Xenophon, Cyropaedia, Κύρου Παιδείας, chapter 1

(크세노폰, Cyropaedia, Κύρου Παιδείας, chapter 1)

ταύτην μὲν δὴ τὴν ἡμέραν οὕτω διαγαγόντεσ καὶ δειπνήσαντεσ ἀνεπαύοντο. τῇ δ’ ὑστεραίᾳ πρῲ ἧκον ἐπὶ τὰσ Κυαξάρου θύρασ πάντεσ οἱ σύμμαχοι. ἑώσ οὖν ὁ Κυαξάρησ ἐκοσμεῖτο, ἀκούων ὅτι πολὺσ ὄχλοσ ἐπὶ ταῖσ θύραισ εἰή, ἐν τούτῳ οἱ φίλοι τῷ Κύρῳ προσῆγον οἱ μὲν Καδουσίουσ δεομένουσ αὐτοῦ μένειν, οἱ δὲ Ὑρκανίουσ, ὁ δέ τισ Σάκασ, ὁ δέ τισ καὶ Γωβρύαν· Ὑστάσπασ δὲ Γαδάταν τὸν εὐνοῦχον προσῆγε, δεόμενον τοῦ Κύρου μένειν. ἔνθα δὴ ὁ Κῦροσ γιγνώσκων ὅτι Γαδάτασ πάλαι ἀπωλώλει τῷ φόβῳ μὴ λυθείη ἡ στρατιά, ἐπιγελάσασ εἶπεν·

ὦ Γαδάτα, δῆλοσ εἶ, ἔφη, ὑπὸ Ὑστάσπου τοῦδε πεπεισμένοσ ταῦτα γιγνώσκειν ἃ λέγεισ. καὶ ὁ Γαδάτασ ἀνατείνασ τὰσ χεῖρασ πρὸσ τὸν οὐρανὸν ἀπώμοσεν ἦ μὴν μὴ ὑπὸ τοῦ Ὑστάσπου πεισθεὶσ ταῦτα γιγνώσκειν·

ἀλλ’ οἶδα, ἔφη, ὅτι ἂν ὑμεῖσ ἀπέλθητε, ἔρρει τἀμὰ παντελῶσ· διὰ ταῦτ’, ἔφη, καὶ τούτῳ ἐγὼ αὐτὸσ διελεγόμην, ἐρωτῶν εἰ εἰδείη τί ἐν νῷ ἔχεισ ὑπὲρ τῆσ διαλύσεωσ τοῦ στρατεύματοσ ποιεῖν. καὶ ὁ Κῦροσ εἶπεν·

ἀδίκωσ ἄρα ἐγὼ Ὑστάσπαν τόνδε καταιτιῶμαι. ἀδίκωσ μέντοι νὴ Δί’, ἔφη ὁ Ὑστάσπασ, ὦ Κῦρε· ἐγὼ γὰρ ἔλεγον τῷ Γαδάτᾳ τῷδε τοσοῦτον μόνον ὡσ οὐχ οἱο͂́ν τέ σοι εἰή στρατεύεσθαι, λέγων ὅτι ὁ πατήρ σε μεταπέμποιτο. καὶ ὁ Κῦροσ, τί λέγεισ; ἔφη·

καὶ σὺ τοῦτο ἐτόλμησασ ἐξενεγκεῖν, εἴτ’ ἐγὼ ἐβουλόμην εἴτε μή; ναὶ μὰ Δί’, ἔφη· ὁρῶ γάρ σε ὑπερεπιθυμοῦντα ἐν Πέρσαισ περίβλεπτον περιελθεῖν καὶ τῷ πατρὶ ἐπιδείξασθαι ᾗ ἕκαστα διεπράξω. ὁ δὲ Κῦροσ ἔφη· σὺ δ’ οὐκ ἐπιθυμεῖσ οἴκαδε ἀπελθεῖν; οὐ μὰ Δί’, ἔφη, ὁ Ὑστάσπασ, οὐδ’ ἄπειμί γε, ἀλλὰ μένων στρατηγήσω, ἔστ’ ἂν ποιήσω Γαδάταν τουτονὶ τοῦ Ἀσσυρίου δεσπότην. οἱ μὲν δὴ τοιαῦτ’ ἔπαιζον σπουδῇ πρὸσ ἀλλήλουσ.

ἐν δὲ τούτῳ Κυαξάρησ σεμνῶσ κεκοσμημένοσ ἐξῆλθε καὶ ἐπὶ θρόνου Μηδικοῦ ἐκαθέζετο. ὡσ δὲ πάντεσ συνῆλθον οὓσ ἔδει καὶ σιωπὴ ἐγένετο, ὁ Κυαξάρησ ἔλεξεν ὧδε. ἄνδρεσ σύμμαχοι, ἴσωσ, ἐπειδὴ παρὼν τυγχάνω καὶ πρεσβύτερόσ εἰμι Κύρου, εἰκὸσ ἄρχειν με λόγου. νῦν οὖν δοκεῖ μοι εἶναι καιρὸσ περὶ τούτου πρῶτον διαλέγεσθαι πότερον στρατεύεσθαι ἔτι καιρὸσ δοκεῖ εἶναι ἢ διαλύειν ἤδη τὴν στρατιάν· λεγέτω οὖν τισ, ἔφη, περὶ αὐτοῦ τούτου ᾗ γιγνώσκει.

ἐκ τούτου πρῶτοσ μὲν εἶπεν ὁ Ὑρκάνιοσ· ἄνδρεσ σύμμαχοι, οὐκ οἶδα μὲν ἔγωγε εἴ τι δεῖ λόγων ὅπου αὐτὰ τὰ ἔργα δεικνύει τὸ κράτιστον. πάντεσ γὰρ ἐπιστάμεθα ὅτι ὁμοῦ μὲν ὄντεσ πλείω κακὰ τοὺσ πολεμίουσ ποιοῦμεν ἢ πάσχομεν· ὅτε δὲ χωρὶσ ἦμεν ἀλλήλων, ἐκεῖνοι ἡμῖν ἐχρῶντο ὡσ ἐκείνοισ ἦν ἥδιστον, ἡμῖν γε μὴν ὡσ χαλεπώτατον. ἐπὶ τούτῳ ὁ Καδούσιοσ εἶπεν·

ἡμεῖσ δὲ τί ἂν λέγοιμεν, ἔφη, περὶ τοῦ οἴκαδε ἀπελθόντεσ ἕκαστοι χωρὶσ εἶναι, ὁπότε γε οὐδὲ στρατευομένοισ, ὡσ ἐοίκε, χωρίζεσθαι συμφέρει; ἡμεῖσ γοῦν οὐ πολὺν χρόνον δίχα τοῦ ὑμετέρου πλήθουσ στρατευσάμενοι δίκην ἔδομεν ὡσ καὶ ὑμεῖσ ἐπίστασθε. ἐπὶ τούτῳ Ἀρτάβαζοσ ὅ ποτε φήσασ εἶναι Κύρου συγγενὴσ ἔλεξε τοιάδε·

ἐγὼ δ’, ἔφη, ὦ Κυαξάρη, τοσοῦτον διαφέρομαι τοῖσ πρόσθεν λέγουσιν· οὗτοι μὲν γάρ φασιν ἔτι δεῖν μένοντασ στρατεύεσθαι, ἐγὼ δὲ λέγω ὅτι ὅτε μὲν οἴκοι ἦν, ἐστρατευόμην· καὶ γὰρ ἐβοήθουν πολλάκισ τῶν ἡμετέρων ἀγομένων καὶ περὶ τῶν ἡμετέρων φρουρίων ὡσ ἐπιβουλευσομένων πολλάκισ πράγματα εἶχον φοβούμενόσ τε καὶ φρουρῶν·

καὶ ταῦτ’ ἔπραττον τὰ οἰκεῖα δαπανῶν. νῦν δ’ ἔχω μὲν τὰ ἐκείνων φρούρια, οὐ φοβοῦμαι δ’ ἐκείνουσ, εὐωχοῦμαι δὲ τὰ ἐκείνων καὶ πίνω τὰ τῶν πολεμίων. ὡσ οὖν τὰ μὲν οἴκοι στρατείαν οὖσαν, τάδε δὲ ἑορτήν, ἐμοὶ μὲν οὐ δοκεῖ, ἔφη, διαλύειν τήνδε τὴν πανήγυριν. ἐπὶ τούτῳ ὁ Γωβρύασ εἶπεν·

ἐγὼ δ’, ὦ ἄνδρεσ σύμμαχοι, μέχρι μὲν τοῦδε ἐπαινῶ τὴν Κύρου δεξιάν· οὐδὲν γὰρ ψεύδεται ὧν ὑπέσχετο· εἰ δ’ ἄπεισιν ἐκ τῆσ χώρασ, δῆλον ὅτι ὁ μὲν Ἀσσύριοσ ἀναπνεύσεται, οὐ τίνων ποινὰσ ὧν τε ὑμᾶσ ἐπεχείρησεν ἀδικεῖν καὶ ὧν ἐμὲ ἐποίησεν· ἐγὼ δὲ ἐν τῷ μέρει ἐκείνῳ πάλιν δώσω δίκην ὅτι ὑμῖν φίλοσ ἐγενόμην. ἐπὶ τούτοισ πᾶσι Κῦροσ εἶπεν·

ὦ ἄνδρεσ, οὐδ’ ἐμὲ λανθάνει ὅτι ἐὰν μὲν διαλύωμεν τὸ στράτευμα, τὰ μὲν ἡμέτερα ἀσθενέστερα γίγνοιτ’ ἄν, τὰ δὲ τῶν πολεμίων πάλιν αὐξήσεται. ὅσοι τε γὰρ αὐτῶν ὅπλα ἀφῄρηνται, ταχὺ ἄλλα ποιήσονται· ὅσοι τε ἵππουσ ἀπεστέρηνται, ταχὺ πάλιν ἄλλουσ ἵππουσ κτήσονται· ἀντὶ δὲ τῶν ἀποθανόντων ἕτεροι ἐφηβήσουσιν καὶ ἐπιγενήσονται· ὥστε οὐδὲν θαυμαστὸν εἰ πάνυ ἐν τάχει πάλιν ἡμῖν πράγματα παρέχειν δυνήσονται. τί δῆτα ἐγὼ Κυαξάρην ἐκέλευσα λόγον ἐμβαλεῖν περὶ καταλύσεωσ τῆσ στρατιᾶσ;

εὖ ἴστε ὅτι φοβούμενοσ τὸ μέλλον. ὁρῶ γὰρ ἡμῖν ἀντιπάλουσ προσιόντασ οἷσ ἡμεῖσ, εἰ ὧδε στρατευσόμεθα, οὐ δυνησόμεθα μάχεσθαι. προσέρχεται μὲν γὰρ δήπου χειμών, στέγαι δὲ εἰ καὶ ἡμῖν αὐτοῖσ εἰσιν, ἀλλὰ μὰ Δί’ οὐχ ἵπποισ οὐδὲ θεράπουσιν οὐδὲ τῷ δήμῳ τῶν στρατιωτῶν, ὧν ἄνευ ἡμεῖσ οὐκ ἂν δυναίμεθα στρατεύεσθαι·

τὰ δ’ ἐπιτήδεια ὅπου μὲν ἡμεῖσ ἐληλύθαμεν ὑφ’ ἡμῶν ἀνήλωται· ὅποι δὲ μὴ ἀφίγμεθα, διὰ τὸ ἡμᾶσ φοβεῖσθαι ἀνακεκομισμένοι εἰσὶν εἰσ ἐρύματα, ὥστε αὐτοὶ μὲν ἔχειν, ἡμᾶσ δὲ ταῦτα μὴ δύνασθαι λαμβάνειν. τίσ οὖν οὕτωσ ἀγαθὸσ ἢ τίσ οὕτωσ ἰσχυρὸσ ὃσ λιμῷ καὶ ῥίγει δύναιτ’ ἂν μαχόμενοσ στρατεύεσθαι;

εἰ μὲν οὖν οὕτω στρατευσόμεθα, ἐγὼ μέν φημι χρῆναι ἑκόντασ ἡμᾶσ καταλῦσαι τὴν στρατιὰν μᾶλλον ἢ ἄκοντασ ὑπ’ ἀμηχανίασ ἐξελαθῆναι. εἰ δὲ βουλόμεθα ἔτι στρατεύεσθαι, τόδ’ ἐγώ φημι χρῆναι ποιεῖν, ὡσ τάχιστα πειρᾶσθαι τῶν μὲν ἐκείνων ὀχυρῶν ὡσ πλεῖστα παραιρεῖν, ἡμῖν δ’ αὐτοῖσ ὡσ πλεῖστα ὀχυρὰ ποιεῖσθαι· ἐὰν γὰρ ταῦτα γένηται, τὰ μὲν ἐπιτήδεια πλείω ἕξουσιν ὁπότεροι ἂν πλείω δύνωνται λαβόντεσ ἀποτίθεσθαι, πολιορκήσονται δὲ ὁπότεροι ἂν ἥττουσ ὦσι. νῦν δ’ οὐδὲν διαφέρομεν τῶν ἐν τῷ πελάγει πλεόντων·

καὶ γὰρ ἐκεῖνοι πλέουσι μὲν ἀεί, τὸ δὲ πεπλευσμένον οὐδὲν οἰκειότερον τοῦ ἀπλεύστου καταλείπουσιν. ἐὰν δὲ φρούρια ἡμῖν γένηται, ταῦτα δὴ τοῖσ μὲν πολεμίοισ ἀλλοτριώσει τὴν χώραν, ἡμῖν δ’ ὑπ’ εὐδίᾳ μᾶλλον πάντ’ ἔσται. ὃ δ’ ἴσωσ ἄν τινεσ ὑμῶν φοβηθεῖεν, εἰ δεήσει πόρρω τῆσ ἑαυτῶν φρουρεῖν, μηδὲν τοῦτο ὀκνήσητε.

ἡμεῖσ μὲν γὰρ ἐπείπερ καὶ ὣσ οἴκοθεν ἀποδημοῦμεν, φρουρήσειν ὑμῖν ἀναδεχόμεθα τὰ ἐγγύτατα χωρία τῶν πολεμίων, ὑμεῖσ δὲ τὰ πρόσορα ὑμῖν αὐτοῖσ τῆσ Ἀσσυρίασ ἐκεῖνα κτᾶσθε καὶ ἐργάζεσθε. ἐὰν γὰρ ἡμεῖσ τὰ πλησίον αὐτῶν φρουροῦντεσ δυνώμεθα σῴζεσθαι, ἐν πολλῇ ὑμεῖσ εἰρήνῃ ἔσεσθε οἱ τὰ πρόσω αὐτῶν ἔχοντεσ·

οὐ γὰρ οἶμαι δυνήσονται τῶν ἐγγὺσ ἑαυτῶν ὄντων ἀμελοῦντεσ τοῖσ πρόσω ὑμῖν ἐπιβουλεύειν. ὡσ δὲ ταῦτ’ ἐρρήθη, οἵ τε ἄλλοι πάντεσ ἀνιστάμενοι συμπροθυμήσεσθαι ταῦτ’ ἔφασαν καὶ Κυαξάρησ.

Γαδάτασ δὲ καὶ Γωβρύασ καὶ τεῖχοσ ἑκάτεροσ αὐτῶν, ἢν ἐπιτρέψωσιν οἱ σύμμαχοι, τειχιεῖσθαι ἔφασαν, ὥστε καὶ ταῦτα φίλια τοῖσ συμμάχοισ ὑπάρχειν. ὁ οὖν Κῦροσ ἐπεὶ πάντασ ἑώρα προθύμουσ ὄντασ πράττειν ὅσα ἔλεξε, τέλοσ εἶπεν·

εἰ τοίνυν περαίνειν βουλόμεθα ὅσα φαμὲν χρῆναι ποιεῖν, ὡσ τάχιστ’ ἂν δέοι γενέσθαι μηχανὰσ μὲν εἰσ τὸ καθαιρεῖν τὰ τῶν πολεμίων τείχη, τέκτονασ δὲ εἰσ τὸ ἡμῖν ὀχυρὰ πυργοῦσθαι. ἐκ τούτου ὑπέσχετο ὁ μὲν Κυαξάρησ μηχανὴν αὐτὸσ ποιησάμενοσ παρέξειν, ἄλλην δὲ Γαδάτασ καὶ Γωβρύασ, ἄλλην δὲ Τιγράνησ·

αὐτὸσ δὲ Κῦροσ ἔφη δύο πειράσεσθαι ποιήσασθαι. ἐπεὶ δὲ ταῦτ’ ἔδοξεν, ἐπορίζοντο μὲν μηχανοποιούσ, παρεσκευάζοντο δ’ ἕκαστοι εἰσ τὰσ μηχανὰσ ὧν ἔδει·

ἄνδρασ δ’ ἐπέστησαν οἳ ἐδόκουν ἐπιτηδειότατοι εἶναι ἀμφὶ ταῦτ’ ἔχειν. Κῦροσ δ’ ἐπεὶ ἔγνω ὅτι διατριβὴ ἔσται ἀμφὶ ταῦτα, ἐκάθισε τὸ στράτευμα ἔνθα ᾤετο ὑγιεινότατον εἶναι καὶ εὐπροσοδώτατον ὅσα ἔδει προσκομίζεσθαι·

ὅσα τε ἐρυμνότητοσ προσεδεῖτο, ἐποιήσατο, ὡσ ἐν ἀσφαλεῖ οἱ αἰεὶ μένοντεσ εἰε͂ν, εἴ ποτε καὶ πρόσω τῇ ἰσχύι ἀποστρατοπεδεύοιτο. πρὸσ δὲ τούτοισ ἐρωτῶν οὓσ ᾤετο μάλιστα εἰδέναι τὴν χώραν ὁπόθεν ἂν ὡσ πλεῖστα ὠφελοῖτο τὸ στράτευμα, ἐξῆγεν ἀεὶ εἰσ προνομάσ, ἅμα μὲν ὅπωσ ὅτι πλεῖστα λαμβάνοι τῇ στρατιᾷ τὰ ἐπιτήδεια, ἅμα δ’ ὅπωσ μᾶλλον ὑγιαίνοιεν καὶ ἰσχύοιεν διαπονούμενοι ταῖσ πορείαισ, ἅμα δ’ ὅπωσ ἐν ταῖσ ἀγωγαῖσ τὰσ τάξεισ ὑπομιμνῄσκοιντο.

ὁ μὲν δὴ Κῦροσ ἐν τούτοισ ἦν.

ἐκ δὲ Βαβυλῶνοσ οἱ αὐτόμολοι καὶ οἱ ἁλισκόμενοι ταὔτ’ ἔλεγον ὅτι ὁ Ἀσσύριοσ οἴχοιτο ἐπὶ Λυδίασ, πολλὰ τάλαντα χρυσίου καὶ ἀργυρίου ἄγων καὶ ἄλλα κτήματα καὶ κόσμον παντοδαπόν.

ὁ μὲν οὖν ὄχλοσ τῶν στρατιωτῶν ἔλεγεν ὡσ ὑπεκτίθοιτο ἤδη τὰ χρήματα φοβούμενοσ·

ὁ δὲ Κῦροσ γιγνώσκων ὅτι οἴχοιτο συστήσων εἴ τι δύναιτο ἀντίπαλον ἑαυτῷ, ἀντιπαρεσκευάζετο ἐρρωμένωσ, ὡσ μάχησ ἔτι δεῆσον· ὥστ’ ἐξεπίμπλη μὲν τὸ τῶν Περσῶν ἱππικόν, τοὺσ μὲν ἐκ τῶν αἰχμαλώτων, τοὺσ δέ τινασ καὶ παρὰ τῶν φίλων λαμβάνων ἵππουσ· ταῦτα γὰρ παρὰ πάντων ἐδέχετο καὶ ἀπεωθεῖτο οὐδέν, οὔτε εἴ τισ ὅπλον διδοίη καλὸν οὔτ’ εἴ τισ ἵππον· κατεσκευάζετο δὲ καὶ ἁρ́ματα ἔκ τε τῶν αἰχμαλώτων ἁρμάτων καὶ ἄλλοθεν ὁπόθεν ἐδύνατο.

καὶ τὴν μὲν Τρωικὴν διφρείαν πρόσθεν οὖσαν καὶ τὴν Κυρηναίων ἔτι καὶ νῦν ἁρματηλασίαν κατέλυσε· τὸν γὰρ πρόσθεν χρόνον καὶ οἱ ἐν τῇ Μηδίᾳ καὶ Συρίᾳ καὶ Ἀραβίᾳ καὶ πάντεσ οἱ ἐν τῇ Ἀσίᾳ τοῖσ ἁρ́μασιν οὕτωσ ἐχρῶντο ὥσπερ νῦν οἱ Κυρηναῖοι. ἔδοξε δ’ αὐτῷ, ὃ κράτιστον εἰκὸσ ἦν εἶναι τῆσ δυνάμεωσ, ὄντων τῶν βελτίστων ἐπὶ τοῖσ ἁρ́μασι, τοῦτο ἐν ἀκροβολιστῶν μέρει εἶναι καὶ εἰσ τὸ κρατεῖν οὐδὲν μέγα βάροσ συμβάλλεσθαι.

ἁρ́ματα γὰρ τριακόσια τοὺσ μὲν μαχομένουσ παρέχεται τριακοσίουσ, ἵπποισ δ’ οὗτοι χρῶνται διακοσίοισ καὶ χιλίοισ· ἡνίοχοι δ’ αὐτοῖσ εἰσὶ μὲν ὡσ εἰκὸσ οἷσ μάλιστα πιστεύουσιν, οἱ βέλτιστοι· ἄλλοι δὲ εἰσὶ τριακόσιοι οὗτοι, οἳ οὐδ’ ὁτιοῦν τοὺσ πολεμίουσ βλάπτουσι. ταύτην μὲν οὖν τὴν διφρείαν κατέλυσεν·

ἀντὶ δὲ τούτου πολεμιστήρια κατεσκευάσατο ἁρ́ματα τροχοῖσ τε ἰσχυροῖσ, ὡσ μὴ ῥᾳδίωσ συντρίβηται, ἄξοσί τε μακροῖσ· ἧττον γὰρ ἀνατρέπεται πάντα τὰ πλατέα· τὸν δὲ δίφρον τοῖσ ἡνιόχοισ ἐποίησεν ὥσπερ πύργον ἰσχυρῶν ξύλων· ὕψοσ δὲ τούτων ἐστὶ μέχρι τῶν ἀγκώνων, ὡσ δύνωνται ἡνιοχεῖσθαι οἱ ἵπποι ὑπὲρ τῶν δίφρων· τοὺσ δ’ ἡνιόχουσ ἐθωράκισε πάντα πλὴν τῶν ὀφθαλμῶν. προσέθηκε δὲ καὶ δρέπανα σιδηρᾶ ὡσ διπήχη πρὸσ τοὺσ ἄξονασ ἔνθεν καὶ ἔνθεν τῶν τροχῶν καὶ ἄλλα κάτω ὑπὸ τῷ ἄξονι εἰσ τὴν γῆν βλέποντα, ὡσ ἐμβαλούντων εἰσ τοὺσ ἐναντίουσ τοῖσ ἁρ́μασιν.

ὡσ δὲ τότε Κῦροσ ταῦτα κατεσκεύασεν, οὕτωσ ἔτι καὶ νῦν τοῖσ ἁρ́μασι χρῶνται οἱ ἐν τῇ βασιλέωσ χώρᾳ. ἦσαν δὲ αὐτῷ καὶ κάμηλοι πολλαὶ παρά τε τῶν φίλων συνειλεγμέναι καὶ <αἱ> αἰχμάλωτοι πᾶσαι συνηθροισμέναι. καὶ ταῦτα μὲν οὕτω συνεπεραίνετο.

βουλόμενοσ δὲ κατάσκοπόν τινα πέμψαι ἐπὶ Λυδίασ καὶ μαθεῖν ὅ τι πράττοι ὁ Ἀσσύριοσ, ἔδοξεν αὐτῷ ἐπιτήδειοσ εἶναι Ἀράσπασ ἐλθεῖν ἐπὶ τοῦτο ὁ φυλάττων τὴν καλὴν γυναῖκα.

συνεβεβήκει γὰρ τῷ Ἀράσπᾳ τοιάδε. ληφθεὶσ ἔρωτι τῆσ γυναικὸσ ἠναγκάσθη προσενεγκεῖν λόγουσ αὐτῇ περὶ συνουσίασ. ἡ δὲ ἀπέφησε μὲν καὶ ἦν πιστὴ τῷ ἀνδρὶ καίπερ ἀπόντι·

ἐφίλει γὰρ αὐτὸν ἰσχυρῶσ· οὐ μέντοι κατηγόρησε τοῦ Ἀράσπου πρὸσ τὸν Κῦρον, ὀκνοῦσα συμβαλεῖν φίλουσ ἄνδρασ. ἐπεὶ δὲ ὁ Ἀράσπασ δοκῶν ὑπηρετήσειν τῷ τυχεῖν ἃ ἐβούλετο ἠπείλησε τῇ γυναικὶ ὅτι εἰ μὴ βούλοιτο ἑκοῦσα, ἄκουσα ποιήσοι ταῦτα, ἐκ τούτου ἡ γυνή, ὡσ ἔδεισε τὴν βίαν, οὐκέτι κρύπτει, ἀλλὰ πέμπει τὸν εὐνοῦχον πρὸσ τὸν Κῦρον καὶ κελεύει λέξαι πάντα.

ὁ δ’ ὡσ ἤκουσεν, ἀναγελάσασ ἐπὶ τῷ κρείττονι τοῦ ἔρωτοσ φάσκοντι εἶναι, πέμπει Ἀρτάβαζον σὺν τῷ εὐνούχῳ καὶ κελεύει αὐτῷ εἰπεῖν βιάζεσθαι μὲν μὴ τοιαύτην γυναῖκα, πείθειν δὲ εἰ δύναιτο, οὐκ ἔφη κωλύειν.

ἐλθὼν δ’ ὁ Ἀρτάβαζοσ πρὸσ τὸν Ἀράσπαν ἐλοιδόρησεν αὐτόν, παρακαταθήκην ὀνομάζων τὴν γυναῖκα, ἀσέβειάν τε αὐτοῦ λέγων ἀδικίαν τε καὶ ἀκράτειαν, ὥστε τὸν Ἀράσπαν πολλὰ μὲν δακρύειν ὑπὸ λύπησ, καταδύεσθαι δ’ ὑπὸ τῆσ αἰσχύνησ, ἀπολωλέναι δὲ τῷ φόβῳ μή τι καὶ πάθοι ὑπὸ Κύρου.

ὁ οὖν Κῦροσ καταμαθὼν ταῦτα ἐκάλεσεν αὐτὸν καὶ μόνοσ μόνῳ ἔλεξεν·

ὁρῶ σε, ἔφη, ὦ Ἀράσπα, φοβούμενόν τε ἐμὲ καὶ ἐν αἰσχύνῃ δεινῶσ ἔχοντα. παῦσαι οὖν τούτων· ἐγὼ γὰρ θεούσ τε ἀκούω ἔρωτοσ ἡττῆσθαι, ἀνθρώπουσ τε οἶδα καὶ μάλα δοκοῦντασ φρονίμουσ εἶναι οἱᾶ πεπόνθασιν ὑπ’ ἔρωτοσ· καὶ αὐτὸσ δ’ ἐμαυτοῦ κατέγνων μὴ ἂν καρτερῆσαι ὥστε συνὼν καλοῖσ ἀμελεῖν αὐτῶν. καὶ σοὶ δὲ τούτου τοῦ πράγματοσ ἐγὼ αἴτιόσ εἰμι· ἐγὼ γάρ σε συγκατεῖρξα τούτῳ τῷ ἀμάχῳ πράγματι. καὶ ὁ Ἀράσπασ ὑπολαβὼν εἶπεν·

ἀλλὰ σὺ μέν, ὦ Κῦρε, καὶ ταῦτα ὅμοιοσ εἶ οἱο͂́σπερ καὶ τἆλλα, πρᾷόσ τε καὶ συγγνώμων τῶν ἀνθρωπίνων ἁμαρτημάτων· ἐμὲ δ’, ἔφη, καὶ οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι καταδύουσι τῷ ἄχει. ὡσ γὰρ ὁ θροῦσ διῆλθε τῆσ ἐμῆσ συμφορᾶσ, οἱ μὲν ἐχθροὶ ἐφήδονταί μοι, οἱ δὲ φίλοι προσιόντεσ συμβουλεύουσιν ἐκποδὼν ἔχειν ἐμαυτόν, μή τι καὶ πάθω ὑπὸ σοῦ, ὡσ ἠδικηκότοσ ἐμοῦ μεγάλα. καὶ ὁ Κῦροσ εἶπεν·

εὖ τοίνυν ἴσθι, ὦ Ἀράσπα, ὅτι ταύτῃ τῇ δόξῃ οἱο͂́σ τ’ εἶ ἐμοί τε ἰσχυρῶσ χαρίσασθαι καὶ τοὺσ συμμάχουσ μεγάλα ὠφελῆσαι. εἰ γὰρ γένοιτο, ἔφη ὁ Ἀράσπασ, ὅ τι ἐγώ σοι ἐν καιρῷ ἂν γενοίμην αὖ χρήσιμοσ. εἰ τοίνυν, ἔφη, προσποιησάμενοσ ἐμὲ φεύγειν ἐθέλοισ εἰσ τοὺσ πολεμίουσ ἐλθεῖν, οἰόμαι ἄν σε πιστευθῆναι ὑπὸ τῶν πολεμίων.

ἔγωγε ναὶ μὰ Δί’, ἔφη ὁ Ἀράσπασ, καὶ ὑπὸ τῶν φίλων οἶδα ὅτι ὡσ σὲ πεφευγὼσ λόγον ἂν παρἔχοιμι. ἔλθοισ ἂν τοίνυν, ἔφη, ἡμῖν πάντα εἰδὼσ τὰ τῶν πολεμίων·

οἶμαι δὲ καὶ λόγων καὶ βουλευμάτων κοινωνὸν ἄν σε ποιοῖντο διὰ τὸ πιστεύειν, ὥστε μηδὲ ἕν σε λεληθέναι ὧν βουλόμεθα εἰδέναι. ὡσ πορευσομένου, ἔφη, ἤδη νυνί· καὶ γὰρ τοῦτο ἴσωσ ἓν τῶν πιστῶν ἔσται τὸ δοκεῖν με ὑπὸ σοῦ μελλήσαντά τι παθεῖν ἐκπεφευγέναι. ἦ καὶ δυνήσῃ ἀπολιπεῖν, ἔφη, τὴν καλὴν Πάνθειαν;

δύο γάρ, ἔφη, ὦ Κῦρε, σαφῶσ ἔχω ψυχάσ· νῦν τοῦτο πεφιλοσόφηκα μετὰ τοῦ ἀδίκου σοφιστοῦ τοῦ Ἔρωτοσ. οὐ γὰρ δὴ μία γε οὖσα ἅμα ἀγαθή τέ ἐστι καὶ κακή, οὐδ’ ἅμα καλῶν τε καὶ αἰσχρῶν ἔργων ἐρᾷ καὶ ταὐτὰ ἅμα βούλεταί τε καὶ οὐ βούλεται πράττειν, ἀλλὰ δῆλον ὅτι δύο ἐστὸν ψυχά, καὶ ὅταν μὲν ἡ ἀγαθὴ κρατῇ, τὰ καλὰ πράττεται, ὅταν δὲ ἡ πονηρά, τὰ αἰσχρὰ ἐπιχειρεῖται. νῦν δὲ ὡσ σὲ σύμμαχον ἔλαβε, κρατεῖ ἡ ἀγαθὴ καὶ πάνυ πολύ. εἰ τοίνυν καὶ σοὶ δοκεῖ πορεύεσθαι, ἔφη ὁ Κῦροσ, ὧδε χρὴ ποιεῖν, ἵνα κἀκείνοισ πιστότεροσ ᾖσ·

ἐξάγγελλέ τε αὐτοῖσ τὰ παρ’ ἡμῶν, οὕτω τε ἐξάγγελλε ὡσ ἂν αὐτοῖσ τὰ παρὰ σοῦ λεγόμενα ἐμποδὼν μάλιστ’ ἂν εἰή ὧν βούλονται πράττειν. εἰή δ’ ἂν ἐμποδών, εἰ ἡμᾶσ φαίησ παρασκευάζεσθαι ἐμβαλεῖν ποι τῆσ ἐκείνων χώρασ· ταῦτα γὰρ ἀκούοντεσ ἧττον ἂν παντὶ σθένει ἁθροίζοιντο, ἕκαστόσ τισ φοβούμενοσ καὶ περὶ τῶν οἴκοι. καὶ μένε, ἔφη, παρ’ ἐκείνοισ ὅτι πλεῖστον χρόνον·

ἃ γὰρ ἂν ποιῶσιν ὅταν ἐγγύτατα ἡμῶν ὦσι, ταῦτα μάλιστα καιρὸσ ἡμῖν εἰδέναι ἔσται. συμβούλευε δ’ αὐτοῖσ καὶ ἐκτάττεσθαι ὅπῃ ἂν δοκῇ κράτιστον εἶναι· ὅταν γὰρ σὺ ἀπέλθῃσ εἰδέναι δοκῶν τὴν τάξιν αὐτῶν, ἀναγκαῖον οὕτω τετάχθαι αὐτοῖσ· μετατάττεσθαι γὰρ ὀκνήσουσι, καὶ ἤν πῃ ἄλλῃ μετατάττωνται ἐξ ὑπογύου, ταράξονται. Ἀράσπασ μὲν δὴ οὕτωσ ἐξελθὼν καὶ συλλαβὼν τοὺσ πιστοτάτουσ θεράποντασ καὶ εἰπὼν πρόσ τινασ ἃ ᾤετο συμφέρειν τῷ πράγματι ᾤχετο.

ἡ δὲ Πάνθεια ὡσ ᾔσθετο οἰχόμενον τὸν Ἀράσπαν, πέμψασα πρὸσ τὸν Κῦρον εἶπε·

μὴ λυποῦ, ὦ Κῦρε, ὅτι Ἀράσπασ οἴχεται εἰσ τοὺσ πολεμίουσ· ἢν γὰρ ἐμὲ ἐάσῃσ πέμψαι πρὸσ τὸν ἐμὸν ἄνδρα, ἐγώ σοι ἀναδέχομαι ἥξειν πολὺ Ἀράσπου πιστότερον φίλον· καὶ δύναμιν δὲ οἶδ’ ὅτι ὁπόσην ἂν δύνηται ἔχων παρέσται σοι. καὶ γὰρ ὁ μὲν πατὴρ τοῦ νῦν βασιλεύοντοσ φίλοσ ἦν αὐτῷ· ὁ δὲ νῦν βασιλεύων καὶ ἐπεχείρησέ ποτε ἐμὲ καὶ τὸν ἄνδρα διασπάσαι ἀπ’ ἀλλήλων· ὑβριστὴν οὖν νομίζων αὐτὸν εὖ οἶδ’ ὅτι ἄσμενοσ ἂν πρὸσ ἄνδρα οἱο͂σ σὺ εἶ ἀπαλλαγείη. ἀκούσασ ταῦτα ὁ Κῦροσ ἐκέλευε πέμπειν πρὸσ τὸν ἄνδρα·

ἡ δ’ ἔπεμψεν. ὡσ δ’ ἔγνω ὁ Ἀβραδάτασ τὰ παρὰ τῆσ γυναικὸσ σύμβολα, καὶ τἆλλα δὲ ᾔσθετο ὡσ εἶχεν, ἄσμενοσ πορεύεται πρὸσ τὸν Κῦρον ἵππουσ ἔχων ἀμφὶ τοὺσ χιλίουσ. ὡσ δ’ ἦν πρὸσ τοῖσ τῶν Περσῶν σκοποῖσ, πέμπει πρὸσ τὸν Κῦρον εἰπὼν ὃσ ἦν. ὁ δὲ Κῦροσ εὐθὺσ ἄγειν κελεύει αὐτὸν πρὸσ τὴν γυναῖκα. ὡσ δ’ εἰδέτην ἀλλήλουσ ἡ γυνὴ καὶ ὁ Ἀβραδάτασ, ἠσπάζοντο ἀλλήλουσ ὡσ εἰκὸσ ἐκ δυσελπίστων.

ἐκ τούτου δὴ λέγει ἡ Πάνθεια τοῦ Κύρου τὴν ὁσιότητα καὶ τὴν σωφροσύνην καὶ τὴν πρὸσ αὑτὴν κατοίκτισιν. ὁ δὲ Ἀβραδάτασ ἀκούσασ εἶπε· τί ἂν οὖν ἐγὼ ποιῶν, ὦ Πάνθεια, χάριν Κύρῳ ὑπέρ τε σοῦ καὶ ἐμαυτοῦ ἀποδοίην; τί δὲ ἄλλο, ἔφη ἡ Πάνθεια, ἢ πειρώμενοσ ὅμοιοσ εἶναι περὶ ἐκεῖνον οἱο͂́σπερ ἐκεῖνοσ περὶ σέ; ἐκ τούτου δὴ ἔρχεται πρὸσ τὸν Κῦρον ὁ Ἀβραδάτασ·

καὶ ὡσ εἶδεν αὐτόν, λαβόμενοσ τῆσ δεξιᾶσ εἶπεν· ἀνθ’ ὧν σὺ εὖ πεποίηκασ ἡμᾶσ, ὦ Κῦρε, οὐκ ἔχω τί μεῖζον εἴπω ἢ ὅτι φίλον σοι ἐμαυτὸν δίδωμι καὶ θεράποντα καὶ σύμμαχον· καὶ ὅσα ἂν ὁρῶ σε σπουδάζοντα, συνεργὸσ πειράσομαι γίγνεσθαι ὡσ ἂν δύνωμαι κράτιστοσ. καὶ ὁ Κῦροσ εἶπεν·

ἐγὼ δὲ δέχομαι· καὶ νῦν μέν σε ἀφίημι, ἔφη, σὺν τῇ γυναικὶ δειπνεῖν· αὖθισ δὲ καὶ παρ’ ἐμοὶ δεήσει σε σκηνοῦν σὺν τοῖσ σοῖσ τε καὶ ἐμοῖσ φίλοισ. ἐκ τούτου ὁρῶν ὁ Ἀβραδάτασ σπουδάζοντα τὸν Κῦρον περὶ τὰ δρεπανηφόρα ἁρ́ματα καὶ περὶ τοὺσ τεθωρακισμένουσ ἵππουσ τε καὶ ἱππέασ, ἐπειρᾶτο συντελεῖν αὐτῷ εἰσ τὰ ἑκατὸν ἁρ́ματα ἐκ τοῦ ἱππικοῦ τοῦ ἑαυτοῦ ὅμοια ἐκείνῳ·

αὐτὸσ δὲ ὡσ ἡγησόμενοσ αὐτῶν ἐπὶ τοῦ ἁρ́ματοσ παρεσκευάζετο. συνεζεύξατο δὲ τὸ ἑαυτοῦ ἁρ́μα τετράρρυμόν τε καὶ ἵππων ὀκτώ·

ἡ δὲ Πάνθεια ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἐκ τῶν ἑαυτῆσ χρημάτων χρυσοῦν τε αὐτῷ θώρακα ἐποιήσατο καὶ χρυσοῦν κράνοσ, ὡσαύτωσ δὲ καὶ περιβραχιόνια. τοὺσ δὲ ἵππουσ τοῦ ἁρ́ματοσ χαλκοῖσ πᾶσι προβλήμασι κατεσκευάσατο. Ἀβραδάτασ μὲν ταῦτα ἔπραττε·

Κῦροσ δὲ ἰδὼν τὸ τετράρρυμον αὐτοῦ ἁρ́μα κατενόησεν ὅτι οἱο͂́ν τε εἰή καὶ ὀκτάρρυμον ποιήσασθαι, ὥστε ὀκτὼ ζεύγεσι βοῶν ἄγειν τῶν μηχανῶν τὸ κατώτατον οἴκημα· ἦν δὲ τοῦτο τριώρυγον μάλιστα ἀπὸ τῆσ γῆσ σὺν τοῖσ τροχοῖσ. τοιοῦτοι δὲ πύργοι σὺν τάξει ἀκολουθοῦντεσ ἐδόκουν αὐτῷ μεγάλη μὲν ἐπικουρία γενήσεσθαι τῇ ἑαυτῶν φάλαγγι, μεγάλη δὲ βλάβη τῇ τῶν πολεμίων τάξει.

ἐποίησε δὲ ἐπὶ τῶν οἰκημάτων καὶ περιδρόμουσ καὶ ἐπάλξεισ· ἀνεβίβαζε δ’ ἐπὶ τὸν πύργον ἕκαστον ἄνδρασ εἴκοσιν. ἐπεὶ δὲ πάντα συνειστήκει αὐτῷ τὰ περὶ τοὺσ πύργουσ, ἐλάμβανε τοῦ ἀγωγίου πεῖραν·

καὶ πολὺ ῥᾷον ἦγε τὰ ὀκτὼ ζεύγη τὸν πύργον καὶ τοὺσ ἐπ’ αὐτῷ ἄνδρασ ἢ τὸ σκευοφορικὸν βάροσ ἕκαστον τὸ ζεῦγοσ. σκευῶν μὲν γὰρ βάροσ ἀμφὶ τὰ πέντε καὶ εἴκοσι τάλαντα ἦν ζεύγει· τοῦ δὲ πύργου, ὥσπερ τραγικῆσ σκηνῆσ τῶν ξύλων πάχοσ ἐχόντων, καὶ εἴκοσιν ἀνδρῶν καὶ ὅπλων, τούτων ἐγένετο ἔλαττον ἢ πεντεκαίδεκα τάλαντα ἑκάστῳ ζεύγει τὸ ἀγώγιον. ὡσ δ’ ἔγνω εὔπορον οὖσαν τὴν ἀγωγήν, παρεσκευάζετο ὡσ ἄξων τοὺσ πύργουσ σὺν τῷ στρατεύματι, νομίζων τὴν ἐν πολέμῳ πλεονεξίαν ἅμα σωτηρίαν τε καὶ δικαιοσύνην εἶναι καὶ εὐδαιμονίαν.

상위

Cyropaedia

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION