Demosthenes, Speeches 31-40, Παραγραφὴ πρὸσ Πανταίνετον

(데모스테네스, Speeches 31-40, Παραγραφὴ πρὸσ Πανταίνετον)

δεδωκότων, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, τῶν νόμων παραγράψασθαι περὶ ὧν ἄν τισ ἀφεὶσ καὶ ἀπαλλάξασ δικάζηται, γεγενημένων ἀμφοτέρων μοι τούτων πρὸσ Πανταίνετον τουτονί, παρεγραψάμην, ὡσ ἠκούσατ’ ἀρτίωσ, μὴ εἰσαγώγιμον εἶναι τὴν δίκην, οὐκ οἰόμενοσ δεῖν ἀφεῖσθαι τοῦ δικαίου τούτου, οὐδ’, ἐπειδὰν ἐξελέγξω πρὸσ ἅπασι τοῖσ ἄλλοισ καὶ ἀφεικότα τοῦτον ἐμαυτὸν καὶ ἀπηλλαγμένον, ἐγγενέσθαι τούτῳ μὴ φάσκειν ἀληθῆ με λέγειν, καὶ ποιεῖσθαι τεκμήριον ὡσ, εἴπερ ἐπράχθη τι τοιοῦτον, παρεγραψάμην ἂν αὐτόν, ἀλλ’ ἐπὶ ταύτησ τῆσ σκήψεωσ εἰσελθὼν ἀμφότερ’ ὑμῖν ἐπιδεῖξαι, καὶ ὡσ οὐδὲν ἠδίκηκα τοῦτον καὶ ὡσ παρὰ τὸν νόμον μοι δικάζεται. εἰ μὲν οὖν ἐπεπόνθει τι τούτων Πανταίνετοσ ὧν νῦν ἐγκαλεῖ, κατ’ ἐκείνουσ ἂν τοὺσ χρόνουσ εὐθὺσ ἐφαίνετό μοι δικαζόμενοσ, ἐν οἷσ τὸ συμβόλαιον ἡμῖν πρὸσ ἀλλήλουσ ἐγένετο, οὐσῶν μὲν ἐμμήνων τούτων τῶν δικῶν, ἐπιδημούντων δ’ ἡμῶν ἀμφοτέρων, ἁπάντων δ’ ἀνθρώπων εἰωθότων παρ’ αὐτὰ τἀδικήματα μᾶλλον ἢ χρόνων ἐγγεγενημένων ἀγανακτεῖν.

ἐπειδὴ δ’ οὐδὲν ἠδικημένοσ, ὡσ καὶ ὑμεῖσ οἶδ’ ὅτι φήσετε, ἐπειδὰν τὰ πεπραγμέν’ ἀκούσητε, τῷ κατορθῶσαι τὴν πρὸσ Εὐέργον δίκην ἐπηρμένοσ συκοφαντεῖ, ὑπόλοιπόν ἐστι παρ’ ὑμῖν, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, ἐπιδείξανθ’ ὡσ οὐδ’ ὁτιοῦν ἀδικῶ, καὶ μάρτυρασ ὧν ἂν λέγω παρασχόμενον, πειρᾶσθαι σῴζειν ἐμαυτόν. δεήσομαι δὲ καὶ μέτρια καὶ δίκαι’ ὑμῶν ἁπάντων, ἀκοῦσαί τέ μου περὶ ὧν παρεγραψάμην εὐνοϊκῶσ, καὶ προσέχειν ὅλῳ τῷ πράγματι τὸν νοῦν·

πολλῶν γὰρ δικῶν ἐν τῇ πόλει γεγενημένων, οὐδένα πω δίκην οὔτ’ ἀναιδεστέραν οὔτε συκοφαντικωτέραν οἰόμαι φανήσεσθαι δεδικασμένον ἧσ νῦν οὑτοσὶ λαχὼν εἰσελθεῖν τετόλμηκεν. ἐξ ἀρχῆσ δ’, ὡσ ἂν οἱο͂́σ τ’ ὦ διὰ βραχυτάτων, ἅπαντα τὰ πραχθέντα διηγήσομαι πρὸσ ὑμᾶσ. ἐδανείσαμεν πέντε καὶ ἑκατὸν μνᾶσ ἐγὼ καὶ Εὐέργοσ, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, Πανταινέτῳ τουτῳί, ἐπ’ ἐργαστηρίῳ τ’ ἐν τοῖσ ἔργοισ ἐν Μαρωνείᾳ καὶ τριάκοντ’ ἀνδραπόδοισ.

ἦν δὲ τοῦ δανείσματοσ τετταράκοντα μὲν καὶ πέντε μναῖ ἐμαί, τάλαντον δ’ Εὐέργου. συνέβαινε δὲ τοῦτον ὀφείλειν Μνησικλεῖ μὲν Κολλυτεῖ τάλαντον, Φιλέᾳ δ’ Ἐλευσινίῳ καὶ Πλείστορι πέντε καὶ τετταράκοντα μνᾶσ. πρατὴρ μὲν δὴ τοῦ ἐργαστηρίου καὶ τῶν ἀνδραπόδων ὁ Μνησικλῆσ ἡμῖν γίγνεται καὶ γὰρ ἐώνητ’ ἐκεῖνοσ αὐτὰ τούτῳ παρὰ Τηλεμάχου τοῦ πρότερον κεκτημένου·

μισθοῦται δ’ οὗτοσ παρ’ ἡμῶν τοῦ γιγνομένου τόκου τῷ ἀργυρίῳ, πέντε καὶ ἑκατὸν δραχμῶν τοῦ μηνὸσ ἑκάστου. καὶ τιθέμεθα συνθήκασ, ἐν αἷσ ἥ τε μίσθωσισ ἦν γεγραμμένη καὶ λύσισ τούτῳ παρ’ ἡμῶν ἔν τινι ῥητῷ χρόνῳ. πραχθέντων δὲ τούτων ἐλαφηβολιῶνοσ μηνὸσ ἐπὶ Θεοφίλου ἄρχοντοσ, ἐγὼ μὲν ἐκπλέων εἰσ τὸν Πόντον εὐθὺσ ᾠχόμην, οὗτοσ δ’ ἐνθάδ’ ἦν καὶ Εὐέργοσ.

τὰ μὲν δὴ πραχθέντα τούτοισ πρὸσ αὑτούσ, ἑώσ ἀπεδήμουν ἐγώ, οὐκ ἂν ἔχοιμ’ εἰπεῖν. οὔτε γὰρ ταὐτὰ λέγουσιν οὔτ’ ἀεὶ ταὔθ’ οὗτόσ γε, ἀλλὰ τοτὲ μὲν ἐκπεσεῖν ὑπ’ ἐκείνου βίᾳ παρὰ τὰσ συνθήκασ ἐκ τῆσ μισθώσεωσ, τοτὲ δ’ αὐτὸν αἴτιον αὑτῷ πρὸσ τὸ δημόσιον γενέσθαι τῆσ ἐγγραφῆσ, τοτὲ δ’ ἄλλ’ ὅ τι ἂν βούληται. ἐκεῖνοσ δ’ ἁπλῶσ οὔτε τοὺσ τόκουσ ἀπολαμβάνων οὔτε τῶν ἄλλων τῶν ἐν ταῖσ συνθήκαισ ποιοῦντοσ οὐδὲν τούτου, ἐλθὼν παρ’ ἑκόντοσ τούτου λαβὼν ἔχειν τὰ ἑαυτοῦ·

μετὰ δὲ ταῦτ’ ἀπελθόντα τοῦτον ἥκειν τοὺσ ἀμφισβητήσοντασ ἄγοντα, αὐτὸσ δ’ οὐχ ὑπεξελθεῖν ἐκείνοισ, τοῦτον δ’ οὐχὶ κωλύειν ἔχειν ὅσαπερ ἐμισθώσατο, εἰ ποιοίη τὰ συγκείμενα. τούτων μὲν δὴ τοιούτουσ ἀκούω λόγουσ.

ἐκεῖνο δ’ οἶδ’ ὅτι, εἰ μὲν οὗτοσ ἀληθῆ λέγει καὶ δεινὰ πέπονθεν, ὥσπερ φησίν, ὑπὸ τοῦ Εὐέργου, ἔχει δίκην ἧσ ἐτιμήσατ’ αὐτόσ· εἷλεν γὰρ εἰσελθὼν αὐτὸν ὡσ ὑμᾶσ, καὶ οὐ δήπου τῶν αὐτῶν παρά τε τοῦ πεποιηκότοσ δίκαιόσ ἐστιν δίκην λαβεῖν καὶ παρ’ ἐμοῦ τοῦ μηδ’ ἐπιδημοῦντοσ· εἰ δ’ ὁ Εὐέργοσ ἀληθῆ λέγει, σεσυκοφάντηται μὲν ὡσ ἐοίκεν ἐκεῖνοσ, ἐγὼ δ’ οὐδ’ οὕτωσ τῶν αὐτῶν φεύγοιμ’ ἂν δίκην εἰκότωσ. ὡσ οὖν ταῦτα πρῶτον ἀληθῆ λέγω, τούτων τοὺσ μάρτυρασ ὑμῖν παρέξομαι. ὅτι μὲν τοίνυν καὶ πρατὴρ ἦν ἡμῖν τῶν κτημάτων ὅσπερ ἐξ ἀρχῆσ αὐτὸσ ἐώνητο, καὶ κατὰ τὰσ συνθήκασ οὗτοσ ἐμισθώσαθ’ ἡμέτερον ὂν τὸ ἐργαστήριον καὶ τἀνδράποδα, καὶ οὔτε παρῆν ἐγὼ τοῖσ μετὰ ταῦτα πρὸσ Εὐέργον τούτῳ πραχθεῖσιν οὔτ’ ἐπεδήμουν ὅλωσ, ἔλαχέν τε δίκην ἐκείνῳ καὶ οὐδὲν πώποθ’ ἡμῖν ἐνεκάλει, ἀκούετε τῶν μαρτύρων, ὦ ἄνδρεσ δικασταί.

ἐπειδὴ τοίνυν ἀφικόμην σχεδόν τι πάντ’ ἀπολωλεκὼσ ὅσ’ ἔχων ἐξέπλευσα, ἀκούσασ καὶ καταλαβὼν τοῦτον μὲν ἀφεστηκότα, τὸν δ’ Εὐέργον ἔχοντα καὶ κρατοῦνθ’ ὧν ἐωνήμεθα, θαυμαστῶσ ὡσ ἐλυπήθην, ὁρῶν τὸ πρᾶγμά μοι περιεστηκὸσ εἰσ ἄτοπον·

ἢ γὰρ κοινωνεῖν ἔδει τῆσ ἐργασίασ καὶ τῶν ἐπιμελειῶν τῷ Εὐέργῳ, ἢ χρήστην ἀντὶ τούτου τὸν Εὐέργον ἔχειν, καὶ πρὸσ ἐκεῖνον πάλιν μίσθωσιν γράφειν καὶ συμβόλαιον ποιεῖσθαι· τούτων δ’ οὐδέτερον προῃρούμην. ἀηδῶσ δ’ ἔχων οἷσ λέγω τούτοισ, ἰδὼν τὸν Μνησικλέα τὸν πρατῆρα τούτων ἡμῖν γεγενημένον, προσελθὼν ἐμεμφόμην αὐτῷ, λέγων οἱο͂ν ἄνθρωπον προὐξένησέ μοι, καὶ τοὺσ ἀμφισβητοῦντασ καὶ τί ταῦτ’ ἐστὶν ἠρώτων.

ἀκούσασ δ’ ἐκεῖνοσ τῶν μὲν ἀμφισβητούντων κατεγέλα, συνελθεῖν δ’ ἔφη τούτουσ βούλεσθαι πρὸσ ἡμᾶσ, καὶ συνάξειν αὐτὸσ ἡμᾶσ, καὶ παραινέσειν τούτῳ πάντα ποιεῖν τὰ δίκαι’ ἐμοί, καὶ οἰέσθαι πείσειν. ὡσ δὲ συνήλθομεν, τὰ μὲν πολλὰ τί δεῖ λέγειν;

ἧκον δ’ οἱ δεδανεικέναι φάσκοντεσ τούτῳ ἐπὶ τῷ ἐργαστηρίῳ καὶ τοῖσ ἀνδραπόδοισ ἃ ἡμεῖσ ἐπριάμεθα παρὰ Μνησικλέουσ, καὶ οὐδὲν ἦν ἁπλοῦν οὐδ’ ὑγιὲσ τούτων. πάντα δ’ ἐξελεγχόμενοι ψευδῆ λέγοντεσ, καὶ τοῦ Μνησικλέουσ βεβαιοῦντοσ ἡμῖν, προκαλοῦνται πρόκλησιν ἡμᾶσ ὡσ οὐ δεξομένουσ, ἢ κομίσασθαι πάντα τὰ χρήματα παρ’ αὑτῶν καὶ ἀπελθεῖν, ἢ διαλῦσαι σφᾶσ ὑπὲρ ὧν ἐνεκάλουν, αἰτιώμενοι πολλῷ πλείονοσ ἄξι’ ἔχειν ὧν ἐδεδώκεμεν χρημάτων. ἀκούσασ δ’ ἐγώ, παραχρῆμα, οὐδὲ βουλευσάμενοσ, κομίσασθαι συνεχώρησα, καὶ τὸν Εὐέργον ἔπεισα.

ἐπειδὴ δ’ ἔδει τὰ χρήμαθ’ ἡμᾶσ ἀπολαμβάνειν καὶ τὸ πρᾶγμ’ εἰσ τοῦτο προῆκτο, οὐκ ἔφασαν μετὰ ταῦτα δώσειν οἱ τότ’ ἐκεῖν’ ἐπαγγειλάμενοι, εἰ μὴ πρατῆρεσ γιγνοίμεθ’ ἡμεῖσ τῶν κτημάτων αὐτοῖσ, νοῦν ἔχοντεσ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, κατ’ αὐτό γε τοῦτο· ἑώρων γὰρ ἡμᾶσ οἷ’ ἐσυκοφαντούμεθ’ ὑπὸ τούτου. ὡσ οὖν καὶ ταῦτ’ ἀληθῆ λέγω, λαβέ μοι καὶ ταύτασ τὰσ μαρτυρίασ. Μαρτυρίαι ἐπειδὴ τοίνυν τὸ πρᾶγμ’ ἐνταῦθ’ εἱστήκει, καὶ τὰ μὲν χρήματ’ οὐ προί̈ενθ’ οὓσ ἐπήγαγεν οὗτοσ, ἡμεῖσ δ’ εἰκότωσ ἐφαινόμεθ’ ὧν ἐωνήμεθα κρατεῖν, ἱκέτευεν, ἐδεῖτο, ἠντεβόλει πρατῆρασ ἡμᾶσ γενέσθαι. ἀξιοῦντοσ δὲ τούτου καὶ πολλὰ δεηθέντοσ ἐμοῦ καὶ τί οὐ ποιήσαντοσ;

καὶ τοῦθ’ ὑπέμεινα. ὁρῶν δ’ αὐτόν, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, κακοήθη, καὶ τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆσ τοῦ Μνησικλέουσ κατηγοροῦντα πρὸσ ἡμᾶσ, πάλιν δ’ ᾧ φίλοσ ἦν τὰ μάλιστα, τῷ Εὐέργῳ, τούτῳ προσκεκρουκότα, καὶ τὸ μὲν πρῶτον ὡσ ἐγὼ κατέπλευσα, ἅσμενον φάσκονθ’ ἑορακέναι με, ἐπειδὴ δ’ ἔδει τὰ δίκαια ποιεῖν, ἐμοὶ πάλιν δυσκολαίνοντα, καὶ ἅπασι μέχρι τοῦ προλαβεῖν καὶ τυχεῖν ὧν δέοιτο φίλον ὄντα, μετὰ ταῦτα δ’ ἐχθρὸν καὶ διάφορον γιγνόμενον, ἠξίουν ἀπαλλαττόμενοσ καὶ πρατὴρ ὑπὲρ τούτου γιγνόμενοσ, πάντων ἀφεθεὶσ τῶν ἐγκλημάτων καὶ ἀπαλλαγείσ, οὕτω διαλύεσθαι.

τούτων δὲ συγχωρηθέντων οὗτοσ μὲν ἀφῆκεν ἁπάντων ἐμέ, ἐγὼ δὲ πρατήρ, ὥσπερ ἐδεῖθ’ οὗτοσ, τῶν κτημάτων ἐγιγνόμην, καθάπερ αὐτὸσ ἐπριάμην παρὰ Μνησικλέουσ.

κομισάμενοσ δὲ τἀμαυτοῦ καὶ τοῦτον οὐδ’ ὁτιοῦν ἀδικῶν, μὰ τοὺσ θεούσ, οὐδ’ ἂν εἴ τι γένοιτο, ᾠήθην ἂν δίκην μοι λαχεῖν ποτὲ τουτονί. τὰ μὲν δὴ γεγενημένα, καὶ περὶ ὧν οἴσετε τὴν ψῆφον, καὶ δι’ ἃ τὴν δίκην συκοφαντούμενοσ παρεγραψάμην μὴ εἰσαγώγιμον εἶναι, ταῦτ’ ἐστιν, ὦ ἄνδρεσ δικασταί.

παρασχόμενοσ δὲ μάρτυρασ οἳ παρῆσαν ἡνίκ’ ἀφιέμην ὑπὸ τούτου καὶ ἀπηλλαττόμην, ὡσ οὐκ εἰσαγώγιμοσ ἐκ τῶν νόμων ἐστὶν ἡ δίκη, μετὰ ταῦτ’ ἐπιδείξω. καί μοι λέγε ταύτην τὴν μαρτυρίαν. Μαρτυρία λέγε δή μοι καὶ τὴν τῶν ἐωνημένων μαρτυρίαν, ἵν’ εἰδῆθ’ ὅτι τούτου κελεύοντοσ αὔτ’ ἀπεδόμην οἷσ οὗτοσ ἐκέλευσεν. Μαρτυρία οὐ τοίνυν μόνον ἡμῖν εἰσιν οὗτοι μάρτυρεσ, ὡσ ἀφείμεθα καὶ νῦν συκοφαντούμεθα, ἀλλὰ καὶ Πανταίνετοσ αὐτόσ.

ὅτε γὰρ λαγχάνων Εὐέργῳ τὴν δίκην εἰάσεν ἐμέ, τότ’ ἐμαρτύρει οὗτοσ πρὸσ ἔμ’ αὑτῷ μηδὲν ἔγκλημ’ ὑπόλοιπον εἶναι· οὐ γὰρ ἂν δήπου, τῶν αὐτῶν ἀδικημάτων παρόντων, ἀμφοῖν δ’ ὁμοίωσ ἐγκαλῶν, τὸν μὲν εἰάσεν τῷ δ’ ἐδικάζετο.

ἀλλὰ μὴν ὅτι γ’ οὐκ ἐῶσιν οἱ νόμοι περὶ τῶν οὕτω πραχθέντων πάλιν λαγχάνειν, οἶμαι μὲν ὑμᾶσ καὶ μηδὲν εἰπόντοσ ἐμοῦ γιγνώσκειν· ὅμωσ δὲ λέγ’ αὐτοῖσ καὶ τὸν νόμον τουτονί. Νόμοσ ἀκούετ’, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, τοῦ νόμου λέγοντοσ ἄντικρυσ, ὧν ἂν ἀφῇ καὶ ἀπαλλάξῃ τισ, μηκέτι τὰσ δίκασ εἶναι. καὶ μὴν ὅτι γ’ ἀμφότερ’ ἐστὶ πεπραγμένα ταῦτα τούτῳ πρὸσ ἡμᾶσ, ἠκούσατε τῶν μαρτυριῶν.

ἁπάντων μὲν τοίνυν τῶν ἐν τοῖσ νόμοισ ἀπειρημένων οὐ προσήκει δικάζεσθαι, ἥκιστα δὲ τούτων. ἃ μὲν γὰρ τὸ δημόσιον πέπρακεν, ἔχοι τισ ἂν εἰπεῖν ὡσ ἀδίκωσ οὐ προσήκοντα πέπρακεν· καὶ περὶ ὧν ἔγνω τὸ δικαστήριον, ἔστιν εἰπεῖν ὡσ ἐξαπατηθὲν τοῦτ’ ἐποίησεν, καὶ περὶ τῶν ἄλλων τῶν ἐν τῷ νόμῳ καθ’ ἑκάστου γένοιτ’ ἄν τισ εἰκότωσ λόγοσ.

ἃ δ’ αὐτὸσ ἐπείσθη καὶ ἀφῆκεν, οὐκ ἔνι δήπουθεν εἰπεῖν οὐδ’ αὑτὸν αἰτιάσασθαι, ὡσ οὐ δικαίωσ ταῦτ’ ἐποίησεν. οἱ μὲν οὖν παρά τι τῶν ἄλλων τούτων δικαζόμενοι τοῖσ ὑφ’ ἑτέρων δικαίοισ ὡρισμένοισ οὐκ ἐμμένουσιν, ὁ δ’ ὧν ἂν ἀφῇ πάλιν λαγχάνων τοῖσ ὑφ’ ἑαυτοῦ. διὸ πάντων μάλιστ’ ἄξιον τούτοισ χαλεπαίνειν. οὐκοῦν ὡσ μὲν ἀφῆκέ με πάντων, ὅτ’ ἐγιγνόμην τῶν ἀνδραπόδων πρατήρ, ἐπέδειξα·

ὅτι δ’ οὐκ ἐῶσιν οἱ νόμοι τούτων εἶναι δίκασ, ἀκηκόατ’ ἀρτίωσ ἀναγιγνωσκομένου τοῦ νόμου. ἵνα δ’, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, μή τισ οἰήται τοῖσ περὶ τῶν πραγμάτων αὐτῶν δικαίοισ ἁλισκόμενόν μ’ ἐπὶ τοῦτ’ ἀποχωρεῖν, καὶ καθ’ ἕκαστον ὧν ἐγκαλεῖ βούλομαι δεῖξαι αὐτὸν ψευδόμενον. λέγε δ’ αὐτὸ τὸ ἔγκλημα, ὅ μοι δικάζεται.

ἔβλαψέ με Νικόβουλοσ ἐπιβουλεύσασ ἐμοὶ καὶ τῇ οὐσίᾳ τῇ ἐμῇ, ἀφελέσθαι κελεύσασ Ἀντιγένην τὸν ἑαυτοῦ οἰκέτην τὸ ἀργύριον τοῦ ἐμοῦ οἰκέτου, ὃ ἔφερεν καταβολὴν τῇ πόλει τοῦ μετάλλου, ὃ ἐγὼ ἐπριάμην ἐνενήκοντα μνῶν, καὶ αἴτιοσ ἐμοὶ γενόμενοσ ἐγγραφῆναι τὸ διπλοῦν τῷ δημοσίῳ.

ἐπίσχεσ.

ταυτὶ πάντα, ἃ νῦν ἐγκέκληκεν ἐμοί, πρότερον τὸν Εὐέργον αἰτιασάμενοσ τὴν δίκην εἷλε. μεμαρτύρηται μὲν δὴ καὶ ἐν ἀρχῇ μοι τοῦ λόγου πρὸσ ὑμᾶσ ὡσ ἀπεδήμουν, ὅτε τούτοισ αἱ πρὸσ ἀλλήλουσ ἐγίγνοντο διαφοραί· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ ἐγκλήματοσ τούτου δῆλόν ἐστιν. οὐδαμοῦ γὰρ ὡσ ἐγώ τι πεποίηκα τούτων ἔγραψεν, ἀλλ’ ὑπογράψασ ἐπιβουλεῦσαί με αὑτῷ καὶ τῇ οὐσίᾳ, προστάξαι φησὶ τῷ παιδὶ ταῦτα ποιεῖν, ψευδόμενοσ· πῶσ γὰρ ἐγὼ προσέταξα, ὃσ ὅτ’ ἐξέπλεον τῶν γενησομένων ἐνταῦθ’ οὐδ’ ὁτιοῦν δήπουθεν ᾔδειν; εἶτα καὶ πόση μωρία, λέγονθ’ ὡσ ἐπεβούλευον ἀτιμῶσαι καὶ τὰ ἔσχατα πρᾶξαι, οἰκέτῃ με ταῦτα προστάξαι γεγραφέναι, ἃ οὐδὲ πολίτησ πολίτην δύναιτ’ ἂν ποιῆσαι;

τί οὖν ἐστι τοῦτο; οὐκ ἔχων οἶμαι κατ’ οὐδὲν διὰ τὴν ἀποδημίαν εἰσ ἐμὲ τούτων ἀνενεγκεῖν τι, συκοφαντεῖν δὲ βουλόμενοσ, ὡσ προσέταξα, ἐνέγραψεν· οὐδὲ γὰρ λόγοσ ἦν, εἰ μὴ τοῦτ’ ἐποίησε. λέγε τἀκόλουθον.

καὶ ἐπειδὴ ὦφλον ἐγὼ τῷ δημοσίῳ, καταστήσασ Ἀντιγένην τὸν ἑαυτοῦ οἰκέτην εἰσ τὸ ἐργαστήριον τὸ ἐμὸν τὸ ἐπὶ Θρασύλλῳ κύριον τῶν ἐμῶν, ἀπαγορεύοντοσ ἐμοῦ.

ἐπίσχεσ.

πάλιν ταυτὶ πάνθ’ ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ πράγματοσ ἐξελεγχθήσεται ψευδόμενοσ. γέγραφεν γὰρ καταστῆσαι μὲν ἐμέ, ἀπαγορεύειν δ’ αὑτόν. ταῦτα δ’ οὐχ οἱο͂́ν τε τὸν μὴ παρόντα. οὔτε γὰρ καθίστην ἐγώ, ὅ γ’ ὢν ἐν τῷ Πόντῳ, οὔτ’ ἀπηγόρευεν οὗτοσ τῷ μὴ παρόντι· πῶσ γάρ; πῶσ οὖν εἰσ ἀνάγκην ἦλθεν ταῦθ’ οὕτω γράψαι;

ὁ Εὐέργοσ τότ’ οἶμαι πλημμελῶν ὧν δέδωκε δίκην, συνήθωσ ἔχων ἐμοὶ καὶ γνώριμοσ ὢν κατέστησεν τὸν οἰκέτην οἴκοθεν λαβὼν παρ’ ἐμοῦ φυλάττειν ὡσ αὑτόν. εἰ μὲν οὖν ἔγραψε τἀληθέσ, γέλωσ ἂν ἦν· τί γάρ, εἰ κατέστησεν Εὐέργοσ, ἐγώ σ’ ἀδικῶ; φεύγων δὲ τοῦτο τοιαῦτ’ ἠνάγκασται γράφειν, ἵν’ ᾖ πρὸσ ἔμ’ αὐτῷ τὸ ἔγκλημα. λέγε τὰ ἐφεξῆσ. κἄπειτα πείσασ τοὺσ οἰκέτασ τοὺσ ἐμοὺσ καθέζεσθαι εἰσ τὸν κεγχρεῶνα ἐπὶ βλάβῃ τῇ ἐμῇ.

τουτὶ παντελῶσ ἤδη καὶ ἀναιδέσ ἐστιν·

οὐ γὰρ μόνον ἐκ τοῦ προκαλεῖσθαι τούτουσ παραδοῦναι, τοῦτον δὲ μὴ ’θέλειν, ἀλλὰ καὶ ἐκ πάντων δῆλόν ἐστιν ψεῦδοσ ὄν. τίνοσ γὰρ εἵνεκ’ ἔπειθον; ἵνα νὴ Δί’ αὐτοὺσ κτήσωμαι. ἀλλ’ αἱρέσεώσ μοι δοθείσησ ἢ ἔχειν ἢ κομίσασθαι τὰ ἐμαυτοῦ, εἱλόμην κομίσασθαι, καὶ ταῦτα μεμαρτύρηται. λέγε δὴ τὴν πρόκλησιν ὅμωσ. Πρόκλησισ ταύτην τοίνυν οὐχὶ δεξάμενοσ τὴν πρόκλησιν, ἀλλὰ φυγών, σκέψασθ’ οἱο͂ν εὐθέωσ μετὰ ταῦτ’ ἐγκαλεῖ. λέγε τοὐχόμενον. καὶ κατεργασάμενοσ τὴν ἀργυρῖτιν, ἣν οἱ ἐμοὶ οἰκέται ἠργάσαντο, καὶ ἔχων τὸ ἀργύριον τὸ ἐκ ταύτησ τῆσ ἀργυρίτιδοσ.

πάλιν ταῦτα πῶσ ἔνεστ’ ἐμοὶ πεπρᾶχθαι τῷ μὴ παρόντι,καὶ περὶ ὧν Εὐέργου κατεδικάσω;

λέγε δ’ αὐτοῖσ τὸ ἐφεξῆσ.

καὶ ἀποδόμενοσ τὸ ἐργαστήριον τὸ ἐμὸν καὶ τοὺσ οἰκέτασ παρὰ τὰσ συνθήκασ, ἃσ ἔθετο πρόσ με.

ἐπίσχεσ.

τουτὶ πολὺ πάνθ’ ὑπερβέβληκεν τἄλλα. πρῶτον μὲν γὰρ παρὰ τὰσ συνθήκασ φησίν, ἃσ ἔθετο πρὸσ ἐμέ. αὗται δ’ εἰσὶ τίνεσ; ἐμισθώσαμεν τῶν τόκων τῶν γιγνομένων τούτῳ τὰ ἡμέτερ’ ἡμεῖσ, καὶ ἄλλ’ οὐδέν· πρατὴρ μὲν γὰρ ὁ Μνησικλῆσ ἡμῖν ἐγεγόνει τούτου παρόντοσ καὶ κελεύοντοσ. μετὰ ταῦτα δὲ τὸν αὐτὸν τρόπον ἡμεῖσ ἑτέροισ ἀπεδόμεθα, ἐφ’ οἷσπερ αὐτοὶ ἐπριάμεθα, οὐ μόνον κελεύοντοσ ἔτι τούτου, ἀλλὰ καὶ ἱκετεύοντοσ·

οὐδεὶσ γὰρ ἤθελεν δέχεσθαι τοῦτον πρατῆρα. τί οὖν αἱ τῆσ μισθώσεωσ ἐνταῦθα συνθῆκαι; τί τοῦτ’, ὦ φαυλότατ’ ἀνθρώπων, ἐνέγραψασ; ἀλλὰ μὴν ὅτι σοῦ κελεύοντοσ καὶ ἐφ’ οἷσπερ ἐωνήμεθ’ αὐτοὶ πάλιν ἀπεδόμεθα, λέγε τὴν μαρτυρίαν. Μαρτυρία μαρτυρεῖσ τοίνυν καὶ σύ· ἃ γὰρ ἡμεῖσ πέντε καὶ ἑκατὸν μνῶν ἐωνήμεθα, ταῦθ’ ὕστερον τριῶν ταλάντων καὶ δισχιλίων καὶ ἑξακοσίων ἀπέδου σύ·

καίτοι τίσ ἂν καθάπαξ πρατῆρά σ’ ἔχων σοὶ δραχμὴν ἔδωκε μίαν; ἀλλὰ μὴν ὅτι ταῦτ’ ἀληθῆ λέγω, κάλει μοι τούτων τοὺσ μάρτυρασ. Μάρτυρεσ ἔχων μὲν τοίνυν ἣν ἐπείσθη τῶν αὑτοῦ τιμήν, δεηθεὶσ δ’ ἐμοῦ τὸ γενέσθαι πρατῆρα καθ’ ὃ συνέβαλον ἀργύριον, αὑτὸσ δυοῖν ταλάντοιν προσδικάζεται. καὶ τὰ λοιπὰ τῶν ἐγκλημάτων ἔτ’ ἐστὶ δεινότερα.

λέγε δή μοι τὸ λοιπὸν τοῦ ἐγκλήματοσ. Ἔγκλημα ἐνταυθὶ πόλλ’ ἄττα καὶ δεινά μοι ἅμ’ ἐγκαλεῖ· καὶ γὰρ αἴκειαν καὶ ὕβριν καὶ βιαίων καὶ πρὸσ ἐπικλήρουσ ἀδικήματα.

τούτων δ’ εἰσὶν ἑκάστου χωρὶσ αἱ δίκαι καὶ οὔτε πρὸσ ἀρχὴν τὴν αὐτὴν οὔθ’ ὑπὲρ τιμημάτων τῶν αὐτῶν, ἀλλ’ ἡ μὲν αἴκεια καὶ τὰ τῶν βιαίων πρὸσ τοὺσ τετταράκοντα, αἱ δὲ τῆσ ὕβρεωσ πρὸσ τοὺσ θεσμοθέτασ, ὅσα δ’ εἰσ ἐπικλήρουσ, πρὸσ τὸν ἄρχοντα. οἱ δὲ νόμοι καὶ τούτων διδόασι τὰσ παραγραφὰσ ἀντιλαγχάνειν, περὶ ὧν οὐκ εἰσὶν εἰσαγωγεῖσ. λέγε δ’ αὐτοῖσ τουτονὶ τὸν νόμον. Νόμοσ τοῦτο τοίνυν ἐμοῦ παραγεγραμμένου πρὸσ τῇ ἄλλῃ παραγραφῇ, καὶ οὐκ ὄντων εἰσαγωγέων τῶν θεσμοθετῶν ὑπὲρ ὧν λαγχάνει Πανταίνετοσ, ἐξαλήλιπται καὶ οὐ πρόσεστι τῇ παραγραφῇ. τὸ δ’ ὅπωσ, ὑμεῖσ σκοπεῖτε· ἐμοὶ μὲν γάρ, ἑώσ ἂν ἔχω τὸν νόμον αὐτὸν δεικνύναι, οὐδ’ ὁτιοῦν διαφέρει·

οὐ γὰρ τὸ γιγνώσκειν καὶ συνιέναι τὰ δίκαι’ ὑμῶν ἐξαλεῖψαι δυνήσεται. λαβὲ δὴ καὶ τὸν μεταλλικὸν νόμον·

καὶ γὰρ ἐκ τούτου δείξειν οἰόμαι, οὔτ’ οὖσαν εἰσαγώγιμον τὴν δίκην, χάριτόσ τ’ ὢν μᾶλλον ἄξιοσ ἢ τοῦ συκοφαντεῖσθαι. λέγε. Νόμοσ οὗτοσ σαφῶσ ὁ νόμοσ διείρηκεν ὧν εἶναι δίκασ προσήκει μεταλλικάσ. οὐκοῦν ὁ μὲν νόμοσ, ἐάν τισ ἐξίλλῃ τινὰ τῆσ ἐργασίασ, ὑπόδικον ποιεῖ· ἐγὼ δ’ οὐχ ὅπωσ αὐτὸσ ἐξίλλω, ἀλλ’ ὧν τοῦτον ἄλλοσ ἀπεστέρει, τούτων ἐγκρατῆ κατέστησα καὶ παρέδωκα, καὶ πρατὴρ τούτου δεηθέντοσ ἐγενόμην.

ναί, φησίν·

ἀλλὰ κἂν ἄλλο τι ἀδικῇ τισ περὶ τὰ μέταλλα, καὶ τούτων εἰσὶν δίκαι. ὀρθῶσ γ’, ὦ Πανταίνετε· ἀλλὰ ταῦτα τί ἐστιν; ἂν τύφῃ τισ, ἂν ὅπλ’ ἐπιφέρῃ, ἂν ἐπικατατέμνῃ τῶν μέτρων ἐντόσ. ταῦτ’ ἐστὶν τἄλλα, ὧν οὐδὲν δήπου πέπρακται πρὸσ ὑμᾶσ ἐμοί, πλὴν εἰ τοὺσ κομιζομένουσ ἃ προεῖντό σοι, μεθ’ ὅπλων ἥκειν νομίζεισ. εἰ δὲ ταῦθ’ ἡγεῖ, πρὸσ ἅπαντασ τοὺσ προϊεμένουσ τὰ ἑαυτῶν εἰσί σοι δίκαι μεταλλικαί. ἀλλ’ οὐ δίκαιον.

φέρε γάρ, ὅστισ ἂν μέταλλον παρὰ τῆσ πόλεωσ πρίηται, τοὺσ κοινοὺσ παρελθὼν νόμουσ, καθ’ οὓσ καὶ διδόναι καὶ λαμβάνειν πᾶσι προσήκει δίκασ, ἐν ταῖσ μεταλλικαῖσ δικάσεται, ἐὰν δανείσηται παρά του; τί δ’, ἂν κακῶσ ἀκούσῃ; ἂν πληγὰσ λάβῃ; ἂν κλοπὴν ἐγκαλῇ; ἂν προεισφορὰν μὴ κομίζηται;

ἂν ὅλωσ ἄλλο τι; ἐγὼ μὲν οὐκ οἰόμαι, ἀλλὰ τὰσ μεταλλικὰσ εἶναι δίκασ τοῖσ κοινωνοῦσι μετάλλου καὶ τοῖσ ἕτερον συντρήσασιν εἰσ τὰ τῶν πλησίον καὶ ὅλωσ τοῖσ ἐργαζομένοισ τὰ μέταλλα καὶ τῶν ἐν τῷ νόμῳ τι ποιοῦσιν, τῷ δὲ δανείσαντι Πανταινέτῳ, καὶ ταῦτ’ ἀπειληφότι γλίσχρωσ καὶ μόλισ παρὰ τούτου, οὐκ εἶναι δίκην μεταλλικὴν πρὸσ φευκτέον, οὐδ’ ἐγγύσ. ὡσ μὲν οὖν οὔτ’ ἠδίκηκα τοῦτον οὐδὲν οὔτ’ εἰσαγώγιμοσ ἐκ τῶν νόμων ἐστὶν ἡ δίκη, ταῦτ’ ἄν τισ σκοπῶν ῥᾳδίωσ γνοίη.

οὐδὲν τοίνυν δίκαιον ἔχων οὐδὲ καθ’ ἓν λέγειν ὑπὲρ ὧν ἐγκαλεῖ, ἀλλὰ καὶ ψευδῆ γεγραφὼσ εἰσ τὸ ἔγκλημα καὶ περὶ ὧν ἀφῆκε δικαζόμενοσ, τοῦ ἐξελθόντοσ μηνόσ, ὦ ἄνδρεσ Ἀθηναῖοι, ἐπειδὴ ἔμελλον εἰσιέναι τὴν δίκην, ἤδη τῶν δικαστηρίων ἐπικεκληρωμένων, προσελθὼν καὶ περιστήσασ τοὺσ μεθ’ ἑαυτοῦ, τὸ ἐργαστήριον τῶν συνεστώτων, πρᾶγμα ποιεῖ πάνδεινον· ἀναγιγνώσκει μοι πρόκλησιν μακράν, ἀξιῶν, ὅν φησιν οἰκέτην ταῦτα συνειδέναι, βασανίζεσθαι, κἂν μὲν ᾖ ταῦτ’ ἀληθῆ, τὴν δίκην ἀτίμητον ὀφλεῖν αὑτῷ, ἐὰν δὲ ψευδῆ, τὸν βασανιστὴν Μνησικλέα ἐπιγνώμον’ εἶναι τῆσ τιμῆσ τῆσ τοῦ παιδόσ.

λαβὼν δ’ ἐγγυητὰσ τούτων παρ’ ἐμοῦ, καὶ σημηναμένου τὴν πρόκλησιν ἐμοῦ, οὐχ ὡσ δίκαιον ὄν ποῦ γάρ ἐστι δίκαιον, ἐν οἰκέτου σώματι καὶ ψυχῇ ἢ δύ’ ὠφληκέναι τάλαντα, ἢ μηδὲν τὸν συκοφαντοῦντα ζημιοῦσθαι; ἀλλ’ ἐγὼ πολλῷ τῷ δικαίῳ περιεῖναι βουλόμενοσ συνεχώρουν.

καὶ μετὰ ταῦτα προσκαλεῖται μέν με τὴν δίκην πάλιν, ἐπειδὴ θᾶττον ἀνείλετο τὰσ παρακαταβολάσ οὕτωσ εὐθὺσ ἦν δῆλοσ οὐδ’ οἷσ αὐτὸσ ὡρίσατ’ ἐμμένων δικαίοισ· ἐπειδὴ δ’ ἥκομεν πρὸσ τὸν βασανιστήν, ἀντὶ τοῦ τὴν πρόκλησιν ἀνοίξασ δεῖξαι τὰ γεγραμμένα καὶ κατὰ ταῦτα πράττειν ὅ τι δόξαι διὰ γὰρ τὸν θόρυβον τότε καὶ τὸ μέλλειν καλεῖσθαι τὴν δίκην τοιοῦτον ἦν·

προκαλοῦμαί σε ταυτί· δέχομαι· φέρε δὴ τὸν δακτύλιον· λαβέ· τίσ δ’ ἐγγυητήσ; οὑτοσί· οὐδὲν οὔτ’ ἀντίγραφον οὔτ’ ἄλλ’ οὐδὲν ἐποιησάμην τοιοῦτον ἀντὶ δὲ τοῦ ταῦθ’ οὕτωσ ὥσπερ λέγω πράττειν ἑτέραν ἧκεν ἔχων πρόκλησιν, ἀξιῶν αὐτὸσ βασανίζειν τὸν ἄνθρωπον, καὶ ἐπιλαβόμενοσ εἷλκεν, καὶ ἐνέλειπεν οὐδὲν ἀσελγείασ. καὶ ἔγωγ’ ἐνεθυμήθην, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, ἡλίκον ἐστὶ πλεονέκτημα τὸ καταπεπλάσθαι τὸν βίον.

ἐγὼ γὰρ ἐμαυτῷ ταῦτα πάσχειν ἐδόκουν καταφρονούμενοσ τῷ ἁπλῶσ καὶ ὡσ πέφυκα ζῆν, καὶ δίκην διδόναι παμμεγέθη ταῦτ’ ἀνεχόμενοσ. ὅτι δ’ οὖν ἠναγκαζόμην, παρ’ ἃ ἡγούμην δίκαι’ εἶναι, ἀντιπροκαλεῖσθαι, καὶ τὸν οἰκέτην παρεδίδουν, καὶ ὅτι ταῦτ’ ἀληθῆ λέγω, λέγε τὴν πρόκλησιν. Πρόκλησισ φυγὼν μὲν τοίνυν ταῦτα, φυγὼν δ’ ἃ τὸ πρῶτον αὐτὸσ προὐκαλέσατο, ἔγωγ’, ὅ τι ποτ’ ἐρεῖ πρὸσ ὑμᾶσ, θαυμάζω. ἵνα δ’ εἰδῆθ’ ὑφ’ οὗ φησὶ καὶ τὰ δεινὰ πεπονθέναι, θεάσασθε.

οὗτόσ ἐστιν ὁ Πανταίνετον ἐκβαλών, οὗτόσ ἐσθ’ ὁ κρείττων τῶν φίλων τῶν Πανταινέτου καὶ τῶν νόμων. οὐ γὰρ ἔγωγ’ ἐπεδήμουν, οὐδ’ αὐτὸσ ἐγκαλεῖ. βούλομαι δ’ ὑμῖν καὶ δι’ ὧν τοὺσ πρότερον δικαστὰσ ἐξαπατήσασ εἷλε τὸν Εὐέργον εἰπεῖν, ἵν’ εἰδῆθ’ ὅτι καὶ νῦν οὐδὲν οὔτ’ ἀναιδείασ οὔτε τοῦ ψεύδεσθαι παραλείψει.

πρὸσ δὲ τούτοισ καὶ περὶ ὧν ἐμοὶ δικάζεται νυνί, τὰσ αὐτὰσ οὔσασ ἀπολογίασ εὑρήσετε· ὅσπερ ἔλεγχοσ ἀκριβέστατόσ ἐστιν ὑπὲρ τοῦ τότ’ ἐκεῖνον σεσυκοφαντῆσθαι. οὗτοσ γὰρ ᾐτιάσατ’ ἐκεῖνον πρὸσ ἅπασι τοῖσ ἄλλοισ ἐλθόντ’ εἰσ ἀγρὸν ὡσ αὑτὸν ἐπὶ τὰσ ἐπικλήρουσ εἰσελθεῖν καὶ τὴν μητέρα τὴν αὑτοῦ, καὶ τοὺσ νόμουσ ἧκεν ἔχων τοὺσ τῶν ἐπικλήρων πρὸσ τὸ δικαστήριον. καὶ πρὸσ μὲν τὸν ἄρχοντα, ὃν τῶν τοιούτων οἱ νόμοι κελεύουσιν ἐπιμελεῖσθαι, καὶ παρ’ ᾧ τῷ μὲν ἠδικηκότι κίνδυνοσ περὶ τοῦ τί χρὴ παθεῖν ἢ ἀποτεῖσαι, τῷ δ’ ἐπεξιόντι μετ’ οὐδεμιᾶσ ζημίασ ἡ βοήθεια, οὐδέπω καὶ τήμερον ἐξήτασται, οὐδ’ εἰσήγγειλεν οὔτ’ ἔμ’ οὔτε τὸν Εὐέργον ὡσ ἀδικοῦντασ, ἐν δὲ τῷ δικαστηρίῳ ταῦτα κατηγόρει καὶ δυοῖν ταλάντοιν εἷλε δίκην.

ἦν γὰρ οἶμαι κατὰ μὲν τοὺσ νόμουσ προειδότα τὴν αἰτίαν, ἐφ’ ᾗ κρίνεται, ῥᾴδιον τἀληθῆ καὶ τὰ δίκαι’ ἐπιδείξαντ’ ἀποφεύγειν, ἐν δὲ μεταλλικῇ δίκῃ, περὶ ὧν οὐδ’ ἂν ἤλπισεν αὑτοῦ κατηγορηθήσεσθαι, χαλεπὸν παραχρῆμ’ ἔχειν ἀπολύσασθαι τὴν διαβολήν·

ἡ δ’ ὀργὴ <ἡ> παρὰ τῶν ἐξηπατημένων ὑπὸ τούτου δικαστῶν, ἐφ’ ᾧ τὴν ψῆφον εἶχον πράγματι, τούτου κατεψηφίσατο. καίτοι τὸν ἐκείνουσ ἐξηπατηκότα τοὺσ δικαστάσ, ἆρ’ ὀκνήσειν ὑμᾶσ ἐξαπατᾶν οἰέσθε;

ἢ πεπιστευκότ’ εἰσιέναι τοῖσ πράγμασιν, ἀλλ’ οὐ τοῖσ λόγοισ καὶ τοῖσ συνεστῶσιν μεθ’ αὑτοῦ μάρτυσιν, τῷ τ’ ἀκαθάρτῳ καὶ μιαρῷ Προκλεῖ, τῷ μεγάλῳ τούτῳ, καὶ Στρατοκλεῖ τῷ πιθανωτάτῳ πάντων ἀνθρώπων καὶ πονηροτάτῳ, καὶ τῷ μηδὲν ὑποστελλόμενον μηδ’ αἰσχυνόμενον κλαήσειν καὶ ὀδυρεῖσθαι; καίτοι τοσούτου δεῖσ ἐλέου τινὸσ ἄξιοσ εἶναι, ὥστε μισηθείησ ἂν δικαιότατ’ ἀνθρώπων ἐξ ὧν πεπραγμάτευσαι·

ὅσ γ’ ὀφείλων μνᾶσ ἑκατὸν καὶ πέντε καὶ οὐχ οἱο͂́σ τ’ ὢν διαλῦσαι, τοὺσ ταῦτα συνευπορήσαντασ καὶ γενομένουσ αἰτίουσ σοι τοῦ τὰ δίκαια ποιῆσαι τοῖσ συμβαλοῦσιν ἐξ ἀρχῆσ, χωρὶσ ὧν περὶ αὐτὰ τὰ συμβόλαι’ ἠδίκεισ, καὶ πρὸσ ἀτιμῶσαι ζητεῖσ. καὶ τοὺσ μὲν ἄλλουσ τοὺσ δανειζομένουσ ἴδοι τισ ἂν ἐξισταμένουσ τῶν ὄντων· σοὶ δ’ ὁ συμβεβληκὼσ τοῦτο πέπονθεν, καὶ δανείσασ τάλαντον δύ’ ὤφληκεν συκοφαντηθείσ. ἐγὼ δὲ τετταράκοντα μνᾶσ δανείσασ δυοῖν ταλάντοιν ταυτηνὶ φεύγω δίκην.

καὶ ἐφ’ οἷσ δανείσασθαι μὲν οὐδεπώποτ’ ἐδυνήθησ ἑκατὸν μνῶν πλέον, πέπρακασ δὲ καθάπαξ τριῶν ταλάντων καὶ δισχιλίων, εἰσ ταῦτα τέτταρ’ ὡσ ἐοίκεν ἠδίκησαι τάλαντα. ὑπὸ τοῦ ταῦτα; ὑπὸ τοῦ οἰκέτου νὴ Δία τοῦ ἐμοῦ. τίσ δ’ ἂν οἰκέτῃ παραχωρήσειε πολίτησ τῶν αὑτοῦ; ἢ τίσ ἂν φήσειεν, ὧν δίκην λαχὼν ᾕρηκεν οὗτοσ Εὐέργον, τούτων καὶ τὸν ἐμὸν παῖδ’ ὑπεύθυνον εἶναι προσήκειν; χωρὶσ δὲ τούτων αὐτὸσ αὐτὸν οὗτοσ ἀφῆκε τῶν τοιούτων αἰτιῶν ἁπασῶν.

οὐ γὰρ νῦν ἔδει λέγειν, οὐδ’ εἰσ τὴν πρόκλησιν γράφειν ἐν ᾗ βασανίζειν ἐξῄτει, ἀλλὰ λαχόντ’ ἐκείνῳ τὴν δίκην τὸν κύριον διώκειν ἐμέ. νῦν δ’ εἴληχεν μὲν ἐμοί, κατηγορεῖ δ’ ἐκείνου. ταῦτα δ’ οὐκ ἐῶσιν οἱ νόμοι· τίσ γὰρ πώποτε τῷ δεσπότῃ λαχών, τοῦ δούλου τὰ πράγματα, ὥσπερ κυρίου, κατηγόρησεν; ἐπειδὰν τοίνυν τισ αὐτὸν ἔρηται καὶ τί δίκαιον ἕξεισ λέγειν πρὸσ Νικόβουλον;

μισοῦσι, φησίν, Ἀθηναῖοι τοὺσ δανείζοντασ· Νικόβουλοσ δ’ ἐπίφθονόσ ἐστι, καὶ ταχέωσ βαδίζει, καὶ μέγα φθέγγεται, καὶ βακτηρίαν φορεῖ· ταῦτα δ’ ἐστὶν ἅπαντα, φησίν, πρὸσ ἐμοῦ. καὶ ταῦτ’ οὐκ αἰσχύνεται λέγων, οὐδὲ τοὺσ ἀκούοντασ οἰέται μανθάνειν ὅτι συκοφαντοῦντόσ ἐστι λογισμὸσ οὗτοσ, οὐκ ἀδικουμένου. ἐγὼ δ’ ἀδικεῖν μὲν οὐδένα τῶν δανειζόντων οἰόμαι, μισεῖσθαι μέντοι τινὰσ ἂν εἰκότωσ ὑφ’ ὑμῶν, οἳ τέχνην τὸ πρᾶγμα πεποιημένοι μήτε συγγνώμησ μήτ’ ἄλλου μηδενόσ εἰσιν ἀλλ’ ἢ τοῦ πλείονοσ.

διὰ γὰρ τὸ καὶ δεδανεῖσθαι πολλάκισ, μὴ μόνον αὐτὸσ τούτῳ δανεῖσαι, οὐδ’ ἐγὼ τούτουσ ἀγνοῶ, οὐδὲ φιλῶ, οὐ μέντοι γ’ ἀποστερῶ μὰ Δία, οὐδὲ συκοφαντῶ. ὅστισ δ’ εἴργασται μὲν ὥσπερ ἐγὼ πλέων καὶ κινδυνεύων, εὐπορήσασ δὲ μικρῶν ἐδάνεισεν ταῦτα, καὶ χαρίσασθαι βουλόμενοσ καὶ μὴ λαθεῖν διαρρυὲν αὑτὸν τἀργύριον, τί τισ ἂν τοῦτον εἰσ ἐκείνουσ τιθείη;

εἰ μὴ τοῦτο λέγεισ, ὡσ ὃσ ἂν σοὶ δανείσῃ, τοῦτον δημοσίᾳ μισεῖσθαι προσήκει. λέγε δή μοι τὰσ μαρτυρίασ, τίσ ἐγὼ πρὸσ τοὺσ συμβάλλοντασ ἄνθρωποσ καὶ πρὸσ τοὺσ δεομένουσ εἰμί. Μαρτυρίαι τοιοῦτοσ, ὦ Πανταίνετε, ἐγώ, ὁ ταχὺ βαδίζων, καὶ τοιοῦτοσ σύ, ὁ ἀτρέμασ. ἀλλὰ μὴν περὶ τοῦ ἐμοῦ γε βαδίσματοσ ἢ τῆσ διαλέκτου, τἀληθῆ πάντ’ ἐρῶ πρὸσ ὑμᾶσ, ὦ ἄνδρεσ δικασταί, μετὰ παρρησίασ.

ἐγὼ γὰρ οὐχὶ λέγηθ’ ἐμαυτόν, οὐδ’ ἀγνοῶ, οὐ τῶν εὖ πεφυκότων κατὰ ταῦτ’ ὢν ἀνθρώπων, οὐδὲ τῶν λυσιτελούντωσ ἑαυτοῖσ. εἰ γὰρ ἐν οἷσ μηδὲν ὠφελοῦμαι ποιῶν, λυπῶ τινάσ, πῶσ οὐκ ἀτυχῶ κατὰ τοῦτο τὸ μέροσ; ἀλλὰ τί χρὴ παθεῖν;

ἂν τῷ δεῖνι δανείσω, διὰ ταῦτα δίκην προσοφλεῖν; μηδαμῶσ. κακίαν γὰρ ἐμοὶ καὶ πονηρίαν οὔθ’ οὗτοσ προσοῦσαν οὐδεμίαν δείξει, οὔθ’ ὑμῶν τοσούτων ὄντων οὐδὲ εἷσ σύνοιδεν. τἄλλα δὲ ταῦθ’ ἕκαστοσ ἡμῶν, ὅπωσ ἔτυχεν, πέφυκεν οἶμαι. καὶ φύσει μάχεσθαι μὲν ἔχοντ’ οὐκ εὔπορόν ἐστιν οὐ γὰρ ἂν ἀλλήλων διεφέρομεν οὐδέν, γνῶναι δ’ ἰδόνθ’ ἕτερον καὶ ἐπιπλῆξαι ῥᾴδιον. ἀλλὰ τί τούτων ἐμοὶ πρὸσ σέ, Πανταίνετε;

πολλὰ καὶ δεινὰ πέπονθασ; οὐκοῦν εἴληφασ δίκην. οὐ παρ’ ἐμοῦ γε; οὐδὲ γὰρ ἠδικήθησ οὐδὲν ὑπ’ ἐμοῦ. οὐ γὰρ ἄν ποτ’ ἀφῆκασ, οὐδ’, ὅτ’ Εὐέργῳ προῃροῦ λαγχάνειν, εἰάσασ ἐμέ, οὐδὲ πρατῆρ’ ἠξίωσασ ὑποστῆναι τόν γε δεινά σε καὶ πόλλ’ εἰργασμένον. εἶτα καὶ πῶσ ἂν ὁ μὴ παρὼν μηδ’ ἐπιδημῶν ἐγώ τί σ’ ἠδίκησα; εἰ τοίνυν ὡσ οἱο͂́ν τε μέγιστ’ ἠδικῆσθαι δοίη τισ αὐτῷ καὶ ἐρεῖν ἅπαντ’ ἀληθῆ περὶ τούτων νυνί, ἐκεῖνό γ’ οἶμαι πάντασ ἂν ὑμᾶσ ὁμολογῆσαι, ὅτι πολλὰ συμβέβηκεν ἠδικῆσθαί τισιν ἤδη μείζω τῶν εἰσ χρήματα γιγνομένων ἀδικημάτων·

καὶ γὰρ ἀκούσιοι φόνοι καὶ ὕβρεισ εἰσ ἃ μὴ δεῖ καὶ πόλλ’ ἄλλα τοιαῦτα γίγνεται. ἀλλ’ ὅμωσ ἁπάντων τούτων ὁρ́οσ καὶ λύσισ τοῖσ παθοῦσι τέτακται τὸ πεισθέντασ ἀφεῖναι. καὶ τοῦθ’ οὕτω τὸ δίκαιον ἐν πᾶσιν ἰσχύει, ὥστ’ ἐὰν ἑλών τισ ἀκουσίου φόνου καὶ σαφῶσ ἐπιδείξασ μὴ καθαρόν, μετὰ ταῦτ’ αἰδέσηται καὶ ἀφῇ, οὐκέτ’ ἐκβαλεῖν κύριοσ τὸν αὐτόν ἐστιν.

οὐδέ γ’, ἂν ὁ παθὼν αὐτὸσ ἀφῇ τοῦ φόνου, πρὶν τελευτῆσαι, τὸν δράσαντα, οὐδενὶ τῶν λοιπῶν συγγενῶν ἔξεστ’ ἐπεξιέναι, ἀλλ’ οὓσ ἐκπίπτειν καὶ φεύγειν, ἂν ἁλίσκωνται, καὶ τεθνάναι προστάττουσιν οἱ νόμοι, τούτουσ, ἐὰν ἀφεθῶσιν ἅπαξ, ἁπάντων ἐκλύει τῶν δεινῶν τοῦτο τὸ ῥῆμα. εἶθ’ ὑπὲρ μὲν ψυχῆσ καὶ τῶν μεγίστων οὕτωσ ἰσχύει καὶ μένει τὸ ἀφεῖναι, ὑπὲρ δὲ χρημάτων καὶ ἐλαττόνων ἐγκλημάτων ἄκυρον ἔσται;

μηδαμῶσ. οὐ γὰρ εἰ μὴ τῶν δικαίων ἐγὼ παρ’ ὑμῖν τεύξομαι, τοῦτ’ ἔστι δεινότατον, ἀλλ’ εἰ πρᾶγμα δίκαιον ὡρισμένον ἐκ παντὸσ τοῦ χρόνου νῦν καταλύσετ’ ἐφ’ ἡμῶν.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION