헬라어 문장 검색 - Λυξιαν́Ξαλυμνί1́

(루키아노스, Calumniae non temere credundum, (no name))

δεινόν γε ἡ ἄγνοια καὶ πολλῶν κακῶν ἀνθρώποισ αἰτία, ὥσπερ ἀχλύν τινα καταχέουσα τῶν πραγμάτων καὶ τὴν ἀλήθειαν ἀμαυροῦσα καὶ τὸν ἑκάστου βίον ἐπηλυγάζουσα. ἐν σκότῳ γοῦν πλανωμένοισ πάντεσ ἐοίκαμεν, μᾶλλον δὲ τυφλοῖσ ὅμοια πέπονθαμεν, τῷ μὲν προσπταίοντεσ ἀλόγωσ, τὸ δὲ ὑπερβαίνοντεσ, οὐδὲν δέον, καὶ τὸ μὲν πλησίον καὶ παρὰ πόδασ οὐχ ὁρῶντεσ, τὸ δὲ πόρρω καὶ πάμπολυ διεστηκὸσ ὡσ ἐνοχλοῦν δεδιότεσ· καὶ ὅλωσ ἐφ’ ἑκάστου τῶν πραττομένων οὐ διαλείπομεν τὰ πολλὰ ὀλισθαίνοντεσ. τοιγάρτοι μυρίασ ἤδη τοῖσ τραγῳδοδιδασκάλοισ ἀφορμὰσ εἰσ τὰ δράματα τὸ τοιοῦτο παρέσχηται, τοὺσ Λαβδακίδασ καὶ τοὺσ Πελοπίδασ καὶ τὰ τούτοισ παραπλήσια· σχεδὸν γὰρ τὰ πλεῖστα τῶν ἐν τῇ σκηνῇ ἀναβαινόντων κακῶν εὑρ́οι τισ ἂν ὑπὸ τῆσ ἀγνοίασ καθάπερ ὑπὸ τραγικοῦ τινοσ δαίμονοσ κεχορηγημένα. ’ Λέγω δὲ καὶ ἐσ τὰ ἄλλα μὲν ἀποβλέπων, μάλιστα δὲ ἐσ τὰσ οὐκ ἀληθεῖσ κατὰ τῶν συνήθων καὶ φίλων διαβολάσ, ὑφ’ ὧν ἤδη καὶ οἶκοι ἀνάστατοι γεγόνασι καὶ πόλεισ ἄρδην ἀπολώλασι, πατέρεσ τε κατὰ παίδων ἐξεμάνησαν καὶ ἀδελφοὶ κατὰ τῶν ὁμογενῶν καὶ παῖδεσ κατὰ τῶν γειναμένων καὶ ἐρασταὶ κατὰ τῶν ἐρωμένων· πολλαὶ δὲ καὶ φιλίαι συνεκόπησαν καὶ ὁρ́κοι ^ συνεχύθησαν ὑπὸ τῆσ κατὰ τὰσ διαβολὰσ πιθανότητοσ. ἵν’ οὖν ὡσ ἥκιστα περιπίπτωμεν αὐταῖσ, ὑποδεῖξαι βούλομαι τῷ λόγῳ καθάπερ ἐπί τινοσ γραφῆσ ὁποῖὸν τί ἐστιν ἡ διαβολὴ καὶ πόθεν ἄρχεται καὶ ὁποῖα ἐργάζεται.

μᾶλλον δὲ Ἀπελλῆσ ὁ Ἐφέσιοσ πάλαι ταύτην προὔλαβε τὴν εἰκόνα· καὶ γὰρ αὖ καὶ οὗτοσ διαβληθεὶσ πρὸσ τὸν Πτολεμαῖον ὡσ μετεσχηκὼσ Θεοδότᾳ τῆσ συνωμοσίασ ἐν Τύρῳ, ‐ ὁ δὲ Ἀπελλῆσ οὐχ ἑωράκει ποτὲ τὴν Τύρον οὐδὲ τὸν Θεοδόταν, ὅστισ ἦν, ἐγίνωσκεν, ἢ καθ’ ὅσον ἤκουε Πτολεμαίου τινὰ ὕπαρχον εἶναι τὰ κατὰ τὴν Φοινίκην ἐπιτετραμμένον. ἀλλ’ ὅμωσ τῶν ἀντιτέχνων τισ Ἀντίφιλοσ τοὔνομα ὑπὸ φθόνου τῆσ παρὰ βασιλεῖ τιμῆσ καὶ ὑπὸ τῆσ κατὰ τὴν τέχνην ζηλοτυπίασ κατεῖπεν αὐτὸν πρὸσ τὸν ’ Πτολεμαῖον ὡσ εἰή κεκοινωνηκὼσ τῶν ὅλων καὶ ὡσ θεάσαιτό τισ αὐτὸν ἐν Φοινίκῃ συνεστιώμενον Θεοδότᾳ καὶ παρ’ ὅλον τὸ δεῖπνον πρὸσ τὸ οὖσ αὐτῷ κοινολογούμενον, καὶ τέλοσ ἀπέφηνε τὴν Τύρου ἀπόστασιν καὶ Πηλουσίου κατάληψιν ἐκ τῆσ Ἀπελλοῦ συμβουλῆσ γεγονέναι. ὁ δὲ Πτολεμαῖοσ ὡσ ἂν καὶ τἆλλα οὐ κάρτα φρενήρησ τισ ὤν, ἀλλ’ ἐν κολακείᾳ δεσποτικῇ τεθραμμένοσ, οὕτωσ ἐξεκαύθη καὶ συνεταράχθη πρὸσ τῆσ παραδόξου ταύτησ διαβολῆσ, ὥστε μηδὲν τῶν εἰκότων λογισάμενοσ, μηδ’ ὅτι ἀντίτεχνοσ ἦν ὁ διαβάλλων μηδ’ ὅτι μικρότεροσ ἢ κατὰ τηλικαύτην προδοσίαν ζωγράφοσ, καὶ ταῦτα εὖ πεπονθὼσ ὑπ’ αὐτοῦ καὶ παρ’ ὁντινοῦν τῶν ὁμοτέχνων, τετιμημένοσ, ἀλλ’ οὐδὲ τὸ παράπαν εἰ ἐξέπλευσεν Ἀπελλῆσ ἐσ Τύρον ἐξετάσασ, εὐθὺσ ἐξεμήνιεν καὶ βοῆσ ἐνεπίμπλα τὰ βασίλεια τὸν ἀχάριστον κεκραγὼσ καὶ τὸν ἐπίβουλον καὶ συνωμότην.

καὶ εἴ γε μὴ τῶν συνειλημμένων τισ ἀγανακτήσασ ἐπὶ τῇ τοῦ Ἀντιφίλου ἀναισχυντίᾳ καὶ τὸν ἄθλιον Ἀπελλῆν κατελεήσασ ἔφη μηδενὸσ αὐτοῖσ κεκοινωνηκέναι τὸν ἄνθρωπον, ἀπετέτμητο ἂν τὴν κεφαλὴν καὶ παραπολελαύκει τῶν ἐν Τύρῳ κακῶν οὐδὲν αὐτὸσ αἴτιοσ γεγονώσ. ὁ μὲν οὖν Πτολεμαῖοσ οὕτω λέγεται αἰσχυνθῆναι ἐπὶ τοῖσ γεγονόσιν, ὥστε τὸν μὲν Ἀπελλῆν ἑκατὸν ταλάντοισ ἐδωρήσατο, τὸν δὲ Ἀντίφιλον δουλεύειν αὐτῷ παρέδωκεν.

ὁ δὲ Ἀπελλῆσ ὧν παρεκινδύνευσε μεμνημένοσ τοιᾷδέ τινι εἰκόνι ἠμύνατο τὴν διαβολήν. ἐν δεξιᾷ τισ ἀνὴρ κάθηται τὰ ὦτα παμμεγέθη ἔχων μικροῦ δεῖν τοῖσ τοῦ Μίδου προσεοικότα, τὴν χεῖρα προτείνων πόρρωθεν ἔτι προσιούσῃ τῇ Διαβολῇ.

οὕτωσ μὲν Ἀπελλῆσ τὸν ἑαυτοῦ κίνδυνον ἐπὶ τῆσ γραφῆσ ἐμιμήσατο. περὶ δὲ αὐτὸν ἑστᾶσι δύο γυναῖκεσ, Ἄγνοιά μοι δοκεῖ καὶ Ὑπόληψισ· ἑτέρωθεν δὲ προσέρχεται ἡ Διαβολή, γύναιον ἐσ ὑπερβολὴν πάγκαλον, ὑπόθερμον δὲ καὶ παρακεκινημένον, οἱο͂ν δὴ τὴν λύτταν καὶ τὴν ὀργὴν δεικνύουσα, τῇ μὲν ἀριστερᾷ δᾷδα καιομένην ἔχουσα, τῇ ἑτέρᾳ δὲ νεανίαν τινὰ τῶν τριχῶν σύρουσα τὰσ χεῖρασ ὀρέγοντα εἰσ τὸν οὐρανὸν καὶ μαρτυρόμενον τοὺσ θεούσ. ἡγεῖται δὲ ἀνὴρ ὠχρὸσ καὶ ἄμορφοσ, ὀξὺ δεδορκὼσ καὶ ἐοικὼσ τοῖσ ἐκ νόσου μακρᾶσ κατεσκληκόσι. τοῦτον οὖν εἶναι τὸν Φθόνον ἄν τισ εἰκάσειε. καὶ μὴν καὶ ἄλλαι τινὲσ δύο παρομαρτοῦσι προτρέπουσαι καὶ περιστέλλουσαι καὶ κατακοσμοῦσαι τὴν Διαβολήν. ὡσ δέ μοι καὶ ταύτασ ἐμήνυσεν ὁ περιηγητὴσ τῆσ εἰκόνοσ, ἡ μέν τισ Ἐπιβουλὴ ^ ἦν, ἡ δὲ Ἀπάτη. κατόπιν δὲ ἠκολούθει πάνυ πενθικῶσ τισ ἐσκευασμένη, μελανείμων καὶ κατεσπαραγμένη, Μετάνοια, οἶμαι αὕτη ἐλέγετο· ἐπεστρέφετο γοῦν εἰσ τοὐπίσω δακρύουσα καὶ μετ’ αἰδοῦσ πάνυ τὴν Ἀλήθειαν προσιοῦσαν ὑπέβλεπεν. φέρε δὲ καὶ ἡμεῖσ, εἰ δοκεῖ, κατὰ τὴν τοῦ Ἐφεσίου ζωγράφου τέχνην διέλθωμεν τὰ προσόντα τῇ διαβολῇ, πρότερὸν γε ὁρ́ῳ τινὶ περιγράψαντεσ αὐτήν οὕτω γὰρ ἂν ἡμῖν ἡ εἰκὼν γένοιτο φανερωτέρα.

ἔστι τοίνυν διαβολὴ κατηγορία τισ ἐξ ἐρημίασ γινομένη, τὸν κατηγορούμενον λεληθυῖα, ἐκ τοῦ μονομεροῦσ ἀναντιλέκτωσ πεπιστευμένη. τοιαύτη μὲν ἡ ὑπόθεσισ τοῦ λόγου. τριῶν δ’ ὄντων προσώπων, καθάπερ ἐν ταῖσ κωμῳδίαισ, τοῦ διαβάλλοντοσ καὶ τοῦ διαβαλλομένου καὶ τοῦ πρὸσ ὃν ἡ διαβολὴ γίνεται, καθ’ ἕκαστον αὐτῶν ἐπισκοπήσωμεν οἱᾶ εἰκὸσ εἶναι τὰ γινόμενα. πρῶτον μὲν δή, εἰ δοκεῖ, παραγάγωμεν τὸν πρωταγωνιστὴν τοῦ δράματοσ, λέγω δὲ τὸν ποιητὴν τῆσ διαβολῆσ.

οὗτοσ δὲ δὴ ὡσ μὲν οὐκ ἀγαθὸσ ἄνθρωπόσ ἐστι, πᾶσιν οἶμαι γνώριμον· οὐδεὶσ γὰρ ἂν ἀγαθὸσ κακῶν αἴτιοσ γένοιτο τῷ πλησίον, ἀλλ’ ἔστιν ἀγαθῶν ἀνδρῶν ἀφ’ ὧν εὖ ποιοῦσιν αὐτοὶ τοὺσ φίλουσ, οὐκ ἀφ’ ὧν τοὺσ ἄλλουσ ἀδικοῦντεσ αἰτιῶνται καὶ μισεῖσθαι παρασκευάζουσιν, εὐδοκιμεῖν δόξαν εὐνοίασ προσλαβόντεσ. ἔπειτα δὲ ὡσ ἄδικοσ ὁ τοιοῦτοσ καὶ παράνομόσ ἐστι καὶ ἀσεβὴσ καὶ τοῖσ χρωμένοισ ἐπιζήμιοσ, ῥᾴδιον καταμαθεῖν.

τίσ γὰρ οὐκ ἂν ὁμολογήσειε τὴν μὲν ἰσότητα ἐν ἅπαντι καὶ τὸ μηδὲν πλέον δικαιοσύνησ ἔργα εἶναι, τὸ δὲ ἄνισόν τε καὶ πλεονεκτικὸν ἀδικίασ; ὁ δὲ τῇ διαβολῇ κατὰ τῶν ἀπόντων λάθρᾳ χρώμενοσ πῶσ οὐ πλεονέκτησ ἐστὶν ὅλον τὸν ἀκροατὴν σφετεριζόμενοσ καὶ προκαταλαμβάνων αὐτοῦ τὰ ὦτα καὶ ἀποφράττων καὶ τῷ δευτέρῳ λόγῳ παντελῶσ ἄβατα κατασκευάζων αὐτὰ ὑπὸ τῆσ διαβολῆσ προεμπεπλησμένα; ἐσχάτησ ἀδικίασ τὸ τοιοῦτον, ὡσ φαῖεν ἂν καὶ οἱ ἄριστοι τῶν νομοθετῶν, οἱο͂ν ὁ Σόλων καὶ ὁ Δράκων, ἔνορκον ποιησάμενοι τοῖσ δικασταῖσ τὸ ὁμοίωσ ἀμφοῖν ἀκροᾶσθαι καὶ τὸ τὴν εὔνοιαν ἴσην τοῖσ κρινομένοισ ἀπονέμειν, ἄχρι ἂν ὁ τοῦ δευτέρου λόγοσ παρατεθεὶσ θατέρου χείρων ἢ ἀμείνων φανῇ· πρὶν δέ γε ἀντεξετάσαι τὴν ἀπολογίαν τῇ κατηγορίᾳ, παντελῶσ ἀσεβῆ καὶ ἀνόσιον ἡγήσαντο ἔσεσθαι τὴν κρίσιν. καὶ γὰρ ἂν καὶ αὐτοὺσ ἀγανακτῆσαι τοὺσ θεοὺσ εἴποιμεν, εἰ τῷ κατηγόρῳ μετ’ ἀδείασ ἃ θέλει λέγειν ἐπιτρέποιμεν, ἀποφράξαντεσ δὲ τῷ κατηγορουμένῳ τὰ ὦτα ἢ τῷ στόματι σιωπῶντοσ καταψηφιζοίμεθα τῷ προτέρῳ λόγῳ κεχειρωμένοι. ὥστε οὐ κατὰ τὸ δίκαιον καὶ τὸ νόμιμον καὶ τόν ὁρ́κον τόν δικαστικόν φαίη τισ ἄν γίγνεσθαι τάσ διαβολάσ. εἰ δέ τῳ μὴ ἀξιόπιστοι δοκοῦσιν οἱ νομοθέται παραινοῦντεσ οὕτω δικαίασ καὶ ἀμερεῖσ ποιεῖσθαι τάσ κρίσεισ, ποιητήν μοι δοκῶ τόν ἄριστον ἐπάγειν τῷ λόγῳ εὖ μάλα περὶ τούτων ἀποφηνάμενον, μᾶλλον δὲ νομοθετήσαντα. φησὶ δέ, μήτε δίκην δικάσῃσ, πρίν ἄμφω μῦθον ἀκούσῃσ. ἠπίστατο γάρ, οἶμαι, καὶ οὗτοσ ὡσ πολλῶν ὄντων ἐν τῷ βίῳ ἀδικημάτων οὐδὲν ἄν τισ εὑρ́οι χεῖρον οὐδὲ ἀδικώτερον ἢ ἀκρίτουσ τινὰσ καὶ ἀμοίρουσ λόγων καταδεδικάσθαι· ὅπερ ἐξ ἅπαντοσ ὁ διαβάλλων ἐπιχειρεῖ ποιεῖν ἄκριτον ὑπάγων τὸν διαβαλλόμενον τῇ τοῦ ἀκούοντοσ ὀργῇ καὶ τὴν ἀπολογίαν τῷ λαθραίῳ τῆσ κατηγορίασ παραιρούμενοσ. καὶ γὰρ ἀπαρρησίαστοσ καὶ δειλὸσ ἅπασ ὁ τοιοῦτοσ ἄνθρωποσ οὐδὲν ἐσ τοὐμφανὲσ ἄγων, ἀλλ’ ὥσπερ οἱ λοχῶντεσ ἐξ ἀφανοῦσ ποθεν τοξεύων, ὡσ μηδὲ ἀντιτάξασθαι δυνατὸν εἶναι μηδὲ ἀνταγωνίσασθαι, ἀλλ’ ἐν ἀπορίᾳ καὶ ἀγνοίᾳ τοῦ πολέμου διαφθείρεσθαι, ὃ μέγιστόν ἐστι σημεῖον τοῦ μηδὲν ὑγιὲσ τοὺσ διαβάλλοντασ λέγειν.

ἐπεὶ εἲ τίσ γε τἀληθῆ κατηγοροῦντι ἑαυτῷ συνεπίσταται, οὗτοσ, οἶμαι, καὶ εἰσ τὸ φανερὸν ἐλέγχει καὶ διευθύνει καὶ ἀντεξετάζει τῷ λόγῳ, ὥσπερ οὐδεὶσ ἂν ἐκ τοῦ προφανοῦσ νικᾶν δυνάμενοσ ἐνέδρᾳ ποτὲ καὶ ἀπάτῃ χρήσαιτο κατὰ τῶν πολεμίων. ἴδοι δ’ ἄν τισ τοὺσ τοιούτουσ μάλιστα ἔν τε βασιλέων αὐλαῖσ καὶ περὶ τὰσ τῶν ἀρχόντων καὶ δυναστευόντων φιλίασ εὐδοκιμοῦντασ, ἔνθα πολὺσ μὲν ὁ φθόνοσ, μυρίαι δὲ ὑπόνοιαι, πάμπολλαι δὲ κολακειῶν καὶ διαβολῶν ὑποθέσεισ·

ὅπου γὰρ ἀεὶ μείζουσ ἐλπίδεσ, ἐνταῦθα καὶ οἱ φθόνοι χαλεπώτεροι καὶ τὰ μίση ἐπισφαλέστερα καὶ αἱ ζηλοτυπίαι κακοτεχνέστεραι. πάντεσ οὖν ἀλλήλουσ ὀξὺ δεδόρκασι καὶ ὥσπερ οἱ μονομαχοῦντεσ ἐπιτηροῦσιν, εἲ πού τι γυμνωθὲν μέροσ θεάσαιντο τοῦ σώματοσ· καὶ πρῶτοσ αὐτὸσ ἕκαστοσ εἶναι βουλόμενοσ παρωθεῖται καὶ παραγκωνίζεται τὸν πλησίον καὶ τὸν πρὸ αὑτοῦ, εἰ δύναιτο, ὑποσπᾷ καὶ ὑποσκελίζει. ἔνθα ὁ μὲν χρηστὸσ ἀτεχνῶσ; εὐθὺσ ἀνατέτραπται καὶ παρασέσυρται καὶ τὸ τελευταῖον ἀτίμωσ ἐξέωσται, ὁ δὲ κολακευτικώτεροσ καὶ πρὸσ τὰσ τοιαύτασ κακοηθείασ πιθανώτεροσ εὐδοκιμεῖ· . καὶ ὅλωσ ὁ φθάσασ κρατεῖ· τὰ γὰρ τοῦ Ὁμήρου πάνυ ἐπαληθεύουσιν, ὅτι τοι ξυνὸσ Ἐνυάλιοσ καὶ τὸν κτανέοντα κατέκτα. τοιγαροῦν ὡσ οὐ περὶ μικρῶν τοῦ ἀγῶνοσ ὄντοσ ποικίλασ κατ’ ἀλλήλων ὁδοὺσ ἐπινοοῦσιν, ὧν ταχίστη καὶ ἐπισφαλεστάτη ἐστὶν ἡ τῆσ διαβολῆσ, τὴν μὲν ἀρχὴν ἀπὸ φθόνου· ἢ μίσουσ εὐέλπιδα ^ λαμβάνουσα, οἰκτρότερα δὲ καὶ τραγικὰ ἐπάγουσα τὰ τέλη καὶ πολλῶν συμφορῶν ἀνάπλεα. οὐ μέντοι μικρὸν οὐδὲ ἁπλοῦν ἐστι τοῦτο, ὡσ ἄν τισ ὑπολάβοι, ἀλλὰ πολλῆσ μὲν τέχνησ, οὐκ ὀλίγησ δὲ ἀγχινοίασ, ἀκριβοῦσ δέ τινοσ ἐπιμελείασ δεόμενον οὐ γὰρ ἂν τοσαῦτα ἔβλαπτεν ἡ διαβολή, εἰ μὴ πιθανόν τινα τρόπον ἐγίνετο·

οὐδ’ ἂν κατίσχυε τὴν πάντων ἰσχυροτέραν ἀλήθειαν, εἰ μὴ πολὺ τὸ ἐπαγωγὸν καὶ πιθανὸν καὶ μυρία ἄλλα παρεσκεύαστο κατὰ τῶν ἀκουόντων. διαβάλλεται μὲν οὖν ὡσ τὸ πολὺ μάλιστα ὁ τιμώμενοσ καὶ διὰ τοῦτο τοῖσ ὑπολειπομένοισ αὐτοῦ ἐπίφθονοσ·

ἅπαντεσ γὰρ τῷδ’ ἐπιτοξάζονται καθάπερ τι κώλυμα καὶ ἐμπόδιον προορώμενοι, καὶ ἕκαστοσ οἰέται πρῶτοσ αὐτὸσ ἔσεσθαι τὸν κορυφαῖον ἐκεῖνον ἐκπολιορκήσασ καὶ τῆσ φιλίασ ἀποσκευασάμενοσ. οἱο͂́ν τι καὶ ἐπὶ τοῖσ γυμνικοῖσ ἀγῶσιν ἐπὶ τῶν δρομέων γίγνεται· κἀκεῖ γὰρ ὁ μὲν ἀγαθὸσ δρομεὺσ τῆσ ὕσπληγγοσ εὐθὺσ καταπεσούσησ μόνον τοῦ πρόσω ἐφιέμενοσ καὶ τὴν διάνοιαν ἀποτείνασ πρὸσ τὸ τέρμα κἀν τοῖσ ποσὶ τὴν ἐλπίδα τῆσ νίκησ ἔχων τὸν πλησίον οὐδὲν κακουργεῖ οὐδέ τι τῶν ^ κατὰ τοὺσ ἀγωνιστὰσ πολυπραγμονεῖ, ὁ δὲ κακὸσ ἐκεῖνοσ καὶ ἄναθλοσ ἀνταγωνιστὴσ ἀπογνοὺσ τὴν ἐκ τοῦ τάχουσ ἐλπίδα ἐπὶ τὴν κακοτεχνίαν ἐτράπετο, καὶ τοῦτο μόνον ἐξ ἅπαντοσ σκοπεῖ, ὅπωσ τὸν τρέχοντα ἐπισχὼν ἢ ἐμποδίσασ ἐπιστομιεῖ, ὡσ, εἰ τούτου διαμάρτοι, οὐκ ἄν ποτε νικῆσαι δυνάμενοσ. ὁμοίωσ δὲ τούτοισ κἀν ταῖσ φιλίαισ τῶν εὐδαιμόνων τούτων γίνεται· ὁ γὰρ προέχων αὐτίκα ἐπιβουλεύεται καὶ ἀφύλακτοσ ἐν μέσῳ ληφθεὶσ τῶν δυσμενῶν ἀνηρπάσθη, οἱ δὲ ἀγαπῶνται καὶ φίλοι δοκοῦσιν ἐξ ὧν ἄλλουσ βλάπτειν ἔδοξαν. τό τε ἀξιόπιστον τῆσ διαβολῆσ οὐχ ὡσ ἔτυχεν ἐπινοοῦσιν, ἀλλ’ ἐν τούτῳ τὸ πᾶν αὐτοῖσ ἐστιν ἔργον δεδοικόσι τι προσάψαι ἀπῳδὸν ἢ καὶ ἀλλότριον.

ὡσ γοῦν ἐπὶ πολὺ τὰ προσόντα τῷ διαβαλλομένῳ πρὸσ τὸ χεῖρον μεταβάλλοντεσ οὐκ ἀπιθάνουσ ποιοῦνται τὰσ κατηγορίασ, οἱο͂ν τὸν μὲν ἰατρὸν διαβάλλουσιν ὡσ φαρμακέα, τὸν πλούσιον δὲ ὡσ τύραννον, τὸν τυραννικὸν δὲ ὡσ προδοτικόν. ἐνίοτε μέντοι καὶ ὁ ἀκροώμενοσ αὐτὸσ ὑποβάλλει τῆσ διαβολῆσ τὰσ ἀφορμάσ, καὶ πρὸσ τὸν ἐκείνου τρόπον οἱ κακοήθεισ αὐτοὶ ἁρμοζόμενοι εὐστοχοῦσιν.

ἢν μὲν γὰρ ζηλότυπον αὐτὸν ὄντα ἴδωσι, Διένευσε, φασί, τῇ γυναικί σου παρὰ τὸ δεῖπνον καὶ ἀπιδὼν ἐσ αὐτὴν ἐστέναξε, καὶ ἡ Στρατονίκη πρὸσ αὐτὸν οὐ μάλα ἀηδῶσ· καὶ ὅλωσ ἐρωτικαί τινεσ καὶ μοιχικαὶ πρὸσ αὐτὸν αἱ διαβολαί. ἢν δὲ ποιητικὸσ ᾖ καὶ ἐπὶ τούτῳ μέγα φρονῇ, Μὰ Δί’ ἐχλεύασέ σου Φιλόξενοσ τὰ ἔπη καὶ διέσυρε καὶ ἄμετρα εἶπεν αὐτὰ καὶ κακοσύνθετα. πρὸσ δὲ τὸν εὐσεβῆ καὶ φιλόθεον ὡσ ἄθεοσ καὶ ἀνόσιοσ ὁ φίλοσ διαβάλλεται καὶ ὡσ τὸ θεῖον παρωθούμενοσ καὶ τὴν πρόνοιαν ἀρνούμενοσ· ὁ δ’ ἀκούσασ εὐθὺσ μύωπι διὰ τοῦ ὠτὸσ τυπεὶσ διακέκαυται ὡσ τὸ εἰκὸσ καὶ ἀπέστραπται τὸν φίλον οὐ περιμείνασ τὸν ἀκριβῆ ἔλεγχον. ὅλωσ γὰρ τὰ τοιαῦτα ἐπινοοῦσι καὶ λέγουσιν, ἃ μάλιστα ἴσασιν ἐσ ὀργὴν δυνάμενα προκαλέσασθαι τὸν ἀκροώμενον, καὶ ἔνθα τρωτόσ ἐστιν ἕκαστοσ ἐπιστάμενοι, ἐπ’ ἐκεῖνο τοξεύουσι καὶ ἀκοντίζουσιν ἐσ αὐτό, ὥστε τῇ παραυτίκα ὀργῇ τεταραγμένον μηκέτι σχολὴν ἄγειν τῇ ἐξετάσει τῆσ ἀληθείασ, ἀλλὰ κἂν θέλῃ τισ ἀπολογεῖσθαι, μὴ προσίεσθαι, τῷ παραδόξῳ τῆσ ἀκροάσεωσ ὡσ ἀληθεῖ προκατειλημμένον.

ἀνυσιμώτατον γὰρ τὸ εἶδοσ τῆσ διαβολῆσ τὸ ὑπεναντίον τῆσ τοῦ ἀκούοντοσ ἐπιθυμίασ, ὁπότε καὶ παρὰ Πτολεμαίῳ τῷ Διονύσῳ ἐπικληθέντι ἐγένετό τισ ὃσ διέβαλλε τὸν Πλατωνικὸν Δημήτριον, ὅτι ὕδωρ τε πίνει καὶ μόνοσ τῶν ἄλλων γυναικεῖα οὐκ ἐνεδύσατο ἐν τοῖσ Διονυσίοισ·

καὶ εἴ γε μὴ κληθεὶσ ἑώθεν ἔπιέ τε πάντων ὁρώντων καὶ λαβὼν ταραντινίδιον ἐκυμβάλισε καὶ προσωρχήσατο, ἀπολώλει ἂν ὡσ οὐχ ἡδόμενοσ τῷ βίῳ τοῦ βασιλέωσ, ἀλλ’ ἀντισοφιστὴσ ὢν καὶ ἀντίτεχνοσ τῆσ Πτολεμαίου τρυφῆσ. παρὰ δὲ Ἀλεξάνδρῳ μεγίστη ποτὲ πασῶν ἦν διαβολή, εἰ λέγοιτο τισ μὴ σέβειν μηδὲ προσκυνεῖν τὸν Ἡφαιστίωνα·

ἐπεὶ γὰρ ἀπέθανεν Ἡφαιστίων, ὑπὸ τοῦ ἔρωτοσ Ἀλέξανδροσ ἐβουλήθη προσθεῖναι καὶ τοῦτο τῇ λοιπῇ μεγαλουργίᾳ καὶ θεὸν χειροτονῆσαι τὸν τετελευτηκότα. εὐθὺσ οὖν νεώσ τε ἀνέστησαν αἱ πόλεισ καὶ τεμένη καθιδρύετο καὶ βωμοὶ καὶ θυσίαι καὶ ἑορταὶ τῷ καινῷ τούτῳ θεῷ ἐπετελοῦντο, καὶ ὁ μέγιστοσ ὁρ́κοσ ἦν ἅπασιν Ἡφαιστίων. εἰ δέ τισ ἢ μειδιάσειε πρὸσ τὰ γινόμενα ἢ μὴ φαίνοιτο πάνυ εὐσεβῶν, θάνατοσ ἐπέκειτο ἡ ζημία. ὑπολαμβάνοντεσ δὲ οἱ κόλακεσ τὴν μειρακιώδη ταύτην τοῦ Ἀλεξάνδρου ἐπιθυμίαν προσεξέκαιον εὐθὺσ καὶ ἀνεζωπύρουν ὀνείρατα διηγούμενοι τοῦ Ἡφαιστίωνοσ, ἐπιφανείασ τινὰσ καὶ ἰάματα προσάπτοντεσ αὐτῷ καὶ μαντείασ ἐπιφημίζοντεσ· καί τέλοσ ἔθυον παρέδρῳ καὶ ἀλεξικάκῳ θεῷ. ὁ δὲ Ἀλέξανδροσ ἥδετό τε ἀκούων καὶ τᾶ τελευταῖα ἐπίστευε καὶ μέγα ἐφρόνει ὡσανεὶ οὐ θεοῦ παῖσ ὢν μόνον, ἀλλὰ καὶ θεοὺσ ποιεῖν δυνάμενοσ. πόσουσ τοίνυν οἰώμεθα τῶν Ἀλεξάνδρου φίλων παρὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἀπολαῦσαι τῆσ Ἡφαιστίωνοσ θειότητοσ, διαβληθέντασ ὡσ οὐ τιμῶσι τὸν κοινὸν ἀπάντων θεόν, καὶ διὰ τοῦτο ἐξελαθέντασ καὶ τῆσ τοῦ βασιλέωσ εὐνοίασ ἐκπεσόντασ; τότε καὶ Ἀγαθοκλῆσ ὁ Σάμιοσ ταξιαρχῶν παρ’ Ἀλεξάνδρῳ καὶ τιμώμενοσ παρ’ αὐτοῦ μικροῦ δεῖν συγκαθείρχθη λέοντι διαβληθεὶσ ὅτι δακρύσειε παριὼν τὸν Ἡφαιστίωνοσ τάφον.

ἀλλ’ ἐκείνῳ μὲν βοηθῆσαι λέγεται Περδίκκασ ἐπομοσάμενοσ κατὰ πάντων θεῶν καὶ κατὰ Ἡφαιστίωνοσ, ὅτι δὴ κυνηγετοῦντὶ οἱ φανέντα ἐναργῆ τὸν θεὸν ἐπισκῆψαι εἰπεῖν Ἀλεξάνδρῳ φείσασθαι Ἀγαθοκλέουσ· οὐ γὰρ ὡσ ἀπιστοῦντα οὐδὲ ὡσ ἐπὶ νεκρῷ δακρῦσαι, ἀλλὰ τῆσ πάλαι συνηθείασ μνημονεύσαντα. ἡ δ’"οὖν κολακεία καὶ ἡ διαβολὴ τότε μάλιστα χώραν ἔσχε πρὸσ τὸ Ἀλεξάνδρου πάθοσ συντιθεμένη·

καθάπερ γὰρ ἐν πολιορκίᾳ οὐκ ἐπὶ τὰ ὑψηλὰ καὶ ἀπόκρημνα καὶ ἀσφαλῆ τοῦ τείχουσ προσίασιν οἱ πολέμιοι, ἀλλ’ ᾗ ἂν ἀφύλακτόν τι μέροσ ἢ σαθρὸν αἴσθωνται ἢ ταπεινόν, ἐπὶ τοῦτο πάσῃ] δυνάμει χωροῦσιν ὡσ ῥᾷστα παρεισδῦναι καὶ ἑλεῖν δυνάμενοι, οὕτω καὶ οἱ διαβάλλοντεσ ὃ τι ἂν ἀσθενὲσ ἴδωσι τῆσ ψυχῆσ καὶ ὑπόσαθρον καὶ εὐεπίβατον, τούτῳ προσβάλλουσι καὶ προσάγουσι τὰσ μηχανάσ, καὶ τέλοσ ἐκπολιορκοῦσι μηδενὸσ ἀντιταττομένου μηδὲ τὴν ἔφοδον αἰσθομένου. εἶτ’ ἐπειδὰν ἐντὸσ ἅπαξ τῶν τειχῶν γένωνται, πυρπολοῦσι πάντα καὶ παίουσι καὶ σφάττουσι καὶ ἐξελαύνουσιν, οἱᾶ εἰκὸσ ἁλισκομένησ ψυχῆσ καὶ ἐξηνδραποδισμένησ ἔργα εἶναι. μηχανήματα δ’ αὐτοῖσ κατὰ τοῦ ἀκούοντοσ ἥ τε ἀπάτη καὶ τὸ ψεῦδοσ καὶ ἡ ἐπιορκία καὶ προσλιπάρησισ καὶ ἀναισχυντία καὶ ἄλλα μυρία ῥᾳδιουργήματα.

ἡ δὲ δὴ μεγίστη πασῶν ἡ κολακεία ἐστί, συγγενήσ, μᾶλλον δὲ ἀδελφή τισ οὖσα τῆσ διαβολῆσ. οὐδεὶσ γοῦν οὕτω γεννάδασ ἐστὶ καὶ ἀδαμάντινον τεῖχοσ τῆσ ψυχῆσ προβεβλημένοσ, ὃσ οὐκ ἂν ἐνδοίη πρὸσ τὰσ τῆσ κολακείασ προσβολάσ, καὶ ταῦτα ὑπορυττούσησ καὶ τοὺσ θεμελίουσ ὑφαιρούσησ τῆσ διαβολῆσ. καὶ τὰ μὲν ἐκτὸσ ταῦτα.

ἔνδοθεν δὲ πολλαὶ προδοσίαι συναγωνίζονται τὰσ χεῖρασ ὀρέγουσαι καὶ τὰσ πύλασ ἀναπετῶσαι καὶ πάντα τρόπον τῇ ἁλώσει τοῦ ἀκούοντοσ συμπροθυμούμεναι. πρῶτον μὲν τὸ φιλόκαινον, ὃ φύσει πᾶσιν ἀνθρώποισ ὑπάρχει, καὶ τὸ ἁψίκορον, ἔπειτα δὲ τὸ πρὸσ τὰ παράδοξα τῶν ἀκουσμάτων ἑπόμενον. ^ οὐ γὰρ οἶδ’ ὅπωσ ἡδόμεθα πάντεσ λαθρηδὰ καὶ πρὸσ τὸ οὖσ λεγόμενα καὶ μεστὰ ὑπονοίασ ἀκούοντεσ· ^ οἶδα γοῦν τινασ οὕτωσ ἡδέωσ γαργαλιζομένουσ τὰ ὦτα ὑπὸ τῶν διαβολῶν ὥσπερ τοὺσ πτεροῖσ κνωμένουσ. ἐπειδὰν τοίνυν ὑπὸ τούτων ἁπάντων συμμαχούμενοι προσπέσωσι, κατὰ κράτοσ αἱροῦσιν, οἶμαι, καὶ οὐδὲ δυσχερὴσ ἡ νίκη γένοιτ’ ἂν μηδενὸσ ἀντιπαραταττομένου μηδὲ ἀμυνομένου τὰσ προσβολάσ, ἀλλὰ τοῦ μὲν ἀκούοντοσ ἑκόντοσ ἑαυτὸν ἐνδιδόντοσ, τοῦ διαβαλλομένου δὲ τὴν ἐπιβουλὴν ἀγνοοῦντοσ·

ὥσπερ γὰρ ἐν νυκτὶ πόλεωσ ἁλούσησ καθεύδοντεσ οἱ διαβαλλόμενοι φονεύονται. καὶ τὸ πάντων οἴκτιστον, ὁ μὲν οὐκ εἰδὼσ τὰ γεγενημένα προσέρχεται τῷ φίλῳ φαιδρὸσ ἅτε μηδὲν ἑαυτῷ φαῦλον συνεπιστάμενοσ καὶ τὰ συνήθη λέγει καὶ ποιεῖ, παντὶ τρόπῳ ὁ ἄθλιοσ ἐνηδρευμένοσ·

ὁ δ’ ἢν μὲν ἔχῃ τι γενναῖον καὶ ἐλεύθερον καὶ παρρησιαστικόν, εὐθὺσ ἐξέρρηξε τὴν ὀργὴν καὶ τὸν θυμὸν ἐξέχεε, καὶ τέλοσ τὴν ἀπολογίαν προσιέμενοσ ἔγνω μάτην κατὰ τοῦ φίλου παρωξυμμένοσ. ἢν δὲ ἀγεννέστεροσ καὶ ταπεινότεροσ, προσίεται μὲν καὶ προσμειδιᾷ τοῖσ χείλεσιν ἄκροισ, μισεῖ δὲ καὶ λάθρᾳ τοὺσ ὀδόντασ διαπρίει καί, ὡσ ὁ ποιητήσ φησι, βυσσοδομεύει τὴν.

ὀργήν. οὗ δὴ ἐγὼ οὐδὲν οἶμαι ἀδικώτερον οὐδὲ δουλοπρεπέστερον, ἐνδακόντα τὸ χεῖλοσ ὑποτρέφειν τὴν χολὴν καὶ τὸ μῖσοσ ἐν αὑτῷ κατάκλειστον αὔξειν ἕτερα μὲν κεύθοντα ἐνὶ φρεσίν, ἄλλα δὲ λέγοντα καὶ ὑποκρινόμενον ἱλαρῷ καὶ κωμικῷ τῷ προσώπῳ μάλα περιπαθῆ τινα καὶ ἰοῦ γέμουσαν τραγῳδίαν. μάλιστα δὲ τοῦτο πάσχουσιν, ἐπειδὰν πάλαι φίλοσ ὁ ἐνδιαβάλλων δοκῶν εἶναι τῷ ἐνδιαβαλλομένῳ ποιῆται ὅμωσ· τότε γὰρ οὐδὲ φωνὴν ἀκούειν ἔτι θέλουσι τῶν διαβαλλομένων ἢ τῶν ἀπολογουμένων, τὸ ἀξιόπιστον τῆσ κατηγορίασ ἐκ τῆσ πάλαι δοκούσησ φιλίασ προειληφότεσ, οὐδὲ τοῦτο λογιζόμενοι, ὅτι πολλαὶ πολλάκισ ἐν τοῖσ φιλτάτοισ μίσουσ παραπίπτουσιν αἰτίαι τοὺσ ἄλλουσ λανθάνουσαι· καὶ ἐνίοτε οἷσ αὐτόσ τισ ἔνοχόσ ἐστι, ταυτὶ φθάσασ κατηγόρησε. τοῦ πλησίον ἐκφυγεῖν οὕτω πειρώμενοσ τὴν διαβολήν. καὶ ὅλωσ ἐχθρὸν μὲν οὐδεὶσ ἂν τολμήσειε διαβαλεῖν ἄπιστοσ γὰρ αὐτόθι ἡ κατηγορία πρόδηλον ἔχουσα τὴν αἰτίαν τοῖσ δοκοῦσι δὲ μάλιστα φίλοισ ἐπιχειροῦσι τὴν πρὸσ τοὺσ ἀκούοντασ εὔνοιαν ἐμφῆναι προαιρούμενοι, ὅτι ἐπὶ τῷ ἐκείνων συμφέροντι οὐδὲ τῶν οἰκειοτάτων ἀπέσχοντο. εἰσὶ δέ τινεσ οἳ κἂν μάθωσιν ὕστερον ἀδίκωσ διαβεβλημένουσ παρ’ αὐτοῖσ τοὺσ φίλουσ,·

ὅμωσ ὑπ’ αἰσχύνησ ὧν ἐπίστευσαν οὐδ’ ἔτι προσίεσθαι οὐδὲ προσβλέπειν τολμῶσιν αὐτοῖσ ὥσπερ ἠδικημένοι, ὅτι μηδὲν ἀδικοῦντασ ἐπέγνωσαν. τοιγαροῦν πολλῶν κακῶν ὁ βίοσ ἐπλήσθη ὑπὸ τῶν οὕτω ῥᾳδίωσ καὶ ἀνεξετάστωσ πεπιστευμένων διαβολῶν.

ἡ μὲν γὰρ Ἄντεια τεθναίησ φησίν, ὦ Προῖτ’, ἢ κάκτανε Βελλεροφόντην ὃσ μ’ ἔθελεν φιλότητι μιγήμεναι οὐκ ἐθελούσῃ αὐτὴ προτέρα ἐπιχειρήσασα καὶ ὑπεροφθεῖσα. καὶ μικροῦ ὁ νεανίασ ἐν τῇ πρὸσ τὴν Χίμαιραν συμπλοκῇ διεφθάρη ἐπιτίμιον σωφροσύνησ ὑποσχὼν καὶ τῆσ πρὸσ τὸν ξένον αἰδοῦσ ὑπὸ μάχλου γυναικὸσ ἐπιβεβουλευμένοσ. ἡ δὲ Φαίδρα, κἀκείνη τὰ ὅμοια κατειποῦσα τοῦ προγόνου, ἐπάρατον ἐποίησε τὸν Ἱππόλυτον γενέσθαι ὑπὸ τοῦ πατρὸσ οὐδέν, ὦ θεοί, οὐδὲν ἀνόσιον εἰργασμένον. ναί, φήσει.

τισ· ἀλλ’ ἀξιόπιστόσ ἐστιν ἐνίοτε ὁ διαβάλλων ἀνὴρ τά τε ἄλλα δίκαιοσ καὶ συνετὸσ εἶναι δοκῶν, καὶ ἐχρῆν προσέχειν αὐτῷ ἅτε μηδὲν ἂν τοιοῦτο κακουργήσαντι. ἆρ’ οὖν τοῦ Ἀριστείδου ἔστι τισ δικαιότεροσ; ἀλλ’ ὅμωσ κἀκεῖνοσ συνέστη ἐπὶ τὸν Θεμιστοκλέα καὶ συμπαρώξυνε τὸν δῆμον, ἧσ, φασίν, ἐκεῖνοσ πολιτικῆσ φιλοτιμίασ ὑποκεκνισμένοσ. ^ δίκαιοσ μὲν γὰρ ὡσ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ Ἀριστείδησ, ἄνθρωποσ δὲ καὶ αὐτὸσ ἦν καὶ χολὴν εἶχε, καὶ ἠγάπα τινὰ καὶ ἐμίσει. καὶ εἴ γε ἀληθήσ ἐστιν ὁ περὶ τοῦ Παλαμήδουσ λόγοσ, ὁ συνετώτατοσ τῶν Ἀχαιῶν κἀν τοῖσ ἄλλοισ ἄριστοσ τὴν ἐπιβουλὴν καὶ ἐνέδραν ὑπὸ φθόνου φαίνεται συντεθεικὼσ κατὰ ἀνδρὸσ ὁμαίμου καὶ φίλου καὶ ἐπὶ τὸν αὐτὸν κίνδυνον ἐκπεπλευκότοσ·

οὕτωσ ἔμφυτον ἅπασιν ἀνθρώποισ ἡ περὶ τὰ τοιαῦτα ἁμαρτία. τί γὰρ ἄν τισ ἢ τὸν Σωκράτην λέγοι τὸν ἀδίκωσ πρὸσ τοὺσ Ἀθηναίουσ διαβεβλημένον ὡσ ἀσεβῆ καὶ ἐπίβουλον;

ἢ τὸν Θεμιστοκλέα ἢ τὸν Μιλτιάδην, τοὺσ μετὰ τηλικαύτασ νίκασ ἐπὶ προδοσίᾳ τῆσ Ἑλλάδοσ ὑπόπτουσ γενομένουσ; μυρία γὰρ τὰ παραδείγματα καὶ σχεδὸν τὰ πλεῖστα ἤδη γνώριμα. τί οὖν χρὴ καὶ ποιεῖν τόν γε νοῦν ἔχοντα ἢ ἀρετῆσ ἢ ἀληθείασ ἀμφισβητοῦντα;

ὅπερ, οἶμαι, καὶ Ὅμηροσ ἐν τῷ περὶ Σειρήνων μύθῳ ᾐνίξατο παραπλεῖν κελεύσασ τὰσ ὀλεθρίουσ ταύτασ τῶν ἀκουσμάτων ἡδονὰσ καὶ ἀποφράττειν τὰ ὦτα καὶ μὴ ἀνέδην αὐτὰ ἀναπεταννύειν τοῖσ πάθει προειλημμένοισ, ἀλλ’ ἐπιστήσαντα ἀκριβῆ θυρωρὸν τὸν λογισμὸν ἅπασι τοῖσ λεγομένοισ τὰ μὲν ἄξια προσίεσθαι καὶ παραβάλλεσθαι, τὰ φαῦλα δ’ ἀποκλείειν καὶ ἀπωθεῖν· καὶ γὰρ ἂν εἰή γελοῖον τῆσ μὲν οἰκίασ θυρωροὺσ καθιστάναι, τὰ ὦτα δὲ καὶ τὴν διάνοιαν ἀνεῳγμένα ἐᾶν. ἐπειδὰν τοίνυν τοιαῦτα προσίῃ τισ λέγων, αὐτὸ ἐφ’ ἑαυτοῦ χρὴ τὸ πρᾶγμα ἐξετάζειν, μήτε ἡλικίαν τοῦ λέγοντοσ ὁρῶντα μήτε τὸν ἄλλον βίον μήτε τὴν ἐν τοῖσ λόγοισ ἀγχίνοιαν.

ὅσῳ γάρ τισ πιθανώτεροσ, τοσούτῳ ἐπιμελεστέρασ δεῖται τῆσ ἐξετάσεωσ. οὐ δεῖ τοίνυν πιστεύειν ἀλλοτρίᾳ κρίσει, μᾶλλον δὲ μίσει τοῦ κατηγοροῦντοσ, ἀλλ’ ἑαυτῷ τὴν ἐξέτασιν φυλακτέον τῆσ ἀληθείασ, ἀποδόντα καὶ τῷ διαβάλλοντι τὸν φθόνον καὶ ἐν φανερῷ ποιησάμενον τὸν ἔλεγχον τῆσ ἑκατέρου διανοίασ, καὶ μισεῖν οὕτω καὶ ἀγαπᾶν τὸν δεδοκιμασμένον. πρὶν δὲ τοῦτο ποιῆσαι ἐκ τῆσ πρώτησ διαβολῆσ κεκινημένον, Ἡράκλεισ, ὡσ μειρακιῶδεσ καὶ ταπεινὸν καὶ πάντων οὐχ ἥκιστα ἄδικον. ἀλλὰ τούτων ἁπάντων αἴτιον, ὅπερ ἐν ἀρχῇ ἔφημεν, ἡ ἄγνοια καὶ τὸ ἐν σκότῳ που εἶναι τὸν ἑκάστου τρόπον ὡσ εἴ γε θεῶν τισ ἀποκαλύψειεν ἡμῶν τοὺσ βίουσ, οἴχοιτο ἂν φεύγουσα ἐσ τὸ βάραθρον ἡ διαβολὴ χώραν οὐκ ἔχουσα, ὡσ ἂν πεφωτισμένων τῶν πραγμάτων ὑπὸ τῆσ ἀληθείασ.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Lucian, Calumniae non temere credundum, (no name)

(루키아노스, Calumniae non temere credundum, (no name))

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION