ὅθεν συντονωτέραν μὲν καὶ γλισχροτέραν σαρκῶν, μαλακωτέραν δὲ ὀστῶν ὑγροτέραν τε ἐκτήσατο δύναμιν νεῦρα· οἷσ συμπεριλαβὼν ὁ θεὸσ ὀστᾶ καὶ μυελόν, δήσασ πρὸσ ἄλληλα νεύροισ, μετὰ ταῦτα σαρξὶν πάντα αὐτὰ κατεσκίασεν ἄνωθεν. ὅσα μὲν οὖν ἐμψυχότατα τῶν ὀστῶν ἦν, ὀλιγίσταισ συνέφραττε σαρξίν, ἃ δ’ ἀψυχότατα ἐντόσ, πλείσταισ καὶ πυκνοτάταισ, καὶ δὴ κατὰ τὰσ συμβολὰσ τῶν ὀστῶν, ὅπῃ μήτινα ἀνάγκην ὁ λόγοσ ἀπέφαινεν δεῖν αὐτὰσ εἶναι, βραχεῖαν σάρκα ἔφυσεν, ἵνα μήτε ἐμποδὼν ταῖσ καμπαῖσιν οὖσαι δύσφορα τὰ σώματα ἀπεργάζοιντο, ἅτε δυσκίνητα γιγνόμενα, μήτ’ αὖ πολλαὶ καὶ πυκναὶ σφόδρα τε ἐν ἀλλήλαισ ἐμπεπιλημέναι, διὰ στερεότητα ἀναισθησίαν ἐμποιοῦσαι, δυσμνημονευτότερα καὶ κωφότερα τὰ περὶ τὴν διάνοιαν ποιοῖεν.

διὸ δὴ τό τε τῶν μηρῶν καὶ κνημῶν καὶ τὸ περὶ τὴν τῶν ἰσχίων φύσιν τά τε περὶ τὰ τῶν βραχιόνων ὀστᾶ καὶ τὰ τῶν πήχεων, καὶ ὅσα ἄλλα ἡμῶν ἄναρθρα, ὅσα τε ἐντὸσ ὀστᾶ δι’ ὀλιγότητα ψυχῆσ ἐν μυελῷ κενά ἐστιν φρονήσεωσ, ταῦτα πάντα συμπεπλήρωται σαρξίν· ὅσα δὲ ἔμφρονα, ἧττον ‐ εἰ μή πού τινα αὐτὴν καθ’ αὑτὴν αἰσθήσεων ἕνεκα σάρκα οὕτω συνέστησεν, οἱο͂ν τὸ τῆσ γλώττησ εἶδοσ ‐ τὰ δὲ πλεῖστα ἐκείνωσ·

ἡ γὰρ ἐξ ἀνάγκησ γιγνομένη καὶ συντρεφομένη φύσισ οὐδαμῇ προσδέχεται πυκνὸν ὀστοῦν καὶ σάρκα πολλὴν ἅμα τε αὐτοῖσ ὀξυήκοον αἴσθησιν. μάλιστα γὰρ ἂν αὐτὰ πάντων ἔσχεν ἡ περὶ τὴν κεφαλὴν σύστασισ, εἴπερ ἅμα συμπίπτειν ἠθελησάτην, καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων γένοσ σαρκώδη ἔχον ἐφ’ ἑαυτῷ καὶ νευρώδη κρατεράν τε κεφαλὴν βίον ἂν διπλοῦν καὶ πολλαπλοῦν καὶ ὑγιεινότερον καὶ ἀλυπότερον τοῦ νῦν κατεκτήσατο.

νῦν δὲ τοῖσ περὶ τὴν ἡμετέραν γένεσιν δημιουργοῖσ, ἀναλογιζομένοισ πότερον πολυχρονιώτερον χεῖρον ἢ βραχυχρονιώτερον βέλτιον ἀπεργάσαιντο γένοσ, συνέδοξεν τοῦ πλείονοσ βίου, φαυλοτέρου δέ, τὸν ἐλάττονα ἀμείνονα ὄντα παντὶ πάντωσ αἱρετέον· ὅθεν δὴ μανῷ μὲν ὀστῷ, σαρξὶν δὲ καὶ νεύροισ κεφαλήν, ἅτε οὐδὲ καμπὰσ ἔχουσαν, οὐ συνεστέγασαν.

κατὰ πάντα οὖν ταῦτα εὐαισθητοτέρα μὲν καὶ φρονιμωτέρα, πολὺ δὲ ἀσθενεστέρα παντὸσ ἀνδρὸσ προσετέθη κεφαλὴ σώματι. τὰ δὲ νεῦρα διὰ ταῦτα καὶ οὕτωσ ὁ θεὸσ ἐπ’ ἐσχάτην τὴν κεφαλὴν περιστήσασ κύκλῳ περὶ τὸν τράχηλον ἐκόλλησεν ὁμοιότητι, καὶ τὰσ σιαγόνασ ἄκρασ αὐτοῖσ συνέδησεν ὑπὸ τὴν φύσιν τοῦ προσώπου· τὰ δ’ ἄλλα εἰσ ἅπαντα τὰ μέλη διέσπειρε, συνάπτων ἄρθρον ἄρθρῳ.

τὴν δὲ δὴ τοῦ στόματοσ ἡμῶν δύναμιν ὀδοῦσιν καὶ γλώττῃ καὶ χείλεσιν ἕνεκα τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν ἀρίστων διεκόσμησαν οἱ διακοσμοῦντεσ ᾗ νῦν διατέτακται, τὴν μὲν εἴσοδον τῶν ἀναγκαίων μηχανώμενοι χάριν, τὴν δ’ ἔξοδον τῶν ἀρίστων· ἀναγκαῖον μὲν γὰρ πᾶν ὅσον εἰσέρχεται τροφὴν διδὸν τῷ σώματι, τὸ δὲ λόγων νᾶμα ἔξω ῥέον καὶ ὑπηρετοῦν φρονήσει κάλλιστον καὶ ἄριστον πάντων ναμάτων.

τὴν δ’ αὖ κεφαλὴν οὔτε μόνον ὀστεί̈νην ψιλὴν δυνατὸν ἐᾶν ἦν διὰ τὴν ἐν ταῖσ ὡρ́αισ ἐφ’ ἑκάτερον ὑπερβολήν, οὔτ’ αὖ συσκιασθεῖσαν κωφὴν καὶ ἀναίσθητον διὰ τὸν τῶν σαρκῶν ὄχλον περιιδεῖν γιγνομένην· τῆσ δὴ σαρκοειδοῦσ φύσεωσ οὐ καταξηραινομένησ λέμμα μεῖζον περιγιγνόμενον ἐχωρίζετο, δέρμα τὸ νῦν λεγόμενον. τοῦτο δὲ διὰ τὴν περὶ τὸν ἐγκέφαλον νοτίδα συνιὸν αὐτὸ πρὸσ αὑτὸ καὶ βλαστάνον κύκλῳ περιημφιέννυεν τὴν κεφαλήν·

ἡ δὲ νοτὶσ ὑπὸ τὰσ ῥαφὰσ ἀνιοῦσα ἦρδε καὶ συνέκλεισεν αὐτὸ ἐπὶ τὴν κορυφήν, οἱο͂ν ἅμμα συναγαγοῦσα, τὸ δὲ τῶν ῥαφῶν παντοδαπὸν εἶδοσ γέγονε διὰ τὴν τῶν περιόδων δύναμιν καὶ τῆσ τροφῆσ, μᾶλλον μὲν ἀλλήλοισ μαχομένων τούτων πλείουσ, ἧττον δὲ ἐλάττουσ. τοῦτο δὴ πᾶν τὸ δέρμα κύκλῳ κατεκέντει πυρὶ τὸ θεῖον, τρηθέντοσ δὲ καὶ τῆσ ἰκμάδοσ ἔξω δι’ αὐτοῦ φερομένησ τὸ μὲν ὑγρὸν καὶ θερμὸν ὅσον εἰλικρινὲσ ἀπῄειν, τὸ δὲ μεικτὸν ἐξ ὧν καὶ τὸ δέρμα ἦν, αἰρόμενον μὲν ὑπὸ τῆσ φορᾶσ ἔξω μακρὸν ἐτείνετο, λεπτότητα ἴσην ἔχον τῷ κατακεντήματι, διὰ δὲ βραδυτῆτα ἀπωθούμενον ὑπὸ τοῦ περιεστῶτοσ ἔξωθεν πνεύματοσ πάλιν ἐντὸσ ὑπὸ τὸ δέρμα εἱλλόμενον κατερριζοῦτο·

καὶ κατὰ ταῦτα δὴ τὰ πάθη τὸ τριχῶν γένοσ ἐν τῷ δέρματι πέφυκεν, συγγενὲσ μὲν ἱμαντῶδεσ ὂν αὐτοῦ, σκληρότερον δὲ καὶ πυκνότερον τῇ πιλήσει τῆσ ψύξεωσ, ἣν ἀποχωριζομένη δέρματοσ ἑκάστη θρὶξ ψυχθεῖσα συνεπιλήθη.

τούτῳ δὴ λασίαν ἡμῶν ἀπηργάσατο τὴν κεφαλὴν ὁ ποιῶν, χρώμενοσ μὲν αἰτίοισ τοῖσ εἰρημένοισ, διανοούμενοσ δὲ ἀντὶ σαρκὸσ αὐτὸ δεῖν εἶναι στέγασμα τῆσ περὶ τὸν ἐγκέφαλον ἕνεκα ἀσφαλείασ κοῦφον καὶ θέρουσ χειμῶνόσ τε ἱκανὸν σκιὰν καὶ σκέπην παρέχειν, εὐαισθησίασ δὲ οὐδὲν διακώλυμα ἐμποδὼν γενησόμενον. τὸ δ’ ἐν τῇ περὶ τοὺσ δακτύλουσ καταπλοκῇ τοῦ νεύρου καὶ τοῦ δέρματοσ ὀστοῦ τε, συμμειχθὲν ἐκ τριῶν, ἀποξηρανθὲν ἓν κοινὸν συμπάντων σκληρὸν γέγονεν δέρμα, τοῖσ μὲν συναιτίοισ τούτοισ δημιουργηθέν, τῇ δὲ αἰτιωτάτῃ διανοίᾳ τῶν ἔπειτα ἐσομένων ἕνεκα εἰργασμένον.

ὡσ γάρ ποτε ἐξ ἀνδρῶν γυναῖκεσ καὶ τἆλλα θηρία γενήσοιντο, ἠπίσταντο οἱ συνιστάντεσ ἡμᾶσ, καὶ δὴ καὶ τῆσ τῶν ὀνύχων χρείασ ὅτι πολλὰ τῶν θρεμμάτων καὶ ἐπὶ πολλὰ δεήσοιτο ᾔδεσαν, ὅθεν ἐν ἀνθρώποισ εὐθὺσ γιγνομένοισ ὑπετυπώσαντο τὴν τῶν ὀνύχων γένεσιν. τούτῳ δὴ τῷ λόγῳ καὶ ταῖσ προφάσεσιν ταύταισ δέρμα τρίχασ ὄνυχάσ τε ἐπ’ ἄκροισ τοῖσ κώλοισ ἔφυσαν.

ἐπειδὴ δὲ πάντ’ ἦν τὰ τοῦ θνητοῦ ζῴου συμπεφυκότα μέρη καὶ μέλη, τὴν δὲ ζωὴν ἐν πυρὶ καὶ πνεύματι συνέβαινεν ἐξ ἀνάγκησ ἔχειν αὐτῷ, καὶ διὰ ταῦτα ὑπὸ τούτων τηκόμενον κενούμενόν τ’ ἔφθινεν, βοήθειαν αὐτῷ θεοὶ μηχανῶνται.

τῆσ γὰρ ἀνθρωπίνησ συγγενῆ φύσεωσ φύσιν ἄλλαισ ἰδέαισ καὶ αἰσθήσεσιν κεραννύντεσ, ὥσθ’ ἕτερον ζῷον εἶναι, φυτεύουσιν·

ἃ δὴ νῦν ἥμερα δένδρα καὶ φυτὰ καὶ σπέρματα παιδευθέντα ὑπὸ γεωργίασ τιθασῶσ πρὸσ ἡμᾶσ ἔσχεν, πρὶν δὲ ἦν μόνα τὰ τῶν ἀγρίων γένη, πρεσβύτερα τῶν ἡμέρων ὄντα. πᾶν γὰρ οὖν ὅτιπερ ἂν μετάσχῃ τοῦ ζῆν, ζῷον μὲν ἂν ἐν δίκῃ λέγοιτο ὀρθότατα·

μετέχει γε μὴν τοῦτο ὃ νῦν λέγομεν τοῦ τρίτου ψυχῆσ εἴδουσ, ὃ μεταξὺ φρενῶν ὀμφαλοῦ τε ἱδρῦσθαι λόγοσ, ᾧ δόξησ μὲν λογισμοῦ τε καὶ νοῦ μέτεστιν τὸ μηδέν, αἰσθήσεωσ δὲ ἡδείασ καὶ ἀλγεινῆσ μετὰ ἐπιθυμιῶν. πάσχον γὰρ διατελεῖ πάντα, στραφέντι δ’ αὐτῷ ἐν ἑαυτῷ περὶ ἑαυτό, τὴν μὲν ἔξωθεν ἀπωσαμένῳ κίνησιν, τῇ δ’ οἰκείᾳ χρησαμένῳ, τῶν αὑτοῦ τι λογίσασθαι κατιδόντι φύσει οὐ παραδέδωκεν ἡ γένεσισ. διὸ δὴ ζῇ μὲν ἔστιν τε οὐχ ἕτερον ζῴου, μόνιμον δὲ καὶ κατερριζωμένον πέπηγεν διὰ τὸ τῆσ ὑφ’ ἑαυτοῦ κινήσεωσ ἐστερῆσθαι.

ταῦτα δὴ τὰ γένη πάντα φυτεύσαντεσ οἱ κρείττουσ τοῖσ ἥττοσιν ἡμῖν τροφήν, τὸ σῶμα αὐτὸ ἡμῶν διωχέτευσαν τέμνοντεσ οἱο͂ν ἐν κήποισ ὀχετούσ, ἵνα ὥσπερ ἐκ νάματοσ ἐπιόντοσ ἄρδοιτο.

καὶ πρῶτον μὲν ὀχετοὺσ κρυφαίουσ ὑπὸ τὴν σύμφυσιν τοῦ δέρματοσ καὶ τῆσ σαρκὸσ δύο φλέβασ ἔτεμον νωτιαίασ, δίδυμον ὡσ τὸ σῶμα ἐτύγχανεν δεξιοῖσ τε καὶ ἀριστεροῖσ ὄν· ταύτασ δὲ καθῆκαν παρὰ τὴν ῥάχιν, καὶ τὸν γόνιμον μεταξὺ λαβόντεσ μυελόν, ἵνα οὗτόσ τε ὅτι μάλιστα θάλλοι, καὶ ἐπὶ τἆλλα εὔρουσ ἐντεῦθεν ἅτε ἐπὶ κάταντεσ ἡ ἐπίχυσισ γιγνομένη παρέχοι τὴν ὑδρείαν ὁμαλήν.

μετὰ δὲ ταῦτα σχίσαντεσ περὶ τὴν κεφαλὴν τὰσ φλέβασ καὶ δι’ ἀλλήλων ἐναντίασ πλέξαντεσ διεῖσαν, τὰσ μὲν ἐκ τῶν δεξιῶν ἐπὶ τἀριστερὰ τοῦ σώματοσ, τὰσ δ’ ἐκ τῶν ἀριστερῶν ἐπὶ τὰ δεξιὰ κλίναντεσ, ὅπωσ δεσμὸσ ἅμα τῇ κεφαλῇ πρὸσ τὸ σῶμα εἰή μετὰ τοῦ δέρματοσ, ἐπειδὴ νεύροισ οὐκ ἦν κύκλῳ κατὰ κορυφὴν περιειλημμένη, καὶ δὴ καὶ τὸ τῶν αἰσθήσεων πάθοσ ἵν’ ἀφ’ ἑκατέρων τῶν μερῶν εἰσ ἅπαν τὸ σῶμα εἰή διάδηλον. τὸ δ’ ἐντεῦθεν ἤδη τὴν ὑδραγωγίαν παρεσκεύασαν τρόπῳ τινὶ τοιῷδε, ὃν κατοψόμεθα ῥᾷον προδιομολογησάμενοι τὸ τοιόνδε, ὅτι πάντα ὅσα ἐξ ἐλαττόνων συνίσταται στέγει τὰ μείζω, τὰ δὲ ἐκ μειζόνων τὰ σμικρότερα οὐ δύναται, πῦρ δὲ πάντων γενῶν σμικρομερέστατον, ὅθεν δι’ ὕδατοσ καὶ γῆσ ἀέροσ τε καὶ ὅσα ἐκ τούτων συνίσταται διαχωρεῖ καὶ στέγειν οὐδὲν αὐτὸ δύναται.

ταὐτὸν δὴ καὶ περὶ τῆσ παρ’ ἡμῖν κοιλίασ διανοητέον, ὅτι σιτία μὲν καὶ ποτὰ ὅταν εἰσ αὐτὴν ἐμπέσῃ, στέγει, πνεῦμα δὲ καὶ πῦρ σμικρομερέστερα ὄντα τῆσ αὑτῆσ συστάσεωσ οὐ δύναται.

τούτοισ οὖν κατεχρήσατο ὁ θεὸσ εἰσ τὴν ἐκ τῆσ κοιλίασ ἐπὶ τὰσ φλέβασ ὑδρείαν, πλέγμα ἐξ ἀέροσ καὶ πυρὸσ οἱο͂ν οἱ κύρτοι συνυφηνάμενοσ, διπλᾶ κατὰ τὴν εἴσοδον ἐγκύρτια ἔχον, ὧν θάτερον αὖ πάλιν διέπλεξεν δίκρουν·

καὶ ἀπὸ τῶν ἐγκυρτίων δὴ διετείνατο οἱο͂ν σχοίνουσ κύκλῳ διὰ παντὸσ πρὸσ τὰ ἔσχατα τοῦ πλέγματοσ. τὰ μὲν οὖν ἔνδον ἐκ πυρὸσ συνεστήσατο τοῦ πλοκάνου ἅπαντα, τὰ δ’ ἐγκύρτια καὶ τὸ κύτοσ ἀεροειδῆ, καὶ λαβὼν αὐτὸ περιέστησεν τῷ πλασθέντι ζῴῳ τρόπον τοιόνδε. τὸ μὲν τῶν ἐγκυρτίων εἰσ τὸ στόμα μεθῆκεν·

διπλοῦ δὲ ὄντοσ αὐτοῦ κατὰ μὲν τὰσ ἀρτηρίασ εἰσ τὸν πλεύμονα καθῆκεν θάτερον, τὸ δ’ εἰσ τὴν κοιλίαν παρὰ τὰσ ἀρτηρίασ· τὸ δ’ ἕτερον σχίσασ τὸ μέροσ ἑκάτερον κατὰ τοὺσ ὀχετοὺσ τῆσ ῥινὸσ ἀφῆκεν κοινόν, ὥσθ’ ὅτε μὴ κατὰ στόμα ἰοί θάτερον, ἐκ τούτου πάντα καὶ τὰ ἐκείνου ῥεύματα ἀναπληροῦσθαι. τὸ δὲ ἄλλο κύτοσ τοῦ κύρτου περὶ τὸ σῶμα ὅσον κοῖλον ἡμῶν περιέφυσεν, καὶ πᾶν δὴ τοῦτο τοτὲ μὲν εἰσ τὰ ἐγκύρτια συρρεῖν μαλακῶσ, ἅτε ἀέρα ὄντα, ἐποίησεν, τοτὲ δὲ ἀναρρεῖν μὲν τὰ ἐγκύρτια, τὸ δὲ πλέγμα, ὡσ ὄντοσ τοῦ σώματοσ μανοῦ, δύεσθαι εἴσω δι’ αὐτοῦ καὶ πάλιν ἔξω, τὰσ δὲ ἐντὸσ τοῦ πυρὸσ ἀκτῖνασ διαδεδεμένασ ἀκολουθεῖν ἐφ’ ἑκάτερα ἰόντοσ τοῦ ἀέροσ, καὶ τοῦτο, ἑώσπερ ἂν τὸ θνητὸν συνεστήκῃ ζῷον, μὴ διαπαύεσθαι γιγνόμενον·

τούτῳ δὲ δὴ τῷ γένει τὸν τὰσ ἐπωνυμίασ θέμενον ἀναπνοὴν καὶ ἐκπνοὴν λέγομεν θέσθαι τοὔνομα.

πᾶν δὲ δὴ τό τ’ ἔργον καὶ τὸ πάθοσ τοῦθ’ ἡμῶν τῷ σώματι γέγονεν ἀρδομένῳ καὶ ἀναψυχομένῳ τρέφεσθαι καὶ ζῆν· σιτία καὶ ποτὰ λάβῃ, τήκει δή, καὶ κατὰ σμικρὰ διαιροῦν, διὰ τῶν ἐξόδων ᾗπερ πορεύεται διάγον, οἱο͂ν ἐκ κρήνησ ἐπ’ ὀχετοὺσ ἐπὶ τὰσ φλέβασ ἀντλοῦν αὐτά, ῥεῖν ὥσπερ αὐλῶνοσ διὰ τοῦ σώματοσ τὰ τῶν φλεβῶν ποιεῖ ῥεύματα.

πάλιν δὲ τὸ τῆσ ἀναπνοῆσ ἴδωμεν πάθοσ, αἷσ χρώμενον αἰτίαισ τοιοῦτον γέγονεν οἱο͂́νπερ τὰ νῦν ἐστιν.

ὧδ’ οὖν. ἐπειδὴ κενὸν οὐδέν ἐστιν εἰσ ὃ τῶν φερομένων δύναιτ’ ἂν εἰσελθεῖν τι, τὸ δὲ πνεῦμα φέρεται παρ’ ἡμῶν ἔξω, τὸ μετὰ τοῦτο ἤδη παντὶ δῆλον ὡσ οὐκ εἰσ κενόν, ἀλλὰ τὸ πλησίον ἐκ τῆσ ἕδρασ ὠθεῖ·

τὸ δ’ ὠθούμενον ἐξελαύνει τὸ πλησίον ἀεί, καὶ κατὰ ταύτην τὴν ἀνάγκην πᾶν περιελαυνόμενον εἰσ τὴν ἕδραν ὅθεν ἐξῆλθεν τὸ πνεῦμα, εἰσιὸν ἐκεῖσε καὶ ἀναπληροῦν αὐτὴν συνέπεται τῷ πνεύματι, καὶ τοῦτο ἅμα πᾶν οἱο͂ν τροχοῦ περιαγομένου γίγνεται διὰ τὸ κενὸν μηδὲν εἶναι. διὸ δὴ τὸ τῶν στηθῶν καὶ τὸ τοῦ πλεύμονοσ ἔξω μεθιὲν τὸ πνεῦμα πάλιν ὑπὸ τοῦ περὶ τὸ σῶμα ἀέροσ, εἴσω διὰ μανῶν τῶν σαρκῶν δυομένου καὶ περιελαυνομένου, γίγνεται πλῆρεσ·

αὖθισ δὲ ἀποτρεπόμενοσ ὁ ἀὴρ καὶ διὰ τοῦ σώματοσ ἔξω ἰὼν εἴσω τὴν ἀναπνοὴν περιωθεῖ κατὰ τὴν τοῦ στόματοσ καὶ τὴν τῶν μυκτήρων δίοδον. τὴν δ’ αἰτίαν τῆσ ἀρχῆσ αὐτῶν θετέον τήνδε. πᾶν ζῷον αὑτοῦ τἀντὸσ περὶ τὸ αἷμα καὶ τὰσ φλέβασ θερμότατα ἔχει, οἱο͂ν ἐν ἑαυτῷ πηγήν τινα ἐνοῦσαν πυρόσ·

ὃ δὴ καὶ προσῃκάζομεν τῷ τοῦ κύρτου πλέγματι, κατὰ μέσον διατεταμένον ἐκ πυρὸσ πεπλέχθαι πᾶν, τὰ δὲ ἄλλα ὅσα ἔξωθεν, ἀέροσ. τὸ θερμὸν δὴ κατὰ φύσιν εἰσ τὴν αὑτοῦ χώραν ἔξω πρὸσ τὸ συγγενὲσ ὁμολογητέον ἰέναι· δυοῖν δὲ τοῖν διεξόδοιν οὔσαιν, τῆσ μὲν κατὰ τὸ σῶμα ἔξω, τῆσ δὲ αὖ κατὰ τὸ στόμα καὶ τὰσ ῥῖνασ, ὅταν μὲν ἐπὶ θάτερα ὁρμήσῃ, θάτερα περιωθεῖ, τὸ δὲ περιωσθὲν εἰσ τὸ πῦρ ἐμπῖπτον θερμαίνεται, τὸ δ’ ἐξιὸν ψύχεται. μεταβαλλούσησ δὲ τῆσ θερμότητοσ καὶ τῶν κατὰ τὴν ἑτέραν ἔξοδον θερμοτέρων γιγνομένων πάλιν ἐκείνῃ ῥέπον αὖ τὸ θερμότερον μᾶλλον, πρὸσ τὴν αὑτοῦ φύσιν φερόμενον, περιωθεῖ τὸ κατὰ θάτερα·

τὸ δὲ τὰ αὐτὰ πάσχον καὶ τὰ αὐτὰ ἀνταποδιδὸν ἀεί, κύκλον οὕτω σαλευόμενον ἔνθα καὶ ἔνθα ἀπειργασμένον ὑπ’ ἀμφοτέρων τὴν ἀναπνοὴν καὶ ἐκπνοὴν γίγνεσθαι παρέχεται. καὶ δὴ καὶ τὰ τῶν περὶ τὰσ ἰατρικὰσ σικύασ παθημάτων αἴτια καὶ τὰ τῆσ καταπόσεωσ τά τε τῶν ῥιπτουμένων, ὅσα ἀφεθέντα μετέωρα καὶ ὅσα ἐπὶ γῆσ φέρεται, ταύτῃ διωκτέον, καὶ ὅσοι φθόγγοι ταχεῖσ τε καὶ βραδεῖσ ὀξεῖσ τε καὶ βαρεῖσ φαίνονται, τοτὲ μὲν ἀνάρμοστοι φερόμενοι δι’ ἀνομοιότητα τῆσ ἐν ἡμῖν ὑπ’ αὐτῶν κινήσεωσ, τοτὲ δὲ σύμφωνοι δι’ ὁμοιότητα.

τὰσ γὰρ τῶν προτέρων καὶ θαττόνων οἱ βραδύτεροι κινήσεισ ἀποπαυομένασ ἤδη τε εἰσ ὅμοιον ἐληλυθυίασ, αἷσ ὕστερον αὐτοὶ προσφερόμενοι κινοῦσιν ἐκείνασ, καταλαμβάνουσιν, καταλαμβάνοντεσ δὲ οὐκ ἄλλην ἐπεμβάλλοντεσ ἀνετάραξαν κίνησιν, ἀλλ’ ἀρχὴν βραδυτέρασ φορᾶσ κατὰ τὴν τῆσ θάττονοσ, ἀποληγούσησ δέ, ὁμοιότητα προσάψαντεσ, μίαν ἐξ ὀξείασ καὶ βαρείασ συνεκεράσαντο πάθην·

ὅθεν ἡδονὴν μὲν τοῖσ ἄφροσιν, εὐφροσύνην δὲ τοῖσ ἔμφροσιν διὰ τὴν τῆσ θείασ ἁρμονίασ μίμησιν ἐν θνηταῖσ γενομένην φοραῖσ παρέσχον.

τὰ τῶν κεραυνῶν πτώματα καὶ τὰ θαυμαζόμενα ἠλέκτρων περὶ τῆσ ἕλξεωσ καὶ τῶν Ἡρακλείων λίθων, πάντων τούτων ὁλκὴ μὲν οὐκ ἔστιν οὐδενί ποτε, τὸ δὲ κενὸν εἶναι μηδὲν περιωθεῖν τε αὑτὰ ταῦτα εἰσ ἄλληλα, τό τε διακρινόμενα καὶ συγκρινόμενα πρὸσ τὴν αὑτῶν διαμειβόμενα ἕδραν ἕκαστα ἰέναι πάντα, τούτοισ τοῖσ παθήμασιν πρὸσ ἄλληλα συμπλεχθεῖσιν τεθαυματουργημένα τῷ κατὰ τρόπον ζητοῦντι φανήσεται.

καὶ δὴ καὶ τὸ τῆσ ἀναπνοῆσ, ὅθεν ὁ λόγοσ ὡρ́μησεν, κατὰ ταῦτα καὶ διὰ τούτων γέγονεν, ὥσπερ ἐν τοῖσ πρόσθεν εἴρηται, τέμνοντοσ μὲν τὰ σιτία τοῦ πυρόσ, αἰωρουμένου δὲ ἐντὸσ τῷ πνεύματι συνεπομένου, τὰσ φλέβασ τε ἐκ τῆσ κοιλίασ τῇ συναιωρήσει πληροῦντοσ τῷ τὰ τετμημένα αὐτόθεν ἐπαντλεῖν·

καὶ διὰ ταῦτα δὴ καθ’ ὅλον τὸ σῶμα πᾶσιν τοῖσ ζῴοισ τὰ τῆσ τροφῆσ νάματα οὕτωσ ἐπίρρυτα γέγονεν. νεότμητα δὲ καὶ ἀπὸ συγγενῶν ὄντα, τὰ μὲν καρπῶν, τὰ δὲ χλόησ, ἃ θεὸσ ἐπ’ αὐτὸ τοῦθ’ ἡμῖν ἐφύτευσεν, εἶναι τροφήν, παντοδαπὰ μὲν χρώματα ἴσχει διὰ τὴν σύμμειξιν, ἡ δ’ ἐρυθρὰ πλείστη περὶ αὐτὰ χρόα διαθεῖ, τῆσ τοῦ πυρὸσ τομῆσ τε καὶ ἐξομόρξεωσ ἐν ὑγρῷ δεδημιουργημένη φύσισ. ὅθεν τοῦ κατὰ τὸ σῶμα ῥέοντοσ τὸ χρῶμα ἔσχεν οἱάν ὄψιν διεληλύθαμεν ὃ καλοῦμεν αἷμα, νομὴν σαρκῶν καὶ σύμπαντοσ τοῦ σώματοσ, ὅθεν ὑδρευόμενα ἕκαστα πληροῖ τὴν τοῦ κενουμένου βάσιν·

ὁ δὲ τρόποσ τῆσ πληρώσεωσ ἀποχωρήσεώσ τε γίγνεται καθάπερ ἐν τῷ παντὶ παντὸσ ἡ φορὰ γέγονεν, ἣν τὸ συγγενὲσ πᾶν φέρεται πρὸσ ἑαυτό.

τὰ μὲν γὰρ δὴ περιεστῶτα ἐκτὸσ ἡμᾶσ τήκει τε ἀεὶ καὶ διανέμει πρὸσ ἕκαστον εἶδοσ τὸ ὁμόφυλον ἀποπέμποντα, τὰ δὲ ἔναιμα αὖ, κερματισθέντα ἐντὸσ παρ’ ἡμῖν καὶ περιειλημμένα ὥσπερ ὑπ’ οὐρανοῦ συνεστῶτοσ ἑκάστου τοῦ ζῴου, τὴν τοῦ παντὸσ ἀναγκάζεται μιμεῖσθαι φοράν· πρὸσ τὸ συγγενὲσ οὖν φερόμενον ἕκαστον τῶν ἐντὸσ μερισθέντων τὸ κενωθὲν τότε πάλιν ἀνεπλήρωσεν.

ὅταν μὲν δὴ πλέον τοῦ ἐπιρρέοντοσ ἀπίῃ, φθίνει πᾶν, ὅταν δὲ ἔλαττον, αὐξάνεται. νέα μὲν οὖν σύστασισ τοῦ παντὸσ ζῴου, καινὰ τὰ τρίγωνα οἱο͂ν ἐκ δρυόχων ἔτι ἔχουσα τῶν γενῶν, ἰσχυρὰν μὲν τὴν σύγκλεισιν αὐτῶν πρὸσ ἄλληλα κέκτηται, συμπέπηγεν δὲ ὁ πᾶσ ὄγκοσ αὐτῆσ ἁπαλόσ, ἅτ’ ἐκ μυελοῦ μὲν νεωστὶ γεγονυίασ, τεθραμμένησ δὲ ἐν γάλακτι· τὰ δὴ περιλαμβανόμενα ἐν αὐτῇ τρίγωνα ἔξωθεν ἐπεισελθόντα, ἐξ ὧν ἂν ᾖ τά τε σιτία καὶ ποτά, τῶν ἑαυτῆσ τριγώνων παλαιότερα ὄντα καὶ ἀσθενέστερα καινοῖσ ἐπικρατεῖ τέμνουσα, καὶ μέγα ἀπεργάζεται τὸ ζῷον τρέφουσα ἐκ πολλῶν ὁμοίων.

ὅταν δ’ ἡ ῥίζα τῶν τριγώνων χαλᾷ διὰ τὸ πολλοὺσ ἀγῶνασ ἐν πολλῷ χρόνῳ πρὸσ πολλὰ ἠγωνίσθαι, τὰ μὲν τῆσ τροφῆσ εἰσιόντα οὐκέτι δύναται τέμνειν εἰσ ὁμοιότητα ἑαυτοῖσ, αὐτὰ δὲ ὑπὸ τῶν ἔξωθεν ἐπεισιόντων εὐπετῶσ διαιρεῖται· φθίνει δὴ πᾶν ζῷον ἐν τούτῳ κρατούμενον, γῆράσ τε ὀνομάζεται τὸ πάθοσ.

τέλοσ δέ, ἐπειδὰν τῶν περὶ τὸν μυελὸν τριγώνων οἱ συναρμοσθέντεσ μηκέτι ἀντέχωσιν δεσμοὶ τῷ πόνῳ διιστάμενοι, μεθιᾶσιν τοὺσ τῆσ ψυχῆσ αὖ δεσμούσ, ἡ δὲ λυθεῖσα κατὰ φύσιν μεθ’ ἡδονῆσ ἐξέπτατο· πᾶν γὰρ τὸ μὲν παρὰ φύσιν ἀλγεινόν, τὸ δ’ ᾗ πέφυκεν γιγνόμενον ἡδύ.

καὶ θάνατοσ δὴ κατὰ ταὐτὰ ὁ μὲν κατὰ νόσουσ καὶ ὑπὸ τραυμάτων γιγνόμενοσ ἀλγεινὸσ καὶ βίαιοσ, ὁ δὲ μετὰ γήρωσ ἰὼν ἐπὶ τέλοσ κατὰ φύσιν ἀπονώτατοσ τῶν θανάτων καὶ μᾶλλον μεθ’ ἡδονῆσ γιγνόμενοσ ἢ λύπησ. τὸ δὲ τῶν νόσων ὅθεν συνίσταται, δῆλόν που καὶ παντί.

τεττάρων γὰρ ὄντων γενῶν ἐξ ὧν συμπέπηγεν τὸ σῶμα, γῆσ πυρὸσ ὕδατόσ τε καὶ ἀέροσ, τούτων ἡ παρὰ φύσιν πλεονεξία καὶ ἔνδεια καὶ τῆσ χώρασ μετάστασισ ἐξ οἰκείασ ἐπ’ ἀλλοτρίαν γιγνομένη, πυρόσ τε αὖ καὶ τῶν ἑτέρων ἐπειδὴ γένη πλείονα ἑνὸσ ὄντα τυγχάνει, τὸ μὴ προσῆκον ἕκαστον ἑαυτῷ προσλαμβάνειν, καὶ πάνθ’ ὅσα τοιαῦτα, στάσεισ καὶ νόσουσ παρέχει·

παρὰ φύσιν γὰρ ἑκάστου γιγνομένου καὶ μεθισταμένου θερμαίνεται μὲν ὅσα ἂν πρότερον ψύχηται, ξηρὰ δὲ ὄντα εἰσ ὕστερον γίγνεται νοτερά, καὶ κοῦφα δὴ καὶ βαρέα, καὶ πάσασ πάντῃ μεταβολὰσ δέχεται. μόνωσ γὰρ δή, φαμέν, ταὐτὸν ταὐτῷ κατὰ ταὐτὸν καὶ ὡσαύτωσ καὶ ἀνὰ λόγον προσγιγνόμενον καὶ ἀπογιγνόμενον ἐάσει ταὐτὸν ὂν αὑτῷ σῶν καὶ ὑγιὲσ μένειν·

ὃ δ’ ἂν πλημμελήσῃ τι τούτων ἐκτὸσ ἀπιὸν ἢ προσιόν, ἀλλοιότητασ παμποικίλασ καὶ νόσουσ φθοράσ τε ἀπείρουσ παρέξεται. δευτέρων δὴ συστάσεων αὖ κατὰ φύσιν συνεστηκυιῶν, δευτέρα κατανόησισ νοσημάτων τῷ βουλομένῳ γίγνεται συννοῆσαι.

μυελοῦ γὰρ ἐξ ἐκείνων ὀστοῦ τε καὶ σαρκὸσ καὶ νεύρου συμπαγέντοσ, ἔτι τε αἵματοσ ἄλλον μὲν τρόπον, ἐκ δὲ τῶν αὐτῶν γεγονότοσ, τῶν μὲν ἄλλων τὰ πλεῖστα ᾗπερ τὰ πρόσθεν, τὰ δὲ μέγιστα τῶν νοσημάτων τῇδε χαλεπὰ συμπέπτωκεν·

ὅταν ἀνάπαλιν ἡ γένεσισ τούτων πορεύηται, τότε ταῦτα διαφθείρεται. κατὰ φύσιν γὰρ σάρκεσ μὲν καὶ νεῦρα ἐξ αἵματοσ γίγνεται, νεῦρον μὲν ἐξ ἰνῶν διὰ τὴν συγγένειαν, σάρκεσ δὲ ἀπὸ τοῦ παγέντοσ ὃ πήγνυται χωριζόμενον ἰνῶν· τὸ δὲ ἀπὸ τῶν νεύρων καὶ σαρκῶν ἀπιὸν αὖ γλίσχρον καὶ λιπαρὸν ἅμα μὲν τὴν σάρκα κολλᾷ πρὸσ τὴν τῶν ὀστῶν φύσιν αὐτό τε τὸ περὶ τὸν μυελὸν ὀστοῦν τρέφον αὔξει, τὸ δ’ αὖ διὰ τὴν πυκνότητα τῶν ὀστῶν διηθούμενον καθαρώτατον γένοσ τῶν τριγώνων λειότατόν τε καὶ λιπαρώτατον, λειβόμενον ἀπὸ τῶν ὀστῶν καὶ στάζον, ἄρδει τὸν μυελόν.

καὶ κατὰ ταῦτα μὲν γιγνομένων ἑκάστων ὑγίεια συμβαίνει τὰ πολλά· νόσοι δέ, ὅταν ἐναντίωσ.

ὅταν γὰρ τηκομένη σὰρξ ἀνάπαλιν εἰσ τὰσ φλέβασ τὴν τηκεδόνα ἐξιῇ, τότε μετὰ πνεύματοσ αἷμα πολύ τε καὶ παντοδαπὸν ἐν ταῖσ φλεψὶ χρώμασι καὶ πικρότησι ποικιλλόμενον, ἔτι δὲ ὀξείαισ καὶ ἁλμυραῖσ δυνάμεσι, χολὰσ καὶ ἰχῶρασ καὶ φλέγματα παντοῖα ἴσχει· παλιναίρετα γὰρ πάντα γεγονότα καὶ διεφθαρμένα τό τε αἷμα αὐτὸ πρῶτον διόλλυσι, καὶ αὐτὰ οὐδεμίαν τροφὴν ἔτι τῷ σώματι παρέχοντα φέρεται πάντῃ διὰ τῶν φλεβῶν, τάξιν τῶν κατὰ φύσιν οὐκέτ’ ἴσχοντα περιόδων, ἐχθρὰ μὲν αὐτὰ αὑτοῖσ διὰ τὸ μηδεμίαν ἀπόλαυσιν ἑαυτῶν ἔχειν, τῷ συνεστῶτι δὲ τοῦ σώματοσ καὶ μένοντι κατὰ χώραν πολέμια, διολλύντα καὶ τήκοντα. ὅσον μὲν οὖν ἂν παλαιότατον ὂν τῆσ σαρκὸσ τακῇ, δύσπεπτον γιγνόμενον μελαίνει μὲν ὑπὸ παλαιᾶσ συγκαύσεωσ, διὰ δὲ τὸ πάντῃ διαβεβρῶσθαι πικρὸν ὂν παντὶ χαλεπὸν προσπίπτει τοῦ σώματοσ ὅσον ἂν μήπω διεφθαρμένον ᾖ, καὶ τοτὲ μὲν ἀντὶ τῆσ πικρότητοσ ὀξύτητα ἔσχεν τὸ μέλαν χρῶμα, ἀπολεπτυνθέντοσ μᾶλλον τοῦ πικροῦ, τοτὲ δὲ ἡ πικρότησ αὖ βαφεῖσα αἵματι χρῶμα ἔσχεν ἐρυθρώτερον, τοῦ δὲ μέλανοσ τούτῳ συγκεραννυμένου χλοῶδεσ·

ἔτι δὲ συμμείγνυται ξανθὸν χρῶμα μετὰ τῆσ πικρότητοσ, ὅταν νέα συντακῇ σὰρξ ὑπὸ τοῦ περὶ τὴν φλόγα πυρόσ.

καὶ τὸ μὲν κοινὸν ὄνομα πᾶσιν τούτοισ ἤ τινεσ ἰατρῶν που χολὴν ἐπωνόμασαν, ἢ καί τισ ὢν δυνατὸσ εἰσ πολλὰ μὲν καὶ ἀνόμοια βλέπειν, ὁρᾶν δὲ ἐν αὐτοῖσ ἓν γένοσ ἐνὸν ἄξιον ἐπωνυμίασ πᾶσιν· τὰ δ’ ἄλλα ὅσα χολῆσ εἴδη λέγεται, κατὰ τὴν χρόαν ἔσχεν λόγον αὐτῶν ἕκαστον ἴδιον.

ἰχὼρ δέ, ὁ μὲν αἵματοσ ὀρὸσ πρᾷοσ, ὁ δὲ μελαίνησ χολῆσ ὀξείασ τε ἄγριοσ, ὅταν συμμειγνύηται διὰ θερμότητα ἁλμυρᾷ δυνάμει· καλεῖται δὲ ὀξὺ φλέγμα τὸ τοιοῦτον. ἀνεμωθέντοσ καὶ συμπεριληφθέντοσ ὑπὸ ὑγρότητοσ, καὶ πομφολύγων συστασῶν ἐκ τοῦ πάθουσ τούτου καθ’ ἑκάστην μὲν ἀοράτων διὰ σμικρότητα, συναπασῶν δὲ τὸν ὄγκον παρεχομένων ὁρατόν, χρῶμα ἐχουσῶν διὰ τὴν τοῦ ἀφροῦ γένεσιν ἰδεῖν λευκόν, ταύτην πᾶσαν τηκεδόνα ἁπαλῆσ σαρκὸσ μετὰ πνεύματοσ συμπλακεῖσαν λευκὸν εἶναι φλέγμα φαμέν.

φλέγματοσ δὲ αὖ νέου συνισταμένου ὀρὸσ ἱδρὼσ καὶ δάκρυον, ὅσα τε ἄλλα τοιαῦτα σώματα τὸ καθ’ ἡμέραν χεῖται καθαιρόμενα· καὶ ταῦτα μὲν δὴ πάντα νόσων ὄργανα γέγονεν, ὅταν αἷμα μὴ ἐκ τῶν σιτίων καὶ ποτῶν πληθύσῃ κατὰ φύσιν, ἀλλ’ ἐξ ἐναντίων τὸν ὄγκον παρὰ τοὺσ τῆσ φύσεωσ λαμβάνῃ νόμουσ.

τὸ δὲ δὴ σάρκασ ὀστοῖσ συνδοῦν ὁπότ’ ἂν νοσήσῃ, καὶ μηκέτι αὐτὸ ἐξ ἰνῶν αἷμα καὶ νεύρων ἀποχωριζόμενον ὀστῷ μὲν τροφή, σαρκὶ δὲ πρὸσ ὀστοῦν γίγνηται δεσμόσ, ἀλλ’ ἐκ λιπαροῦ καὶ λείου καὶ γλίσχρου τραχὺ καὶ ἁλμυρὸν αὐχμῆσαν ὑπὸ κακῆσ διαίτησ γένηται, τότε ταῦτα πάσχον πᾶν τὸ τοιοῦτον καταψήχεται μὲν αὐτὸ πάλιν ὑπὸ τὰσ σάρκασ καὶ τὰ νεῦρα, ἀφιστάμενον ἀπὸ τῶν ὀστῶν, αἱ δ’ ἐκ τῶν ῥιζῶν συνεκπίπτουσαι τά τε νεῦρα γυμνὰ καταλείπουσι καὶ μεστὰ ἅλμησ·

αὐταὶ δὲ πάλιν εἰσ τὴν αἵματοσ φορὰν ἐμπεσοῦσαι τὰ πρόσθεν ῥηθέντα νοσήματα πλείω ποιοῦσιν.

χαλεπῶν δὲ τούτων περὶ τὰ σώματα παθημάτων γιγνομένων μείζω ἔτι γίγνεται τὰ πρὸ τούτων, ὅταν ὀστοῦν διὰ πυκνότητα σαρκὸσ ἀναπνοὴν μὴ λαμβάνον ἱκανήν, ὑπ’ εὐρῶτοσ θερμαινόμενον, σφακελίσαν μήτε τὴν τροφὴν καταδέχηται πάλιν τε αὐτὸ εἰσ ἐκείνην ἐναντίωσ ἰῄ ψηχόμενον, ἡ δ’ εἰσ σάρκασ, σὰρξ δὲ εἰσ αἷμα ἐμπίπτουσα τραχύτερα πάντα τῶν πρόσθεν τὰ νοσήματα ἀπεργάζηται· τὸ δ’ ἔσχατον πάντων, ὅταν ἡ τοῦ μυελοῦ φύσισ ἀπ’ ἐνδείασ ἤ τινοσ ὑπερβολῆσ νοσήσῃ, τὰ μέγιστα καὶ κυριώτατα πρὸσ θάνατον τῶν νοσημάτων ἀποτελεῖ, πάσησ ἀνάπαλιν τῆσ τοῦ σώματοσ φύσεωσ ἐξ ἀνάγκησ ῥυείσησ.

γιγνόμενον, τὸ μὲν ὑπὸ πνεύματοσ, τὸ δὲ φλέγματοσ, τὸ δὲ χολῆσ.

ὅταν μὲν γὰρ ὁ τῶν πνευμάτων τῷ σώματι ταμίασ πλεύμων μὴ καθαρὰσ παρέχῃ τὰσ διεξόδουσ ὑπὸ ῥευμάτων φραχθείσ, ἔνθα μὲν οὐκ ἰόν, ἔνθα δὲ πλεῖον ἢ τὸ προσῆκον πνεῦμα εἰσιὸν τὰ μὲν οὐ τυγχάνοντα ἀναψυχῆσ σήπει, τὰ δὲ τῶν φλεβῶν διαβιαζόμενον καὶ συνεπιστρέφον αὐτὰ τῆκόν τε τὸ σῶμα εἰσ τὸ μέσον αὐτοῦ διάφραγμά τ’ ἴσχον ἐναπολαμβάνεται, καὶ μυρία δὴ νοσήματα ἐκ τούτων ἀλγεινὰ μετὰ πλήθουσ ἱδρῶτοσ πολλάκισ ἀπείργασται. πολλάκισ δ’ ἐν τῷ σώματι διακριθείσησ σαρκὸσ πνεῦμα ἐγγενόμενον καὶ ἀδυνατοῦν ἔξω πορευθῆναι τὰσ αὐτὰσ τοῖσ ἐπεισεληλυθόσιν ὠδῖνασ παρέσχεν, μεγίστασ δέ, ὅταν περὶ τὰ νεῦρα καὶ τὰ ταύτῃ φλέβια περιστὰν καὶ ἀνοιδῆσαν τούσ τε ἐπιτόνουσ καὶ τὰ συνεχῆ νεῦρα οὕτωσ εἰσ τὸ ἐξόπισθεν κατατείνῃ τούτοισ·

ἃ δὴ καὶ ἀπ’ αὐτοῦ τῆσ συντονίασ τοῦ παθήματοσ τὰ νοσήματα τέτανοί τε καὶ ὀπισθότονοι προσερρήθησαν. ὧν καὶ τὸ φάρμακον χαλεπόν· πυρετοὶ γὰρ οὖν δὴ τὰ τοιαῦτα ἐπιγιγνόμενοι μάλιστα λύουσιν. τὸ δὲ λευκὸν φλέγμα διὰ τὸ τῶν πομφολύγων πνεῦμα χαλεπὸν ἀποληφθέν, ἔξω δὲ τοῦ σώματοσ ἀναπνοὰσ ἴσχον ἠπιώτερον μέν, καταποικίλλει δὲ τὸ σῶμα λεύκασ ἀλφούσ τε καὶ τὰ τούτων συγγενῆ νοσήματα ἀποτίκτον.

μετὰ χολῆσ δὲ μελαίνησ κερασθὲν ἐπὶ τὰσ περιόδουσ τε τὰσ ἐν τῇ κεφαλῇ θειοτάτασ οὔσασ ἐπισκεδαννύμενον καὶ συνταράττον αὐτάσ, καθ’ ὕπνον μὲν ἰὸν πρᾳύ̈τερον, ἐγρηγορόσιν δὲ ἐπιτιθέμενον δυσαπαλλακτότερον· νόσημα δὲ ἱερᾶσ ὂν φύσεωσ ἐνδικώτατα ἱερὸν λέγεται.

φλέγμα δ’ ὀξὺ καὶ ἁλμυρὸν πηγὴ πάντων νοσημάτων ὅσα γίγνεται καταρροϊκά· διὰ δὲ τοὺσ τόπουσ εἰσ οὓσ ῥεῖ παντοδαποὺσ ὄντασ παντοῖα ὀνόματα εἴληφεν. ὅσα δὲ φλεγμαίνειν λέγεται τοῦ σώματοσ, ἀπὸ τοῦ κάεσθαί τε καὶ φλέγεσθαι, διὰ χολὴν γέγονε πάντα. ἀναπέμπει φύματα ζέουσα, καθειργνυμένη δ’ ἐντὸσ πυρίκαυτα νοσήματα πολλὰ ἐμποιεῖ, μέγιστον δέ, ὅταν αἵματι καθαρῷ συγκερασθεῖσα τὸ τῶν ἰνῶν γένοσ ἐκ τῆσ ἑαυτῶν διαφορῇ τάξεωσ, αἳ διεσπάρησαν μὲν εἰσ αἷμα, ἵνα συμμέτρωσ λεπτότητοσ ἴσχοι καὶ πάχουσ καὶ μήτε διὰ θερμότητα ὡσ ὑγρὸν ἐκ μανοῦ τοῦ σώματοσ ἐκρέοι, μήτ’ αὖ πυκνότερον δυσκίνητον ὂν μόλισ ἀναστρέφοιτο ἐν ταῖσ φλεψίν.

καιρὸν δὴ τούτων ἶνεσ τῇ τῆσ φύσεωσ γενέσει φυλάττουσιν· ἃσ ὅταν τισ καὶ τεθνεῶτοσ αἵματοσ ἐν ψύξει τε ὄντοσ πρὸσ ἀλλήλασ συναγάγῃ, διαχεῖται πᾶν τὸ λοιπὸν αἷμα, ἐαθεῖσαι δὲ ταχὺ μετὰ τοῦ περιεστῶτοσ αὐτὸ ψύχουσ συμπηγνύασιν.

ταύτην δὴ τὴν δύναμιν ἐχουσῶν ἰνῶν ἐν αἵματι χολὴ φύσει παλαιὸν αἷμα γεγονυῖα καὶ πάλιν ἐκ τῶν σαρκῶν εἰσ τοῦτο τετηκυῖα, θερμὴ καὶ ὑγρὰ κατ’ ὀλίγον τὸ πρῶτον ἐμπίπτουσα πήγνυται διὰ τὴν τῶν ἰνῶν δύναμιν, πηγνυμένη δὲ καὶ βίᾳ κατασβεννυμένη χειμῶνα καὶ τρόμον ἐντὸσ παρέχει. πλείων δ’ ἐπιρρέουσα, τῇ παρ’ αὐτῆσ θερμότητι κρατήσασα τὰσ ἶνασ εἰσ ἀταξίαν ζέσασα διέσεισεν·

καὶ ἐὰν μὲν ἱκανὴ διὰ τέλουσ κρατῆσαι γένηται, πρὸσ τὸ τοῦ μυελοῦ διαπεράσασα γένοσ κάουσα ἔλυσεν τὰ τῆσ ψυχῆσ αὐτόθεν οἱο͂ν νεὼσ πείσματα μεθῆκέν τε ἐλευθέραν, ὅταν δ’ ἐλάττων ᾖ τό τε σῶμα ἀντίσχῃ τηκόμενον, αὐτὴ κρατηθεῖσα ἢ κατὰ πᾶν τὸ σῶμα ἐξέπεσεν, ἢ διὰ τῶν φλεβῶν εἰσ τὴν κάτω συνωσθεῖσα ἢ τὴν ἄνω κοιλίαν, οἱο͂ν φυγὰσ ἐκ πόλεωσ στασιασάσησ ἐκ τοῦ σώματοσ ἐκπίπτουσα, διαρροίασ καὶ δυσεντερίασ καὶ τὰ τοιαῦτα νοσήματα πάντα παρέσχετο. τὸ μὲν οὖν ἐκ πυρὸσ ὑπερβολῆσ μάλιστα νοσῆσαν σῶμα συνεχῆ καύματα καὶ πυρετοὺσ ἀπεργάζεται, τὸ δ’ ἐξ ἀέροσ ἀμφημερινούσ, τριταίουσ δ’ ὕδατοσ διὰ τὸ νωθέστερον ἀέροσ καὶ πυρὸσ αὐτὸ εἶναι·

τὸ δὲ γῆσ, τετάρτωσ ὂν νωθέστατον τούτων, ἐν τετραπλασίαισ περιόδοισ χρόνου καθαιρόμενον, τεταρταίουσ πυρετοὺσ ποιῆσαν ἀπαλλάττεται μόλισ. καὶ τὰ μὲν περὶ τὸ σῶμα νοσήματα ταύτῃ συμβαίνει γιγνόμενα, τὰ δὲ περὶ ψυχὴν διὰ σώματοσ ἕξιν τῇδε.

νόσον μὲν δὴ ψυχῆσ ἄνοιαν συγχωρητέον, δύο δ’ ἀνοίασ γένη, τὸ μὲν μανίαν, τὸ δὲ ἀμαθίαν. πᾶν οὖν ὅτι πάσχων τισ πάθοσ ὁπότερον αὐτῶν ἴσχει, νόσον προσρητέον, ἡδονὰσ δὲ καὶ λύπασ ὑπερβαλλούσασ τῶν νόσων μεγίστασ θετέον τῇ ψυχῇ· λύπησ πάσχων, σπεύδων τὸ μὲν ἑλεῖν ἀκαίρωσ, τὸ δὲ φυγεῖν, οὔθ’ ὁρᾶν οὔτε ἀκούειν ὀρθὸν οὐδὲν δύναται, λυττᾷ δὲ καὶ λογισμοῦ μετασχεῖν ἥκιστα τότε δὴ δυνατόσ.

τὸ δὲ σπέρμα ὅτῳ πολὺ καὶ ῥυῶδεσ περὶ τὸν μυελὸν γίγνεται καὶ καθαπερεὶ δένδρον πολυκαρπότερον τοῦ συμμέτρου πεφυκὸσ ᾖ, πολλὰσ μὲν καθ’ ἕκαστον ὠδῖνασ, πολλὰσ δ’ ἡδονὰσ κτώμενοσ ἐν ταῖσ ἐπιθυμίαισ καὶ τοῖσ περὶ τὰ τοιαῦτα τόκοισ, ἐμμανὴσ τὸ πλεῖστον γιγνόμενοσ τοῦ βίου διὰ τὰσ μεγίστασ ἡδονὰσ καὶ λύπασ, νοσοῦσαν καὶ ἄφρονα ἴσχων ὑπὸ τοῦ σώματοσ τὴν ψυχήν, οὐχ ὡσ νοσῶν ἀλλ’ ὡσ ἑκὼν κακὸσ δοξάζεται· τὸ δὲ ἀληθὲσ ἡ περὶ τὰ ἀφροδίσια ἀκολασία κατὰ τὸ πολὺ μέροσ διὰ τὴν ἑνὸσ γένουσ ἕξιν ὑπὸ μανότητοσ ὀστῶν ἐν σώματι ῥυώδη καὶ ὑγραίνουσαν νόσοσ ψυχῆσ γέγονεν.

καὶ σχεδὸν δὴ πάντα ὁπόσα ἡδονῶν ἀκράτεια καὶ ὄνειδοσ ὡσ ἑκόντων λέγεται τῶν κακῶν, οὐκ ὀρθῶσ ὀνειδίζεται· κακὸσ μὲν γὰρ ἑκὼν οὐδείσ, διὰ δὲ πονηρὰν ἕξιν τινὰ τοῦ σώματοσ καὶ ἀπαίδευτον τροφὴν ὁ κακὸσ γίγνεται κακόσ, παντὶ δὲ ταῦτα ἐχθρὰ καὶ ἄκοντι προσγίγνεται. καὶ πάλιν δὴ τὸ περὶ τὰσ λύπασ ἡ ψυχὴ κατὰ ταὐτὰ διὰ σῶμα πολλὴν ἴσχει κακίαν.

ὅτου γὰρ ἂν ἢ τῶν ὀξέων καὶ τῶν ἁλυκῶν φλεγμάτων καὶ ὅσοι πικροὶ καὶ χολώδεισ χυμοὶ κατὰ τὸ σῶμα πλανηθέντεσ ἔξω μὲν μὴ λάβωσιν ἀναπνοήν, ἐντὸσ δὲ εἱλλόμενοι τὴν ἀφ’ αὑτῶν ἀτμίδα τῇ τῆσ ψυχῆσ φορᾷ συμμείξαντεσ ἀνακερασθῶσι, παντοδαπὰ νοσήματα ψυχῆσ ἐμποιοῦσι μᾶλλον καὶ ἧττον καὶ ἐλάττω καὶ πλείω, πρόσ τε τοὺσ τρεῖσ τόπουσ ἐνεχθέντα τῆσ ψυχῆσ, πρὸσ ὃν ἂν ἕκαστ’ αὐτῶν προσπίπτῃ, ποικίλλει μὲν εἴδη δυσκολίασ καὶ δυσθυμίασ παντοδαπά, ποικίλλει δὲ θρασύτητόσ τε καὶ δειλίασ, ἔτι δὲ λήθησ ἅμα καὶ δυσμαθίασ. πρὸσ δὲ τούτοισ, ὅταν οὕτωσ κακῶσ παγέντων πολιτεῖαι κακαὶ καὶ λόγοι κατὰ πόλεισ ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ λεχθῶσιν, ἔτι δὲ μαθήματα μηδαμῇ τούτων ἰατικὰ ἐκ νέων μανθάνηται, ταύτῃ κακοὶ πάντεσ οἱ κακοὶ διὰ δύο ἀκουσιώτατα γιγνόμεθα·

ὧν αἰτιατέον μὲν τοὺσ φυτεύοντασ ἀεὶ τῶν φυτευομένων μᾶλλον καὶ τοὺσ τρέφοντασ τῶν τρεφομένων, προθυμητέον μήν, ὅπῃ τισ δύναται, καὶ διὰ τροφῆσ καὶ δι’ ἐπιτηδευμάτων μαθημάτων τε φυγεῖν μὲν κακίαν, τοὐναντίον δὲ ἑλεῖν.

ταῦτα μὲν οὖν δὴ τρόποσ ἄλλοσ λόγων. τὸ δὲ τούτων ἀντίστροφον αὖ, τὸ περὶ τὰσ τῶν σωμάτων καὶ διανοήσεων θεραπείασ αἷσ αἰτίαισ σῴζεται, πάλιν εἰκὸσ καὶ πρέπον ἀνταποδοῦναι·

δικαιότερον γὰρ τῶν ἀγαθῶν πέρι μᾶλλον ἢ τῶν κακῶν ἴσχειν λόγον. πᾶν δὴ τὸ ἀγαθὸν καλόν, τὸ δὲ καλὸν οὐκ ἄμετρον· καὶ ζῷον οὖν τὸ τοιοῦτον ἐσόμενον σύμμετρον θετέον. συμμετριῶν δὲ τὰ μὲν σμικρὰ διαισθανόμενοι συλλογιζόμεθα, τὰ δὲ κυριώτατα καὶ μέγιστα ἀλογίστωσ ἔχομεν. πρὸσ γὰρ ὑγιείασ καὶ νόσουσ ἀρετάσ τε καὶ κακίασ οὐδεμία συμμετρία καὶ ἀμετρία μείζων ἢ ψυχῆσ αὐτῆσ πρὸσ σῶμα αὐτό·

ὧν οὐδὲν σκοποῦμεν οὐδ’ ἐννοοῦμεν, ὅτι ψυχὴν ἰσχυρὰν καὶ πάντῃ μεγάλην ἀσθενέστερον καὶ ἔλαττον εἶδοσ ὅταν ὀχῇ, καὶ ὅταν αὖ τοὐναντίον συμπαγῆτον τούτω, οὐ καλὸν ὅλον τὸ ζῷον ‐ ἀσύμμετρον γὰρ ταῖσ μεγίσταισ συμμετρίαισ ‐ τὸ δὲ ἐναντίωσ ἔχον πάντων θεαμάτων τῷ δυναμένῳ καθορᾶν κάλλιστον καὶ ἐρασμιώτατον. οἱο͂ν οὖν ὑπερσκελὲσ ἢ καί τινα ἑτέραν ὑπέρεξιν ἄμετρον ἑαυτῷ τι σῶμα ὂν ἅμα μὲν αἰσχρόν, ἅμα δ’ ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῶν πόνων πολλοὺσ μὲν κόπουσ, πολλὰ δὲ σπάσματα καὶ διὰ τὴν παραφορότητα πτώματα παρέχον μυρίων κακῶν αἴτιον ἑαυτῷ, ταὐτὸν δὴ διανοητέον καὶ περὶ τοῦ συναμφοτέρου, ζῷον ὃ καλοῦμεν, ὡσ ὅταν τε ἐν αὐτῷ ψυχὴ κρείττων οὖσα σώματοσ περιθύμωσ ἴσχῃ, διασείουσα πᾶν αὐτὸ ἔνδοθεν νόσων ἐμπίμπλησι, καὶ ὅταν εἴσ τινασ μαθήσεισ καὶ ζητήσεισ συντόνωσ ἰῄ, κατατήκει, διδαχάσ τ’ αὖ καὶ μάχασ ἐν λόγοισ ποιουμένη δημοσίᾳ καὶ ἰδίᾳ δι’ ἐρίδων καὶ φιλονικίασ γιγνομένων διάπυρον αὐτὸ ποιοῦσα σαλεύει, καὶ ῥεύματα ἐπάγουσα, τῶν λεγομένων ἰατρῶν ἀπατῶσα τοὺσ πλείστουσ, τἀναίται αἰτιᾶσθαι ποιεῖ·

σῶμά τε ὅταν αὖ μέγα καὶ ὑπέρψυχον σμικρᾷ συμφυὲσ ἀσθενεῖ τε διανοίᾳ γένηται, διττῶν ἐπιθυμιῶν οὐσῶν φύσει κατ’ ἀνθρώπουσ, διὰ σῶμα μὲν τροφῆσ, διὰ δὲ τὸ θειότατον τῶν ἐν ἡμῖν φρονήσεωσ, αἱ τοῦ κρείττονοσ κινήσεισ κρατοῦσαι καὶ τὸ μὲν σφέτερον αὔξουσαι, τὸ δὲ τῆσ ψυχῆσ κωφὸν καὶ δυσμαθὲσ ἀμνῆμόν τε ποιοῦσαι, τὴν μεγίστην νόσον ἀμαθίαν ἐναπεργάζονται.

μία δὴ σωτηρία πρὸσ ἄμφω, μήτε τὴν ψυχὴν ἄνευ σώματοσ κινεῖν μήτε σῶμα ἄνευ ψυχῆσ, ἵνα ἀμυνομένω γίγνησθον ἰσορρόπω καὶ ὑγιῆ.

τὸν δὴ μαθηματικὸν ἤ τινα ἄλλην σφόδρα μελέτην διανοίᾳ κατεργαζόμενον καὶ τὴν τοῦ σώματοσ ἀποδοτέον κίνησιν, γυμναστικῇ προσομιλοῦντα, τόν τε αὖ σῶμα ἐπιμελῶσ πλάττοντα τὰσ τῆσ ψυχῆσ ἀνταποδοτέον κινήσεισ, μουσικῇ καὶ πάσῃ φιλοσοφίᾳ προσχρώμενον, εἰ μέλλει δικαίωσ τισ ἅμα μὲν καλόσ, ἅμα δὲ ἀγαθὸσ ὀρθῶσ κεκλῆσθαι. κατὰ δὲ ταὐτὰ ταῦτα καὶ τὰ μέρη θεραπευτέον, τὸ τοῦ παντὸσ ἀπομιμούμενον εἶδοσ.

παντὸσ τὰσ ἐντὸσ καὶ ἐκτὸσ ἀμύνηται κατὰ φύσιν κινήσεισ, καὶ μετρίωσ σείων τά τε περὶ τὸ σῶμα πλανώμενα παθήματα καὶ μέρη κατὰ συγγενείασ εἰσ τάξιν κατακοσμῇ πρὸσ ἄλληλα, κατὰ τὸν πρόσθεν λόγον ὃν περὶ τοῦ παντὸσ ἐλέγομεν, οὐκ ἐχθρὸν παρ’ ἐχθρὸν τιθέμενον ἐάσει πολέμουσ ἐντίκτειν τῷ σώματι καὶ νόσουσ, ἀλλὰ φίλον παρὰ φίλον τεθὲν ὑγίειαν ἀπεργαζόμενον παρέξει.

τῶν δ’ αὖ κινήσεων ἡ ἐν ἑαυτῷ ὑφ’ αὑτοῦ ἀρίστη κίνησισ ‐ μάλιστα γὰρ τῇ διανοητικῇ καὶ τῇ τοῦ παντὸσ κινήσει συγγενήσ ‐ ἡ δὲ ὑπ’ ἄλλου χείρων·

χειρίστη δὲ ἡ κειμένου τοῦ σώματοσ καὶ ἄγοντοσ ἡσυχίαν δι’ ἑτέρων αὐτὸ κατὰ μέρη κινοῦσα. διὸ δὴ τῶν καθάρσεων καὶ συστάσεων τοῦ σώματοσ ἡ μὲν διὰ τῶν γυμνασίων ἀρίστη, δευτέρα δὲ ἡ διὰ τῶν αἰωρήσεων κατά τε τοὺσ πλοῦσ καὶ ὅπῃπερ ἂν ὀχήσεισ ἄκοποι γίγνωνται· τρίτον δὲ εἶδοσ κινήσεωσ σφόδρα ποτὲ ἀναγκαζομένῳ χρήσιμον, ἄλλωσ δὲ οὐδαμῶσ τῷ νοῦν ἔχοντι προσδεκτέον, τὸ τῆσ φαρμακευτικῆσ καθάρσεωσ γιγνόμενον ἰατρικόν. τὰ γὰρ νοσήματα, ὅσα μὴ μεγάλουσ ἔχει κινδύνουσ, οὐκ ἐρεθιστέον φαρμακείαισ. πᾶσα γὰρ σύστασισ νόσων τρόπον τινὰ τῇ τῶν ζῴων φύσει προσέοικε.

καὶ γὰρ ἡ τούτων σύνοδοσ ἔχουσα τεταγμένουσ τοῦ βίου γίγνεται χρόνουσ τοῦ τε γένουσ σύμπαντοσ, καὶ καθ’ αὑτὸ τὸ ζῷον εἱμαρμένον ἕκαστον ἔχον τὸν βίον φύεται, χωρὶσ τῶν ἐξ ἀνάγκησ παθημάτων· τὰ γὰρ τρίγωνα εὐθὺσ κατ’ ἀρχὰσ ἑκάστου δύναμιν ἔχοντα συνίσταται μέχρι τινὸσ χρόνου δυνατὰ ἐξαρκεῖν, οὗ βίον οὐκ ἄν ποτέ τισ εἰσ τὸ πέραν ἔτι βιῴη.

τρόποσ οὖν ὁ αὐτὸσ καὶ τῆσ περὶ τὰ νοσήματα συστάσεωσ· ἣν ὅταν τισ παρὰ τὴν εἱμαρμένην τοῦ χρόνου φθείρῃ φαρμακείαισ, ἅμα ἐκ σμικρῶν μεγάλα καὶ πολλὰ ἐξ ὀλίγων νοσήματα φιλεῖ γίγνεσθαι. ἀλλ’ οὐ φαρμακεύοντα κακὸν δύσκολον ἐρεθιστέον.

καὶ περὶ μὲν τοῦ κοινοῦ ζῴου καὶ τοῦ κατὰ τὸ σῶμα αὐτοῦ μέρουσ, ᾗ τισ ἂν καὶ διαπαιδαγωγῶν καὶ διαπαιδαγωγούμενοσ ὑφ’ αὑτοῦ μάλιστ’ ἂν κατὰ λόγον ζῴη, ταύτῃ λελέχθω·

τὸ δὲ δὴ παιδαγωγῆσον αὐτὸ μᾶλλόν που καὶ πρότερον παρασκευαστέον εἰσ δύναμιν ὅτι κάλλιστον καὶ ἄριστον εἰσ τὴν παιδαγωγίαν εἶναι. δι’ ἀκριβείασ μὲν οὖν περὶ τούτων διελθεῖν ἱκανὸν ἂν γένοιτο αὐτὸ καθ’ αὑτὸ μόνον ἔργον· τὸ δ’ ἐν παρέργῳ κατὰ τὰ πρόσθεν ἑπόμενοσ ἄν τισ οὐκ ἄπο τρόπου τῇδε σκοπῶν ὧδε τῷ λόγῳ διαπεράναιτ’ ἄν.

καθάπερ εἴπομεν πολλάκισ, ὅτι τρία τριχῇ ψυχῆσ ἐν ἡμῖν εἴδη κατῴκισται, τυγχάνει δὲ ἕκαστον κινήσεισ ἔχον, οὕτω κατὰ ταὐτὰ καὶ νῦν ὡσ διὰ βραχυτάτων ῥητέον ὅτι τὸ μὲν αὐτῶν ἐν ἀργίᾳ διάγον καὶ τῶν ἑαυτοῦ κινήσεων ἡσυχίαν ἄγον ἀσθενέστατον ἀνάγκη γίγνεσθαι, τὸ δ’ ἐν γυμνασίοισ ἐρρωμενέστατον· διὸ φυλακτέον ὅπωσ ἂν ἔχωσιν τὰσ κινήσεισ πρὸσ ἄλληλα συμμέτρουσ.

τὸ δὲ δὴ περὶ τοῦ κυριωτάτου παρ’ ἡμῖν ψυχῆσ εἴδουσ διανοεῖσθαι δεῖ τῇδε, ὡσ ἄρα αὐτὸ δαίμονα θεὸσ ἑκάστῳ δέδωκεν, τοῦτο ὃ δή φαμεν οἰκεῖν μὲν ἡμῶν ἐπ’ ἄκρῳ τῷ σώματι, πρὸσ δὲ τὴν ἐν οὐρανῷ συγγένειαν ἀπὸ γῆσ ἡμᾶσ αἴρειν ὡσ ὄντασ φυτὸν οὐκ ἔγγειον ἀλλὰ οὐράνιον, ὀρθότατα λέγοντεσ· ἐκεῖθεν γάρ, ὅθεν ἡ πρώτη τῆσ ψυχῆσ γένεσισ ἔφυ, τὸ θεῖον τὴν κεφαλὴν καὶ ῥίζαν ἡμῶν ἀνακρεμαννὺν ὀρθοῖ πᾶν τὸ σῶμα. τῷ μὲν οὖν περὶ τὰσ ἐπιθυμίασ ἢ περὶ φιλονικίασ τετευτακότι καὶ ταῦτα διαπονοῦντι σφόδρα πάντα τὰ δόγματα ἀνάγκη θνητὰ ἐγγεγονέναι, καὶ παντάπασιν καθ’ ὅσον μάλιστα δυνατὸν θνητῷ γίγνεσθαι, τούτου μηδὲ σμικρὸν ἐλλείπειν, ἅτε τὸ τοιοῦτον ηὐξηκότι·

τῷ δὲ περὶ φιλομαθίαν καὶ περὶ τὰσ ἀληθεῖσ φρονήσεισ ἐσπουδακότι καὶ ταῦτα μάλιστα τῶν αὑτοῦ γεγυμνασμένῳ φρονεῖν μὲν ἀθάνατα καὶ θεῖα, ἄνπερ ἀληθείασ ἐφάπτηται, πᾶσα ἀνάγκη που, καθ’ ὅσον δ’ αὖ μετασχεῖν ἀνθρωπίνῃ φύσει ἀθανασίασ ἐνδέχεται, τούτου μηδὲν μέροσ ἀπολείπειν, ἅτε δὲ ἀεὶ θεραπεύοντα τὸ θεῖον ἔχοντά τε αὐτὸν εὖ κεκοσμημένον τὸν δαίμονα σύνοικον ἑαυτῷ, διαφερόντωσ εὐδαίμονα εἶναι. θεραπεία δὲ δὴ παντὶ παντὸσ μία, τὰσ οἰκείασ ἑκάστῳ τροφὰσ καὶ κινήσεισ ἀποδιδόναι.

τῷ δ’ ἐν ἡμῖν θείῳ συγγενεῖσ εἰσιν κινήσεισ αἱ τοῦ παντὸσ διανοήσεισ καὶ περιφοραί· ταύταισ δὴ συνεπόμενον ἕκαστον δεῖ, τὰσ περὶ τὴν γένεσιν ἐν τῇ κεφαλῇ διεφθαρμένασ ἡμῶν περιόδουσ ἐξορθοῦντα διὰ τὸ καταμανθάνειν τὰσ τοῦ παντὸσ ἁρμονίασ τε καὶ περιφοράσ, τῷ κατανοουμένῳ τὸ κατανοοῦν ἐξομοιῶσαι κατὰ τὴν ἀρχαίαν φύσιν, ὁμοιώσαντα δὲ τέλοσ ἔχειν τοῦ προτεθέντοσ ἀνθρώποισ ὑπὸ θεῶν ἀρίστου βίου πρόσ τε τὸν παρόντα καὶ τὸν ἔπειτα χρόνον.

καὶ δὴ καὶ τὰ νῦν ἡμῖν ἐξ ἀρχῆσ παραγγελθέντα διεξελθεῖν περὶ τοῦ παντὸσ μέχρι γενέσεωσ ἀνθρωπίνησ σχεδὸν ἐοίκε τέλοσ ἔχειν.

τὰ γὰρ ἄλλα ζῷα ᾗ γέγονεν αὖ, διὰ βραχέων ἐπιμνηστέον, ὃ μή τισ ἀνάγκη μηκύνειν· οὕτω γὰρ ἐμμετρότερόσ τισ ἂν αὑτῷ δόξειεν περὶ τοὺσ τούτων λόγουσ εἶναι. τῇδ’ οὖν τὸ τοιοῦτον ἔστω λεγόμενον. τῶν γενομένων ἀνδρῶν ὅσοι δειλοὶ καὶ τὸν βίον ἀδίκωσ διῆλθον, κατὰ λόγον τὸν εἰκότα γυναῖκεσ μετεφύοντο ἐν τῇ δευτέρᾳ γενέσει· καὶ κατ’ ἐκεῖνον δὴ τὸν χρόνον διὰ ταῦτα θεοὶ τὸν τῆσ συνουσίασ ἔρωτα ἐτεκτήναντο, ζῷον τὸ μὲν ἐν ἡμῖν, τὸ δ’ ἐν ταῖσ γυναιξὶν συστήσαντεσ ἔμψυχον, τοιῷδε τρόπῳ ποιήσαντεσ ἑκάτερον.

τὴν τοῦ ποτοῦ διέξοδον, ᾗ διὰ τοῦ πλεύμονοσ τὸ πῶμα ὑπὸ τοὺσ νεφροὺσ εἰσ τὴν κύστιν ἐλθὸν καὶ τῷ πνεύματι θλιφθὲν συνεκπέμπει δεχομένη, συνέτρησαν εἰσ τὸν ἐκ τῆσ κεφαλῆσ κατὰ τὸν αὐχένα καὶ διὰ τῆσ ῥάχεωσ μυελὸν συμπεπηγότα, ὃν δὴ σπέρμα ἐν τοῖσ πρόσθεν λόγοισ εἴπομεν· ὁ δέ, ἅτ’ ἔμψυχοσ ὢν καὶ λαβὼν ἀναπνοήν, τοῦθ’ ᾗπερ ἀνέπνευσεν, τῆσ ἐκροῆσ ζωτικὴν ἐπιθυμίαν ἐμποιήσασ αὐτῷ, τοῦ γεννᾶν ἔρωτα ἀπετέλεσεν.

διὸ δὴ τῶν μὲν ἀνδρῶν τὸ περὶ τὴν τῶν αἰδοίων φύσιν ἀπειθέσ τε καὶ αὐτοκρατὲσ γεγονόσ, οἱο͂ν ζῷον ἀνυπήκοον τοῦ λόγου, πάντων δι’ ἐπιθυμίασ οἰστρώδεισ ἐπιχειρεῖ κρατεῖν· ταῖσ γυναιξὶν αὖ μῆτραί τε καὶ ὑστέραι λεγόμεναι διὰ τὰ αὐτὰ ταῦτα, ζῷον ἐπιθυμητικὸν ἐνὸν τῆσ παιδοποιίασ, ὅταν ἄκαρπον παρὰ τὴν ὡρ́αν χρόνον πολὺν γίγνηται, χαλεπῶσ ἀγανακτοῦν φέρει, καὶ πλανώμενον πάντῃ κατὰ τὸ σῶμα, τὰσ τοῦ πνεύματοσ διεξόδουσ ἀποφράττον, ἀναπνεῖν οὐκ ἐῶν εἰσ ἀπορίασ τὰσ ἐσχάτασ ἐμβάλλει καὶ νόσουσ παντοδαπὰσ ἄλλασ παρέχει, μέχριπερ ἂν ἑκατέρων ἡ ἐπιθυμία καὶ ὁ ἔρωσ συναγαγόντεσ, οἱο͂ν ἀπὸ δένδρων καρπὸν καταδρέψαντεσ, ὡσ εἰσ ἄρουραν τὴν μήτραν ἀόρατα ὑπὸ σμικρότητοσ καὶ ἀδιάπλαστα ζῷα κατασπείραντεσ καὶ πάλιν διακρίναντεσ μεγάλα ἐντὸσ ἐκθρέψωνται καὶ μετὰ τοῦτο εἰσ φῶσ ἀγαγόντεσ ζῴων ἀποτελέσωσι γένεσιν.

γυναῖκεσ μὲν οὖν καὶ τὸ θῆλυ πᾶν οὕτω γέγονεν·

τὸ δὲ τῶν ὀρνέων φῦλον μετερρυθμίζετο, ἀντὶ τριχῶν πτερὰ φύον, ἐκ τῶν ἀκάκων ἀνδρῶν, κούφων δέ, καὶ μετεωρολογικῶν μέν, ἡγουμένων δὲ δι’ ὄψεωσ τὰσ περὶ τούτων ἀποδείξεισ βεβαιοτάτασ εἶναι δι’ εὐήθειαν. τὸ δ’ αὖ πεζὸν καὶ θηριῶδεσ γέγονεν ἐκ τῶν μηδὲν προσχρωμένων φιλοσοφίᾳ μηδὲ ἀθρούντων τῆσ περὶ τὸν οὐρανὸν φύσεωσ πέρι μηδέν, διὰ τὸ μηκέτι ταῖσ ἐν τῇ κεφαλῇ χρῆσθαι περιόδοισ, ἀλλὰ τοῖσ περὶ τὰ στήθη τῆσ ψυχῆσ ἡγεμόσιν ἕπεσθαι μέρεσιν.

ἐκ τούτων οὖν τῶν ἐπιτηδευμάτων τά τ’ ἐμπρόσθια κῶλα καὶ τὰσ κεφαλὰσ εἰσ γῆν ἑλκόμενα ὑπὸ συγγενείασ ἤρεισαν, προμήκεισ τε καὶ παντοίασ ἔσχον τὰσ κορυφάσ, ὅπῃ συνεθλίφθησαν ὑπὸ ἀργίασ ἑκάστων αἱ περιφοραί· τετράπουν τε τὸ γένοσ αὐτῶν ἐκ ταύτησ ἐφύετο καὶ πολύπουν τῆσ προφάσεωσ, θεοῦ βάσεισ ὑποτιθέντοσ πλείουσ τοῖσ μᾶλλον ἄφροσιν, ὡσ μᾶλλον ἐπὶ γῆν ἕλκοιντο.

τοῖσ δ’ ἀφρονεστάτοισ αὐτῶν τούτων καὶ παντάπασιν πρὸσ γῆν πᾶν τὸ σῶμα κατατεινομένοισ ὡσ οὐδὲν ἔτι ποδῶν χρείασ οὔσησ, ἄποδα αὐτὰ καὶ ἰλυσπώμενα ἐπὶ γῆσ ἐγέννησαν. τὸ δὲ τέταρτον γένοσ ἔνυδρον γέγονεν ἐκ τῶν μάλιστα ἀνοητοτάτων καὶ ἀμαθεστάτων, οὓσ οὐδ’ ἀναπνοῆσ καθαρᾶσ ἔτι ἠξίωσαν οἱ μεταπλάττοντεσ, ὡσ τὴν ψυχὴν ὑπὸ πλημμελείασ πάσησ ἀκαθάρτωσ ἐχόντων, ἀλλ’ ἀντὶ λεπτῆσ καὶ καθαρᾶσ ἀναπνοῆσ ἀέροσ εἰσ ὕδατοσ θολερὰν καὶ βαθεῖαν ἐώσαν ἀνάπνευσιν· ὅθεν ἰχθύων ἔθνοσ καὶ τὸ τῶν ὀστρέων συναπάντων τε ὅσα ἔνυδρα γέγονεν, δίκην ἀμαθίασ ἐσχάτησ ἐσχάτασ οἰκήσεισ εἰληχότων.

καὶ κατὰ ταῦτα δὴ πάντα τότε καὶ νῦν διαμείβεται τὰ ζῷα εἰσ ἄλληλα, νοῦ καὶ ἀνοίασ ἀποβολῇ καὶ κτήσει μεταβαλλόμενα.

καὶ δὴ καὶ τέλοσ περὶ τοῦ παντὸσ νῦν ἤδη τὸν λόγον ἡμῖν φῶμεν ἔχειν·

θνητὰ γὰρ καὶ ἀθάνατα ζῷα λαβὼν καὶ συμπληρωθεὶσ ὅδε ὁ κόσμοσ οὕτω, ζῷον ὁρατὸν τὰ ὁρατὰ περιέχον, εἰκὼν τοῦ νοητοῦ θεὸσ αἰσθητόσ, μέγιστοσ καὶ ἄριστοσ κάλλιστόσ τε καὶ τελεώτατοσ γέγονεν εἷσ οὐρανὸσ ὅδε μονογενὴσ ὤν.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION