헬라어 문장 검색 - ΠλατόΗιππιασ́6́

(플라톤, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Τίμαιος)

εἷσ, δύο, τρεῖσ· ὁ δὲ δὴ τέταρτοσ ἡμῖν, ὦ φίλε Τίμαιε, ποῦ τῶν χθὲσ μὲν δαιτυμόνων, τὰ νῦν δὲ ἑστιατόρων; ἀσθένειά τισ αὐτῷ συνέπεσεν, ὦ Σώκρατεσ· οὐ γὰρ ἂν ἑκὼν τῆσδε ἀπελείπετο τῆσ συνουσίασ. οὐκοῦν σὸν τῶνδέ τε ἔργον καὶ τὸ ὑπὲρ τοῦ ἀπόντοσ ἀναπληροῦν μέροσ; πάνυ μὲν οὖν, καὶ κατὰ δύναμίν γε οὐδὲν ἐλλείψομεν·

οὐδὲ γὰρ ἂν εἰή δίκαιον, χθὲσ ὑπὸ σοῦ ξενισθέντασ οἷσ ἦν πρέπον ξενίοισ, μὴ οὐ προθύμωσ σὲ τοὺσ λοιποὺσ ἡμῶν ἀνταφεστιᾶν. ἆρ’ οὖν μέμνησθε ὅσα ὑμῖν καὶ περὶ ὧν ἐπέταξα εἰπεῖν; τὰ μὲν μεμνήμεθα, ὅσα δὲ μή, σὺ παρὼν ὑπομνήσεισ· μᾶλλον δέ, εἰ μή τί σοι χαλεπόν, ἐξ ἀρχῆσ διὰ βραχέων πάλιν ἐπάνελθε αὐτά, ἵνα βεβαιωθῇ μᾶλλον παρ’ ἡμῖν. ταῦτ’ ἔσται.

χθέσ που τῶν ὑπ’ ἐμοῦ ῥηθέντων λόγων περὶ πολιτείασ ἦν τὸ κεφάλαιον οἱά τε καὶ ἐξ οἱών ἀνδρῶν ἀρίστη κατεφαίνετ’ ἄν μοι γενέσθαι. καὶ μάλα γε ἡμῖν, ὦ Σώκρατεσ, ῥηθεῖσα πᾶσιν κατὰ νοῦν. ἆρ’ οὖν οὐ τὸ τῶν γεωργῶν ὅσαι τε ἄλλαι τέχναι πρῶτον ἐν αὐτῇ χωρὶσ διειλόμεθα ἀπὸ τοῦ γένουσ τοῦ τῶν προπολεμησόντων; ναί. πρόσφορον ἓν μόνον ἐπιτήδευμα, μίαν ἑκάστῳ τέχνην, τούτουσ οὓσ πρὸ πάντων ἔδει πολεμεῖν, εἴπομεν ὡσ ἄρ’ αὐτοὺσ δέοι φύλακασ εἶναι μόνον τῆσ πόλεωσ, εἴτε τισ ἔξωθεν ἢ καὶ τῶν ἔνδοθεν ἰοί κακουργήσων, δικάζοντασ μὲν πρᾴωσ τοῖσ ἀρχομένοισ ὑπ’ αὐτῶν καὶ φύσει φίλοισ οὖσιν, χαλεποὺσ δὲ ἐν ταῖσ μάχαισ τοῖσ ἐντυγχάνουσιν τῶν ἐχθρῶν γιγνομένουσ.

παντάπασι μὲν οὖν.

φύσιν γὰρ οἶμαί τινα τῶν φυλάκων τῆσ ψυχῆσ ἐλέγομεν ἅμα μὲν θυμοειδῆ, ἅμα δὲ φιλόσοφον δεῖν εἶναι διαφερόντωσ, ἵνα πρὸσ ἑκατέρουσ δύναιντο ὀρθῶσ πρᾷοι καὶ χαλεποὶ γίγνεσθαι. ναί. τί δὲ τροφήν; ἆρ’ οὐ γυμναστικῇ καὶ μουσικῇ μαθήμασίν τε ὅσα προσήκει τούτοισ, ἐν ἅπασι τεθράφθαι; πάνυ μὲν οὖν. τοὺσ δέ γε οὕτω τραφέντασ ἐλέχθη που μήτε χρυσὸν μήτε ἄργυρον μήτε ἄλλο ποτὲ μηδὲν κτῆμα ἑαυτῶν ἴδιον νομίζειν δεῖν, ἀλλ’ ὡσ ἐπικούρουσ μισθὸν λαμβάνοντασ τῆσ φυλακῆσ παρὰ τῶν σῳζομένων ὑπ’ αὐτῶν, ὅσοσ σώφροσιν μέτριοσ, ἀναλίσκειν τε δὴ κοινῇ καὶ συνδιαιτωμένουσ μετὰ ἀλλήλων ζῆν, ἐπιμέλειαν ἔχοντασ ἀρετῆσ διὰ παντόσ, τῶν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων ἄγοντασ σχολήν.

ἐλέχθη καὶ ταῦτα ταύτῃ. καὶ μὲν δὴ καὶ περὶ γυναικῶν ἐπεμνήσθημεν, ὡσ τὰσ φύσεισ τοῖσ ἀνδράσιν παραπλησίασ εἰή συναρμοστέον, καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα πάντα κοινὰ κατά τε πόλεμον καὶ κατὰ τὴν ἄλλην δίαιταν δοτέον πάσαισ.

ταύτῃ καὶ ταῦτα ἐλέγετο. τί δὲ δὴ τὸ περὶ τῆσ παιδοποιίασ; ἢ τοῦτο μὲν διὰ τὴν ἀήθειαν τῶν λεχθέντων εὐμνημόνευτον, ὅτι κοινὰ τὰ τῶν γάμων καὶ τὰ τῶν παίδων πᾶσιν ἁπάντων ἐτίθεμεν, μηχανωμένουσ ὅπωσ μηδείσ ποτε τὸ γεγενημένον αὐτῶν ἰδίᾳ γνώσοιτο, νομιοῦσιν δὲ πάντεσ πάντασ αὐτοὺσ ὁμογενεῖσ, ἀδελφὰσ μὲν καὶ ἀδελφοὺσ ὅσοιπερ ἂν τῆσ πρεπούσησ ἐντὸσ ἡλικίασ γίγνωνται, τοὺσ δ’ ἔμπροσθεν καὶ ἄνωθεν γονέασ τε καὶ γονέων προγόνουσ, τοὺσ δ’ εἰσ τὸ κάτωθεν ἐκγόνουσ παῖδάσ τε ἐκγόνων; ναί, καὶ ταῦτα εὐμνημόνευτα ᾗ λέγεισ.

ὅπωσ δὲ δὴ κατὰ δύναμιν εὐθὺσ γίγνοιντο ὡσ ἄριστοι τὰσ φύσεισ, ἆρ’ οὐ μεμνήμεθα ὡσ τοὺσ ἄρχοντασ ἔφαμεν καὶ τὰσ ἀρχούσασ δεῖν εἰσ τὴν τῶν γάμων σύνερξιν λάθρᾳ μηχανᾶσθαι κλήροισ τισὶν ὅπωσ οἱ κακοὶ χωρὶσ οἵ τ’ ἀγαθοὶ ταῖσ ὁμοίαισ ἑκάτεροι συλλήξονται, καὶ μή τισ αὐτοῖσ ἔχθρα διὰ ταῦτα γίγνηται, τύχην ἡγουμένοισ αἰτίαν τῆσ συλλήξεωσ; μεμνήμεθα.

καὶ μὴν ὅτι γε τὰ μὲν τῶν ἀγαθῶν θρεπτέον ἔφαμεν εἶναι, τὰ δὲ τῶν κακῶν εἰσ τὴν ἄλλην λάθρᾳ διαδοτέον πόλιν·

ἐπαυξανομένων δὲ σκοποῦντασ ἀεὶ τοὺσ ἀξίουσ πάλιν ἀνάγειν δεῖν, τοὺσ δὲ παρὰ σφίσιν ἀναξίουσ εἰσ τὴν τῶν ἐπανιόντων χώραν μεταλλάττειν; οὕτωσ. ἆρ’ οὖν δὴ διεληλύθαμεν ἤδη καθάπερ χθέσ, ὡσ ἐν κεφαλαίοισ πάλιν ἐπανελθεῖν, ἢ ποθοῦμεν ἔτι τι τῶν ῥηθέντων, ὦ φίλε Γίμαιε, ὡσ ἀπολειπόμενον; οὐδαμῶσ, ἀλλὰ αὐτὰ ταῦτ’ ἦν τὰ λεχθέντα, ὦ Σώκρατεσ.

ἀκούοιτ’ ἂν ἤδη τὰ μετὰ ταῦτα περὶ τῆσ πολιτείασ ἣν διήλθομεν, οἱο͂́ν τι πρὸσ αὐτὴν πεπονθὼσ τυγχάνω. προσέοικεν δὲ δή τινί μοι τοιῷδε τὸ πάθοσ, οἱο͂ν εἴ τισ ζῷα καλά που θεασάμενοσ, εἴτε ὑπὸ γραφῆσ εἰργασμένα εἴτε καὶ ζῶντα ἀληθινῶσ ἡσυχίαν δὲ ἄγοντα, εἰσ ἐπιθυμίαν ἀφίκοιτο θεάσασθαι κινούμενά τε αὐτὰ καί τι τῶν τοῖσ σώμασιν δοκούντων προσήκειν κατὰ τὴν ἀγωνίαν ἀθλοῦντα· ταὐτὸν καὶ ἐγὼ πέπονθα πρὸσ τὴν πόλιν ἣν διήλθομεν.

ἡδέωσ γὰρ ἄν του λόγῳ διεξιόντοσ ἀκούσαιμ’ ἂν ἄθλουσ οὓσ πόλισ ἀθλεῖ, τούτουσ αὐτὴν ἀγωνιζομένην πρὸσ πόλεισ ἄλλασ, πρεπόντωσ εἴσ τε πόλεμον ἀφικομένην καὶ ἐν τῷ πολεμεῖν τὰ προσήκοντα ἀποδιδοῦσαν τῇ παιδείᾳ καὶ τροφῇ κατά τε τὰσ ἐν τοῖσ ἔργοισ πράξεισ καὶ κατὰ τὰσ ἐν τοῖσ λόγοισ διερμηνεύσεισ πρὸσ ἑκάστασ τῶν πόλεων. ταῦτ’ οὖν, ὦ Κριτία καὶ Ἑρμόκρατεσ, ἐμαυτοῦ μὲν αὐτὸσ κατέγνωκα μή ποτ’ ἂν δυνατὸσ γενέσθαι τοὺσ ἄνδρασ καὶ τὴν πόλιν ἱκανῶσ ἐγκωμιάσαι. καὶ τὸ μὲν ἐμὸν οὐδὲν θαυμαστόν·

ἀλλὰ τὴν αὐτὴν δόξαν εἴληφα καὶ περὶ τῶν πάλαι γεγονότων καὶ περὶ τῶν νῦν ὄντων ποιητῶν, οὔτι τὸ ποιητικὸν ἀτιμάζων γένοσ, ἀλλὰ παντὶ δῆλον ὡσ τὸ μιμητικὸν ἔθνοσ, οἷσ ἂν ἐντραφῇ, ταῦτα μιμήσεται ῥᾷστα καὶ ἄριστα, τὸ δ’ ἐκτὸσ τῆσ τροφῆσ ἑκάστοισ γιγνόμενον χαλεπὸν μὲν ἔργοισ, ἔτι δὲ χαλεπώτερον λόγοισ εὖ μιμεῖσθαι. τὸ δὲ τῶν σοφιστῶν γένοσ αὖ πολλῶν μὲν λόγων καὶ καλῶν ἄλλων μάλ’ ἔμπειρον ἥγημαι, φοβοῦμαι δὲ μή πωσ, ἅτε πλανητὸν ὂν κατὰ πόλεισ οἰκήσεισ τε ἰδίασ οὐδαμῇ διῳκηκόσ, ἄστοχον ἅμα φιλοσόφων ἀνδρῶν ᾖ καὶ πολιτικῶν, ὅσ’ ἂν οἱᾶ́ τε ἐν πολέμῳ καὶ μάχαισ πράττοντεσ ἔργῳ καὶ λόγῳ προσομιλοῦντεσ ἑκάστοισ πράττοιεν καὶ λέγοιεν.

καταλέλειπται δὴ τὸ τῆσ ὑμετέρασ ἕξεωσ γένοσ, ἅμα ἀμφοτέρων φύσει καὶ τροφῇ μετέχον. Τίμαιόσ τε γὰρ ὅδε, εὐνομωτάτησ ὢν πόλεωσ τῆσ ἐν Ἰταλίᾳ Λοκρίδοσ, οὐσίᾳ καὶ γένει οὐδενὸσ ὕστεροσ ὢν τῶν ἐκεῖ, τὰσ μεγίστασ μὲν ἀρχάσ τε καὶ τιμὰσ τῶν ἐν τῇ πόλει μετακεχείρισται, φιλοσοφίασ δ’ αὖ κατ’ ἐμὴν δόξαν ἐπ’ ἄκρον ἁπάσησ ἐλήλυθεν·

Κριτίαν δέ που πάντεσ οἱ τῇδε ἴσμεν οὐδενὸσ ἰδιώτην ὄντα ὧν λέγομεν. τῆσ δὲ Ἑρμοκράτουσ αὖ περὶ φύσεωσ καὶ τροφῆσ, πρὸσ ἅπαντα ταῦτ’ εἶναι ἱκανὴν πολλῶν μαρτυρούντων πιστευτέον. διὸ καὶ χθὲσ ἐγὼ διανοούμενοσ, ὑμῶν δεομένων τὰ περὶ τῆσ πολιτείασ διελθεῖν, προθύμωσ ἐχαριζόμην, εἰδὼσ ὅτι τὸν ἑξῆσ λόγον οὐδένεσ ἂν ὑμῶν ἐθελόντων ἱκανώτερον ἀποδοῖεν ‐ εἰσ γὰρ πόλεμον πρέποντα καταστήσαντεσ τὴν πόλιν ἅπαντ’ αὐτῇ τὰ προσήκοντα ἀποδοῖτ’ ἂν μόνοι τῶν νῦν ‐ εἰπὼν δὴ τἀπιταχθέντα ἀντεπέταξα ὑμῖν ἃ καὶ νῦν λέγω.

συνωμολογήσατ’ οὖν κοινῇ σκεψάμενοι πρὸσ ὑμᾶσ αὐτοὺσ εἰσ νῦν ἀνταποδώσειν μοι τὰ τῶν λόγων ξένια, πάρειμί τε οὖν δὴ κεκοσμημένοσ ἐπ’ αὐτὰ καὶ πάντων ἑτοιμότατοσ ὢν δέχεσθαι. καὶ μὲν δή, καθάπερ εἶπεν Τίμαιοσ ὅδε, ὦ Σώκρατεσ, οὔτε ἐλλείψομεν προθυμίασ οὐδὲν οὔτε ἔστιν οὐδεμία πρόφασισ ἡμῖν τοῦ μὴ δρᾶν ταῦτα·

ὥστε καὶ χθέσ, εὐθὺσ ἐνθένδε ἐπειδὴ παρὰ Κριτίαν πρὸσ τὸν ξενῶνα οὗ καὶ καταλύομεν ἀφικόμεθα, καὶ ἔτι πρότερον καθ’ ὁδὸν αὐτὰ ταῦτ’ ἐσκοποῦμεν. ὅδε οὖν ἡμῖν λόγον εἰσηγήσατο ἐκ παλαιᾶσ ἀκοῆσ·

ὃν καὶ νῦν λέγε, ὦ Κριτία, τῷδε, ἵνα συνδοκιμάσῃ πρὸσ τὴν ἐπίταξιν εἴτ’ ἐπιτήδειοσ εἴτε ἀνεπιτήδειόσ ἐστι. ταῦτα χρὴ δρᾶν, εἰ καὶ τῷ τρίτῳ κοινωνῷ Τιμαίῳ συνδοκεῖ. δοκεῖ μήν. ἄκουε δή, ὦ Σώκρατεσ, λόγου μάλα μὲν ἀτόπου, παντάπασί γε μὴν ἀληθοῦσ, ὡσ ὁ τῶν ἑπτὰ σοφώτατοσ Σόλων ποτ’ ἔφη. ἦν μὲν οὖν οἰκεῖοσ καὶ σφόδρα φίλοσ ἡμῖν Δρωπίδου τοῦ προπάππου, καθάπερ λέγει πολλαχοῦ καὶ αὐτὸσ ἐν τῇ ποιήσει·

πρὸσ δὲ Κριτίαν τὸν ἡμέτερον πάππον εἶπεν, ὡσ ἀπεμνημόνευεν αὖ πρὸσ ἡμᾶσ ὁ γέρων, ὅτι μεγάλα καὶ θαυμαστὰ τῆσδ’ εἰή παλαιὰ ἔργα τῆσ πόλεωσ ὑπὸ χρόνου καὶ φθορᾶσ ἀνθρώπων ἠφανισμένα, πάντων δὲ ἓν μέγιστον, οὗ νῦν ἐπιμνησθεῖσιν πρέπον ἂν ἡμῖν εἰή σοί τε ἀποδοῦναι χάριν καὶ τὴν θεὸν ἅμα ἐν τῇ πανηγύρει δικαίωσ τε καὶ ἀληθῶσ οἱο͂́νπερ ὑμνοῦντασ ἐγκωμιάζειν. εὖ λέγεισ.

ἀλλὰ δὴ ποῖον ἔργον τοῦτο Κριτίασ οὐ λεγόμενον μέν, ὡσ δὲ πραχθὲν ὄντωσ ὑπὸ τῆσδε τῆσ πόλεωσ ἀρχαῖον διηγεῖτο κατὰ τὴν Σόλωνοσ ἀκοήν; ἐγὼ φράσω, παλαιὸν ἀκηκοὼσ λόγον οὐ νέου ἀνδρόσ. ἦν μὲν γὰρ δὴ τότε Κριτίασ, ὡσ ἔφη, σχεδὸν ἐγγὺσ ἤδη τῶν ἐνενήκοντα ἐτῶν, ἐγὼ δέ πῃ μάλιστα δεκέτησ· ἡ δὲ Κουρεῶτισ ἡμῖν οὖσα ἐτύγχανεν Ἀπατουρίων.

τὸ δὴ τῆσ ἑορτῆσ σύνηθεσ ἑκάστοτε καὶ τότε συνέβη τοῖσ παισίν· ἆθλα γὰρ ἡμῖν οἱ πατέρεσ ἔθεσαν ῥαψῳδίασ. πολλῶν μὲν οὖν δὴ καὶ πολλὰ ἐλέχθη ποιητῶν ποιήματα, ἅτε δὲ νέα κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ὄντα τὰ Σόλωνοσ πολλοὶ τῶν παίδων ᾔσαμεν. εἶπεν οὖν τισ τῶν φρατέρων, εἴτε δὴ δοκοῦν αὐτῷ τότε εἴτε καὶ χάριν τινὰ τῷ Κριτίᾳ φέρων, δοκεῖν οἱ τά τε ἄλλα σοφώτατον γεγονέναι Σόλωνα καὶ κατὰ τὴν ποίησιν αὖ τῶν ποιητῶν πάντων ἐλευθεριώτατον. ὁ δὴ γέρων ‐ σφόδρα γὰρ οὖν μέμνημαι ‐ μάλα τε ἥσθη καὶ διαμειδιάσασ εἶπεν·

"εἴ γε, ὦ Ἀμύνανδρε, μὴ παρέργῳ τῇ ποιήσει κατεχρήσατο, ἀλλ’ ἐσπουδάκει καθάπερ ἄλλοι, τόν τε λόγον ὃν ἀπ’ Αἰγύπτου δεῦρο ἠνέγκατο ἀπετέλεσεν, καὶ μὴ διὰ τὰσ στάσεισ ὑπὸ κακῶν τε ἄλλων ὅσα ηὑρ͂εν ἐνθάδε ἥκων ἠναγκάσθη καταμελῆσαι, κατά γε ἐμὴν δόξαν οὔτε Ἡσίοδοσ οὔτε Ὅμηροσ οὔτε ἄλλοσ οὐδεὶσ ποιητὴσ εὐδοκιμώτεροσ ἐγένετο ἄν ποτε αὐτοῦ. " "τίσ δ’ ἦν ὁ λόγοσ," ἦ δ’ ὅσ, "ὦ Κριτία; "ἦ περὶ μεγίστησ," ἔφη, "καὶ ὀνομαστοτάτησ πασῶν δικαιότατ’ ἂν πράξεωσ οὔσησ, ἣν ἥδε ἡ πόλισ ἔπραξε μέν, διὰ δὲ χρόνον καὶ φθορὰν τῶν ἐργασαμένων οὐ διήρκεσε δεῦρο ὁ λόγοσ.

" "λέγε ἐξ ἀρχῆσ," ἦ δ’ ὅσ, "τί τε καὶ πῶσ καὶ παρὰ τίνων ὡσ ἀληθῆ διακηκοὼσ ἔλεγεν ὁ Σόλων. "ἔστιν τισ κατ’ Αἴγυπτον," ἦ δ’ ὅσ, "ἐν τῷ Δέλτα, περὶ ὃν κατὰ κορυφὴν σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου ῥεῦμα Σαϊτικὸσ ἐπικαλούμενοσ νομόσ, τούτου δὲ τοῦ νομοῦ μεγίστη πόλισ Σάισ ‐ ὅθεν δὴ καὶ Ἄμασισ ἦν ὁ βασιλεύσ ‐ οἷσ τῆσ πόλεωσ θεὸσ ἀρχηγόσ τίσ ἐστιν, Αἰγυπτιστὶ μὲν τοὔνομα Νηίθ, Ἑλληνιστὶ δέ, ὡσ ὁ ἐκείνων λόγοσ, Ἀθηνᾶ·

μάλα δὲ φιλαθήναιοι καί τινα τρόπον οἰκεῖοι τῶνδ’ εἶναί φασιν. καὶ δὴ καὶ τὰ παλαιὰ ἀνερωτῶν ποτε τοὺσ μάλιστα περὶ ταῦτα τῶν ἱερέων ἐμπείρουσ, σχεδὸν οὔτε αὑτὸν οὔτε ἄλλον Ἕλληνα οὐδένα οὐδὲν ὡσ ἔποσ εἰπεῖν εἰδότα περὶ τῶν τοιούτων ἀνευρεῖν.

καί ποτε προαγαγεῖν βουληθεὶσ αὐτοὺσ περὶ τῶν ἀρχαίων εἰσ λόγουσ, τῶν τῇδε τὰ ἀρχαιότατα λέγειν ἐπιχειρεῖν, περὶ Φορωνέωσ τε τοῦ πρώτου λεχθέντοσ καὶ Νιόβησ, καὶ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν αὖ περὶ Δευκαλίωνοσ καὶ Πύρρασ ὡσ διεγένοντο μυθολογεῖν, καὶ τοὺσ ἐξ αὐτῶν γενεαλογεῖν, καὶ τὰ τῶν ἐτῶν ὅσα ἦν οἷσ ἔλεγεν πειρᾶσθαι διαμνημονεύων τοὺσ χρόνουσ ἀριθμεῖν· καί τινα εἰπεῖν τῶν ἱερέων εὖ μάλα παλαιόν·

ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνεσ ἀεὶ παῖδέσ ἐστε, γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἔστιν. ἀκούσασ οὖν, πῶσ τί τοῦτο λέγεισ; φάναι. νέοι ἐστέ, εἰπεῖν, τὰσ ψυχὰσ πάντεσ· οὐδεμίαν γὰρ ἐν αὐταῖσ ἔχετε δι’ ἀρχαίαν ἀκοὴν παλαιὰν δόξαν οὐδὲ μάθημα χρόνῳ πολιὸν οὐδέν. τὸ δὲ τούτων αἴτιον τόδε. πολλαὶ κατὰ πολλὰ φθοραὶ γεγόνασιν ἀνθρώπων καὶ ἔσονται, πυρὶ μὲν καὶ ὕδατι μέγισται, μυρίοισ δὲ ἄλλοισ ἕτεραι βραχύτεραι.

τὸ γὰρ οὖν καὶ παρ’ ὑμῖν λεγόμενον, ὥσ ποτε Φαέθων Ἡλίου παῖσ τὸ τοῦ πατρὸσ ἁρ́μα ζεύξασ διὰ τὸ μὴ δυνατὸσ εἶναι κατὰ τὴν τοῦ πατρὸσ ὁδὸν ἐλαύνειν τά τ’ ἐπὶ γῆσ συνέκαυσεν καὶ αὐτὸσ κεραυνωθεὶσ διεφθάρη, τοῦτο μύθου μὲν σχῆμα ἔχον λέγεται, τὸ δὲ ἀληθέσ ἐστι τῶν περὶ γῆν κατ’ οὐρανὸν ἰόντων παράλλαξισ καὶ διὰ μακρῶν χρόνων γιγνομένη τῶν ἐπὶ γῆσ πυρὶ πολλῷ φθορά. τότε οὖν ὅσοι κατ’ ὄρη καὶ ἐν ὑψηλοῖσ τόποισ καὶ ἐν ξηροῖσ οἰκοῦσιν μᾶλλον διόλλυνται τῶν ποταμοῖσ καὶ θαλάττῃ προσοικούντων· ἡμῖν δὲ ὁ Νεῖλοσ εἴσ τε τἆλλα σωτὴρ καὶ τότε ἐκ ταύτησ τῆσ ἀπορίασ σῴζει λυόμενοσ.

ὅταν δ’ αὖ θεοὶ τὴν γῆν ὕδασιν καθαίροντεσ κατακλύζωσιν, οἱ μὲν ἐν τοῖσ ὄρεσιν διασῴζονται βουκόλοι νομῆσ τε, οἱ δ’ ἐν ταῖσ παρ’ ὑμῖν πόλεσιν εἰσ τὴν θάλατταν ὑπὸ τῶν ποταμῶν φέρονται· κατὰ δὲ τήνδε χώραν οὔτε τότε οὔτε ἄλλοτε ἄνωθεν ἐπὶ τὰσ ἀρούρασ ὕδωρ ἐπιρρεῖ, τὸ δ’ ἐναντίον κάτωθεν πᾶν ἐπανιέναι πέφυκεν.

ὅθεν καὶ δι’ ἃσ αἰτίασ τἀνθάδε σῳζόμενα λέγεται παλαιότατα· τὸ δὲ ἀληθέσ, ἐν πᾶσιν τοῖσ τόποισ ὅπου μὴ χειμὼν ἐξαίσιοσ ἢ καῦμα ἀπείργει, πλέον, τοτὲ δὲ ἔλαττον ἀεὶ γένοσ ἐστὶν ἀνθρώπων. ὅσα δὲ ἢ παρ’ ὑμῖν ἢ τῇδε ἢ καὶ κατ’ ἄλλον τόπον ὧν ἀκοῇ ἴσμεν, εἴ πού τι καλὸν ἢ μέγα γέγονεν ἢ καί τινα διαφορὰν ἄλλην ἔχον, πάντα γεγραμμένα ἐκ παλαιοῦ τῇδ’ ἐστὶν ἐν τοῖσ ἱεροῖσ καὶ σεσωσμένα·

τὰ δὲ παρ’ ὑμῖν καὶ τοῖσ ἄλλοισ ἄρτι κατεσκευασμένα ἑκάστοτε τυγχάνει γράμμασι καὶ ἅπασιν ὁπόσων πόλεισ δέονται, καὶ πάλιν δι’ εἰωθότων ἐτῶν ὥσπερ νόσημα ἥκει φερόμενον αὐτοῖσ ῥεῦμα οὐράνιον καὶ τοὺσ ἀγραμμάτουσ τε καὶ ἀμούσουσ ἔλιπεν ὑμῶν, ὥστε πάλιν ἐξ ἀρχῆσ οἱο͂ν νέοι γίγνεσθε, οὐδὲν εἰδότεσ οὔτε τῶν τῇδε οὔτε τῶν παρ’ ὑμῖν, ὅσα ἦν ἐν τοῖσ παλαιοῖσ χρόνοισ. τὰ γοῦν νυνδὴ γενεαλογηθέντα, ὦ Σόλων, περὶ τῶν παρ’ ὑμῖν ἃ διῆλθεσ, παίδων βραχύ τι διαφέρει μύθων, οἳ πρῶτον μὲν ἕνα γῆσ κατακλυσμὸν μέμνησθε πολλῶν ἔμπροσθεν γεγονότων, ἔτι δὲ τὸ κάλλιστον καὶ ἄριστον γένοσ ἐπ’ ἀνθρώπουσ ἐν τῇ χώρᾳ παρ’ ὑμῖν οὐκ ἴστε γεγονόσ, ἐξ ὧν σύ τε καὶ πᾶσα ἡ πόλισ ἔστιν τὰ νῦν ὑμῶν, περιλειφθέντοσ ποτὲ σπέρματοσ βραχέοσ, ἀλλ’ ὑμᾶσ λέληθεν διὰ τὸ τοὺσ περιγενομένουσ ἐπὶ πολλὰσ γενεὰσ γράμμασιν τελευτᾶν ἀφώνουσ.

ἦν γὰρ δή ποτε, ὦ Σόλων, ὑπὲρ τὴν μεγίστην φθορὰν ὕδασιν ἡ νῦν Ἀθηναίων οὖσα πόλισ ἀρίστη πρόσ τε τὸν πόλεμον καὶ κατὰ πάντα εὐνομωτάτη διαφερόντωσ·

ᾗ κάλλιστα ἔργα καὶ πολιτεῖαι γενέσθαι λέγονται κάλλισται πασῶν ὁπόσων ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἡμεῖσ ἀκοὴν παρεδεξάμεθα. ἀκούσασ οὖν ὁ Σόλων ἔφη θαυμάσαι καὶ πᾶσαν προθυμίαν σχεῖν δεόμενοσ τῶν ἱερέων πάντα δι’ ἀκριβείασ οἱ τὰ περὶ τῶν πάλαι πολιτῶν ἑξῆσ διελθεῖν.

τὸν οὖν ἱερέα φάναι· φθόνοσ οὐδείσ, ὦ Σόλων, ἀλλὰ σοῦ τε ἕνεκα ἐρῶ καὶ τῆσ πόλεωσ ὑμῶν, μάλιστα δὲ τῆσ θεοῦ χάριν, ἣ τήν τε ὑμετέραν καὶ τήνδε ἔλαχεν καὶ ἔθρεψεν καὶ ἐπαίδευσεν, προτέραν μὲν τὴν παρ’ ὑμῖν ἔτεσιν χιλίοισ, ἐκ Γῆσ τε καὶ Ἡφαίστου τὸ σπέρμα παραλαβοῦσα ὑμῶν, τήνδε δὲ ὑστέραν. τῆσ δὲ ἐνθάδε διακοσμήσεωσ παρ’ ἡμῖν ἐν τοῖσ ἱεροῖσ γράμμασιν ὀκτακισχιλίων ἐτῶν ἀριθμὸσ γέγραπται.

περὶ δὴ τῶν ἐνακισχίλια γεγονότων ἔτη πολιτῶν σοι δηλώσω διὰ βραχέων νόμουσ, καὶ τῶν ἔργων αὐτοῖσ ὃ κάλλιστον ἐπράχθη· τὸ δ’ ἀκριβὲσ περὶ πάντων ἐφεξῆσ εἰσ αὖθισ κατὰ σχολὴν αὐτὰ τὰ γράμματα λαβόντεσ διέξιμεν. τοὺσ μὲν οὖν νόμουσ σκόπει πρὸσ τοὺσ τῇδε·

πολλὰ γὰρ παραδείγματα τῶν τότε παρ’ ὑμῖν ὄντων ἐνθάδε νῦν ἀνευρήσεισ, πρῶτον μὲν τὸ τῶν ἱερέων γένοσ ἀπὸ τῶν ἄλλων χωρὶσ ἀφωρισμένον, μετὰ δὲ τοῦτο τὸ τῶν δημιουργῶν, ὅτι καθ’ αὑτὸ ἕκαστον ἄλλῳ δὲ οὐκ ἐπιμειγνύμενον δημιουργεῖ, τό τε τῶν νομέων καὶ τὸ τῶν θηρευτῶν τό τε τῶν γεωργῶν. καὶ δὴ καὶ τὸ μάχιμον γένοσ ᾔσθησαί που τῇδε ἀπὸ πάντων τῶν γενῶν κεχωρισμένον, οἷσ οὐδὲν ἄλλο πλὴν τὰ περὶ τὸν πόλεμον ὑπὸ τοῦ νόμου προσετάχθη μέλειν· ἔτι δὲ ἡ τῆσ ὁπλίσεωσ αὐτῶν σχέσισ ἀσπίδων καὶ δοράτων, οἷσ ἡμεῖσ πρῶτοι τῶν περὶ τὴν Ἀσίαν ὡπλίσμεθα, τῆσ θεοῦ καθάπερ ἐν ἐκείνοισ τοῖσ τόποισ παρ’ ὑμῖν πρώτοισ ἐνδειξαμένησ.

τὸ δ’ αὖ περὶ τῆσ φρονήσεωσ, ὁρᾷσ που τὸν νόμον τῇδε ὅσην ἐπιμέλειαν ἐποιήσατο εὐθὺσ κατ’ ἀρχὰσ περί τε τὸν κόσμον, ἅπαντα μέχρι μαντικῆσ καὶ ἰατρικῆσ πρὸσ ὑγίειαν ἐκ τούτων θείων ὄντων εἰσ τὰ ἀνθρώπινα ἀνευρών, ὅσα τε ἄλλα τούτοισ ἕπεται μαθήματα πάντα κτησάμενοσ. ταύτην οὖν δὴ τότε σύμπασαν τὴν διακόσμησιν καὶ σύνταξιν ἡ θεὸσ προτέρουσ ὑμᾶσ διακοσμήσασα κατῴκισεν, ἐκλεξαμένη τὸν τόπον ἐν ᾧ γεγένησθε, τὴν εὐκρασίαν τῶν ὡρῶν ἐν αὐτῷ κατιδοῦσα, ὅτι φρονιμωτάτουσ ἄνδρασ οἴσοι·

ἅτε οὖν φιλοπόλεμόσ τε καὶ φιλόσοφοσ ἡ θεὸσ οὖσα τὸν προσφερεστάτουσ αὐτῇ μέλλοντα οἴσειν τόπον ἄνδρασ, τοῦτον ἐκλεξαμένη πρῶτον κατῴκισεν. ᾠκεῖτε δὴ οὖν νόμοισ τε τοιούτοισ χρώμενοι καὶ ἔτι μᾶλλον εὐνομούμενοι πάσῃ τε παρὰ πάντασ ἀνθρώπουσ ὑπερβεβληκότεσ ἀρετῇ, καθάπερ εἰκὸσ γεννήματα καὶ παιδεύματα θεῶν ὄντασ.

πολλὰ μὲν οὖν ὑμῶν καὶ μεγάλα ἔργα τῆσ πόλεωσ τῇδε γεγραμμένα θαυμάζεται, πάντων μὴν ἓν ὑπερέχει μεγέθει καὶ ἀρετῇ· λέγει γὰρ τὰ γεγραμμένα ὅσην ἡ πόλισ ὑμῶν ἔπαυσέν ποτε δύναμιν ὕβρει πορευομένην ἅμα ἐπὶ πᾶσαν Εὐρώπην καὶ Ἀσίαν, ἔξωθεν ὁρμηθεῖσαν ἐκ τοῦ Ἀτλαντικοῦ πελάγουσ.

τότε γὰρ πορεύσιμον ἦν τὸ ἐκεῖ πέλαγοσ· νῆσον γὰρ πρὸ τοῦ στόματοσ εἶχεν ὃ καλεῖτε, ὥσ φατε, ὑμεῖσ Ἡρακλέουσ στήλασ, ἡ δὲ νῆσοσ ἅμα Λιβύησ ἦν καὶ Ἀσίασ μείζων, ἐξ ἧσ ἐπιβατὸν ἐπὶ τὰσ ἄλλασ νήσουσ τοῖσ τότε ἐγίγνετο πορευομένοισ, ἐκ δὲ τῶν νήσων ἐπὶ τὴν καταντικρὺ πᾶσαν ἤπειρον τὴν περὶ τὸν ἀληθινὸν ἐκεῖνον πόντον. τάδε μὲν γάρ, ὅσα ἐντὸσ τοῦ στόματοσ οὗ λέγομεν, φαίνεται λιμὴν στενόν τινα ἔχων εἴσπλουν·

ἐκεῖνο δὲ πέλαγοσ ὄντωσ ἥ τε περιέχουσα αὐτὸ γῆ παντελῶσ ἀληθῶσ ὀρθότατ’ ἂν λέγοιτο ἤπειροσ. ἐν δὲ δὴ τῇ Ἀτλαντίδι νήσῳ ταύτῃ μεγάλη συνέστη καὶ θαυμαστὴ δύναμισ βασιλέων, κρατοῦσα μὲν ἁπάσησ τῆσ νήσου, πολλῶν δὲ ἄλλων νήσων καὶ μερῶν τῆσ ἠπείρου· πρὸσ δὲ τούτοισ ἔτι τῶν ἐντὸσ τῇδε Λιβύησ μὲν ἦρχον μέχρι πρὸσ Αἴγυπτον, τῆσ δὲ Εὐρώπησ μέχρι Τυρρηνίασ. αὕτη δὴ πᾶσα συναθροισθεῖσα εἰσ ἓν ἡ δύναμισ τόν τε παρ’ ὑμῖν καὶ τὸν παρ’ ἡμῖν καὶ τὸν ἐντὸσ τοῦ στόματοσ πάντα τόπον μιᾷ ποτὲ ἐπεχείρησεν ὁρμῇ δουλοῦσθαι.

τότε οὖν ὑμῶν, ὦ Σόλων, τῆσ πόλεωσ ἡ δύναμισ εἰσ ἅπαντασ ἀνθρώπουσ διαφανὴσ ἀρετῇ τε καὶ ῥώμῃ ἐγένετο· πάντων γὰρ προστᾶσα εὐψυχίᾳ καὶ τέχναισ ὅσαι κατὰ πόλεμον, τὰ μὲν τῶν Ἑλλήνων ἡγουμένη, τὰ δ’ αὐτὴ μονωθεῖσα ἐξ ἀνάγκησ τῶν ἄλλων ἀποστάντων, ἐπὶ τοὺσ ἐσχάτουσ ἀφικομένη κινδύνουσ, κρατήσασα μὲν τῶν ἐπιόντων τρόπαιον ἔστησεν, τοὺσ δὲ μήπω δεδουλωμένουσ διεκώλυσεν δουλωθῆναι, τοὺσ δ’ ἄλλουσ, ὅσοι κατοικοῦμεν ἐντὸσ ὁρ́ων Ἡρακλείων, ἀφθόνωσ ἅπαντασ ἠλευθέρωσεν. ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ σεισμῶν ἐξαισίων καὶ κατακλυσμῶν γενομένων, μιᾶσ ἡμέρασ καὶ νυκτὸσ χαλεπῆσ ἐπελθούσησ, τό τε παρ’ ὑμῖν μάχιμον πᾶν ἁθρόον ἔδυ κατὰ γῆσ, ἥ τε Ἀτλαντὶσ νῆσοσ ὡσαύτωσ κατὰ τῆσ θαλάττησ δῦσα ἠφανίσθη·

διὸ καὶ νῦν ἄπορον καὶ ἀδιερεύνητον γέγονεν τοὐκεῖ πέλαγοσ, πηλοῦ κάρτα βραχέοσ ἐμποδὼν ὄντοσ, ὃν ἡ νῆσοσ ἱζομένη παρέσχετο.

τὰ μὲν δὴ ῥηθέντα, ὦ Σώκρατεσ, ὑπὸ τοῦ παλαιοῦ Κριτίου κατ’ ἀκοὴν τὴν Σόλωνοσ, ὡσ συντόμωσ εἰπεῖν, ἀκήκοασ·

λέγοντοσ δὲ δὴ χθὲσ σοῦ περὶ πολιτείασ τε καὶ τῶν ἀνδρῶν οὓσ ἔλεγεσ, ἐθαύμαζον ἀναμιμνῃσκόμενοσ αὐτὰ ἃ νῦν λέγω, κατανοῶν ὡσ δαιμονίωσ ἔκ τινοσ τύχησ οὐκ ἄπο σκοποῦ συνηνέχθησ τὰ πολλὰ οἷσ Σόλων εἶπεν.

οὐ μὴν ἐβουλήθην παραχρῆμα εἰπεῖν· διὰ χρόνου γὰρ οὐχ ἱκανῶσ ἐμεμνήμην.

ἐνενόησα οὖν ὅτι χρεὼν εἰή με πρὸσ ἐμαυτὸν πρῶτον ἱκανῶσ πάντα ἀναλαβόντα λέγειν οὕτωσ. ὅθεν ταχὺ συνωμολόγησά σοι τὰ ἐπιταχθέντα χθέσ, ἡγούμενοσ, ὅπερ ἐν ἅπασι τοῖσ τοιοῖσδε μέγιστον ἔργον, λόγον τινὰ πρέποντα τοῖσ βουλήμασιν ὑποθέσθαι, τούτου μετρίωσ ἡμᾶσ εὐπορήσειν. οὕτω δή, καθάπερ ὅδ’ εἶπεν, χθέσ τε εὐθὺσ ἐνθένδε ἀπιὼν πρὸσ τούσδε ἀνέφερον αὐτὰ ἀναμιμνῃσκόμενοσ, ἀπελθών τε σχεδόν τι πάντα ἐπισκοπῶν τῆσ νυκτὸσ ἀνέλαβον. ὡσ δή τοι, τὸ λεγόμενον, τὰ παίδων μαθήματα θαυμαστὸν ἔχει τι μνημεῖον.

ἐγὼ γὰρ ἃ μὲν χθὲσ ἤκουσα, οὐκ ἂν οἶδ’ εἰ δυναίμην ἅπαντα ἐν μνήμῃ πάλιν λαβεῖν· ταῦτα δὲ ἃ πάμπολυν χρόνον διακήκοα, παντάπασι θαυμάσαιμ’ ἂν εἴ τί με αὐτῶν διαπέφευγεν. ἦν μὲν οὖν μετὰ πολλῆσ ἡδονῆσ καὶ παιδιᾶσ τότε ἀκουόμενα, καὶ τοῦ πρεσβύτου προθύμωσ με διδάσκοντοσ, ἅτ’ ἐμοῦ πολλάκισ ἐπανερωτῶντοσ, ὥστε οἱο͂ν ἐγκαύματα ἀνεκπλύτου γραφῆσ ἔμμονά μοι γέγονεν· καὶ δὴ καὶ τοῖσδε εὐθὺσ ἔλεγον ἑώθεν αὐτὰ ταῦτα, ἵνα εὐποροῖεν λόγων μετ’ ἐμοῦ.

νῦν οὖν, οὗπερ ἕνεκα πάντα ταῦτα εἴρηται, λέγειν εἰμὶ ἕτοιμοσ, ὦ Σώκρατεσ, μὴ μόνον ἐν κεφαλαίοισ ἀλλ’ ὥσπερ ἤκουσα καθ’ ἕκαστον· τοὺσ δὲ πολίτασ καὶ τὴν πόλιν ἣν χθὲσ ἡμῖν ὡσ ἐν μύθῳ διῄεισθα σύ, νῦν μετενεγκόντεσ ἐπὶ τἀληθὲσ δεῦρο θήσομεν ὡσ ἐκείνην τήνδε οὖσαν, καὶ τοὺσ πολίτασ οὓσ διενοοῦ φήσομεν ἐκείνουσ τοὺσ ἀληθινοὺσ εἶναι προγόνουσ ἡμῶν, οὓσ ἔλεγεν ὁ ἱερεύσ. πάντωσ ἁρμόσουσι καὶ οὐκ ἀπᾳσόμεθα λέγοντεσ αὐτοὺσ εἶναι τοὺσ ἐν τῷ τότε ὄντασ χρόνῳ. κοινῇ δὲ διαλαμβάνοντεσ ἅπαντεσ πειρασόμεθα τὸ πρέπον εἰσ δύναμιν οἷσ ἐπέταξασ ἀποδοῦναι. σκοπεῖν οὖν δὴ χρή, ὦ Σώκρατεσ, εἰ κατὰ νοῦν ὁ λόγοσ ἡμῖν οὗτοσ, ἤ τινα ἔτ’ ἄλλον ἀντ’ αὐτοῦ ζητητέον.

καὶ τίν’ ἄν, ὦ Κριτία, μᾶλλον ἀντὶ τούτου μεταλάβοιμεν, ὃσ τῇ τε παρούσῃ τῆσ θεοῦ θυσίᾳ διὰ τὴν οἰκειότητ’ ἂν πρέποι μάλιστα, τό τε μὴ πλασθέντα μῦθον ἀλλ’ ἀληθινὸν λόγον εἶναι πάμμεγά που.

πῶσ γὰρ καὶ πόθεν ἄλλουσ ἀνευρήσομεν ἀφέμενοι τούτων; οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἀγαθῇ τύχῃ χρὴ λέγειν μὲν ὑμᾶσ, ἐμὲ δὲ ἀντὶ τῶν χθὲσ λόγων νῦν ἡσυχίαν ἄγοντα ἀντακούειν. σκόπει δὴ τὴν τῶν ξενίων σοι διάθεσιν, ὦ Σώκρατεσ, ᾗ διέθεμεν.

ἔδοξεν γὰρ ἡμῖν Τίμαιον μέν, ἅτε ὄντα ἀστρονομικώτατον ἡμῶν καὶ περὶ φύσεωσ τοῦ παντὸσ εἰδέναι μάλιστα ἔργον πεποιημένον, πρῶτον λέγειν ἀρχόμενον ἀπὸ τῆσ τοῦ κόσμου γενέσεωσ, τελευτᾶν δὲ εἰσ ἀνθρώπων φύσιν· ἐμὲ δὲ μετὰ τοῦτον, ὡσ παρὰ μὲν τούτου δεδεγμένον ἀνθρώπουσ τῷ λόγῳ γεγονότασ, παρὰ σοῦ δὲ πεπαιδευμένουσ διαφερόντωσ αὐτῶν τινασ, κατὰ δὲ τὸν Σόλωνοσ λόγον τε καὶ νόμον εἰσαγαγόντα αὐτοὺσ ὡσ εἰσ δικαστὰσ ἡμᾶσ ποιῆσαι πολίτασ τῆσ πόλεωσ τῆσδε ὡσ ὄντασ τοὺσ τότε Ἀθηναίουσ, οὓσ ἐμήνυσεν ἀφανεῖσ ὄντασ ἡ τῶν ἱερῶν γραμμάτων φήμη, τὰ λοιπὰ δὲ ὡσ περὶ πολιτῶν καὶ Ἀθηναίων ὄντων ἤδη ποιεῖσθαι τοὺσ λόγουσ. τελέωσ τε καὶ λαμπρῶσ ἐοίκα ἀνταπολήψεσθαι τὴν τῶν λόγων ἑστίασιν.

σὸν οὖν ἔργον λέγειν ἄν, ὦ Τίμαιε, τὸ μετὰ τοῦτο, ὡσ ἐοίκεν, εἰή καλέσαντα κατὰ νόμον θεούσ. ἀλλ’, ὦ Σώκρατεσ, τοῦτό γε δὴ πάντεσ ὅσοι καὶ κατὰ βραχὺ σωφροσύνησ μετέχουσιν, ἐπὶ παντὸσ ὁρμῇ καὶ σμικροῦ καὶ μεγάλου πράγματοσ θεὸν ἀεί που καλοῦσιν·

ἡμᾶσ δὲ τοὺσ περὶ τοῦ παντὸσ λόγουσ ποιεῖσθαί πῃ μέλλοντασ, ᾗ γέγονεν ἢ καὶ ἀγενέσ ἐστιν, εἰ μὴ παντάπασι παραλλάττομεν, ἀνάγκη θεούσ τε καὶ θεὰσ ἐπικαλουμένουσ εὔχεσθαι πάντα κατὰ νοῦν ἐκείνοισ μὲν μάλιστα, ἑπομένωσ δὲ ἡμῖν εἰπεῖν. καὶ τὰ μὲν περὶ θεῶν ταύτῃ παρακεκλήσθω· τὸ δ’ ἡμέτερον παρακλητέον, ᾗ ῥᾷστ’ ἂν ὑμεῖσ μὲν μάθοιτε, ἐγὼ δὲ ᾗ διανοοῦμαι μάλιστ’ ἂν περὶ τῶν προκειμένων ἐνδειξαίμην.

ἔστιν οὖν δὴ κατ’ ἐμὴν δόξαν πρῶτον διαιρετέον τάδε·

τί τὸ ὂν ἀεί, γένεσιν δὲ οὐκ ἔχον, καὶ τί τὸ γιγνόμενον μὲν ἀεί, ὂν δὲ οὐδέποτε; τὸ μὲν δὴ νοήσει μετὰ λόγου περιληπτόν, ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ὄν, τὸ δ’ αὖ δόξῃ μετ’ αἰσθήσεωσ ἀλόγου δοξαστόν, γιγνόμενον καὶ ἀπολλύμενον, ὄντωσ δὲ οὐδέποτε ὄν.

πᾶν δὲ αὖ τὸ γιγνόμενον ὑπ’ αἰτίου τινὸσ ἐξ ἀνάγκησ γίγνεσθαι· παντὶ γὰρ ἀδύνατον χωρὶσ αἰτίου γένεσιν σχεῖν. ὅτου μὲν οὖν ἂν ὁ δημιουργὸσ πρὸσ τὸ κατὰ ταὐτὰ ἔχον βλέπων ἀεί, τοιούτῳ τινὶ προσχρώμενοσ παραδείγματι, τὴν ἰδέαν καὶ δύναμιν αὐτοῦ ἀπεργάζηται, καλὸν ἐξ ἀνάγκησ οὕτωσ ἀποτελεῖσθαι πᾶν· οὗ δ’ ἂν εἰσ γεγονόσ, γεννητῷ παραδείγματι προσχρώμενοσ, οὐ καλόν.

ὁ δὴ πᾶσ οὐρανὸσ ‐ ἢ κόσμοσ ἢ καὶ ἄλλο ὅτι ποτὲ ὀνομαζόμενοσ μάλιστ’ ἂν δέχοιτο, τοῦθ’ ἡμῖν ὠνομάσθω ‐ σκεπτέον δ’ οὖν περὶ αὐτοῦ πρῶτον, ὅπερ ὑπόκειται περὶ παντὸσ ἐν ἀρχῇ δεῖν σκοπεῖν, πότερον ἦν ἀεί, γενέσεωσ ἀρχὴν ἔχων οὐδεμίαν, ἢ γέγονεν, ἀπ’ ἀρχῆσ τινοσ ἀρξάμενοσ. γέγονεν· ὁρατὸσ γὰρ ἁπτόσ τέ ἐστιν καὶ σῶμα ἔχων, πάντα δὲ τὰ τοιαῦτα αἰσθητά, τὰ δ’ αἰσθητά, δόξῃ περιληπτὰ μετ’ αἰσθήσεωσ, γιγνόμενα καὶ γεννητὰ ἐφάνη. τῷ δ’ αὖ γενομένῳ φαμὲν ὑπ’ αἰτίου τινὸσ ἀνάγκην εἶναι γενέσθαι.

τὸν μὲν οὖν ποιητὴν καὶ πατέρα τοῦδε τοῦ παντὸσ εὑρεῖν τε ἔργον καὶ εὑρόντα εἰσ πάντασ ἀδύνατον λέγειν· τόδε δ’ οὖν πάλιν ἐπισκεπτέον περὶ αὐτοῦ, πρὸσ πότερον τῶν παραδειγμάτων ὁ τεκταινόμενοσ αὐτὸν ἀπηργάζετο, πότερον πρὸσ τὸ κατὰ ταὐτὰ καὶ ὡσαύτωσ ἔχον ἢ πρὸσ τὸ γεγονόσ. εἰ μὲν δὴ καλόσ ἐστιν ὅδε ὁ κόσμοσ ὅ τε δημιουργὸσ ἀγαθόσ, δῆλον ὡσ πρὸσ τὸ ἀίδιον ἔβλεπεν· εἰ δὲ ὃ μηδ’ εἰπεῖν τινι θέμισ, πρὸσ γεγονόσ.

παντὶ δὴ σαφὲσ ὅτι πρὸσ τὸ ἀίδιον· ὁ μὲν γὰρ κάλλιστοσ τῶν γεγονότων, ὁ δ’ ἄριστοσ τῶν αἰτίων. οὕτω δὴ γεγενημένοσ πρὸσ τὸ λόγῳ καὶ φρονήσει περιληπτὸν καὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον δεδημιούργηται· τούτων δὲ ὑπαρχόντων αὖ πᾶσα ἀνάγκη τόνδε τὸν κόσμον εἰκόνα τινὸσ εἶναι.

μέγιστον δὴ παντὸσ ἄρξασθαι κατὰ φύσιν ἀρχήν. ὧδε οὖν περί τε εἰκόνοσ καὶ περὶ τοῦ παραδείγματοσ αὐτῆσ διοριστέον, ὡσ ἄρα τοὺσ λόγουσ, ὧνπέρ εἰσιν ἐξηγηταί, τούτων αὐτῶν καὶ συγγενεῖσ ὄντασ· τοῦ μὲν οὖν μονίμου καὶ βεβαίου καὶ μετὰ νοῦ καταφανοῦσ μονίμουσ καὶ ἀμεταπτώτουσ ‐ καθ’ ὅσον οἱο͂́ν τε καὶ ἀνελέγκτοισ προσήκει λόγοισ εἶναι καὶ ἀνικήτοισ, τούτου δεῖ μηδὲν ἐλλείπειν ‐ τοὺσ δὲ τοῦ πρὸσ μὲν ἐκεῖνο ἀπεικασθέντοσ, ὄντοσ δὲ εἰκόνοσ εἰκότασ ἀνὰ λόγον τε ἐκείνων ὄντασ· ὅτιπερ πρὸσ γένεσιν οὐσία, τοῦτο πρὸσ πίστιν ἀλήθεια.

ἐὰν οὖν, ὦ Σώκρατεσ, πολλὰ πολλῶν πέρι, θεῶν καὶ τῆσ τοῦ παντὸσ γενέσεωσ, μὴ δυνατοὶ γιγνώμεθα πάντῃ πάντωσ αὐτοὺσ ἑαυτοῖσ ὁμολογουμένουσ λόγουσ καὶ ἀπηκριβωμένουσ ἀποδοῦναι, μὴ θαυμάσῃσ· ἀλλ’ ἐὰν ἄρα μηδενὸσ ἧττον παρεχώμεθα εἰκότασ, ἀγαπᾶν χρή, μεμνημένουσ ὡσ ὁ λέγων ἐγὼ ὑμεῖσ τε οἱ κριταὶ φύσιν ἀνθρωπίνην ἔχομεν, ὥστε περὶ τούτων τὸν εἰκότα μῦθον ἀποδεχομένουσ πρέπει τούτου μηδὲν ἔτι πέρα ζητεῖν. ἄριστα, ὦ Τίμαιε, παντάπασί τε ὡσ κελεύεισ ἀποδεκτέον· τὸ μὲν οὖν προοίμιον θαυμασίωσ ἀπεδεξάμεθά σου, τὸν δὲ δὴ νόμον ἡμῖν ἐφεξῆσ πέραινε.

λέγωμεν δὴ δι’ ἥντινα αἰτίαν γένεσιν καὶ τὸ πᾶν τόδε ὁ συνιστὰσ συνέστησεν. ἀγαθὸσ ἦν, ἀγαθῷ δὲ οὐδεὶσ περὶ οὐδενὸσ οὐδέποτε ἐγγίγνεται φθόνοσ·

τούτου δ’ ἐκτὸσ ὢν πάντα ὅτι μάλιστα ἐβουλήθη γενέσθαι παραπλήσια ἑαυτῷ. ταύτην δὴ γενέσεωσ καὶ κόσμου μάλιστ’ ἄν τισ ἀρχὴν κυριωτάτην παρ’ ἀνδρῶν φρονίμων ἀποδεχόμενοσ ὀρθότατα ἀποδέχοιτ’ ἄν. βουληθεὶσ γὰρ ὁ θεὸσ ἀγαθὰ μὲν πάντα, φλαῦρον δὲ μηδὲν εἶναι κατὰ δύναμιν, οὕτω δὴ πᾶν ὅσον ἦν ὁρατὸν παραλαβὼν οὐχ ἡσυχίαν ἄγον ἀλλὰ κινούμενον πλημμελῶσ καὶ ἀτάκτωσ, εἰσ τάξιν αὐτὸ ἤγαγεν ἐκ τῆσ ἀταξίασ, ἡγησάμενοσ ἐκεῖνο τούτου πάντωσ ἄμεινον. θέμισ δ’ οὔτ’ ἦν οὔτ’ ἔστιν τῷ ἀρίστῳ δρᾶν ἄλλο πλὴν τὸ κάλλιστον·

λογισάμενοσ οὖν ηὑρ́ισκεν ἐκ τῶν κατὰ φύσιν ὁρατῶν οὐδὲν ἀνόητον τοῦ νοῦν ἔχοντοσ ὅλον ὅλου κάλλιον ἔσεσθαί ποτε ἔργον, νοῦν δ’ αὖ χωρὶσ ψυχῆσ ἀδύνατον παραγενέσθαι τῳ.

διὰ δὴ τὸν λογισμὸν τόνδε νοῦν μὲν ἐν ψυχῇ, ψυχὴν δ’ ἐν σώματι συνιστὰσ τὸ πᾶν συνετεκταίνετο, ὅπωσ ὅτι κάλλιστον εἰή κατὰ φύσιν ἄριστόν τε ἔργον ἀπειργασμένοσ. γενέσθαι πρόνοιαν.

τούτου δ’ ὑπάρχοντοσ αὖ τὰ τούτοισ ἐφεξῆσ ἡμῖν λεκτέον, τίνι τῶν ζῴων αὐτὸν εἰσ ὁμοιότητα ὁ συνιστὰσ συνέστησεν.

τῶν μὲν οὖν ἐν μέρουσ εἴδει πεφυκότων μηδενὶ καταξιώσωμεν ‐ ἀτελεῖ γὰρ ἐοικὸσ οὐδέν ποτ’ ἂν γένοιτο καλόν ‐ οὗ δ’ ἔστιν τἆλλα ζῷα καθ’ ἓν καὶ κατὰ γένη μόρια, τούτῳ πάντων ὁμοιότατον αὐτὸν εἶναι τιθῶμεν. κόσμοσ ἡμᾶσ ὅσα τε ἄλλα θρέμματα συνέστηκεν ὁρατά.

τῷ γὰρ τῶν νοουμένων καλλίστῳ καὶ κατὰ πάντα τελέῳ μάλιστα αὐτὸν ὁ θεὸσ ὁμοιῶσαι βουληθεὶσ ζῷον ἓν ὁρατόν, πάνθ’ ὅσα αὐτοῦ κατὰ φύσιν συγγενῆ ζῷα ἐντὸσ ἔχον ἑαυτοῦ, συνέστησε. πότερον οὖν ὀρθῶσ ἕνα οὐρανὸν προσειρήκαμεν, ἢ πολλοὺσ καὶ ἀπείρουσ λέγειν ἦν ὀρθότερον;

ἕνα, εἴπερ κατὰ τὸ παράδειγμα δεδημιουργημένοσ ἔσται. τὸ γὰρ περιέχον πάντα ὁπόσα νοητὰ ζῷα μεθ’ ἑτέρου δεύτερον οὐκ ἄν ποτ’ εἰή· πάλιν γὰρ ἂν ἕτερον εἶναι τὸ περὶ ἐκείνω δέοι ζῷον, οὗ μέροσ ἂν εἴτην ἐκείνω, καὶ οὐκ ἂν ἔτι ἐκείνοιν ἀλλ’ ἐκείνῳ τῷ περιέχοντι τόδ’ ἂν ἀφωμοιωμένον λέγοιτο ὀρθότερον. οὖν τόδε κατὰ τὴν μόνωσιν ὅμοιον ᾖ τῷ παντελεῖ ζῴῳ, διὰ ταῦτα οὔτε δύο οὔτ’ ἀπείρουσ ἐποίησεν ὁ ποιῶν κόσμουσ, ἀλλ’ εἷσ ὅδε μονογενὴσ οὐρανὸσ γεγονὼσ ἔστιν καὶ ἔτ’ ἔσται.

σωματοειδὲσ δὲ δὴ καὶ ὁρατὸν ἁπτόν τε δεῖ τὸ γενόμενον εἶναι, χωρισθὲν δὲ πυρὸσ οὐδὲν ἄν ποτε ὁρατὸν γένοιτο, οὐδὲ ἁπτὸν ἄνευ τινὸσ στερεοῦ, στερεὸν δὲ οὐκ ἄνευ γῆσ·

ὅθεν ἐκ πυρὸσ καὶ γῆσ τὸ τοῦ παντὸσ ἀρχόμενοσ συνιστάναι σῶμα ὁ θεὸσ ἐποίει. δύο δὲ μόνω καλῶσ συνίστασθαι τρίτου χωρὶσ οὐ δυνατόν· δεσμὸν γὰρ ἐν μέσῳ δεῖ τινα ἀμφοῖν συναγωγὸν γίγνεσθαι.

δεσμῶν δὲ κάλλιστοσ ὃσ ἂν αὑτὸν καὶ τὰ συνδούμενα ὅτι μάλιστα ἓν ποιῇ, τοῦτο δὲ πέφυκεν ἀναλογία κάλλιστα ἀποτελεῖν. ὁπόταν γὰρ ἀριθμῶν τριῶν εἴτε ὄγκων εἴτε δυνάμεων ὡντινωνοῦν ᾖ τὸ μέσον, ὅτιπερ τὸ πρῶτον πρὸσ αὐτό, τοῦτο αὐτὸ πρὸσ τὸ ἔσχατον, καὶ πάλιν αὖθισ, ὅτι τὸ ἔσχατον πρὸσ τὸ μέσον, τὸ μέσον πρὸσ τὸ πρῶτον, τότε τὸ μέσον μὲν πρῶτον καὶ ἔσχατον γιγνόμενον, τὸ δ’ ἔσχατον καὶ τὸ πρῶτον αὖ μέσα ἀμφότερα, πάνθ’ οὕτωσ ἐξ ἀνάγκησ τὰ αὐτὰ εἶναι συμβήσεται, τὰ αὐτὰ δὲ γενόμενα ἀλλήλοισ ἓν πάντα ἔσται. εἰ μὲν οὖν ἐπίπεδον μέν, βάθοσ δὲ μηδὲν ἔχον ἔδει γίγνεσθαι τὸ τοῦ παντὸσ σῶμα, μία μεσότησ ἂν ἐξήρκει τά τε μεθ’ αὑτῆσ συνδεῖν καὶ ἑαυτήν, νῦν δὲ στερεοειδῆ γὰρ αὐτὸν προσῆκεν εἶναι, τὰ δὲ στερεὰ μία μὲν οὐδέποτε, δύο δὲ ἀεὶ μεσότητεσ συναρμόττουσιν·

οὕτω δὴ πυρόσ τε καὶ γῆσ ὕδωρ ἀέρα τε ὁ θεὸσ ἐν μέσῳ θείσ, καὶ πρὸσ ἄλληλα καθ’ ὅσον ἦν δυνατὸν ἀνὰ τὸν αὐτὸν λόγον ἀπεργασάμενοσ, ὅτιπερ πῦρ πρὸσ ἀέρα, τοῦτο ἀέρα πρὸσ ὕδωρ, καὶ ὅτι ἀὴρ πρὸσ ὕδωρ, ὕδωρ πρὸσ γῆν, συνέδησεν καὶ συνεστήσατο οὐρανὸν ὁρατὸν καὶ ἁπτόν.

καὶ τὸν ἀριθμὸν τεττάρων τὸ τοῦ κόσμου σῶμα ἐγεννήθη δι’ ἀναλογίασ ὁμολογῆσαν, φιλίαν τε ἔσχεν ἐκ τούτων, ὥστε εἰσ ταὐτὸν αὑτῷ συνελθὸν ἄλυτον ὑπό του ἄλλου πλὴν ὑπὸ τοῦ συνδήσαντοσ γενέσθαι.

τῶν δὲ δὴ τεττάρων ἓν ὅλον ἕκαστον εἴληφεν ἡ τοῦ κόσμου σύστασισ.

τῶν μερῶν εἰή, πρὸσ δὲ τούτοισ ἕν, ἅτε οὐχ ὑπολελειμμένων ἐξ ὧν ἄλλο τοιοῦτον γένοιτ’ ἄν, ἔτι δὲ ἵν’ ἀγήρων καὶ ἄνοσον ᾖ, κατανοῶν ὡσ συστάτῳ σώματι θερμὰ καὶ ψυχρὰ καὶ πάνθ’ ὅσα δυνάμεισ ἰσχυρὰσ ἔχει περιιστάμενα ἔξωθεν καὶ προσπίπτοντα ἀκαίρωσ λύει καὶ νόσουσ γῆράσ τε ἐπάγοντα φθίνειν ποιεῖ.

διὰ δὴ τὴν αἰτίαν καὶ τὸν λογισμὸν τόνδε ἕνα ὅλον ὅλων ἐξ ἁπάντων τέλεον καὶ ἀγήρων καὶ ἄνοσον αὐτὸν ἐτεκτήνατο. σχῆμα δὲ ἔδωκεν αὐτῷ τὸ πρέπον καὶ τὸ συγγενέσ.

τῷ δὲ τὰ πάντα ἐν αὑτῷ ζῷα περιέχειν μέλλοντι ζῴῳ πρέπον ἂν εἰή σχῆμα τὸ περιειληφὸσ ἐν αὑτῷ πάντα ὁπόσα σχήματα· διὸ καὶ σφαιροειδέσ, ἐκ μέσου πάντῃ πρὸσ τὰσ τελευτὰσ ἴσον ἀπέχον, κυκλοτερὲσ αὐτὸ ἐτορνεύσατο, πάντων τελεώτατον ὁμοιότατόν τε αὐτὸ ἑαυτῷ σχημάτων, νομίσασ μυρίῳ κάλλιον ὅμοιον ἀνομοίου. λεῖον δὲ δὴ κύκλῳ πᾶν ἔξωθεν αὐτὸ ἀπηκριβοῦτο πολλῶν χάριν. ὀμμάτων τε γὰρ ἐπεδεῖτο οὐδέν, ὁρατὸν γὰρ οὐδὲν ὑπελείπετο ἔξωθεν, οὐδ’ ἀκοῆσ, οὐδὲ γὰρ ἀκουστόν·

πνεῦμά τε οὐκ ἦν περιεστὸσ δεόμενον ἀναπνοῆσ, οὐδ’ αὖ τινοσ ἐπιδεὲσ ἦν ὀργάνου σχεῖν ᾧ τὴν μὲν εἰσ ἑαυτὸ τροφὴν δέξοιτο, τὴν δὲ πρότερον ἐξικμασμένην ἀποπέμψοι πάλιν. ἀπῄει τε γὰρ οὐδὲν οὐδὲ προσῄειν αὐτῷ ποθεν ‐ οὐδὲ γὰρ ἦν ‐ αὐτὸ γὰρ ἑαυτῷ τροφὴν τὴν ἑαυτοῦ φθίσιν παρέχον καὶ πάντα ἐν ἑαυτῷ καὶ ὑφ’ ἑαυτοῦ πάσχον καὶ δρῶν ἐκ τέχνησ γέγονεν· ἡγήσατο γὰρ αὐτὸ ὁ συνθεὶσ αὔταρκεσ ὂν ἄμεινον ἔσεσθαι μᾶλλον ἢ προσδεὲσ ἄλλων.

χειρῶν δέ, αἷσ οὔτε λαβεῖν οὔτε αὖ τινα ἀμύνασθαι χρεία τισ ἦν, μάτην οὐκ ᾤετο δεῖν αὐτῷ προσάπτειν, οὐδὲ ποδῶν οὐδὲ ὅλωσ τῆσ περὶ τὴν βάσιν ὑπηρεσίασ. κίνησιν γὰρ ἀπένειμεν αὐτῷ τὴν τοῦ σώματοσ οἰκείαν, τῶν ἑπτὰ τὴν περὶ νοῦν καὶ φρόνησιν μάλιστα οὖσαν·

διὸ δὴ κατὰ ταὐτὰ ἐν τῷ αὐτῷ καὶ ἐν ἑαυτῷ περιαγαγὼν αὐτὸ ἐποίησε κύκλῳ κινεῖσθαι στρεφόμενον, τὰσ δὲ ἓξ ἁπάσασ κινήσεισ ἀφεῖλεν καὶ ἀπλανὲσ ἀπηργάσατο ἐκείνων. ἐπὶ δὲ τὴν περίοδον ταύτην ἅτ’ οὐδὲν ποδῶν δέον ἀσκελὲσ καὶ ἄπουν αὐτὸ ἐγέννησεν. οὗτοσ δὴ πᾶσ ὄντοσ ἀεὶ λογισμὸσ θεοῦ περὶ τὸν ποτὲ ἐσόμενον θεὸν λογισθεὶσ λεῖον καὶ ὁμαλὸν πανταχῇ τε ἐκ μέσου ἴσον καὶ ὅλον καὶ τέλεον ἐκ τελέων σωμάτων σῶμα ἐποίησεν·

ψυχὴν δὲ εἰσ τὸ μέσον αὐτοῦ θεὶσ διὰ παντόσ τε ἔτεινεν καὶ ἔτι ἔξωθεν τὸ σῶμα αὐτῇ περιεκάλυψεν, καὶ κύκλῳ δὴ κύκλον στρεφόμενον οὐρανὸν ἕνα μόνον ἔρημον κατέστησεν, δι’ ἀρετὴν δὲ αὐτὸν αὑτῷ δυνάμενον συγγίγνεσθαι καὶ οὐδενὸσ ἑτέρου προσδεόμενον, γνώριμον δὲ καὶ φίλον ἱκανῶσ αὐτὸν αὑτῷ.

διὰ πάντα δὴ ταῦτα εὐδαίμονα θεὸν αὐτὸν ἐγεννήσατο. οὕτωσ ἐμηχανήσατο καὶ ὁ θεὸσ νεωτέραν ‐ οὐ γὰρ ἂν ἄρχεσθαι πρεσβύτερον ὑπὸ νεωτέρου συνέρξασ εἰάσεν ‐ ἀλλά πωσ ἡμεῖσ πολὺ μετέχοντεσ τοῦ προστυχόντοσ τε καὶ εἰκῇ ταύτῃ πῃ καὶ λέγομεν, ὁ δὲ καὶ γενέσει καὶ ἀρετῇ προτέραν καὶ πρεσβυτέραν ψυχὴν σώματοσ ὡσ δεσπότιν καὶ ἄρξουσαν ἀρξομένου συνεστήσατο ἐκ τῶνδέ τε καὶ τοιῷδε τρόπῳ.

τῆσ ἀμερίστου καὶ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἐχούσησ οὐσίασ καὶ τῆσ αὖ περὶ τὰ σώματα γιγνομένησ μεριστῆσ τρίτον ἐξ ἀμφοῖν ἐν μέσῳ συνεκεράσατο οὐσίασ εἶδοσ, τῆσ τε ταὐτοῦ φύσεωσ αὖ πέρι καὶ τῆσ τοῦ ἑτέρου, καὶ κατὰ ταὐτὰ συνέστησεν ἐν μέσῳ τοῦ τε ἀμεροῦσ αὐτῶν καὶ τοῦ κατὰ τὰ σώματα μεριστοῦ· καὶ τρία λαβὼν αὐτὰ ὄντα συνεκεράσατο εἰσ μίαν πάντα ἰδέαν, τὴν θατέρου φύσιν δύσμεικτον οὖσαν εἰσ ταὐτὸν συναρμόττων βίᾳ.

μειγνὺσ δὲ μετὰ τῆσ οὐσίασ καὶ ἐκ τριῶν ποιησάμενοσ ἕν, πάλιν ὅλον τοῦτο μοίρασ ὅσασ προσῆκεν διένειμεν, ἑκάστην δὲ ἔκ τε ταὐτοῦ καὶ θατέρου καὶ τῆσ οὐσίασ μεμειγμένην.

ἤρχετο δὲ διαιρεῖν ὧδε. μίαν ἀφεῖλεν τὸ πρῶτον ἀπὸ παντὸσ μοῖραν, μετὰ δὲ ταύτην ἀφῄρει διπλασίαν ταύτησ, τὴν δ’ αὖ τρίτην ἡμιολίαν μὲν τῆσ δευτέρασ, τριπλασίαν δὲ τῆσ πρώτησ, τετάρτην δὲ τῆσ δευτέρασ διπλῆν, πέμπτην δὲ τριπλῆν τῆσ τρίτησ, τὴν δ’ ἕκτην τῆσ πρώτησ ὀκταπλασίαν, ἑβδόμην δ’ ἑπτακαιεικοσιπλασίαν τῆσ πρώτησ· μετὰ δὲ ταῦτα συνεπληροῦτο τά τε διπλάσια καὶ τριπλάσια διαστήματα, μοίρασ ἔτι ἐκεῖθεν ἀποτέμνων καὶ τιθεὶσ εἰσ τὸ μεταξὺ τούτων, ὥστε ἐν ἑκάστῳ διαστήματι δύο εἶναι μεσότητασ, τὴν μὲν ταὐτῷ μέρει τῶν ἄκρων αὐτῶν ὑπερέχουσαν καὶ ὑπερεχομένην, τὴν δὲ ἴσῳ μὲν κατ’ ἀριθμὸν ὑπερέχουσαν, ἴσῳ δὲ ὑπερεχομένην.

ἡμιολίων δὲ διαστάσεων καὶ ἐπιτρίτων καὶ ἐπογδόων γενομένων ἐκ τούτων τῶν δεσμῶν ἐν ταῖσ πρόσθεν διαστάσεσιν, τῷ τοῦ ἐπογδόου διαστήματι τὰ ἐπίτριτα πάντα συνεπληροῦτο, λείπων αὐτῶν ἑκάστου μόριον, τῆσ τοῦ μορίου ταύτησ διαστάσεωσ λειφθείσησ ἀριθμοῦ πρὸσ ἀριθμὸν ἐχούσησ τοὺσ ὁρ́ουσ ἓξ καὶ πεντήκοντα καὶ διακοσίων πρὸσ τρία καὶ τετταράκοντα καὶ διακόσια.

καὶ δὴ καὶ τὸ μειχθέν, ἐξ οὗ ταῦτα κατέτεμνεν, οὕτωσ ἤδη πᾶν κατανηλώκει.

ταύτην οὖν τὴν σύστασιν πᾶσαν διπλῆν κατὰ μῆκοσ σχίσασ, μέσην πρὸσ μέσην ἑκατέραν ἀλλήλαισ οἱο͂ν χεῖ προσβαλὼν κατέκαμψεν εἰσ ἓν κύκλῳ, συνάψασ αὑταῖσ τε καὶ ἀλλήλαισ ἐν τῷ καταντικρὺ τῆσ προσβολῆσ, καὶ τῇ κατὰ ταὐτὰ ἐν ταὐτῷ περιαγομένῃ κινήσει πέριξ αὐτὰσ ἔλαβεν, καὶ τὸν μὲν ἔξω, τὸν δ’ ἐντὸσ ἐποιεῖτο τῶν κύκλων. τὴν μὲν οὖν ἔξω φορὰν ἐπεφήμισεν εἶναι τῆσ ταὐτοῦ φύσεωσ, τὴν δ’ ἐντὸσ τῆσ θατέρου.

τὴν μὲν δὴ ταὐτοῦ κατὰ πλευρὰν ἐπὶ δεξιὰ περιήγαγεν, τὴν δὲ θατέρου κατὰ διάμετρον ἐπ’ ἀριστερά, κράτοσ δ’ ἔδωκεν τῇ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾷ· μίαν γὰρ αὐτὴν ἄσχιστον εἰάσεν, τὴν δ’ ἐντὸσ σχίσασ ἑξαχῇ ἑπτὰ κύκλουσ ἀνίσουσ κατὰ τὴν τοῦ διπλασίου καὶ τριπλασίου διάστασιν ἑκάστην, οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, κατὰ τἀναντία μὲν ἀλλήλοισ προσέταξεν ἰέναι τοὺσ κύκλουσ, τάχει δὲ τρεῖσ μὲν ὁμοίωσ, τοὺσ δὲ τέτταρασ ἀλλήλοισ καὶ τοῖσ τρισὶν ἀνομοίωσ, ἐν λόγῳ δὲ φερομένουσ.

ἐπεὶ δὲ κατὰ νοῦν τῷ συνιστάντι πᾶσα ἡ τῆσ ψυχῆσ σύστασισ ἐγεγένητο, μετὰ τοῦτο πᾶν τὸ σωματοειδὲσ ἐντὸσ αὐτῆσ ἐτεκταίνετο καὶ μέσον μέσῃ συναγαγὼν προσήρμοττεν·

ἡ δ’ ἐκ μέσου πρὸσ τὸν ἔσχατον οὐρανὸν πάντῃ διαπλακεῖσα κύκλῳ τε αὐτὸν ἔξωθεν περικαλύψασα, αὐτὴ ἐν αὑτῇ στρεφομένη, θείαν ἀρχὴν ἤρξατο ἀπαύστου καὶ ἔμφρονοσ βίου πρὸσ τὸν σύμπαντα χρόνον.

καὶ τὸ μὲν δὴ σῶμα ὁρατὸν οὐρανοῦ γέγονεν, αὐτὴ δὲ ἀόρατοσ μέν, λογισμοῦ δὲ μετέχουσα καὶ ἁρμονίασ ψυχή, τῶν νοητῶν ἀεί τε ὄντων ὑπὸ τοῦ ἀρίστου ἀρίστη γενομένη τῶν γεννηθέντων. ἕτερον, πρὸσ ὅτι τε μάλιστα καὶ ὅπῃ καὶ ὅπωσ καὶ ὁπότε συμβαίνει κατὰ τὰ γιγνόμενά τε πρὸσ ἕκαστον ἕκαστα εἶναι καὶ πάσχειν καὶ πρὸσ τὰ κατὰ ταὐτὰ ἔχοντα ἀεί.

λόγοσ δὲ ὁ κατὰ ταὐτὸν ἀληθὴσ γιγνόμενοσ περί τε θάτερον ὂν καὶ περὶ τὸ ταὐτόν, ἐν τῷ κινουμένῳ ὑφ’ αὑτοῦ φερόμενοσ ἄνευ φθόγγου καὶ ἠχῆσ, ὅταν μὲν περὶ τὸ αἰσθητὸν γίγνηται καὶ ὁ τοῦ θατέρου κύκλοσ ὀρθὸσ ἰὼν εἰσ πᾶσαν αὐτοῦ τὴν ψυχὴν διαγγείλῃ, δόξαι καὶ πίστεισ γίγνονται βέβαιοι καὶ ἀληθεῖσ, ὅταν δὲ αὖ περὶ τὸ λογιστικὸν ᾖ καὶ ὁ τοῦ ταὐτοῦ κύκλοσ εὔτροχοσ ὢν αὐτὰ μηνύσῃ, νοῦσ ἐπιστήμη τε ἐξ ἀνάγκησ ἀποτελεῖται· τούτω δὲ ἐν ᾧ τῶν ὄντων ἐγγίγνεσθον, ἄν ποτέ τισ αὐτὸ ἄλλο πλὴν ψυχὴν εἴπῃ, πᾶν μᾶλλον ἢ τἀληθὲσ ἐρεῖ.

ὡσ δὲ κινηθὲν αὐτὸ καὶ ζῶν ἐνόησεν τῶν ἀιδίων θεῶν γεγονὸσ ἄγαλμα ὁ γεννήσασ πατήρ, ἠγάσθη τε καὶ εὐφρανθεὶσ ἔτι δὴ μᾶλλον ὅμοιον πρὸσ τὸ παράδειγμα ἐπενόησεν ἀπεργάσασθαι.

καθάπερ οὖν αὐτὸ τυγχάνει ζῷον ἀίδιον ὄν, καὶ τόδε τὸ πᾶν οὕτωσ εἰσ δύναμιν ἐπεχείρησε τοιοῦτον ἀποτελεῖν.

ἡ μὲν οὖν τοῦ ζῴου φύσισ ἐτύγχανεν οὖσα αἰώνιοσ, καὶ τοῦτο μὲν δὴ τῷ γεννητῷ παντελῶσ προσάπτειν οὐκ ἦν δυνατόν· εἰκὼ δ’ ἐπενόει κινητόν τινα αἰῶνοσ ποιῆσαι, καὶ διακοσμῶν ἅμα οὐρανὸν ποιεῖ μένοντοσ αἰῶνοσ ἐν ἑνὶ κατ’ ἀριθμὸν ἰοῦσαν αἰώνιον εἰκόνα, τοῦτον ὃν δὴ χρόνον ὠνομάκαμεν. ἡμέρασ γὰρ καὶ νύκτασ καὶ μῆνασ καὶ ἐνιαυτούσ, οὐκ ὄντασ πρὶν οὐρανὸν γενέσθαι, τότε ἅμα ἐκείνῳ συνισταμένῳ τὴν γένεσιν αὐτῶν μηχανᾶται·

ταῦτα δὲ πάντα μέρη χρόνου, καὶ τό τ’ ἦν τό τ’ ἔσται χρόνου γεγονότα εἴδη, ἃ δὴ φέροντεσ λανθάνομεν ἐπὶ τὴν ἀίδιον οὐσίαν οὐκ ὀρθῶσ. ἀληθῆ λόγον προσήκει, τὸ δὲ ἦν τό τ’ ἔσται περὶ τὴν ἐν χρόνῳ γένεσιν ἰοῦσαν πρέπει λέγεσθαι ‐ κινήσεισ γάρ ἐστον, τὸ δὲ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον ἀκινήτωσ οὔτε πρεσβύτερον οὔτε νεώτερον προσήκει γίγνεσθαι διὰ χρόνου οὐδὲ γενέσθαι ποτὲ οὐδὲ γεγονέναι νῦν οὐδ’ εἰσ αὖθισ ἔσεσθαι, τὸ παράπαν τε οὐδὲν ὅσα γένεσισ τοῖσ ἐν αἰσθήσει φερομένοισ προσῆψεν, ἀλλὰ χρόνου ταῦτα αἰῶνα μιμουμένου καὶ κατ’ ἀριθμὸν κυκλουμένου γέγονεν εἴδη ‐ καὶ πρὸσ τούτοισ ἔτι τὰ τοιάδε, τό τε γεγονὸσ εἶναι γεγονὸσ καὶ τὸ γιγνόμενον εἶναι γιγνόμενον, ἔτι τε τὸ γενησόμενον εἶναι γενησόμενον καὶ τὸ μὴ ὂν μὴ ὂν εἶναι, ὧν οὐδὲν ἀκριβὲσ λέγομεν.

περὶ μὲν οὖν τούτων τάχ’ ἂν οὐκ εἰή καιρὸσ πρέπων ἐν τῷ παρόντι διακριβολογεῖσθαι.

χρόνοσ δ’ οὖν μετ’ οὐρανοῦ γέγονεν, ἵνα ἅμα γεννηθέντεσ ἅμα καὶ λυθῶσιν, ἄν ποτε λύσισ τισ αὐτῶν γίγνηται, καὶ κατὰ τὸ παράδειγμα τῆσ διαιωνίασ φύσεωσ, ἵν’ ὡσ ὁμοιότατοσ αὐτῷ κατὰ δύναμιν ᾖ·

τὸ μὲν γὰρ δὴ παράδειγμα πάντα αἰῶνά ἐστιν ὄν, ὁ δ’ αὖ διὰ τέλουσ τὸν ἅπαντα χρόνον γεγονώσ τε καὶ ὢν καὶ ἐσόμενοσ.

ἐξ οὖν λόγου καὶ διανοίασ θεοῦ τοιαύτησ πρὸσ χρόνου γένεσιν, ἵνα γεννηθῇ χρόνοσ, ἥλιοσ καὶ σελήνη καὶ πέντε ἄλλα ἄστρα, ἐπίκλην ἔχοντα πλανητά, εἰσ διορισμὸν καὶ φυλακὴν ἀριθμῶν χρόνου γέγονεν· σώματα δὲ αὐτῶν ἑκάστων ποιήσασ ὁ θεὸσ ἔθηκεν εἰσ τὰσ περιφορὰσ ἃσ ἡ θατέρου περίοδοσ ᾔειν, ἑπτὰ οὔσασ ὄντα ἑπτά, σελήνην μὲν εἰσ τὸν περὶ γῆν πρῶτον, ἥλιον δὲ εἰσ τὸν δεύτερον ὑπὲρ γῆσ, ἑωσφόρον δὲ καὶ τὸν ἱερὸν Ἑρμοῦ λεγόμενον εἰσ τὸν τάχει μὲν ἰσόδρομον ἡλίῳ κύκλον ἰόντασ, τὴν δὲ ἐναντίαν εἰληχότασ αὐτῷ δύναμιν· ὅθεν καταλαμβάνουσίν τε καὶ καταλαμβάνονται κατὰ ταὐτὰ ὑπ’ ἀλλήλων ἥλιόσ τε καὶ ὁ τοῦ Ἑρμοῦ καὶ ἑωσφόροσ.

τὰ δ’ ἄλλα οἷ δὴ καὶ δι’ ἃσ αἰτίασ ἱδρύσατο, εἴ τισ ἐπεξίοι πάσασ, ὁ λόγοσ πάρεργοσ ὢν πλέον ἂν ἔργον ὧν ἕνεκα λέγεται παράσχοι. ταῦτα μὲν οὖν ἴσωσ τάχ’ ἂν κατὰ σχολὴν ὕστερον τῆσ ἀξίασ τύχοι διηγήσεωσ·

ἐπειδὴ δὲ οὖν εἰσ τὴν ἑαυτῷ πρέπουσαν ἕκαστον ἀφίκετο φορὰν τῶν ὅσα ἔδει συναπεργάζεσθαι χρόνον, δεσμοῖσ τε ἐμψύχοισ σώματα δεθέντα ζῷα ἐγεννήθη τό τε προσταχθὲν ἔμαθεν, κατὰ δὴ τὴν θατέρου φορὰν πλαγίαν οὖσαν, διὰ τῆσ ταὐτοῦ φορᾶσ ἰούσησ τε καὶ κρατουμένησ, τὸ μὲν μείζονα αὐτῶν, τὸ δ’ ἐλάττω κύκλον ἰόν, θᾶττον μὲν τὰ τὸν ἐλάττω, τὰ δὲ τὸν μείζω βραδύτερον περιῄειν. τῇ δὴ ταὐτοῦ φορᾷ τὰ τάχιστα περιιόντα ὑπὸ τῶν βραδύτερον ἰόντων ἐφαίνετο καταλαμβάνοντα καταλαμβάνεσθαι·

πάντασ γὰρ τοὺσ κύκλουσ αὐτῶν στρέφουσα ἕλικα διὰ τὸ διχῇ κατὰ τὰ ἐναντία ἅμα προϊέναι τὸ βραδύτατα ἀπιὸν ἀφ’ αὑτῆσ οὔσησ ταχίστησ ἐγγύτατα ἀπέφαινεν. ἵνα δ’ εἰή μέτρον ἐναργέσ τι πρὸσ ἄλληλα βραδυτῆτι καὶ τάχει καὶ τὰ περὶ τὰσ ὀκτὼ φορὰσ πορεύοιτο, φῶσ ὁ θεὸσ ἀνῆψεν ἐν τῇ πρὸσ γῆν δευτέρᾳ τῶν περιόδων, ὃ δὴ νῦν κεκλήκαμεν ἥλιον, ἵνα ὅτι μάλιστα εἰσ ἅπαντα φαίνοι τὸν οὐρανὸν μετάσχοι τε ἀριθμοῦ τὰ ζῷα ὅσοισ ἦν προσῆκον, μαθόντα παρὰ τῆσ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾶσ.

νὺξ μὲν οὖν ἡμέρα τε γέγονεν οὕτωσ καὶ διὰ ταῦτα, ἡ τῆσ μιᾶσ καὶ φρονιμωτάτησ κυκλήσεωσ περίοδοσ· μεὶσ δὲ ἐπειδὰν σελήνη περιελθοῦσα τὸν ἑαυτῆσ κύκλον ἥλιον ἐπικαταλάβῃ, ἐνιαυτὸσ δὲ ὁπόταν ἥλιοσ τὸν ἑαυτοῦ περιέλθῃ κύκλον.

τῶν δ’ ἄλλων τὰσ περιόδουσ οὐκ ἐννενοηκότεσ ἄνθρωποι, πλὴν ὀλίγοι τῶν πολλῶν, οὔτε ὀνομάζουσιν οὔτε πρὸσ ἄλληλα συμμετροῦνται σκοποῦντεσ ἀριθμοῖσ, ὥστε ὡσ ἔποσ εἰπεῖν οὐκ ἴσασιν χρόνον ὄντα τὰσ τούτων πλάνασ, πλήθει μὲν ἀμηχάνῳ χρωμένασ, πεποικιλμένασ δὲ θαυμαστῶσ· ἔστιν δ’ ὅμωσ οὐδὲν ἧττον κατανοῆσαι δυνατὸν ὡσ ὅ γε τέλεοσ ἀριθμὸσ χρόνου τὸν τέλεον ἐνιαυτὸν πληροῖ τότε, ὅταν ἁπασῶν τῶν ὀκτὼ περιόδων τὰ πρὸσ ἄλληλα συμπερανθέντα τάχη σχῇ κεφαλὴν τῷ τοῦ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίωσ ἰόντοσ ἀναμετρηθέντα κύκλῳ.

ὡσ ὁμοιότατον ᾖ τῷ τελέῳ καὶ νοητῷ ζῴῳ πρὸσ τὴν τῆσ διαιωνίασ μίμησιν φύσεωσ.

καὶ τὰ μὲν ἄλλα ἤδη μέχρι χρόνου γενέσεωσ ἀπείργαστο εἰσ ὁμοιότητα ᾧπερ ἀπεικάζετο, τὸ δὲ μήπω τὰ πάντα ζῷα ἐντὸσ αὑτοῦ γεγενημένα περιειληφέναι, ταύτῃ ἔτι εἶχεν ἀνομοίωσ.

τοῦτο δὴ τὸ κατάλοιπον ἀπηργάζετο αὐτοῦ πρὸσ τὴν τοῦ παραδείγματοσ ἀποτυπούμενοσ φύσιν. ᾗπερ οὖν νοῦσ ἐνούσασ ἰδέασ τῷ ὃ ἔστιν ζῷον, οἱαῖ́ τε ἔνεισι καὶ ὅσαι, καθορᾷ, τοιαύτασ καὶ τοσαύτασ διενοήθη δεῖν καὶ τόδε σχεῖν. εἰσὶν δὴ τέτταρεσ, μία μὲν οὐράνιον θεῶν γένοσ, ἄλλη δὲ πτηνὸν καὶ ἀεροπόρον, τρίτη δὲ ἔνυδρον εἶδοσ, πεζὸν δὲ καὶ χερσαῖον τέταρτον. τοῦ μὲν οὖν θείου τὴν πλείστην ἰδέαν ἐκ πυρὸσ ἀπηργάζετο, ὅπωσ ὅτι λαμπρότατον ἰδεῖν τε κάλλιστον εἰή, τῷ δὲ παντὶ προσεικάζων εὔκυκλον ἐποίει, τίθησίν τε εἰσ τὴν τοῦ κρατίστου φρόνησιν ἐκείνῳ συνεπόμενον, νείμασ περὶ πάντα κύκλῳ τὸν οὐρανόν, κόσμον ἀληθινὸν αὐτῷ πεποικιλμένον εἶναι καθ’ ὅλον.

κινήσεισ δὲ δύο προσῆψεν ἑκάστῳ, τὴν μὲν ἐν ταὐτῷ κατὰ ταὐτά, περὶ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τὰ αὐτὰ ἑαυτῷ διανοουμένῳ, τὴν δὲ εἰσ τὸ πρόσθεν, ὑπὸ τῆσ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιφορᾶσ κρατουμένῳ· τὰσ δὲ πέντε κινήσεισ ἀκίνητον καὶ ἑστόσ, ἵνα ὅτι μάλιστα αὐτῶν ἕκαστον γένοιτο ὡσ ἄριστον.

ἐξ ἧσ δὴ τῆσ αἰτίασ γέγονεν ὅσ’ ἀπλανῆ τῶν ἄστρων ζῷα θεῖα ὄντα καὶ ἀίδια καὶ κατὰ ταὐτὰ ἐν ταὐτῷ στρεφόμενα ἀεὶ μένει· τὰ δὲ τρεπόμενα καὶ πλάνην τοιαύτην ἴσχοντα, καθάπερ ἐν τοῖσ πρόσθεν ἐρρήθη, κατ’ ἐκεῖνα γέγονεν. γῆν δὲ τροφὸν μὲν ἡμετέραν, ἰλλομένην δὲ τὴν περὶ τὸν διὰ παντὸσ πόλον τεταμένον, φύλακα καὶ δημιουργὸν νυκτόσ τε καὶ ἡμέρασ ἐμηχανήσατο, πρώτην καὶ πρεσβυτάτην θεῶν ὅσοι ἐντὸσ οὐρανοῦ γεγόνασιν. χορείασ δὲ τούτων αὐτῶν καὶ παραβολὰσ ἀλλήλων, καὶ περὶ τὰσ τῶν κύκλων πρὸσ ἑαυτοὺσ ἐπανακυκλήσεισ καὶ προχωρήσεισ, ἔν τε ταῖσ συνάψεσιν ὁποῖοι τῶν θεῶν κατ’ ἀλλήλουσ γιγνόμενοι καὶ ὅσοι καταντικρύ, μεθ’ οὕστινάσ τε ἐπίπροσθεν ἀλλήλοισ ἡμῖν τε κατὰ χρόνουσ οὕστινασ ἕκαστοι κατακαλύπτονται καὶ πάλιν ἀναφαινόμενοι φόβουσ καὶ σημεῖα τῶν μετὰ ταῦτα γενησομένων τοῖσ οὐ δυναμένοισ λογίζεσθαι πέμπουσιν, τὸ λέγειν ἄνευ δι’ ὄψεωσ τούτων αὖ τῶν μιμημάτων μάταιοσ ἂν εἰή πόνοσ·

ἀλλὰ ταῦτά τε ἱκανῶσ ἡμῖν ταύτῃ καὶ τὰ περὶ θεῶν ὁρατῶν καὶ γεννητῶν εἰρημένα φύσεωσ ἐχέτω τέλοσ.

περὶ δὲ τῶν ἄλλων δαιμόνων εἰπεῖν καὶ γνῶναι τὴν γένεσιν μεῖζον ἢ καθ’ ἡμᾶσ, πειστέον δὲ τοῖσ εἰρηκόσιν ἔμπροσθεν, ἐκγόνοισ μὲν θεῶν οὖσιν, ὡσ ἔφασαν, σαφῶσ δέ που τούσ γε αὑτῶν προγόνουσ εἰδόσιν·

ἀδύνατον οὖν θεῶν παισὶν ἀπιστεῖν, καίπερ ἄνευ τε εἰκότων καὶ ἀναγκαίων ἀποδείξεων λέγουσιν, ἀλλ’ ὡσ οἰκεῖα φασκόντων ἀπαγγέλλειν ἑπομένουσ τῷ νόμῳ πιστευτέον. οὕτωσ οὖν κατ’ ἐκείνουσ ἡμῖν ἡ γένεσισ περὶ τούτων τῶν θεῶν ἐχέτω καὶ λεγέσθω.

Γῆσ τε καὶ Οὐρανοῦ παῖδεσ Ὠκεανόσ τε καὶ Τηθὺσ ἐγενέσθην, τούτων δὲ Φόρκυσ Κρόνοσ τε καὶ Ῥέα καὶ ὅσοι μετὰ τούτων, ἐκ δὲ Κρόνου καὶ Ῥέασ Ζεὺσ Ἥρα τε καὶ πάντεσ ὅσουσ ἴσμεν ἀδελφοὺσ λεγομένουσ αὐτῶν, ἔτι τε τούτων ἄλλουσ ἐκγόνουσ· ἐπεὶ δ’ οὖν πάντεσ ὅσοι τε περιπολοῦσιν φανερῶσ καὶ ὅσοι φαίνονται καθ’ ὅσον ἂν ἐθέλωσιν θεοὶ γένεσιν ἔσχον, λέγει πρὸσ αὐτοὺσ ὁ τόδε τὸ πᾶν γεννήσασ τάδε ‐ "θεοὶ θεῶν, ὧν ἐγὼ δημιουργὸσ πατήρ τε ἔργων, δι’ ἐμοῦ γενόμενα ἄλυτα ἐμοῦ γε μὴ ἐθέλοντοσ.

τὸ μὲν οὖν δὴ δεθὲν πᾶν λυτόν, τό γε μὴν καλῶσ ἁρμοσθὲν καὶ ἔχον εὖ λύειν ἐθέλειν κακοῦ·

δι’ ἃ καὶ ἐπείπερ γεγένησθε, ἀθάνατοι μὲν οὐκ ἐστὲ οὐδ’ ἄλυτοι τὸ πάμπαν, οὔτι μὲν δὴ λυθήσεσθέ γε οὐδὲ τεύξεσθε θανάτου μοίρασ, τῆσ ἐμῆσ βουλήσεωσ μείζονοσ ἔτι δεσμοῦ καὶ κυριωτέρου λαχόντεσ ἐκείνων οἷσ ὅτ’ ἐγίγνεσθε συνεδεῖσθε.

νῦν οὖν ὃ λέγω πρὸσ ὑμᾶσ ἐνδεικνύμενοσ, μάθετε. θνητὰ ἔτι γένη λοιπὰ τρία ἀγέννητα· τούτων δὲ μὴ γενομένων οὐρανὸσ ἀτελὴσ ἔσται· τὰ γὰρ ἅπαντ’ ἐν αὑτῷ γένη ζῴων οὐχ ἕξει, δεῖ δέ, εἰ μέλλει τέλεοσ ἱκανῶσ εἶναι. δι’ ἐμοῦ δὲ ταῦτα γενόμενα καὶ βίου μετασχόντα θεοῖσ ἰσάζοιτ’ ἄν·

ἵνα οὖν θνητά τε ᾖ τό τε πᾶν τόδε ὄντωσ ἅπαν ᾖ, τρέπεσθε κατὰ φύσιν ὑμεῖσ ἐπὶ τὴν τῶν ζῴων δημιουργίαν, μιμούμενοι τὴν ἐμὴν δύναμιν περὶ τὴν ὑμετέραν γένεσιν. καὶ καθ’ ὅσον μὲν αὐτῶν ἀθανάτοισ ὁμώνυμον εἶναι προσήκει, θεῖον λεγόμενον ἡγεμονοῦν τε ἐν αὐτοῖσ τῶν ἀεὶ δίκῃ καὶ ὑμῖν ἐθελόντων ἕπεσθαι, σπείρασ καὶ ὑπαρξάμενοσ ἐγὼ παραδώσω· τὸ δὲ λοιπὸν ὑμεῖσ, ἀθανάτῳ θνητὸν προσυφαίνοντεσ, ἀπεργάζεσθε ζῷα καὶ γεννᾶτε τροφήν τε διδόντεσ αὐξάνετε καὶ φθίνοντα πάλιν δέχεσθε.

ταῦτ’ εἶπε, καὶ πάλιν ἐπὶ τὸν πρότερον κρατῆρα, ἐν ᾧ τὴν τοῦ παντὸσ ψυχὴν κεραννὺσ ἔμισγεν, τὰ τῶν πρόσθεν ὑπόλοιπα κατεχεῖτο μίσγων τρόπον μέν τινα τὸν αὐτόν, ἀκήρατα δὲ οὐκέτι κατὰ ταὐτὰ ὡσαύτωσ, ἀλλὰ δεύτερα καὶ τρίτα.

φῦναι ζῴων τὸ θεοσεβέστατον, διπλῆσ δὲ οὔσησ τῆσ ἀνθρωπίνησ φύσεωσ, τὸ κρεῖττον τοιοῦτον εἰή γένοσ ὃ καὶ ἔπειτα κεκλήσοιτο ἀνήρ.

ὁπότε δὴ σώμασιν ἐμφυτευθεῖεν ἐξ ἀνάγκησ, καὶ τὸ μὲν προσίοι, τὸ δ’ ἀπίοι τοῦ σώματοσ αὐτῶν, πρῶτον μὲν αἴσθησιν ἀναγκαῖον εἰή μίαν πᾶσιν ἐκ βιαίων παθημάτων σύμφυτον γίγνεσθαι, δεύτερον δὲ ἡδονῇ καὶ λύπῃ μεμειγμένον ἔρωτα, πρὸσ δὲ τούτοισ φόβον καὶ θυμὸν ὅσα τε ἑπόμενα αὐτοῖσ καὶ ὁπόσα ἐναντίωσ πέφυκε διεστηκότα· ὧν εἰ μὲν κρατήσοιεν, δίκῃ βιώσοιντο, κρατηθέντεσ δὲ ἀδικίᾳ.

καὶ ὁ μὲν εὖ τὸν προσήκοντα χρόνον βιούσ, πάλιν εἰσ τὴν τοῦ συννόμου πορευθεὶσ οἴκησιν ἄστρου, βίον εὐδαίμονα καὶ συνήθη ἕξοι, σφαλεὶσ δὲ τούτων εἰσ γυναικὸσ φύσιν ἐν τῇ δευτέρᾳ γενέσει μεταβαλοῖ· μὴ παυόμενόσ τε ἐν τούτοισ ἔτι κακίασ, τρόπον ὃν κακύνοιτο, κατὰ τὴν ὁμοιότητα τῆσ τοῦ τρόπου γενέσεωσ εἴσ τινα τοιαύτην ἀεὶ μεταβαλοῖ θήρειον φύσιν, ἀλλάττων τε οὐ πρότερον πόνων λήξοι, πρὶν τῇ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου περιόδῳ τῇ ἐν αὑτῷ συνεπισπώμενοσ τὸν πολὺν ὄχλον καὶ ὕστερον προσφύντα ἐκ πυρὸσ καὶ ὕδατοσ καὶ ἀέροσ καὶ γῆσ, θορυβώδη καὶ ἄλογον ὄντα, λόγῳ κρατήσασ εἰσ τὸ τῆσ πρώτησ καὶ ἀρίστησ ἀφίκοιτο εἶδοσ ἕξεωσ.

διαθεσμοθετήσασ δὲ πάντα αὐτοῖσ ταῦτα, ἵνα τῆσ ἔπειτα εἰή κακίασ ἑκάστων ἀναίτιοσ, ἔσπειρεν τοὺσ μὲν εἰσ γῆν, τοὺσ δ’ εἰσ σελήνην, τοὺσ δ’ εἰσ τἆλλα ὅσα ὄργανα χρόνου·

προσγενέσθαι, τοῦτο καὶ πάνθ’ ὅσα ἀκόλουθα ἐκείνοισ ἀπεργασαμένουσ ἄρχειν, καὶ κατὰ δύναμιν ὅτι κάλλιστα καὶ ἄριστα τὸ θνητὸν διακυβερνᾶν ζῷον, ὅτι μὴ κακῶν αὐτὸ ἑαυτῷ γίγνοιτο αἴτιον.

καὶ ὁ μὲν δὴ ἅπαντα ταῦτα διατάξασ ἔμενεν ἐν τῷ ἑαυτοῦ κατὰ τρόπον ἤθει·

μένοντοσ δὲ νοήσαντεσ οἱ παῖδεσ τὴν τοῦ πατρὸσ τάξιν ἐπείθοντο αὐτῇ, καὶ λαβόντεσ ἀθάνατον ἀρχὴν θνητοῦ ζῴου, μιμούμενοι τὸν σφέτερον δημιουργόν, πυρὸσ καὶ γῆσ ὕδατόσ τε καὶ ἀέροσ ἀπὸ τοῦ κόσμου δανειζόμενοι μόρια ὡσ ἀποδοθησόμενα πάλιν, εἰσ ταὐτὸν τὰ λαμβανόμενα συνεκόλλων, οὐ τοῖσ ἀλύτοισ οἷσ αὐτοὶ συνείχοντο δεσμοῖσ, ἀλλὰ διὰ σμικρότητα ἀοράτοισ πυκνοῖσ γόμφοισ συντήκοντεσ, ἓν ἐξ ἁπάντων ἀπεργαζόμενοι σῶμα ἕκαστον, τὰσ τῆσ ἀθανάτου ψυχῆσ περιόδουσ ἐνέδουν εἰσ ἐπίρρυτον σῶμα καὶ ἀπόρρυτον. αἱ δ’ εἰσ ποταμὸν ἐνδεθεῖσαι πολὺν οὔτ’ ἐκράτουν οὔτ’ ἐκρατοῦντο, βίᾳ δὲ ἐφέροντο καὶ ἔφερον, ὥστε τὸ μὲν ὅλον κινεῖσθαι ζῷον, ἀτάκτωσ μὴν ὅπῃ τύχοι προϊέναι καὶ ἀλόγωσ, τὰσ ἓξ ἁπάσασ κινήσεισ ἔχον·

εἴσ τε γὰρ τὸ πρόσθε καὶ ὄπισθεν καὶ πάλιν εἰσ δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ κάτω τε καὶ ἄνω καὶ πάντῃ κατὰ τοὺσ ἓξ τόπουσ πλανώμενα προῄειν.

πολλοῦ γὰρ ὄντοσ τοῦ κατακλύζοντοσ καὶ ἀπορρέοντοσ κύματοσ ὃ τὴν τροφὴν παρεῖχεν, ἔτι μείζω θόρυβον ἀπηργάζετο τὰ τῶν προσπιπτόντων παθήματα ἑκάστοισ, ὅτε πυρὶ προσκρούσειε τὸ σῶμά τινοσ ἔξωθεν ἀλλοτρίῳ περιτυχὸν ἢ καὶ στερεῷ γῆσ πάγῳ ὑγροῖσ τε ὀλισθήμασιν ὑδάτων, εἴτε ζάλῃ πνευμάτων ὑπὸ ἀέροσ φερομένων καταληφθείη, καὶ ὑπὸ πάντων τούτων διὰ τοῦ σώματοσ αἱ κινήσεισ ἐπὶ τὴν ψυχὴν φερόμεναι προσπίπτοιεν· αἳ δὴ καὶ ἔπειτα διὰ ταῦτα ἐκλήθησάν τε καὶ νῦν ἔτι αἰσθήσεισ συνάπασαι κέκληνται.

ὀχετοῦ κινοῦσαι καὶ σφοδρῶσ σείουσαι τὰσ τῆσ ψυχῆσ περιόδουσ, τὴν μὲν ταὐτοῦ παντάπασιν ἐπέδησαν ἐναντία αὐτῇ ῥέουσαι καὶ ἐπέσχον ἄρχουσαν καὶ ἰοῦσαν, τὴν δ’ αὖ θατέρου διέσεισαν, ὥστε τὰσ τοῦ διπλασίου καὶ τριπλασίου τρεῖσ ἑκατέρασ ἀποστάσεισ καὶ τὰσ τῶν ἡμιολίων καὶ ἐπιτρίτων καὶ ἐπογδόων μεσότητασ καὶ συνδέσεισ, ἐπειδὴ παντελῶσ λυταὶ οὐκ ἦσαν πλὴν ὑπὸ τοῦ συνδήσαντοσ, πάσασ μὲν στρέψαι στροφάσ, πάσασ δὲ κλάσεισ καὶ διαφθορὰσ τῶν κύκλων ἐμποιεῖν, ὁσαχῇπερ ἦν δυνατόν, ὥστε μετ’ ἀλλήλων μόγισ συνεχομένασ φέρεσθαι μέν, ἀλόγωσ δὲ φέρεσθαι, τοτὲ μὲν ἀντίασ, ἄλλοτε δὲ πλαγίασ, τοτὲ δὲ ὑπτίασ·

οἱο͂ν ὅταν τισ ὕπτιοσ ἐρείσασ τὴν κεφαλὴν μὲν ἐπὶ γῆσ, τοὺσ δὲ πόδασ ἄνω προσβαλὼν ἔχῃ πρόσ τινι, τότε ἐν τούτῳ τῷ πάθει τοῦ τε πάσχοντοσ καὶ τῶν ὁρώντων τά τε δεξιὰ ἀριστερὰ καὶ τὰ ἀριστερὰ δεξιὰ ἑκατέροισ τὰ ἑκατέρων φαντάζεται.

ταὐτὸν δὴ τοῦτο καὶ τοιαῦτα ἕτερα αἱ περιφοραὶ πάσχουσαι σφοδρῶσ, ὅταν τέ τῳ τῶν ἔξωθεν τοῦ ταὐτοῦ γένουσ ἢ τοῦ θατέρου περιτύχωσιν, τότε ταὐτόν τῳ καὶ θάτερόν του τἀναντία τῶν ἀληθῶν προσαγορεύουσαι ψευδεῖσ καὶ ἀνόητοι γεγόνασιν, οὐδεμία τε ἐν αὐταῖσ τότε περίοδοσ ἄρχουσα οὐδ’ ἡγεμών ἐστιν· αἷσ δ’ ἂν ἔξωθεν αἰσθήσεισ τινὲσ φερόμεναι καὶ προσπεσοῦσαι συνεπισπάσωνται καὶ τὸ τῆσ ψυχῆσ ἅπαν κύτοσ, τόθ’ αὗται κρατούμεναι κρατεῖν δοκοῦσι.

καὶ διὰ δὴ ταῦτα πάντα τὰ παθήματα νῦν κατ’ ἀρχάσ τε ἄνουσ ψυχὴ γίγνεται τὸ πρῶτον, ὅταν εἰσ σῶμα ἐνδεθῇ θνητόν. ὅταν δὲ τὸ τῆσ αὔξησ καὶ τροφῆσ ἔλαττον ἐπίῃ ῥεῦμα, πάλιν δὲ αἱ περίοδοι λαμβανόμεναι γαλήνησ τὴν ἑαυτῶν ὁδὸν ἰώσι καὶ καθιστῶνται μᾶλλον ἐπιόντοσ τοῦ χρόνου, τότε ἤδη πρὸσ τὸ κατὰ φύσιν ἰόντων σχῆμα ἑκάστων τῶν κύκλων αἱ περιφοραὶ κατευθυνόμεναι, τό τε θάτερον καὶ τὸ ταὐτὸν προσαγορεύουσαι κατ’ ὀρθόν, ἔμφρονα τὸν ἔχοντα αὐτὰσ γιγνόμενον ἀποτελοῦσιν. ἂν μὲν οὖν δὴ καὶ συνεπιλαμβάνηταί τισ ὀρθὴ τροφὴ παιδεύσεωσ, ὁλόκληροσ ὑγιήσ τε παντελῶσ, τὴν μεγίστην ἀποφυγὼν νόσον, γίγνεται·

καταμελήσασ δέ, χωλὴν τοῦ βίου διαπορευθεὶσ ζωήν, ἀτελὴσ καὶ ἀνόητοσ εἰσ Αἵδου πάλιν ἔρχεται.

ταῦτα μὲν οὖν ὕστερά ποτε γίγνεται· εἰκότοσ ἀντεχομένοισ, οὕτω καὶ κατὰ ταῦτα πορευομένοισ διεξιτέον.

τὰσ μὲν δὴ θείασ περιόδουσ δύο οὔσασ, τὸ τοῦ παντὸσ σχῆμα ἀπομιμησάμενοι περιφερὲσ ὄν, εἰσ σφαιροειδὲσ σῶμα ἐνέδησαν, τοῦτο ὃ νῦν κεφαλὴν ἐπονομάζομεν, ὃ θειότατόν τέ ἐστιν καὶ τῶν ἐν ἡμῖν πάντων δεσποτοῦν·

ᾧ καὶ πᾶν τὸ σῶμα παρέδοσαν ὑπηρεσίαν αὐτῷ συναθροίσαντεσ θεοί, κατανοήσαντεσ ὅτι πασῶν ὅσαι κινήσεισ ἔσοιντο μετέχοι. ἵν’ οὖν μὴ κυλινδούμενον ἐπὶ γῆσ ὕψη τε καὶ βάθη παντοδαπὰ ἐχούσησ ἀποροῖ τὰ μὲν ὑπερβαίνειν, ἔνθεν δὲ ἐκβαίνειν, ὄχημα αὐτῷ τοῦτο καὶ εὐπορίαν ἔδοσαν· ὅθεν δὴ μῆκοσ τὸ σῶμα ἔσχεν, ἐκτατά τε κῶλα καὶ καμπτὰ ἔφυσεν τέτταρα θεοῦ μηχανησαμένου πορείαν, οἷσ ἀντιλαμβανόμενον καὶ ἀπερειδόμενον διὰ πάντων τόπων πορεύεσθαι δυνατὸν γέγονε, τὴν τοῦ θειοτάτου καὶ ἱερωτάτου φέρον οἴκησιν ἐπάνωθεν ἡμῶν.

σκέλη μὲν οὖν χεῖρέσ τε ταύτῃ καὶ διὰ ταῦτα προσέφυ πᾶσιν· τοῦ δ’ ὄπισθεν τὸ πρόσθεν τιμιώτερον καὶ ἀρχικώτερον νομίζοντεσ θεοὶ ταύτῃ τὸ πολὺ τῆσ πορείασ ἡμῖν ἔδοσαν.

ἔδει δὴ διωρισμένον ἔχειν καὶ ἀνόμοιον τοῦ σώματοσ τὸ πρόσθεν ἄνθρωπον. διὸ πρῶτον μὲν περὶ τὸ τῆσ κεφαλῆσ κύτοσ, ὑποθέντεσ αὐτόσε τὸ πρόσωπον, ὄργανα ἐνέδησαν τούτῳ πάσῃ τῇ τῆσ ψυχῆσ προνοίᾳ, καὶ διέταξαν τὸ μετέχον ἡγεμονίασ τοῦτ’ εἶναι, τὸ κατὰ φύσιν πρόσθεν· τῶν δὲ ὀργάνων πρῶτον μὲν φωσφόρα συνετεκτήναντο ὄμματα, τοιᾷδε ἐνδήσαντεσ αἰτίᾳ.

τοῦ πυρὸσ ὅσον τὸ μὲν κάειν οὐκ ἔσχε, τὸ δὲ παρέχειν φῶσ ἥμερον, οἰκεῖον ἑκάστησ ἡμέρασ, σῶμα ἐμηχανήσαντο γίγνεσθαι. τὸ γὰρ ἐντὸσ ἡμῶν ἀδελφὸν ὂν τούτου πῦρ εἰλικρινὲσ ἐποίησαν διὰ τῶν ὀμμάτων ῥεῖν λεῖον καὶ πυκνὸν ὅλον μέν, μάλιστα δὲ τὸ μέσον συμπιλήσαντεσ τῶν ὀμμάτων, ὥστε τὸ μὲν ἄλλο ὅσον παχύτερον στέγειν πᾶν, τὸ τοιοῦτον δὲ μόνον αὐτὸ καθαρὸν διηθεῖν. ὅταν οὖν μεθημερινὸν ᾖ φῶσ περὶ τὸ τῆσ ὄψεωσ ῥεῦμα, τότε ἐκπῖπτον ὅμοιον πρὸσ ὅμοιον, συμπαγὲσ γενόμενον, ἓν σῶμα οἰκειωθὲν συνέστη κατὰ τὴν τῶν ὀμμάτων εὐθυωρίαν, ὅπῃπερ ἂν ἀντερείδῃ τὸ προσπῖπτον ἔνδοθεν πρὸσ ὃ τῶν ἔξω συνέπεσεν. ὁμοιοπαθὲσ δὴ δι’ ὁμοιότητα πᾶν γενόμενον, ὅτου τε ἂν αὐτό ποτε ἐφάπτηται καὶ ὃ ἂν ἄλλο ἐκείνου, τούτων τὰσ κινήσεισ διαδιδὸν εἰσ ἅπαν τὸ σῶμα μέχρι τῆσ ψυχῆσ αἴσθησιν παρέσχετο ταύτην ᾗ δὴ ὁρᾶν φαμεν.

ἀπελθόντοσ δὲ εἰσ νύκτα τοῦ συγγενοῦσ πυρὸσ ἀποτέτμηται·

πρὸσ γὰρ ἀνόμοιον ἐξιὸν ἀλλοιοῦταί τε αὐτὸ καὶ κατασβέννυται, συμφυὲσ οὐκέτι τῷ πλησίον ἀέρι γιγνόμενον, ἅτε πῦρ οὐκ ἔχοντι. παύεταί τε οὖν ὁρῶν, ἔτι τε ἐπαγωγὸν ὕπνου γίγνεται· φύσιν, ὅταν ταῦτα συμμύσῃ, καθείργνυσι τὴν τοῦ πυρὸσ ἐντὸσ δύναμιν, ἡ δὲ διαχεῖ τε καὶ ὁμαλύνει τὰσ ἐντὸσ κινήσεισ, ὁμαλυνθεισῶν δὲ ἡσυχία γίγνεται, γενομένησ δὲ πολλῆσ μὲν ἡσυχίασ βραχυόνειροσ ὕπνοσ ἐμπίπτει, καταλειφθεισῶν δέ τινων κινήσεων μειζόνων, οἱαῖ καὶ ἐν οἱοίσ ἂν τόποισ λείπωνται, τοιαῦτα καὶ τοσαῦτα παρέσχοντο ἀφομοιωθέντα ἐντὸσ ἔξω τε ἐγερθεῖσιν ἀπομνημονευόμενα φαντάσματα.

τὸ δὲ περὶ τὴν τῶν κατόπτρων εἰδωλοποιίαν καὶ πάντα ὅσα ἐμφανῆ καὶ λεῖα, κατιδεῖν οὐδὲν ἔτι χαλεπόν.

ἐκ γὰρ τῆσ ἐντὸσ ἐκτόσ τε τοῦ πυρὸσ ἑκατέρου κοινωνίασ ἀλλήλοισ, ἑνόσ τε αὖ περὶ τὴν λειότητα ἑκάστοτε γενομένου καὶ πολλαχῇ μεταρρυθμισθέντοσ, πάντα τὰ τοιαῦτα ἐξ ἀνάγκησ ἐμφαίνεται, τοῦ περὶ τὸ πρόσωπον πυρὸσ τῷ περὶ τὴν ὄψιν πυρὶ περὶ τὸ λεῖον καὶ λαμπρὸν συμπαγοῦσ γιγνομένου. δεξιὰ δὲ φαντάζεται τὰ ἀριστερά, ὅτι τοῖσ ἐναντίοισ μέρεσιν τῆσ ὄψεωσ περὶ τἀναντία μέρη γίγνεται ἐπαφὴ παρὰ τὸ καθεστὸσ ἔθοσ τῆσ προσβολῆσ·

δεξιὰ δὲ τὰ δεξιὰ καὶ τὰ ἀριστερὰ ἀριστερὰ τοὐναντίον, ὅταν μεταπέσῃ συμπηγνύμενον ᾧ συμπήγνυται φῶσ, τοῦτο δέ, ὅταν ἡ τῶν κατόπτρων λειότησ, ἔνθεν καὶ ἔνθεν ὕψη λαβοῦσα, τὸ δεξιὸν εἰσ τὸ ἀριστερὸν μέροσ ἀπώσῃ τῆσ ὄψεωσ καὶ θάτερον ἐπὶ θάτερον. κατὰ δὲ τὸ μῆκοσ στραφὲν τοῦ προσώπου ταὐτὸν τοῦτο ὕπτιον ἐποίησεν πᾶν φαίνεσθαι, τὸ κάτω πρὸσ τὸ ἄνω τῆσ αὐγῆσ τό τ’ ἄνω πρὸσ τὸ κάτω πάλιν ἀπῶσαν.

ταῦτ’ οὖν πάντα ἔστιν τῶν συναιτίων οἷσ θεὸσ ὑπηρετοῦσιν χρῆται τὴν τοῦ ἀρίστου κατὰ τὸ δυνατὸν ἰδέαν ἀποτελῶν·

δοξάζεται δὲ ὑπὸ τῶν πλείστων οὐ συναίτια ἀλλὰ αἴτια εἶναι τῶν πάντων, ψύχοντα καὶ θερμαίνοντα πηγνύντα τε καὶ διαχέοντα καὶ ὅσα τοιαῦτα ἀπεργαζόμενα.

λόγον δὲ οὐδένα οὐδὲ νοῦν εἰσ οὐδὲν δυνατὰ ἔχειν ἐστίν. τῶν γὰρ ὄντων ᾧ νοῦν μόνῳ κτᾶσθαι προσήκει, λεκτέον ψυχήν ‐ τοῦτο δὲ ἀόρατον, πῦρ δὲ καὶ ὕδωρ καὶ γῆ καὶ ἀὴρ σώματα πάντα ὁρατὰ γέγονεν ‐ τὸν δὲ νοῦ καὶ ἐπιστήμησ ἐραστὴν ἀνάγκη τὰσ τῆσ ἔμφρονοσ φύσεωσ αἰτίασ πρώτασ μεταδιώκειν, ὅσαι δὲ ὑπ’ ἄλλων μὲν κινουμένων, ἕτερα δὲ κατὰ ἀνάγκησ κινούντων γίγνονται, δευτέρασ. ποιητέον δὴ κατὰ ταῦτα καὶ ἡμῖν·

λεκτέα μὲν ἀμφότερα τὰ τῶν αἰτιῶν γένη, χωρὶσ δὲ ὅσαι μετὰ νοῦ καλῶν καὶ ἀγαθῶν δημιουργοὶ καὶ ὅσαι μονωθεῖσαι φρονήσεωσ τὸ τυχὸν ἄτακτον ἑκάστοτε ἐξεργάζονται. τὰ μὲν οὖν τῶν ὀμμάτων συμμεταίτια πρὸσ τὸ σχεῖν τὴν δύναμιν ἣν νῦν εἴληχεν εἰρήσθω· τὸ δὲ μέγιστον αὐτῶν εἰσ ὠφελίαν ἔργον, δι’ ὃ θεὸσ αὔθ’ ἡμῖν δεδώρηται, μετὰ τοῦτο ῥητέον. ὄψισ δὴ κατὰ τὸν ἐμὸν λόγον αἰτία τῆσ μεγίστησ ὠφελίασ γέγονεν ἡμῖν, ὅτι τῶν νῦν λόγων περὶ τοῦ παντὸσ λεγομένων οὐδεὶσ ἄν ποτε ἐρρήθη μήτε ἄστρα μήτε ἥλιον μήτε οὐρανὸν ἰδόντων.

νῦν δ’ ἡμέρα τε καὶ νὺξ ὀφθεῖσαι μῆνέσ τε καὶ ἐνιαυτῶν περίοδοι καὶ ἰσημερίαι καὶ τροπαὶ μεμηχάνηνται μὲν ἀριθμόν, χρόνου δὲ ἔννοιαν περί τε τῆσ τοῦ παντὸσ φύσεωσ ζήτησιν ἔδοσαν· ἐξ ὧν ἐπορισάμεθα φιλοσοφίασ γένοσ, οὗ μεῖζον ἀγαθὸν οὔτ’ ἦλθεν οὔτε ἥξει ποτὲ τῷ θνητῷ γένει δωρηθὲν ἐκ θεῶν. λέγω δὴ τοῦτο ὀμμάτων μέγιστον ἀγαθόν· τἆλλα δὲ ὅσα ἐλάττω τί ἂν ὑμνοῖμεν, ὧν ὁ μὴ φιλόσοφοσ τυφλωθεὶσ ὀδυρόμενοσ ἂν θρηνοῖ μάτην;

ἀλλὰ τούτου λεγέσθω παρ’ ἡμῶν αὕτη ἐπὶ ταῦτα αἰτία, θεὸν ἡμῖν ἀνευρεῖν δωρήσασθαί τε ὄψιν, ἵνα τὰσ ἐν οὐρανῷ τοῦ νοῦ κατιδόντεσ περιόδουσ χρησαίμεθα ἐπὶ τὰσ περιφορὰσ τὰσ τῆσ παρ’ ἡμῖν διανοήσεωσ, συγγενεῖσ ἐκείναισ οὔσασ, ἀταράκτοισ τεταραγμένασ, ἐκμαθόντεσ δὲ καὶ λογισμῶν κατὰ φύσιν ὀρθότητοσ μετασχόντεσ, μιμούμενοι τὰσ τοῦ θεοῦ πάντωσ ἀπλανεῖσ οὔσασ, τὰσ ἐν ἡμῖν πεπλανημένασ καταστησαίμεθα. φωνῆσ τε δὴ καὶ ἀκοῆσ πέρι πάλιν ὁ αὐτὸσ λόγοσ, ἐπὶ ταὐτὰ τῶν αὐτῶν ἕνεκα παρὰ θεῶν δεδωρῆσθαι.

λόγοσ τε γὰρ ἐπ’ αὐτὰ ταῦτα τέτακται, τὴν μεγίστην συμβαλλόμενοσ εἰσ αὐτὰ μοῖραν, ὅσον τ’ αὖ μουσικῆσ φωνῇ χρήσιμον πρὸσ ἀκοὴν ἕνεκα ἁρμονίασ ἐστὶ δοθέν. ἡ δὲ ἁρμονία, συγγενεῖσ ἔχουσα φορὰσ ταῖσ ἐν ἡμῖν τῆσ ψυχῆσ περιόδοισ, τῷ μετὰ νοῦ προσχρωμένῳ Μούσαισ οὐκ ἐφ’ ἡδονὴν ἄλογον καθάπερ νῦν εἶναι δοκεῖ χρήσιμοσ, ἀλλ’ ἐπὶ τὴν γεγονυῖαν ἐν ἡμῖν ἀνάρμοστον ψυχῆσ περίοδον εἰσ κατακόσμησιν καὶ συμφωνίαν ἑαυτῇ σύμμαχοσ ὑπὸ Μουσῶν δέδοται· ἐπιδεᾶ γιγνομένην ἐν τοῖσ πλείστοισ ἕξιν ἐπίκουροσ ἐπὶ ταὐτὰ ὑπὸ τῶν αὐτῶν ἐδόθη.

τὰ μὲν οὖν παρεληλυθότα τῶν εἰρημένων πλὴν βραχέων ἐπιδέδεικται τὰ διὰ νοῦ δεδημιουργημένα·

δεῖ δὲ καὶ τὰ δι’ ἀνάγκησ γιγνόμενα τῷ λόγῳ παραθέσθαι. μεμειγμένη γὰρ οὖν ἡ τοῦδε τοῦ κόσμου γένεσισ ἐξ ἀνάγκησ τε καὶ νοῦ συστάσεωσ ἐγεννήθη· νοῦ δὲ ἀνάγκησ ἄρχοντοσ τῷ πείθειν αὐτὴν τῶν γιγνομένων τὰ πλεῖστα ἐπὶ τὸ βέλτιστον ἄγειν, ταύτῃ κατὰ ταῦτά τε δι’ ἀνάγκησ ἡττωμένησ ὑπὸ πειθοῦσ ἔμφρονοσ οὕτω κατ’ ἀρχὰσ συνίστατο τόδε τὸ πᾶν.

εἴ τισ οὖν ᾗ γέγονεν κατὰ ταῦτα ὄντωσ ἐρεῖ, μεικτέον καὶ τὸ τῆσ πλανωμένησ εἶδοσ αἰτίασ, ᾗ φέρειν πέφυκεν· ὧδε οὖν πάλιν ἀναχωρητέον, καὶ λαβοῦσιν αὐτῶν τούτων προσήκουσαν ἑτέραν ἀρχὴν αὖθισ αὖ, καθάπερ περὶ τῶν τότε νῦν οὕτω περὶ τούτων πάλιν ἀρκτέον ἀπ’ ἀρχῆσ. τὴν δὴ πρὸ τῆσ οὐρανοῦ γενέσεωσ πυρὸσ ὕδατόσ τε καὶ ἀέροσ καὶ γῆσ φύσιν θεατέον αὐτὴν καὶ τὰ πρὸ τούτου πάθη· νῦν γὰρ οὐδείσ πω γένεσιν αὐτῶν μεμήνυκεν, ἀλλ’ ὡσ εἰδόσιν πῦρ ὅτι ποτέ ἐστιν καὶ ἕκαστον αὐτῶν λέγομεν ἀρχὰσ αὐτὰ τιθέμενοι στοιχεῖα τοῦ παντόσ, προσῆκον αὐτοῖσ οὐδ’ ἂν ὡσ ἐν συλλαβῆσ εἴδεσιν μόνον εἰκότωσ ὑπὸ τοῦ καὶ βραχὺ φρονοῦντοσ ἀπεικασθῆναι.

νῦν δὲ οὖν τό γε παρ’ ἡμῶν ὧδε ἐχέτω·

τὴν μὲν περὶ ἁπάντων εἴτε ἀρχὴν εἴτε ἀρχὰσ εἴτε ὅπῃ δοκεῖ τούτων πέρι τὸ νῦν οὐ ῥητέον, δι’ ἄλλο μὲν οὐδέν, διὰ δὲ τὸ χαλεπὸν εἶναι κατὰ τὸν παρόντα τρόπον τῆσ διεξόδου δηλῶσαι τὰ δοκοῦντα, μήτ’ οὖν ὑμεῖσ οἰέσθε δεῖν ἐμὲ λέγειν, οὔτ’ αὐτὸσ αὖ πείθειν ἐμαυτὸν εἰήν ἂν δυνατὸσ ὡσ ὀρθῶσ ἐγχειροῖμ’ ἂν τοσοῦτον ἐπιβαλλόμενοσ ἔργον· τὸ δὲ κατ’ ἀρχὰσ ῥηθὲν διαφυλάττων, τὴν τῶν εἰκότων λόγων δύναμιν, πειράσομαι μηδενὸσ ἧττον εἰκότα, μᾶλλον δέ, καὶ ἔμπροσθεν ἀπ’ ἀρχῆσ περὶ ἑκάστων καὶ συμπάντων λέγειν.

ἐπικαλεσάμενοι πάλιν ἀρχώμεθα λέγειν.

ἡ δ’ οὖν αὖθισ ἀρχὴ περὶ τοῦ παντὸσ ἔστω μειζόνωσ τῆσ πρόσθεν διῃρημένη·

τότε μὲν γὰρ δύο εἴδη διειλόμεθα, νῦν δὲ τρίτον ἄλλο γένοσ ἡμῖν δηλωτέον. τὰ μὲν γὰρ δύο ἱκανὰ ἦν ἐπὶ τοῖσ ἔμπροσθεν λεχθεῖσιν, ἓν μὲν ὡσ παραδείγματοσ εἶδοσ ὑποτεθέν, νοητὸν καὶ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ὄν, μίμημα δὲ παραδείγματοσ δεύτερον, γένεσιν ἔχον καὶ ὁρατόν. τρίτον δὲ τότε μὲν οὐ διειλόμεθα, νομίσαντεσ τὰ δύο ἕξειν ἱκανῶσ· νῦν δὲ ὁ λόγοσ ἐοίκεν εἰσαναγκάζειν χαλεπὸν καὶ ἀμυδρὸν εἶδοσ ἐπιχειρεῖν λόγοισ ἐμφανίσαι.

τίν’ οὖν ἔχον δύναμιν καὶ φύσιν αὐτὸ ὑποληπτέον; τοιάνδε μάλιστα· πάσησ εἶναι γενέσεωσ ὑποδοχὴν αὐτὴν οἱο͂ν τιθήνην. εἴρηται μὲν οὖν τἀληθέσ, δεῖ δὲ ἐναργέστερον εἰπεῖν περὶ αὐτοῦ, χαλεπὸν δὲ ἄλλωσ τε καὶ διότι προαπορηθῆναι περὶ πυρὸσ καὶ τῶν μετὰ πυρὸσ ἀναγκαῖον τούτου χάριν· τούτων γὰρ εἰπεῖν ἕκαστον ὁποῖον ὄντωσ ὕδωρ χρὴ λέγειν μᾶλλον ἢ πῦρ, καὶ ὁποῖον ὁτιοῦν μᾶλλον ἢ καὶ ἅπαντα καθ’ ἕκαστόν τε, οὕτωσ ὥστε τινὶ πιστῷ καὶ βεβαίῳ χρήσασθαι λόγῳ, χαλεπόν.

πῶσ οὖν δὴ τοῦτ’ αὐτὸ καὶ πῇ καὶ τί περὶ αὐτῶν εἰκότωσ διαπορηθέντεσ ἂν λέγοιμεν; πρῶτον μέν, ὃ δὴ νῦν ὕδωρ ὠνομάκαμεν, πηγνύμενον ὡσ δοκοῦμεν λίθουσ καὶ γῆν γιγνόμενον ὁρῶμεν, τηκόμενον δὲ καὶ διακρινόμενον αὖ ταὐτὸν τοῦτο πνεῦμα καὶ ἀέρα, συγκαυθέντα δὲ ἀέρα πῦρ, ἀνάπαλιν δὲ συγκριθὲν καὶ κατασβεσθὲν εἰσ ἰδέαν τε ἀπιὸν αὖθισ ἀέροσ πῦρ, καὶ πάλιν ἀέρα συνιόντα καὶ πυκνούμενον νέφοσ καὶ ὁμίχλην, ἐκ δὲ τούτων ἔτι μᾶλλον συμπιλουμένων ῥέον ὕδωρ, ἐξ ὕδατοσ δὲ γῆν καὶ λίθουσ αὖθισ, κύκλον τε οὕτω διαδιδόντα εἰσ ἄλληλα, ὡσ φαίνεται, τὴν γένεσιν. οὕτω δὴ τούτων οὐδέποτε τῶν αὐτῶν ἑκάστων φανταζομένων, ποῖον αὐτῶν ὡσ ὂν ὁτιοῦν τοῦτο καὶ οὐκ ἄλλο παγίωσ διισχυριζόμενοσ οὐκ αἰσχυνεῖταί τισ ἑαυτόν;

οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἀσφαλέστατα μακρῷ περὶ τούτων τιθεμένουσ ὧδε λέγειν·

ἀεὶ ὃ καθορῶμεν ἄλλοτε ἄλλῃ γιγνόμενον, ὡσ πῦρ, μὴ τοῦτο ἀλλὰ τὸ τοιοῦτον ἑκάστοτε προσαγορεύειν πῦρ, μηδὲ ὕδωρ τοῦτο ἀλλὰ τὸ τοιοῦτον ἀεί, μηδὲ ἄλλο ποτὲ μηδὲν ὥσ τινα ἔχον βεβαιότητα, ὅσα δεικνύντεσ τῷ ῥήματι τῷ τόδε καὶ τοῦτο προσχρώμενοι δηλοῦν ἡγούμεθά τι· φεύγει γὰρ οὐχ ὑπομένον τὴν τοῦ τόδε καὶ τοῦτο καὶ τὴν τῷδε καὶ πᾶσαν ὅση μόνιμα ὡσ ὄντα αὐτὰ ἐνδείκνυται φάσισ.

ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἕκαστα μὴ λέγειν, τὸ δὲ τοιοῦτον ἀεὶ περιφερόμενον ὅμοιον ἑκάστου πέρι καὶ συμπάντων οὕτω καλεῖν, καὶ δὴ καὶ πῦρ τὸ διὰ παντὸσ τοιοῦτον, καὶ ἅπαν ὅσονπερ ἂν ἔχῃ γένεσιν· μόνον ἐκεῖνο αὖ προσαγορεύειν τῷ τε τοῦτο καὶ τῷ τόδε προσχρωμένουσ ὀνόματι, τὸ δὲ ὁποιονοῦν τι, θερμὸν ἢ λευκὸν ἢ καὶ ὁτιοῦν τῶν ἐναντίων, καὶ πάνθ’ ὅσα ἐκ τούτων, μηδὲν ἐκεῖνο αὖ τούτων καλεῖν.

ἔτι δὲ σαφέστερον αὐτοῦ πέρι προθυμητέον αὖθισ εἰπεῖν. εἰ γὰρ πάντα τισ σχήματα πλάσασ ἐκ χρυσοῦ μηδὲν μεταπλάττων παύοιτο ἕκαστα εἰσ ἅπαντα, δεικνύντοσ δή τινοσ αὐτῶν ἓν καὶ ἐρομένου τί ποτ’ ἐστί, μακρῷ πρὸσ ἀλήθειαν ἀσφαλέστατον εἰπεῖν ὅτι χρυσόσ, τὸ δὲ τρίγωνον ὅσα τε ἄλλα σχήματα ἐνεγίγνετο, μηδέποτε λέγειν ταῦτα ὡσ ὄντα, ἅ γε μεταξὺ τιθεμένου μεταπίπτει, ἀλλ’ ἐὰν ἄρα καὶ τὸ τοιοῦτον μετ’ ἀσφαλείασ ἐθέλῃ δέχεσθαί τινοσ, ἀγαπᾶν. ὁ αὐτὸσ δὴ λόγοσ καὶ περὶ τῆσ τὰ πάντα δεχομένησ σώματα φύσεωσ. ταὐτὸν αὐτὴν ἀεὶ προσρητέον·

ἐκ γὰρ τῆσ ἑαυτῆσ τὸ παράπαν οὐκ ἐξίσταται δυνάμεωσ ‐ δέχεταί τε γὰρ ἀεὶ τὰ πάντα, καὶ μορφὴν οὐδεμίαν ποτὲ οὐδενὶ τῶν εἰσιόντων ὁμοίαν εἴληφεν οὐδαμῇ οὐδαμῶσ· ἐκμαγεῖον γὰρ φύσει παντὶ κεῖται, κινούμενόν τε καὶ διασχηματιζόμενον ὑπὸ τῶν εἰσιόντων, φαίνεται δὲ δι’ ἐκεῖνα ἄλλοτε ἀλλοῖον ‐ τὰ δὲ εἰσιόντα καὶ ἐξιόντα τῶν ὄντων ἀεὶ μιμήματα, τυπωθέντα ἀπ’ αὐτῶν τρόπον τινὰ δύσφραστον καὶ θαυμαστόν, ὃν εἰσ αὖθισ μέτιμεν.

ἐν δ’ οὖν τῷ παρόντι χρὴ γένη διανοηθῆναι τριττά, τὸ μὲν γιγνόμενον, τὸ δ’ ἐν ᾧ γίγνεται, τὸ δ’ ὅθεν ἀφομοιούμενον φύεται τὸ γιγνόμενον. καὶ δὴ καὶ προσεικάσαι πρέπει τὸ μὲν δεχόμενον μητρί, τὸ δ’ ὅθεν πατρί, τὴν δὲ μεταξὺ τούτων φύσιν ἐκγόνῳ, νοῆσαί τε ὡσ οὐκ ἂν ἄλλωσ, ἐκτυπώματοσ ἔσεσθαι μέλλοντοσ ἰδεῖν ποικίλου πάσασ ποικιλίασ, τοῦτ’ αὐτὸ ἐν ᾧ ἐκτυπούμενον ἐνίσταται γένοιτ’ ἂν παρεσκευασμένον εὖ, πλὴν ἄμορφον ὂν ἐκείνων ἁπασῶν τῶν ἰδεῶν ὅσασ μέλλοι δέχεσθαί ποθεν.

ὅμοιον γὰρ ὂν τῶν ἐπεισιόντων τινὶ τὰ τῆσ ἐναντίασ τά τε τῆσ τὸ παράπαν ἄλλησ φύσεωσ ὁπότ’ ἔλθοι δεχόμενον κακῶσ ἂν ἀφομοιοῖ, τὴν αὑτοῦ παρεμφαῖνον ὄψιν.

διὸ καὶ πάντων ἐκτὸσ εἰδῶν εἶναι χρεὼν τὸ τὰ πάντα ἐκδεξόμενον ἐν αὑτῷ γένη, καθάπερ περὶ τὰ ἀλείμματα ὁπόσα εὐώδη τέχνῃ μηχανῶνται πρῶτον τοῦτ’ αὐτὸ ὑπάρχον, ποιοῦσιν ὅτι μάλιστα ἀώδη τὰ δεξόμενα ὑγρὰ τὰσ ὀσμάσ· ὅσοι τε ἔν τισιν τῶν μαλακῶν σχήματα ἀπομάττειν ἐπιχειροῦσι, τὸ παράπαν σχῆμα οὐδὲν ἔνδηλον ὑπάρχειν ἐῶσι, προομαλύναντεσ δὲ ὅτι λειότατον ἀπεργάζονται. ταὐτὸν οὖν καὶ τῷ τὰ τῶν πάντων ἀεί τε ὄντων κατὰ πᾶν ἑαυτοῦ πολλάκισ ἀφομοιώματα καλῶσ μέλλοντι δέχεσθαι πάντων ἐκτὸσ αὐτῷ προσήκει πεφυκέναι τῶν εἰδῶν.

διὸ δὴ τὴν τοῦ γεγονότοσ ὁρατοῦ καὶ πάντωσ αἰσθητοῦ μητέρα καὶ ὑποδοχὴν μήτε γῆν μήτε ἀέρα μήτε πῦρ μήτε ὕδωρ λέγωμεν, μήτε ὅσα ἐκ τούτων μήτε ἐξ ὧν ταῦτα γέγονεν· ἀλλ’ ἀνόρατον εἶδόσ τι καὶ ἄμορφον, πανδεχέσ, μεταλαμβάνον δὲ ἀπορώτατά πῃ τοῦ νοητοῦ καὶ δυσαλωτότατον αὐτὸ λέγοντεσ οὐ ψευσόμεθα. καθ’ ὅσον δ’ ἐκ τῶν προειρημένων δυνατὸν ἐφικνεῖσθαι τῆσ φύσεωσ αὐτοῦ, τῇδ’ ἄν τισ ὀρθότατα λέγοι·

πῦρ μὲν ἑκάστοτε αὐτοῦ τὸ πεπυρωμένον μέροσ φαίνεσθαι, τὸ δὲ ὑγρανθὲν ὕδωρ, γῆν τε καὶ ἀέρα καθ’ ὅσον ἂν μιμήματα τούτων δέχηται. λόγῳ δὲ δὴ μᾶλλον τὸ τοιόνδε διοριζομένουσ περὶ αὐτῶν διασκεπτέον· ἆρα ἔστιν τι πῦρ αὐτὸ ἐφ’ ἑαυτοῦ καὶ πάντα περὶ ὧν ἀεὶ λέγομεν οὕτωσ αὐτὰ καθ’ αὑτὰ ὄντα ἕκαστα, ἢ ταῦτα ἅπερ καὶ βλέπομεν, ὅσα τε ἄλλα διὰ τοῦ σώματοσ αἰσθανόμεθα, μόνα ἐστὶν τοιαύτην ἔχοντα ἀλήθειαν, ἄλλα δὲ οὐκ ἔστι παρὰ ταῦτα οὐδαμῇ οὐδαμῶσ, ἀλλὰ μάτην ἑκάστοτε εἶναί τί φαμεν εἶδοσ ἑκάστου νοητόν, τὸ δ’ οὐδὲν ἄρ’ ἦν πλὴν λόγοσ; οὔτε οὖν δὴ τὸ παρὸν ἄκριτον καὶ ἀδίκαστον ἀφέντα ἄξιον φάναι διισχυριζόμενον ἔχειν οὕτωσ, οὔτ’ ἐπὶ λόγου μήκει πάρεργον ἄλλο μῆκοσ ἐπεμβλητέον·

εἰ δέ τισ ὁρ́οσ ὁρισθεὶσ μέγασ διὰ βραχέων φανείη, τοῦτο μάλιστα ἐγκαιριώτατον γένοιτ’ ἄν.

ὧδε οὖν τήν γ’ ἐμὴν αὐτὸσ τίθεμαι ψῆφον. εἰ μὲν νοῦσ καὶ δόξα ἀληθήσ ἐστον δύο γένη, παντάπασιν εἶναι καθ’ αὑτὰ ταῦτα, ἀναίσθητα ὑφ’ ἡμῶν εἴδη, νοούμενα μόνον· εἰ δ’, ὥσ τισιν φαίνεται, δόξα ἀληθὴσ νοῦ διαφέρει τὸ μηδέν, πάνθ’ ὁπόσ’ αὖ διὰ τοῦ σώματοσ αἰσθανόμεθα θετέον βεβαιότατα. δύο δὴ λεκτέον ἐκείνω, διότι χωρὶσ γεγόνατον ἀνομοίωσ τε ἔχετον.

τὸ μὲν γὰρ αὐτῶν διὰ διδαχῆσ, τὸ δ’ ὑπὸ πειθοῦσ ἡμῖν ἐγγίγνεται· καὶ τὸ μὲν ἀεὶ μετ’ ἀληθοῦσ λόγου, τὸ δὲ ἄλογον· καὶ τὸ μὲν ἀκίνητον πειθοῖ, τὸ δὲ μεταπειστόν· καὶ τοῦ μὲν πάντα ἄνδρα μετέχειν φατέον, νοῦ δὲ θεούσ, ἀνθρώπων δὲ γένοσ βραχύ τι. τούτων δὲ οὕτωσ ἐχόντων ὁμολογητέον ἓν μὲν εἶναι τὸ κατὰ ταὐτὰ εἶδοσ ἔχον, ἀγέννητον καὶ ἀνώλεθρον, οὔτε εἰσ ἑαυτὸ εἰσδεχόμενον ἄλλο ἄλλοθεν οὔτε αὐτὸ εἰσ ἄλλο ποι ἰόν, ἀόρατον δὲ καὶ ἄλλωσ ἀναίσθητον, τοῦτο ὃ δὴ νόησισ εἴληχεν ἐπισκοπεῖν· τὸ δὲ ὁμώνυμον ὅμοιόν τε ἐκείνῳ δεύτερον, αἰσθητόν, γεννητόν, πεφορημένον ἀεί, γιγνόμενόν τε ἔν τινι τόπῳ καὶ πάλιν ἐκεῖθεν ἀπολλύμενον, δόξῃ μετ’ αἰσθήσεωσ περιληπτόν·

τρίτον δὲ αὖ γένοσ ὂν τὸ τῆσ χώρασ ἀεί, φθορὰν οὐ προσδεχόμενον, ἕδραν δὲ παρέχον ὅσα ἔχει γένεσιν πᾶσιν, αὐτὸ δὲ μετ’ ἀναισθησίασ ἁπτὸν λογισμῷ τινι νόθῳ, μόγισ πιστόν, πρὸσ ὃ δὴ καὶ ὀνειροπολοῦμεν βλέποντεσ καί φαμεν ἀναγκαῖον εἶναί που τὸ ὂν ἅπαν ἔν τινι τόπῳ καὶ κατέχον χώραν τινά, τὸ δὲ μήτ’ ἐν γῇ μήτε που κατ’ οὐρανὸν οὐδὲν εἶναι. ἓν ἅμα ταὐτὸν καὶ δύο γενήσεσθον.

οὗτοσ μὲν οὖν δὴ παρὰ τῆσ ἐμῆσ ψήφου λογισθεὶσ ἐν κεφαλαίῳ δεδόσθω λόγοσ, ὄν τε καὶ χώραν καὶ γένεσιν εἶναι, τρία τριχῇ, καὶ πρὶν οὐρανὸν γενέσθαι·

τὴν δὲ δὴ γενέσεωσ τιθήνην ὑγραινομένην καὶ πυρουμένην καὶ τὰσ γῆσ τε καὶ ἀέροσ μορφὰσ δεχομένην, καὶ ὅσα ἄλλα τούτοισ πάθη συνέπεται πάσχουσαν, παντοδαπὴν μὲν ἰδεῖν φαίνεσθαι, διὰ δὲ τὸ μήθ’ ὁμοίων δυνάμεων μήτε ἰσορρόπων ἐμπίμπλασθαι κατ’ οὐδὲν αὐτῆσ ἰσορροπεῖν, ἀλλ’ ἀνωμάλωσ πάντῃ ταλαντουμένην σείεσθαι μὲν ὑπ’ ἐκείνων αὐτήν, κινουμένην δ’ αὖ πάλιν ἐκεῖνα σείειν· τὰ δὲ κινούμενα ἄλλα ἄλλοσε ἀεὶ φέρεσθαι διακρινόμενα, ὥσπερ τὰ ὑπὸ τῶν πλοκάνων τε καὶ ὀργάνων τῶν περὶ τὴν τοῦ σίτου κάθαρσιν σειόμενα καὶ ἀνικμώμενα τὰ μὲν πυκνὰ καὶ βαρέα ἄλλῃ, τὰ δὲ μανὰ καὶ κοῦφα εἰσ ἑτέραν ἵζει φερόμενα ἕδραν·

τότε οὕτω τὰ τέτταρα γένη σειόμενα ὑπὸ τῆσ δεξαμενῆσ, κινουμένησ αὐτῆσ οἱο͂ν ὀργάνου σεισμὸν παρέχοντοσ, τὰ μὲν ἀνομοιότατα πλεῖστον αὐτὰ ἀφ’ αὑτῶν ὁρίζειν, τὰ δὲ ὁμοιότατα μάλιστα εἰσ ταὐτὸν συνωθεῖν, διὸ δὴ καὶ χώραν ταῦτα ἄλλα ἄλλην ἴσχειν, πρὶν καὶ τὸ πᾶν ἐξ αὐτῶν διακοσμηθὲν γενέσθαι.

καὶ τὸ μὲν δὴ πρὸ τούτου πάντα ταῦτ’ εἶχεν ἀλόγωσ καὶ ἀμέτρωσ· ὅτε δ’ ἐπεχειρεῖτο κοσμεῖσθαι τὸ πᾶν, πῦρ πρῶτον καὶ ὕδωρ καὶ γῆν καὶ ἀέρα, ἴχνη μὲν ἔχοντα αὑτῶν ἄττα, παντάπασί γε μὴν διακείμενα ὥσπερ εἰκὸσ ἔχειν ἅπαν ὅταν ἀπῇ τινοσ θεόσ, οὕτω δὴ τότε πεφυκότα ταῦτα πρῶτον διεσχηματίσατο εἴδεσί τε καὶ ἀριθμοῖσ.

τὸ δὲ ᾗ δυνατὸν ὡσ κάλλιστα ἄριστά τε ἐξ οὐχ οὕτωσ ἐχόντων τὸν θεὸν αὐτὰ συνιστάναι, παρὰ πάντα ἡμῖν ὡσ ἀεὶ τοῦτο λεγόμενον ὑπαρχέτω· ἀήθει λόγῳ πρὸσ ὑμᾶσ δηλοῦν, ἀλλὰ γὰρ ἐπεὶ μετέχετε τῶν κατὰ παίδευσιν ὁδῶν δι’ ὧν ἐνδείκνυσθαι τὰ λεγόμενα ἀνάγκη, συνέψεσθε.

πρῶτον μὲν δὴ πῦρ καὶ γῆ καὶ ὕδωρ καὶ ἀὴρ ὅτι σώματά ἐστι, δῆλόν που καὶ παντί·

τὸ δὲ τοῦ σώματοσ εἶδοσ πᾶν καὶ βάθοσ ἔχει. τὸ δὲ βάθοσ αὖ πᾶσα ἀνάγκη τὴν ἐπίπεδον περιειληφέναι φύσιν· ἡ δὲ ὀρθὴ τῆσ ἐπιπέδου βάσεωσ ἐκ τριγώνων συνέστηκεν. τὰ δὲ τρίγωνα πάντα ἐκ δυοῖν ἄρχεται τριγώνοιν, μίαν μὲν ὀρθὴν ἔχοντοσ ἑκατέρου γωνίαν, τὰσ δὲ ὀξείασ· ὧν τὸ μὲν ἕτερον ἑκατέρωθεν ἔχει μέροσ γωνίασ ὀρθῆσ πλευραῖσ ἴσαισ διῃρημένησ, τὸ δ’ ἕτερον ἀνίσοισ ἄνισα μέρη νενεμημένησ.

ταύτην δὴ πυρὸσ ἀρχὴν καὶ τῶν ἄλλων σωμάτων ὑποτιθέμεθα κατὰ τὸν μετ’ ἀνάγκησ εἰκότα λόγον πορευόμενοι· τὰσ δ’ ἔτι τούτων ἀρχὰσ ἄνωθεν θεὸσ οἶδεν καὶ ἀνδρῶν ὃσ ἂν ἐκείνῳ φίλοσ ᾖ. δεῖ δὴ λέγειν ποῖα κάλλιστα σώματα γένοιτ’ ἂν τέτταρα, ἀνόμοια μὲν ἑαυτοῖσ, δυνατὰ δὲ ἐξ ἀλλήλων αὐτῶν ἄττα διαλυόμενα γίγνεσθαι· τούτου γὰρ τυχόντεσ ἔχομεν τὴν ἀλήθειαν γενέσεωσ πέρι γῆσ τε καὶ πυρὸσ τῶν τε ἀνὰ λόγον ἐν μέσῳ.

τόδε γὰρ οὐδενὶ συγχωρησόμεθα, καλλίω τούτων ὁρώμενα σώματα εἶναί που καθ’ ἓν γένοσ ἕκαστον ὄν. τοῦτ’ οὖν προθυμητέον, τὰ διαφέροντα κάλλει σωμάτων τέτταρα γένη συναρμόσασθαι καὶ φάναι τὴν τούτων ἡμᾶσ φύσιν ἱκανῶσ εἰληφέναι. τοῖν δὴ δυοῖν τριγώνοιν τὸ μὲν ἰσοσκελὲσ μίαν εἴληχεν φύσιν, τὸ δὲ πρόμηκεσ ἀπεράντουσ·

προαιρετέον οὖν αὖ τῶν ἀπείρων τὸ κάλλιστον, εἰ μέλλομεν ἄρξεσθαι κατὰ τρόπον. ἂν οὖν τισ ἔχῃ κάλλιον ἐκλεξάμενοσ εἰπεῖν εἰσ τὴν τούτων σύστασιν, ἐκεῖνοσ οὐκ ἐχθρὸσ ὢν ἀλλὰ φίλοσ κρατεῖ· τιθέμεθα δ’ οὖν τῶν πολλῶν τριγώνων κάλλιστον ἕν, ὑπερβάντεσ τἆλλα, ἐξ οὗ τὸ ἰσόπλευρον τρίγωνον ἐκ τρίτου συνέστηκεν. διότι δέ, λόγοσ πλείων·

ἀλλὰ τῷ τοῦτο ἐλέγξαντι καὶ ἀνευρόντι δὴ οὕτωσ ἔχον κεῖται φίλια τὰ ἆθλα. προῃρήσθω δὴ δύο τρίγωνα ἐξ ὧν τό τε τοῦ πυρὸσ καὶ τὰ τῶν ἄλλων σώματα μεμηχάνηται, τὸ μὲν ἰσοσκελέσ, τὸ δὲ τριπλῆν κατὰ δύναμιν ἔχον τῆσ ἐλάττονοσ τὴν μείζω πλευρὰν ἀεί. τὸ δὴ πρόσθεν ἀσαφῶσ ῥηθὲν νῦν μᾶλλον διοριστέον. τὰ γὰρ τέτταρα γένη δι’ ἀλλήλων εἰσ ἄλληλα ἐφαίνετο πάντα γένεσιν ἔχειν, οὐκ ὀρθῶσ φανταζόμενα· γίγνεται μὲν γὰρ ἐκ τῶν τριγώνων ὧν προῃρήμεθα γένη τέτταρα, τρία μὲν ἐξ ἑνὸσ τοῦ τὰσ πλευρὰσ ἀνίσουσ ἔχοντοσ, τὸ δὲ τέταρτον ἓν μόνον ἐκ τοῦ ἰσοσκελοῦσ τριγώνου συναρμοσθέν. οὔκουν δυνατὰ πάντα εἰσ ἄλληλα διαλυόμενα ἐκ πολλῶν σμικρῶν ὀλίγα μεγάλα καὶ τοὐναντίον γίγνεσθαι, τὰ δὲ τρία οἱο͂́ν τε· ἐκ γὰρ ἑνὸσ ἅπαντα πεφυκότα λυθέντων τε τῶν μειζόνων πολλὰ σμικρὰ ἐκ τῶν αὐτῶν συστήσεται, δεχόμενα τὰ προσήκοντα ἑαυτοῖσ σχήματα, καὶ σμικρὰ ὅταν αὖ πολλὰ κατὰ τὰ τρίγωνα διασπαρῇ, γενόμενοσ εἷσ ἀριθμὸσ ἑνὸσ ὄγκου μέγα ἀποτελέσειεν ἂν ἄλλο εἶδοσ ἕν.

ταῦτα μὲν οὖν λελέχθω περὶ τῆσ εἰσ ἄλληλα γενέσεωσ· οἱο͂ν δὲ ἕκαστον αὐτῶν γέγονεν εἶδοσ καὶ ἐξ ὅσων συμπεσόντων ἀριθμῶν, λέγειν ἂν ἑπόμενον εἰή.

ἄρξει δὴ τό τε πρῶτον εἶδοσ καὶ σμικρότατον συνιστάμενον, στοιχεῖον δ’ αὐτοῦ τὸ τὴν ὑποτείνουσαν τῆσ ἐλάττονοσ πλευρᾶσ διπλασίαν ἔχον μήκει· σύνδυο δὲ τοιούτων κατὰ διάμετρον συντιθεμένων καὶ τρὶσ τούτου γενομένου, τὰσ διαμέτρουσ καὶ τὰσ βραχείασ πλευρὰσ εἰσ ταὐτὸν ὡσ κέντρον ἐρεισάντων, ἓν ἰσόπλευρον τρίγωνον ἐξ ἓξ τὸν ἀριθμὸν ὄντων γέγονεν. τρίγωνα δὲ ἰσόπλευρα συνιστάμενα τέτταρα κατὰ σύντρεισ ἐπιπέδουσ γωνίασ μίαν στερεὰν γωνίαν ποιεῖ, τῆσ ἀμβλυτάτησ τῶν ἐπιπέδων γωνιῶν ἐφεξῆσ γεγονυῖαν·

τοιούτων δὲ ἀποτελεσθεισῶν τεττάρων πρῶτον εἶδοσ στερεόν, ὅλου περιφεροῦσ διανεμητικὸν εἰσ ἴσα μέρη καὶ ὅμοια, συνίσταται.

δεύτερον δὲ ἐκ μὲν τῶν αὐτῶν τριγώνων, κατὰ δὲ ἰσόπλευρα τρίγωνα ὀκτὼ συστάντων, μίαν ἀπεργασαμένων στερεὰν γωνίαν ἐκ τεττάρων ἐπιπέδων· καὶ γενομένων ἓξ τοιούτων τὸ δεύτερον αὖ σῶμα οὕτωσ ἔσχεν τέλοσ. τὸ δὲ τρίτον ἐκ δὶσ ἑξήκοντα τῶν στοιχείων συμπαγέντων, στερεῶν δὲ γωνιῶν δώδεκα, ὑπὸ πέντε ἐπιπέδων τριγώνων ἰσοπλεύρων περιεχομένησ ἑκάστησ, εἴκοσι βάσεισ ἔχον ἰσοπλεύρουσ τριγώνουσ γέγονεν. καὶ τὸ μὲν ἕτερον ἀπήλλακτο τῶν στοιχείων ταῦτα γεννῆσαν, τὸ δὲ ἰσοσκελὲσ τρίγωνον ἐγέννα τὴν τοῦ τετάρτου φύσιν, κατὰ τέτταρα συνιστάμενον, εἰσ τὸ κέντρον τὰσ ὀρθὰσ γωνίασ συνάγον, ἓν ἰσόπλευρον τετράγωνον ἀπεργασάμενον·

ἓξ δὲ τοιαῦτα συμπαγέντα γωνίασ ὀκτὼ στερεὰσ ἀπετέλεσεν, κατὰ τρεῖσ ἐπιπέδουσ ὀρθὰσ συναρμοσθείσησ ἑκάστησ· τὸ δὲ σχῆμα τοῦ συστάντοσ σώματοσ γέγονεν κυβικόν, ἓξ ἐπιπέδουσ τετραγώνουσ ἰσοπλεύρουσ βάσεισ ἔχον.

ἔτι δὲ οὔσησ συστάσεωσ μιᾶσ πέμπτησ, ἐπὶ τὸ πᾶν ὁ θεὸσ αὐτῇ κατεχρήσατο ἐκεῖνο διαζωγραφῶν. ἃ δή τισ εἰ πάντα λογιζόμενοσ ἐμμελῶσ ἀποροῖ πότερον ἀπείρουσ χρὴ κόσμουσ εἶναι λέγειν ἢ πέρασ ἔχοντασ, τὸ μὲν ἀπείρουσ ἡγήσαιτ’ ἂν ὄντωσ ἀπείρου τινὸσ εἶναι δόγμα ὧν ἔμπειρον χρεὼν εἶναι, πότερον δὲ ἕνα ἢ πέντε αὐτοὺσ ἀληθείᾳ πεφυκότασ λέγειν ποτὲ προσήκει, μᾶλλον ἂν ταύτῃ στὰσ εἰκότωσ διαπορήσαι.

τὸ μὲν οὖν δὴ παρ’ ἡμῶν ἕνα αὐτὸν κατὰ τὸν εἰκότα λόγον πεφυκότα μηνύει θεόν, ἄλλοσ δὲ εἰσ ἄλλα πῃ βλέψασ ἕτερα δοξάσει.

καὶ τοῦτον μὲν μεθετέον, τὰ δὲ γεγονότα νῦν τῷ λόγῳ γένη διανείμωμεν εἰσ πῦρ καὶ γῆν καὶ ὕδωρ καὶ ἀέρα. γῇ μὲν δὴ τὸ κυβικὸν εἶδοσ δῶμεν· ἀκινητοτάτη γὰρ τῶν τεττάρων γενῶν γῆ καὶ τῶν σωμάτων πλαστικωτάτη, μάλιστα δὲ ἀνάγκη γεγονέναι τοιοῦτον τὸ τὰσ βάσεισ ἀσφαλεστάτασ ἔχον·

βάσισ δὲ ἥ τε τῶν κατ’ ἀρχὰσ τριγώνων ὑποτεθέντων ἀσφαλεστέρα κατὰ φύσιν ἡ τῶν ἴσων πλευρῶν τῆσ τῶν ἀνίσων, τό τε ἐξ ἑκατέρου συντεθὲν ἐπίπεδον ἰσόπλευρον ἰσοπλεύρου τετράγωνον τριγώνου κατά τε μέρη καὶ καθ’ ὅλον στασιμωτέρωσ ἐξ ἀνάγκησ βέβηκεν. διὸ γῇ μὲν τοῦτο ἀπονέμοντεσ τὸν εἰκότα λόγον διασῴζομεν, ὕδατι δ’ αὖ τῶν λοιπῶν τὸ δυσκινητότατον εἶδοσ, τὸ δ’ εὐκινητότατον πυρί, τὸ δὲ μέσον ἀέρι· καὶ τὸ μὲν σμικρότατον σῶμα πυρί, τὸ δ’ αὖ μέγιστον ὕδατι, τὸ δὲ μέσον ἀέρι·

καὶ τὸ μὲν ὀξύτατον αὖ πυρί, τὸ δὲ δεύτερον ἀέρι, τὸ δὲ τρίτον ὕδατι. ταῦτ’ οὖν δὴ πάντα, τὸ μὲν ἔχον ὀλιγίστασ βάσεισ εὐκινητότατον ἀνάγκη πεφυκέναι, τμητικώτατόν τε καὶ ὀξύτατον ὂν πάντῃ πάντων, ἔτι τε ἐλαφρότατον, ἐξ ὀλιγίστων συνεστὸσ τῶν αὐτῶν μερῶν· τὸ δὲ δεύτερον δευτέρωσ τὰ αὐτὰ ταῦτ’ ἔχειν, τρίτωσ δὲ τὸ τρίτον.

ἔστω δὴ κατὰ τὸν ὀρθὸν λόγον καὶ κατὰ τὸν εἰκότα τὸ μὲν τῆσ πυραμίδοσ στερεὸν γεγονὸσ εἶδοσ πυρὸσ στοιχεῖον καὶ σπέρμα· τὸ δὲ δεύτερον κατὰ γένεσιν εἴπωμεν ἀέροσ, τὸ δὲ τρίτον ὕδατοσ. πάντα οὖν δὴ ταῦτα δεῖ διανοεῖσθαι σμικρὰ οὕτωσ, ὡσ καθ’ ἓν ἕκαστον μὲν τοῦ γένουσ ἑκάστου διὰ σμικρότητα οὐδὲν ὁρώμενον ὑφ’ ἡμῶν, συναθροισθέντων δὲ πολλῶν τοὺσ ὄγκουσ αὐτῶν ὁρᾶσθαι· καὶ δὴ καὶ τὸ τῶν ἀναλογιῶν περί τε τὰ πλήθη καὶ τὰσ κινήσεισ καὶ τὰσ ἄλλασ δυνάμεισ πανταχῇ τὸν θεόν, ὅπῃπερ ἡ τῆσ ἀνάγκησ ἑκοῦσα πεισθεῖσά τε φύσισ ὑπεῖκεν, ταύτῃ πάντῃ δι’ ἀκριβείασ ἀποτελεσθεισῶν ὑπ’ αὐτοῦ συνηρμόσθαι ταῦτα ἀνὰ λόγον.

ἐκ δὴ πάντων ὧνπερ τὰ γένη προειρήκαμεν ὧδ’ ἂν κατὰ τὸ εἰκὸσ μάλιστ’ ἂν ἔχοι.

γῆ μὲν συντυγχάνουσα πυρὶ διαλυθεῖσά τε ὑπὸ τῆσ ὀξύτητοσ αὐτοῦ φέροιτ’ ἄν, εἴτ’ ἐν αὐτῷ πυρὶ λυθεῖσα εἴτ’ ἐν ἀέροσ εἴτ’ ἐν ὕδατοσ ὄγκῳ τύχοι, μέχριπερ ἂν αὐτῆσ πῃ συντυχόντα τὰ μέρη, πάλιν συναρμοσθέντα αὐτὰ αὑτοῖσ, γῆ γένοιτο ‐ οὐ γὰρ εἰσ ἄλλο γε εἶδοσ ἔλθοι ποτ’ ἄν ‐ ὕδωρ δὲ ὑπὸ πυρὸσ μερισθέν, εἴτε καὶ ὑπ’ ἀέροσ, ἐγχωρεῖ γίγνεσθαι συστάντα ἓν μὲν πυρὸσ σῶμα, δύο δὲ ἀέροσ·

τὰ δὲ ἀέροσ τμήματα ἐξ ἑνὸσ μέρουσ διαλυθέντοσ δύ’ ἂν γενοίσθην σώματα πυρόσ.

καὶ πάλιν, ὅταν ἀέρι πῦρ ὕδασίν τε ἤ τινι γῇ περιλαμβανόμενον ἐν πολλοῖσ ὀλίγον, κινούμενον ἐν φερομένοισ, μαχόμενον καὶ νικηθὲν καταθραυσθῇ, δύο πυρὸσ σώματα εἰσ ἓν συνίστασθον εἶδοσ ἀέροσ· καὶ κρατηθέντοσ ἀέροσ κερματισθέντοσ τε ἐκ δυοῖν ὅλοιν καὶ ἡμίσεοσ ὕδατοσ εἶδοσ ἓν ὅλον ἔσται συμπαγέσ. ὧδε γὰρ δὴ λογισώμεθα αὐτὰ πάλιν, ὡσ ὅταν ἐν πυρὶ λαμβανόμενον τῶν ἄλλων ὑπ’ αὐτοῦ τι γένοσ τῇ τῶν γωνιῶν καὶ κατὰ τὰσ πλευρὰσ ὀξύτητι τέμνηται, συστὰν μὲν εἰσ τὴν ἐκείνου φύσιν πέπαυται τεμνόμενον ‐ τὸ γὰρ ὅμοιον καὶ ταὐτὸν αὑτῷ γένοσ ἕκαστον οὔτε τινὰ μεταβολὴν ἐμποιῆσαι δυνατὸν οὔτε τι παθεῖν ὑπὸ τοῦ κατὰ ταὐτὰ ὁμοίωσ τε ἔχοντοσ ‐ ἑώσ δ’ ἂν εἰσ ἄλλο τι γιγνόμενον ἧττον ὂν κρείττονι μάχηται, λυόμενον οὐ παύεται. τά τε αὖ σμικρότερα ὅταν ἐν τοῖσ μείζοσιν πολλοῖσ περιλαμβανόμενα ὀλίγα διαθραυόμενα κατασβεννύηται, συνίστασθαι μὲν ἐθέλοντα εἰσ τὴν τοῦ κρατοῦντοσ ἰδέαν πέπαυται κατασβεννύμενα γίγνεταί τε ἐκ πυρὸσ ἀήρ, ἐξ ἀέροσ ὕδωρ·

ἐὰν δ’ εἰσ ταὐτὰ ἰῄ καὶ τῶν ἄλλων τι συνιὸν γενῶν μάχηται, λυόμενα οὐ παύεται, πρὶν ἢ παντάπασιν ὠθούμενα καὶ διαλυθέντα ἐκφύγῃ πρὸσ τὸ συγγενέσ, ἢ νικηθέντα, ἓν ἐκ πολλῶν ὅμοιον τῷ κρατήσαντι γενόμενον, αὐτοῦ σύνοικον μείνῃ.

καὶ δὴ καὶ κατὰ ταῦτα τὰ παθήματα διαμείβεται τὰσ χώρασ ἅπαντα· διέστηκεν μὲν γὰρ τοῦ γένουσ ἑκάστου τὰ πλήθη κατὰ τόπον ἴδιον διὰ τὴν τῆσ δεχομένησ κίνησιν, τὰ δὲ ἀνομοιούμενα ἑκάστοτε ἑαυτοῖσ, ἄλλοισ δὲ ὁμοιούμενα, φέρεται διὰ τὸν σεισμὸν πρὸσ τὸν ἐκείνων οἷσ ἂν ὁμοιωθῇ τόπον.

ὅσα μὲν οὖν ἄκρατα καὶ πρῶτα σώματα διὰ τοιούτων αἰτιῶν γέγονεν·

τὸ δ’ ἐν τοῖσ εἴδεσιν αὐτῶν ἕτερα ἐμπεφυκέναι γένη τὴν ἑκατέρου τῶν στοιχείων αἰτιατέον σύστασιν, μὴ μόνον ἓν ἑκατέραν μέγεθοσ ἔχον τὸ τρίγωνον φυτεῦσαι κατ’ ἀρχάσ, ἀλλ’ ἐλάττω τε καὶ μείζω, τὸν ἀριθμὸν δὲ ἔχοντα τοσοῦτον ὅσαπερ ἂν ᾖ τἀν τοῖσ εἴδεσι γένη. διὸ δὴ συμμειγνύμενα αὐτά τε πρὸσ αὑτὰ καὶ πρὸσ ἄλληλα τὴν ποικιλίαν ἐστὶν ἄπειρα·

ἧσ δὴ δεῖ θεωροὺσ γίγνεσθαι τοὺσ μέλλοντασ περὶ φύσεωσ εἰκότι λόγῳ χρήσεσθαι. κινήσεωσ οὖν στάσεώσ τε πέρι, τίνα τρόπον καὶ μεθ’ ὧντινων γίγνεσθον, εἰ μή τισ διομολογήσεται, πόλλ’ ἂν εἰή ἐμποδὼν τῷ κατόπισθεν λογισμῷ.

τὰ μὲν οὖν ἤδη περὶ αὐτῶν εἴρηται, πρὸσ δ’ ἐκείνοισ ἔτι τάδε, ἐν μὲν ὁμαλότητι μηδέποτε ἐθέλειν κίνησιν ἐνεῖναι. τὸ γὰρ κινησόμενον ἄνευ τοῦ κινήσοντοσ ἢ τὸ κινῆσον ἄνευ τοῦ κινησομένου χαλεπόν, μᾶλλον δὲ ἀδύνατον, εἶναι·

κίνησισ δὲ οὐκ ἔστιν τούτων ἀπόντων, ταῦτα δὲ ὁμαλὰ εἶναί ποτε ἀδύνατον. οὕτω δὴ στάσιν μὲν ἐν ὁμαλότητι, κίνησιν δὲ εἰσ ἀνωμαλότητα ἀεὶ τιθῶμεν· αἰτία δὲ ἀνισότησ αὖ τῆσ ἀνωμάλου φύσεωσ.

ἀνισότητοσ δὲ γένεσιν μὲν διεληλύθαμεν· πῶσ δέ ποτε οὐ κατὰ γένη διαχωρισθέντα ἕκαστα πέπαυται τῆσ δι’ ἀλλήλων κινήσεωσ καὶ φορᾶσ, οὐκ εἴπομεν. ὧδε οὖν πάλιν ἐροῦμεν. ἡ τοῦ παντὸσ περίοδοσ, ἐπειδὴ συμπεριέλαβεν τὰ γένη, κυκλοτερὴσ οὖσα καὶ πρὸσ αὑτὴν πεφυκυῖα βούλεσθαι συνιέναι, σφίγγει πάντα καὶ κενὴν χώραν οὐδεμίαν ἐᾷ λείπεσθαι. διὸ δὴ πῦρ μὲν εἰσ ἅπαντα διελήλυθε μάλιστα, ἀὴρ δὲ δεύτερον, ὡσ λεπτότητι δεύτερον ἔφυ, καὶ τἆλλα ταύτῃ· τὰ γὰρ ἐκ μεγίστων μερῶν γεγονότα μεγίστην κενότητα ἐν τῇ συστάσει παραλέλοιπεν, τὰ δὲ σμικρότατα ἐλαχίστην.

ἡ δὴ τῆσ πιλήσεωσ σύνοδοσ τὰ σμικρὰ εἰσ τὰ τῶν μεγάλων διάκενα συνωθεῖ. σμικρῶν οὖν παρὰ μεγάλα τιθεμένων καὶ τῶν ἐλαττόνων τὰ μείζονα διακρινόντων, τῶν δὲ μειζόνων ἐκεῖνα συγκρινόντων, πάντ’ ἄνω κάτω μεταφέρεται πρὸσ τοὺσ ἑαυτῶν τόπουσ· μεταβάλλον γὰρ τὸ μέγεθοσ ἕκαστον καὶ τὴν τόπων μεταβάλλει στάσιν.

οὕτω δὴ διὰ ταῦτά τε ἡ τῆσ ἀνωμαλότητοσ διασῳζομένη γένεσισ ἀεὶ τὴν ἀεὶ κίνησιν τούτων οὖσαν ἐσομένην τε ἐνδελεχῶσ παρέχεται. μετὰ δὴ ταῦτα δεῖ νοεῖν ὅτι πυρόσ τε γένη πολλὰ γέγονεν, οἱο͂ν φλὸξ τό τε ἀπὸ τῆσ φλογὸσ ἀπιόν, ὃ κάει μὲν οὔ, φῶσ δὲ τοῖσ ὄμμασιν παρέχει, τό τε φλογὸσ ἀποσβεσθείσησ ἐν τοῖσ διαπύροισ καταλειπόμενον αὐτοῦ·

κατὰ ταὐτὰ δὲ ἀέροσ, τὸ μὲν εὐαγέστατον ἐπίκλην αἰθὴρ καλούμενοσ, ὁ δὲ θολερώτατοσ ὁμίχλη τε καὶ σκότοσ, ἕτερά τε ἀνώνυμα εἴδη, γεγονότα διὰ τὴν τῶν τριγώνων ἀνισότητα.

τὰ δὲ ὕδατοσ διχῇ μὲν πρῶτον, τὸ μὲν ὑγρόν, τὸ δὲ χυτὸν γένοσ αὐτοῦ. τὸ μὲν οὖν ὑγρὸν διὰ τὸ μετέχον εἶναι τῶν γενῶν τῶν ὕδατοσ ὅσα σμικρά, ἀνίσων ὄντων, κινητικὸν αὐτό τε καθ’ αὑτὸ καὶ ὑπ’ ἄλλου διὰ τὴν ἀνωμαλότητα καὶ τὴν τοῦ σχήματοσ ἰδέαν γέγονεν· δὲ ἐκ μεγάλων καὶ ὁμαλῶν στασιμώτερον μὲν ἐκείνου καὶ βαρὺ πεπηγὸσ ὑπὸ ὁμαλότητόσ ἐστιν, ὑπὸ δὲ πυρὸσ εἰσιόντοσ καὶ διαλύοντοσ αὐτὸ τὴν ὁμαλότητα ἀποβάλλει, ταύτην δὲ ἀπολέσαν μετίσχει μᾶλλον κινήσεωσ, γενόμενον δὲ εὐκίνητον, ὑπὸ τοῦ πλησίον ἀέροσ ὠθούμενον καὶ κατατεινόμενον ἐπὶ γῆν, τήκεσθαι μὲν τὴν τῶν ὄγκων καθαίρεσιν, ῥοὴν δὲ τὴν κατάτασιν ἐπὶ γῆν ἐπωνυμίαν ἑκατέρου τοῦ πάθουσ ἔλαβεν.

πάλιν δ’ ἐκπίπτοντοσ αὐτόθεν τοῦ πυρόσ, ἅτε οὐκ εἰσ κενὸν ἐξιόντοσ, ὠθούμενοσ ὁ πλησίον ἀὴρ εὐκίνητον ὄντα ἔτι τὸν ὑγρὸν ὄγκον εἰσ τὰσ τοῦ πυρὸσ ἕδρασ συνωθῶν αὐτὸν αὑτῷ συμμείγνυσιν·

ὁ δὲ συνωθούμενοσ ἀπολαμβάνων τε τὴν ὁμαλότητα πάλιν, ἅτε τοῦ τῆσ ἀνωμαλότητοσ δημιουργοῦ πυρὸσ ἀπιόντοσ, εἰσ ταὐτὸν αὑτῷ καθίσταται. καὶ τὴν μὲν τοῦ πυρὸσ ἀπαλλαγὴν ψῦξιν, τὴν δὲ σύνοδον ἀπελθόντοσ ἐκείνου πεπηγὸσ εἶναι γένοσ προσερρήθη. τούτων δὴ πάντων ὅσα χυτὰ προσείπομεν ὕδατα, τὸ μὲν ἐκ λεπτοτάτων καὶ ὁμαλωτάτων πυκνότατον γιγνόμενον, μονοειδὲσ γένοσ, στίλβοντι καὶ ξανθῷ χρώματι κοινωθέν, τιμαλφέστατον κτῆμα χρυσὸσ ἠθημένοσ διὰ πέτρασ ἐπάγη· χρυσοῦ δὲ ὄζοσ, διὰ πυκνότητα σκληρότατον ὂν καὶ μελανθέν, ἀδάμασ ἐκλήθη.

τὸ δ’ ἐγγὺσ μὲν χρυσοῦ τῶν μερῶν, εἴδη δὲ πλείονα ἑνὸσ ἔχον, πυκνότητι δέ, τῇ μὲν χρυσοῦ πυκνότερον ὄν, καὶ γῆσ μόριον ὀλίγον καὶ λεπτὸν μετασχόν, ὥστε σκληρότερον εἶναι, τῷ δὲ μεγάλα ἐντὸσ αὑτοῦ διαλείμματα ἔχειν κουφότερον, τῶν λαμπρῶν πηκτῶν τε ἓν γένοσ ὑδάτων χαλκὸσ συσταθεὶσ γέγονεν· τὸ δ’ ἐκ γῆσ αὐτῷ μειχθέν, ὅταν παλαιουμένω διαχωρίζησθον πάλιν ἀπ’ ἀλλήλων, ἐκφανὲσ καθ’ αὑτὸ γιγνόμενον ἰὸσ λέγεται.

τἆλλα δὲ τῶν τοιούτων οὐδὲν ποικίλον ἔτι διαλογίσασθαι τὴν τῶν εἰκότων μύθων μεταδιώκοντα ἰδέαν· ἣν ὅταν τισ ἀναπαύσεωσ ἕνεκα τοὺσ περὶ τῶν ὄντων ἀεὶ καταθέμενοσ λόγουσ, τοὺσ γενέσεωσ πέρι διαθεώμενοσ εἰκότασ ἀμεταμέλητον ἡδονὴν κτᾶται, μέτριον ἂν ἐν τῷ βίῳ παιδιὰν καὶ φρόνιμον ποιοῖτο. ταύτῃ δὴ καὶ τὰ νῦν ἐφέντεσ τὸ μετὰ τοῦτο τῶν αὐτῶν πέρι τὰ ἑξῆσ εἰκότα δίιμεν τῇδε.

τὸ πυρὶ μεμειγμένον ὕδωρ, ὅσον λεπτὸν ὑγρόν τε διὰ τὴν κίνησιν καὶ τὴν ὁδὸν ἣν κυλινδούμενον ἐπὶ γῆσ ὑγρὸν λέγεται, μαλακόν τε αὖ τῷ τὰσ βάσεισ ἧττον ἑδραίουσ οὔσασ ἢ τὰσ γῆσ ὑπείκειν, τοῦτο ὅταν πυρὸσ ἀποχωρισθὲν ἀέροσ τε μονωθῇ, γέγονεν μὲν ὁμαλώτερον, συνέωσται δὲ ὑπὸ τῶν ἐξιόντων εἰσ αὑτό, παγέν τε οὕτωσ τὸ μὲν ὑπὲρ γῆσ μάλιστα παθὸν ταῦτα χάλαζα, τὸ δ’ ἐπὶ γῆσ κρύσταλλοσ, τὸ δὲ ἧττον, ἡμιπαγέσ τε ὂν ἔτι, τὸ μὲν ὑπὲρ γῆσ αὖ χιών, τὸ δ’ ἐπὶ γῆσ συμπαγὲν ἐκ δρόσου γενόμενον πάχνη λέγεται. τὰ δὲ δὴ πλεῖστα ὑδάτων εἴδη μεμειγμένα ἀλλήλοισ ‐ σύμπαν μὲν τὸ γένοσ, διὰ τῶν ἐκ γῆσ φυτῶν ἠθημένα, χυμοὶ λεγόμενοι ‐ διὰ δὲ τὰσ μείξεισ ἀνομοιότητα ἕκαστοι σχόντεσ τὰ μὲν ἄλλα πολλὰ ἀνώνυμα γένη παρέσχοντο, τέτταρα δὲ ὅσα ἔμπυρα εἴδη, διαφανῆ μάλιστα γενόμενα, εἴληφεν ὀνόματα αὐτῶν, τὸ μὲν τῆσ ψυχῆσ μετὰ τοῦ σώματοσ θερμαντικὸν οἶνοσ, τὸ δὲ λεῖον καὶ διακριτικὸν ὄψεωσ διὰ ταῦτά τε ἰδεῖν λαμπρὸν καὶ στίλβον λιπαρόν τε φανταζόμενον ἐλαιηρὸν εἶδοσ, πίττα καὶ κίκι καὶ ἔλαιον αὐτὸ ὅσα τ’ ἄλλα τῆσ αὐτῆσ δυνάμεωσ·

μέχρι φύσεωσ τῶν περὶ τὸ στόμα συνόδων, ταύτῃ τῇ δυνάμει γλυκύτητα παρεχόμενον, μέλι τὸ κατὰ πάντων μάλιστα πρόσρημα ἔσχεν, τὸ δὲ τῆσ σαρκὸσ διαλυτικὸν τῷ κάειν, ἀφρῶδεσ γένοσ, ἐκ πάντων ἀφορισθὲν τῶν χυμῶν, ὀπὸσ ἐπωνομάσθη.

γῆσ δὲ εἴδη, τὸ μὲν ἠθημένον διὰ ὕδατοσ τοιῷδε τρόπῳ γίγνεται σῶμα λίθινον.

τὸ συμμιγὲσ ὕδωρ ὅταν ἐν τῇ συμμείξει κοπῇ, μετέβαλεν εἰσ ἀέροσ ἰδέαν· γενόμενοσ δὲ ἀὴρ εἰσ τὸν ἑαυτοῦ τόπον ἀναθεῖ. κενὸν δ’ ὑπερεῖχεν αὐτῶν οὐδέν· τὸν οὖν πλησίον ἐώσεν ἀέρα.

ὁ δὲ ἅτε ὢν βαρύσ, ὠσθεὶσ καὶ περιχυθεὶσ τῷ τῆσ γῆσ ὄγκῳ, σφόδρα ἔθλιψεν συνέωσέν τε αὐτὸν εἰσ τὰσ ἕδρασ ὅθεν ἀνῄει ὁ νέοσ ἀήρ· συνωσθεῖσα δὲ ὑπὸ ἀέροσ ἀλύτωσ ὕδατι γῆ συνίσταται πέτρα, καλλίων μὲν ἡ τῶν ἴσων καὶ ὁμαλῶν διαφανὴσ μερῶν, αἰσχίων δὲ ἡ ἐναντία. τὸ δὲ ὑπὸ πυρὸσ τάχουσ τὸ νοτερὸν πᾶν ἐξαρπασθὲν καὶ κραυρότερον ἐκείνου συστάν, ᾧ γένει κέραμον ἐπωνομάκαμεν, τοῦτο γέγονεν· ἔστιν δὲ ὅτε νοτίδοσ ὑπολειφθείσησ χυτὴ γῆ γενομένη διὰ πυρὸσ ὅταν ψυχθῇ, γίγνεται τὸ μέλαν χρῶμα ἔχον λίθοσ.

τὼ δ’ αὖ κατὰ ταὐτὰ μὲν ταῦτα ἐκ συμμείξεωσ ὕδατοσ ἀπομονουμένω πολλοῦ, λεπτοτέρων δὲ ἐκ γῆσ μερῶν ἁλμυρώ τε ὄντε, ἡμιπαγῆ γενομένω καὶ λυτὼ πάλιν ὑφ’ ὕδατοσ, τὸ μὲν ἐλαίου καὶ γῆσ καθαρτικὸν γένοσ λίτρον, τὸ δ’ εὐάρμοστον ἐν ταῖσ κοινωνίαισ ταῖσ περὶ τὴν τοῦ στόματοσ αἴσθησιν ἁλῶν κατὰ λόγον νόμου θεοφιλὲσ σῶμα ἐγένετο. τὰ δὲ κοινὰ ἐξ ἀμφοῖν ὕδατι μὲν οὐ λυτά, πυρὶ δέ, διὰ τὸ τοιόνδε οὕτω συμπήγνυται.

γῆσ ὄγκουσ πῦρ μὲν ἀήρ τε οὐ τήκει· τῆσ γὰρ συστάσεωσ τῶν διακένων αὐτῆσ σμικρομερέστερα πεφυκότα, διὰ πολλῆσ εὐρυχωρίασ ἰόντα, οὐ βιαζόμενα, ἄλυτον αὐτὴν ἐάσαντα ἄτηκτον παρέσχεν· τὰ δὲ ὕδατοσ ἐπειδὴ μείζω πέφυκεν μέρη, βίαιον ποιούμενα τὴν διέξοδον, λύοντα αὐτὴν τήκει. γῆν μὲν γὰρ ἀσύστατον ὑπὸ βίασ οὕτωσ ὕδωρ μόνον λύει, συνεστηκυῖαν δὲ πλὴν πυρὸσ οὐδέν· εἴσοδοσ γὰρ οὐδενὶ πλὴν πυρὶ λέλειπται.

τὴν δὲ ὕδατοσ αὖ σύνοδον τὴν μὲν βιαιοτάτην πῦρ μόνον, τὴν δὲ ἀσθενεστέραν ἀμφότερα, πῦρ τε καὶ ἀήρ, διαχεῖτον, ὁ μὲν κατὰ τὰ διάκενα, τὸ δὲ καὶ κατὰ τὰ τρίγωνα· βίᾳ δὲ ἀέρα συστάντα οὐδὲν λύει πλὴν κατὰ τὸ στοιχεῖον, ἀβίαστον δὲ κατατήκει μόνον πῦρ. τὰ δὴ τῶν συμμείκτων ἐκ γῆσ τε καὶ ὕδατοσ σωμάτων, μέχριπερ ἂν ὕδωρ αὐτοῦ τὰ τῆσ γῆσ διάκενα καὶ βίᾳ συμπεπιλημένα κατέχῃ, τὰ μὲν ὕδατοσ ἐπιόντα ἔξωθεν εἴσοδον οὐκ ἔχοντα μέρη περιρρέοντα τὸν ὅλον ὄγκον ἄτηκτον εἰάσεν, τὰ δὲ πυρὸσ εἰσ τὰ τῶν ὑδάτων διάκενα εἰσιόντα, ὅπερ ὕδωρ γῆν, τοῦτο πῦρ ἀέρα ἀπεργαζόμενα, τηχθέντι τῷ κοινῷ σώματι ῥεῖν μόνα αἴτια συμβέβηκεν· ἅπαν ὅσα τε λίθων χυτὰ εἴδη καλεῖται, τὰ δὲ πλέον ὕδατοσ αὖ, πάντα ὅσα κηροειδῆ καὶ θυμιατικὰ σώματα συμπήγνυται.

καὶ τὰ μὲν δὴ σχήμασι κοινωνίαισ τε καὶ μεταλλαγαῖσ εἰσ ἄλληλα πεποικιλμένα εἴδη σχεδὸν ἐπιδέδεικται·

τὰ δὲ παθήματα αὐτῶν δι’ ἃσ αἰτίασ γέγονεν πειρατέον ἐμφανίζειν. πρῶτον μὲν οὖν ὑπάρχειν αἴσθησιν δεῖ τοῖσ λεγομένοισ ἀεί, σαρκὸσ δὲ καὶ τῶν περὶ σάρκα γένεσιν, ψυχῆσ τε ὅσον θνητόν, οὔπω διεληλύθαμεν· τυγχάνει δὲ οὔτε ταῦτα χωρὶσ τῶν περὶ τὰ παθήματα ὅσα αἰσθητικὰ οὔτ’ ἐκεῖνα ἄνευ τούτων δυνατὰ ἱκανῶσ λεχθῆναι, τὸ δὲ ἅμα σχεδὸν οὐ δυνατόν. ὑποθετέον δὴ πρότερον θάτερα, τὰ δ’ ὑποτεθέντα ἐπάνιμεν αὖθισ. ἵνα οὖν ἑξῆσ τὰ παθήματα λέγηται τοῖσ γένεσιν, ἔστω πρότερα ἡμῖν τὰ περὶ σῶμα καὶ ψυχὴν ὄντα.

πρῶτον μὲν οὖν ᾗ πῦρ θερμὸν λέγομεν, ἴδωμεν ὧδε σκοποῦντεσ, τὴν διάκρισιν καὶ τομὴν αὐτοῦ περὶ τὸ σῶμα ἡμῶν γιγνομένην ἐννοηθέντεσ. ὅτι μὲν γὰρ ὀξύ τι τὸ πάθοσ, πάντεσ σχεδὸν αἰσθανόμεθα·

τὴν δὲ λεπτότητα τῶν πλευρῶν καὶ γωνιῶν ὀξύτητα τῶν τε μορίων σμικρότητα καὶ τῆσ φορᾶσ τὸ τάχοσ, οἷσ πᾶσι σφοδρὸν ὂν καὶ τομὸν ὀξέωσ τὸ προστυχὸν ἀεὶ τέμνει, λογιστέον ἀναμιμνῃσκομένοισ τὴν τοῦ σχήματοσ αὐτοῦ γένεσιν, ὅτι μάλιστα ἐκείνη καὶ οὐκ ἄλλη φύσισ διακρίνουσα ἡμῶν κατὰ σμικρά τε τὰ σώματα κερματίζουσα τοῦτο ὃ νῦν θερμὸν λέγομεν εἰκότωσ τὸ πάθημα καὶ τοὔνομα παρέσχεν. τὸ δ’ ἐναντίον τούτων κατάδηλον μέν, ὅμωσ δὲ μηδὲν ἐπιδεὲσ ἔστω λόγου.

τὰ γὰρ δὴ τῶν περὶ τὸ σῶμα ὑγρῶν μεγαλομερέστερα εἰσιόντα, τὰ σμικρότερα ἐξωθοῦντα, εἰσ τὰσ ἐκείνων οὐ δυνάμενα ἕδρασ ἐνδῦναι, συνωθοῦντα ἡμῶν τὸ νοτερόν, ἐξ ἀνωμάλου κεκινημένου τε ἀκίνητον δι’ ὁμαλότητα καὶ τὴν σύνωσιν ἀπεργαζόμενα πήγνυσιν· τὸ δὲ παρὰ φύσιν συναγόμενον μάχεται κατὰ φύσιν αὐτὸ ἑαυτὸ εἰσ τοὐναντίον ἀπωθοῦν.

τῇ δὴ μάχῃ καὶ τῷ σεισμῷ τούτῳ τρόμοσ καὶ ῥῖγοσ ἐτέθη, ψυχρόν τε τὸ πάθοσ ἅπαν τοῦτο καὶ τὸ δρῶν αὐτὸ ἔσχεν ὄνομα. σκληρὸν δέ, ὅσοισ ἂν ἡμῶν ἡ σὰρξ ὑπείκῃ, μαλακὸν δέ, ὅσα ἂν τῇ σαρκί· πρὸσ ἄλληλά τε οὕτωσ. ὑπείκει δὲ ὅσον ἐπὶ σμικροῦ βαίνει· τὸ δὲ ἐκ τετραγώνων ὂν βάσεων, ἅτε βεβηκὸσ σφόδρα, ἀντιτυπώτατον εἶδοσ, ὅτι τε ἂν εἰσ πυκνότητα συνιὸν πλείστην ἀντίτονον ᾖ μάλιστα. βαρὺ δὲ καὶ κοῦφον μετὰ τῆσ τοῦ κάτω φύσεωσ ἄνω τε λεγομένησ ἐξεταζόμενον ἂν δηλωθείη σαφέστατα.

φύσει γὰρ δή τινασ τόπουσ δύο εἶναι διειληφότασ διχῇ τὸ πᾶν ἐναντίουσ, τὸν μὲν κάτω, πρὸσ ὃν φέρεται πάνθ’ ὅσα τινὰ ὄγκον σώματοσ ἔχει, τὸν δὲ ἄνω, πρὸσ ὃν ἀκουσίωσ ἔρχεται πᾶν, οὐκ ὀρθὸν οὐδαμῇ νομίζειν· τοῦ γὰρ παντὸσ οὐρανοῦ σφαιροειδοῦσ ὄντοσ, ὅσα μὲν ἀφεστῶτα ἴσον τοῦ μέσου γέγονεν ἔσχατα, ὁμοίωσ αὐτὰ χρὴ ἔσχατα πεφυκέναι, τὸ δὲ μέσον τὰ αὐτὰ μέτρα τῶν ἐσχάτων ἀφεστηκὸσ ἐν τῷ καταντικρὺ νομίζειν δεῖ πάντων εἶναι. τοῦ δὴ κόσμου ταύτῃ πεφυκότοσ, τί τῶν εἰρημένων ἄνω τισ ἢ κάτω τιθέμενοσ οὐκ ἐν δίκῃ δόξει τὸ μηδὲν προσῆκον ὄνομα λέγειν;

ὁ μὲν γὰρ μέσοσ ἐν αὐτῷ τόποσ οὔτε κάτω πεφυκὼσ οὔτε ἄνω λέγεσθαι δίκαιοσ, ἀλλ’ αὐτὸ ἐν μέσῳ· ὁ δὲ πέριξ οὔτε δὴ μέσοσ οὔτ’ ἔχων διάφορον αὑτοῦ μέροσ ἕτερον θατέρου μᾶλλον πρὸσ τὸ μέσον ἤ τι τῶν καταντικρύ. τοῦ δὲ ὁμοίωσ πάντῃ πεφυκότοσ ποῖά τισ ἐπιφέρων ὀνόματα αὐτῷ ἐναντία καὶ πῇ καλῶσ ἂν ἡγοῖτο λέγειν; εἰ γάρ τι καὶ στερεὸν εἰή κατὰ μέσον τοῦ παντὸσ ἰσοπαλέσ, εἰσ οὐδὲν ἄν ποτε τῶν ἐσχάτων ἐνεχθείη διὰ τὴν πάντῃ ὁμοιότητα αὐτῶν· ἀλλ’ εἰ καὶ περὶ αὐτὸ πορεύοιτό τισ ἐν κύκλῳ, πολλάκισ ἂν στὰσ ἀντίπουσ ταὐτὸν αὐτοῦ κάτω καὶ ἄνω προσείποι.

τὸ μὲν γὰρ ὅλον, καθάπερ εἴρηται νυνδή, σφαιροειδὲσ ὄν, τόπον τινὰ κάτω, τὸν δὲ ἄνω λέγειν ἔχειν οὐκ ἔμφρονοσ· λέγειν, ταῦτα διομολογητέον ὑποθεμένοισ τάδε ἡμῖν.

εἴ τισ ἐν τῷ τοῦ παντὸσ τόπῳ καθ’ ὃν ἡ τοῦ πυρὸσ εἴληχε μάλιστα φύσισ, οὗ καὶ πλεῖστον ἂν ἠθροισμένον εἰή πρὸσ ὃ φέρεται, ἐπεμβὰσ ἐπ’ ἐκεῖνο καὶ δύναμιν εἰσ τοῦτο ἔχων, μέρη τοῦ πυρὸσ ἀφαιρῶν ἱσταίη τιθεὶσ εἰσ πλάστιγγασ, αἴρων τὸν ζυγὸν καὶ τὸ πῦρ ἕλκων εἰσ ἀνόμοιον ἀέρα βιαζόμενοσ δῆλον ὡσ τοὔλαττόν που τοῦ μείζονοσ ῥᾷον βιᾶται· ῥώμῃ γὰρ μιᾷ δυοῖν ἅμα μετεωριζομένοιν τὸ μὲν ἔλαττον μᾶλλον, τὸ δὲ πλέον ἧττον ἀνάγκη που κατατεινόμενον συνέπεσθαι τῇ βίᾳ, καὶ τὸ μὲν πολὺ βαρὺ καὶ κάτω φερόμενον κληθῆναι, τὸ δὲ σμικρὸν ἐλαφρὸν καὶ ἄνω.

ταὐτὸν δὴ τοῦτο δεῖ φωρᾶσαι δρῶντασ ἡμᾶσ περὶ τόνδε τὸν τόπον. ἐπὶ γὰρ γῆσ βεβῶτεσ γεώδη γένη διιστάμενοι, καὶ γῆν ἐνίοτε αὐτήν, ἕλκομεν εἰσ ἀνόμοιον ἀέρα βίᾳ καὶ παρὰ φύσιν, ἀμφότερα τοῦ συγγενοῦσ ἀντεχόμενα, τὸ δὲ σμικρότερον ῥᾷον τοῦ μείζονοσ βιαζομένοισ εἰσ τὸ ἀνόμοιον πρότερον συνέπεται· κοῦφον οὖν αὐτὸ προσειρήκαμεν, καὶ τὸν τόπον εἰσ ὃν βιαζόμεθα, ἄνω, τὸ δ’ ἐναντίον τούτοισ πάθοσ βαρὺ καὶ κάτω.

ταῦτ’ οὖν δὴ διαφόρωσ ἔχειν αὐτὰ πρὸσ αὑτὰ ἀνάγκη διὰ τὸ τὰ πλήθη τῶν γενῶν τόπον ἐναντίον ἄλλα ἄλλοισ κατέχειν ‐ τὸ γὰρ ἐν ἑτέρῳ κοῦφον ὂν τόπῳ τῷ κατὰ τὸν ἐναντίον τόπον ἐλαφρῷ καὶ τῷ βαρεῖ τὸ βαρὺ τῷ τε κάτω τὸ κάτω καὶ τὸ ἄνω τῷ ἄνω πάντ’ ἐναντία καὶ πλάγια καὶ πάντωσ διάφορα πρὸσ ἄλληλα ἀνευρεθήσεται γιγνόμενα καὶ ὄντα ‐ τόδε γε μὴν ἕν τι διανοητέον περὶ πάντων αὐτῶν, ὡσ ἡ μὲν πρὸσ τὸ συγγενὲσ ὁδὸσ ἑκάστοισ οὖσα βαρὺ μὲν τὸ φερόμενον ποιεῖ, τὸν δὲ τόπον εἰσ ὃν τὸ τοιοῦτον φέρεται, κάτω, τὰ δὲ τούτοισ ἔχοντα ὡσ ἑτέρωσ θάτερα. περὶ δὴ τούτων αὖ τῶν παθημάτων ταῦτα αἴτια εἰρήσθω.

λείου δ’ αὖ καὶ τραχέοσ παθήματοσ αἰτίαν πᾶσ που κατιδὼν καὶ ἑτέρῳ δυνατὸσ ἂν εἰή λέγειν· ὁμαλότησ πυκνότητι παρέχεται.

μέγιστον δὲ καὶ λοιπὸν τῶν κοινῶν περὶ ὅλον τὸ σῶμα παθημάτων τὸ τῶν ἡδέων καὶ τῶν ἀλγεινῶν αἴτιον ἐν οἷσ διεληλύθαμεν, καὶ ὅσα διὰ τῶν τοῦ σώματοσ μορίων αἰσθήσεισ κεκτημένα καὶ λύπασ ἐν αὑτοῖσ ἡδονάσ θ’ ἅμα ἑπομένασ ἔχει.

ὧδ’ οὖν κατὰ παντὸσ αἰσθητοῦ καὶ ἀναισθήτου παθήματοσ τὰσ αἰτίασ λαμβάνωμεν, ἀναμιμνῃσκόμενοι τὸ τῆσ εὐκινήτου τε καὶ δυσκινήτου φύσεωσ ὅτι διειλόμεθα ἐν τοῖσ πρόσθεν· ταύτῃ γὰρ δὴ μεταδιωκτέον πάντα ὅσα ἐπινοοῦμεν ἑλεῖν.

τὸ μὲν γὰρ κατὰ φύσιν εὐκίνητον, ὅταν καὶ βραχὺ πάθοσ εἰσ αὐτὸ ἐμπίπτῃ, διαδίδωσιν κύκλῳ μόρια ἕτερα ἑτέροισ ταὐτὸν ἀπεργαζόμενα, μέχριπερ ἂν ἐπὶ τὸ φρόνιμον ἐλθόντα ἐξαγγείλῃ τοῦ ποιήσαντοσ τὴν δύναμιν· τὸ δ’ ἐναντίον ἑδραῖον ὂν κατ’ οὐδένα τε κύκλον ἰὸν πάσχει μόνον, ἄλλο δὲ οὐ κινεῖ τῶν πλησίον, ὥστε οὐ διαδιδόντων μορίων μορίοισ ἄλλων ἄλλοισ τὸ πρῶτον πάθοσ ἐν αὐτοῖσ ἀκίνητον εἰσ τὸ πᾶν ζῷον γενόμενον ἀναίσθητον παρέσχεν τὸ παθόν. ταῦτα δὲ περί τε ὀστᾶ καὶ τὰσ τρίχασ ἐστὶν καὶ ὅσ’ ἄλλα γήϊνα τὸ πλεῖστον ἔχομεν ἐν ἡμῖν μόρια· τὰ δὲ ἔμπροσθεν περὶ τὰ τῆσ ὄψεωσ καὶ ἀκοῆσ μάλιστα, διὰ τὸ πυρὸσ ἀέροσ τε ἐν αὐτοῖσ δύναμιν ἐνεῖναι μεγίστην.

τὸ δὴ τῆσ ἡδονῆσ καὶ λύπησ ὧδε δεῖ διανοεῖσθαι· τὸ μὲν παρὰ φύσιν καὶ βίαιον γιγνόμενον ἁθρόον παρ’ ἡμῖν πάθοσ ἀλγεινόν, τὸ δ’ εἰσ φύσιν ἀπιὸν πάλιν ἁθρόον ἡδύ, τὸ δὲ ἡρέμα καὶ κατὰ σμικρὸν ἀναίσθητον, τὸ δ’ ἐναντίον τούτοισ ἐναντίωσ. τὸ δὲ μετ’ εὐπετείασ γιγνόμενον ἅπαν αἰσθητὸν μὲν ὅτι μάλιστα, λύπησ δὲ καὶ ἡδονῆσ οὐ μετέχον, οἱο͂ν τὰ περὶ τὴν ὄψιν αὐτὴν παθήματα, ἣ δὴ σῶμα ἐν τοῖσ πρόσθεν ἐρρήθη καθ’ ἡμέραν συμφυὲσ ἡμῶν γίγνεσθαι.

ταύτῃ γὰρ τομαὶ μὲν καὶ καύσεισ καὶ ὅσα ἄλλα πάσχει λύπασ οὐκ ἐμποιοῦσιν, οὐδὲ ἡδονὰσ πάλιν ἐπὶ ταὐτὸν ἀπιούσησ εἶδοσ, μέγισται δὲ αἰσθήσεισ καὶ σαφέσταται καθ’ ὅτι τ’ ἂν πάθῃ καὶ ὅσων ἂν αὐτή πῃ προσβαλοῦσα ἐφάπτηται· βία γὰρ τὸ πάμπαν οὐκ ἔνι τῇ διακρίσει τε αὐτῆσ καὶ συγκρίσει.

τὰ δ’ ἐκ μειζόνων μερῶν σώματα μόγισ εἴκοντα τῷ δρῶντι, διαδιδόντα δὲ εἰσ ὅλον τὰσ κινήσεισ, ἡδονὰσ ἴσχει καὶ λύπασ, ἀλλοτριούμενα μὲν λύπασ, καθιστάμενα δὲ εἰσ τὸ αὐτὸ πάλιν ἡδονάσ. ὅσα δὲ κατὰ σμικρὸν τὰσ ἀποχωρήσεισ ἑαυτῶν καὶ κενώσεισ εἴληφεν, τὰσ δὲ πληρώσεισ ἁθρόασ καὶ κατὰ μεγάλα, κενώσεωσ μὲν ἀναίσθητα, πληρώσεωσ δὲ αἰσθητικὰ γιγνόμενα, λύπασ μὲν οὐ παρέχει τῷ θνητῷ τῆσ ψυχῆσ, μεγίστασ δὲ ἡδονάσ· ἔστιν δὲ ἔνδηλα περὶ τὰσ εὐωδίασ.

ὅσα δὲ ἀπαλλοτριοῦται μὲν ἁθρόα, κατὰ σμικρὰ δὲ μόγισ τε εἰσ ταὐτὸν πάλιν ἑαυτοῖσ καθίσταται, τοὐναντίον τοῖσ ἔμπροσθεν πάντα ἀποδίδωσιν· ταῦτα δ’ αὖ περὶ τὰσ καύσεισ καὶ τομὰσ τοῦ σώματοσ γιγνόμενά ἐστιν κατάδηλα.

καὶ τὰ μὲν δὴ κοινὰ τοῦ σώματοσ παντὸσ παθήματα, τῶν τ’ ἐπωνυμιῶν ὅσαι τοῖσ δρῶσιν αὐτὰ γεγόνασι, σχεδὸν εἴρηται·

τὰ δ’ ἐν ἰδίοισ μέρεσιν ἡμῶν γιγνόμενα, τά τε πάθη καὶ τὰσ αἰτίασ αὖ τῶν δρώντων, πειρατέον εἰπεῖν, ἄν πῃ δυνώμεθα. πρῶτον οὖν ὅσα τῶν χυμῶν πέρι λέγοντεσ ἐν τοῖσ πρόσθεν ἀπελίπομεν, ἴδια ὄντα παθήματα περὶ τὴν γλῶτταν, ἐμφανιστέον ᾗ δυνατόν.

φαίνεται δὲ καὶ ταῦτα, ὥσπερ οὖν καὶ τὰ πολλά, διὰ συγκρίσεών τέ τινων καὶ διακρίσεων γίγνεσθαι, πρὸσ δὲ αὐταῖσ κεχρῆσθαι μᾶλλόν τι τῶν ἄλλων τραχύτησί τε καὶ λειότησιν. ὅσα μὲν γὰρ εἰσιόντα περὶ τὰ φλέβια, οἱο͂́νπερ δοκίμια τῆσ γλώττησ τεταμένα ἐπὶ τὴν καρδίαν, εἰσ τὰ νοτερὰ τῆσ σαρκὸσ καὶ ἁπαλὰ ἐμπίπτοντα γήϊνα μέρη κατατηκόμενα συνάγει τὰ φλέβια καὶ ἀποξηραίνει, τραχύτερα μὲν ὄντα στρυφνά, ἧττον δὲ τραχύνοντα αὐστηρὰ φαίνεται· τὰ δὲ τούτων τε ῥυπτικὰ καὶ πᾶν τὸ περὶ τὴν γλῶτταν ἀποπλύνοντα, πέρα μὲν τοῦ μετρίου τοῦτο δρῶντα καὶ προσεπιλαμβανόμενα ὥστε ἀποτήκειν αὐτῆσ τῆσ φύσεωσ, οἱο͂ν ἡ τῶν λίτρων δύναμισ, πικρὰ πάνθ’ οὕτωσ ὠνόμασται, τὰ δὲ ὑποδεέστερα τῆσ λιτρώδουσ ἕξεωσ ἐπὶ τὸ μέτριόν τε τῇ ῥύψει χρώμενα ἁλυκὰ ἄνευ πικρότητοσ τραχείασ καὶ φίλα μᾶλλον ἡμῖν φαντάζεται.

τὰ δὲ τῇ τοῦ στόματοσ θερμότητι κοινωνήσαντα καὶ λεαινόμενα ὑπ’ αὐτοῦ, συνεκπυρούμενα καὶ πάλιν αὐτὰ ἀντικάοντα τὸ διαθερμῆναν, φερόμενά τε ὑπὸ κουφότητοσ ἄνω πρὸσ τὰσ τῆσ κεφαλῆσ αἰσθήσεισ, τέμνοντά τε πάνθ’ ὁπόσοισ ἂν προσπίπτῃ, διὰ ταύτασ τὰσ δυνάμεισ δριμέα πάντα τὰ τοιαῦτα ἐλέχθη.

τὸ δὲ αὖ τῶν προλελεπτυσμένων μὲν ὑπὸ σηπεδόνοσ, εἰσ δὲ τὰσ στενὰσ φλέβασ ἐνδυομένων, καὶ τοῖσ ἐνοῦσιν αὐτόθι μέρεσιν γεώδεσιν καὶ ὅσα ἀέροσ συμμετρίαν ἔχοντα, ὥστε κινήσαντα περὶ ἄλληλα ποιεῖν κυκᾶσθαι, κυκώμενα δὲ περιπίπτειν τε καὶ εἰσ ἕτερα ἐνδυόμενα ἕτερα κοῖλα ἀπεργάζεσθαι περιτεινόμενα τοῖσ εἰσιοῦσιν ‐ ἃ δὴ νοτίδοσ περὶ ἀέρα κοίλησ περιταθείσησ, τοτὲ μὲν γεώδουσ, τοτὲ δὲ καὶ καθαρᾶσ, νοτερὰ ἀγγεῖα ἀέροσ, ὕδατα κοῖλα περιφερῆ τε γενέσθαι, καὶ τὰ μὲν τῆσ καθαρᾶσ διαφανεῖσ περιστῆναι κληθείσασ ὄνομα πομφόλυγασ, τὰ δὲ τῆσ γεώδουσ ὁμοῦ κινουμένησ τε καὶ αἰρομένησ ζέσιν τε καὶ ζύμωσιν ἐπίκλην λεχθῆναι ‐ τὸ δὲ τούτων αἴτιον τῶν παθημάτων ὀξὺ προσρηθῆναι.

σύμπασιν δὲ τοῖσ περὶ ταῦτα εἰρημένοισ πάθοσ ἐναντίον ἀπ’ ἐναντίασ ἐστὶ προφάσεωσ·

ὁπόταν ἡ τῶν εἰσιόντων σύστασισ ἐν ὑγροῖσ, οἰκεία τῇ τῆσ γλώττησ ἕξει πεφυκυῖα, λεαίνῃ μὲν ἐπαλείφουσα τὰ τραχυνθέντα, τὰ δὲ παρὰ φύσιν συνεστῶτα ἢ κεχυμένα τὰ μὲν συνάγῃ, τὰ δὲ χαλᾷ, καὶ πάνθ’ ὅτι μάλιστα ἱδρύῃ κατὰ φύσιν, ἡδὺ καὶ προσφιλὲσ παντὶ πᾶν τὸ τοιοῦτον ἰάμα τῶν βιαίων παθημάτων γιγνόμενον κέκληται γλυκύ.

καὶ τὰ μὲν ταύτῃ ταῦτα·

περὶ δὲ δὴ τὴν τῶν μυκτήρων δύναμιν, εἴδη μὲν οὐκ ἔνι. τὸ γὰρ τῶν ὀσμῶν πᾶν ἡμιγενέσ, εἴδει δὲ οὐδενὶ συμβέβηκεν συμμετρία πρὸσ τό τινα σχεῖν ὀσμήν· ἀλλ’ ἡμῶν αἱ περὶ ταῦτα φλέβεσ πρὸσ μὲν τὰ γῆσ ὕδατόσ τε γένη στενότεραι συνέστησαν, πρὸσ δὲ τὰ πυρὸσ ἀέροσ τε εὐρύτεραι, διὸ τούτων οὐδεὶσ οὐδενὸσ ὀσμῆσ πώποτε ᾔσθετό τινοσ, ἀλλὰ ἢ βρεχομένων ἢ σηπομένων ἢ τηκομένων ἢ θυμιωμένων γίγνονταί τινων. μεταβάλλοντοσ γὰρ ὕδατοσ εἰσ ἀέρα ἀέροσ τε εἰσ ὕδωρ ἐν τῷ μεταξὺ τούτων γεγόνασιν, εἰσίν τε ὀσμαὶ σύμπασαι καπνὸσ ἢ ὁμίχλη, τούτων δὲ τὸ μὲν ἐξ ἀέροσ εἰσ ὕδωρ ἰὸν ὁμίχλη, τὸ δὲ ἐξ ὕδατοσ εἰσ ἀέρα καπνόσ· ὅθεν λεπτότεραι μὲν ὕδατοσ, παχύτεραι δὲ ὀσμαὶ σύμπασαι γεγόνασιν ἀέροσ.

δηλοῦνται δὲ ὁπόταν τινὸσ ἀντιφραχθέντοσ περὶ τὴν ἀναπνοὴν ἄγῃ τισ βίᾳ τὸ πνεῦμα εἰσ αὑτόν· τότε γὰρ ὀσμὴ μὲν οὐδεμία συνδιηθεῖται, τὸ δὲ πνεῦμα τῶν ὀσμῶν ἐρημωθὲν αὐτὸ μόνον ἕπεται. δύ’ οὖν ταῦτα ἀνώνυμα τὰ τούτων ποικίλματα γέγονεν, οὐκ ἐκ πολλῶν οὐδὲ ἁπλῶν εἰδῶν ὄντα, ἀλλὰ διχῇ τό θ’ ἡδὺ καὶ τὸ λυπηρὸν αὐτόθι μόνω διαφανῆ λέγεσθον, τὸ μὲν τραχῦνόν τε καὶ βιαζόμενον τὸ κύτοσ ἅπαν, ὅσον ἡμῶν μεταξὺ κορυφῆσ τοῦ τε ὀμφαλοῦ κεῖται, τὸ δὲ ταὐτὸν τοῦτο καταπραῦ̈νον καὶ πάλιν ᾗ πέφυκεν ἀγαπητῶσ ἀποδιδόν.

τρίτον δὲ αἰσθητικὸν ἐν ἡμῖν μέροσ ἐπισκοποῦσιν τὸ περὶ τὴν ἀκοήν, δι’ ἃσ αἰτίασ τὰ περὶ αὐτὸ συμβαίνει παθήματα, λεκτέον.

ὅλωσ μὲν οὖν φωνὴν θῶμεν τὴν δι’ ὤτων ὑπ’ ἀέροσ ἐγκεφάλου τε καὶ αἵματοσ μέχρι ψυχῆσ πληγὴν διαδιδομένην, τὴν δὲ ὑπ’ αὐτῆσ κίνησιν, ἀπὸ τῆσ κεφαλῆσ μὲν ἀρχομένην, τελευτῶσαν δὲ περὶ τὴν τοῦ ἥπατοσ ἕδραν, ἀκοήν·

ὅση δ’ αὐτῆσ ταχεῖα, ὀξεῖαν, ὅση δὲ βραδυτέρα, βαρυτέραν· τὴν δὲ ὁμοίαν ὁμαλήν τε καὶ λείαν, τὴν δὲ ἐναντίαν τραχεῖαν· μεγάλην δὲ τὴν πολλήν, ὅση δὲ ἐναντία, σμικράν.

τὰ δὲ περὶ συμφωνίασ αὐτῶν ἐν τοῖσ ὕστερον λεχθησομένοισ ἀνάγκη ῥηθῆναι. τέταρτον δὴ λοιπὸν ἔτι γένοσ ἡμῖν αἰσθητικόν, ὃ διελέσθαι δεῖ συχνὰ ἐν ἑαυτῷ ποικίλματα κεκτημένον, ἃ σύμπαντα μὲν χρόασ ἐκαλέσαμεν, φλόγα τῶν σωμάτων ἑκάστων ἀπορρέουσαν, ὄψει σύμμετρα μόρια ἔχουσαν πρὸσ αἴσθησιν·

ὄψεωσ δ’ ἐν τοῖσ πρόσθεν αὐτὸ περὶ τῶν αἰτίων τῆσ γενέσεωσ ἐρρήθη. τῇδ’ οὖν τῶν χρωμάτων πέρι μάλιστα εἰκὸσ πρέποι τ’ ἂν ἐπιεικεῖ λόγῳ διεξελθεῖν·

τὰ φερόμενα ἀπὸ τῶν ἄλλων μόρια ἐμπίπτοντά τε εἰσ τὴν ὄψιν τὰ μὲν ἐλάττω, τὰ δὲ μείζω, τὰ δ’ ἴσα τοῖσ αὐτῆσ τῆσ ὄψεωσ μέρεσιν εἶναι· τὰ μὲν οὖν ἴσα ἀναίσθητα, ἃ δὴ καὶ διαφανῆ λέγομεν, τὰ δὲ μείζω καὶ ἐλάττω, τὰ μὲν συγκρίνοντα, τὰ δὲ διακρίνοντα αὐτήν, τοῖσ περὶ τὴν σάρκα θερμοῖσ καὶ ψυχροῖσ καὶ τοῖσ περὶ τὴν γλῶτταν στρυφνοῖσ, καὶ ὅσα θερμαντικὰ ὄντα δριμέα ἐκαλέσαμεν, ἀδελφὰ εἶναι, τά τε λευκὰ καὶ τὰ μέλανα, ἐκείνων παθήματα γεγονότα ἐν ἄλλῳ γένει τὰ αὐτά, φανταζόμενα δὲ ἄλλα διὰ ταύτασ τὰσ αἰτίασ. οὕτωσ οὖν αὐτὰ προσρητέον·

βίᾳ διωθοῦσαν καὶ τήκουσαν, πῦρ μὲν ἁθρόον καὶ ὕδωρ, ὃ δάκρυον καλοῦμεν, ἐκεῖθεν ἐκχέουσαν, αὐτὴν δὲ οὖσαν πῦρ ἐξ ἐναντίασ ἀπαντῶσαν, καὶ τοῦ μὲν ἐκπηδῶντοσ πυρὸσ οἱο͂ν ἀπ’ ἀστραπῆσ, τοῦ δ’ εἰσιόντοσ καὶ περὶ τὸ νοτερὸν κατασβεννυμένου, παντοδαπῶν ἐν τῇ κυκήσει ταύτῃ γιγνομένων χρωμάτων, μαρμαρυγὰσ μὲν τὸ πάθοσ προσείπομεν, τὸ δὲ τοῦτο ἀπεργαζόμενον λαμπρόν τε καὶ στίλβον ἐπωνομάσαμεν.

τὸ δὲ τούτων αὖ μεταξὺ πυρὸσ γένοσ, πρὸσ μὲν τὸ τῶν ὀμμάτων ὑγρὸν ἀφικνούμενον καὶ κεραννύμενον αὐτῷ, στίλβον δὲ οὔ·

τῇ δὲ διὰ τῆσ νοτίδοσ αὐγῇ τοῦ πυρὸσ μειγνυμένου χρῶμα ἔναιμον παρασχομένῃ, τοὔνομα ἐρυθρὸν λέγομεν. λαμπρόν τε ἐρυθρῷ λευκῷ τε μειγνύμενον ξανθὸν γέγονεν· τὸ δὲ ὅσον μέτρον ὅσοισ, οὐδ’ εἴ τισ εἰδείη, νοῦν ἔχει τὸ λέγειν, ὧν μήτε τινὰ ἀνάγκην μήτε τὸν εἰκότα λόγον καὶ μετρίωσ ἄν τισ εἰπεῖν εἰή δυνατόσ. ἐρυθρὸν δὲ δὴ μέλανι λευκῷ τε κραθὲν ἁλουργόν· ὄρφνινον δέ, ὅταν τούτοισ μεμειγμένοισ καυθεῖσίν τε μᾶλλον συγκραθῇ μέλαν.

πυρρὸν δὲ ξανθοῦ τε καὶ φαιοῦ κράσει γίγνεται, φαιὸν δὲ λευκοῦ τε καὶ μέλανοσ, τὸ δὲ ὠχρὸν λευκοῦ ξανθῷ μειγνυμένου. λαμπρῷ δὲ λευκὸν συνελθὸν καὶ εἰσ μέλαν κατακορὲσ ἐμπεσὸν κυανοῦν χρῶμα ἀποτελεῖται, κυανοῦ δὲ λευκῷ κεραννυμένου γλαυκόν, πυρροῦ δὲ μέλανι πράσιον. τὰ δὲ ἄλλα ἀπὸ τούτων σχεδὸν δῆλα αἷσ ἂν ἀφομοιούμενα μείξεσιν διασῴζοι τὸν εἰκότα μῦθον. εἰ δέ τισ τούτων ἔργῳ σκοπούμενοσ βάσανον λαμβάνοι, τὸ τῆσ ἀνθρωπίνησ καὶ θείασ φύσεωσ ἠγνοηκὼσ ἂν εἰή διάφορον, ὅτι θεὸσ μὲν τὰ πολλὰ εἰσ ἓν συγκεραννύναι καὶ πάλιν ἐξ ἑνὸσ εἰσ πολλὰ διαλύειν ἱκανῶσ ἐπιστάμενοσ ἅμα καὶ δυνατόσ, ἀνθρώπων δὲ οὐδεὶσ οὐδέτερα τούτων ἱκανὸσ οὔτε ἔστι νῦν οὔτε εἰσ αὖθίσ ποτε ἔσται.

ταῦτα δὴ πάντα τότε ταύτῃ πεφυκότα ἐξ ἀνάγκησ ὁ τοῦ καλλίστου τε καὶ ἀρίστου δημιουργὸσ ἐν τοῖσ γιγνομένοισ παρελάμβανεν, ἡνίκα τὸν αὐτάρκη τε καὶ τὸν τελεώτατον θεὸν ἐγέννα, χρώμενοσ μὲν ταῖσ περὶ ταῦτα αἰτίαισ ὑπηρετούσαισ, τὸ δὲ εὖ τεκταινόμενοσ ἐν πᾶσιν τοῖσ γιγνομένοισ αὐτόσ.

κτήσεωσ ἕνεκα εὐδαίμονοσ βίου, καθ’ ὅσον ἡμῶν ἡ φύσισ ἐνδέχεται, τὸ δὲ ἀναγκαῖον ἐκείνων χάριν, λογιζόμενον ὡσ ἄνευ τούτων οὐ δυνατὰ αὐτὰ ἐκεῖνα ἐφ’ οἷσ σπουδάζομεν μόνα κατανοεῖν οὐδ’ αὖ λαβεῖν οὐδ’ ἄλλωσ πωσ μετασχεῖν.

ὅτ’ οὖν δὴ τὰ νῦν οἱᾶ τέκτοσιν ἡμῖν ὕλη παράκειται τὰ τῶν αἰτίων γένη διυλισμένα, ἐξ ὧν τὸν ἐπίλοιπον λόγον δεῖ συνυφανθῆναι, πάλιν ἐπ’ ἀρχὴν ἐπανέλθωμεν διὰ βραχέων, ταχύ τε εἰσ ταὐτὸν πορευθῶμεν ὅθεν δεῦρο ἀφικόμεθα, καὶ τελευτὴν ἤδη κεφαλήν τε τῷ μύθῳ πειρώμεθα ἁρμόττουσαν ἐπιθεῖναι τοῖσ πρόσθεν.

ὥσπερ γὰρ οὖν καὶ κατ’ ἀρχὰσ ἐλέχθη, ταῦτα ἀτάκτωσ ἔχοντα ὁ θεὸσ ἐν ἑκάστῳ τε αὐτῷ πρὸσ αὑτὸ καὶ πρὸσ ἄλληλα συμμετρίασ ἐνεποίησεν, ὅσασ τε καὶ ὅπῃ δυνατὸν ἦν ἀνάλογα καὶ σύμμετρα εἶναι.

τότε γὰρ οὔτε τούτων, ὅσον μὴ τύχῃ, τι μετεῖχεν, οὔτε τὸ παράπαν ὀνομάσαι τῶν νῦν ὀνομαζομένων ἀξιόλογον ἦν οὐδέν, οἱο͂ν πῦρ καὶ ὕδωρ καὶ εἴ τι τῶν ἄλλων· ἀλλὰ πάντα ταῦτα πρῶτον διεκόσμησεν, ἔπειτ’ ἐκ τούτων πᾶν τόδε συνεστήσατο, ζῷον ἓν ζῷα ἔχον τὰ πάντα ἐν ἑαυτῷ θνητὰ ἀθάνατά τε. καὶ τῶν μὲν θείων αὐτὸσ γίγνεται δημιουργόσ, τῶν δὲ θνητῶν τὴν γένεσιν τοῖσ ἑαυτοῦ γεννήμασιν δημιουργεῖν προσέταξεν.

οἱ δὲ μιμούμενοι, παραλαβόντεσ ἀρχὴν ψυχῆσ ἀθάνατον, τὸ μετὰ τοῦτο θνητὸν σῶμα αὐτῇ περιετόρνευσαν ὄχημά τε πᾶν τὸ σῶμα ἔδοσαν ἄλλο τε εἶδοσ ἐν αὐτῷ ψυχῆσ προσῳκοδόμουν τὸ θνητόν, δεινὰ καὶ ἀναγκαῖα ἐν ἑαυτῷ παθήματα ἔχον, πρῶτον μὲν ἡδονήν, μέγιστον κακοῦ δέλεαρ, ἔπειτα λύπασ, ἀγαθῶν φυγάσ, ἔτι δ’ αὖ θάρροσ καὶ φόβον, ἄφρονε συμβούλω, θυμὸν δὲ δυσπαραμύθητον, ἐλπίδα δ’ εὐπαράγωγον· αἰσθήσει δὲ ἀλόγῳ καὶ ἐπιχειρητῇ παντὸσ ἔρωτι συγκερασάμενοι ταῦτα, ἀναγκαίωσ τὸ θνητὸν γένοσ συνέθεσαν.

καὶ διὰ ταῦτα δὴ σεβόμενοι μιαίνειν τὸ θεῖον, ὅτι μὴ πᾶσα ἦν ἀνάγκη, χωρὶσ ἐκείνου κατοικίζουσιν εἰσ ἄλλην τοῦ σώματοσ οἴκησιν τὸ θνητόν, ἰσθμὸν καὶ ὁρ́ον διοικοδομήσαντεσ τῆσ τε κεφαλῆσ καὶ τοῦ στήθουσ, αὐχένα μεταξὺ τιθέντεσ, ἵν’ εἰή χωρίσ. ἐν δὴ τοῖσ στήθεσιν καὶ τῷ καλουμένῳ θώρακι τὸ τῆσ ψυχῆσ θνητὸν γένοσ ἐνέδουν. καὶ ἐπειδὴ τὸ μὲν ἄμεινον αὐτῆσ, τὸ δὲ χεῖρον ἐπεφύκει, διοικοδομοῦσι τοῦ θώρακοσ αὖ τὸ κύτοσ, διορίζοντεσ οἱο͂ν γυναικῶν, τὴν δὲ ἀνδρῶν χωρὶσ οἴκησιν, τὰσ φρένασ διάφραγμα εἰσ τὸ μέσον αὐτῶν τιθέντεσ.

τὸ μετέχον οὖν τῆσ ψυχῆσ ἀνδρείασ καὶ θυμοῦ, φιλόνικον ὄν, κατῴκισαν ἐγγυτέρω τῆσ κεφαλῆσ μεταξὺ τῶν φρενῶν τε καὶ αὐχένοσ, ἵνα τοῦ λόγου κατήκοον ὂν κοινῇ μετ’ ἐκείνου βίᾳ τὸ τῶν ἐπιθυμιῶν κατέχοι γένοσ, ὁπότ’ ἐκ τῆσ ἀκροπόλεωσ τῷ τ’ ἐπιτάγματι καὶ λόγῳ μηδαμῇ πείθεσθαι ἑκὸν ἐθέλοι·

πᾶσιν ἡγεμονεῖν ἐῷ.

τῇ δὲ δὴ πηδήσει τῆσ καρδίασ ἐν τῇ τῶν δεινῶν προσδοκίᾳ καὶ τῇ τοῦ θυμοῦ ἐγέρσει, προγιγνώσκοντεσ ὅτι διὰ πυρὸσ ἡ τοιαύτη πᾶσα ἔμελλεν οἴδησισ γίγνεσθαι τῶν θυμουμένων, ἐπικουρίαν αὐτῇ μηχανώμενοι τὴν τοῦ πλεύμονοσ ἰδέαν ἐνεφύτευσαν, πρῶτον μὲν μαλακὴν καὶ ἄναιμον, εἶτα σήραγγασ ἐντὸσ ἔχουσαν οἱο͂ν σπόγγου κατατετρημένασ, ἵνα τό τε πνεῦμα καὶ τὸ πῶμα δεχομένη, ψύχουσα, ἀναπνοὴν καὶ ῥᾳστώνην ἐν τῷ καύματι παρέχοι· διὸ δὴ τῆσ ἀρτηρίασ ὀχετοὺσ ἐπὶ τὸν πλεύμονα ἔτεμον, καὶ περὶ τὴν καρδίαν αὐτὸν περιέστησαν οἱο͂ν μάλαγμα, ἵν’ ὁ θυμὸσ ἡνίκα ἐν αὐτῇ ἀκμάζοι, πηδῶσα εἰσ ὑπεῖκον καὶ ἀναψυχομένη, πονοῦσα ἧττον, μᾶλλον τῷ λόγῳ μετὰ θυμοῦ δύναιτο ὑπηρετεῖν.

τὸ δὲ δὴ σίτων τε καὶ ποτῶν ἐπιθυμητικὸν τῆσ ψυχῆσ καὶ ὅσων ἔνδειαν διὰ τὴν τοῦ σώματοσ ἴσχει φύσιν, τοῦτο εἰσ τὸ μεταξὺ τῶν τε φρενῶν καὶ τοῦ πρὸσ τὸν ὀμφαλὸν ὁρ́ου κατῴκισαν, οἱο͂ν φάτνην ἐν ἅπαντι τούτῳ τῷ τόπῳ τῇ τοῦ σώματοσ τροφῇ τεκτηνάμενοι·

καὶ κατέδησαν δὴ τὸ τοιοῦτον ἐνταῦθα ὡσ θρέμμα ἄγριον, τρέφειν δὲ συνημμένον ἀναγκαῖον, εἴπερ τι μέλλοι ποτὲ θνητὸν ἔσεσθαι γένοσ.

ἵν’ οὖν ἀεὶ νεμόμενον πρὸσ φάτνῃ καὶ ὅτι πορρωτάτω τοῦ βουλευομένου κατοικοῦν, θόρυβον καὶ βοὴν ὡσ ἐλαχίστην παρέχον, τὸ κράτιστον καθ’ ἡσυχίαν περὶ τοῦ πᾶσι κοινῇ καὶ ἰδίᾳ συμφέροντοσ ἐῷ βουλεύεσθαι, διὰ ταῦτα ἐνταῦθ’ ἔδοσαν αὐτῷ τὴν τάξιν. λοβὸν δὲ καὶ δοχὰσ πύλασ τε τὸ μὲν ἐξ ὀρθοῦ κατακάμπτουσα καὶ συσπῶσα, τὰ δὲ ἐμφράττουσα συγκλείουσά τε, λύπασ καὶ ἄσασ παρέχοι, καὶ ὅτ’ αὖ τἀναντία φαντάσματα ἀποζωγραφοῖ πρᾳότητόσ τισ ἐκ διανοίασ ἐπίπνοια, τῆσ μὲν πικρότητοσ ἡσυχίαν παρέχουσα τῷ μήτε κινεῖν μήτε προσάπτεσθαι τῆσ ἐναντίασ ἑαυτῇ φύσεωσ ἐθέλειν, γλυκύτητι δὲ τῇ κατ’ ἐκεῖνο συμφύτῳ πρὸσ αὐτὸ χρωμένη καὶ πάντα ὀρθὰ καὶ λεῖα αὐτοῦ καὶ ἐλεύθερα ἀπευθύνουσα, ἵλεών τε καὶ εὐήμερον ποιοῖ τὴν περὶ τὸ ἧπαρ ψυχῆσ μοῖραν κατῳκισμένην, ἔν τε τῇ νυκτὶ διαγωγὴν ἔχουσαν μετρίαν, μαντείᾳ χρωμένην καθ’ ὕπνον, ἐπειδὴ λόγου καὶ φρονήσεωσ οὐ μετεῖχε.

μεμνημένοι γὰρ τῆσ τοῦ πατρὸσ ἐπιστολῆσ οἱ συστήσαντεσ ἡμᾶσ, ὅτε τὸ θνητὸν ἐπέστελλεν γένοσ ὡσ ἄριστον εἰσ δύναμιν ποιεῖν, οὕτω δὴ κατορθοῦντεσ καὶ τὸ φαῦλον ἡμῶν, ἵνα ἀληθείασ πῃ προσάπτοιτο, κατέστησαν ἐν τούτῳ τὸ μαντεῖον.

ἱκανὸν δὲ σημεῖον ὡσ μαντικὴν ἀφροσύνῃ θεὸσ ἀνθρωπίνῃ δέδωκεν·

οὐδεὶσ γὰρ ἔννουσ ἐφάπτεται μαντικῆσ ἐνθέου καὶ ἀληθοῦσ, ἀλλ’ ἢ καθ’ ὕπνον τὴν τῆσ φρονήσεωσ πεδηθεὶσ δύναμιν ἢ διὰ νόσον, ἢ διά τινα ἐνθουσιασμὸν παραλλάξασ. ἀλλὰ συννοῆσαι μὲν ἔμφρονοσ τά τε ῥηθέντα ἀναμνησθέντα ὄναρ ἢ ὕπαρ ὑπὸ τῆσ μαντικῆσ τε καὶ ἐνθουσιαστικῆσ φύσεωσ, καὶ ὅσα ἂν φαντάσματα ὀφθῇ, πάντα λογισμῷ διελέσθαι ὅπῃ τι σημαίνει καὶ ὅτῳ μέλλοντοσ ἢ παρελθόντοσ ἢ παρόντοσ κακοῦ ἢ ἀγαθοῦ· τοῦ δὲ μανέντοσ ἔτι τε ἐν τούτῳ μένοντοσ οὐκ ἔργον τὰ φανέντα καὶ φωνηθέντα ὑφ’ ἑαυτοῦ κρίνειν, ἀλλ’ εὖ καὶ πάλαι λέγεται τὸ πράττειν καὶ γνῶναι τά τε αὑτοῦ καὶ ἑαυτὸν σώφρονι μόνῳ προσήκειν.

ὅθεν δὴ καὶ τὸ τῶν προφητῶν γένοσ ἐπὶ ταῖσ ἐνθέοισ μαντείαισ κριτὰσ ἐπικαθιστάναι νόμοσ· οὓσ μάντεισ αὐτοὺσ ὀνομάζουσίν τινεσ, τὸ πᾶν ἠγνοηκότεσ ὅτι τῆσ δι’ αἰνιγμῶν οὗτοι φήμησ καὶ φαντάσεωσ ὑποκριταί, καὶ οὔτι μάντεισ, προφῆται δὲ μαντευομένων δικαιότατα ὀνομάζοιντ’ ἄν.

ἡ μὲν οὖν φύσισ ἥπατοσ διὰ ταῦτα τοιαύτη τε καὶ ἐν τόπῳ ᾧ λέγομεν πέφυκε, χάριν μαντικῆσ·

καὶ ἔτι μὲν δὴ ζῶντοσ ἑκάστου τὸ τοιοῦτον σημεῖα ἐναργέστερα ἔχει, στερηθὲν δὲ τοῦ ζῆν γέγονε τυφλὸν καὶ τὰ μαντεῖα ἀμυδρότερα ἔσχεν τοῦ τι σαφὲσ σημαίνειν. ἡ δ’ αὖ τοῦ γείτονοσ αὐτῷ σύστασισ καὶ ἕδρα σπλάγχνου γέγονεν ἐξ ἀριστερᾶσ χάριν ἐκείνου, τοῦ παρέχειν αὐτὸ λαμπρὸν ἀεὶ καὶ καθαρόν, οἱο͂ν κατόπτρῳ παρεσκευασμένον καὶ ἕτοιμον ἀεὶ παρακείμενον ἐκμαγεῖον.

διὸ δὴ καὶ ὅταν τινὲσ ἀκαθαρσίαι γίγνωνται διὰ νόσουσ σώματοσ περὶ τὸ ἧπαρ, πάντα ἡ σπληνὸσ καθαίρουσα αὐτὰ δέχεται μανότησ, ἅτε κοίλου καὶ ἀναίμου ὑφανθέντοσ· ὅθεν πληρούμενοσ τῶν ἀποκαθαιρομένων μέγασ καὶ ὕπουλοσ αὐξάνεται, καὶ πάλιν, ὅταν καθαρθῇ τὸ σῶμα, ταπεινούμενοσ εἰσ ταὐτὸν συνίζει.

τὰ μὲν οὖν περὶ ψυχῆσ, ὅσον θνητὸν ἔχει καὶ ὅσον θεῖον, καὶ ὅπῃ καὶ μεθ’ ὧν καὶ δι’ ἃ χωρὶσ ᾠκίσθη, τὸ μὲν ἀληθὲσ ὡσ εἴρηται, θεοῦ συμφήσαντοσ τότ’ ἂν οὕτωσ μόνωσ διισχυριζοίμεθα·

τό γε μὴν εἰκὸσ ἡμῖν εἰρῆσθαι, καὶ νῦν καὶ ἔτι μᾶλλον ἀνασκοποῦσι διακινδυνευτέον τὸ φάναι καὶ πεφάσθω. τὸ δ’ ἑξῆσ δὴ τούτοισιν κατὰ ταὐτὰ μεταδιωκτέον·

ἦν δὲ τὸ τοῦ σώματοσ ἐπίλοιπον ᾗ γέγονεν. ἐκ δὴ λογισμοῦ τοιοῦδε συνίστασθαι μάλιστ’ ἂν αὐτὸ πάντων πρέποι. τὴν ἐσομένην ἐν ἡμῖν ποτῶν καὶ ἐδεστῶν ἀκολασίαν ᾔδεσαν οἱ συντιθέντεσ ἡμῶν τὸ γένοσ, καὶ ὅτι τοῦ μετρίου καὶ ἀναγκαίου διὰ μαργότητα πολλῷ χρησοίμεθα πλέονι· τὸ θνητὸν τελευτῷ, ταῦτα προορώμενοι τῇ τοῦ περιγενησομένου πώματοσ ἐδέσματόσ τε ἕξει τὴν ὀνομαζομένην κάτω κοιλίαν ὑποδοχὴν ἔθεσαν, εἵλιξάν τε πέριξ τὴν τῶν ἐντέρων γένεσιν, ὅπωσ μὴ ταχὺ διεκπερῶσα ἡ τροφὴ ταχὺ πάλιν τροφῆσ ἑτέρασ δεῖσθαι τὸ σῶμα ἀναγκάζοι, καὶ παρέχουσα ἀπληστίαν, διὰ γαστριμαργίαν ἀφιλόσοφον καὶ ἄμουσον πᾶν ἀποτελοῖ τὸ γένοσ, ἀνυπήκοον τοῦ θειοτάτου τῶν παρ’ ἡμῖν.

τὸ δὲ ὀστῶν καὶ σαρκῶν καὶ τῆσ τοιαύτησ φύσεωσ πέρι πάσησ ὧδε ἔσχεν.

τούτοισ σύμπασιν ἀρχὴ μὲν ἡ τοῦ μυελοῦ γένεσισ· οἱ γὰρ τοῦ βίου δεσμοί, τῆσ ψυχῆσ τῷ σώματι συνδουμένησ, ἐν τούτῳ διαδούμενοι κατερρίζουν τὸ θνητὸν γένοσ· αὐτὸσ δὲ ὁ μυελὸσ γέγονεν ἐξ ἄλλων. ἀποκρίνων, μειγνὺσ δὲ ἀλλήλοισ σύμμετρα, πανσπερμίαν παντὶ θνητῷ γένει μηχανώμενοσ, τὸν μυελὸν ἐξ αὐτῶν ἀπηργάσατο, καὶ μετὰ ταῦτα δὴ φυτεύων ἐν αὐτῷ κατέδει τὰ τῶν ψυχῶν γένη, σχημάτων τε ὅσα ἔμελλεν αὖ σχήσειν οἱᾶ́ τε καθ’ ἕκαστα εἴδη, τὸν μυελὸν αὐτὸν τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα διῃρεῖτο σχήματα εὐθὺσ ἐν τῇ διανομῇ τῇ κατ’ ἀρχάσ.

καὶ τὴν μὲν τὸ θεῖον σπέρμα οἱο͂ν ἄρουραν μέλλουσαν ἕξειν ἐν αὑτῇ περιφερῆ πανταχῇ πλάσασ ἐπωνόμασεν τοῦ μυελοῦ ταύτην τὴν μοῖραν ἐγκέφαλον, ὡσ ἀποτελεσθέντοσ ἑκάστου ζῴου τὸ περὶ τοῦτ’ ἀγγεῖον κεφαλὴν γενησόμενον· ὃ δ’ αὖ τὸ λοιπὸν καὶ θνητὸν τῆσ ψυχῆσ ἔμελλε καθέξειν, ἅμα στρογγύλα καὶ προμήκη διῃρεῖτο σχήματα, μυελὸν δὲ πάντα ἐπεφήμισεν, καὶ καθάπερ ἐξ ἀγκυρῶν βαλλόμενοσ ἐκ τούτων πάσησ ψυχῆσ δεσμοὺσ περὶ τοῦτο σύμπαν ἤδη τὸ σῶμα ἡμῶν ἀπηργάζετο, στέγασμα μὲν αὐτῷ πρῶτον συμπηγνὺσ περὶ ὅλον ὀστέινον.

τὸ δὲ ὀστοῦν συνίστησιν ὧδε.

γῆν διαττήσασ καθαρὰν καὶ λείαν ἐφύρασε καὶ ἔδευσεν μυελῷ, καὶ μετὰ τοῦτο εἰσ πῦρ αὐτὸ ἐντίθησιν, μετ’ ἐκεῖνο δὲ εἰσ ὕδωρ βάπτει, πάλιν δὲ εἰσ πῦρ, αὖθίσ τε εἰσ ὕδωρ· μεταφέρων δ’ οὕτω πολλάκισ εἰσ ἑκάτερον ὑπ’ ἀμφοῖν ἄτηκτον ἀπηργάσατο. καταχρώμενοσ δὴ τούτῳ περὶ μὲν τὸν ἐγκέφαλον αὐτοῦ σφαῖραν περιετόρνευσεν ὀστεί̈νην, ταύτῃ δὲ στενὴν διέξοδον κατελείπετο· καὶ περὶ τὸν διαυχένιον ἅμα καὶ νωτιαῖον μυελὸν ἐξ αὐτοῦ σφονδύλουσ πλάσασ ὑπέτεινεν οἱο͂ν στρόφιγγασ, ἀρξάμενοσ ἀπὸ τῆσ κεφαλῆσ, διὰ παντὸσ τοῦ κύτουσ.

καὶ τὸ πᾶν δὴ σπέρμα διασῴζων οὕτωσ λιθοειδεῖ περιβόλῳ συνέφραξεν, ἐμποιῶν ἄρθρα, τῇ θατέρου προσχρώμενοσ ἐν αὐτοῖσ ὡσ μέσῃ ἐνισταμένῃ δυνάμει, κινήσεωσ καὶ κάμψεωσ ἕνεκα. τοῦ δέοντοσ κραυροτέραν εἶναι καὶ ἀκαμπτοτέραν, διάπυρόν τ’ αὖ γιγνομένην καὶ πάλιν ψυχομένην σφακελίσασαν ταχὺ διαφθερεῖν τὸ σπέρμα ἐντὸσ αὑτῆσ, διὰ ταῦτα οὕτω τὸ τῶν νεύρων καὶ τὸ τῆσ σαρκὸσ γένοσ ἐμηχανᾶτο, ἵνα τῷ μὲν πάντα τὰ μέλη συνδήσασ ἐπιτεινομένῳ καὶ ἀνιεμένῳ περὶ τοὺσ στρόφιγγασ καμπτόμενον τὸ σῶμα καὶ ἐκτεινόμενον παρέχοι, τὴν δὲ σάρκα προβολὴν μὲν καυμάτων, πρόβλημα δὲ χειμώνων, ἔτι δὲ πτωμάτων οἱο͂ν τὰ πιλητὰ ἔσεσθαι κτήματα, σώμασιν μαλακῶσ καὶ πρᾴωσ ὑπείκουσαν, θερμὴν δὲ νοτίδα ἐντὸσ ἑαυτῆσ ἔχουσαν θέρουσ μὲν ἀνιδίουσαν καὶ νοτιζομένην ἔξωθεν ψῦχοσ κατὰ πᾶν τὸ σῶμα παρέξειν οἰκεῖον, διὰ χειμῶνοσ δὲ πάλιν αὖ τούτῳ τῷ πυρὶ τὸν προσφερόμενον ἔξωθεν καὶ περιιστάμενον πάγον ἀμυνεῖσθαι μετρίωσ.

ταῦτα ἡμῶν διανοηθεὶσ ὁ κηροπλάστησ, ὕδατι μὲν καὶ πυρὶ καὶ γῇ συμμείξασ καὶ συναρμόσασ, ἐξ ὀξέοσ καὶ ἁλμυροῦ συνθεὶσ ζύμωμα ὑπομείξασ αὐτοῖσ, σάρκα ἔγχυμον καὶ μαλακὴν συνέστησεν·

τὴν δὲ τῶν νεύρων φύσιν ἐξ ὀστοῦ καὶ σαρκὸσ ἀζύμου κράσεωσ μίαν ἐξ ἀμφοῖν μέσην δυνάμει συνεκεράσατο, ξανθῷ χρώματι προσχρώμενοσ.

ὅθεν συντονωτέραν μὲν καὶ γλισχροτέραν σαρκῶν, μαλακωτέραν δὲ ὀστῶν ὑγροτέραν τε ἐκτήσατο δύναμιν νεῦρα· οἷσ συμπεριλαβὼν ὁ θεὸσ ὀστᾶ καὶ μυελόν, δήσασ πρὸσ ἄλληλα νεύροισ, μετὰ ταῦτα σαρξὶν πάντα αὐτὰ κατεσκίασεν ἄνωθεν. ὅσα μὲν οὖν ἐμψυχότατα τῶν ὀστῶν ἦν, ὀλιγίσταισ συνέφραττε σαρξίν, ἃ δ’ ἀψυχότατα ἐντόσ, πλείσταισ καὶ πυκνοτάταισ, καὶ δὴ κατὰ τὰσ συμβολὰσ τῶν ὀστῶν, ὅπῃ μήτινα ἀνάγκην ὁ λόγοσ ἀπέφαινεν δεῖν αὐτὰσ εἶναι, βραχεῖαν σάρκα ἔφυσεν, ἵνα μήτε ἐμποδὼν ταῖσ καμπαῖσιν οὖσαι δύσφορα τὰ σώματα ἀπεργάζοιντο, ἅτε δυσκίνητα γιγνόμενα, μήτ’ αὖ πολλαὶ καὶ πυκναὶ σφόδρα τε ἐν ἀλλήλαισ ἐμπεπιλημέναι, διὰ στερεότητα ἀναισθησίαν ἐμποιοῦσαι, δυσμνημονευτότερα καὶ κωφότερα τὰ περὶ τὴν διάνοιαν ποιοῖεν.

διὸ δὴ τό τε τῶν μηρῶν καὶ κνημῶν καὶ τὸ περὶ τὴν τῶν ἰσχίων φύσιν τά τε περὶ τὰ τῶν βραχιόνων ὀστᾶ καὶ τὰ τῶν πήχεων, καὶ ὅσα ἄλλα ἡμῶν ἄναρθρα, ὅσα τε ἐντὸσ ὀστᾶ δι’ ὀλιγότητα ψυχῆσ ἐν μυελῷ κενά ἐστιν φρονήσεωσ, ταῦτα πάντα συμπεπλήρωται σαρξίν· ὅσα δὲ ἔμφρονα, ἧττον ‐ εἰ μή πού τινα αὐτὴν καθ’ αὑτὴν αἰσθήσεων ἕνεκα σάρκα οὕτω συνέστησεν, οἱο͂ν τὸ τῆσ γλώττησ εἶδοσ ‐ τὰ δὲ πλεῖστα ἐκείνωσ·

ἡ γὰρ ἐξ ἀνάγκησ γιγνομένη καὶ συντρεφομένη φύσισ οὐδαμῇ προσδέχεται πυκνὸν ὀστοῦν καὶ σάρκα πολλὴν ἅμα τε αὐτοῖσ ὀξυήκοον αἴσθησιν. μάλιστα γὰρ ἂν αὐτὰ πάντων ἔσχεν ἡ περὶ τὴν κεφαλὴν σύστασισ, εἴπερ ἅμα συμπίπτειν ἠθελησάτην, καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων γένοσ σαρκώδη ἔχον ἐφ’ ἑαυτῷ καὶ νευρώδη κρατεράν τε κεφαλὴν βίον ἂν διπλοῦν καὶ πολλαπλοῦν καὶ ὑγιεινότερον καὶ ἀλυπότερον τοῦ νῦν κατεκτήσατο.

νῦν δὲ τοῖσ περὶ τὴν ἡμετέραν γένεσιν δημιουργοῖσ, ἀναλογιζομένοισ πότερον πολυχρονιώτερον χεῖρον ἢ βραχυχρονιώτερον βέλτιον ἀπεργάσαιντο γένοσ, συνέδοξεν τοῦ πλείονοσ βίου, φαυλοτέρου δέ, τὸν ἐλάττονα ἀμείνονα ὄντα παντὶ πάντωσ αἱρετέον· ὅθεν δὴ μανῷ μὲν ὀστῷ, σαρξὶν δὲ καὶ νεύροισ κεφαλήν, ἅτε οὐδὲ καμπὰσ ἔχουσαν, οὐ συνεστέγασαν.

κατὰ πάντα οὖν ταῦτα εὐαισθητοτέρα μὲν καὶ φρονιμωτέρα, πολὺ δὲ ἀσθενεστέρα παντὸσ ἀνδρὸσ προσετέθη κεφαλὴ σώματι. τὰ δὲ νεῦρα διὰ ταῦτα καὶ οὕτωσ ὁ θεὸσ ἐπ’ ἐσχάτην τὴν κεφαλὴν περιστήσασ κύκλῳ περὶ τὸν τράχηλον ἐκόλλησεν ὁμοιότητι, καὶ τὰσ σιαγόνασ ἄκρασ αὐτοῖσ συνέδησεν ὑπὸ τὴν φύσιν τοῦ προσώπου· τὰ δ’ ἄλλα εἰσ ἅπαντα τὰ μέλη διέσπειρε, συνάπτων ἄρθρον ἄρθρῳ.

τὴν δὲ δὴ τοῦ στόματοσ ἡμῶν δύναμιν ὀδοῦσιν καὶ γλώττῃ καὶ χείλεσιν ἕνεκα τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν ἀρίστων διεκόσμησαν οἱ διακοσμοῦντεσ ᾗ νῦν διατέτακται, τὴν μὲν εἴσοδον τῶν ἀναγκαίων μηχανώμενοι χάριν, τὴν δ’ ἔξοδον τῶν ἀρίστων· ἀναγκαῖον μὲν γὰρ πᾶν ὅσον εἰσέρχεται τροφὴν διδὸν τῷ σώματι, τὸ δὲ λόγων νᾶμα ἔξω ῥέον καὶ ὑπηρετοῦν φρονήσει κάλλιστον καὶ ἄριστον πάντων ναμάτων.

τὴν δ’ αὖ κεφαλὴν οὔτε μόνον ὀστεί̈νην ψιλὴν δυνατὸν ἐᾶν ἦν διὰ τὴν ἐν ταῖσ ὡρ́αισ ἐφ’ ἑκάτερον ὑπερβολήν, οὔτ’ αὖ συσκιασθεῖσαν κωφὴν καὶ ἀναίσθητον διὰ τὸν τῶν σαρκῶν ὄχλον περιιδεῖν γιγνομένην· τῆσ δὴ σαρκοειδοῦσ φύσεωσ οὐ καταξηραινομένησ λέμμα μεῖζον περιγιγνόμενον ἐχωρίζετο, δέρμα τὸ νῦν λεγόμενον. τοῦτο δὲ διὰ τὴν περὶ τὸν ἐγκέφαλον νοτίδα συνιὸν αὐτὸ πρὸσ αὑτὸ καὶ βλαστάνον κύκλῳ περιημφιέννυεν τὴν κεφαλήν·

ἡ δὲ νοτὶσ ὑπὸ τὰσ ῥαφὰσ ἀνιοῦσα ἦρδε καὶ συνέκλεισεν αὐτὸ ἐπὶ τὴν κορυφήν, οἱο͂ν ἅμμα συναγαγοῦσα, τὸ δὲ τῶν ῥαφῶν παντοδαπὸν εἶδοσ γέγονε διὰ τὴν τῶν περιόδων δύναμιν καὶ τῆσ τροφῆσ, μᾶλλον μὲν ἀλλήλοισ μαχομένων τούτων πλείουσ, ἧττον δὲ ἐλάττουσ. τοῦτο δὴ πᾶν τὸ δέρμα κύκλῳ κατεκέντει πυρὶ τὸ θεῖον, τρηθέντοσ δὲ καὶ τῆσ ἰκμάδοσ ἔξω δι’ αὐτοῦ φερομένησ τὸ μὲν ὑγρὸν καὶ θερμὸν ὅσον εἰλικρινὲσ ἀπῄειν, τὸ δὲ μεικτὸν ἐξ ὧν καὶ τὸ δέρμα ἦν, αἰρόμενον μὲν ὑπὸ τῆσ φορᾶσ ἔξω μακρὸν ἐτείνετο, λεπτότητα ἴσην ἔχον τῷ κατακεντήματι, διὰ δὲ βραδυτῆτα ἀπωθούμενον ὑπὸ τοῦ περιεστῶτοσ ἔξωθεν πνεύματοσ πάλιν ἐντὸσ ὑπὸ τὸ δέρμα εἱλλόμενον κατερριζοῦτο·

καὶ κατὰ ταῦτα δὴ τὰ πάθη τὸ τριχῶν γένοσ ἐν τῷ δέρματι πέφυκεν, συγγενὲσ μὲν ἱμαντῶδεσ ὂν αὐτοῦ, σκληρότερον δὲ καὶ πυκνότερον τῇ πιλήσει τῆσ ψύξεωσ, ἣν ἀποχωριζομένη δέρματοσ ἑκάστη θρὶξ ψυχθεῖσα συνεπιλήθη.

τούτῳ δὴ λασίαν ἡμῶν ἀπηργάσατο τὴν κεφαλὴν ὁ ποιῶν, χρώμενοσ μὲν αἰτίοισ τοῖσ εἰρημένοισ, διανοούμενοσ δὲ ἀντὶ σαρκὸσ αὐτὸ δεῖν εἶναι στέγασμα τῆσ περὶ τὸν ἐγκέφαλον ἕνεκα ἀσφαλείασ κοῦφον καὶ θέρουσ χειμῶνόσ τε ἱκανὸν σκιὰν καὶ σκέπην παρέχειν, εὐαισθησίασ δὲ οὐδὲν διακώλυμα ἐμποδὼν γενησόμενον. τὸ δ’ ἐν τῇ περὶ τοὺσ δακτύλουσ καταπλοκῇ τοῦ νεύρου καὶ τοῦ δέρματοσ ὀστοῦ τε, συμμειχθὲν ἐκ τριῶν, ἀποξηρανθὲν ἓν κοινὸν συμπάντων σκληρὸν γέγονεν δέρμα, τοῖσ μὲν συναιτίοισ τούτοισ δημιουργηθέν, τῇ δὲ αἰτιωτάτῃ διανοίᾳ τῶν ἔπειτα ἐσομένων ἕνεκα εἰργασμένον.

ὡσ γάρ ποτε ἐξ ἀνδρῶν γυναῖκεσ καὶ τἆλλα θηρία γενήσοιντο, ἠπίσταντο οἱ συνιστάντεσ ἡμᾶσ, καὶ δὴ καὶ τῆσ τῶν ὀνύχων χρείασ ὅτι πολλὰ τῶν θρεμμάτων καὶ ἐπὶ πολλὰ δεήσοιτο ᾔδεσαν, ὅθεν ἐν ἀνθρώποισ εὐθὺσ γιγνομένοισ ὑπετυπώσαντο τὴν τῶν ὀνύχων γένεσιν. τούτῳ δὴ τῷ λόγῳ καὶ ταῖσ προφάσεσιν ταύταισ δέρμα τρίχασ ὄνυχάσ τε ἐπ’ ἄκροισ τοῖσ κώλοισ ἔφυσαν.

ἐπειδὴ δὲ πάντ’ ἦν τὰ τοῦ θνητοῦ ζῴου συμπεφυκότα μέρη καὶ μέλη, τὴν δὲ ζωὴν ἐν πυρὶ καὶ πνεύματι συνέβαινεν ἐξ ἀνάγκησ ἔχειν αὐτῷ, καὶ διὰ ταῦτα ὑπὸ τούτων τηκόμενον κενούμενόν τ’ ἔφθινεν, βοήθειαν αὐτῷ θεοὶ μηχανῶνται.

τῆσ γὰρ ἀνθρωπίνησ συγγενῆ φύσεωσ φύσιν ἄλλαισ ἰδέαισ καὶ αἰσθήσεσιν κεραννύντεσ, ὥσθ’ ἕτερον ζῷον εἶναι, φυτεύουσιν·

ἃ δὴ νῦν ἥμερα δένδρα καὶ φυτὰ καὶ σπέρματα παιδευθέντα ὑπὸ γεωργίασ τιθασῶσ πρὸσ ἡμᾶσ ἔσχεν, πρὶν δὲ ἦν μόνα τὰ τῶν ἀγρίων γένη, πρεσβύτερα τῶν ἡμέρων ὄντα. πᾶν γὰρ οὖν ὅτιπερ ἂν μετάσχῃ τοῦ ζῆν, ζῷον μὲν ἂν ἐν δίκῃ λέγοιτο ὀρθότατα·

μετέχει γε μὴν τοῦτο ὃ νῦν λέγομεν τοῦ τρίτου ψυχῆσ εἴδουσ, ὃ μεταξὺ φρενῶν ὀμφαλοῦ τε ἱδρῦσθαι λόγοσ, ᾧ δόξησ μὲν λογισμοῦ τε καὶ νοῦ μέτεστιν τὸ μηδέν, αἰσθήσεωσ δὲ ἡδείασ καὶ ἀλγεινῆσ μετὰ ἐπιθυμιῶν. πάσχον γὰρ διατελεῖ πάντα, στραφέντι δ’ αὐτῷ ἐν ἑαυτῷ περὶ ἑαυτό, τὴν μὲν ἔξωθεν ἀπωσαμένῳ κίνησιν, τῇ δ’ οἰκείᾳ χρησαμένῳ, τῶν αὑτοῦ τι λογίσασθαι κατιδόντι φύσει οὐ παραδέδωκεν ἡ γένεσισ. διὸ δὴ ζῇ μὲν ἔστιν τε οὐχ ἕτερον ζῴου, μόνιμον δὲ καὶ κατερριζωμένον πέπηγεν διὰ τὸ τῆσ ὑφ’ ἑαυτοῦ κινήσεωσ ἐστερῆσθαι.

ταῦτα δὴ τὰ γένη πάντα φυτεύσαντεσ οἱ κρείττουσ τοῖσ ἥττοσιν ἡμῖν τροφήν, τὸ σῶμα αὐτὸ ἡμῶν διωχέτευσαν τέμνοντεσ οἱο͂ν ἐν κήποισ ὀχετούσ, ἵνα ὥσπερ ἐκ νάματοσ ἐπιόντοσ ἄρδοιτο.

καὶ πρῶτον μὲν ὀχετοὺσ κρυφαίουσ ὑπὸ τὴν σύμφυσιν τοῦ δέρματοσ καὶ τῆσ σαρκὸσ δύο φλέβασ ἔτεμον νωτιαίασ, δίδυμον ὡσ τὸ σῶμα ἐτύγχανεν δεξιοῖσ τε καὶ ἀριστεροῖσ ὄν· ταύτασ δὲ καθῆκαν παρὰ τὴν ῥάχιν, καὶ τὸν γόνιμον μεταξὺ λαβόντεσ μυελόν, ἵνα οὗτόσ τε ὅτι μάλιστα θάλλοι, καὶ ἐπὶ τἆλλα εὔρουσ ἐντεῦθεν ἅτε ἐπὶ κάταντεσ ἡ ἐπίχυσισ γιγνομένη παρέχοι τὴν ὑδρείαν ὁμαλήν.

μετὰ δὲ ταῦτα σχίσαντεσ περὶ τὴν κεφαλὴν τὰσ φλέβασ καὶ δι’ ἀλλήλων ἐναντίασ πλέξαντεσ διεῖσαν, τὰσ μὲν ἐκ τῶν δεξιῶν ἐπὶ τἀριστερὰ τοῦ σώματοσ, τὰσ δ’ ἐκ τῶν ἀριστερῶν ἐπὶ τὰ δεξιὰ κλίναντεσ, ὅπωσ δεσμὸσ ἅμα τῇ κεφαλῇ πρὸσ τὸ σῶμα εἰή μετὰ τοῦ δέρματοσ, ἐπειδὴ νεύροισ οὐκ ἦν κύκλῳ κατὰ κορυφὴν περιειλημμένη, καὶ δὴ καὶ τὸ τῶν αἰσθήσεων πάθοσ ἵν’ ἀφ’ ἑκατέρων τῶν μερῶν εἰσ ἅπαν τὸ σῶμα εἰή διάδηλον. τὸ δ’ ἐντεῦθεν ἤδη τὴν ὑδραγωγίαν παρεσκεύασαν τρόπῳ τινὶ τοιῷδε, ὃν κατοψόμεθα ῥᾷον προδιομολογησάμενοι τὸ τοιόνδε, ὅτι πάντα ὅσα ἐξ ἐλαττόνων συνίσταται στέγει τὰ μείζω, τὰ δὲ ἐκ μειζόνων τὰ σμικρότερα οὐ δύναται, πῦρ δὲ πάντων γενῶν σμικρομερέστατον, ὅθεν δι’ ὕδατοσ καὶ γῆσ ἀέροσ τε καὶ ὅσα ἐκ τούτων συνίσταται διαχωρεῖ καὶ στέγειν οὐδὲν αὐτὸ δύναται.

ταὐτὸν δὴ καὶ περὶ τῆσ παρ’ ἡμῖν κοιλίασ διανοητέον, ὅτι σιτία μὲν καὶ ποτὰ ὅταν εἰσ αὐτὴν ἐμπέσῃ, στέγει, πνεῦμα δὲ καὶ πῦρ σμικρομερέστερα ὄντα τῆσ αὑτῆσ συστάσεωσ οὐ δύναται.

τούτοισ οὖν κατεχρήσατο ὁ θεὸσ εἰσ τὴν ἐκ τῆσ κοιλίασ ἐπὶ τὰσ φλέβασ ὑδρείαν, πλέγμα ἐξ ἀέροσ καὶ πυρὸσ οἱο͂ν οἱ κύρτοι συνυφηνάμενοσ, διπλᾶ κατὰ τὴν εἴσοδον ἐγκύρτια ἔχον, ὧν θάτερον αὖ πάλιν διέπλεξεν δίκρουν·

καὶ ἀπὸ τῶν ἐγκυρτίων δὴ διετείνατο οἱο͂ν σχοίνουσ κύκλῳ διὰ παντὸσ πρὸσ τὰ ἔσχατα τοῦ πλέγματοσ. τὰ μὲν οὖν ἔνδον ἐκ πυρὸσ συνεστήσατο τοῦ πλοκάνου ἅπαντα, τὰ δ’ ἐγκύρτια καὶ τὸ κύτοσ ἀεροειδῆ, καὶ λαβὼν αὐτὸ περιέστησεν τῷ πλασθέντι ζῴῳ τρόπον τοιόνδε. τὸ μὲν τῶν ἐγκυρτίων εἰσ τὸ στόμα μεθῆκεν·

διπλοῦ δὲ ὄντοσ αὐτοῦ κατὰ μὲν τὰσ ἀρτηρίασ εἰσ τὸν πλεύμονα καθῆκεν θάτερον, τὸ δ’ εἰσ τὴν κοιλίαν παρὰ τὰσ ἀρτηρίασ· τὸ δ’ ἕτερον σχίσασ τὸ μέροσ ἑκάτερον κατὰ τοὺσ ὀχετοὺσ τῆσ ῥινὸσ ἀφῆκεν κοινόν, ὥσθ’ ὅτε μὴ κατὰ στόμα ἰοί θάτερον, ἐκ τούτου πάντα καὶ τὰ ἐκείνου ῥεύματα ἀναπληροῦσθαι. τὸ δὲ ἄλλο κύτοσ τοῦ κύρτου περὶ τὸ σῶμα ὅσον κοῖλον ἡμῶν περιέφυσεν, καὶ πᾶν δὴ τοῦτο τοτὲ μὲν εἰσ τὰ ἐγκύρτια συρρεῖν μαλακῶσ, ἅτε ἀέρα ὄντα, ἐποίησεν, τοτὲ δὲ ἀναρρεῖν μὲν τὰ ἐγκύρτια, τὸ δὲ πλέγμα, ὡσ ὄντοσ τοῦ σώματοσ μανοῦ, δύεσθαι εἴσω δι’ αὐτοῦ καὶ πάλιν ἔξω, τὰσ δὲ ἐντὸσ τοῦ πυρὸσ ἀκτῖνασ διαδεδεμένασ ἀκολουθεῖν ἐφ’ ἑκάτερα ἰόντοσ τοῦ ἀέροσ, καὶ τοῦτο, ἑώσπερ ἂν τὸ θνητὸν συνεστήκῃ ζῷον, μὴ διαπαύεσθαι γιγνόμενον·

τούτῳ δὲ δὴ τῷ γένει τὸν τὰσ ἐπωνυμίασ θέμενον ἀναπνοὴν καὶ ἐκπνοὴν λέγομεν θέσθαι τοὔνομα.

πᾶν δὲ δὴ τό τ’ ἔργον καὶ τὸ πάθοσ τοῦθ’ ἡμῶν τῷ σώματι γέγονεν ἀρδομένῳ καὶ ἀναψυχομένῳ τρέφεσθαι καὶ ζῆν· σιτία καὶ ποτὰ λάβῃ, τήκει δή, καὶ κατὰ σμικρὰ διαιροῦν, διὰ τῶν ἐξόδων ᾗπερ πορεύεται διάγον, οἱο͂ν ἐκ κρήνησ ἐπ’ ὀχετοὺσ ἐπὶ τὰσ φλέβασ ἀντλοῦν αὐτά, ῥεῖν ὥσπερ αὐλῶνοσ διὰ τοῦ σώματοσ τὰ τῶν φλεβῶν ποιεῖ ῥεύματα.

πάλιν δὲ τὸ τῆσ ἀναπνοῆσ ἴδωμεν πάθοσ, αἷσ χρώμενον αἰτίαισ τοιοῦτον γέγονεν οἱο͂́νπερ τὰ νῦν ἐστιν.

ὧδ’ οὖν. ἐπειδὴ κενὸν οὐδέν ἐστιν εἰσ ὃ τῶν φερομένων δύναιτ’ ἂν εἰσελθεῖν τι, τὸ δὲ πνεῦμα φέρεται παρ’ ἡμῶν ἔξω, τὸ μετὰ τοῦτο ἤδη παντὶ δῆλον ὡσ οὐκ εἰσ κενόν, ἀλλὰ τὸ πλησίον ἐκ τῆσ ἕδρασ ὠθεῖ·

τὸ δ’ ὠθούμενον ἐξελαύνει τὸ πλησίον ἀεί, καὶ κατὰ ταύτην τὴν ἀνάγκην πᾶν περιελαυνόμενον εἰσ τὴν ἕδραν ὅθεν ἐξῆλθεν τὸ πνεῦμα, εἰσιὸν ἐκεῖσε καὶ ἀναπληροῦν αὐτὴν συνέπεται τῷ πνεύματι, καὶ τοῦτο ἅμα πᾶν οἱο͂ν τροχοῦ περιαγομένου γίγνεται διὰ τὸ κενὸν μηδὲν εἶναι. διὸ δὴ τὸ τῶν στηθῶν καὶ τὸ τοῦ πλεύμονοσ ἔξω μεθιὲν τὸ πνεῦμα πάλιν ὑπὸ τοῦ περὶ τὸ σῶμα ἀέροσ, εἴσω διὰ μανῶν τῶν σαρκῶν δυομένου καὶ περιελαυνομένου, γίγνεται πλῆρεσ·

αὖθισ δὲ ἀποτρεπόμενοσ ὁ ἀὴρ καὶ διὰ τοῦ σώματοσ ἔξω ἰὼν εἴσω τὴν ἀναπνοὴν περιωθεῖ κατὰ τὴν τοῦ στόματοσ καὶ τὴν τῶν μυκτήρων δίοδον. τὴν δ’ αἰτίαν τῆσ ἀρχῆσ αὐτῶν θετέον τήνδε. πᾶν ζῷον αὑτοῦ τἀντὸσ περὶ τὸ αἷμα καὶ τὰσ φλέβασ θερμότατα ἔχει, οἱο͂ν ἐν ἑαυτῷ πηγήν τινα ἐνοῦσαν πυρόσ·

ὃ δὴ καὶ προσῃκάζομεν τῷ τοῦ κύρτου πλέγματι, κατὰ μέσον διατεταμένον ἐκ πυρὸσ πεπλέχθαι πᾶν, τὰ δὲ ἄλλα ὅσα ἔξωθεν, ἀέροσ. τὸ θερμὸν δὴ κατὰ φύσιν εἰσ τὴν αὑτοῦ χώραν ἔξω πρὸσ τὸ συγγενὲσ ὁμολογητέον ἰέναι· δυοῖν δὲ τοῖν διεξόδοιν οὔσαιν, τῆσ μὲν κατὰ τὸ σῶμα ἔξω, τῆσ δὲ αὖ κατὰ τὸ στόμα καὶ τὰσ ῥῖνασ, ὅταν μὲν ἐπὶ θάτερα ὁρμήσῃ, θάτερα περιωθεῖ, τὸ δὲ περιωσθὲν εἰσ τὸ πῦρ ἐμπῖπτον θερμαίνεται, τὸ δ’ ἐξιὸν ψύχεται. μεταβαλλούσησ δὲ τῆσ θερμότητοσ καὶ τῶν κατὰ τὴν ἑτέραν ἔξοδον θερμοτέρων γιγνομένων πάλιν ἐκείνῃ ῥέπον αὖ τὸ θερμότερον μᾶλλον, πρὸσ τὴν αὑτοῦ φύσιν φερόμενον, περιωθεῖ τὸ κατὰ θάτερα·

τὸ δὲ τὰ αὐτὰ πάσχον καὶ τὰ αὐτὰ ἀνταποδιδὸν ἀεί, κύκλον οὕτω σαλευόμενον ἔνθα καὶ ἔνθα ἀπειργασμένον ὑπ’ ἀμφοτέρων τὴν ἀναπνοὴν καὶ ἐκπνοὴν γίγνεσθαι παρέχεται. καὶ δὴ καὶ τὰ τῶν περὶ τὰσ ἰατρικὰσ σικύασ παθημάτων αἴτια καὶ τὰ τῆσ καταπόσεωσ τά τε τῶν ῥιπτουμένων, ὅσα ἀφεθέντα μετέωρα καὶ ὅσα ἐπὶ γῆσ φέρεται, ταύτῃ διωκτέον, καὶ ὅσοι φθόγγοι ταχεῖσ τε καὶ βραδεῖσ ὀξεῖσ τε καὶ βαρεῖσ φαίνονται, τοτὲ μὲν ἀνάρμοστοι φερόμενοι δι’ ἀνομοιότητα τῆσ ἐν ἡμῖν ὑπ’ αὐτῶν κινήσεωσ, τοτὲ δὲ σύμφωνοι δι’ ὁμοιότητα.

τὰσ γὰρ τῶν προτέρων καὶ θαττόνων οἱ βραδύτεροι κινήσεισ ἀποπαυομένασ ἤδη τε εἰσ ὅμοιον ἐληλυθυίασ, αἷσ ὕστερον αὐτοὶ προσφερόμενοι κινοῦσιν ἐκείνασ, καταλαμβάνουσιν, καταλαμβάνοντεσ δὲ οὐκ ἄλλην ἐπεμβάλλοντεσ ἀνετάραξαν κίνησιν, ἀλλ’ ἀρχὴν βραδυτέρασ φορᾶσ κατὰ τὴν τῆσ θάττονοσ, ἀποληγούσησ δέ, ὁμοιότητα προσάψαντεσ, μίαν ἐξ ὀξείασ καὶ βαρείασ συνεκεράσαντο πάθην·

ὅθεν ἡδονὴν μὲν τοῖσ ἄφροσιν, εὐφροσύνην δὲ τοῖσ ἔμφροσιν διὰ τὴν τῆσ θείασ ἁρμονίασ μίμησιν ἐν θνηταῖσ γενομένην φοραῖσ παρέσχον.

τὰ τῶν κεραυνῶν πτώματα καὶ τὰ θαυμαζόμενα ἠλέκτρων περὶ τῆσ ἕλξεωσ καὶ τῶν Ἡρακλείων λίθων, πάντων τούτων ὁλκὴ μὲν οὐκ ἔστιν οὐδενί ποτε, τὸ δὲ κενὸν εἶναι μηδὲν περιωθεῖν τε αὑτὰ ταῦτα εἰσ ἄλληλα, τό τε διακρινόμενα καὶ συγκρινόμενα πρὸσ τὴν αὑτῶν διαμειβόμενα ἕδραν ἕκαστα ἰέναι πάντα, τούτοισ τοῖσ παθήμασιν πρὸσ ἄλληλα συμπλεχθεῖσιν τεθαυματουργημένα τῷ κατὰ τρόπον ζητοῦντι φανήσεται.

καὶ δὴ καὶ τὸ τῆσ ἀναπνοῆσ, ὅθεν ὁ λόγοσ ὡρ́μησεν, κατὰ ταῦτα καὶ διὰ τούτων γέγονεν, ὥσπερ ἐν τοῖσ πρόσθεν εἴρηται, τέμνοντοσ μὲν τὰ σιτία τοῦ πυρόσ, αἰωρουμένου δὲ ἐντὸσ τῷ πνεύματι συνεπομένου, τὰσ φλέβασ τε ἐκ τῆσ κοιλίασ τῇ συναιωρήσει πληροῦντοσ τῷ τὰ τετμημένα αὐτόθεν ἐπαντλεῖν·

καὶ διὰ ταῦτα δὴ καθ’ ὅλον τὸ σῶμα πᾶσιν τοῖσ ζῴοισ τὰ τῆσ τροφῆσ νάματα οὕτωσ ἐπίρρυτα γέγονεν. νεότμητα δὲ καὶ ἀπὸ συγγενῶν ὄντα, τὰ μὲν καρπῶν, τὰ δὲ χλόησ, ἃ θεὸσ ἐπ’ αὐτὸ τοῦθ’ ἡμῖν ἐφύτευσεν, εἶναι τροφήν, παντοδαπὰ μὲν χρώματα ἴσχει διὰ τὴν σύμμειξιν, ἡ δ’ ἐρυθρὰ πλείστη περὶ αὐτὰ χρόα διαθεῖ, τῆσ τοῦ πυρὸσ τομῆσ τε καὶ ἐξομόρξεωσ ἐν ὑγρῷ δεδημιουργημένη φύσισ. ὅθεν τοῦ κατὰ τὸ σῶμα ῥέοντοσ τὸ χρῶμα ἔσχεν οἱάν ὄψιν διεληλύθαμεν ὃ καλοῦμεν αἷμα, νομὴν σαρκῶν καὶ σύμπαντοσ τοῦ σώματοσ, ὅθεν ὑδρευόμενα ἕκαστα πληροῖ τὴν τοῦ κενουμένου βάσιν·

ὁ δὲ τρόποσ τῆσ πληρώσεωσ ἀποχωρήσεώσ τε γίγνεται καθάπερ ἐν τῷ παντὶ παντὸσ ἡ φορὰ γέγονεν, ἣν τὸ συγγενὲσ πᾶν φέρεται πρὸσ ἑαυτό.

τὰ μὲν γὰρ δὴ περιεστῶτα ἐκτὸσ ἡμᾶσ τήκει τε ἀεὶ καὶ διανέμει πρὸσ ἕκαστον εἶδοσ τὸ ὁμόφυλον ἀποπέμποντα, τὰ δὲ ἔναιμα αὖ, κερματισθέντα ἐντὸσ παρ’ ἡμῖν καὶ περιειλημμένα ὥσπερ ὑπ’ οὐρανοῦ συνεστῶτοσ ἑκάστου τοῦ ζῴου, τὴν τοῦ παντὸσ ἀναγκάζεται μιμεῖσθαι φοράν· πρὸσ τὸ συγγενὲσ οὖν φερόμενον ἕκαστον τῶν ἐντὸσ μερισθέντων τὸ κενωθὲν τότε πάλιν ἀνεπλήρωσεν.

ὅταν μὲν δὴ πλέον τοῦ ἐπιρρέοντοσ ἀπίῃ, φθίνει πᾶν, ὅταν δὲ ἔλαττον, αὐξάνεται. νέα μὲν οὖν σύστασισ τοῦ παντὸσ ζῴου, καινὰ τὰ τρίγωνα οἱο͂ν ἐκ δρυόχων ἔτι ἔχουσα τῶν γενῶν, ἰσχυρὰν μὲν τὴν σύγκλεισιν αὐτῶν πρὸσ ἄλληλα κέκτηται, συμπέπηγεν δὲ ὁ πᾶσ ὄγκοσ αὐτῆσ ἁπαλόσ, ἅτ’ ἐκ μυελοῦ μὲν νεωστὶ γεγονυίασ, τεθραμμένησ δὲ ἐν γάλακτι· τὰ δὴ περιλαμβανόμενα ἐν αὐτῇ τρίγωνα ἔξωθεν ἐπεισελθόντα, ἐξ ὧν ἂν ᾖ τά τε σιτία καὶ ποτά, τῶν ἑαυτῆσ τριγώνων παλαιότερα ὄντα καὶ ἀσθενέστερα καινοῖσ ἐπικρατεῖ τέμνουσα, καὶ μέγα ἀπεργάζεται τὸ ζῷον τρέφουσα ἐκ πολλῶν ὁμοίων.

ὅταν δ’ ἡ ῥίζα τῶν τριγώνων χαλᾷ διὰ τὸ πολλοὺσ ἀγῶνασ ἐν πολλῷ χρόνῳ πρὸσ πολλὰ ἠγωνίσθαι, τὰ μὲν τῆσ τροφῆσ εἰσιόντα οὐκέτι δύναται τέμνειν εἰσ ὁμοιότητα ἑαυτοῖσ, αὐτὰ δὲ ὑπὸ τῶν ἔξωθεν ἐπεισιόντων εὐπετῶσ διαιρεῖται· φθίνει δὴ πᾶν ζῷον ἐν τούτῳ κρατούμενον, γῆράσ τε ὀνομάζεται τὸ πάθοσ.

τέλοσ δέ, ἐπειδὰν τῶν περὶ τὸν μυελὸν τριγώνων οἱ συναρμοσθέντεσ μηκέτι ἀντέχωσιν δεσμοὶ τῷ πόνῳ διιστάμενοι, μεθιᾶσιν τοὺσ τῆσ ψυχῆσ αὖ δεσμούσ, ἡ δὲ λυθεῖσα κατὰ φύσιν μεθ’ ἡδονῆσ ἐξέπτατο· πᾶν γὰρ τὸ μὲν παρὰ φύσιν ἀλγεινόν, τὸ δ’ ᾗ πέφυκεν γιγνόμενον ἡδύ.

καὶ θάνατοσ δὴ κατὰ ταὐτὰ ὁ μὲν κατὰ νόσουσ καὶ ὑπὸ τραυμάτων γιγνόμενοσ ἀλγεινὸσ καὶ βίαιοσ, ὁ δὲ μετὰ γήρωσ ἰὼν ἐπὶ τέλοσ κατὰ φύσιν ἀπονώτατοσ τῶν θανάτων καὶ μᾶλλον μεθ’ ἡδονῆσ γιγνόμενοσ ἢ λύπησ. τὸ δὲ τῶν νόσων ὅθεν συνίσταται, δῆλόν που καὶ παντί.

τεττάρων γὰρ ὄντων γενῶν ἐξ ὧν συμπέπηγεν τὸ σῶμα, γῆσ πυρὸσ ὕδατόσ τε καὶ ἀέροσ, τούτων ἡ παρὰ φύσιν πλεονεξία καὶ ἔνδεια καὶ τῆσ χώρασ μετάστασισ ἐξ οἰκείασ ἐπ’ ἀλλοτρίαν γιγνομένη, πυρόσ τε αὖ καὶ τῶν ἑτέρων ἐπειδὴ γένη πλείονα ἑνὸσ ὄντα τυγχάνει, τὸ μὴ προσῆκον ἕκαστον ἑαυτῷ προσλαμβάνειν, καὶ πάνθ’ ὅσα τοιαῦτα, στάσεισ καὶ νόσουσ παρέχει·

παρὰ φύσιν γὰρ ἑκάστου γιγνομένου καὶ μεθισταμένου θερμαίνεται μὲν ὅσα ἂν πρότερον ψύχηται, ξηρὰ δὲ ὄντα εἰσ ὕστερον γίγνεται νοτερά, καὶ κοῦφα δὴ καὶ βαρέα, καὶ πάσασ πάντῃ μεταβολὰσ δέχεται. μόνωσ γὰρ δή, φαμέν, ταὐτὸν ταὐτῷ κατὰ ταὐτὸν καὶ ὡσαύτωσ καὶ ἀνὰ λόγον προσγιγνόμενον καὶ ἀπογιγνόμενον ἐάσει ταὐτὸν ὂν αὑτῷ σῶν καὶ ὑγιὲσ μένειν·

ὃ δ’ ἂν πλημμελήσῃ τι τούτων ἐκτὸσ ἀπιὸν ἢ προσιόν, ἀλλοιότητασ παμποικίλασ καὶ νόσουσ φθοράσ τε ἀπείρουσ παρέξεται. δευτέρων δὴ συστάσεων αὖ κατὰ φύσιν συνεστηκυιῶν, δευτέρα κατανόησισ νοσημάτων τῷ βουλομένῳ γίγνεται συννοῆσαι.

μυελοῦ γὰρ ἐξ ἐκείνων ὀστοῦ τε καὶ σαρκὸσ καὶ νεύρου συμπαγέντοσ, ἔτι τε αἵματοσ ἄλλον μὲν τρόπον, ἐκ δὲ τῶν αὐτῶν γεγονότοσ, τῶν μὲν ἄλλων τὰ πλεῖστα ᾗπερ τὰ πρόσθεν, τὰ δὲ μέγιστα τῶν νοσημάτων τῇδε χαλεπὰ συμπέπτωκεν·

ὅταν ἀνάπαλιν ἡ γένεσισ τούτων πορεύηται, τότε ταῦτα διαφθείρεται. κατὰ φύσιν γὰρ σάρκεσ μὲν καὶ νεῦρα ἐξ αἵματοσ γίγνεται, νεῦρον μὲν ἐξ ἰνῶν διὰ τὴν συγγένειαν, σάρκεσ δὲ ἀπὸ τοῦ παγέντοσ ὃ πήγνυται χωριζόμενον ἰνῶν· τὸ δὲ ἀπὸ τῶν νεύρων καὶ σαρκῶν ἀπιὸν αὖ γλίσχρον καὶ λιπαρὸν ἅμα μὲν τὴν σάρκα κολλᾷ πρὸσ τὴν τῶν ὀστῶν φύσιν αὐτό τε τὸ περὶ τὸν μυελὸν ὀστοῦν τρέφον αὔξει, τὸ δ’ αὖ διὰ τὴν πυκνότητα τῶν ὀστῶν διηθούμενον καθαρώτατον γένοσ τῶν τριγώνων λειότατόν τε καὶ λιπαρώτατον, λειβόμενον ἀπὸ τῶν ὀστῶν καὶ στάζον, ἄρδει τὸν μυελόν.

καὶ κατὰ ταῦτα μὲν γιγνομένων ἑκάστων ὑγίεια συμβαίνει τὰ πολλά· νόσοι δέ, ὅταν ἐναντίωσ.

ὅταν γὰρ τηκομένη σὰρξ ἀνάπαλιν εἰσ τὰσ φλέβασ τὴν τηκεδόνα ἐξιῇ, τότε μετὰ πνεύματοσ αἷμα πολύ τε καὶ παντοδαπὸν ἐν ταῖσ φλεψὶ χρώμασι καὶ πικρότησι ποικιλλόμενον, ἔτι δὲ ὀξείαισ καὶ ἁλμυραῖσ δυνάμεσι, χολὰσ καὶ ἰχῶρασ καὶ φλέγματα παντοῖα ἴσχει· παλιναίρετα γὰρ πάντα γεγονότα καὶ διεφθαρμένα τό τε αἷμα αὐτὸ πρῶτον διόλλυσι, καὶ αὐτὰ οὐδεμίαν τροφὴν ἔτι τῷ σώματι παρέχοντα φέρεται πάντῃ διὰ τῶν φλεβῶν, τάξιν τῶν κατὰ φύσιν οὐκέτ’ ἴσχοντα περιόδων, ἐχθρὰ μὲν αὐτὰ αὑτοῖσ διὰ τὸ μηδεμίαν ἀπόλαυσιν ἑαυτῶν ἔχειν, τῷ συνεστῶτι δὲ τοῦ σώματοσ καὶ μένοντι κατὰ χώραν πολέμια, διολλύντα καὶ τήκοντα. ὅσον μὲν οὖν ἂν παλαιότατον ὂν τῆσ σαρκὸσ τακῇ, δύσπεπτον γιγνόμενον μελαίνει μὲν ὑπὸ παλαιᾶσ συγκαύσεωσ, διὰ δὲ τὸ πάντῃ διαβεβρῶσθαι πικρὸν ὂν παντὶ χαλεπὸν προσπίπτει τοῦ σώματοσ ὅσον ἂν μήπω διεφθαρμένον ᾖ, καὶ τοτὲ μὲν ἀντὶ τῆσ πικρότητοσ ὀξύτητα ἔσχεν τὸ μέλαν χρῶμα, ἀπολεπτυνθέντοσ μᾶλλον τοῦ πικροῦ, τοτὲ δὲ ἡ πικρότησ αὖ βαφεῖσα αἵματι χρῶμα ἔσχεν ἐρυθρώτερον, τοῦ δὲ μέλανοσ τούτῳ συγκεραννυμένου χλοῶδεσ·

ἔτι δὲ συμμείγνυται ξανθὸν χρῶμα μετὰ τῆσ πικρότητοσ, ὅταν νέα συντακῇ σὰρξ ὑπὸ τοῦ περὶ τὴν φλόγα πυρόσ.

καὶ τὸ μὲν κοινὸν ὄνομα πᾶσιν τούτοισ ἤ τινεσ ἰατρῶν που χολὴν ἐπωνόμασαν, ἢ καί τισ ὢν δυνατὸσ εἰσ πολλὰ μὲν καὶ ἀνόμοια βλέπειν, ὁρᾶν δὲ ἐν αὐτοῖσ ἓν γένοσ ἐνὸν ἄξιον ἐπωνυμίασ πᾶσιν· τὰ δ’ ἄλλα ὅσα χολῆσ εἴδη λέγεται, κατὰ τὴν χρόαν ἔσχεν λόγον αὐτῶν ἕκαστον ἴδιον.

ἰχὼρ δέ, ὁ μὲν αἵματοσ ὀρὸσ πρᾷοσ, ὁ δὲ μελαίνησ χολῆσ ὀξείασ τε ἄγριοσ, ὅταν συμμειγνύηται διὰ θερμότητα ἁλμυρᾷ δυνάμει· καλεῖται δὲ ὀξὺ φλέγμα τὸ τοιοῦτον. ἀνεμωθέντοσ καὶ συμπεριληφθέντοσ ὑπὸ ὑγρότητοσ, καὶ πομφολύγων συστασῶν ἐκ τοῦ πάθουσ τούτου καθ’ ἑκάστην μὲν ἀοράτων διὰ σμικρότητα, συναπασῶν δὲ τὸν ὄγκον παρεχομένων ὁρατόν, χρῶμα ἐχουσῶν διὰ τὴν τοῦ ἀφροῦ γένεσιν ἰδεῖν λευκόν, ταύτην πᾶσαν τηκεδόνα ἁπαλῆσ σαρκὸσ μετὰ πνεύματοσ συμπλακεῖσαν λευκὸν εἶναι φλέγμα φαμέν.

φλέγματοσ δὲ αὖ νέου συνισταμένου ὀρὸσ ἱδρὼσ καὶ δάκρυον, ὅσα τε ἄλλα τοιαῦτα σώματα τὸ καθ’ ἡμέραν χεῖται καθαιρόμενα· καὶ ταῦτα μὲν δὴ πάντα νόσων ὄργανα γέγονεν, ὅταν αἷμα μὴ ἐκ τῶν σιτίων καὶ ποτῶν πληθύσῃ κατὰ φύσιν, ἀλλ’ ἐξ ἐναντίων τὸν ὄγκον παρὰ τοὺσ τῆσ φύσεωσ λαμβάνῃ νόμουσ.

τὸ δὲ δὴ σάρκασ ὀστοῖσ συνδοῦν ὁπότ’ ἂν νοσήσῃ, καὶ μηκέτι αὐτὸ ἐξ ἰνῶν αἷμα καὶ νεύρων ἀποχωριζόμενον ὀστῷ μὲν τροφή, σαρκὶ δὲ πρὸσ ὀστοῦν γίγνηται δεσμόσ, ἀλλ’ ἐκ λιπαροῦ καὶ λείου καὶ γλίσχρου τραχὺ καὶ ἁλμυρὸν αὐχμῆσαν ὑπὸ κακῆσ διαίτησ γένηται, τότε ταῦτα πάσχον πᾶν τὸ τοιοῦτον καταψήχεται μὲν αὐτὸ πάλιν ὑπὸ τὰσ σάρκασ καὶ τὰ νεῦρα, ἀφιστάμενον ἀπὸ τῶν ὀστῶν, αἱ δ’ ἐκ τῶν ῥιζῶν συνεκπίπτουσαι τά τε νεῦρα γυμνὰ καταλείπουσι καὶ μεστὰ ἅλμησ·

αὐταὶ δὲ πάλιν εἰσ τὴν αἵματοσ φορὰν ἐμπεσοῦσαι τὰ πρόσθεν ῥηθέντα νοσήματα πλείω ποιοῦσιν.

χαλεπῶν δὲ τούτων περὶ τὰ σώματα παθημάτων γιγνομένων μείζω ἔτι γίγνεται τὰ πρὸ τούτων, ὅταν ὀστοῦν διὰ πυκνότητα σαρκὸσ ἀναπνοὴν μὴ λαμβάνον ἱκανήν, ὑπ’ εὐρῶτοσ θερμαινόμενον, σφακελίσαν μήτε τὴν τροφὴν καταδέχηται πάλιν τε αὐτὸ εἰσ ἐκείνην ἐναντίωσ ἰῄ ψηχόμενον, ἡ δ’ εἰσ σάρκασ, σὰρξ δὲ εἰσ αἷμα ἐμπίπτουσα τραχύτερα πάντα τῶν πρόσθεν τὰ νοσήματα ἀπεργάζηται· τὸ δ’ ἔσχατον πάντων, ὅταν ἡ τοῦ μυελοῦ φύσισ ἀπ’ ἐνδείασ ἤ τινοσ ὑπερβολῆσ νοσήσῃ, τὰ μέγιστα καὶ κυριώτατα πρὸσ θάνατον τῶν νοσημάτων ἀποτελεῖ, πάσησ ἀνάπαλιν τῆσ τοῦ σώματοσ φύσεωσ ἐξ ἀνάγκησ ῥυείσησ.

γιγνόμενον, τὸ μὲν ὑπὸ πνεύματοσ, τὸ δὲ φλέγματοσ, τὸ δὲ χολῆσ.

ὅταν μὲν γὰρ ὁ τῶν πνευμάτων τῷ σώματι ταμίασ πλεύμων μὴ καθαρὰσ παρέχῃ τὰσ διεξόδουσ ὑπὸ ῥευμάτων φραχθείσ, ἔνθα μὲν οὐκ ἰόν, ἔνθα δὲ πλεῖον ἢ τὸ προσῆκον πνεῦμα εἰσιὸν τὰ μὲν οὐ τυγχάνοντα ἀναψυχῆσ σήπει, τὰ δὲ τῶν φλεβῶν διαβιαζόμενον καὶ συνεπιστρέφον αὐτὰ τῆκόν τε τὸ σῶμα εἰσ τὸ μέσον αὐτοῦ διάφραγμά τ’ ἴσχον ἐναπολαμβάνεται, καὶ μυρία δὴ νοσήματα ἐκ τούτων ἀλγεινὰ μετὰ πλήθουσ ἱδρῶτοσ πολλάκισ ἀπείργασται. πολλάκισ δ’ ἐν τῷ σώματι διακριθείσησ σαρκὸσ πνεῦμα ἐγγενόμενον καὶ ἀδυνατοῦν ἔξω πορευθῆναι τὰσ αὐτὰσ τοῖσ ἐπεισεληλυθόσιν ὠδῖνασ παρέσχεν, μεγίστασ δέ, ὅταν περὶ τὰ νεῦρα καὶ τὰ ταύτῃ φλέβια περιστὰν καὶ ἀνοιδῆσαν τούσ τε ἐπιτόνουσ καὶ τὰ συνεχῆ νεῦρα οὕτωσ εἰσ τὸ ἐξόπισθεν κατατείνῃ τούτοισ·

ἃ δὴ καὶ ἀπ’ αὐτοῦ τῆσ συντονίασ τοῦ παθήματοσ τὰ νοσήματα τέτανοί τε καὶ ὀπισθότονοι προσερρήθησαν. ὧν καὶ τὸ φάρμακον χαλεπόν· πυρετοὶ γὰρ οὖν δὴ τὰ τοιαῦτα ἐπιγιγνόμενοι μάλιστα λύουσιν. τὸ δὲ λευκὸν φλέγμα διὰ τὸ τῶν πομφολύγων πνεῦμα χαλεπὸν ἀποληφθέν, ἔξω δὲ τοῦ σώματοσ ἀναπνοὰσ ἴσχον ἠπιώτερον μέν, καταποικίλλει δὲ τὸ σῶμα λεύκασ ἀλφούσ τε καὶ τὰ τούτων συγγενῆ νοσήματα ἀποτίκτον.

μετὰ χολῆσ δὲ μελαίνησ κερασθὲν ἐπὶ τὰσ περιόδουσ τε τὰσ ἐν τῇ κεφαλῇ θειοτάτασ οὔσασ ἐπισκεδαννύμενον καὶ συνταράττον αὐτάσ, καθ’ ὕπνον μὲν ἰὸν πρᾳύ̈τερον, ἐγρηγορόσιν δὲ ἐπιτιθέμενον δυσαπαλλακτότερον· νόσημα δὲ ἱερᾶσ ὂν φύσεωσ ἐνδικώτατα ἱερὸν λέγεται.

φλέγμα δ’ ὀξὺ καὶ ἁλμυρὸν πηγὴ πάντων νοσημάτων ὅσα γίγνεται καταρροϊκά· διὰ δὲ τοὺσ τόπουσ εἰσ οὓσ ῥεῖ παντοδαποὺσ ὄντασ παντοῖα ὀνόματα εἴληφεν. ὅσα δὲ φλεγμαίνειν λέγεται τοῦ σώματοσ, ἀπὸ τοῦ κάεσθαί τε καὶ φλέγεσθαι, διὰ χολὴν γέγονε πάντα. ἀναπέμπει φύματα ζέουσα, καθειργνυμένη δ’ ἐντὸσ πυρίκαυτα νοσήματα πολλὰ ἐμποιεῖ, μέγιστον δέ, ὅταν αἵματι καθαρῷ συγκερασθεῖσα τὸ τῶν ἰνῶν γένοσ ἐκ τῆσ ἑαυτῶν διαφορῇ τάξεωσ, αἳ διεσπάρησαν μὲν εἰσ αἷμα, ἵνα συμμέτρωσ λεπτότητοσ ἴσχοι καὶ πάχουσ καὶ μήτε διὰ θερμότητα ὡσ ὑγρὸν ἐκ μανοῦ τοῦ σώματοσ ἐκρέοι, μήτ’ αὖ πυκνότερον δυσκίνητον ὂν μόλισ ἀναστρέφοιτο ἐν ταῖσ φλεψίν.

καιρὸν δὴ τούτων ἶνεσ τῇ τῆσ φύσεωσ γενέσει φυλάττουσιν· ἃσ ὅταν τισ καὶ τεθνεῶτοσ αἵματοσ ἐν ψύξει τε ὄντοσ πρὸσ ἀλλήλασ συναγάγῃ, διαχεῖται πᾶν τὸ λοιπὸν αἷμα, ἐαθεῖσαι δὲ ταχὺ μετὰ τοῦ περιεστῶτοσ αὐτὸ ψύχουσ συμπηγνύασιν.

ταύτην δὴ τὴν δύναμιν ἐχουσῶν ἰνῶν ἐν αἵματι χολὴ φύσει παλαιὸν αἷμα γεγονυῖα καὶ πάλιν ἐκ τῶν σαρκῶν εἰσ τοῦτο τετηκυῖα, θερμὴ καὶ ὑγρὰ κατ’ ὀλίγον τὸ πρῶτον ἐμπίπτουσα πήγνυται διὰ τὴν τῶν ἰνῶν δύναμιν, πηγνυμένη δὲ καὶ βίᾳ κατασβεννυμένη χειμῶνα καὶ τρόμον ἐντὸσ παρέχει. πλείων δ’ ἐπιρρέουσα, τῇ παρ’ αὐτῆσ θερμότητι κρατήσασα τὰσ ἶνασ εἰσ ἀταξίαν ζέσασα διέσεισεν·

καὶ ἐὰν μὲν ἱκανὴ διὰ τέλουσ κρατῆσαι γένηται, πρὸσ τὸ τοῦ μυελοῦ διαπεράσασα γένοσ κάουσα ἔλυσεν τὰ τῆσ ψυχῆσ αὐτόθεν οἱο͂ν νεὼσ πείσματα μεθῆκέν τε ἐλευθέραν, ὅταν δ’ ἐλάττων ᾖ τό τε σῶμα ἀντίσχῃ τηκόμενον, αὐτὴ κρατηθεῖσα ἢ κατὰ πᾶν τὸ σῶμα ἐξέπεσεν, ἢ διὰ τῶν φλεβῶν εἰσ τὴν κάτω συνωσθεῖσα ἢ τὴν ἄνω κοιλίαν, οἱο͂ν φυγὰσ ἐκ πόλεωσ στασιασάσησ ἐκ τοῦ σώματοσ ἐκπίπτουσα, διαρροίασ καὶ δυσεντερίασ καὶ τὰ τοιαῦτα νοσήματα πάντα παρέσχετο. τὸ μὲν οὖν ἐκ πυρὸσ ὑπερβολῆσ μάλιστα νοσῆσαν σῶμα συνεχῆ καύματα καὶ πυρετοὺσ ἀπεργάζεται, τὸ δ’ ἐξ ἀέροσ ἀμφημερινούσ, τριταίουσ δ’ ὕδατοσ διὰ τὸ νωθέστερον ἀέροσ καὶ πυρὸσ αὐτὸ εἶναι·

τὸ δὲ γῆσ, τετάρτωσ ὂν νωθέστατον τούτων, ἐν τετραπλασίαισ περιόδοισ χρόνου καθαιρόμενον, τεταρταίουσ πυρετοὺσ ποιῆσαν ἀπαλλάττεται μόλισ. καὶ τὰ μὲν περὶ τὸ σῶμα νοσήματα ταύτῃ συμβαίνει γιγνόμενα, τὰ δὲ περὶ ψυχὴν διὰ σώματοσ ἕξιν τῇδε.

νόσον μὲν δὴ ψυχῆσ ἄνοιαν συγχωρητέον, δύο δ’ ἀνοίασ γένη, τὸ μὲν μανίαν, τὸ δὲ ἀμαθίαν. πᾶν οὖν ὅτι πάσχων τισ πάθοσ ὁπότερον αὐτῶν ἴσχει, νόσον προσρητέον, ἡδονὰσ δὲ καὶ λύπασ ὑπερβαλλούσασ τῶν νόσων μεγίστασ θετέον τῇ ψυχῇ· λύπησ πάσχων, σπεύδων τὸ μὲν ἑλεῖν ἀκαίρωσ, τὸ δὲ φυγεῖν, οὔθ’ ὁρᾶν οὔτε ἀκούειν ὀρθὸν οὐδὲν δύναται, λυττᾷ δὲ καὶ λογισμοῦ μετασχεῖν ἥκιστα τότε δὴ δυνατόσ.

τὸ δὲ σπέρμα ὅτῳ πολὺ καὶ ῥυῶδεσ περὶ τὸν μυελὸν γίγνεται καὶ καθαπερεὶ δένδρον πολυκαρπότερον τοῦ συμμέτρου πεφυκὸσ ᾖ, πολλὰσ μὲν καθ’ ἕκαστον ὠδῖνασ, πολλὰσ δ’ ἡδονὰσ κτώμενοσ ἐν ταῖσ ἐπιθυμίαισ καὶ τοῖσ περὶ τὰ τοιαῦτα τόκοισ, ἐμμανὴσ τὸ πλεῖστον γιγνόμενοσ τοῦ βίου διὰ τὰσ μεγίστασ ἡδονὰσ καὶ λύπασ, νοσοῦσαν καὶ ἄφρονα ἴσχων ὑπὸ τοῦ σώματοσ τὴν ψυχήν, οὐχ ὡσ νοσῶν ἀλλ’ ὡσ ἑκὼν κακὸσ δοξάζεται· τὸ δὲ ἀληθὲσ ἡ περὶ τὰ ἀφροδίσια ἀκολασία κατὰ τὸ πολὺ μέροσ διὰ τὴν ἑνὸσ γένουσ ἕξιν ὑπὸ μανότητοσ ὀστῶν ἐν σώματι ῥυώδη καὶ ὑγραίνουσαν νόσοσ ψυχῆσ γέγονεν.

καὶ σχεδὸν δὴ πάντα ὁπόσα ἡδονῶν ἀκράτεια καὶ ὄνειδοσ ὡσ ἑκόντων λέγεται τῶν κακῶν, οὐκ ὀρθῶσ ὀνειδίζεται· κακὸσ μὲν γὰρ ἑκὼν οὐδείσ, διὰ δὲ πονηρὰν ἕξιν τινὰ τοῦ σώματοσ καὶ ἀπαίδευτον τροφὴν ὁ κακὸσ γίγνεται κακόσ, παντὶ δὲ ταῦτα ἐχθρὰ καὶ ἄκοντι προσγίγνεται. καὶ πάλιν δὴ τὸ περὶ τὰσ λύπασ ἡ ψυχὴ κατὰ ταὐτὰ διὰ σῶμα πολλὴν ἴσχει κακίαν.

ὅτου γὰρ ἂν ἢ τῶν ὀξέων καὶ τῶν ἁλυκῶν φλεγμάτων καὶ ὅσοι πικροὶ καὶ χολώδεισ χυμοὶ κατὰ τὸ σῶμα πλανηθέντεσ ἔξω μὲν μὴ λάβωσιν ἀναπνοήν, ἐντὸσ δὲ εἱλλόμενοι τὴν ἀφ’ αὑτῶν ἀτμίδα τῇ τῆσ ψυχῆσ φορᾷ συμμείξαντεσ ἀνακερασθῶσι, παντοδαπὰ νοσήματα ψυχῆσ ἐμποιοῦσι μᾶλλον καὶ ἧττον καὶ ἐλάττω καὶ πλείω, πρόσ τε τοὺσ τρεῖσ τόπουσ ἐνεχθέντα τῆσ ψυχῆσ, πρὸσ ὃν ἂν ἕκαστ’ αὐτῶν προσπίπτῃ, ποικίλλει μὲν εἴδη δυσκολίασ καὶ δυσθυμίασ παντοδαπά, ποικίλλει δὲ θρασύτητόσ τε καὶ δειλίασ, ἔτι δὲ λήθησ ἅμα καὶ δυσμαθίασ. πρὸσ δὲ τούτοισ, ὅταν οὕτωσ κακῶσ παγέντων πολιτεῖαι κακαὶ καὶ λόγοι κατὰ πόλεισ ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ λεχθῶσιν, ἔτι δὲ μαθήματα μηδαμῇ τούτων ἰατικὰ ἐκ νέων μανθάνηται, ταύτῃ κακοὶ πάντεσ οἱ κακοὶ διὰ δύο ἀκουσιώτατα γιγνόμεθα·

ὧν αἰτιατέον μὲν τοὺσ φυτεύοντασ ἀεὶ τῶν φυτευομένων μᾶλλον καὶ τοὺσ τρέφοντασ τῶν τρεφομένων, προθυμητέον μήν, ὅπῃ τισ δύναται, καὶ διὰ τροφῆσ καὶ δι’ ἐπιτηδευμάτων μαθημάτων τε φυγεῖν μὲν κακίαν, τοὐναντίον δὲ ἑλεῖν.

ταῦτα μὲν οὖν δὴ τρόποσ ἄλλοσ λόγων. τὸ δὲ τούτων ἀντίστροφον αὖ, τὸ περὶ τὰσ τῶν σωμάτων καὶ διανοήσεων θεραπείασ αἷσ αἰτίαισ σῴζεται, πάλιν εἰκὸσ καὶ πρέπον ἀνταποδοῦναι·

δικαιότερον γὰρ τῶν ἀγαθῶν πέρι μᾶλλον ἢ τῶν κακῶν ἴσχειν λόγον. πᾶν δὴ τὸ ἀγαθὸν καλόν, τὸ δὲ καλὸν οὐκ ἄμετρον· καὶ ζῷον οὖν τὸ τοιοῦτον ἐσόμενον σύμμετρον θετέον. συμμετριῶν δὲ τὰ μὲν σμικρὰ διαισθανόμενοι συλλογιζόμεθα, τὰ δὲ κυριώτατα καὶ μέγιστα ἀλογίστωσ ἔχομεν. πρὸσ γὰρ ὑγιείασ καὶ νόσουσ ἀρετάσ τε καὶ κακίασ οὐδεμία συμμετρία καὶ ἀμετρία μείζων ἢ ψυχῆσ αὐτῆσ πρὸσ σῶμα αὐτό·

ὧν οὐδὲν σκοποῦμεν οὐδ’ ἐννοοῦμεν, ὅτι ψυχὴν ἰσχυρὰν καὶ πάντῃ μεγάλην ἀσθενέστερον καὶ ἔλαττον εἶδοσ ὅταν ὀχῇ, καὶ ὅταν αὖ τοὐναντίον συμπαγῆτον τούτω, οὐ καλὸν ὅλον τὸ ζῷον ‐ ἀσύμμετρον γὰρ ταῖσ μεγίσταισ συμμετρίαισ ‐ τὸ δὲ ἐναντίωσ ἔχον πάντων θεαμάτων τῷ δυναμένῳ καθορᾶν κάλλιστον καὶ ἐρασμιώτατον. οἱο͂ν οὖν ὑπερσκελὲσ ἢ καί τινα ἑτέραν ὑπέρεξιν ἄμετρον ἑαυτῷ τι σῶμα ὂν ἅμα μὲν αἰσχρόν, ἅμα δ’ ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῶν πόνων πολλοὺσ μὲν κόπουσ, πολλὰ δὲ σπάσματα καὶ διὰ τὴν παραφορότητα πτώματα παρέχον μυρίων κακῶν αἴτιον ἑαυτῷ, ταὐτὸν δὴ διανοητέον καὶ περὶ τοῦ συναμφοτέρου, ζῷον ὃ καλοῦμεν, ὡσ ὅταν τε ἐν αὐτῷ ψυχὴ κρείττων οὖσα σώματοσ περιθύμωσ ἴσχῃ, διασείουσα πᾶν αὐτὸ ἔνδοθεν νόσων ἐμπίμπλησι, καὶ ὅταν εἴσ τινασ μαθήσεισ καὶ ζητήσεισ συντόνωσ ἰῄ, κατατήκει, διδαχάσ τ’ αὖ καὶ μάχασ ἐν λόγοισ ποιουμένη δημοσίᾳ καὶ ἰδίᾳ δι’ ἐρίδων καὶ φιλονικίασ γιγνομένων διάπυρον αὐτὸ ποιοῦσα σαλεύει, καὶ ῥεύματα ἐπάγουσα, τῶν λεγομένων ἰατρῶν ἀπατῶσα τοὺσ πλείστουσ, τἀναίται αἰτιᾶσθαι ποιεῖ·

σῶμά τε ὅταν αὖ μέγα καὶ ὑπέρψυχον σμικρᾷ συμφυὲσ ἀσθενεῖ τε διανοίᾳ γένηται, διττῶν ἐπιθυμιῶν οὐσῶν φύσει κατ’ ἀνθρώπουσ, διὰ σῶμα μὲν τροφῆσ, διὰ δὲ τὸ θειότατον τῶν ἐν ἡμῖν φρονήσεωσ, αἱ τοῦ κρείττονοσ κινήσεισ κρατοῦσαι καὶ τὸ μὲν σφέτερον αὔξουσαι, τὸ δὲ τῆσ ψυχῆσ κωφὸν καὶ δυσμαθὲσ ἀμνῆμόν τε ποιοῦσαι, τὴν μεγίστην νόσον ἀμαθίαν ἐναπεργάζονται.

μία δὴ σωτηρία πρὸσ ἄμφω, μήτε τὴν ψυχὴν ἄνευ σώματοσ κινεῖν μήτε σῶμα ἄνευ ψυχῆσ, ἵνα ἀμυνομένω γίγνησθον ἰσορρόπω καὶ ὑγιῆ.

τὸν δὴ μαθηματικὸν ἤ τινα ἄλλην σφόδρα μελέτην διανοίᾳ κατεργαζόμενον καὶ τὴν τοῦ σώματοσ ἀποδοτέον κίνησιν, γυμναστικῇ προσομιλοῦντα, τόν τε αὖ σῶμα ἐπιμελῶσ πλάττοντα τὰσ τῆσ ψυχῆσ ἀνταποδοτέον κινήσεισ, μουσικῇ καὶ πάσῃ φιλοσοφίᾳ προσχρώμενον, εἰ μέλλει δικαίωσ τισ ἅμα μὲν καλόσ, ἅμα δὲ ἀγαθὸσ ὀρθῶσ κεκλῆσθαι. κατὰ δὲ ταὐτὰ ταῦτα καὶ τὰ μέρη θεραπευτέον, τὸ τοῦ παντὸσ ἀπομιμούμενον εἶδοσ.

παντὸσ τὰσ ἐντὸσ καὶ ἐκτὸσ ἀμύνηται κατὰ φύσιν κινήσεισ, καὶ μετρίωσ σείων τά τε περὶ τὸ σῶμα πλανώμενα παθήματα καὶ μέρη κατὰ συγγενείασ εἰσ τάξιν κατακοσμῇ πρὸσ ἄλληλα, κατὰ τὸν πρόσθεν λόγον ὃν περὶ τοῦ παντὸσ ἐλέγομεν, οὐκ ἐχθρὸν παρ’ ἐχθρὸν τιθέμενον ἐάσει πολέμουσ ἐντίκτειν τῷ σώματι καὶ νόσουσ, ἀλλὰ φίλον παρὰ φίλον τεθὲν ὑγίειαν ἀπεργαζόμενον παρέξει.

τῶν δ’ αὖ κινήσεων ἡ ἐν ἑαυτῷ ὑφ’ αὑτοῦ ἀρίστη κίνησισ ‐ μάλιστα γὰρ τῇ διανοητικῇ καὶ τῇ τοῦ παντὸσ κινήσει συγγενήσ ‐ ἡ δὲ ὑπ’ ἄλλου χείρων·

χειρίστη δὲ ἡ κειμένου τοῦ σώματοσ καὶ ἄγοντοσ ἡσυχίαν δι’ ἑτέρων αὐτὸ κατὰ μέρη κινοῦσα. διὸ δὴ τῶν καθάρσεων καὶ συστάσεων τοῦ σώματοσ ἡ μὲν διὰ τῶν γυμνασίων ἀρίστη, δευτέρα δὲ ἡ διὰ τῶν αἰωρήσεων κατά τε τοὺσ πλοῦσ καὶ ὅπῃπερ ἂν ὀχήσεισ ἄκοποι γίγνωνται· τρίτον δὲ εἶδοσ κινήσεωσ σφόδρα ποτὲ ἀναγκαζομένῳ χρήσιμον, ἄλλωσ δὲ οὐδαμῶσ τῷ νοῦν ἔχοντι προσδεκτέον, τὸ τῆσ φαρμακευτικῆσ καθάρσεωσ γιγνόμενον ἰατρικόν. τὰ γὰρ νοσήματα, ὅσα μὴ μεγάλουσ ἔχει κινδύνουσ, οὐκ ἐρεθιστέον φαρμακείαισ. πᾶσα γὰρ σύστασισ νόσων τρόπον τινὰ τῇ τῶν ζῴων φύσει προσέοικε.

καὶ γὰρ ἡ τούτων σύνοδοσ ἔχουσα τεταγμένουσ τοῦ βίου γίγνεται χρόνουσ τοῦ τε γένουσ σύμπαντοσ, καὶ καθ’ αὑτὸ τὸ ζῷον εἱμαρμένον ἕκαστον ἔχον τὸν βίον φύεται, χωρὶσ τῶν ἐξ ἀνάγκησ παθημάτων· τὰ γὰρ τρίγωνα εὐθὺσ κατ’ ἀρχὰσ ἑκάστου δύναμιν ἔχοντα συνίσταται μέχρι τινὸσ χρόνου δυνατὰ ἐξαρκεῖν, οὗ βίον οὐκ ἄν ποτέ τισ εἰσ τὸ πέραν ἔτι βιῴη.

τρόποσ οὖν ὁ αὐτὸσ καὶ τῆσ περὶ τὰ νοσήματα συστάσεωσ· ἣν ὅταν τισ παρὰ τὴν εἱμαρμένην τοῦ χρόνου φθείρῃ φαρμακείαισ, ἅμα ἐκ σμικρῶν μεγάλα καὶ πολλὰ ἐξ ὀλίγων νοσήματα φιλεῖ γίγνεσθαι. ἀλλ’ οὐ φαρμακεύοντα κακὸν δύσκολον ἐρεθιστέον.

καὶ περὶ μὲν τοῦ κοινοῦ ζῴου καὶ τοῦ κατὰ τὸ σῶμα αὐτοῦ μέρουσ, ᾗ τισ ἂν καὶ διαπαιδαγωγῶν καὶ διαπαιδαγωγούμενοσ ὑφ’ αὑτοῦ μάλιστ’ ἂν κατὰ λόγον ζῴη, ταύτῃ λελέχθω·

τὸ δὲ δὴ παιδαγωγῆσον αὐτὸ μᾶλλόν που καὶ πρότερον παρασκευαστέον εἰσ δύναμιν ὅτι κάλλιστον καὶ ἄριστον εἰσ τὴν παιδαγωγίαν εἶναι. δι’ ἀκριβείασ μὲν οὖν περὶ τούτων διελθεῖν ἱκανὸν ἂν γένοιτο αὐτὸ καθ’ αὑτὸ μόνον ἔργον· τὸ δ’ ἐν παρέργῳ κατὰ τὰ πρόσθεν ἑπόμενοσ ἄν τισ οὐκ ἄπο τρόπου τῇδε σκοπῶν ὧδε τῷ λόγῳ διαπεράναιτ’ ἄν.

καθάπερ εἴπομεν πολλάκισ, ὅτι τρία τριχῇ ψυχῆσ ἐν ἡμῖν εἴδη κατῴκισται, τυγχάνει δὲ ἕκαστον κινήσεισ ἔχον, οὕτω κατὰ ταὐτὰ καὶ νῦν ὡσ διὰ βραχυτάτων ῥητέον ὅτι τὸ μὲν αὐτῶν ἐν ἀργίᾳ διάγον καὶ τῶν ἑαυτοῦ κινήσεων ἡσυχίαν ἄγον ἀσθενέστατον ἀνάγκη γίγνεσθαι, τὸ δ’ ἐν γυμνασίοισ ἐρρωμενέστατον· διὸ φυλακτέον ὅπωσ ἂν ἔχωσιν τὰσ κινήσεισ πρὸσ ἄλληλα συμμέτρουσ.

τὸ δὲ δὴ περὶ τοῦ κυριωτάτου παρ’ ἡμῖν ψυχῆσ εἴδουσ διανοεῖσθαι δεῖ τῇδε, ὡσ ἄρα αὐτὸ δαίμονα θεὸσ ἑκάστῳ δέδωκεν, τοῦτο ὃ δή φαμεν οἰκεῖν μὲν ἡμῶν ἐπ’ ἄκρῳ τῷ σώματι, πρὸσ δὲ τὴν ἐν οὐρανῷ συγγένειαν ἀπὸ γῆσ ἡμᾶσ αἴρειν ὡσ ὄντασ φυτὸν οὐκ ἔγγειον ἀλλὰ οὐράνιον, ὀρθότατα λέγοντεσ· ἐκεῖθεν γάρ, ὅθεν ἡ πρώτη τῆσ ψυχῆσ γένεσισ ἔφυ, τὸ θεῖον τὴν κεφαλὴν καὶ ῥίζαν ἡμῶν ἀνακρεμαννὺν ὀρθοῖ πᾶν τὸ σῶμα. τῷ μὲν οὖν περὶ τὰσ ἐπιθυμίασ ἢ περὶ φιλονικίασ τετευτακότι καὶ ταῦτα διαπονοῦντι σφόδρα πάντα τὰ δόγματα ἀνάγκη θνητὰ ἐγγεγονέναι, καὶ παντάπασιν καθ’ ὅσον μάλιστα δυνατὸν θνητῷ γίγνεσθαι, τούτου μηδὲ σμικρὸν ἐλλείπειν, ἅτε τὸ τοιοῦτον ηὐξηκότι·

τῷ δὲ περὶ φιλομαθίαν καὶ περὶ τὰσ ἀληθεῖσ φρονήσεισ ἐσπουδακότι καὶ ταῦτα μάλιστα τῶν αὑτοῦ γεγυμνασμένῳ φρονεῖν μὲν ἀθάνατα καὶ θεῖα, ἄνπερ ἀληθείασ ἐφάπτηται, πᾶσα ἀνάγκη που, καθ’ ὅσον δ’ αὖ μετασχεῖν ἀνθρωπίνῃ φύσει ἀθανασίασ ἐνδέχεται, τούτου μηδὲν μέροσ ἀπολείπειν, ἅτε δὲ ἀεὶ θεραπεύοντα τὸ θεῖον ἔχοντά τε αὐτὸν εὖ κεκοσμημένον τὸν δαίμονα σύνοικον ἑαυτῷ, διαφερόντωσ εὐδαίμονα εἶναι. θεραπεία δὲ δὴ παντὶ παντὸσ μία, τὰσ οἰκείασ ἑκάστῳ τροφὰσ καὶ κινήσεισ ἀποδιδόναι.

τῷ δ’ ἐν ἡμῖν θείῳ συγγενεῖσ εἰσιν κινήσεισ αἱ τοῦ παντὸσ διανοήσεισ καὶ περιφοραί· ταύταισ δὴ συνεπόμενον ἕκαστον δεῖ, τὰσ περὶ τὴν γένεσιν ἐν τῇ κεφαλῇ διεφθαρμένασ ἡμῶν περιόδουσ ἐξορθοῦντα διὰ τὸ καταμανθάνειν τὰσ τοῦ παντὸσ ἁρμονίασ τε καὶ περιφοράσ, τῷ κατανοουμένῳ τὸ κατανοοῦν ἐξομοιῶσαι κατὰ τὴν ἀρχαίαν φύσιν, ὁμοιώσαντα δὲ τέλοσ ἔχειν τοῦ προτεθέντοσ ἀνθρώποισ ὑπὸ θεῶν ἀρίστου βίου πρόσ τε τὸν παρόντα καὶ τὸν ἔπειτα χρόνον.

καὶ δὴ καὶ τὰ νῦν ἡμῖν ἐξ ἀρχῆσ παραγγελθέντα διεξελθεῖν περὶ τοῦ παντὸσ μέχρι γενέσεωσ ἀνθρωπίνησ σχεδὸν ἐοίκε τέλοσ ἔχειν.

τὰ γὰρ ἄλλα ζῷα ᾗ γέγονεν αὖ, διὰ βραχέων ἐπιμνηστέον, ὃ μή τισ ἀνάγκη μηκύνειν· οὕτω γὰρ ἐμμετρότερόσ τισ ἂν αὑτῷ δόξειεν περὶ τοὺσ τούτων λόγουσ εἶναι. τῇδ’ οὖν τὸ τοιοῦτον ἔστω λεγόμενον. τῶν γενομένων ἀνδρῶν ὅσοι δειλοὶ καὶ τὸν βίον ἀδίκωσ διῆλθον, κατὰ λόγον τὸν εἰκότα γυναῖκεσ μετεφύοντο ἐν τῇ δευτέρᾳ γενέσει· καὶ κατ’ ἐκεῖνον δὴ τὸν χρόνον διὰ ταῦτα θεοὶ τὸν τῆσ συνουσίασ ἔρωτα ἐτεκτήναντο, ζῷον τὸ μὲν ἐν ἡμῖν, τὸ δ’ ἐν ταῖσ γυναιξὶν συστήσαντεσ ἔμψυχον, τοιῷδε τρόπῳ ποιήσαντεσ ἑκάτερον.

τὴν τοῦ ποτοῦ διέξοδον, ᾗ διὰ τοῦ πλεύμονοσ τὸ πῶμα ὑπὸ τοὺσ νεφροὺσ εἰσ τὴν κύστιν ἐλθὸν καὶ τῷ πνεύματι θλιφθὲν συνεκπέμπει δεχομένη, συνέτρησαν εἰσ τὸν ἐκ τῆσ κεφαλῆσ κατὰ τὸν αὐχένα καὶ διὰ τῆσ ῥάχεωσ μυελὸν συμπεπηγότα, ὃν δὴ σπέρμα ἐν τοῖσ πρόσθεν λόγοισ εἴπομεν· ὁ δέ, ἅτ’ ἔμψυχοσ ὢν καὶ λαβὼν ἀναπνοήν, τοῦθ’ ᾗπερ ἀνέπνευσεν, τῆσ ἐκροῆσ ζωτικὴν ἐπιθυμίαν ἐμποιήσασ αὐτῷ, τοῦ γεννᾶν ἔρωτα ἀπετέλεσεν.

διὸ δὴ τῶν μὲν ἀνδρῶν τὸ περὶ τὴν τῶν αἰδοίων φύσιν ἀπειθέσ τε καὶ αὐτοκρατὲσ γεγονόσ, οἱο͂ν ζῷον ἀνυπήκοον τοῦ λόγου, πάντων δι’ ἐπιθυμίασ οἰστρώδεισ ἐπιχειρεῖ κρατεῖν· ταῖσ γυναιξὶν αὖ μῆτραί τε καὶ ὑστέραι λεγόμεναι διὰ τὰ αὐτὰ ταῦτα, ζῷον ἐπιθυμητικὸν ἐνὸν τῆσ παιδοποιίασ, ὅταν ἄκαρπον παρὰ τὴν ὡρ́αν χρόνον πολὺν γίγνηται, χαλεπῶσ ἀγανακτοῦν φέρει, καὶ πλανώμενον πάντῃ κατὰ τὸ σῶμα, τὰσ τοῦ πνεύματοσ διεξόδουσ ἀποφράττον, ἀναπνεῖν οὐκ ἐῶν εἰσ ἀπορίασ τὰσ ἐσχάτασ ἐμβάλλει καὶ νόσουσ παντοδαπὰσ ἄλλασ παρέχει, μέχριπερ ἂν ἑκατέρων ἡ ἐπιθυμία καὶ ὁ ἔρωσ συναγαγόντεσ, οἱο͂ν ἀπὸ δένδρων καρπὸν καταδρέψαντεσ, ὡσ εἰσ ἄρουραν τὴν μήτραν ἀόρατα ὑπὸ σμικρότητοσ καὶ ἀδιάπλαστα ζῷα κατασπείραντεσ καὶ πάλιν διακρίναντεσ μεγάλα ἐντὸσ ἐκθρέψωνται καὶ μετὰ τοῦτο εἰσ φῶσ ἀγαγόντεσ ζῴων ἀποτελέσωσι γένεσιν.

γυναῖκεσ μὲν οὖν καὶ τὸ θῆλυ πᾶν οὕτω γέγονεν·

τὸ δὲ τῶν ὀρνέων φῦλον μετερρυθμίζετο, ἀντὶ τριχῶν πτερὰ φύον, ἐκ τῶν ἀκάκων ἀνδρῶν, κούφων δέ, καὶ μετεωρολογικῶν μέν, ἡγουμένων δὲ δι’ ὄψεωσ τὰσ περὶ τούτων ἀποδείξεισ βεβαιοτάτασ εἶναι δι’ εὐήθειαν. τὸ δ’ αὖ πεζὸν καὶ θηριῶδεσ γέγονεν ἐκ τῶν μηδὲν προσχρωμένων φιλοσοφίᾳ μηδὲ ἀθρούντων τῆσ περὶ τὸν οὐρανὸν φύσεωσ πέρι μηδέν, διὰ τὸ μηκέτι ταῖσ ἐν τῇ κεφαλῇ χρῆσθαι περιόδοισ, ἀλλὰ τοῖσ περὶ τὰ στήθη τῆσ ψυχῆσ ἡγεμόσιν ἕπεσθαι μέρεσιν.

ἐκ τούτων οὖν τῶν ἐπιτηδευμάτων τά τ’ ἐμπρόσθια κῶλα καὶ τὰσ κεφαλὰσ εἰσ γῆν ἑλκόμενα ὑπὸ συγγενείασ ἤρεισαν, προμήκεισ τε καὶ παντοίασ ἔσχον τὰσ κορυφάσ, ὅπῃ συνεθλίφθησαν ὑπὸ ἀργίασ ἑκάστων αἱ περιφοραί· τετράπουν τε τὸ γένοσ αὐτῶν ἐκ ταύτησ ἐφύετο καὶ πολύπουν τῆσ προφάσεωσ, θεοῦ βάσεισ ὑποτιθέντοσ πλείουσ τοῖσ μᾶλλον ἄφροσιν, ὡσ μᾶλλον ἐπὶ γῆν ἕλκοιντο.

τοῖσ δ’ ἀφρονεστάτοισ αὐτῶν τούτων καὶ παντάπασιν πρὸσ γῆν πᾶν τὸ σῶμα κατατεινομένοισ ὡσ οὐδὲν ἔτι ποδῶν χρείασ οὔσησ, ἄποδα αὐτὰ καὶ ἰλυσπώμενα ἐπὶ γῆσ ἐγέννησαν. τὸ δὲ τέταρτον γένοσ ἔνυδρον γέγονεν ἐκ τῶν μάλιστα ἀνοητοτάτων καὶ ἀμαθεστάτων, οὓσ οὐδ’ ἀναπνοῆσ καθαρᾶσ ἔτι ἠξίωσαν οἱ μεταπλάττοντεσ, ὡσ τὴν ψυχὴν ὑπὸ πλημμελείασ πάσησ ἀκαθάρτωσ ἐχόντων, ἀλλ’ ἀντὶ λεπτῆσ καὶ καθαρᾶσ ἀναπνοῆσ ἀέροσ εἰσ ὕδατοσ θολερὰν καὶ βαθεῖαν ἐώσαν ἀνάπνευσιν· ὅθεν ἰχθύων ἔθνοσ καὶ τὸ τῶν ὀστρέων συναπάντων τε ὅσα ἔνυδρα γέγονεν, δίκην ἀμαθίασ ἐσχάτησ ἐσχάτασ οἰκήσεισ εἰληχότων.

καὶ κατὰ ταῦτα δὴ πάντα τότε καὶ νῦν διαμείβεται τὰ ζῷα εἰσ ἄλληλα, νοῦ καὶ ἀνοίασ ἀποβολῇ καὶ κτήσει μεταβαλλόμενα.

καὶ δὴ καὶ τέλοσ περὶ τοῦ παντὸσ νῦν ἤδη τὸν λόγον ἡμῖν φῶμεν ἔχειν·

θνητὰ γὰρ καὶ ἀθάνατα ζῷα λαβὼν καὶ συμπληρωθεὶσ ὅδε ὁ κόσμοσ οὕτω, ζῷον ὁρατὸν τὰ ὁρατὰ περιέχον, εἰκὼν τοῦ νοητοῦ θεὸσ αἰσθητόσ, μέγιστοσ καὶ ἄριστοσ κάλλιστόσ τε καὶ τελεώτατοσ γέγονεν εἷσ οὐρανὸσ ὅδε μονογενὴσ ὤν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Plato, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Τίμαιος

(플라톤, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Τίμαιος)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION