Lucian, Abdicatus, (no name)

(루키아노스, Abdicatus, (no name))

ἀποκηρυχθείσ τισ ἰατρικὴν ἐξέμαθεν. μανέντα τὸν πατέρα καὶ ὑπὸ τῶν ἀλλων ἰατρῶν ἀπεγνωσμένον ἰασάμενοσ φαρμάκου δόσει ἀνελήφθη αὖθισ ἐσ τὸ γένοσ. μετὰ ταῦτα μεμηνυίαν τὴν μητρυιὰν ἰάσασθαι κελευόμενοσ ἀποκηρύττεται. οὐ καινὰ μὲν ταῦτα, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, οὐδὲ παράδοξα τὰ ^ ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἐν τῷ παρόντι γιγνόμενα, οὐδὲ νῦν πρῶτον τὰ τοιαῦτα ὀργίζεται, ἀλλὰ πρόχειροσ οὗτοσ ὁ νόμοσ αὐτῷ καὶ συνήθωσ ἐπὶ τοῦτ’ ἀφικνεῖται τὸ δικαστήριον.

ἐκεῖνο δὲ καινότερον νῦν δυστυχῶ, ὅτι ἔγκλημα μὲν ἴδιον οὐκ ἔχω, κινδυνεύω δὲ τιμωρίαν ὑποσχεῖν ὑπὲρ τῆσ τέχνησ εἰ μὴ πάντα δύναται πείθεσθαι τούτῳ κελεύοντι, οὗ τί γένοιτ’ ἂν ἀτοπώτερον, θεραπεύειν ἐκ προστάγματοσ, οὐκέθ’ ὡσ ἡ τέχνη δύναται, ἀλλ’ ὡσ ὁ πατὴρ βούλεται ; ἐβουλόμην μὲν οὖν τὴν ἰατρικὴν καὶ τοιοῦτόν τι ἔχειν φάρμακον ὃ μὴ μόνον τοὺσ μεμηνότασ ἀλλὰ καὶ τοὺσ ἀδίκωσ ὀργιζομένουσ παύειν ἐδύνατο, ἵνα καὶ τοῦτο τοῦ πατρὸσ τὸ νόσημα ἰασαίμην. νυνὶ δὲ τὰ μὲν τῆσ μανίασ αὐτῷ τέλεον πέπαυται, τὰ δὲ τῆσ ὀργῆσ μᾶλλον ἐπιτείνεται, καὶ τὸ δεινότατον, τοῖσ μὲν ἄλλοισ ἅπασιν σωφρονεῖ, κατ’ ἐμοῦ δὲ τοῦ θεραπεύσαντοσ μόνου μαίνεται. τὸν μὲν οὖν μισθὸν τῆσ θεραπείασ ὁρᾶτε οἱο͂ν ἀπολαμβάνω, ἀποκηρυττόμενοσ ὑπ’ αὐτοῦ πάλιν καὶ τοῦ γένουσ ἀλλοτριούμενοσ δεύτερον, ὥσπερ διὰ τοῦτ’ ἀναληφθεὶσ πρὸσ ὀλίγον ἵν’ ἀτιμότεροσ γένωμαι πολλάκισ. ἐκπεσὼν τῆσ οἰκίασ. ἐγὼ δὲ ἐν μὲν τοῖσ δυνατοῖσ οὐδὲ κελευσθῆναι περιμένω·

πρῴην γοῦν ἄκλητοσ ἧκον ἐπὶ τὴν βοήθειαν. ὅταν δέ τι ᾖ τελέωσ ἀπεγνωσμένον, οὐδ’ ἐπιχειρεῖν βούλομαι. ἐπὶ δὲ τῆσ γυναικὸσ ταύτησ εἰκότωσ καὶ ἀτολμότερόσ εἰμι· λογίζομαι γὰρ οἱᾶ πάθοιμ’ ἂν ὑπὸ τοῦ πατρὸσ ἀποτυχών, ὃσ οὐδὲ ἀρξάμενοσ τῆσ θεραπείασ ἀποκηρύττομαι. ἄχθομαι μὲν οὖν, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, ἐπὶ τῇ μητρυιᾷ χαλεπῶσ ἐχούσῃ χρηστὴ γὰρ ἦν καὶ ἐπὶ τῷ πατρὶ δι’ ἐκείνην ἀνιωμένῳ, τὸ δὲ μέγιστον, ἐπ’ ἐμαυτῷ ἀπειθεῖν δοκοῦντι καὶ ἃ προστάττομαι ὑπουργεῖν οὐ δυναμένῳ καὶ δι’ ὑπερβολὴν τῆσ νόσου καὶ ἀσθένειαν τῆσ τέχνησ. πλὴν οὐ δίκαιον οἶμαι ἀποκηρύττεσθαι τὸν ἃ μὴ δύναται ποιεῖν μηδὲ τὴν ἀρχὴν ὑπισχνούμενον. δι’ ἅσ μὲν οὖν αἰτίασ καὶ πρότερον ἀπεκήρυξέ με ῥᾴδιον συνιδεῖν ἐκ τῶν παρόντων.

ἐγὼ δὲ καὶ πρὸσ ἐκείνασ μέν, ὡσ οἰόμαι, ἱκανῶσ τῷ μετὰ ταῦτα βίῳ ἀπελογησάμην, καὶ ταυτὶ δὲ ἃ νῦν ἐγκαλεῖ ὡσ ἂν οἱο͂́σ τε ὦ ἀπολύσομαι, μικρὰ ὑμῖν διηγησάμενοσ τῶν ἐμῶν. ὁ γὰρ δυσάγωγοσ καὶ δυσπειθὴσ ἐγώ, ὁ καταισχύνων τὸν πατέρα καὶ ἀνάξια πράττων τοῦ γένουσ, τότε μὲν αὐτῷ τὰ πολλὰ ἐκεῖνα βοῶντι καὶ διατεινομένῳ ὀλίγα χρῆναι ἀντιλέγειν ᾠόμην. ἀπελθὼν δὲ τῆσ οἰκίασ ἐνόμιζόν μοι δικαστήριον ἔσεσθαι μέγα καὶ ψῆφον ἀληθῆ τὸν μετὰ ταῦτα βίον καὶ τὸ φαίνεσθαι πάμπολυ τῶν τοῦ πατρὸσ ἐγκλημάτων ἐκείνων ἀφεστηκότα καὶ περὶ τὰ κάλλιστα τῶν ἐπιτηδευμάτων ἐσπουδακότα καὶ τοῖσ ἀρίστοισ συνόντα. προεωρώμην δὲ καὶ τοιοῦτό τι καὶ ὑπώπτευον ἤδη ὡσ οὐ σφόδρα καθεστηκότοσ πατρὸσ ἀδίκωσ ὀργίζεσθαι καὶ ἐγκλήματα ψευδῆ καθ’ υἱοῦ συντιθέναι· καὶ ἦσάν τινεσ οἱ μανίασ ἀρχὴν ταῦτα εἶναι νομίζοντεσ καὶ ἀπειλὴν καὶ ἀκροβολισμὸν οὐκ ἐσ μακρὰν ἐπιπεσουμένου τοῦ κακοῦ, μῖσοσ ἄλογον καὶ νόμον ἀπηνῆ καὶ βλασφημίασ προχείρουσ καὶ δικαστήριον σκυθρωπὸν καὶ βοὴν καὶ ὀργὴν καὶ ὅλωσ χολῆσ μεστὰ πάντα. διὸ δὴ τάχα μοι καὶ ἰατρικῆσ δεήσειν ποτὲ προσεδόκων. ἀποδημήσασ οὖν καὶ τοῖσ εὐδοκιμωτάτοισ τῶν ἐπὶ τῆσ ἀλλοδαπῆσ ἰατρῶν συγγενόμενοσ καὶ πόνῳ πολλῷ καὶ προθυμίᾳ λιπαρεῖ χρησάμενοσ ἐξέμαθον τὴν τέχνην.

ἐπανελθὼν δὲ καταλαμβάνω τὸν πατέρα σαφῶσ ἤδη μεμηνότα καὶ ὑπὸ τῶν ἐπιχωρίων ἰατρῶν ἀπεγνωσμένον, οὐκ ἐσ βάθοσ ὁρώντων οὐδ’ ἀκριβῶσ φυλοκρινούντων ^ τὰσ νόσουσ. πλὴν ὅπερ γε εἰκὸσ ἦν ποιεῖν χρηστὸν υἱόν, οὔτε ἐμνησικάκησα τῆσ ἀποκηρύξεωσ οὔτε μετάπεμπτοσ γενέσθαι περιέμεινα,· οὐδὲ γὰρ εἶχὸν τι αὐτῷ ἴδιον ἐγκαλεῖν, ἀλλὰ πάντα ἐκεῖνα ἦν ἀλλότρια τὰ ἁμαρτήματα καὶ ὥσπερ ἔφην ἤδη, τῆσ νόσου. παρελθὼν οὖν ἄκλητοσ οὐκ εὐθὺσ ἰασάμην οὐ γὰρ οὕτω ποιεῖν ἔθοσ ἐστὶν ἡμῖν οὐδὲ ταῦτα ἡ τέχνη παραινεῖ, ἀλλὰ πάντων πρῶτον τοῦτο διδασκόμεθα συνορᾶν εἴτε ἰάσιμόν ἐστι τὸ νόσημα εἴτε ἀνήκεστον καὶ ὑπερβεβηκὸσ τοὺσ ὁρ́ουσ τῆσ τέχνησ. καὶ τηνικαῦτα, ἢν μὲν εὐμεταχείριστον ᾖ, ἐπιχειροῦμεν καὶ πᾶσαν σπουδὴν ἐσφερόμεθα σῶσαι τὸν νοσοῦντα· ἢν δὲ κεκρατηκὸσ ἤδη καὶ νενικηκὸσ τὸ πάθοσ ἴδωμεν, οὐδὲ τὴν ἀρχὴν προσαπτόμεθα, νόμον τινὰ παλαιὸν τῶν προπατόρων τῆσ τέχνησ ἰατρῶν φυλάττοντεσ, οἵ φασι μὴ δεῖν ἐπιχειρεῖν τοῖσ κεκρατημένοισ. ἰδὼν οὖν τὸν πατέρα ἔτι ἐντὸσ τῆσ ἐλπίδοσ καὶ τὸ πάθοσ οὐχ ὑπὲρ τὴν τέχνην, ἐπὶ πολὺ τηρήσασ καὶ ἀκριβῶσ ἐξετάσασ ἕκαστα ἐπεχείρουν ἤδη καὶ τὸ φάρμακον τεθαρρηκότωσ ἐνέχεον, καίτοι πολλοὶ τῶν παρόντων ὑπώπτευον τὴν δόσιν καὶ τὴν ἰάσιν διέβαλλον καὶ πρὸσ κατηγορίασ παρεσκευάζοντο . παρῆν δὲ καὶ ἡ μητρυιὰ φοβουμένη καὶ ἀπιστοῦσα, οὐ τῷ μισεῖν ἐμέ, ἀλλὰ τῷ δεδιέναι καὶ ἀκριβῶσ εἰδέναι πονηρῶσ ἐκεῖνον διακείμενον ἠπίστατο γὰρ μόνη τὰ πάντα συνοῦσα καὶ ὁμοδίαιτοσ τῇ νόσῳ. πλὴν ἀλλ’ ἔγωγε οὐδὲν ἀποδειλιάσασ ‐ ἠπιστάμην γὰρ οὐ ψευσόμενά με τὰ σημεῖα οὐδὲ προδώσουσαν τὴν τέχνην ‐ ἐπῆγον τὴν ἰάσιν ἐν καιρῷ τῆσ ἐπιχειρήσεωσ, καίτοι κἀμοί τινεσ τῶν φίλων συνεβούλευον μὴ θρασύνεσθαι, μὴ καὶ διαβολήν τινα μείζω ἐνέγκῃ μοι τὸ ἀποτυχεῖν ὡσ ἀμυνομένῳ τὸν πατέρα φαρμάκῳ καὶ μνησικακήσαντι ὧν ἐπεπόνθειν ὑπ’ αὐτοῦ. καὶ τὸ κεφάλαιον, σῶοσ μὲν οὗτοσ εὐθὺσ ἦν καὶ ἐσωφρόνει πάλιν καὶ πάντα διεγίγνωσκεν οἱ παρόντεσ δὲ ἐθαύμαζον, ἐπῄνει δὲ καὶ ἡ μητρυιὰ καὶ φανερὰ πᾶσιν ἦν χαίρουσα κἀμοὶ εὐδοκιμοῦντι κἀκείνῳ σωφρονοῦντι. οὗτοσ δ’ οὖν μαρτυρεῖν γὰρ αὐτῷ ἔχω ^ μήτε μελλήσασ μήτε σύμβουλόν τινα περὶ τούτων προσλαβών, ἐπειδὴ τὸ πᾶν ἤκουσε τῶν παρόντων, ἔλυε μὲν τὴν ἀποκήρυξιν, υἱὸν δὲ ἐξ ὑπαρχῆσ ἐποιεῖτό με, σωτῆρα καὶ εὐεργέτην ἀποκαλῶν καὶ ἀκριβῆ πεῖραν εἰληφέναι ὁμολογῶν καὶ περὶ τῶν ἔμπροσθεν ἐκείνων ἀπολογούμενοσ.

τοῦτο γενόμενον εὔφραινε μὲν πολλούσ, ὅσοι παρῆσαν χρηστοί, ἐλύπει δὲ ἐκείνουσ ὅσοισ ἀποκήρυξισ υἱοῦ ἡδίων ἀναλήψεωσ. εἶδον γοῦν τότε οὐ πάντασ ὁμοίωσ ἡδομένουσ τῷ πράγματι, ἀλλ’ εὐθύσ τινοσ καὶ χρόαν τρεπομένην καὶ βλέμμα τεταραγμένον καὶ πρόσωπον ὠργισμένον, οἱο͂ν ἐκ φθόνου καὶ μίσουσ γίνεται. ἡμεῖσ μὲν οὖν, ὡσ τὸ εἰκόσ, ἐν εὐφροσύναισ καὶ θυμηδίαισ ἦμεν, ἀλλήλουσ ἀπειληφότεσ· ἡ μητρυιὰ δὲ μετὰ μικρὸν εὐθὺσ νοσεῖν ἤρξατο νόσον, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, χαλεπὴν καὶ παράλογον ἀρχόμενον γὰρ εὐθὺσ τὸ δεινὸν παρεφύλαξα.

^ οὐ γὰρ ἁπλοῦν οὐδὲ ἐπιπόλαιον τῆσ μανίασ τὸ εἶδοσ, ἀλλά τι παλαιὸν ὑποικουροῦν ἐν τῇ ψυχῇ κακὸν ἀπέρρηξε καὶ ἐσ τοὐμφανὲσ ἐξενίκησε. πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα ἡμῖν ἐστι σημεῖα τῶν ἀνιάτωσ μεμηνότων, ἓν δὲ ἐκεῖνο καινὸν ἐπὶ τῆσ γυναικὸσ ταύτησ παρεφύλαξα· πρὸσ μὲν γὰρ τοὺσ ἄλλουσ ἡμερωτέρα καὶ πραεῖά ἐστι καὶ παρόντων εἰρήνην ἄγει ἡ νόσοσ, ἂν δέ τινα ἰατρὸν ἴδῃ καὶ τοῦτ’ ἀκούσῃ μόνον, κατ’ ἐκείνου μάλιστα παροξύνεται, ὅπερ καὶ αὐτὸ τοῦ πονηρῶσ καὶ ἀνηκέστωσ ἔχειν ἐστὶ τεκμήριον. ταῦτα ὁρῶν ἐγὼ μὲν ἠνιώμην καὶ τὴν γυναῖκα ᾤκτειρον ἀξίαν οὖσαν καὶ παρὰ τὸ προσῆκον δυστυχοῦσαν. ὁ πατὴρ δὲ ὑπὸ ἰδιωτείασ οὐ γὰρ οἶδεν οὔτε ἀρχὴν τοῦ κατέχοντοσ κακοῦ οὔτε τὴν αἰτίαν οὔτε τὸ μέτρον τοῦ πάθουσ ἐκέλευεν ἰᾶσθαι καὶ τὸ ὅμοιον ἐκχέαι φάρμακον οἰέται ^ γὰρ ἓν εἶναι μανίασ εἶδοσ καὶ μίαν τὴν νόσον καὶ τἀρρώστημα ταὐτὸν καὶ παραπλησίαν τὴν θεραπείαν δεχόμενον.

^ ἐπεὶ δέ, ὅπερ ἀληθέστατον, ἀδύνατον εἶναί φημι σώζεσθαι τὴν γυναῖκα καὶ ἡττῆσθαι ὑπὸ τῆσ νόσου ὁμολογῶ, ἀγανακτεῖ καὶ ὀργίζεται καί φησιν ἑκόντα καθυφίεσθαι καὶ προδιδόναι τὴν ἄνθρωπον, ἐγκαλῶν ἐμοὶ τὴν ἀσθένειαν τῆσ τέχνησ. καὶ πάσχει μὲν σύνηθεσ τοῖσ λυπουμένοισ· ὀργίζονται γοῦν ἅπαντεσ τοῖσ μετὰ παρρησίασ τἀληθῆ λέγουσιν. πλὴν ἔγωγε ὡσ ἂν οἱο͂́σ τε ὦ δικαιολογήσομαι πρὸσ αὐτὸν καὶ ὑπὲρ ἐμαυτοῦ καὶ τῆσ τέχνησ. καὶ πρῶτόν γε ἀπὸ τοῦ νόμου ἄρξομαι καθ’ ὃν οὗτόσ με ἀποκηρῦξαι βούλεται, ἵν’ εἰδῇ οὐκέθ’ ὁμοίαν οὖσαν αὐτῷ νῦν τε καὶ πρότερον τὴν ἐξουσίαν.

οὐ γὰρ ἅπασιν, ὦ πάτερ, ὁ νομοθέτησ οὐδὲ πάντασ υἱέασ οὐδὲ ὁσάκισ ἂν ἐθέλωσιν ἀποκηρύττειν συγκεχώρηκεν οὐδ’ ἐπὶ πάσαισ αἰτίαισ, ἀλλ’ ὥσπερ τοῖσ πατράσιν τὰ τηλικαῦτα ὀργίζεσθαι ἐφῆκεν, οὕτω καὶ τῶν παίδων προὐνόησεν, ὡσ μὴ ἀδίκωσ αὐτὸ πάσχωσιν καὶ διὰ τοῦτο οὐκ ἐλευθέραν ἐφῆκε γίγνεσθαι οὐδὲ ἄκριτον τὴν τιμωρίαν, ἀλλ’ ἐσ δικαστήριον ἐκάλεσε καὶ δοκιμαστὰσ ἐκάθισε τοὺσ μήτε πρὸσ ὀργὴν μήτε διαβολὴν ^ τὸ δίκαιον κρινοῦντασ. ᾔδει γὰρ πολλοῖσ πολλάκισ ἀλόγουσ αἰτίασ ὀργῆσ παρισταμένασ, καὶ τὸν μὲν ψευδεῖ τινι διαβολῇ πειθόμενον, τὸν δὲ οἰκέτῃ πιστεύοντα ἢ γυναίῳ ἐχθρῷ. οὔκουν ἡγεῖτο ἀδίκαστον γίγνεσθαι τὸ πρᾶγμα οὐδ’ ἐξ ἐρήμησ τοὺσ παῖδασ εὐθὺσ ἁλίσκεσθαι, ἀλλὰ καὶ ὕδωρ ἐγχεῖται καὶ λόγοσ ἀποδίδοται καὶ ἀνεξέταστον οὐδὲν καταλείπεται. ἐπεὶ τοίνυν ἔξεστιν, καὶ τοῦ μὲν ἐγκαλεῖν μόνου ὁ πατὴρ κύριοσ, τοῦ κρῖναι δὲ εἰ εὔλογα αἰτιᾶται ὑμεῖσ οἱ δικάζοντεσ, αὐτὸ μὲν ὅ μοι ἐπιφέρει καὶ ἐφ’ ᾧ νῦν ἀγανακτεῖ μηδέπω σκοπεῖτε, πρότερον δὲ ἐκεῖνο ἐξετάσατε, εἰ ἔτι δοτέον ἀποκηρύττειν αὐτῷ ἅπαξ ἀποκηρύξαντι καὶ χρησαμένῳ τῇ παρὰ τοῦ νόμου ἐξουσίᾳ καὶ ἀποπληρώσαντι τὴν πατρικὴν ταύτην δυναστείαν, εἶτ’ αὖθισ ἀναλαβόντι καὶ λύσαντι τὴν ἀποκήρυξιν.

ἐγὼ μὲν γὰρ ἀδικώτατον εἶναί φημι τὸ τοιοῦτον, ἀπεράντουσ γίνεσθαι καὶ ^ τῶν παίδων τὰσ τιμωρίασ καὶ πολλὰσ τὰσ καταδίκασ καὶ τὸν φόβον ἀΐδιον καὶ τὸν νόμον ἄρτι μὲν συνοργίζεσθαι, μετὰ μικρὸν δὲ λύεσθαι, καὶ πάλιν ὁμοίωσ ἰσχυρὸν εἶναι, καὶ ὅλωσ ἄνω καὶ κάτω στρέφεσθαι τὰ δίκαια πρὸσ τὸ ἐπὶ καιροῦ δοκοῦν πατράσιν. ἀλλὰ τὸ μὲν πρῶτον ἄξιον ἐφιέναι καὶ ἀγανακτοῦντι συναγανακτεῖν καὶ κύριον τῆσ τιμωρίασ ποιεῖν τὸν γεγεννηκότα· ἢν δὲ ἅπαξ ἀναλώσῃ τὴν ἐξουσίαν καὶ καταχρήσηται τῷ νόμῳ καὶ ἐμπλησθῇ τῆσ ὀργῆσ, εἶτα μετὰ ταῦτα ἀναλάβῃ, χρηστὸν εἶναι μεταπεισθείσ, ἐπὶ τούτων ἀνάγκη μένειν ^ καὶ μηκέτι μεταπηδᾶν μηδὲ μεταβουλεύεσθαι μηδὲ μεταποιεῖν τὴν κρίσιν. τοῦ μὲν γὰρ τὸν γεννηθέντα πονηρὸν ἢ χρηστὸν ἀποβήσεσθαι οὐδέν, οἶμαι, γνώρισμα ἦν, καὶ διὰ τοῦτο τοὺσ ἀναξίουσ τοῦ γένουσ παραιτεῖσθαι συγκεχώρηται τοῖσ ὅτε ἠγνόουν ἀναθρεψαμένοισ. ὅταν δὲ μὴ κατ’ ἀνάγκην ἀλλ’ ἐπ’ ἐξουσίασ αὐτόσ τισ ἀφ’ ἑαυτοῦ καὶ δοκιμάσασ ἀναλάβῃ, τίσ ἔτι μηχανὴ μεταβάλλεσθαι, ἢ τίσ ἔτι χρῆσισ ὑπόλοιποσ τοῦ νόμου ;

"εἰ πονηρὸσ οὗτοσ ἦν καὶ τοῦ ἀποκηρυχθῆναι ἄξιοσ, τί παθὼν ἀνεκάλεισ ; "τί δ’ αὖθισ ἐπανῆγεσ ἐσ τὴν οἰκίαν ; "τί δ’ ἔλυεσ τὸν νόμον ; "ἐλεύθεροσ γὰρ ἦσθα καὶ τοῦ μὴ ποιεῖν ταῦτα κύριοσ. "οὐ γὰρ δὴ ἐντρυφᾶν σοι δοτέον τοῖσ νόμοισ οὐδὲ πρὸσ τὰσ σὰσ μεταβολὰσ συνάγεσθαι τὰ δικαστήρια, οὐδὲ ἄρτι μὲν λύεσθαι ἄρτι δὲ κυρίουσ εἶναι τοὺσ νόμουσ καὶ τοὺσ δικαστὰσ καθῆσθαι μάρτυρασ, μᾶλλον δὲ ὑπηρέτασ, τῶν σοὶ δοκούντων, ὁτὲ μὲν κολάζοντασ ὁτὲ δὲ διαλλάττοντασ, ὁπόταν σοι δοκῇ. ἅπαξ γεγέννηκασ, ἅπαξ ἀνατέτραφασ, ἅπαξ καὶ τὸ ἀποκηρύττειν ἀντὶ τούτων ἔχεισ, καὶ τότε, ἢν δικαίωσ αὐτὸ ποιεῖν δοκῇσ· "τὸ δ’ ἄπαυστον τοῦτο καὶ ἀΐδιον καὶ πολὺ ῥᾴδιον ^ μεῖζον ἤδη τῆσ πατρικῆσ ἐστιν ἐξουσίασ. μὴ δή, πρὸσ Διόσ, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, συγχωρήσητε αὐτῷ ἑκούσιον τὴν ἀνάληψιν πεποιημένῳ καὶ λύσαντι τὴν γνῶσιν τοῦ πάλαι δικαστηρίου καὶ ἀκυρώσαντι τὴν ὀργὴν αὖθισ τὴν ^ αὐτὴν τιμωρίαν ἀνακαλεῖν καὶ ἐπὶ τὴν ἐξουσίαν τὴν πατρικὴν ἀνατρέχειν, ἧσ ἔξωροσ ἤδη καὶ ἑώλοσ ἡ προθεσμία καὶ μόνῳ τούτῳ ἄκυροσ καὶ προδεδαπανημένη.

τοῦτο γὰρ ἔδοξέ σοι, τοῦτ’ ἐδοκίμασασ, τοῦτ’ ἐκύρωσασ. ὁρᾶτε γάρ που καὶ ἐν τοῖσ ἄλλοισ δικαστηρίοισ ὡσ ἀπὸ μὲν τῶν κλήρῳ λαχόντων δικαστῶν, ἤν τισ ἄδικον οἰήται γεγενῆσθαι τὴν κρίσιν, δίδωσιν ὁ νόμοσ ἐσ ἕτερον ἐφεῖναι δικαστήριον ἢν δέ τινεσ ἑκόντεσ αὐτοὶ σύνθωνται δικαστὰσ καὶ προελόμενοι ἐπιτρέψωσιν διαιτᾶν, οὐκέτι. οἷσ γὰρ ἐξῆν μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐμμένειν,^ εἰ τούτουσ τισ αὐθαίρετοσ εἵλετο, στέργειν ἐστὶ δίκαιοσ τοῖσ ἐγνωσμένοισ. οὕτω δὴ καὶ σύ, ὃν ἐξῆν μηκέτ’ ἀναλαμβάνειν εἴ ἀνάξιοσ ^ ἐδόκει τοῦ γένουσ, τοῦτον εἰ χρηστὸν ἡγησάμενοσ εἶναι πάλιν ἀνείληφασ, οὐκέτ’ ἀποκηρύττειν ἕξεισ· ὅτι γὰρ οὐκ ἄξιοσ αὖθισ παθεῖν ταῦτα, ὑπ’ αὐτοῦ σοῦ μεμαρτύρηται καὶ χρηστὸσ ἤδη ἀνωμολόγηται. ἀμετανόητον οὖν τὴν ἀνάληψιν καὶ τὴν διαλλαγὴν βέβαιον εἶναι προσήκει μετὰ κρίσιν οὕτω πολλὴν καὶ δύο δικαστήρια, ἓν μὲν τὸ πρῶτον, ἐφ’ οὗ παρῃτήσω, δεύτερον δὲ τὸ σόν, ὅτε μετεβουλεύσω καὶ ἀνάδαστον ἐποίησασ· τὰ πρότερον ἐγνωσμένα λύσασ βεβαιοῖσ τὰ μετ’ ἐκεῖνα βεβουλευμένα. μένε τοίνυν ἐπὶ τῶν τελευταίων καὶ φύλαττε τὴν σαυτοῦ κρίσιν· πατέρα σε εἶναι δεῖ· ἐγὼ μὲν οὐδ’ εἰ μὴ φύσει παῖσ ἦν, θέμενοσ δὲ ἀποκηρύττειν ἤθελεσ, ἐξεῖναι ἄν σοι ᾠόμην·

ὃ γὰρ τὴν ἀρχὴν μὴ ποιεῖν δυνατὸν ἦν, τοῦτ’ ἄδικον λύειν ἅπαξ γενόμενον. τὸν δὲ καὶ φύσει καὶ αὖθισ προαιρέσει καὶ γνώμῃ ἐσπεποιημένον, πῶσ εὔλογον αὖθισ ἀπωθεῖσθαι καὶ πολλάκισ τῆσ μιᾶσ οἰκειότητοσ ἀποστερεῖν ; εἰ δ’ οἰκέτησ ὢν ἐτύγχανον, καὶ τὸ μὲν πρῶτον πονηρὸν οἰόμενοσ ἐπέδησασ, μεταπεισθεὶσ δ’ ὡσ οὐδὲν ἠδίκουν ἐλεύθερον ἀφῆκασ εἶναι, ἆρ’ ἄν σοι πρὸσ καιρὸν ὀργισθέντι αὖθισ ἐξῆν ἐσ τὴν ὁμοίαν δουλείαν ἐπανάγειν ; οὐδαμῶσ. τὰ γὰρ τοιαῦτα βέβαια καὶ διὰ παντὸσ κύρια ὑπάρχειν οἱ νόμοι ἀξιοῦσιν. ὑπὲρ μὲν οὖν τοῦ μηκέτι ἐξεῖναι τούτῳ ἀποκηρύττειν ὃν ἅπαξ ἀποκηρύξασ ἑκὼν ἀνέλαβεν ἔτι πολλὰ εἰπεῖν ἔχων ὅμωσ παύσομαι. σκέψασθε δὲ ἤδη ὅντινα ὄντα καὶ ἀποκηρύττειν καὶ οὐ δή που τοῦτό φημι, ὡσ τότε μὲν ἰδιώτην, νῦν δὲ ἰατρόν οὐδὲν γὰρ ἂν πρόσ τοῦτο ἡ τέχνη συναγωνίσαιτο·

οὐδ’ ὅτι τότε μὲν νέον, νῦν δὲ ἤδη καὶ προβεβηκότα καὶ τὸ πιστὸν τοῦ μηδὲν ἀδικῆσαι ἂν παρὰ τῆσ ἡλικίασ ἔχοντα· μικρὸν γάρ ἴσωσ καὶ τοῦτο. ἀλλὰ τότε μέν, εἰ καὶ μηδὲν ἠδικημένοσ, ὡσ ἂν ἔγωγε φαίην, ἀλλ’ οὐδὲ εὖ πεπονθὼσ παρῃτεῖτο τῆσ οἰκίασ, νῦν δὲ σωτῆρα ἔναγχοσ καὶ εὐεργέτην γεγενημένον. οὗ τί γένοιτ’ ἂν ἀχαριστότερον, σωθέντα δι’ ἐμὲ καὶ τηλικοῦτον κίνδυνον διαπεφευγότα τοῖσ τοιούτοισ εὐθὺσ ἀμείβεσθαι, τῆσ θεραπείασ ἐκείνησ οὐδένα, λόγον ἔχοντα, ἀλλ’ οὕτω ῥᾳδίωσ ἐπιλελῆσθαι καὶ ἐπὶ τὴν ἐρημίαν ἐλαύνειν τὸν ἐφησθέντ’ ἂν δικαίωσ ἐφ’ οἷσ ἀδίκωσ ἐξεβέβλητο, μὴ μόνον δ’ οὐ ^ μνησικακήσαντα, ἀλλὰ καὶ σώσαντα καὶ σωφρονεῖν παρασκευάσαντα; οὐ γὰρ σμικρόν, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, οὐδὲ τὸ τυχὸν εὖ πεποιηκὼσ αὐτόν, ὅμωσ τῶν τοιούτων νῦν ἀξιοῦμαι.

ἀλλ’ εἰ καὶ οὗτοσ ἀγνοεῖ τὰ τότε, πάντεσ ὑμεῖσ ἴστε οἱᾶ ποιοῦντα αὐτὸν καὶ πάσχοντα καὶ ὅπωσ διακείμενον ἐγὼ παραλαβών, τῶν μὲν ἄλλων ἰατρῶν ἀπεγνωκότων, τῶν δὲ οἰκείων φευγόντων καὶ μηδὲ πλησίον προσιέναι τολμώντων, τοιοῦτον ἀπέφηνα ὡσ καὶ κατηγορεῖν δύνασθαι καὶ περὶ τῶν νόμων διαλέγεσθαι. μᾶλλον δέ. ὁρᾷσ, ὦ πάτερ, τὸ παράδειγμα· τοιοῦτον ὄντα σε παρ’ ὀλίγον οἱά νῦν ἡ γυνή ἐστιν, πρὸσ τὴν ἀρχαίαν φρόνησιν ἐπανήγαγον. οὐ δὴ δίκαιον τοιαύτην μοι γενέσθαι ἀντ’ ἐκείνων τὴν ἀμοιβὴν οὐδὲ κατ’ ἐμοῦ σε μόνου σωφρονεῖν· ὅτι γάρ μὴ μικρὰ ὑπ’ ἐμοῦ εὐηργέτησαι, καὶ ἀπ’ αὐτῶν ὧν ἐγκαλεῖσ δῆλόν ἐστιν ὃν ^ γὰρ ὡσ ἐν ἐσχάτοισ οὖσαν τὴν γυναῖκα καὶ παμπονηρῶσ ἔχουσαν οὐκ ἰώμενον μισεῖσ, πῶσ οὐ πολὺ μᾶλλον ὅτι σε τῶν ὁμοίων ἀπήλλαξα ὑπεραγαπᾷσ καὶ χάριν ὁμολογεῖσ, τῶν οὕτω δεινῶν ἀπηλλαγμένοσ ; σὺ δέ, ὅπερ ἀγνωμονέστατον, σωφρονήσασ εὐθὺσ ἐσ δικαστήριον ἄγεισ καὶ σεσωσμένοσ κολάζεισ καὶ ἐπὶ τὸ ἀρχαῖον ἐκεῖνο μῖσοσ ἀνατρέχεισ καὶ τὸν αὐτὸν ἀναγινώσκεισ νόμον. καλὸν γοῦν τὸν μισθὸν ἀποδίδωσ τῇ τέχνῃ καὶ ἀξίασ ἀμοιβὰσ τῶν φαρμάκων ἐπὶ τὸν ἰατρὸν ὑγιαίνων μόνον. ὑμεῖσ δέ, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, τὸν εὐεργέτην τούτῳ κολάζειν ἐπιτρέψετε καὶ τὸν σώσαντα ἐξελαύνειν καὶ τὸν σωφρονίσαντα μισεῖν καὶ τὸν ἀναστήσαντα τιμωρεῖσθαι;

οὔκ, ἤν γε τὰ δίκαια ποιῆτε. καὶ γὰρ εἰ τὰ μέγιστα νῦν ἁμαρτάνων ἐτύγχανον, ἦν μοί τισ οὐ μικρὰ προοφειλομένη χάρισ, ἐσ ἣν ἀποβλέποντα τοῦτον καὶ ἧσ μεμνημένον καλῶσ εἶχε τῶν μὲν παρόντων καταφρονεῖν, δι’ ἐκεῖνα δὲ πρόχειρον τὴν συγγνώμην ἔχειν, καὶ μάλιστα εἰ τηλικαύτη τισ ἡ εὐεργεσία τυγχάνοι ὡσ πάντα ὑπερπαίειν τὰ μετὰ ταῦτα. ὅπερ οἶμαι κἀμοὶ πρὸσ τοῦτον ὑπάρχειν, ὃν ἔσωσα, καὶ ὃσ τοῦ βίου παντὸσ χρεώστησ ἐστί μοι, καὶ ᾧ τὸ εἶναι καὶ τὸ σωφρονεῖν καὶ τὸ συνιέναι παρέσχημαι, καὶ μάλιστα ὅτε οἱ ἄλλοι πάντεσ ἤδη ἀπεγνώκεσαν καὶ ἥττουσ εἶναι ὡμολόγουν τῆσ νόσου. τοῦτο γὰρ μείζω οἶμαι ποιεῖν τὴν ἐμὴν εὐεργεσίαν, ὃσ οὔτε υἱὸσ ὢν τότε οὔτε ἀναγκαίαν τῆσ θεραπείασ ἔχων αἰτίαν ἀλλὰ ἐλεύθεροσ καθεστὼσ καὶ ἀλλότριοσ, τῆσ φυσικῆσ αἰτίασ ἀφειμένοσ, ὅμωσ οὐ περιεῖδον, ἀλλ’ ἐθελοντήσ, ἄκλητοσ, αὐτεπάγγελτοσ ἧκον ἐβοήθησα, προσελιπάρησα, ἰασάμην, ἀνέστησα, καὶ τὸν πατέρα ἐμαυτῷ διεφύλαξα, καὶ ὑπὲρ τῆσ ἀποκηρύξεωσ ἀπελογησάμην, καὶ τῇ εὐνοίᾳ τὴν ὀργὴν ἔπαυσα, καὶ τὸν νόμον ἔλυσα τῇ φιλοστοργίᾳ, καὶ μεγάλη εὐεργεσίασ τὴν ἐσ τὸ γένοσ ἐπάνοδον ἐπριάμην, καὶ ἐν οὕτωσ ἐπισφαλεῖ καιρῷ τὴν πρὸσ τὸν πατέρα πίστιν ἐπεδειξάμην, καὶ μετὰ τῆσ τέχνησ ἐμαυτὸν ἐσεποίησα, καὶ γνήσιοσ υἱὸσ ἐν τοῖσ δεινοῖσ ἀνεφάνην.

πόσα γὰρ οἰέσθε παθεῖν με, πόσα καμεῖν παρόντα, ὑπηρετοῦντα, καιροφυλακοῦντα, νῦν μὲν εἴκοντα τῇ τοῦ πάθουσ ἀκμῇ, νῦν δὲ τὴν τέχνην ἐπάγοντα πρὸσ ὀλίγον ἐνδιδόντοσ τοῦ κακοῦ ; ἔστιν δὲ τῶν ὄντων ἁπάντων τούτων ἐν τῇ ἰατρικῇ τὸ ἐπισφαλέστατον τοὺσ τοιούτουσ ἰᾶσθαι καὶ πλησιάζειν οὕτωσ διακειμένοισ· ἐσ γὰρ τοὺσ πλησίον πολλάκισ ἀφιᾶσι τὴν λύτταν, ἐπιζέσαντοσ τοῦ πάθουσ. καὶ ὅμωσ πρὸσ οὐδὲν τούτων ἀπώκνησα οὐδὲ ἀπεδειλίασα, συνὼν δὲ καὶ πάντα τρόπον ἀντεξεταζόμενοσ τῇ νόσῳ τὸ τελευταῖον ἐκράτησα τῷ φαρμάκῳ. "ποῖοσ δὲ ἢ πόσοσ ὁ κάματοσ ἐγχέαι φάρμακον;

πολλὰ γὰρ πρὸ τούτου γενέσθαι δεῖ, καὶ προοδοποιῆσαι τῇ πόσει καὶ προπαρασκευάσαι ῥᾴδιον ἐσ ἰάσιν τὸ σῶμα καὶ τῆσ ἁπάσησ ἕξεωσ φροντίσαι κενοῦντα καὶ ἰσχναίνοντα καὶ οἷσ χρὴ τρέφοντα καὶ κινοῦντα ἐσ ὅσον χρήσιμον καὶ ὕπνουσ ἐπινοοῦντα καὶ ἠρεμίασ μηχανώμενον, ἅπερ οἱ μὲν ἄλλο τι νοσοῦντεσ ῥᾳδίωσ πεισθεῖεν ἄν, οἱ μεμηνότεσ δὲ διὰ τὴν ἐλευθερίαν τοῦ νοῦ δυσάγωγοι καὶ δυσηνιόχητοι καὶ τῷ ἰατρῷ ἐπισφαλεῖσ καὶ τῇ θεραπείᾳ δυσκαταγώνιστοι. ὅταν γοῦν πολλάκισ οἰήθωμεν ^ ἤδη πλησίον γενέσθαι τοῦ τέλουσ καὶ ἐλπίσωμεν, ἐμπεσόν τι μικρὸν ἁμάρτημα ἐπακμάσαντοσ τοῦ πάθουσ ἅπαντα ῥᾳδίωσ ἐκεῖνα ἀνέτρεψε καὶ ἐνεπόδισε ^ τὴν θεραπείαν καὶ τὴν τέχνην διέσφηλε. τὸν οὖν ταῦτα πάντα ὑπομεμενηκότα καὶ οὕτω χαλεπῷ νοσήματι προσπαλαίσαντα καὶ πάθοσ ἁπάντων παθῶν τὸ δυσαλωτότατον νενικηκότα ἔτι τούτῳ ἀποκηρύττειν ἐπιτρέψετε, καὶ τοὺσ νόμουσ ὡσ βούλεται ἑρμηνεύειν κατ’ εὐεργέτου συγχωρήσετε, καὶ τῇ φύσει πολεμεῖν αὐτὸν ἐάσετε;

ἐγὼ τῇ φύσει πειθόμενοσ, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, σώζω καὶ διαφυλάττω τὸν πατέρα ἐμαυτῷ κἂν ἀδικῇ· οὑτοσὶ δὲ τὸν εὐεργετηκότα παῖδα τοῖσ νόμοισ, ὥσ φησιν, ἀκολουθῶν διαφθείρει καὶ τοῦ γένουσ ἀποστερεῖ. μισόπαισ οὗτοσ, ἐγὼ φιλοπάτωρ γίγνομαι ἐγὼ τὴν φύσιν ἀσπάζομαι, οὗτοσ τὰ τῆσ φύσεωσ παρορᾷ καὶ ^ καθυβρίζει δίκαια. ^ ὢ πατρὸσ μισοῦντοσ ἀδίκωσ· ὢ παιδὸσ φιλοῦντοσ ἀδικώτερον. ἐγκαλῶ γὰρ ἐμαυτῷ, τοῦ πατρὸσ ἀναγκάζοντοσ, ὅτι μισούμενοσ οὐ δέον φιλῶ καὶ φιλῶ πλέον ἢ προσῆκεν. καίτοι γε ἡ φύσισ τοῖσ πατράσιν τοὺσ παῖδασ μᾶλλον ἢ τοῖσ παισὶν τοὺσ πατέρασ ἐπιτάττει φιλεῖν. ἀλλ’ οὗτοσ ἑκὼν καὶ τοὺσ νόμουσ παρορᾷ οἳ τοὺσ οὐδὲν ἠδικηκότασ παῖδασ τῷ γένει φυλάττουσιν, καὶ τὴν φύσιν, ἣ τοὺσ γεννήσαντασ ἕλκει πρὸσ πόθον τῶν γεγεννημένων πολύν. οὐχ ὅπωσ μείζουσ ἀρχὰσ εὐνοίασ ἔχων πρὸσ ἐμὲ μείζονα τὰ δίκαιά μοι τῆσ εὐνοίασ ἐσφέρει καὶ ἐπιδίδωσιν, ἢ τό γε ἔλαττον ἐμὲ μιμεῖται καὶ ζηλοῖ τοῦ φίλτρου· ἀλλ’, οἴμοι τῆσ συμφορᾶσ, προσέτι καὶ μισεῖ φιλοῦντα καὶ ἀγαπῶντα ἐλαύνει καὶ εὐεργετοῦντα ἀδικεῖ καὶ ἀσπαζόμενον ἀποκηρύττει, καὶ τοὺσ φιλόπαιδασ νόμοισ ὡσ μισόπαιδασ κατ’ ἐμοῦ μεταχειρίζεται. ὢ μάχησ ἣν ἐσάγεισ, πάτερ, τοῖσ νόμοισ κατὰ τῆσ φύσεωσ. οὐκ ἔστι ταῦτα, οὐκ ἔστιν ὡσ θέλεισ·

κακῶσ ἑρμηνεύεισ, ὦ πάτερ, καλῶσ κειμένουσ τοὺσ νόμουσ. οὐ πολεμεῖ φύσισ καὶ νόμοσ ἐν ταῖσ εὐνοίαισ, ἀλλ’ ἀκολουθοῦσιν ἀλλήλοισ ἐνταῦθα καὶ συναγωνίζονται τῇ λύσει τῶν ἀδικημάτων. ὑβρίζεισ τὸν εὐεργέτην, ἀδικεῖσ τὴν φύσιν. τί καὶ τοὺσ νόμουσ συναδικεῖσ τῇ φύσει ; οὓσ καλοὺσ καὶ δικαίουσ καὶ φιλόπαιδασ εἶναι θέλοντασ οὐ συγχωρεῖσ, καθ’ ἑνὸσ παιδὸσ ὡσ κατὰ πολλῶν κινῶν πολλάκισ καὶ ἡσυχάζειν οὐκ ἐῶν ἐν ταῖσ τιμωρίαισ τοὺσ ἐν ταῖσ τῶν παίδων πρὸσ τοὺσ πατέρασ εὐνοίαισ ἡσυχάζειν ἐθέλοντασ, καίτοι γε ἐπὶ τοῖσ μηδὲν ἡμαρτηκόσιν μηδὲ κειμένουσ. καὶ μὴν οἵ γε νόμοι καὶ ἀχαριστίασ δικάζεσθαι διδόασιν κατὰ τῶν τοὺσ εὐεργέτασ μὴ ἀντευποιούντων. ὁ δὲ πρὸσ τῷ μὴ ἀμείβεσθαι καὶ ἐπ’ αὐτοῖσ οἷσ πέπονθε κολάζειν ἀξιῶν, σκέψασθε εἴ τινα ὑπερβολὴν ἀδικίασ ἀπολέλοιπεν. ὡσ μὲν οὖν οὔτε ἀποκηρύττειν ἔτι τούτῳ ἔξεστιν ἅπαξ ἤδη τὴν πατρικὴν ἐξουσίαν ἀποπληρώσαντι καὶ χρησαμένῳ τοῖσ νόμοισ, οὔτε ἄλλωσ δίκαιον εὐεργέτην ἐσ τὰ τηλικαῦτα γεγενημένον ἀπωθεῖσθαι καὶ τῆσ οἰκίασ παραιτεῖσθαι, ἱκανῶσ, οἶμαι, δέδεικται. ἤδη δὲ καὶ ἐπ’ αὐτὴν τὴν αἰτίαν ἔλθωμεν τῆσ ἀποκηρύξεωσ καὶ τὸ ἔγκλημα ἐξετάσωμεν ὁποῖόν ἐστιν.

ἀνάγκη δ’ αὖθισ ἐπὶ τὴν γνώμην ἀναδραμεῖν τοῦ νομοθέτου· ἵνα γάρ σοι τοῦτο πρὸσ ὀλίγον δῶμεν, τὸ ἐξεῖναι ὁσάκισ ἂν θέλῃσ ἀποκηρύττειν, καὶ κατά γε τοῦ εὐεργέτου προσέτι τὴν ἐξουσίαν ταύτην συγχωρήσωμεν, οὐχ ἁπλῶσ, οἶμαι, οὐδὲ ἐπὶ πάσαισ αἰτίαισ ἀποκηρύξεισ. οὐδὲ τοῦθ’ ὁ νομοθέτησ φησίν, ὅ τι ἂν τύχῃ ὁ πατὴρ αἰτιασάμενοσ, ἀποκηρυττέτω, καὶ ἀπόχρη θελῆσαι μόνον καὶ μέμψασθαι. τί γὰρ ἂν ἔδει δικαστηρίου ; ἀλλ’ ἐν ὑμῖν ^ ποιεῖ τοῦτο, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, σκοπεῖν εἴτε ἐπὶ μεγάλοισ καὶ δικαίοισ ὁ πατήρ ὀργίζεται εἴτε καὶ μή. οὐκοῦν τοῦτο ἤδη ἐξετάσατε. ἄρξομαι δὲ ἀπὸ τῶν μετὰ τὴν μανίαν εὐθύσ. τὰ μὲν δὴ πρῶτα τῆσ σωφροσύνησ τοῦ πατρὸσ λύσισ ἦν τῆσ ἀποκηρύξεωσ, καὶ σωτὴρ καὶ εὐεργέτησ καὶ πάντα ἦν ἐγώ.

καὶ οὐδέν, οἶμαι, τούτοισ ἔγκλημα προσεῖναι ἐδύνατο. τὰ μετὰ ταῦτα δέ, τί τῶν πάντων αἰτιᾷ; τίνα θεραπείαν, τίνα ἐπιμέλειαν υἱοῦ παρῆκα ; πότε ἀπόκοιτοσ ἐγενόμην ; τίνασ πότουσ ἀκαίρουσ, τίνασ κώμουσ ἐγκαλεῖσ ; τίσ ἀσωτία ; τίσ πορνοβοσκὸσ ὕβρισται ; τίσ ᾐτιάσατο ; οὐδὲ εἷσ. καὶ μὴν ταῦτ’ ἐστὶν ἐφ’ οἷσ μάλιστα ὁ νόμοσ ἀποκηρύττειν ἐφίησιν. "ἀλλὰ νοσεῖν ἤρξατο ἡ μητρυιά. τί οὖν ; ἐμοὶ τοῦτ’ ἐγκαλεῖσ καὶ νόσου δίκην ἀπαιτεῖσ ; φησίν.

οὐδὲ εἷσ, οἶμαι. ἀλλὰ τί ; "θεραπεύειν προσταττόμενοσ οὐ θέλεισ, καὶ διὰ τοῦτ’ ἄξιοσ ἂν εἰήσ ἀποκηρύξεωσ ἀπειθῶν τῷ πατρί. ἐγὼ δὲ τὸ μὲν οἱᾶ προστάττοντι αὐτῷ ὑπακούειν οὐ δυνάμενοσ ἀπειθεῖν δοκῶ πρὸσ ὀλίγον ὑπερθήσομαι· πρότερον δὲ ἁπλῶσ ἐκεῖνό φημι, ὡσ οὐ πάντα προστάττειν οὔτε τούτῳ δίδωσιν ὁ νόμοσ οὔτ’ ἐμοὶ τὸ πείθεσθαι πᾶσιν πάντωσ ἀναγκαῖον. ἐν δ’ οὖν τοῖσ τῶν προσταγμάτων τὰ μὲν ἀνεύθυνά ἐστιν, τὰ δ’ ὀργῆσ καὶ τιμωρίασ ἄξια. ἐὰν νοσῇσ αὐτόσ, ἐγὼ δὲ ἀμελῶ ἐὰν τῶν κατ’ οἶκον ἐπιμελεῖσθαι κελεύῃσ, ἐγὼ δὲ ὀλιγωρῶ ἐὰν τὰ κατ’ ἀγρὸν ἐπισκοπεῖν προστάττῃσ, ἐγὼ δὲ ὀκνῶ πάντα ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα εὐλόγουσ ἔχει τὰσ προφάσεισ καὶ τὰσ μέμψεισ πατρικάσ. τὰ δὲ ἄλλα ἐφ’ ἡμῖν ἐστιν τοῖσ παισίν, ὄντα τῶν τεχνῶν καὶ τῆσ τούτων χρήσεωσ, καὶ μάλιστα εἰ μηδὲν ὁ πατὴρ αὐτὸσ ἀδικοῖτο. ἆρ’ ἄν τισ ἀνάσχοιτο ἀποκηρύττοντα, ὅτι μὴ κατὰ τὰ ἐκείνῳ δοκοῦντα ὁ παῖσ χρῆται τῇ τέχνῃ; τὸ δὲ τῆσ ἰατρικῆσ ὅσῳ σεμνότερόν ἐστιν καὶ τῷ βίῳ χρησιμώτερον, τοσούτῳ καὶ ἐλευθεριώτερον εἶναι προσήκει τοῖσ χρωμένοισ, καί τινα προνομίαν ἔχειν τὴν τέχνην δίκαιον τῇ ἐξουσίᾳ τῆσ χρήσεωσ, ἀναγκάζεσθαι δὲ μηδὲν μηδὲ προστάττεσθαι πρᾶγμα ἱερὸν καὶ θεῶν παίδευμα καὶ ἀνθρώπων σοφῶν ἐπιτήδευμα, μηδ’ ὑπὸ δουλείαν γενέσθαι νόμου μηδ’ ὑπὸ ψῆφον ^ καὶ τιμωρίαν δικαστηρίου, μηδὲ ὑπὸ φόβον ^ καὶ πατρὸσ ἀπειλὴν καὶ ὀργὴν ἰδιωτικήν.

"οὐ βούλομαι οὐδὲ θεραπεύω δυνάμενοσ, ἀλλ’ ἐμαυτῷ μόνῳ τὴν τέχνην οἶδα καὶ πατρί, τοῖσ δὲ ἄλλοισ ἅπασιν . τίσ τύραννοσ οὕτω βίαιοσ ὡσ ἀναγκάσαι ἂν καὶ ἄκοντα χρῆσθαι τῇ τέχνῃ ; τὰ γὰρ τοιαῦτα ἱκετείαισ καὶ δεήσεσιν, οὐ νόμοισ καὶ ὀργαῖσ καὶ δικαστηρίοισ ὑπάγειν, οἶμαι, προσήκει· πείθεσθαι τὸν ἰατρὸν χρή, οὐ κελεύεσθαι· βούλεσθαι, οὐ φοβεῖσθαι· ἐπὶ τὴν θεραπείαν οὐκ ἄγεσθαι, ἑκόντα δὲ ἐρχόμενον ἥδεσθαι. ^ πατρικῆσ δὲ ἀνάγκησ ἄμοιροσ ἡ τέχνη,4 ὅπου γε τοῖσ ἰατροῖσ καὶ δημοσίᾳ αἱ πόλεισ τιμὰσ καὶ προεδρίασ καὶ ἀτελείασ καὶ προνομίασ διδόασιν. ταῦτα μὲν οὖν ἁπλῶσ ἂν εἶχον εἰπεῖν ὑπὲρ τῆσ τέχνησ, εἰ καὶ σοῦ διδαξαμένου με καὶ πολλὰ ἐπιμεληθέντοσ καὶ ἀναλώσαντοσ ὡσ μάθοιμι πρὸσ μίαν ὅμωσ θεραπείαν ταύτην, δυνατὴν οὖσαν, ἀντέλεγον.

νυνὶ δὲ κἀκεῖνο ἐννόησον, ὡσ παντάπασιν ἄγνωμον ποιεῖσ οὐκ ἐῶν με χρῆσθαι μετ’ ἐλευθερίασ ἐμῷ κτήματι. ταύτην ἐγὼ τὴν τέχνην οὐχ υἱὸσ ὢν σὸσ ἐξέμαθον οὐδὲ τῷ σῷ νόμῳ ὑποκείμενοσ, καὶ ὅμωσ αὐτὴν μεμάθηκά σοι ‐ καὶ πρῶτοσ αὐτῆσ ἀπολέλαυκασ ‐ οὐδὲν παρὰ σοῦ πρὸσ τὸ μαθεῖν ἔχων. τίνα διδάσκαλον ἐμισθώσω ; τίνα φαρμάκων παρασκευήν ; οὐδ’ ἡντιναοῦν ἀλλὰ πενόμενοσ ἐγὼ καὶ τῶν ἀναγκαίων ἀπορούμενοσ καὶ ὑπὸ τῶν διδασκάλων ἐλεούμενοσ ἐπαιδευόμην, καί μοι τοιαῦτα παρὰ τοῦ πατρὸσ ἦν πρὸσ τὸ μαθεῖν ἐφόδια, λύπη καὶ ἐρημία καὶ ἀπορία καὶ μῖσοσ οἰκείων καὶ ἀποστροφὴ συγγενῶν. ἀντὶ τούτων τοίνυν χρῆσθαί μου τῇ τέχνῃ ἀξιοῖσ καὶ δεσπότησ εἶναι θέλεισ τῶν ὅτ’ ’ οὐκ ἦσθα δεσπότησ πεπορισμένων; ἀγάπα εἲ τί σε καὶ πρότερον ἑκὼν οὐ προοφείλων εὐ ἐποίησα, μηδεμίαν μηδὲ τότε ^ χάριν ἀπαιτεῖσθαι δυνάμενοσ. οὐ δὴ δεῖ τὴν εὐποιίαν τὴν ἐμὴν ἀνάγκην ἐσ τὸ λοιπόν μοι γενέσθαι, οὐδὲ τὸ ἑκόντα εὐεργετῆσαι ἀφορμὴν τοῦ ἄκοντα κελεύεσθαι καταστῆναι, οὐδὲ ἔθοσ ὑπάρξαι τοῦτο, τὸ ἅπαξ τινὰ ἰασάμενον πάντασ ἐσ ἀεὶ θεραπεύειν ὁπόσουσ ἂν ὁ θεραπευθεὶσ θέλῃ·

ἐπεὶ δεσπότασ ἂν οὕτωσ καθ’ ἡμῶν εἰήμεν τοὺσ θεραπευομένουσ κεχειροτονηκότεσ καὶ μισθὸν τὸ δουλεύειν αὐτοῖσ καὶ τὸ πάντα κελεύουσιν ὑπηρετεῖν προσδεδωκότεσ,^ οὗ τί γένοιτ’ ἂν ἀδικώτερον; διότι σε νοσήσαντα χαλεπῶσ οὕτωσ ἀνέστησα, διὰ τοῦτο νομίζεισ ἐξεῖναί σοι καταχρῆσθαί μου τῇ τέχνῃ ; ταῦτα μὲν οὖν εἶχον ἂν λέγειν, εἰ καὶ δυνατὰ μὲν οὗτοσ προσέταττεν, ἐγὼ δὲ μὴ πάντωσ ἅπασι μηδὲ πρὸσ ἀνάγκην ὑπήκουον.

νῦν δὲ ἤδη σκέψασθε καὶ οἱᾶ́ ἐστιν αὐτοῦ τὰ ἐπιτάγματα· "καὶ ὑπὸ τῶν ἄλλων ὁμοίωσ ἀπέγνωσται, δύνασαι δὲ σὺ πάντα ὡσ ἔδειξασ, ἰῶ καὶ ταύτην καὶ ἀπάλλαττε ἤδη τῆσ νόσου. τοῦτο δέ, οὑτωσὶ μὲν ἁπλῶσ ἀκοῦσαι, πάνυ εὔλογον ἂν δόξειεν, καὶ μάλιστα ἰδιώτῃ καὶ ἀπείρῳ ἰατρικῆσ· εἰ δέ μου ἀκούσαιτε ^ ὑπὲρ τῆσ τέχνησ δικαιολογουμένου, μάθοιτ’ ἂν ὡσ οὔτε πάντα ἡμῖν δυνατά ἐστιν οὔθ’ αἱ τῶν νοσημάτων φύσεισ παραπλήσιοι οὔτ’ ἰάσισ ἡ αὐτὴ οὔτε φάρμακα τὰ αὐτὰ ἐπὶ πάντων ἰσχυρά, καὶ τότ’ ἔσται δῆλον ὡσ πάμπολυ τοῦ μὴ βούλεσθαί τι τὸ μὴ δύνασθαι διαφέρει. ἀνάσχεσθε δέ μου τὰ περὶ τούτων φιλοσοφοῦντοσ, καὶ μὴ ἀπειρόκαλον μηδὲ ἐξαγώνιον μηδὲ ἀλλότριον ἢ ἄκαιρον ἡγήσησθε τὸν περὶ τῶν τοιούτων λόγον. πρῶτα μὲν δὴ σωμάτων φύσεισ καὶ κράσεισ οὐχ αἱ αὐταί, κἂν ὅτι μάλιστα ἐκ τῶν ὁμοίων συνεστάναι ὁμολογῶνται, ἀλλὰ τὰ μὲν τῶνδε, τὰ δὲ τῶνδε μᾶλλον ^ ἢ ἔλαττον μετέχει.

καὶ λέγω τοῦτο ἔτι περὶ τῶν ἀνδρείων, ὡσ οὐδὲ ταῦτα πᾶσιν ἴσα ἢ ὅμοια οὔτε τῇ κράσει οὔτε τῇ συστάσει. διάφορα δὴ ^ καὶ μεγέθει καὶ εἴδει ἀνάγκη καὶ τὰ νοσήματα ἐγγίγνεσθαι αὐτοῖσ, καὶ τὰ μὲν εὐίατα εἶναι καὶ πρὸσ τὴν θεραπείαν ἀναπεπταμένα, τὰ δὲ τέλεον ἀπεγνωσμένα καὶ ῥᾳδίωσ ἁλισκόμενα καὶ κατὰ κράτοσ ὑπὸ τῶν νοσημάτων λαμβανόμενα. τὸ τοίνυν οἰέσθαι πάντα πυρετὸν ἢ πᾶσαν φθόην ἢ περιπλευμονίαν ἢ μανίαν μίαν καὶ τὴν αὐτὴν οὖσαν τῷ γένει ὁμοίαν ἐπὶ παντὸσ εἶναι σώματοσ, οὐ σωφρονούντων οὐδὲ λελογισμένων οὐδὲ τὰ τοιαῦτα ἐξητακότων ἐστὶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τὸ αὐτὸ ἐν μὲν τῷδε ῥᾴδιον ἰᾶσθαι, ἐν δὲ τῷδε οὐκέτι. ὥσπερ οἶμαι καὶ πυρὸν ἢν τὸν αὐτὸν ἐσ διαφόρουσ χώρασ ἐμβάλῃσ, ἄλλωσ μὲν ἐν τῇ πεδινῇ καὶ βαθείᾳ καὶ ποτιζομένῃ καὶ εὐηλίῳ καὶ εὐηνέμῳ καὶ ἐξειργασμένῃ ἀναφύσεται, εὐθαλὴσ οἶμαι καὶ εὔτροφοσ καὶ πολύχουσ καρπόσ, ἄλλωσ δὲ ἐν ὄρει καὶ ὑπολίθῳ γηδίῳ, ἄλλωσ δὲ ἐν δυσηλίῳ, ἄλλωσ δὲ ἐν ὑπωρείᾳ, καὶ ὅλωσ διαφόρωσ καθ’ ἑκάστουσ τόπουσ. οὕτω δὲ καὶ τὰ νοσήματα παρὰ τοὺσ ὑποδεξαμένουσ τόπουσ ἢ εὔφορα καὶ εὔτροφα ἢ ἐλάττω γίγνεται. τοῦτο τοίνυν ὑπερβὰσ ὁ πατὴρ καὶ ὅλον ἀνεξέταστον καταλιπὼν ἀξιοῖ πᾶσαν μανίαν τὴν ἐν ἅπαντι σώματι ὁμοίαν εἶναι καὶ τὴν θεραπείαν ἴσην. πρὸσ δὲ τούτοισ τοσούτοισ οὖσιν, ὅτι τὰ γυναικεῖα σώματα πάμπολυ τῶν ἀνδρείων διαφέρει πρὸσ τε νόσου διαφορὰν καὶ πρὸσ θεραπείασ ἐλπίδα ἢ ἀπόγνωσιν ῥᾴδιον καταμαθεῖν τὰ μὲν γὰρ τῶν ἀνδρῶν εὐπαγῆ καὶ εὔτονα, πόνοισ καὶ κινήσεσιν καὶ ὑπαιθρίῳ διαίτῃ γεγυμνασμένα, τὰ δὲ ἔκλυτα καὶ ἀσυμπαγῆ, ἐνσκιᾳτροφημένα ^ καὶ λευκὰ αἵματοσ ἐνδείᾳ καὶ θερμοῦ ἀπορίᾳ καὶ ὑγροῦ περιττοῦ ^ ἐπιρροίᾳ.

εὐαλωτότερα τοίνυν τῶν ἀνδρείων καὶ ταῖσ νόσοισ ἐκκείμενα καὶ τὴν ἰάσιν οὐ περιμένοντα καὶ μάλιστα πρὸσ μανίασ εὐχερέστερα· ἅτε γὰρ πολὺ μὲν τὸ ὀργίλον καὶ κοῦφον καὶ ὀξυκίνητον ἔχουσαι, ὀλίγην δὲ τὴν τοῦ σώματοσ αὐτοῦ δύναμιν, ῥᾳδίωσ ἐσ τὸ πάθοσ τοῦτο κατολισθάνουσιν. οὐ δίκαιον τοίνυν παρὰ τῶν ἰατρῶν τὴν ὁμοίαν ἐπ’ ἀμφοῖν θεραπείαν ἀπαιτεῖν, εἰδότασ ὡσ πολὺ τοὐν μέσῳ, βίῳ παντὶ καὶ πράξεσιν ὅλαισ καὶ πᾶσιν ἐπιτηδεύμασιν ἐξ ἀρχῆσ εὐθὺσ κεχωρισμένων.

ὅταν τοίνυν λέγῃσ ὅτι μέμηνε, προστίθει καὶ ὅτι γυνὴ οὖσα μέμηνε, καὶ μὴ σύγχει πάντα ταῦτα τῷ τῆσ μανίασ ὑπάγων ὀνόματι ἑνὶ καὶ τῷ αὐτῷ δοκοῦντι, ἀλλὰ χωρίσασ, ὥσπερ ἐστὶ δίκαιον,^ τῇ φύσει, τὸ δυνατὸν ἐφ’ ἑκάστου σκόπει. καὶ γὰρ ἡμεῖσ, ὅπερ ἐν ἀρχῇ τῶν λόγων εἰπὼν μέμνημαι, τοῦτο πρῶτον ἐπισκοποῦμεν, φύσιν σώματοσ τοῦ νοσοῦντοσ καὶ κρᾶσιν, καὶ τίνοσ πλείονοσ μετέχει, καὶ εἰ θερμότερον ἢ ψερμότερον, καὶ ἀκμάζον ἢ παρηβηκόσ, καὶ μέγα ἢ μικρόν, καὶ πιμελὲσ ἢ ὀλιγόσαρκον, καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα. καὶ ὅλωσ ἄν τισ αὐτὰ προεξετάσῃ, πάνυ ἀξιόπιστοσ ἂν εἰή ἀπογιγνώσκων τι ἢ ὑπισχνούμενοσ. ἐπεὶ καὶ τῆσ μανίασ αὐτῆσ μυρία εἴδη ἐστὶν καὶ παμπόλλασ ἔχει τὰσ αἰτίασ καὶ οὐδὲ τὰσ προσηγορίασ αὐτὰσ ὁμοίασ·

οὐ γὰρ ταὐτὸν παρανοεῖν καὶ παραπαίειν καὶ λυττᾶν καὶ μεμηνέναι, ἀλλὰ ταῦτα πάντα τοῦ μᾶλλον ἢ ἧττον ἔχεσθαι τῇ νόσῳ ὀνόματά ἐστιν. αἰτίαι τε τοῖσ μὲν ἀνδράσιν ἄλλαι, ταῖσ δὲ γυναιξὶν ἕτεραι, καὶ τῶν ἀνδρῶν αὐτῶν τοῖσ μὲν νέοισ ἄλλαι, τοῖσ δὲ γεγηρακόσιν διάφοροι, οἱο͂ν νέοισ μὲν πλῆθοσ ^ ὡσ τὸ πολύ, γέροντασ δὲ καὶ διαβολὴ ἄκαιροσ καὶ ὀργὴ ἄλογοσ πολλάκισ κατ’ οἰκείων ἐμπεσοῦσα τὸ μὲν πρῶτον διετάραξεν, εἶτα κατ’ ὀλίγον ἐσ μανίαν περιέτρεψεν. γυναικῶν δὲ πολλὰ καθικνεῖται καὶ ῥᾳδίωσ ἐσ τὴν νόσον ἐπάγεται, μάλιστα δὲ μῖσοσ κατά τινοσ πολὺ ἢ φθόνοσ ἐπ’ ἐχθρῷ εὐτυχοῦντι ἢ λύπη τισ ἢ ὀργή· κατ’ ὀλίγον ταῦτα ὑποτυφόμενα καὶ μακρῷ χρόνῳ ἐντρεφόμενα μανίαν ἀποτελεῖ. τοιαῦτά σοι, ὦ πάτερ, καὶ ἡ γυνὴ πέπονθεν καὶ ἴσωσ τι λελύπηκεν αὐτὴν ἔναγχοσ·

οὐδὲν ^ γὰρ ἐκείνη ἐμίσει. πλὴν ἔχεταί γε καὶ οὐκ ἂν ἐκ τῶν παρόντων ὑπ’ ἰατροῦ θεραπευθῆναι δύναιτο· ὡσ εἴ γε ἄλλοσ τισ ὑπόσχοιτο, εἴ τισ ἀπαλλάξειε, μίσει τότε ὡσ ἀδικοῦντα ἐμέ. καὶ μὴν κἀκεῖνο, ὦ πάτερ, οὐκ ἂν ὀκνήσαιμι εἰπεῖν, ὅτι εἰ καὶ μὴ τελέωσ οὕτωσ ἀπέγνωστο, ἀλλά τισ ἔτι σωτηρίασ ἐλπὶσ ὑπεφαίνετο, οὐκ ἂν οὐδὲ οὕτω ῥᾳδίωσ προσηψάμην οὐδ’ αὖ προχείρωσ φάρμακον ἐγχέαι ἐτόλμησα, δεδιὼσ τὴν τύχην καὶ τὴν παρὰ τῶν πολλῶν δυσφημίαν. ὁρᾷσ ὡσ οἰόνται πάντεσ εἶναί τι, μῖσοσ πρὸσ τοὺσ προγόνουσ πάσαισ μητρυιαῖσ, κἂν ὦσι· χρησταί, καί τινα κοινὴν μανίαν ταύτην ‐’· γυναικείαν αὐτὰσ μεμηνέναι,. τάχ’ ἂν οὖν ^ τισ ὑπώπτευσεν, ἄλλωσ χωρήσαντοσ τοῦ κακοῦ καὶ τῶν φαρμάκων οὐ δυνηθέντων, κακοήθη καὶ δολερὰν τὴν θεραπείαν γεγονέναι. καὶ τὰ μὲν τῆσ γυναικόσ, ὦ πάτερ, οὕτωσ ἔχει, καὶ πάνυ σοι τετηρηκὼσ λέγω ‐ οὔ ποτε ῥᾷον ἕξει, κἂν μυριάκισ πίῃ τοῦ φαρμάκου.

διὰ τοῦτ’ ἐπιχειρεῖν οὐκ ἄξιον, εἰ μὴ πρὸσ μόνον τὸ ἀποτυχεῖν με κατεπείγεισ καὶ κακοδοξίᾳ περιβαλεῖν θέλεισ. ἐάσον ὑπὸ τῶν ὁμοτέχνων φθονεῖσθαι. ἐὰν δὲ με ἀποκηρύξῃσ πάλιν, ἐγώ μὲν καίτοι πάντων ἔρημοσ γενόμενοσ οὐδὲν κατὰ σοῦ δεινὸν εὔξομαι· τί δ’ ἄν, ὅπερ μὴ γένοιτο, αὖθισ ἡ νόσοσ ἐπανέλθῃ ; φιλεῖ γάρ πωσ τὰ τοιαῦτα ἐρεθιζόμενα παλινδρομεῖν. τί με πρᾶξαι δεήσει; θεραπεύσω μὲν εὖ ἴσθι καὶ τότε καὶ οὔ ποτε λείψω τὴν τάξιν ἣν τοὺσ παῖδασ ἔταξεν ἡ φύσισ, οὐδὲ τοῦ γένουσ τὸ ἐπ’ ἐμαυτῷ ἐπιλήσομαι. εἶτ’ ἂν σωφρονήσῃσ, αὖθισ ἀναλαμβάνειν πώποτε πιστεῦσαί με δεῖ ; ὁρᾷσ; ἤδη καὶ ταῦτα ποιῶν ἐπισπᾷ τὴν νόσον καὶ ὑπομιμνήσκεισ τὸ πάθοσ. χθὲσ καὶ πρῴην ἐκ τηλικούτων κακῶν ἀνασφήλασ διατείνῃ καὶ βοᾷσ καὶ τὸ μέγιστον, ὀργίζῃ καὶ πρὸσ μῖσοσ τρέπῃ καὶ τοὺσ νόμουσ ἀνακαλεῖσ. οἴμοι, πάτερ, ταῦτ’ ἦν σου καὶ τῆσ πάλαι μανίασ τὰ προοίμια.

상위

Lucian (루키아노스)

목록

  • (no name)
일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION