헬라어 문장 검색 - ΦλαϝιύΞοντραΆ2́

(플라비우스 요세푸스, Contra Apionem, Φλαί̈ου Ιὠσήπου περὶ ἀρχαιότητοσ ἀντιρρητικὸσ λόγοσ β.)

Διὰ μὲν οὖν τοῦ προτέρου βιβλίου, τιμιώτατέ μοι Ἐπαφρόδιτε, περί τε τῆσ ἀρχαιότητοσ ἡμῶν ἐπέδειξα τοῖσ Φοινίκων καὶ Χαλδαίων καὶ Αἰγυπτίων γράμμασι πιστωσάμενοσ τὴν ἀλήθειαν καὶ πολλοὺσ τῶν Ἑλλήνων συγγραφεῖσ παρασχόμενοσ μάρτυρασ, τήν τε ἀντίρρησιν ἐποιησάμην πρὸσ Μανεθὼν καὶ Χαιρήμονα καί τινασ ἑτέρουσ. ἄρξομαι δὲ νῦν τοὺσ ὑπολειπομένουσ τῶν γεγραφότων τι καθ’ ἡμῶν ἐλέγχειν καὶ τοῖσ τῆσ πρὸσ Ἀπίωνα τὸν γραμματικὸν ἀντιρρήσεωσ τετολμημένοισ ἐπῆλθέ μοι διαπορεῖν, εἰ χρὴ σπουδάσαι·

τὰ μὲν γάρ ἐστι τῶν ὑπ’ αὐτοῦ γεγραμμένων τοῖσ ὑπ’ ἄλλων εἰρημένοισ ὅμοια, τὰ δὲ λίαν ψυχρῶσ προστέθεικεν, τὰ πλεῖστα δὲ βωμολοχίαν ἔχει καὶ πολλήν, εἰ δεῖ τἀληθὲσ εἰπεῖν, ἀπαιδευσίαν ὡσ ἂν ὑπ’ ἀνθρώπου συγκείμενα καὶ φαύλου τὸν τρόπον καὶ παρὰ πάντα τὸν βίον ὀχλαγωγοῦ γεγονότοσ.

ἐπεὶ δ’ οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων διὰ τὴν αὐτῶν ἄνοιαν ὑπὸ τῶν τοιούτων ἁλίσκονται λόγων μᾶλλον ἢ τῶν μετά τινοσ σπουδῆσ γεγραμμένων, καὶ χαίρουσι μὲν ταῖσ λοιδορίαισ, ἄχθονται δὲ τοῖσ ἐπαίνοισ, ἀναγκαῖον ἡγησάμην εἶναι μηδὲ τοῦτον ἀνεξέταστον καταλιπεῖν κατηγορίαν ἡμῶν ἄντικρυσ ὡσ ἐν δίκῃ γεγραφότα.

καὶ γὰρ αὖ κἀκεῖνο τοῖσ πολλοῖσ ἀνθρώποισ ὁρῶ παρακολουθοῦν, τὸ λίαν ἐφήδεσθαι ὅταν τισ ἀρξάμενοσ βλασφημεῖν ἕτερον αὐτὸσ ἐλέγχηται περὶ τῶν αὐτῷ προσόντων κακῶν.

ἔστι μὲν οὖν οὐ ῥᾴδιον αὐτοῦ διελθεῖν τὸν λόγον οὐδὲ σαφῶσ γνῶναι, τί λέγειν βούλεται, σχεδὸν δ’ ὡσ ἐν πολλῇ ταραχῇ καὶ ψευσμάτων συγχύσει τὰ μὲν εἰσ τὴν ὁμοίαν ἰδέαν πίπτει τοῖσ προεξητασμένοισ περὶ τῆσ ἐξ Αἰγύπτου τῶν ἡμετέρων προγόνων μεταναστάσεωσ, τὰ δ’ ἐστὶ κατηγορία τῶν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ κατοικούντων Ιοὐδαίων.

τρίτον δ’ ἐπὶ τούτοισ μέμικται περὶ τῆσ ἁγιστείασ τῆσ κατὰ τὸ ἱερὸν ἡμῶν καὶ τῶν ἄλλων νομίμων κατηγορία.

Ὅτι μὲν οὖν οὔτε Αἰγύπτιοι τὸ γένοσ ἦσαν ἡμῶν οἱ πατέρεσ οὔτε διὰ λύμην σωμάτων ἢ τοιαύτασ ἄλλασ συμφοράσ τινασ ἐκεῖθεν ἐξηλάθησαν, οὐ μετρίωσ μόνον, ἀλλὰ καὶ πέρα τοῦ συμμέτρου προαποδεδεῖχθαι νομίζω.

περὶ ὧν δὲ προστίθησιν ὁ Ἀπίων ἐπιμνησθήσομαι συντόμωσ.

φησὶ γὰρ ἐν τῇ τρίτῃ τῶν Αἰγυπτιακῶν τάδε·

"Μωσῆσ, ὡσ ἤκουσα παρὰ τῶν πρεσβυτέρων τῶν Αἰγυπτίων, ἦν Ἡλιοπολίτησ, ὃσ πατρίοισ ἔθεσι κατηγγυημένοσ αἰθρίουσ προσευχὰσ ἀνῆγεν εἰσ οἱούσ εἶχεν ἥλιοσ περιβόλουσ, πρὸσ ἀφηλιώτην δὲ πάσασ ἀπέστρεφεν· ὧδε γὰρ καὶ Ἡλίου κεῖται πόλισ. ἀντὶ δὲ ὀβελῶν ἔστησε κίονασ, ὑφ’ οἷσ ἦν ἐκτύπωμα σκάφη, σκιὰ δ’ ἀνδρὸσ ἐπ’ αὐτὴν διακειμένη, ὡσ ὅτι ἐν αἰθέρι τοῦτον ἀεὶ τὸν δρόμον ἡλίῳ συμπεριπολεῖ.

" τοιαύτη μέν τισ ἡ θαυμαστὴ τοῦ γραμματικοῦ φράσισ· τὸ δὲ ψεῦσμα λόγων οὐ δεόμενον, ἀλλ’ ἐκ τῶν ἔργων περιφανέσ·

οὔτε γὰρ αὐτὸσ Μωσῆσ, ὅτε τὴν πρώτην σκηνὴν τῷ θεῷ κατεσκεύασεν, οὐθὲν ἐκτύπωμα τοιοῦτον εἰσ αὐτὴν ἐνέθηκεν οὐδὲ ποιεῖν τοῖσ ἔπειτα προσέταξεν, ὅ τε μετὰ ταῦτα κατασκευάσασ τὸν ναὸν τὸν ἐν Ιἑροσολύμοισ Σολομὼν πάσησ ἀπέσχετο τοιαύτησ περιεργίασ οἱάν συμπέπλεκεν Ἀπίων. ἀκοῦσαι δέ φησι τῶν πρεσβυτέρων, ὅτι Μωσῆσ ἦν Ἡλιοπολίτησ, δῆλον ὅτι νεώτεροσ μὲν ὢν αὐτόσ, ἐκείνοισ δὲ πιστεύσασ τοῖσ διὰ τὴν ἡλικίαν ἐπισταμένοισ αὐτὸν καὶ συγγενομένοισ.

καὶ περὶ μὲν Ὁμήρου τοῦ ποιητοῦ γραμματικὸσ ὢν αὐτὸσ οὐκ ἂν ἔχοι, τίσ αὐτοῦ πατρίσ ἐστι, διαβεβαιωσάμενοσ εἰπεῖν οὐδὲ περὶ Πυθαγόρου μόνον οὐκ ἐχθὲσ καὶ πρῴην γεγονότοσ, περὶ δὲ Μωσέωσ τοσούτῳ πλήθει προάγοντοσ ἐκείνουσ ἐτῶν οὕτωσ ἀποφαίνεται ῥᾳδίωσ πιστεύων ἀκοῇ πρεσβυτέρων, ὡσ δῆλόσ ἐστι καταψευσάμενοσ.

ὡσ οἶμαι, ὁ γραμματικὸσ ὁ ἀκριβήσ.

Μανεθὼσ μὲν γὰρ κατὰ τὴν Τεθμώσιοσ βασιλείαν ἀπαλλαγῆναί φησιν ἐξ Αἰγύπτου τοὺσ Ιοὐδαίουσ πρὸ ἐτῶν τριακοσίων ἐνενηκοντατριῶν τῆσ εἰσ Ἄργοσ Δαναοῦ φυγῆσ, Λυσίμαχοσ δὲ κατὰ Βόκχοριν τὸν βασιλέα, τουτέστι πρὸ ἐτῶν χιλίων ἑπτακοσίων, Μόλων δὲ καὶ ἄλλοι τινὲσ ὡσ αὐτοῖσ ἔδοξεν. ὁ δέ γε πάντων πιστότατοσ Ἀπίων ὡρίσατο τὴν ἔξοδον ἀκριβῶσ κατὰ τὴν ἑβδόμην ὀλυμπιάδα καὶ ταύτησ ἔτοσ εἶναι πρῶτον, ἐν ᾧ, φησί, Καρχηδόνα Φοίνικεσ ἔκτισαν.

τοῦτο δὲ πάντωσ προσέθηκε τὸ Καρχηδόνα τεκμήριον οἰόμενοσ αὑτῷ γενέσθαι τῆσ ἀληθείασ ἐναργέστατον, οὐ συνῆκε δὲ καθ’ ἑαυτοῦ τὸν ἔλεγχον ἐπισπώμενοσ. ἀναγραφῶν, ὅτι Σολομῶνι τῷ τὸν ναὸν οἰκοδομησαμένῳ τὸν ἐν Ιἑροσολύμοισ φίλοσ ἦν Εἴρωμοσ καὶ πολλὰ συνεβάλετο πρὸσ τὴν τοῦ ναοῦ κατασκευήν.

αὐτὸσ δὲ ὁ Σολομὼν ᾠκοδόμησε τὸν ναὸν μετὰ τὸ ἐξελθεῖν ἐξ Αἰγύπτου τοὺσ Ιοὐδαίουσ δώδεκα καὶ ἑξακοσίοισ ἔτεσιν ὕστερον. τὸν δὲ ἀριθμὸν τῶν ἐλαθέντων τὸν αὐτὸν Λυσιμάχῳ σχεδιάσασ, ἕνδεκα γὰρ αὐτοὺσ εἶναί φησι μυριάδασ, θαυμαστήν τινα καὶ πιθανὴν ἀποδίδωσιν αἰτίαν, ἀφ’ ἧσ φησι τὸ σάββατον ὠνομάσθαι.

"ὁδεύσαντεσ γάρ, φησίν, ἓξ ἡμερῶν ὁδὸν βουβῶνασ ἔσχον καὶ διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν τῇ ἑβδόμῃ ἡμέρᾳ ἀνεπαύσαντο σωθέντεσ εἰσ τὴν χώραν τὴν νῦν Ιοὐδαίαν λεγομένην καὶ ἐκάλεσαν τὴν ἡμέραν σάββατον σώζοντεσ τὴν Αἰγυπτίων γλῶτταν·

τὸ γὰρ βουβῶνοσ ἄλγοσ καλοῦσιν Αἰγύπτιοι σαββάτωσισ.

" οὐκ ἂν οὖν τισ ἢ καταγελάσειε τῆσ φλυαρίασ ἢ τοὐναντίον μισήσειε τὴν ἐν τῷ τοιαῦτα γράφειν ἀναίδειαν; δῆλον γάρ, ὅτι πάντεσ ἐβουβωνίασαν ἕνδεκα μυριάδεσ ἀνθρώπων. ἀλλ’ εἰ μὲν ἦσαν ἐκεῖνοι τυφλοὶ καὶ χωλοὶ καὶ πάντα τρόπον νοσοῦντεσ ὁποίουσ αὐτοὺσ εἶναί φησιν Ἀπίων, οὐδ’ ἂν μιᾶσ ἡμέρασ προελθεῖν ὁδὸν ἠδυνήθησαν·

εἰ δ’ οἱοῖ βαδίζειν διὰ πολλῆσ ἐρημίασ καὶ προσέτι νικᾶν τοὺσ αὐτοῖσ ἀνθισταμένουσ μαχόμενοι πάντεσ, οὐκ ἂν ἀθρόοι μετὰ τὴν ἕκτην ἡμέραν ἐβουβωνίασαν· οὔτε γὰρ φύσει πωσ γίνεται τὸ τοιοῦτον τοῖσ βαδίζουσιν ἐξ ἀνάγκησ, ἀλλὰ πολλαὶ μυριάδεσ στρατοπέδων ἐπὶ πολλὰσ ἡμέρασ τὸ σύμμετρον ἀεὶ βαδίζουσιν, οὔτε κατ’ αὐτόματον εἰκὸσ οὕτωσ συμβῆναι·

πάντων γὰρ ἀλογώτατον.

ὁ δὲ θαυμαστὸσ Ἀπίων διὰ μὲν ἓξ ἡμερῶν αὐτοὺσ ἐλθεῖν εἰσ τὴν Ιοὐδαίαν προείρηκε, πάλιν δὲ τὸν Μωσῆν εἰσ τὸ μεταξὺ τῆσ Αἰγύπτου καὶ τῆσ Ἀραβίασ ὄροσ, ὃ καλεῖται Σίναιον, ἀναβάντα φησὶν ἡμέρασ τεσσαράκοντα κρυβῆναι κἀκεῖθεν καταβάντα δοῦναι τοῖσ Ιοὐδαίοισ τοὺσ νόμουσ. καίτοι πῶσ οἱο͂́ν τε τοὺσ αὐτοὺσ καὶ τεσσαράκοντα μένειν ἡμέρασ ἐν ἐρήμῳ καὶ ἀνύδρῳ τόπῳ καὶ τὴν μεταξὺ πᾶσαν ἐν ἡμέραισ ἓξ διελθεῖν; ἡ δὲ περὶ τὴν ὀνομασίαν τοῦ σαββάτου γραμματικὴ μετάθεσισ ἀναίδειαν ἔχει πολλὴν ἢ δεινὴν ἀμαθίαν·

τὸ γὰρ σαββὼ καὶ σάββατον πλεῖστον ἀλλήλων διαφέρει·

τὸ μὲν γὰρ σάββατον κατὰ τὴν Ιοὐδαίων διάλεκτον ἀνάπαυσίσ ἐστιν ἀπὸ παντὸσ ἔργου, τὸ δὲ σαββώ, καθάπερ ἐκεῖνόσ φησι, δηλοῖ παρ’ Αἰγυπτίοισ τὸ βουβῶνοσ ἄλγοσ. Τοιαῦτα μέν τινα περὶ Μωσέωσ καὶ τῆσ ἐξ Αἰγύπτου γενομένησ τοῖσ Ιοὐδαίοισ ἀπαλλαγῆσ ὁ Αἰγύπτιοσ Ἀπίων ἐκαινοποίησεν παρὰ τοὺσ ἄλλουσ ἐπινοήσασ.

καὶ τί γε δεῖ θαυμάζειν, εἰ περὶ τῶν ἡμετέρων ψεύδεται προγόνων λέγων αὐτοὺσ εἶναι τὸ γένοσ Αἰγυπτίουσ; αὐτὸσ γὰρ περὶ αὐτοῦ τοὐναντίον ἐψεύδετο καὶ γεγενημένοσ ἐν Οἄσει τῆσ Αἰγύπτου πάντων Αἰγυπτίων πρῶτοσ ὤν, ὡσ ἂν εἴποι τισ, τὴν μὲν ἀληθῆ πατρίδα καὶ τὸ γένοσ ἐξωμόσατο, Ἀλεξανδρεὺσ δὲ εἶναι καταψευδόμενοσ ὁμολογεῖ τὴν μοχθηρίαν τοῦ γένουσ.

εἰκότωσ οὖν οὓσ μισεῖ καὶ βούλεται λοιδορεῖν τούτουσ Αἰγυπτίουσ καλεῖ·

εἰ μὴ γὰρ φαυλοτάτουσ εἶναι ἐνόμιζεν Αἰγυπτίουσ, οὐκ ἂν τοῦ γένουσ αὐτὸσ ἔφυγεν· ὡσ οἵ γε μεγαλοφρονοῦντεσ ἐπὶ ταῖσ ἑαυτῶν πατρίσι σεμνύνονται μὲν ἀπὸ τούτων αὐτοὶ χρηματίζοντεσ, τοὺσ ἀδίκωσ δ’ αὐτῶν ἀντιποιουμένουσ ἐλέγχουσι. πρὸσ ἡμᾶσ δὲ δυοῖν θάτερον Αἰγύπτιοι πεπόνθασιν·

ἢ γὰρ ὡσ ἐπισεμνυνόμενοι προσποιοῦνται τὴν συγγένειαν ἢ κοινωνοὺσ ἡμᾶσ ἐπισπῶνται τῆσ αὑτῶν κακοδοξίασ. ὁ δὲ γενναῖοσ Ἀπίων δοκεῖ μὲν τὴν βλασφημίαν τὴν καθ’ ἡμῶν ὥσπερ τινὰ μισθὸν ἐθελῆσαι παρασχεῖν Ἀλεξανδρεῦσι τῆσ δοθείσησ αὐτῷ πολιτείασ, καὶ τὴν ἀπέχθειαν αὐτῶν ἐπιστάμενοσ τὴν πρὸσ τοὺσ συνοικοῦντασ αὐτοῖσ ἐπὶ τῆσ Ἀλεξανδρείασ Ιοὐδαίουσ προτέθειται μὲν ἐκείνοισ λοιδορεῖσθαι, συμπεριλαμβάνειν δὲ καὶ τοὺσ ἄλλουσ ἅπαντασ, ἐν ἀμφοτέροισ ἀναισχύντωσ ψευδόμενοσ.

Τίνα τοίνυν ἐστὶ τὰ δεινὰ καὶ σχέτλια τῶν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ κατοικούντων Ιοὐδαίων, ἃ κατηγόρηκεν αὐτῶν, ἴδωμεν.

"ἐλθόντεσ, φησίν, ἀπὸ Συρίασ ᾤκησαν πρὸσ ἀλίμενον θάλασσαν γειτνιάσαντεσ ταῖσ τῶν κυμάτων ἐκβολαῖσ. " οὐκοῦν τόποσ εἰ λοιδορίαν ἔχει, τὴν οὐ πατρίδα μὲν λεγομένην δὲ αὐτοῦ λοιδορεῖ τὴν Ἀλεξάνδρειαν· ἐκείνησ γὰρ καὶ τὸ παράλιόν ἐστι μέροσ, ὡσ πάντεσ ὁμολογοῦσιν, εἰσ κατοίκησιν τὸ κάλλιστον.

Ιοὐδαῖοι δ’ εἰ μὲν βιασάμενοι κατέσχον, ὡσ μηδ’ ὕστερον ἐκπεσεῖν, ἀνδρείασ τεκμήριόν ἐστιν αὐτοῖσ·

εἰσ κατοίκησιν δὲ αὐτοῖσ ἔδωκεν τόπον Ἀλέξανδροσ καὶ ἴσησ παρὰ τοῖσ Μακεδόσι τιμῆσ ἐπέτυχον. οὐκ οἶδα δέ, τί ποτ’ ἂν ἔλεγεν Ἀπίων, εἰ πρὸσ τῇ νεκροπόλει κατῴκουν καὶ μὴ πρὸσ τοῖσ βασιλικοῖσ ἦσαν ἱδρυμένοι, καὶ μέχρι νῦν αὐτῶν ἡ φυλὴ τὴν προσηγορίαν εἶχεν Μακεδόνεσ.

εἰ μὲν οὖν ἀναγνοὺσ τὰσ ἐπιστολὰσ Ἀλεξάνδρου τοῦ βασιλέωσ καὶ τὰσ Πτολεμαίου τοῦ Λάγου καὶ τῶν μετ’ ἐκεῖνον τῆσ Αἰγύπτου βασιλέων ἐντυχὼν τοῖσ γράμμασι καὶ τὴν στήλην τὴν ἑστῶσαν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ καὶ τὰ δικαιώματα περιέχουσαν, ἃ Καῖσαρ ὁ μέγασ τοῖσ Ιοὐδαίοισ ἔδωκεν, εἰ μὲν οὖν ταῦτα, φημί, γιγνώσκων τἀναντία γράφειν ἐτόλμα, πονηρὸσ ἦν, εἰ δὲ μηδὲν ἠπίστατο τούτων, ἀπαίδευτοσ.

τὸ δὲ δὴ θαυμάζειν, πῶσ Ιοὐδαῖοι ὄντεσ Ἀλεξανδρεῖσ ἐκλήθησαν, τῆσ ὁμοίασ ἀπαιδευσίασ·

πάντεσ γὰρ οἱ εἰσ ἀποικίαν τινὰ κατακληθέντεσ, κἂν πλεῖστον ἀλλήλων τοῖσ γένεσι διαφέρωσιν, ἀπὸ τῶν οἰκιστῶν τὴν προσηγορίαν λαμβάνουσιν. καὶ τί δεῖ περὶ τῶν ἄλλων λέγειν;

αὐτῶν γὰρ ἡμῶν οἱ τὴν Ἀντιόχειαν κατοικοῦντεσ Ἀντιοχεῖσ ὀνομάζονται· τὴν γὰρ πολιτείαν αὐτοῖσ ἔδωκεν ὁ κτίστησ Σέλευκοσ. ὁμοίωσ οἱ ἐν Ἐφέσῳ καὶ κατὰ τὴν ἄλλην Ιὠνίαν τοῖσ αὐθιγενέσι πολίταισ ὁμωνυμοῦσιν τοῦτο παρασχόντων αὐτοῖσ τῶν διαδόχων. ἡ δὲ Ῥωμαίων φιλανθρωπία πᾶσιν οὐ μικροῦ δεῖν τῆσ αὐτῶν προσηγορίασ μεταδέδωκεν οὐ μόνον ἀνδράσιν ἀλλὰ καὶ μεγάλοισ ἔθνεσιν ὅλοισ;

Ἴβηρεσ γοῦν οἱ πάλαι καὶ Τυρρηνοὶ καὶ Σαβῖνοι Ῥωμαῖοι καλοῦνται. εἰ δὲ τοῦτον ἀφαιρεῖται τὸν τρόπον τῆσ πολιτείασ Ἀπίων, παυσάσθω λέγων αὑτὸν Ἀλεξανδρέα·

γεννηθεὶσ γάρ, ὡσ προεῖπον, ἐν τῷ βαθυτάτῳ τῆσ Αἰγύπτου πῶσ ἂν Ἀλεξανδρεὺσ εἰή τῆσ κατὰ δόσιν πολιτείασ, ὡσ αὐτὸσ ἐφ’ ἡμῶν ἠξίωκεν, ἀναιρουμένησ; καίτοι μόνοισ Αἰγυπτίοισ οἱ κύριοι νῦν Ῥωμαῖοι τῆσ οἰκουμένησ μεταλαμβάνειν ἡστινοσοῦν πολιτείασ ἀπειρήκασιν. ὁ δ’ οὕτωσ ἐστὶ γενναῖοσ, ὡσ μετέχειν ἀξιῶν αὐτὸσ ὧν τυχεῖν ἐκωλύετο συκοφαντεῖν ἐπεχείρησε τοὺσ δικαίωσ λαβόντασ·

οὐ γὰρ ἀπορίᾳ γε τῶν οἰκησόντων τὴν μετὰ σπουδῆσ ὑπ’ αὐτοῦ πόλιν κτιζομένην Ἀλέξανδροσ τῶν ἡμετέρων τινὰσ ἐκεῖ συνήθροισεν, ἀλλὰ πάντασ δοκιμάζων ἐπιμελῶσ ἀρετῆσ καὶ πίστεωσ τοῦτο τοῖσ ἡμετέροισ τὸ γέρασ ἔδωκεν. ἐτίμα γὰρ ἡμῶν τὸ ἔθνοσ, ὡσ καί φησιν Ἑκαταῖοσ περὶ ἡμῶν, ὅτι διὰ τὴν ἐπιείκειαν καὶ πίστιν, ἣν αὐτῷ παρέσχον Ιοὐδαῖοι, τὴν Σαμαρεῖτιν χώραν προσέθηκεν ἔχειν αὐτοῖσ ἀφορολόγητον.

ὅμοια δὲ Ἀλεξάνδρῳ καὶ Πτολεμαῖοσ ὁ Λάγου περὶ τῶν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ κατοικούντων ἐφρόνησεν·

καὶ γὰρ τὰ κατὰ τὴν Αἴγυπτον αὐτοῖσ ἐνεχείρισε φρούρια πιστῶσ ἅμα καὶ γενναίωσ φυλάξειν ὑπολαμβάνων, καὶ Κυρήνησ ἐγκρατῶσ ἄρχειν βουλόμενοσ καὶ τῶν ἄλλων τῶν ἐν τῇ Λιβύῃ πόλεων εἰσ αὐτὰσ μέροσ Ιοὐδαίων ἔπεμψε κατοικῆσον. ὁ δὲ μετ’ αὐτὸν Πτολεμαῖοσ ὁ Φιλάδελφοσ ἐπικληθεὶσ οὐ μόνον εἴ τινεσ ἦσαν αἰχμάλωτοι παρ’ αὐτῷ τῶν ἡμετέρων πάντασ ἀπέδωκεν, ἀλλὰ καὶ χρήματα πολλάκισ ἐδωρήσατο καὶ τὸ μέγιστον ἐπιθυμητὴσ ἐγένετο τοῦ γνῶναι τοὺσ ἡμετέρουσ νόμουσ καὶ ταῖσ τῶν ἱερῶν γραφῶν βίβλοισ ἐντυχεῖν.

ἑαυτὸν διαφέροντα Δημήτριον, τοὺσ δὲ τὴν τοῦ σώματοσ αὐτοῦ φυλακὴν ἐγκεχειρισμένουσ, ἐπὶ τῆσ ἐπιμελείασ ταύτησ ἔταξεν, οὐκ ἂν δήπου τοὺσ νόμουσ καὶ τὴν πάτριον ἡμῶν φιλοσοφίαν ἐπιθυμήσασ ἐκμαθεῖν, εἰ τῶν χρωμένων αὐτοῖσ ἀνδρῶν κατεφρόνει καὶ μὴ λίαν ἐθαύμαζεν.

Ἀπίωνα δὲ σχεδὸν ἐφεξῆσ πάντεσ ἔλαθον οἱ τῶν προγόνων αὐτοῦ Μακεδόνων βασιλεῖσ οἰκειότατα πρὸσ ἡμᾶσ διατεθέντεσ·

καὶ γὰρ τρίτοσ Πτολεμαῖοσ ὁ λεγόμενοσ Εὐεργέτησ κατασχὼν ὅλην Συρίαν κατὰ κράτοσ οὐ τοῖσ ἐν Αἰγύπτῳ θεοῖσ χαριστήρια τῆσ νίκησ ἔθυσεν, ἀλλὰ παραγενόμενοσ εἰσ Ιἑροσόλυμα πολλὰσ ὡσ ἡμῖν νόμιμόν ἐστιν ἐπετέλεσε θυσίασ τῷ θεῷ καὶ ἀνέθηκεν ἀναθήματα τῆσ νίκησ ἀξίωσ. ὁ δὲ Φιλομήτωρ Πτολεμαῖοσ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ Κλεοπάτρα τὴν βασιλείαν ὅλην τὴν ἑαυτῶν Ιοὐδαίοισ ἐπίστευσαν, καὶ στρατηγοὶ πάσησ τῆσ δυνάμεωσ ἦσαν Ὀνίασ καὶ Δοσίθεοσ Ιοὐδαῖοι, ὧν Ἀπίων σκώπτει τὰ ὀνόματα, δέον τὰ ἔργα θαυμάζειν καὶ μὴ λοιδορεῖν, ἀλλὰ χάριν αὐτοῖσ ἔχειν, ὅτι διέσωσαν τὴν Ἀλεξάνδρειαν, ἧσ ὡσ πολίτησ ἀντιποιεῖται.

πολεμούντων γὰρ αὐτῶν τῇ βασιλίσσῃ Κλεοπάτρᾳ καὶ κινδυνευόντων ἀπολέσθαι κακῶσ οὗτοι συμβάσεισ ἐποίησαν καὶ τῶν ἐμφυλίων κακῶν ἀπήλλαξαν.

ἀλλὰ "μετὰ ταῦτα, φησίν, Ὀνίασ ἐπὶ τὴν πόλιν ἤγαγε στρατὸν ὀλίγον ὄντοσ ἐκεῖ Θέρμου τοῦ παρὰ Ῥωμαίων πρεσβευτοῦ καὶ παρόντοσ. " ὀρθῶσ δὲ ποιῶν φαίην ἂν καὶ μάλα δικαίωσ·

τὴν πορείαν ποιουμένων, τοὺσ μὲν Ιοὐδαίουσ ὑπὸ τοῦ παραδόξου τῆσ θέασ καταπεπληγμένουσ πόρρω μένοντασ ἡσυχίαν ἄγειν, τὸν δὲ Ζάβιδον ἐπὶ πολλῆσ ἡσυχίασ εἰσ τὸν ναὸν παρελθεῖν καὶ τὴν χρυσῆν ἀποσῦραι τοῦ κάνθωνοσ κεφαλήν, οὕτω γὰρ ἀστεϊζόμενοσ γέγραφεν, καὶ πάλιν εἰσ Δῶρα τὸ τάχοσ ἀπελθεῖν.

ἆρα οὖν καὶ ἡμεῖσ ἂν εἴποιμεν, ὅτι τὸν κάνθωνα τουτέστιν ἑαυτὸν Ἀπίων ἐπιφορτίζει καὶ ποιεῖ τῆσ μωρολογίασ ἅμα καὶ τῶν ψευσμάτων κατάγομον; καὶ γὰρ τόπουσ οὐκ ὄντασ γράφει καὶ πόλεισ οὐκ εἰδὼσ μετατίθησιν.

ἡ μὲν γὰρ Ἰδουμαία τῆσ ἡμετέρασ χώρασ ἐστὶν ὅμοροσ κατὰ Γάζαν κειμένη, καὶ Δῶρα ταύτησ ἐστὶν οὐδεμία πόλισ, τῆσ μέντοι Φοινίκησ παρὰ τὸ Καρμήλιον ὄροσ Δῶρα πόλισ ὀνομάζεται μηδὲν ἐπικοινωνοῦσα τοῖσ Ἀπίωνοσ φλυαρήμασι·

τεσσάρων γὰρ ἡμερῶν ὁδὸν τῆσ Ιοὐδαίασ ἀφέστηκεν. τί δ’ ἡμῶν ἔτι κατηγορεῖ τὸ μὴ κοινοὺσ ἔχειν τοῖσ ἄλλοισ θεούσ, εἰ ῥᾳδίωσ οὕτωσ ἐπείσθησαν οἱ πατέρεσ ἡμῶν ἥξειν τὸν Ἀπόλλωνα πρὸσ αὐτοὺσ καὶ μετὰ τῶν ἄστρων ἐπὶ τῆσ γῆσ ᾠήθησαν ὁρᾶν αὐτὸν περιπατοῦντα;

λύχνον γὰρ οὐδέπω δῆλον ὅτι πρόσθεν ἑωράκασιν οἱ τὰσ τοσαύτασ καὶ τηλικαύτασ λυχνοκαί̈ασ ἐπιτελοῦντεσ, ἀλλ’ οὐδέ τισ αὐτῷ βαδίζοντι κατὰ τὴν χώραν τῶν τοσούτων μυριάδων ὑπήντησεν, ἔρημα δὲ καὶ τὰ τείχη φυλάκων εὑρ͂ε πολέμου συνεστηκότοσ, ἐῶ τἆλλα.

τοῦ ναοῦ δ’ αἱ θύραι τὸ μὲν ὕψοσ ἦσαν ἑξήκοντα πηχῶν, εἴκοσι δὲ τὸ πλάτοσ, κατάχρυσοι δὲ πᾶσαι καὶ μικροῦ δεῖν σφυρήλατοι·

ταύτασ ἔκλειον οὐκ ἐλάττουσ ὄντεσ ἄνδρεσ διακόσιοι καθ’ ἑκάστην ἡμέραν καὶ τὸ καταλιπεῖν ἠνοιγμένασ ἦν ἀθέμιτον. ῥᾳδίωσ οὖν αὐτὰσ ὁ λυχνοφόροσ ἐκεῖνοσ ἀνοίξειν οἰόμενοσ καὶ τὴν τοῦ κάνθωνοσ ὡσ ᾤετο κεφαλὴν ἔχων.

πρὸσ δευτέραν Ἀπίωνι μυθολογίαν καταψεύσασθαί τινα καὶ ὁρ́κον ἡμῶν ὡσ ὀμνυόντων τὸν θεὸν τὸν ποιήσαντα τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν μηδενὶ εὐνοήσειν ἀλλοφύλῳ, μάλιστα δὲ Ἕλλησιν.

ἔδει δὲ καταψευδόμενον ἅπαξ εἰπεῖν μηδενὶ εὐνοήσειν ἀλλοφύλῳ, μάλιστα δ’ Αἰγυπτίοισ·

οὕτωσ γὰρ ἂν τοῖσ ἐξ ἀρχῆσ αὐτοῦ πλάσμασιν ἡρ́μοττεν τὰ περὶ τὸν ὁρ́κον, εἴπερ ἦσαν ὑπὸ Αἰγυπτίων τῶν συγγενῶν οἱ πατέρεσ ἡμῶν οὐχὶ διὰ πονηρίαν ἀλλ’ ἐπὶ συμφοραῖσ ἐξεληλαμένοι. τῶν Ἑλλήνων δὲ πλέον τοῖσ τόποισ ἢ τοῖσ ἐπιτηδεύμασιν ἀφεστήκαμεν, ὥστε μηδεμίαν ἡμῖν εἶναι πρὸσ αὐτοὺσ ἔχθραν μηδὲ ζηλοτυπίαν.

τοὐναντίον μέντοι πολλοὶ παρ’ αὐτῶν εἰσ τοὺσ ἡμετέρουσ νόμουσ συνέβησαν εἰσελθεῖν, καί τινεσ μὲν ἐνέμειναν, εἰσὶ δ’ οἳ τὴν καρτερίαν οὐχ ὑπομείναντεσ πάλιν ἀπέστησαν. καὶ τούτων οὐδεὶσ πώποτε τὸν ὁρ́κον εἶπεν ἀκοῦσαι παρ’ ἡμῖν ὀμωμοσμένον, ἀλλὰ μόνοσ Ἀπίων, ὡσ ἐοίκεν, ἤκουσεν·

αὐτὸσ γὰρ ὁ συνθεὶσ αὐτὸν ἦν. Σφόδρα τοίνυν τῆσ πολλῆσ συνέσεωσ καὶ ἐπὶ τῷ μέλλοντι ῥηθήσεσθαι θαυμάζειν ἄξιόν ἐστιν Ἀπίωνα·

τεκμήριον γὰρ εἶναί φησιν τοῦ μήτε νόμοισ ἡμᾶσ χρῆσθαι δικαίοισ μήτε τὸν θεὸν εὐσεβεῖν ὡσ προσῆκεν, δουλεύειν δὲ μᾶλλον ἔθνεσιν [καὶ] ἄλλοτε ἄλλοισ καὶ τὸ κεχρῆσθαι συμφοραῖσ τισι περὶ τὴν πόλιν, αὐτοὶ δῆλον ὅτι πόλεωσ ἡγεμονικωτάτησ Ῥωμαίοισ ἐκ τῶν ἄνωθεν ἄρχειν, ἀλλὰ μὴ δουλεύειν συνειθισμένων· καίτοι τούτων ἄν τισ ἀπόσχοιτο τοιαύτησ μεγαλοψυχίασ.

τῶν μὲν γὰρ ἄλλων οὐκ ἔστιν ὅστισ ἀνθρώπων οὐχ ἱκανῶσ καθ’ αὑτοῦ φαίη τοῦτον ὑπ’ Ἀπίωνοσ λελέχθαι τὸν λόγον· ὀλίγοισ μὲν γὰρ ὑπῆρξεν ἐφ’ ἡγεμονίασ διακαιροπτίασ γενέσθαι, καὶ τούτουσ αἱ μεταβολαὶ πάλιν ἄλλοισ δουλεύειν ὑπέζευξαν, τὸ πλεῖστον δὲ φῦλον ἄλλων ὑπακήκοεν πολλάκισ.

οὐ τυχόντεσ ἀλλ’ οὐδὲ παρὰ τῶν οἰκοδεσποτῶν.

ὅντινα μὲν γὰρ αὐτοῖσ ἐχρήσαντο Πέρσαι τρόπον οὐχ ἅπαξ μόνον ἀλλὰ καὶ πολλάκισ πορθοῦντεσ τὰσ πόλεισ ἱερὰ κατασκάπτοντεσ τοὺσ παρ’ αὐτοῖσ νομιζομένουσ θεοὺσ κατασφάζοντεσ, οὐκ ἂν ὀνειδίσαιμι· μιμεῖσθαι γὰρ οὐ προσῆκεν τὴν Ἀπίωνοσ ἀπαιδευσίαν, ὃσ οὔτε τὰσ Ἀθηναίων τύχασ οὔτε τὰσ Λακεδαιμονίων ἐνενόησεν, ὧν τοὺσ μὲν ἀνδρειοτάτουσ εἶναι, τοὺσ δὲ εὐσεβεστάτουσ τῶν Ἑλλήνων ἅπαντεσ λέγουσιν.

ἐῶ βασιλέασ τοὺσ ἐπ’ εὐσεβείᾳ διαβοηθέντασ [ὧν ἕνα Κροῖσον], οἱαίσ ἐχρήσαντο συμφοραῖσ βίου·

ἐῶ τὴν καταπρησθεῖσαν Ἀθηναίων ἀκρόπολιν, τὸν ἐν Ἐφέσῳ ναόν, τὸν ἐν Δελφοῖσ, ἄλλουσ μυρίουσ, καὶ οὐδεὶσ ὠνείδισεν ταῦτα τοῖσ παθοῦσιν, ἀλλὰ τοῖσ δράσασιν. καινὸσ δὲ κατήγοροσ ἡμῶν Ἀπίων ηὑρέθη τῶν ἰδίων αὐτοῦ περὶ τὴν Αἴγυπτον κακῶν ἐκλαθόμενοσ, ἀλλὰ Σέσωστρισ αὐτὸν ὁ μυθευόμενοσ Αἰγύπτου βασιλεὺσ ἐτύφλωσεν·

ἡμεῖσ δὲ τοὺσ ἡμετέρουσ οὐκ ἂν εἴποιμεν βασιλέασ Δαυίδην καὶ Σολομῶνα πολλὰ χειρωσαμένουσ ἔθνη. τούτουσ μὲν οὖν παραλίπωμεν·

ἡμεῖσ δὲ ὄντεσ ἐλεύθεροι προσέτι καὶ τῶν πέριξ πόλεων ἤρχομεν ἔτη σχεδὸν εἴκοσί που καὶ ρ μέχρι Μάγνου Πομπηίου, καὶ πάντων ἐκπολεμηθέντων πρὸσ Ῥωμαίων τῶν πανταχοῦ βασιλέων μόνοι διὰ πίστιν οἱ παρ’ ἡμῖν σύμμαχοι καὶ φίλοι διεφυλάχθησαν.

Ἀλλὰ θαυμαστοὺσ ἄνδρασ οὐ παρεσχήκαμεν οἱο͂ν τεχνῶν τινων εὑρετὰσ ἢ σοφίᾳ διαφέροντασ.

καὶ καταριθμεῖ Σωκράτην καὶ Ζήνωνα καὶ Κλεάνθην καὶ τοιούτουσ τινάσ. εἶτα τὸ θαυμασιώτατον τοῖσ εἰρημένοισ αὐτὸσ ἑαυτὸν προστίθησι καὶ μακαρίζει τὴν Ἀλεξάνδρειαν, ὅτι τοιοῦτον ἔχει πολίτην· ἔδει γὰρ αὐτῷ μάρτυροσ ἑαυτοῦ·

τοῖσ μὲν γὰρ ἄλλοισ ἅπασιν ὀχλαγωγὸσ ἐδόκει πονηρὸσ εἶναι καὶ τῷ βίῳ καὶ τῷ λόγῳ διεφθαρμένοσ, ὥστε εἰκότωσ ἐλεήσαι τισ ἂν τὴν Ἀλεξάνδρειαν, εἴπερ ἐπὶ τούτῳ μέγα ἐφρόνει. περὶ δὲ τῶν παρ’ ἡμῖν ἀνδρῶν γεγονότων οὐδενὸσ ἧττον ἐπαίνου τυγχάνειν ἀξίων ἴσασιν οἱ ταῖσ ἡμετέραισ ἀρχαιολογίαισ ἐντυγχάνοντεσ. Τὰ λοιπὰ τῶν ἐν τῇ κατηγορίᾳ γεγραμμένων ἄξιον ἦν ἴσωσ ἀναπολόγητα παραλιπεῖν, ἵν’ αὐτὸσ αὐτοῦ καὶ τῶν ἄλλων Αἰγυπτίων ᾖ ὁ κατηγορῶν·

ἐγκαλεῖ γὰρ, ὅτι ζῷα θύομεν καὶ χοῖρον οὐκ ἐσθίομεν καὶ τὴν τῶν αἰδοίων χλευάζει περιτομήν. τὸ μὲν οὖν περὶ τῆσ τῶν ἡμέρων ζῴων ἀναιρέσεωσ κοινόν ἐστι καὶ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ ἀνθρώπουσ ἅπαντασ, Ἀπίων δὲ τοῖσ θύουσιν ἐγκαλῶν αὑτὸν ἐξήλεγξεν ὄντα τὸ γένοσ Αἰγύπτιον· οὐ γὰρ ἂν Ἕλλην ὢν ἢ Μακεδὼν ἐχαλέπαινεν·

οὗτοι γὰρ εὔχονται θύειν ἑκατόμβασ τοῖσ θεοῖσ καὶ χρῶνται τοῖσ ἱερείοισ πρὸσ εὐωχίαν, καὶ οὐ διὰ τοῦτο συμβέβηκεν ἐρημοῦσθαι τὸν κόσμον τῶν βοσκημάτων, ὅπερ Ἀπίων ἔδεισεν. εἰ μέντοι τοῖσ Αἰγυπτίων ἔθεσιν ἠκολούθουν ἅπαντεσ, ἠρήμωτο μὲν ἂν ὁ κόσμοσ τῶν ἀνθρώπων, τῶν ἀγριωτάτων δὲ θηρίων ἐπληθύνθη, ἃ θεοὺσ οὗτοι νομίζοντεσ ἐπιμελῶσ ἐκτρέφουσιν.

καὶ μὴν εἴ τισ αὐτὸν ἤρετο, τῶν πάντων Αἰγυπτίων τίνασ εἶναι καὶ σοφωτάτουσ καὶ θεοσεβεῖσ νομίζει, πάντωσ ἂν ὡμολόγησε τοὺσ ἱερεῖσ·

δύο γὰρ αὐτούσ φασιν ὑπὸ τῶν βασιλέων ἐξ ἀρχῆσ ταῦτα προστετάχθαι, τὴν τῶν θεῶν θεραπείαν καὶ τῆσ σοφίασ τὴν ἐπιμέλειαν.

οὐδὲ εἷσ ὗν θύει τοῖσ θεοῖσ.

ἆρ’ οὖν τυφλὸσ ἦν τὸν νοῦν Ἀπίων ὑπὲρ Αἰγυπτίων ἡμῖν λοιδορεῖν συνθέμενοσ, ἐκείνων δὲ κατηγορῶν, οἵ γε μὴ μόνον χρῶνται τοῖσ ὑπὸ τούτου λοιδορουμένοισ ἔθεσιν, ἀλλὰ καὶ τοὺσ ἄλλουσ ἐδίδαξαν περιτέμνεσθαι, καθάπερ εἴρηκεν Ἡρόδοτοσ; ὅθεν εἰκότωσ μοι δοκεῖ τῆσ εἰσ τοὺσ πατρίουσ αὐτοῦ νόμουσ βλασφημίασ δοῦναι δίκην Ἀπίων τὴν πρέπουσαν·

περιετμήθη γὰρ ἐξ ἀνάγκησ ἑλκώσεωσ αὐτῷ περὶ τὸ αἰδοῖον γενομένησ. καὶ μηδὲν ὠφεληθεὶσ ὑπὸ τῆσ περιτομῆσ ἀλλὰ σηπόμενοσ ἐν δειναῖσ ὀδύναισ ἀπέθανεν. δεῖ γὰρ τοὺσ εὖ φρονοῦντασ τοῖσ μὲν οἰκείοισ νόμοισ περὶ τὴν εὐσέβειαν ἀκριβῶσ ἐμμένειν, τοὺσ δὲ τῶν ἄλλων μὴ λοιδορεῖν·

ὁ δὲ τούτουσ μὲν ἔφυγεν, τῶν ἡμετέρων δὲ κατεψεύσατο. τοῦτο μὲν Ἀπίωνι τοῦ βίου τὸ τέλοσ ἐγένετο καὶ τοῦτο [παρ’] ἡμῶν ἐνταῦθα τὸ πέρασ ἔστω τοῦ λόγου. κατὰ μέροσ ὡσ ἂν ὦ δυνατὸσ εἰπεῖν.

οἶμαι γὰρ ἔσεσθαι φανερόν, ὅτι καὶ πρὸσ εὐσέβειαν καὶ πρὸσ κοινωνίαν τὴν μετ’ ἀλλήλων καὶ πρὸσ τὴν καθόλου φιλανθρωπίαν ἔτι δὲ πρὸσ δικαιοσύνην καὶ τὴν ἐν τοῖσ πόνοισ καρτερίαν καὶ θανάτου περιφρόνησιν ἄριστα κειμένουσ ἔχομεν τοὺσ νόμουσ. παρακαλῶ δὲ τοὺσ ἐντευξομένουσ τῇ γραφῇ μὴ μετὰ φθόνου ποιεῖσθαι τὴν ἀνάγνωσιν·

οὐ γὰρ ἐγκώμιον ἡμῶν αὐτῶν προειλόμην συγγράφειν, ἀλλὰ πολλὰ καὶ ψευδῆ κατηγορουμένοισ ἡμῖν ταύτην ἀπολογίαν δικαιοτάτην εἶναι νομίζω τὴν ἀπὸ τῶν νόμων, καθ’ οὓσ ζῶντεσ διατελοῦμεν. ἄλλωσ τε καὶ τὴν κατηγορίαν ὁ Ἀπολλώνιοσ οὐκ ἀθρόαν ὥσπερ ὁ Ἀπίων ἔταξεν, ἀλλὰ σποράδην, καὶ δὴ εἴπασ ποτὲ μὲν ὡσ ἀθέουσ καὶ μισανθρώπουσ λοιδορεῖ, ποτὲ δ’ αὖ δειλίαν ἡμῖν ὀνειδίζει καὶ τοὔμπαλιν ἔστιν ὅπου τόλμαν κατηγορεῖ καὶ ἀπόνοιαν.

λέγει δὲ καὶ ἀφυεστάτουσ εἶναι τῶν βαρβάρων καὶ διὰ τοῦτο μηδὲν εἰσ τὸν βίον εὑρ́ημα συμβεβλῆσθαι μόνουσ. ταῦτα δὲ πάντα διελεγχθήσεσθαι νομίζω σαφῶσ, εἰ τἀναντία τῶν εἰρημένων φανείη καὶ διὰ τῶν νόμων ἡμῖν προστεταγμένα καὶ πραττόμενα μετὰ πάσησ ἀκριβείασ ὑφ’ ἡμῶν.

εἰ δ’ ἄρα βιασθείην μνησθῆναι τῶν παρ’ ἑτέροισ ὑπεναντίωσ νενομισμένων, τούτου δίκαιοι τὴν αἰτίαν ἔχειν εἰσὶν οἱ τὰ παρ’ ἡμῖν ὡσ χείρω παραβάλλειν ἀξιοῦντεσ·

οἷσ οὐδέτερον ἀπολειφθήσεσθαι νομίζω λέγειν, οὔθ’ ὡσ οὐχὶ τούτουσ ἔχομεν τοὺσ νόμουσ, ὧν ἐγὼ παραθήσομαι τοὺσ κεφαλαιωδεστάτουσ, οὔθ’ ὡσ οὐχὶ μάλιστα πάντων ἐμμένομεν τοῖσ ἑαυτῶν νόμοισ. Μικρὸν οὖν ἀναλαβὼν τὸν λόγον τοῦτ’ ἂν εἴποιμι πρῶτον, ὅτι τῶν ἀνόμωσ καὶ ἀτάκτωσ βιούντων οἱ τάξεωσ καὶ νόμου κοινωνίασ ἐπιθυμηταὶ γενόμενοι καὶ πρῶτοι κατάρξαντεσ εἰκότωσ ἂν ἡμερότητι καὶ φύσεωσ ἀρετῇ διενεγκεῖν μαρτυρηθεῖεν.

ἀμέλει πειρῶνται τὰ παρ’ αὐτοῖσ ἕκαστοι πρὸσ τὸ ἀρχαιότατον ἀνάγειν, ἵνα μὴ μιμεῖσθαι δόξωσιν ἑτέρουσ, ἀλλ’ αὐτοὶ τοῦ ζῆν νομίμωσ ἄλλοισ ὑφηγήσασθαι.

τούτων δὲ τοῦτον ἐχόντων τὸν τρόπον ἀρετὴ μέν ἐστι νομοθέτου τὰ βέλτιστα συνιδεῖν καὶ πεῖσαι τοὺσ χρησομένουσ περὶ τῶν ὑπ’ αὐτοῦ τιθεμένων, πλήθουσ δὲ τὸ πᾶσι τοῖσ δόξασιν ἐμμεῖναι καὶ μήτε εὐτυχίαισ μήτε συμφοραῖσ αὐτῶν μηδὲν μεταβάλλειν.

φημὶ τοίνυν τὸν ἡμέτερον νομοθέτην τῶν ὁπουδηποτοῦν μνημονευομένων νομοθετῶν προάγειν ἀρχαιότητι·

Λυκοῦργοι γὰρ καὶ Σόλωνεσ καὶ Ζάλευκοσ ὁ τῶν Λοκρῶν καὶ πάντεσ οἱ θαυμαζόμενοι παρὰ τοῖσ Ἕλλησιν ἐχθὲσ δὴ καὶ πρῴην ὡσ πρὸσ ἐκεῖνον παραβαλλόμενοι φαίνονται γεγονότεσ, ὅπου γε μηδ’ αὐτὸ τοὔνομα πάλαι ἐγιγνώσκετο τοῦ νόμου παρὰ τοῖσ Ἕλλησι. καὶ μάρτυσ Ὅμηροσ οὐδαμοῦ τῆσ ποιήσεωσ αὐτῷ χρησάμενοσ·

οὐδὲ γὰρ ἦν κατὰ τοῦτον, ἀλλὰ γνώμαισ ἀορίστοισ τὰ πλήθη διῳκεῖτο καὶ προστάγμασι τῶν βασιλέων, ἀφ’ οὗ καὶ μέχρι πολλοῦ διέμειναν ἔθεσιν ἀγράφοισ χρώμενοι καὶ πολλὰ τούτων ἀεὶ πρὸσ τὸ συντυγχάνον μετατιθέντεσ. ὁ δ’ ἡμέτεροσ νομοθέτησ ἀρχαιότατοσ γεγονώσ, τοῦτο γὰρ δήπουθεν ὁμολογεῖται καὶ παρὰ τοῖσ πάντα καθ’ ἡμῶν λέγουσιν, ἑαυτόν τε παρέσχεν ἄριστον τοῖσ πλήθεσιν ἡγεμόνα καὶ σύμβουλον τήν τε κατασκευὴν αὐτοῖσ ὅλην τοῦ βίου τῷ νόμῳ περιλαβὼν ἔπεισεν παραδέξασθαι καὶ βεβαιοτάτην εἰσ ἀεὶ φυλαχθῆναι παρεσκεύασεν.

Ἴδωμεν δὲ τῶν ἔργων αὐτοῦ τὸ πρῶτον μεγαλεῖον·

ἐκεῖνοσ γὰρ τοὺσ προγόνουσ ἡμῶν, ἐπείπερ ἔδοξεν αὐτοῖσ τὴν Αἴγυπτον ἐκλιποῦσιν ἐπὶ τὴν πάτριον γῆν ἐπανιέναι, πολλὰσ τὰσ μυριάδασ παραλαβὼν ἐκ πολλῶν καὶ ἀμηχάνων διέσωσεν εἰσ ἀσφάλειαν· καὶ γὰρ τὴν ἄνυδρον αὐτοὺσ καὶ πολλὴν ψάμμον ἔδει διοδοιπορῆσαι καὶ νικῆσαι πολεμίουσ καὶ τέκνα καὶ γυναῖκασ καὶ λείαν ὁμοῦ σώζειν μαχομένουσ. ἐν οἷσ ἅπασι καὶ στρατηγὸσ ἄριστοσ ἐγένετο καὶ σύμβουλοσ συνετώτατοσ καὶ πάντων κηδεμὼν ἀληθέστατοσ.

δὲ τὰ πλήθη μετὰ πολλῆσ ζῆν ἀνομίασ, ἐν τούτῳ τῆσ ἐξουσίασ ἐκεῖνοσ καθεστηκὼσ τοὐναντίον ᾠήθη δεῖν εὐσεβεῖν καὶ πολλὴν εὔνοιαν τοῖσ λαοῖσ ἐμπαρασχεῖν, οὕτωσ αὐτόσ τε τὰ μάλιστα τὴν ἀρετὴν ἐπιδείξειν τὴν αὐτοῦ νομίζων καὶ σωτηρίαν τοῖσ αὐτὸν ἡγεμόνα πεποιημένοισ βεβαιοτάτην παρέξειν.

καλῆσ οὖν αὐτῷ προαιρέσεωσ καὶ πράξεων μεγάλων ἐπιτυγχανομένων εἰκότωσ ἐνόμιζεν ἡγεμόνα τε καὶ σύμβουλον θεὸν ἔχειν, καὶ πείσασ πρότερον ἑαυτὸν ὅτι κατὰ τὴν ἐκείνου βούλησιν ἅπαντα πράττει καὶ διανοεῖται, ταύτην ᾤετο δεῖν πρὸ παντὸσ ἐμποιῆσαι τὴν ὑπόληψιν τοῖσ πλήθεσιν·

οὐθὲν ἀνέχονται ἐξαμαρτεῖν.

τοιοῦτοσ μὲν δή τισ [αὐτὸσ] ἡμῶν ὁ νομοθέτησ, οὐ γόησ οὐδ’ ἀπατεών, ἅπερ λοιδοροῦντεσ λέγουσιν ἀδίκωσ, ἀλλ’ οἱούσ παρὰ τοῖσ Ἕλλησιν αὐχοῦσιν τὸν Μίνω γεγονέναι καὶ μετὰ ταῦτα τοὺσ ἄλλουσ νομοθέτασ· οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν τοὺσ νόμουσ ὑποτίθενται, ὁ δέ γε Μίνωσ ἔλεγεν ὅτι εἰσ τὸν Ἀπόλλω καὶ τὸ Δελφικὸν αὐτοῦ μαντεῖον τὰσ τῶν νόμων μαντείασ ἀνέφερεν, ἤτοι τἀληθὲσ οὕτωσ ἔχειν νομίζοντεσ ἢ πείσειν ῥᾷον ὑπολαμβάνοντεσ.

τίσ δ’ ἦν ὁ μάλιστα κατορθώσασ τοὺσ νόμουσ καὶ τῆσ δικαιοτάτησ περὶ θεοῦ πίστεωσ ἐπιτυχών, πάρεστιν ἐξ αὐτῶν κατανοεῖν τῶν νόμων ἀντιπαραβάλλοντασ·

ἤδη γὰρ περὶ τούτων λεκτέον. οὐκοῦν ἄπειροι μὲν αἱ κατὰ μέροσ τῶν ἐθῶν καὶ τῶν νόμων παρὰ τοῖσ ἅπασιν ἀνθρώποισ διαφοραί, κεφαλαιωδῶσ ἂν ἐπίοι τισ·

οἱ μὲν γὰρ μοναρχίαισ, οἱ δὲ ταῖσ ὀλίγων δυναστείαισ, ἄλλοι δὲ τοῖσ πλήθεσιν ἐπέτρεψαν τὴν ἐξουσίαν τῶν πολιτευμάτων. θεῷ τὴν ἀρχὴν καὶ τὸ κράτοσ ἀναθείσ.

πραττομένων οὐδὲν οὔθ’ ὧν ἄν τισ παρ’ αὐτῷ διανοηθῇ, ἕνα αὐτὸν ἀπέφηνε καὶ ἀγένητον καὶ πρὸσ τὸν ἀίδιον χρόνον ἀναλλοίωτον πάσησ ἰδέασ θνητῆσ κάλλει διαφέροντα καὶ δυνάμει μὲν ἡμῖν γνώριμον, ὁποῖοσ δὲ κατ’ οὐσίαν [ἐστὶν] ἄγνωστον.

ταῦτα περὶ θεοῦ φρονεῖν οἱ σοφώτατοι παρ’ Ἕλλησιν ὅτι μὲν ἐδιδάχθησαν ἐκείνου τὰσ ἀρχὰσ παρασχόντοσ, ἐῶ νῦν λέγειν, ὅτι δ’ ἐστὶ καλὰ καὶ πρέποντα τῇ τοῦ θεοῦ φύσει καὶ μεγαλειότητι, σφόδρα μεμαρτυρήκασι·

καὶ γὰρ Πυθαγόρασ καὶ Ἀναξαγόρασ καὶ Πλάτων οἵ τε μετ’ ἐκεῖνον ἀπὸ τῆσ στοᾶσ φιλόσοφοι καὶ μικροῦ δεῖν ἅπαντεσ οὕτωσ φαίνονται περὶ τῆσ τοῦ θεοῦ φύσεωσ πεφρονηκότεσ. ἀλλ’ οἱ μὲν πρὸσ ὀλίγουσ φιλοσοφοῦντεσ εἰσ πλήθη δόξαισ προκατειλημμένα τὴν ἀλήθειαν τοῦ δόγματοσ ἐξενεγκεῖν οὐκ ἐτόλμησαν, ὁ δὲ ἡμέτεροσ νομοθέτησ ἅτε δὴ τὰ ἔργα παρέχων σύμφωνα τοῖσ λόγοισ οὐ μόνον τοὺσ καθ’ αὑτὸν ἔπεισεν, ἀλλὰ καὶ τοῖσ ἐξ ἐκείνων ἀεὶ γενησομένοισ τὴν περὶ θεοῦ πίστιν ἐνέφυσεν ἀμετακίνητον.

αἴτιον δ’ ὅτι καὶ τῷ τρόπῳ τῆσ νομοθεσίασ πρὸσ τὸ χρήσιμον πάντων ἀεὶ πολὺ διήνεγκεν·

οὐ γὰρ μέροσ ἀρετῆσ ἐποίησεν τὴν εὐσέβειαν, ἀλλὰ ταύτησ μέρη τἆλλα, λέγω δὲ τὴν δικαιοσύνην τὴν σωφροσύνην τὴν καρτερίαν τὴν τῶν πολιτῶν πρὸσ ἀλλήλουσ ἐν ἅπασι συμφωνίαν· ἅπασαι γὰρ αἱ πράξεισ καὶ διατριβαὶ καὶ λόγοι πάντεσ ἐπὶ τὴν πρὸσ θεὸν ἡμῖν εὐσέβειαν ἀναφέρουσιν·

οὐδὲν γὰρ τούτων ἀνεξέταστον οὐδὲ ἀόριστον παρέλιπεν. διδασκαλικόσ, ὁ δὲ διὰ τῆσ ἀσκήσεωσ τῶν ἠθῶν.

οἱ μὲν οὖν ἄλλοι νομοθέται ταῖσ γνώμαισ διέστησαν καὶ τὸν ἕτερον αὐτῶν ὃν ἔδοξεν ἑκάστοισ ἑλόμενοι τὸν ἕτερον παρέλιπον, οἱο͂ν Λακεδαιμόνιοι μὲν καὶ Κρῆτεσ ἔθεσιν ἐπαίδευον, οὐ λόγοισ, Ἀθηναῖοι δὲ καὶ σχεδὸν οἱ ἄλλοι πάντεσ Ἕλληνεσ ἃ μὲν χρὴ πράττειν ἢ μὴ προσέτασσον διὰ τῶν νόμων, τοῦ δὲ πρὸσ αὐτὰ διὰ τῶν ἔργων ἐθίζειν ὠλιγώρουν. Ὁ δ’ ἡμέτεροσ νομοθέτησ ἄμφω ταῦτα συνήρμοσεν κατὰ πολλὴν ἐπιμέλειαν·

τῶν χρησομένων κατέλιπεν, ἀλλὰ καὶ περὶ σιτίων, ὅσων ἀπέχεσθαι χρὴ καὶ τίνα προσφέρεσθαι, καὶ περὶ τῶν κοινωνησόντων τῆσ διαίτησ ἔργων τε συντονίασ καὶ τοὔμπαλιν ἀναπαύσεωσ ὁρ́ον ἔθηκεν αὐτὸσ καὶ κανόνα τὸν νόμον, ἵν’ ὥσπερ ὑπὸ πατρὶ τούτῳ καὶ δεσπότῃ ζῶντεσ μήτε βουλόμενοι μηθὲν μήθ’ ὑπ’ ἀγνοίασ ἁμαρτάνωμεν.

οὐδὲ γὰρ τὴν ἀπὸ τῆσ ἀγνοίασ ὑποτίμησιν κατέλιπεν, ἀλλὰ καὶ κάλλιστον καὶ ἀναγκαιότατον ἀπέδειξε παίδευμα τὸν νόμον, οὐκ εἰσάπαξ ἀκροασομένοισ οὐδὲ δὶσ ἢ πολλάκισ, ἀλλ’ ἑκάστησ ἑβδομάδοσ τῶν ἄλλων ἔργων ἀφεμένουσ ἐπὶ τὴν ἀκρόασιν ἐκέλευσε τοῦ νόμου συλλέγεσθαι καὶ τοῦτον ἀκριβῶσ ἐκμανθάνειν·

ὃ δὴ πάντεσ ἐοίκασιν οἱ νομοθέται παραλιπεῖν. Καὶ τοσοῦτον οἱ πλεῖστοι τῶν ἀνθρώπων ἀπέχουσι τοῦ κατὰ τοὺσ οἰκείουσ νόμουσ ζῆν, ὥστε σχεδὸν αὐτοὺσ οὐδ’ ἴσασιν, ἀλλ’ ὅταν ἐξαμάρτωσιν, τότε παρ’ ἄλλων μανθάνουσιν, ὅτι τὸν νόμον παραβεβήκασιν, οἵ τε τὰσ μεγίστασ καὶ κυριωτάτασ παρ’ αὐτοῖσ ἀρχὰσ διοικοῦντεσ ὁμολογοῦσι τὴν ἄγνοιαν·

ἐπιστάτασ γὰρ παρακαθίστανται τῆσ τῶν πραγμάτων οἰκονομίασ τοὺσ ἐμπειρίαν ἔχειν τῶν νόμων ὑπισχνουμένουσ.

ἡμῶν δὲ ὁντινοῦν τισ ἔροιτο τοὺσ νόμουσ ῥᾷον ἂν εἴποι πάντασ ἢ τοὔνομα τὸ ἑαυτοῦ.

τοιγαροῦν ἀπὸ τῆσ πρώτησ εὐθὺσ αἰσθήσεωσ αὐτοὺσ ἐκμανθάνοντεσ ἔχομεν ἐν ταῖσ ψυχαῖσ ὥσπερ ἐγκεχαραγμένουσ, καὶ σπάνιοσ μὲν ὁ παραβαίνων, ἀδύνατοσ δ’ ἡ τῆσ κολάσεωσ παραίτησισ. Τοῦτο πρῶτον ἁπάντων τὴν θαυμαστὴν ὁμόνοιαν ἡμῖν ἐμπεποίηκεν·

τὸ γὰρ μίαν μὲν ἔχειν καὶ τὴν αὐτὴν δόξαν περὶ θεοῦ, τῷ βίῳ δὲ καὶ τοῖσ ἔθεσι μηδὲν ἀλλήλων διαφέρειν, καλλίστην ἐν ἤθεσιν ἀνθρώπων συμφωνίαν ἀποτελεῖ. παρ’ ἡμῖν γὰρ μόνοισ οὔτε περὶ θεοῦ λόγουσ ἀκούσεταί τισ ἀλλήλοισ ὑπεναντίουσ, ὁποῖα πολλὰ παρ’ ἑτέροισ οὐχ ὑπὸ τῶν τυχόντων μόνον κατὰ τὸ προσπεσὸν ἑκάστῳ λέγεται πάθοσ, ἀλλὰ καὶ παρά τισι τῶν φιλοσόφων ἀποτετόλμηται, τῶν μὲν τὴν ὅλην τοῦ θεοῦ φύσιν ἀναιρεῖν τοῖσ λόγοισ ἐπικεχειρηκότων, ἄλλων δὲ τὴν ὑπὲρ ἀνθρώπων αὐτὸν πρόνοιαν ἀφαιρουμένων·

οὔτ’ ἐν τοῖσ ἐπιτηδεύμασι τῶν βίων ὄψεται διαφοράν, ἀλλὰ κοινὰ μὲν ἔργα πάντων παρ’ ἡμῖν, εἷσ δὲ λόγοσ ὁ τῷ νόμῳ συμφωνῶν περὶ θεοῦ πάντα λέγων ἐκεῖνον ἐφορᾶν.

καὶ μὴν περὶ τῶν κατὰ τὸν βίον ἐπιτηδευμάτων, ὅτι δεῖ πάντα τἆλλα τέλοσ ἔχειν τὴν εὐσέβειαν, καὶ γυναικῶν ἀκούσειεν ἄν τισ καὶ τῶν οἰκετῶν. Ὅθεν δὴ καὶ τὸ προφερόμενον ἡμῖν ὑπό τινων ἔγκλημα, τὸ δὴ μὴ καινῶν εὑρετὰσ ἔργων ἢ λόγων ἄνδρασ παρασχεῖν, ἐντεῦθεν συμβέβηκεν·

οἱ μὲν γὰρ ἄλλοι τὸ μηδενὶ τῶν πατρίων ἐμμένειν καλὸν εἶναι νομίζουσι καὶ τοῖσ τολμῶσι ταῦτα παραβαίνειν μάλιστα σοφίασ δεινότητα μαρτυροῦσιν, ἡμεῖσ δὲ τοὐναντίον μίαν εἶναι καὶ φρόνησιν καὶ ἀρετὴν ὑπειλήφαμεν τὸ μηδὲν ὅλωσ ὑπεναντίον μήτε πρᾶξαι μήτε διανοηθῆναι τοῖσ ἐξ ἀρχῆσ νομοθετηθεῖσιν. ὅπερ εἰκότωσ ἂν εἰή τεκμήριον τοῦ κάλλιστα τὸν νόμον τεθῆναι·

τὰ γὰρ μὴ τοῦτον ἔχοντα τὸν τρόπον αἱ πεῖραι δεόμενα διορθώσεωσ ἐλέγχουσιν. Ἡμῖν δὲ τοῖσ πεισθεῖσιν ἐξ ἀρχῆσ τεθῆναι τὸν νόμον κατὰ θεοῦ βούλησιν οὐδ’ εὐσεβὲσ ἦν τοῦτον μὴ φυλάττειν·

τί γὰρ αὐτοῦ τισ ἂν μετακινήσειεν ἢ τί κάλλιον ἐξεῦρεν ἢ τί παρ’ ἑτέρων ὡσ ἄμεινον μετήνεγκεν; ἆρά γε τὴν ὅλην κατάστασιν τοῦ πολιτεύματοσ; καὶ τίσ ἂν καλλίων ἢ δικαιοτέρα γένοιτο τῆσ θεὸν μὲν ἡγεμόνα τῶν ὅλων πεποιημένησ, τοῖσ ἱερεῦσι δὲ κοινῇ μὲν τὰ μέγιστα διοικεῖν ἐπιτρεπούσησ, τῷ δὲ πάντων ἀρχιερεῖ πάλιν αὖ πεπιστευκυίασ τὴν τῶν ἄλλων ἱερέων ἡγεμονίαν;

οὓσ οὐ κατὰ πλοῦτον οὐδέ τισιν ἄλλαισ προύχοντασ αὐτομάτοισ πλεονεξίαισ τὸ πρῶτον εὐθὺσ ὁ νομοθέτησ ἐπὶ τὴν τιμὴν ἔταξεν, ἀλλ’ ὅσοι τῶν μετ’ αὐτοῦ πειθοῖ τε καὶ σωφροσύνῃ τῶν ἄλλων διέφερον, τούτοισ τὴν περὶ τὸν θεὸν μάλιστα θεραπείαν ἐνεχείρισεν.

τοῦτο δ’ ἦν καὶ τοῦ νόμου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων ἀκριβὴσ ἐπιμέλεια·

καὶ γὰρ ἐπόπται πάντων καὶ δικασταὶ τῶν ἀμφισβητουμένων καὶ κολασταὶ τῶν κατεγνωσμένων οἱ ἱερεῖσ ἐτάχθησαν. Τίσ ἂν οὖν ἀρχὴ γένοιτο ταύτησ ὁσιωτέρα;

τίσ δὲ τιμὴ θεῷ μᾶλλον ἁρμόζουσα, παντὸσ μὲν τοῦ πλήθουσ κατεσκευασμένου πρὸσ τὴν εὐσέβειαν, ἐξαίρετον δὲ τὴν ἐπιμέλειαν τῶν ἱερέων πεπιστευμένων, ὥσπερ δὲ τελετῆσ τινοσ τῆσ ὅλησ πολιτείασ οἰκονομουμένησ; ἃ γὰρ ὀλίγων ἡμερῶν ἀριθμὸν ἐπιτηδεύοντεσ ἄλλοι φυλάττειν οὐ δύνανται μυστήρια καὶ τελετὰσ ἐπονομάζοντεσ, ταῦτα μεθ’ ἡδονῆσ καὶ γνώμησ ἀμεταθέτου φυλάττομεν ἡμεῖσ δι’ αἰῶνοσ.

τίνεσ οὖν εἰσιν αἱ προρρήσεισ καὶ ἀπαγορεύσεισ;

ἁπλαῖ τε καὶ γνώριμοι. πρώτη δ’ ἡγεῖται ἡ περὶ θεοῦ λέγουσα, ὁ θεὸσ ἔχει τὰ σύμπαντα παντελὴσ καὶ μακάριοσ, αὐτὸσ αὑτῷ καὶ πᾶσιν αὐτάρκησ, ἀρχὴ καὶ μέσα καὶ τέλοσ οὗτοσ τῶν πάντων, ἔργοισ μὲν καὶ χάρισιν ἐναργὴσ καὶ παντὸσ οὗτινοσ φανερώτεροσ, μορφὴν δὲ καὶ μέγεθοσ ἡμῖν ἄφατοσ· πᾶσα μὲν ὕλη πρὸσ εἰκόνα τὴν τούτου κἂν ᾖ πολυτελὴσ ἄτιμοσ, πᾶσα δὲ τέχνη πρὸσ μιμήσεωσ ἐπίνοιαν ἄτεχνοσ.

οὐδὲν ὅμοιον οὔτ’ εἴδομεν οὔτ’ ἐπινοοῦμεν οὔτ’ εἰκάζειν ἐστὶν ὅσιον. ἔργα βλέπομεν αὐτοῦ φῶσ οὐρανὸν γῆν ἥλιον ὕδατα ζῴων γενέσεισ καρπῶν ἀναδόσεισ.

ταῦτα θεὸσ ἐποίησεν οὐ χερσὶν οὐ πόνοισ οὔ τινων συνεργασομένων ἐπιδεηθείσ, ἀλλ’ αὐτοῦ θελήσαντοσ καλῶσ ἦν εὐθὺσ γεγονότα. τοῦτον θεραπευτέον ἀσκοῦντασ ἀρετήν· τρόποσ γὰρ θεοῦ θεραπείασ οὗτοσ ὁσιώτατοσ. Εἷσ ναὸσ ἑνὸσ θεοῦ, φίλον γὰρ ἀεὶ παντὶ τὸ ὅμοιον, κοινὸσ ἁπάντων κοινοῦ θεοῦ ἁπάντων.

τοῦτον θεραπεύσουσιν μὲν διὰ παντὸσ οἱ ἱερεῖσ, ἡγήσεται δὲ τούτων ὁ πρῶτοσ ἀεὶ κατὰ γένοσ. οὗτοσ μετὰ τῶν συνιερέων θύσει τῷ θεῷ, φυλάξει τοὺσ νόμουσ, δικάσει περὶ τῶν ἀμφισβητουμένων, κολάσει τοὺσ ἐλεγχθέντασ.

ὁ τούτῳ μὴ πειθόμενοσ ὑφέξει δίκην ὡσ εἰσ θεὸν αὐτὸν ἀσεβῶν. θύομεν τὰσ θυσίασ οὐκ εἰσ μέθην ἑαυτοῖσ, ἀβούλητον γὰρ θεῷ τόδε, ἀλλ’ εἰσ σωφροσύνην.

καὶ ἐπὶ ταῖσ θυσίαισ χρὴ πρῶτον ὑπὲρ τῆσ κοινῆσ εὔχεσθαι σωτηρίασ, εἶθ’ ὑπὲρ ἑαυτῶν·

ἐπὶ γὰρ κοινωνίᾳ γεγόναμεν καὶ ταύτην ὁ προτιμῶν τοῦ καθ’ αὑτὸν ἰδίου μάλιστα θεῷ κεχαρισμένοσ. δέησισ δ’ ἔστω πρὸσ τὸν θεόν, οὐχ ὅπωσ δῷ τἀγαθά, δέδωκεν γὰρ αὐτὸσ ἑκὼν καὶ πᾶσιν εἰσ μέσον κατατέθεικεν, ἀλλ’ ὅπωσ δέχεσθαι δυνώμεθα καὶ λαβόντεσ φυλάττωμεν.

ἁγνείασ ἐπὶ ταῖσ θυσίαισ διείρηκεν ὁ νόμοσ ἀπὸ κήδουσ ἀπὸ λέχουσ ἀπὸ κοινωνίασ τῆσ πρὸσ γυναῖκα καὶ πολλῶν ἄλλων.

[ἃ μακρὸν ἂν εἰή γράφειν. τοιοῦτοσ μὲν ὁ περὶ θεοῦ καὶ τῆσ ἐκείνου θεραπείασ λόγοσ ἡμῖν ἐστιν, ὁ δ’ αὐτὸσ ἅμα καὶ νόμοσ. ] Τίνεσ δ’ οἱ περὶ γάμων νόμοι; μῖξιν μόνην οἶδεν ὁ νόμοσ τὴν κατὰ φύσιν τὴν πρὸσ γυναῖκα καὶ ταύτην, εἰ μέλλοι τέκνων ἕνεκα γίνεσθαι.

τὴν δὲ πρὸσ ἄρρενασ ἀρρένων ἐστύγηκεν καὶ θάνατοσ τοὐπιτίμιον, εἴ τισ ἐπιχειρήσειεν. γαμεῖν δὲ κελεύει μὴ προικὶ προσέχοντασ μηδὲ βιαίοισ ἁρπαγαῖσ μηδ’ αὖ δόλῳ καὶ ἀπάτῃ πείσαντασ, ἀλλὰ μνηστεύειν παρὰ τοῦ δοῦναι κυρίου καὶ κατὰ συγγένειαν ἐπιτηδείου.

γυνὴ χείρων, φησίν, ἀνδρὸσ εἰσ ἅπαντα.

τοιγαροῦν ὑπακουέτω, μὴ πρὸσ ὕβριν, ἀλλ’ ἵν’ ἄρχηται· θεὸσ γὰρ ἀνδρὶ τὸ κράτοσ ἔδωκεν. ταύτῃ συνεῖναι δεῖ τὸν γήμαντα μόνῃ, τὸ δὲ τὴν ἄλλου πειρᾶν ἀνόσιον. εἰ δέ τισ τοῦτο πράξειεν, οὐδεμία θανάτου παραίτησισ, οὔτ’ εἰ βιάσαιτο παρθένον ἑτέρῳ προωμολογημένην, οὔτ’ εἰ πείσειεν γεγαμημένην. τέκνα τρέφειν ἅπαντα προσέταξεν, καὶ γυναιξὶν ἀπεῖπεν μήτ’ ἀμβλοῦν τὸ σπαρὲν μήτε διαφθείρειν ἀλλὰ ἢν φανείη τεκνοκτόνοσ ἂν εἰή ψυχὴν ἀφανίζουσα καὶ τὸ γένοσ ἐλαττοῦσα.

τοιγαροῦν οὐδ’ εἴ τισ ἐπὶ λέχουσ φθορὰν παρέλθοι, καθαρὸσ εἶναι τότε προσήκει. καὶ μετὰ τὴν νόμιμον συνουσίαν ἀνδρὸσ καὶ γυναικὸσ ἀπολούσασθαι·

ψυχῆσ γὰρ ἔχειν τοῦτο μερισμὸν πρὸσ ἄλλην χώραν ὑπέλαβεν· καὶ γὰρ ἐμφυομένη σώμασιν κακοπαθεῖ καὶ τούτων αὖ θανάτῳ διακριθεῖσα. διόπερ ἁγνείασ ἐπὶ πᾶσι τοῖσ τοιούτοισ ἔταξεν. Οὐ μὴν οὐδ’ ἐπὶ ταῖσ τῶν παίδων γενέσεσιν ἐπέτρεψεν εὐωχίασ συντελεῖν καὶ προφάσεισ ποιεῖσθαι μέθησ, ἀλλὰ σώφρονα τὴν ἀρχὴν εὐθὺσ τῆσ τροφῆσ ἔταξε.

καὶ γράμματα παιδεύειν ἐκέλευσεν τὰ περὶ τοὺσ νόμουσ καὶ τῶν προγόνων τὰσ πράξεισ ἐπίστασθαι, τὰσ μὲν ἵνα μιμῶνται, τοῖσ δ’ ἵνα συντρεφόμενοι μήτε παραβαίνωσι μήτε σκῆψιν ἀγνοίασ ἔχωσι. Τῆσ εἰσ τοὺσ τετελευτηκότασ προυνόησεν ὁσίασ οὐ πολυτελείαισ ἐνταφίων οὐ κατασκευαῖσ μνημείων ἐπιφανῶν, ἀλλὰ τὰ μὲν περὶ τὴν κηδείαν τοῖσ οἰκειοτάτοισ ἐπιτελεῖν, πᾶσι δὲ τοῖσ παριοῦσι καὶ προσελθεῖν καὶ συναποδύρασθαι.

καθαίρειν δὲ καὶ τὸν οἶκον καὶ τοὺσ ἐνοικοῦντασ ἀπὸ κήδουσ, ἵνα πλεῖστον ἀπέχῃ τοῦ δοκεῖν καθαρὸσ εἶναί τισ φόνον ἐργασάμενοσ. Γονέων τιμὴν μετὰ τὴν πρὸσ θεὸν δευτέραν ἔταξεν καὶ τὸν οὐκ ἀμειβόμενον τὰσ παρ’ αὐτῶν χάριτασ ἀλλ’ εἰσ ὁτιοῦν ἐλλείποντα λευσθησόμενον παραδίδωσι.

καὶ παντὸσ τοῦ πρεσβυτέρου τιμὴν ἔχειν τοὺσ νέουσ φησίν, ἐπεὶ πρεσβύτατον ὁ θεόσ. κρύπτειν οὐδὲν ἐᾷ πρὸσ φίλουσ·

οὐ γὰρ εἶναι φιλίαν τὴν μὴ πάντα πιστεύουσαν. κἂν συμβῇ τισ ἔχθρα, τἀπόρρητα λέγειν κεκώλυκε. δικάζων εἰ δῶρα τισ λάβοι, θάνατοσ ἡ ζημία. περιορῶν ἱκέτην βοηθεῖν ἐνὸν ὑπεύθυνοσ. ὃ μὴ κατέθηκέν τισ οὐκ ἀναιρήσεται, τῶν ἀλλοτρίων οὐδενὸσ ἅψεται, τόκον οὐ λήψεται.

Πῶσ δὲ καὶ τῆσ πρὸσ ἀλλοφύλουσ ἐπιεικείασ ἐφρόντισεν ὁ νομοθέτησ, ἄξιον ἰδεῖν, [φανεῖται γὰρ ἄριστα πάντων προνοησάμενοσ] ὅπωσ μήτε τὰ οἰκεῖα διαφθείρωμεν μήτε φθονήσωμεν τοῖσ μετέχειν τῶν ἡμετέρων προαιρουμένοισ.

ὅσοι μὲν γὰρ θέλουσιν ὑπὸ τοὺσ αὐτοὺσ ἡμῖν νόμουσ ζῆν ὑπελθόντεσ δέχεται φιλοφρόνωσ, οὐ τῷ γένει μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ προαιρέσει τοῦ βίου νομίζων εἶναι τὴν οἰκειότητα.

τοὺσ δ’ ἐκ παρέργου προσιόντασ ἀναμίγνυσθαι τῇ συνηθείᾳ οὐκ ἠθέλησεν. Τἆλλα δὲ προείρηκεν, ὧν ἡ μετάδοσίσ ἐστιν ἀναγκαία·

κριθέντασ εἶναι οὐ γὰρ ἐᾷ τὴν γῆν αὐτῶν πυρπολεῖν οὐδὲ τέμνειν ἥμερα δένδρα, ἀλλὰ καὶ σκυλεύειν ἀπείρηκεν τοὺσ ἐν τῇ μάχῃ πεσόντασ, καὶ τῶν αἰχμαλώτων προυνόησεν, ὅπωσ αὐτῶν ὕβρισ ἀπῇ, μάλιστα δὲ γυναικῶν.

οὕτωσ δ’ ἡμερότητα καὶ φιλανθρωπίαν ἡμᾶσ ἐξεπαίδευσεν, ὡσ μηδὲ τῶν ἀλόγων ζῴων ὀλιγωρεῖν, ἀλλὰ μόνην ἐφῆκε τούτων χρῆσιν τὴν νόμιμον, πᾶσαν δ’ ἑτέραν ἐκώλυσεν· ἃ δ’ ὥσπερ ἱκετεύοντα προσφεύγει ταῖσ οἰκίαισ ἀπεῖπεν ἀνελεῖν.

οὐδὲ νεοττοῖσ τοὺσ γονέασ αὐτῶν ἐπέτρεψε συνεξαιρεῖν, φείδεσθαι δὲ κἀν τῇ πολεμίᾳ τῶν ἐργαζομένων ζῴων καὶ μὴ φονεύειν. οὕτωσ πανταχόθεν τὰ πρὸσ ἐπιείκειαν περιεσκέψατο, διδασκαλικοῖσ μὲν τοῖσ προειρημένοισ χρησάμενοσ νόμοισ, τοὺσ δ’ αὖ κατὰ τῶν παραβαινόντων τιμωρητικοὺσ τάξασ ἄνευ προφάσεωσ.

Ζημία γὰρ ἐπὶ τοῖσ πλείστοισ τῶν παραβαινόντων ὁ θάνατοσ, ἂν μοιχεύσῃ τισ, ἂν βιάσηται κόρην, ἂν ἄρρενι τολμήσῃ πεῖραν προσφέρειν, ἂν ὑπομείνῃ παθεῖν ὁ πειρασθείσ.

ἔστι δὲ καὶ ἐπὶ δούλοισ ὁμοίωσ ὁ νόμοσ ἀπαραίτητοσ. ἀλλὰ καὶ περὶ μέτρων ἤν τισ κακουργήσῃ ἢ σταθμῶν ἢ περὶ πράσεωσ ἀδίκου καὶ δόλῳ γενομένησ, κἂν ὑφέληταί τισ ἀλλότριον, κἂν ὃ μὴ κατέθηκεν ἀνέληται, πάντων εἰσὶ κολάσεισ οὐχ οἱαῖ παρ’ ἑτέροισ, ἀλλ’ ἐπὶ τὸ μεῖζον.

περὶ μὲν γὰρ γονέων ἀδικίασ ἢ τῆσ εἰσ θεὸν ἀσεβείασ κἂν μελλήσῃ τισ, εὐθὺσ ἀπόλλυται.

καὶ τοιαύτη τισ ἀνακήρυξισ, ἀλλ’ αὐτὸσ ἕκαστοσ αὑτῷ τὸ συνειδὸσ ἔχων μαρτυροῦν πεπίστευκεν, τοῦ μὲν νομοθέτου προφητεύσαντοσ, τοῦ δὲ θεοῦ τὴν πίστιν ἰσχυρὰν παρεσχηκότοσ, ὅτι τοῖσ τοὺσ νόμουσ διαφυλάξασι κἂν εἰ δέοι θνήσκειν ὑπὲρ αὐτῶν προθύμωσ ἀποθανεῖν ἔδωκεν ὁ θεὸσ γενέσθαι τε πάλιν καὶ βίον ἀμείνω λαβεῖν ἐκ περιτροπῆσ.

ὤκνουν δ’ ἂν ἐγὼ ταῦτα γράφειν, εἰ μὴ διὰ τῶν ἔργων ἅπασιν ἦν φανερόν, ὅτι πολλοὶ καὶ πολλάκισ ἤδη τῶν ἡμετέρων περὶ τοῦ μηδὲ ῥῆμα φθέγξασθαι παρὰ τὸν νόμον πάντα παθεῖν γενναίωσ προείλοντο.

ἡμῶν τοῖσ νόμοισ ἀκολουθίαν,] ἀλλά τισ ἢ συγγράψαι λόγοσ αὐτοῖσ ἀνεγίνωσκε τοῖσ Ἕλλησιν ἤ που περιτυχεῖν ἔξω τῆσ γινωσκομένησ γῆσ ἔφασκεν ἀνθρώποισ τοιαύτην μὲν ἔχουσι δόξαν οὕτω σεμνὴν περὶ θεοῦ, τοιούτοισ δὲ νόμοισ πολὺν αἰῶνα βεβαίωσ ἐμμεμενηκόσι, πάντασ ἂν οἶμαι θαυμάσαι διὰ τὰσ συνεχεῖσ παρ’ αὐτοῖσ μεταβολάσ.

ἀμέλει τῶν γράψαι τι παραπλήσιον εἰσ πολιτείαν καὶ νόμουσ ἐπιχειρησάντων ὡσ θαυμαστὰ συνθέντων κατηγοροῦσι, φάσκοντεσ αὐτοὺσ λαβεῖν ἀδυνάτουσ ὑποθέσεισ.

Πλάτων δὲ θαυμαζόμενοσ παρὰ τοῖσ Ἕλλησιν ὡσ καὶ σεμνότητι βίου διενεγκὼν καὶ δυνάμει λόγων καὶ πειθοῖ πάντασ ὑπεράρασ τοὺσ ἐν φιλοσοφίᾳ γεγονότασ, ὑπὸ τῶν φασκόντων δεινῶν εἶναι τὰ πολιτικὰ μικροῦ δεῖν χλευαζόμενοσ καὶ κωμῳδούμενοσ διατελεῖ.

ἀσφαλὲσ ἐξενεγκεῖν.

ἀλλὰ τὰ μὲν Πλάτωνοσ λόγουσ τινὲσ εἶναι κενοὺσ νομίζουσι κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν κεκαλλιγραφημένουσ, μάλιστα δὲ τῶν νομοθετῶν Λυκοῦργον τεθαυμάκασι καὶ τὴν Σπάρτην ἅπαντεσ ὑμνοῦσιν, ὅτι τοῖσ ἐκείνου νόμοισ ἐπὶ πλεῖστον ἐνεκαρτέρησαν. οὐκοῦν τοῦτο μὲν ὡμολογήσθω τεκμήριον ἀρετῆσ εἶναι τὸ πείθεσθαι τοῖσ νόμοισ·

ἔτεσι τῆσ ἡμετέρασ πολιτείασ, καὶ προσέτι λογιζέσθωσαν, ὅτι Λακεδαιμόνιοι ὅσον ἐφ’ ἑαυτῶν χρόνον εἶχον τὴν ἐλευθερίαν ἀκριβῶσ ἔδοξαν τοὺσ νόμουσ διαφυλάττειν, ἐπεὶ μέντοι περὶ αὐτοὺσ ἐγένοντο μεταβολαὶ τῆσ τύχησ, μικροῦ δεῖν ἁπάντων ἐπελάθοντο τῶν νόμων.

πρὸσ κάλλοσ ἀσκοῦντεσ ἐπὶ τῆσ πόλεωσ διῆγον, ἄλλοισ ὑπηρέταισ πρὸσ ἅπαντα τὰ τοῦ βίου χρώμενοι καὶ τὴν τροφὴν ἑτοίμην παρ’ ἐκείνων λαμβάνοντεσ, ἐφ ἣν δὴ τοῦτο μόνον τὸ καλὸν ἔργον καὶ φιλάνθρωπον ἅπαντα καὶ πράττειν καὶ πάσχειν ὑπομένοντεσ τὸ κρατεῖν πάντων, ἐφ’ οὓσ ἂν στρατεύωσιν.

ὅτι δὲ μηδὲ τοῦτο κατώρθωσαν, ἐῶ λέγειν·

οὐ γὰρ καθ’ ἕνα μόνον, ἀλλὰ πολλοὶ πολλάκισ ἀθρόωσ τῶν τοῦ νόμου προσταγμάτων ἀμελήσαντεσ αὑτοὺσ μετὰ τῶν ὅπλων παρέδοσαν τοῖσ πολεμίοισ. Ἆρ’ οὖν καὶ παρ’ ἡμῖν, οὐ λέγω τοσούτουσ, ἀλλὰ δύο ἢ τρεῖσ ἔγνω τισ προδότασ γενομένουσ τῶν νόμων ἢ θάνατον φοβηθέντασ, οὐχὶ τὸν ῥᾷστον ἐκεῖνον λέγω τὸν συμβαίνοντα τοῖσ μαχομένοισ, ἀλλὰ τὸν μετὰ λύμησ τῶν σωμάτων, ὁποῖοσ εἶναι δοκεῖ πάντων χαλεπώτατοσ;

ὃν ἔγωγε νομίζω τινὰσ κρατήσαντασ ἡμῶν οὐχ ὑπὸ μίσουσ προσφέρειν τοῖσ ὑποχειρίοισ, ἀλλὰ [ὡσ] θαυμαστόν τι θέαμα βουλομένουσ ἰδεῖν, εἴ τινέσ εἰσιν ἄνθρωποι μόνον εἶναι κακὸν αὐτοῖσ πεπιστευκότεσ, εἰ πρᾶξαί τι παρὰ τοὺσ ἑαυτῶν νόμουσ εἰ λόγον εἰπεῖν παρ’ ἐκείνοισ παραβιασθεῖεν.

οὐ χρὴ δὲ θαυμάζειν, εἰ πρὸσ θάνατον ἀνδρείωσ ἔχομεν ὑπὲρ τῶν νόμων παρὰ τοὺσ ἄλλουσ ἅπαντασ·

οὐδὲ γὰρ τὰ ῥᾷστα δοκοῦντα τῶν ἡμετέρων ἐπιτηδευμάτων ἄλλοι ῥᾳδίωσ ὑπομένουσιν, αὐτουργίαν λέγω καὶ τροφῆσ λιτότητα καὶ τὸ μηδὲν εἰκῆ μηδ’ ὡσ ἔτυχεν ἕκαστοσ ἐπιτεθυμηκὼσ φαγεῖν ἢ πιεῖν ἢ συνουσίᾳ προσελθεῖν ἢ πολυτελείᾳ καὶ πάλιν ἀργίασ ὑπομεῖναι τάξιν ἀμετακίνητον. ἀλλ’ οἱ τοῖσ ξίφεσιν ὁμόσε χωροῦντεσ καὶ τοὺσ πολεμίουσ ἐξ ἐφόδου τρεπόμενοι τοῖσ προστάγμασιν τοῖσ περὶ διαίτησ οὐκ ἀντέβλεψαν.

ἡμῖν δὲ πάλιν ἐκ τοῦ περὶ ταῦτα τῷ νόμῳ πειθαρχεῖν ἡδέωσ κἀκεῖ περίεστιν ἐπιδείκνυσθαι τὸ γενναῖον. Εἶτα Λυσίμαχοι καὶ Μόλωνεσ καὶ τοιοῦτοί τινεσ ἄλλοι συγγραφεῖσ, ἀδόκιμοι σοφισταί, μειρακίων ἀπατεῶνεσ, ὡσ πάνυ ἡμᾶσ φαυλοτάτουσ ἀνθρώπων λοιδοροῦσιν.

ἐγὼ δ’ οὐκ ἂν ἐβουλόμην περὶ τῶν παρ’ ἑτέροισ νομίμων ἐξετάζειν·

τὰ γὰρ αὑτῶν ἡμῖν φυλάττειν πάτριόν ἐστιν, οὐ τῶν ἀλλοτρίων κατηγορεῖν. καὶ περί γε τοῦ μήτε χλευάζειν μήτε βλασφημεῖν τοὺσ νομιζομένουσ θεοὺσ παρ’ ἑτέροισ ἄντικρυσ ἡμῖν ὁ νομοθέτησ ἀπείρηκεν αὐτῆσ ἕνεκα προσηγορίασ τοῦ θεοῦ. τῶν δὲ κατηγόρων διὰ τῆσ ἀντιπαραθέσεωσ ἡμᾶσ ἐλέγχειν οἰομένων οὐχ οἱο͂́ν τε κατασιωπᾶν, ἄλλωσ τε καὶ τοῦ λόγου μέλλοντοσ οὐχ ὑφ’ ἡμῶν ἐλεγχθήσεσθαι νῦν αὐτῶν συντιθέντων, ἀλλὰ ὑπὸ πολλῶν εἰρημένου καὶ λίαν εὐδοκιμούντων.

ὅσοισ δὲ τὸν οὐρανὸν ἀπένειμαν τούτοισ πατέρα μὲν τῷ λόγῳ, τύραννον δὲ τοῖσ ἔργοισ καὶ δεσπότην ἐφιστάντεσ, καὶ διὰ τοῦτο συνισταμένην ἐπιβουλὴν ἐπ’ αὐτὸν ὑπὸ γυναικὸσ καὶ ἀδελφοῦ καὶ θυγατρόσ, ἣν ἐκ τῆσ ἑαυτοῦ κεφαλῆσ ἐγέννησεν, ἵνα δὴ συλλαβόντεσ αὐτὸν καθείρξωσιν, ὥσπερ αὐτὸσ ἐκεῖνοσ τὸν πατέρα τὸν ἑαυτοῦ.

τραυματιζομένουσ ὀδύρεσθαι καὶ κακοπαθεῖν.

τὸ δὲ δὴ πάντων ἀσελγέστερον, τὴν περὶ τὰσ μίξεισ ἀκρασίαν καὶ τοὺσ ἔρωτασ πῶσ οὐκ ἄτοπον μικροῦ δεῖν ἅπασι προσάψαι καὶ τοῖσ ἄρρεσι τῶν θεῶν καὶ ταῖσ θηλείαισ; εἶθ’ οἱ γενναιότατοι καὶ πρῶτοσ αὐτὸσ ὁ πατὴρ τὰσ ἀπατηθείσασ ὑπ’ αὐτοῦ καὶ γενομένασ ἐγκύουσ καθειργνυμένασ ἢ καταποντιζομένασ περιορᾷ καὶ τοὺσ ἐξ αὐτοῦ γεγονότασ οὔτε σώζειν δύναται κρατούμενοσ ὑπὸ τῆσ εἱμαρμένησ οὔτ’ ἀδακρυτὶ τοὺσ θανάτουσ αὐτῶν ὑπομένειν.

καλά γε ταῦτα καὶ τοῖσ ἄλλοισ ἑπόμενα, μοιχείασ μὲν ἐν οὐρανῷ βλεπομένησ οὕτωσ ἀναισχύντωσ ὑπὸ τῶν θεῶν, ὥστε τινὰσ καὶ ζηλοῦν ὁμολογεῖν τοὺσ ἐπ’ αὐτῇ δεδεμένουσ·

τί γὰρ οὐκ ἔμελλον, ὁπότε μηδ’ ὁ πρεσβύτατοσ καὶ βασιλεὺσ ἠδυνήθη τῆσ πρὸσ τὴν γυναῖκα μίξεωσ ἐπισχεῖν τὴν ὁρμὴν ὅσον γοῦν εἰσ τὸ δωμάτιον ἀπελθεῖν; οἱ δὲ δὴ δουλεύοντεσ τοῖσ ἀνθρώποισ θεοὶ καὶ νῦν μὲν οἰκοδομοῦντεσ ἐπὶ μισθῷ νῦν δὲ ποιμαίνοντεσ, ἄλλοι δὲ τρόπον κακούργων ἐν χαλκῷ δεσμωτηρίῳ δεδεμένοι, τίνα τῶν εὖ φρονούντων οὐκ ἂν παροξύνειαν, ὡσ τοῖσ ταῦτα συνθεῖσιν ἐπιπλῆξαι καὶ πολλὴν εὐήθειαν καταγνῶναι τῶν προσεμένων;

οἱ δὲ καὶ δεῖμόν τινα καὶ φόβον ἤδη δὲ καὶ λύσσαν καὶ ἀπάτην καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν κακίστων παθῶν εἰσ θεοῦ φύσιν καὶ μορφὴν ἀνέπλασαν·

τοῖσ δὲ εὐφημοτέροισ τούτων καὶ θύειν τὰσ πόλεισ ἔπεισαν. τοιγαροῦν εἰσ πολλὴν ἀνάγκην καθίστανται τοὺσ μέν τινασ τῶν θεῶν νομίζειν δοτῆρασ ἀγαθῶν, τοὺσ δὲ καλεῖν ἀποτροπαίουσ, εἶτα δὲ τούτουσ ὥσπερ τοὺσ πονηροτάτουσ τῶν ἀνθρώπων χάρισι καὶ δώροισ ἀποσείονται, μέγα τι λήψεσθαι κακὸν ὑπ’ αὐτῶν προσδοκῶντεσ, εἰ μὴ μισθὸν αὐτοῖσ παράσχοιεν.

Τί τοίνυν τὸ αἴτιον τῆσ τοσαύτησ ἀνωμαλίασ καὶ περὶ τὸ θεῖον πλημμελείασ;

ποιήσασθαι τὴν ἄλλην τάξιν τοῦ πολιτεύματοσ, ἀλλ’ ὥσπερ ἄλλο τι τῶν φαυλοτάτων ἐφῆκαν τοῖσ μὲν ποιηταῖσ οὕστινασ ἂν βούλωνται θεοὺσ εἰσάγειν πάντα πάσχοντασ, τοῖσ δὲ ῥήτορσι πολιτογραφεῖν κατὰ ψήφισμα τῶν ξένων θεῶν τὸν ἐπιτήδειον·

πολλῆσ δὲ καὶ ζωγράφοι καὶ πλάσται τῆσ εἰσ τοῦτο παρὰ τῶν Ἑλλήνων ἀπέλαυσαν ἐξουσίασ, αὐτὸσ ἕκαστόσ τινα μορφὴν ἐπινοῶν, ὁ μὲν ἐκ πηλοῦ πλάττων, ὁ δὲ γράφων, οἱ δὲ μάλιστα δὴ θαυμαζόμενοι τῶν δημιουργῶν τὸν ἐλέφαντα καὶ τὸν χρυσὸν ἔχουσι τῆσ ἀεὶ καινουργίασ τὴν ὑπόθεσιν.

[καὶ τὰ μὲν τῶν ἱερῶν ἐν ἐρημίᾳ παντελῶσ εἰσιν, τὰ δὲ ἐμπερισπούδαστα καθάρσεσι παντοδαπαῖσ περικοσμούμενα.

] εἶθ’ οἱ μὲν πρότερον ἐν ταῖσ τιμαῖσ ἀκμάσαντεσ θεοὶ γεγηράκασιν· [οἱ δὲ ὑπακμάζοντεσ τούτων ἐν δευτέρᾳ τάξει ὑποβέβληνται] οὕτω γὰρ εὐφημότερον λέγειν· ἄλλοι δὲ καινοί τινεσ εἰσαγόμενοι θρησκείασ τυγχάνουσιν, [ὡσ ἐν παρεκβάσει ὧν προείπομεν τοὺσ τόπουσ ἐρημωθέντασ καταλιπεῖν] καὶ τῶν ἱερῶν τὰ μὲν ἐρημοῦται, τὰ δὲ νεωστὶ κατὰ τὴν αὐτῶν βούλησιν ἕκαστοσ ἱδρύεται, δέον [τοίνυν] τοὐναντίον τὴν περὶ τοῦ θεοῦ δόξαν αὐτοὺσ καὶ τὴν πρὸσ αὐτὸν τιμὴν ἀμετακίνητον διαφυλάττειν.

Ἀπολλώνιοσ μὲν οὖν ὁ Μόλων τῶν ἀνοήτων εἷσ ἦν καὶ τετυφωμένων, τοὺσ μέντοι κατ’ ἀλήθειαν ἐν τοῖσ Ἑλληνικοῖσ φιλοσοφήσαντασ οὔτε τῶν προειρημένων οὐδὲν διέλαθεν οὔτε τὰσ ψυχρὰσ προφάσεισ τῶν ἀλληγοριῶν ἠγνόησαν, διόπερ τῶν μὲν εἰκότωσ κατεφρόνησαν, εἰσ δὲ τὴν ἀληθῆ καὶ πρέπουσαν περὶ τοῦ θεοῦ δόξαν ἡμῖν συνεφώνησαν.

ἀφ’ ἧσ ὁρμηθεὶσ ὁ Πλάτων οὔτε τῶν ἄλλων οὐδένα ποιητῶν φησι δεῖν εἰσ τὴν πολιτείαν παραδέχεσθαι καὶ τὸν Ὅμηρον εὐφήμωσ ἀποπέμπεται στεφανώσασ καὶ μύρον αὐτοῦ καταχέασ, ἵνα δὴ μὴ τὴν ὀρθὴν δόξαν περὶ θεοῦ τοῖσ μύθοισ ἀφανίσειε.

μάλιστα δὲ Πλάτων μεμίμηται τὸν ἡμέτερον νομοθέτην κἀν τῷ μηδὲν οὕτω παίδευμα προστάττειν τοῖσ πολίταισ ὡσ τὸ πάντασ ἀκριβῶσ τοὺσ νόμουσ ἐκμανθάνειν, καὶ μὴν καὶ περὶ τοῦ μὴ δεῖν ὡσ ἔτυχεν ἐπιμίγνυσθαί τινασ ἔξωθεν, ἀλλ’ εἶναι καθαρὸν τὸ πολίτευμα τῶν ἐμμενόντων τοῖσ νόμοισ προυνόησεν.

ὧν οὐδὲν λογισάμενοσ ὁ Μόλων Ἀπολλώνιοσ ἡμῶν κατηγόρησεν, ὅτι μὴ παραδεχόμεθα τοὺσ ἄλλαισ προκατειλημμένουσ δόξαισ περὶ θεοῦ μηδὲ κοινωνεῖν ἐθέλομεν τοῖσ καθ’ ἑτέραν συνήθειαν βίου ζῆν προαιρουμένοισ.

ἀλλ’ οὐδὲ τοῦτ’ ἔστιν ἴδιον ἡμῶν, κοινὸν δὲ πάντων, οὐχ Ἑλλήνων δὲ μόνων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐν τοῖσ Ἕλλησιν εὐδοκιμωτάτων·

Λακεδαιμόνιοι δὲ καὶ ξενηλασίασ ποιούμενοι διετέλουν καὶ τοῖσ αὐτῶν ἀποδημεῖν πολίταισ οὐκ ἐπέτρεπον διαφθορὰν ἐξ ἀμφοῖν ὑφορώμενοι γενήσεσθαι περὶ τοὺσ νόμουσ. ἐκείνοισ μὲν οὖν τάχ’ ἂν δυσκολίαν τισ ὀνειδίσειεν εἰκότωσ·

οὐδενὶ γὰρ οὔτε τῆσ πολιτείασ οὔτε τῆσ παρ’ αὐτοῖσ μετεδίδοσαν διατριβῆσ· ἡμεῖσ δὲ τὰ μὲν τῶν ἄλλων ζηλοῦν οὐκ ἀξιοῦμεν, τοὺσ μέντοι μετέχειν τῶν ἡμετέρων βουλομένουσ ἡδέωσ δεχόμεθα.

καὶ τοῦτο ἂν εἰή τεκμήριον, οἶμαι, φιλανθρωπίασ ἅμα καὶ μεγαλοψυχίασ. Εὦ περὶ Λακεδαιμονίων ἐπὶ πλείω λέγειν.

οἱ δὲ κοινὴν εἶναι τὴν ἑαυτῶν δόξαντεσ πόλιν Ἀθηναῖοι πῶσ περὶ τούτων εἶχον, Ἀπολλώνιοσ ἠγνόησεν, ὅτι καὶ τοὺσ ῥῆμα μόνον παρὰ τοὺσ ἐκείνων νόμουσ φθεγξαμένουσ περὶ θεῶν ἀπαραιτήτωσ ἐκόλασαν. τίνοσ γὰρ ἑτέρου χάριν Σωκράτησ ἀπέθανεν;

οὐ γὰρ δὴ προεδίδου τὴν πόλιν τοῖσ πολεμίοισ οὐδὲ τῶν ἱερῶν ἐσύλησεν οὐδέν, ἀλλ’ ὅτι καινοὺσ ὁρ́κουσ ὤμνυεν καί τι δαιμόνιον αὐτῷ σημαίνειν ἔφασκεν ἢ διαπαίζων, ὡσ ἔνιοι λέγουσι, διὰ ταῦτα κατεγνώσθη κώνειον πιὼν ἀποθανεῖν. καὶ διαφθείρειν δὲ τοὺσ νέουσ ὁ κατήγοροσ αὐτὸν ᾐτιᾶτο, τῆσ πατρίου πολιτείασ καὶ τῶν νόμων ὅτι προῆγεν αὐτοὺσ καταφρονεῖν.

Σωκράτησ μὲν οὖν πολίτησ Ἀθηναίων τοιαύτην ὑπέμεινε τιμωρίαν. Ἀναξαγόρασ δὲ Κλαζομένιοσ ἦν, ἀλλ’ ὅτι νομιζόντων Ἀθηναίων τὸν ἥλιον εἶναι θεὸν ὅδ’ αὐτὸν ἔφη μύδρον εἶναι διάπυρον, θάνατον αὐτοῦ παρ’ ὀλίγασ ψήφουσ κατέγνωσαν.

καὶ Διαγόρᾳ τῷ Μηλίῳ τάλαντον ἐπεκήρυξαν, εἴ τισ αὐτὸν ἀνέλοι, ἐπεὶ τὰ παρ’ αὐτοῖσ μυστήρια χλευάζειν ἐλέγετο.

καὶ Πρωταγόρασ εἰ μὴ θᾶττον ἔφυγε, συλληφθεὶσ ἂν ἐτεθνήκει γράψαι τι δόξασ οὐχ ὁμολογούμενον τοῖσ Ἀθηναίοισ περὶ θεῶν. τί δὲ δεῖ θαυμάζειν, εἰ πρὸσ ἄνδρασ οὕτωσ ἀξιοπίστουσ διετέθησαν, οἵ γε μηδὲ γυναικῶν ἐφείσαντο; νῦν γὰρ τὴν ἱέρειαν ἀπέκτειναν, ἐπεί τισ αὐτῆσ κατηγόρησεν, ὅτι ξένουσ ἐμύει θεούσ·

νόμῳ δ’ ἦν τοῦτο παρ’ αὐτοῖσ κεκωλυμένον καὶ τιμωρία κατὰ τῶν ξένον εἰσαγόντων θεὸν ὡρ́ιστο θάνατοσ. οἱ δὲ τοιούτῳ νόμῳ χρώμενοι δῆλον ὅτι τοὺσ τῶν ἄλλων οὐκ ἐνόμιζον εἶναι θεούσ·

οὐ γὰρ ἂν αὐτοῖσ πλειόνων ἀπολαύειν ἐφθόνουν. τὰ μὲν οὖν Ἀθηναίων ἐχέτω καλῶσ.

Σκύθαι δὲ φόνοισ χαίροντεσ ἀνθρώπων καὶ βραχὺ τῶν θηρίων διαφέροντεσ, ὅμωσ τὰ παρ’ αὐτοῖσ οἰόνται δεῖν περιστέλλειν, καὶ τὸν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ἐπὶ σοφίᾳ θαυμασθέντα τὸν Ἀνάχαρσιν ἐπανελθόντα πρὸσ αὐτοὺσ ἀνεῖλον, ἐπεὶ τῶν Ἑλληνικῶν ἐθῶν ἔδοξεν ἥκειν ἀνάπλεωσ, πολλοὺσ δὲ καὶ παρὰ Πέρσαισ ἄν τισ εὑρ́οι καὶ διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν κεκολασμένουσ. ἀλλὰ δῆλον ὅτι τοῖσ Περσῶν ἔχαιρε νόμοισ ὁ Ἀπολλώνιοσ κἀκείνουσ ἐθαύμαζεν, ὅτι τῆσ ἀνδρείασ αὐτῶν ἀπέλαυσαν οἱ Ἕλληνεσ καὶ τῆσ ὁμογνωμοσύνησ ἧσ εἶχον περὶ θεῶν, ταύτησ μὲν [οὖν] ἐν τοῖσ ἱεροῖσ οἷσ κατέπρησαν, τῆσ ἀνδρείασ δὲ δουλεῦσαι παρὰ μικρὸν ἐλθόντεσ, ἁπάντων δὲ καὶ τῶν ἐπιτηδευμάτων μιμητὴσ ἐγένετο τῶν Περσικῶν γυναῖκασ ἀλλοτρίασ ὑβρίζων καὶ παῖδασ ἐκτέμνων.

παρ’ ἡμῖν δὲ θάνατοσ ὡρ́ισται, κἂν ἄλογόν τισ οὕτω ζῷον ἀδικῇ·

καὶ τούτων ἡμᾶσ τῶν νόμων ἀπαγαγεῖν οὔτε φόβοσ ἴσχυσεν τῶν κρατησάντων οὔτε ζῆλοσ τῶν παρὰ τοῖσ ἄλλοισ τετιμημένων. οὐδὲ τὴν ἀνδρείαν ἠσκήσαμεν ἐπὶ τῷ πολέμουσ ἄρασθαι χάριν πλεονεξίασ, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ τοὺσ νόμουσ διαφυλάττειν.

τὰσ γοῦν ἄλλασ ἐλαττώσεισ πρᾴωσ ὑπομένοντεσ, ἐπειδάν τινεσ ἡμᾶσ τὰ νόμιμα κινεῖν ἀναγκάζωσι, τότε καὶ παρὰ δύναμιν αἱρούμεθα πολέμουσ καὶ μέχρι τῶν ἐσχάτων ταῖσ συμφοραῖσ ἐγκαρτεροῦμεν. διὰ τί γὰρ ἂν καὶ ζηλώσαιμεν τοὺσ ἑτέρων νόμουσ ὁρῶντεσ μηδὲ παρὰ τοῖσ θεμένοισ αὐτοὺσ τετηρημένουσ;

πῶσ γὰρ οὐκ ἔμελλον Λακεδαιμόνιοι μὲν τῆσ ἀνεπιμίκτου καταγνώσεσθαι πολιτείασ καὶ τῆσ περὶ τοὺσ γάμουσ ὀλιγωρίασ, Ἠλεῖοι δὲ καὶ Θηβαῖοι τῆσ παρὰ φύσιν καὶ [ἄγαν] ἀνέδην πρὸσ τοὺσ ἄρρενασ μίξεωσ; ὁμολογοῦσιν, ἀλλὰ καὶ τοὺσ περὶ αὐτῶν νόμουσ ἀπόμνυνται τοσοῦτόν ποτε παρὰ τοῖσ Ἕλλησιν ἰσχύσαντασ, ὥστε καὶ τοῖσ θεοῖσ τὰσ τῶν ἀρρένων μίξεισ ἐπεφήμισαν, κατὰ τὸν αὐτὸν δὲ λόγον καὶ τοὺσ τῶν γνησίων ἀδελφῶν γάμουσ, ταύτην ἀπολογίαν αὑτοῖσ τῶν ἀτόπων καὶ παρὰ φύσιν ἡδονῶν συντιθέντεσ.

Εὦ νῦν περὶ τῶν τιμωριῶν λέγειν, ὅσασ μὲν ἐξ ἀρχῆσ ἔδοσαν οἱ πλεῖστοι νομοθέται τοῖσ πονηροῖσ διαλύσεισ, ἐπὶ μοιχείασ μὲν ζημίασ χρημάτων, ἐπὶ φθορᾶσ δὲ καὶ γάμουσ νομοθετήσαντεσ, ὅσασ δὲ περὶ τῆσ ἀσεβείασ προφάσεισ περιέχουσιν ἀρνήσεωσ, εἰ καί τισ ἐπιχειρήσειεν ἐξετάζειν·

ἤδη γὰρ παρὰ τοῖσ πλείοσι μελέτη γέγονε τοῦ παραβαίνειν τοὺσ νόμουσ. οὐ μὴν καὶ παρ’ ἡμῖν, ἀλλὰ κἂν πλούτου καὶ πόλεων καὶ τῶν ἄλλων ἀγαθῶν στερηθῶμεν, ὁ γοῦν νόμοσ ἡμῖν ἀθάνατοσ διαμένει, καὶ οὐδεὶσ Ιοὐδαίων οὔτε μακρὰν οὕτωσ ἂν ἀπέλθοι τῆσ πατρίδοσ οὔτε πικρὸν φοβηθήσεται δεσπότην, ὡσ μὴ πρὸ ἐκείνου δεδιέναι τὸν νόμον.

εἰ μὲν οὖν διὰ τὴν ἀρετὴν τῶν νόμων οὕτωσ πρὸσ αὐτοὺσ διακείμεθα, συγχωρησάτωσαν ὅτι κρατίστουσ ἔχομεν νόμουσ.

εἰ δὲ φαύλοισ οὕτωσ ἡμᾶσ ἐμμένειν ὑπολαμβάνουσι, τί οὐκ ἂν αὐτοὶ δικαίωσ πάθοιεν τοὺσ κρείττονασ οὐ φυλάττοντεσ; ἐπεὶ τοίνυν ὁ πολὺσ χρόνοσ πιστεύεται πάντων εἶναι δοκιμαστὴσ ἀληθέστατοσ, τοῦτον ἂν ποιησαίμην ἐγὼ μάρτυρα τῆσ ἀρετῆσ ἡμῶν τοῦ νομοθέτου καὶ τῆσ ὑπ’ ἐκείνου φήμησ περὶ τοῦ θεοῦ παραδοθείσησ·

ὑφ’ ἡμῶν τε διηλέγχθησαν οἱ νόμοι καὶ τοῖσ ἄλλοισ ἅπασιν ἀνθρώποισ ἀεὶ καὶ μᾶλλον αὑτῶν ζῆλον ἐμπεποιήκασι.

πρῶτοι μὲν γὰρ οἱ παρὰ τοῖσ Ἕλλησι φιλοσοφήσαντεσ τῷ μὲν δοκεῖν τὰ πάτρια διεφύλαττον, ἐν δὲ τοῖσ πράγμασι καὶ τῷ φιλοσοφεῖν ἐκείνῳ κατηκολούθησαν, ὅμοια μὲν περὶ θεοῦ φρονοῦντεσ, εὐτέλειαν δὲ βίου καὶ τὴν πρὸσ ἀλλήλουσ κοινωνίαν διδάσκοντεσ.

οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ πλήθεσιν ἤδη πολὺσ ζῆλοσ γέγονεν ἐκ μακροῦ τῆσ ἡμετέρασ εὐσεβείασ, οὐδ’ ἔστιν οὐ πόλισ Ἑλλήνων οὐδητισοῦν οὐδὲ βάρβαρον οὐδὲ ἓν ἔθνοσ, ἔνθα μὴ τὸ τῆσ ἑβδομάδοσ, ἣν ἀργοῦμεν ἡμεῖσ, τὸ ἔθοσ [δὲ] διαπεφοίτηκεν καὶ αἱ νηστεῖαι καὶ λύχνων ἀνακαύσεισ καὶ πολλὰ τῶν εἰσ βρῶσιν ἡμῖν οὐ νενομισμένων παρατετήρηται.

μιμεῖσθαι δὲ πειρῶνται καὶ τὴν πρὸσ ἀλλήλουσ ἡμῶν ὁμόνοιαν καὶ τὴν τῶν ὄντων ἀνάδοσιν καὶ τὸ φιλεργὸν ἐν ταῖσ τέχναισ καὶ τὸ καρτερικὸν ἐν ταῖσ ὑπὲρ τῶν νόμων ἀνάγκαισ·

τὸ γὰρ θαυμασιώτατον, ὅτι χωρὶσ τοῦ τῆσ ἡδονῆσ ἐπαγωγοῦ δελέατοσ αὐτὸσ καθ’ ἑαυτὸν ἴσχυσεν ὁ νόμοσ, καὶ ὥσπερ ὁ θεὸσ διὰ παντὸσ τοῦ κόσμου πεφοίτηκεν, οὕτωσ ὁ νόμοσ διὰ πάντων ἀνθρώπων βεβάδικεν.

αὐτὸσ δέ τισ ἕκαστοσ τὴν πατρίδα καὶ τὸν οἶκον ἐπισκοπῶν τὸν αὐτοῦ τοῖσ ὑπ’ ἐμοῦ λεγομένοισ οὐκ ἀπιστήσει. χρὴ τοίνυν πάντων ἀνθρώπων καταγνῶναι πονηρίαν ἐθελούσιον, εἰ τἀλλότρια καὶ φαῦλα πρὸ τῶν οἰκείων καὶ καλῶν ζηλοῦν ἐπιτεθυμήκασιν, ἢ παύσασθαι βασκαίνοντασ ἡμῖν τοὺσ κατηγοροῦντασ.

οὐδὲ γὰρ ἐπιφθόνου τινὸσ ἀντιποιούμεθα πράγματοσ τὸν αὑτῶν τιμῶντεσ νομοθέτην καὶ τοῖσ ὑπ’ ἐκείνου προφητευθεῖσι περὶ τοῦ θεοῦ πεπιστευκότεσ·

καὶ γὰρ εἰ μὴ συνίεμεν αὐτοὶ τῆσ ἀρετῆσ τῶν νόμων, ἁπάντων ἂν ὑπὸ τοῦ πλήθουσ τῶν ζηλούντων μέγα φρονεῖν ἐπ’ αὐτοῖσ προήχθημεν. Ἀλλὰ γὰρ περὶ μὲν τῶν νόμων καὶ τῆσ πολιτείασ τὴν ἀκριβῆ πεποίημαι παράδοσιν ἐν τοῖσ περὶ ἀρχαιολογίασ μοι γραφεῖσι.

νυνὶ δ’ αὐτῶν ἐπεμνήσθην ἐφ’ ὅσον ἦν ἀναγκαῖον, οὔτε τὰ τῶν ἄλλων ψέγειν οὔτε τὰ παρ’ ἡμῖν ἐγκωμιάζειν προθέμενοσ, ἀλλ’ ἵνα τοὺσ περὶ ἡμῶν ἀδίκωσ γεγραφότασ ἐλέγξω πρὸσ αὐτὴν ἀναιδῶσ τὴν ἀλήθειαν πεφιλονεικηκότασ. καὶ δή μοι δοκῶ πεπληρῶσθαι διὰ τῆσ γραφῆσ ἱκανῶσ ἃ προϋπεσχόμην·

καὶ γὰρ ἀρχαιότητι προϋπάρχον ἐπέδειξα τὸ γένοσ, τῶν κατηγόρων ὅτι νεώτατόν ἐστιν εἰρηκότων, [καὶ γὰρ] καὶ πολλοὺσ ἐν τοῖσ συγγράμμασιν ἐμνημονευκότασ ἡμῶν ἀρχαίουσ παρέσχομεν μάρτυρασ, ἐκείνων ὅτι μηδείσ ἐστιν διαβεβαιουμένων. ἀλλὰ μὴν Αἰγυπτίουσ ἔφασαν ἡμῶν τοὺσ προγόνουσ·

ἐδείχθησαν δ’ εἰσ Αἴγυπτον ἐλθόντεσ ἑτέρωθεν. διὰ δὲ λύμην σωμάτων αὐτοὺσ ἐκβληθῆναι κατεψεύσαντο· προαιρέσει καὶ περιουσίᾳ ῥώμησ ἐφάνησαν ἐπὶ τὴν οἰκείαν ὑποστρέψαντεσ γῆν. οἱ μὲν ὡσ φαυλότατον ἡμῶν τὸν νομοθέτην ἐλοιδόρησαν·

τῷ δὲ τῆσ ἀρετῆσ πάλαι μὲν ὁ θεόσ, μετ’ ἐκεῖνον δὲ μάρτυσ ὁ χρόνοσ εὑρ́ηται γεγενημένοσ. Περὶ τῶν νόμων οὐκ ἐδέησε λόγου πλείονοσ·

αὐτοὶ γὰρ ἑωράθησαν δι’ αὐτῶν οὐκ ἀσέβειαν μὲν εὐσέβειαν δ’ ἀληθεστάτην διδάσκοντεσ, οὐδ’ ἐπὶ μισανθρωπίαν, ἀλλ’ ἐπὶ τὴν τῶν ὄντων κοινωνίαν παρακαλοῦντεσ, ἀδικίασ ἐχθροί, δικαιοσύνησ ἐπιμελεῖσ, ἀργίαν καὶ πολυτέλειαν ἐξορίζοντεσ, αὐτάρκεισ καὶ φιλοπόνουσ εἶναι διδάσκοντεσ, πολέμων μὲν ἀπείργοντεσ εἰσ πλεονεξίαν, ἀνδρείουσ δὲ ὑπὲρ αὑτῶν εἶναι παρασκευάζοντεσ, ἀπαραίτητοι πρὸσ τὰσ τιμωρίασ, ἀσόφιστοι λόγων παρασκευαῖσ, τοῖσ ἔργοισ ἀεὶ βεβαιούμενοι· ταῦτα γὰρ [ἀεὶ] ἡμεῖσ παρέχομεν τῶν γραμμάτων ἐναργέστερα.

διόπερ ἐγὼ θαρσήσασ ἂν εἴποιμι πλείστων ἅμα καὶ καλλίστων ἡμᾶσ εἰσηγητὰσ τοῖσ ἄλλοισ γεγονέναι·

τί γὰρ εὐσεβείασ ἀπαραβάτου κάλλιον; τί δὲ τοῦ πειθαρχεῖν τοῖσ νόμοισ δικαιότερον; ἢ τί συμφορώτερον τοῦ πρὸσ ἀλλήλουσ ὁμονοεῖν καὶ μήτ’ ἐν συμφοραῖσ διίστασθαι μήτ’ ἐν εὐτυχίαισ στασιάζειν ἐξυβρίζοντασ, ἀλλ’ ἐν πολέμῳ μὲν θανάτου καταφρονεῖν, ἐν εἰρήνῃ δὲ τέχναισ ἢ γεωργίαισ προσανέχειν, πάντα δὲ καὶ πανταχοῦ πεπεῖσθαι τὸν θεὸν ἐποπτεύοντα διέπειν;

ταῦτ’ εἰ μὲν παρ’ ἑτέροισ ἢ ἐγράφη πρότερον ἢ ἐφυλάχθη βεβαιότερον, ἡμεῖσ ἂν ἐκείνοισ χάριν ὠφείλομεν ὡσ μαθηταὶ γεγονότεσ·

εἰ δὲ καὶ χρώμενοι μάλιστα πάντων βλεπόμεθα καὶ τὴν πρώτην εὑρ́εσιν αὐτῶν ἡμετέραν οὖσαν ἐπεδείξαμεν, Ἀπίωνεσ μὲν καὶ Μόλωνεσ καὶ πάντεσ ὅσοι τῷ ψεύδεσθαι καὶ λοιδορεῖν χαίρουσιν ἐξεληλέγχθωσαν. σοὶ δέ, Ἐπαφρόδιτε, μάλιστα τὴν ἀλήθειαν ἀγαπῶντι καὶ διὰ σὲ τοῖσ ὁμοίωσ βουλησομένοισ περὶ τοῦ γένουσ ἡμῶν εἰδέναι τοῦτο καὶ τὸ πρὸ αὐτοῦ γεγράφθω βιβλίον.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

헬라어 텍스트

Flavius Josephus, Contra Apionem, Φλαί̈ου Ιὠσήπου περὶ ἀρχαιότητοσ ἀντιρρητικὸσ λόγοσ β.

(플라비우스 요세푸스, Contra Apionem, Φλαί̈ου Ιὠσήπου περὶ ἀρχαιότητοσ ἀντιρρητικὸσ λόγοσ β.)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION