Aristotle, Politics, Book 8

(아리스토텔레스, 정치학, Book 8)

ὅτι μὲν οὖν τῷ νομοθέτῃ μάλιστα πραγματευτέον περὶ τὴν τῶν νέων παιδείαν, οὐδεὶσ ἂν ἀμφισβητήσειε· καὶ γὰρ ἐν ταῖσ πόλεσιν οὐ γιγνόμενον τοῦτο βλάπτει τὰσ πολιτείασ· δεῖ γὰρ πρὸσ ἑκάστην παιδεύεσθαι, τὸ γὰρ ἦθοσ τῆσ πολιτείασ ἑκάστησ τὸ οἰκεῖον καὶ φυλάττειν εἰώθε τὴν πολιτείαν καὶ καθίστησιν ἐξ ἀρχῆσ, οἱο͂ν τὸ μὲν δημοκρατικὸν δημοκρατίαν τὸ δ’ ὀλιγαρχικὸν ὀλιγαρχίαν· ἀεὶ δὲ τὸ βέλτιον ἦθοσ βελτίονοσ αἴτιον πολιτείασ.

ἔτι δὲ πρὸσ πάσασ δυνάμεισ καὶ τέχνασ ἔστιν ἃ δεῖ προπαιδεύεσθαι καὶ προεθίζεσθαι πρὸσ τὰσ ἑκάστων ἐργασίασ, ὥστε δῆλον ὅτι καὶ πρὸσ τὰσ τῆσ ἀρετῆσ πράξεισ· ἐπεὶ δ’ ἓν τὸ τέλοσ τῇ πόλει πάσῃ, φανερὸν ὅτι καὶ τὴν παιδείαν μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἀναγκαῖον εἶναι πάντων, καὶ ταύτησ τὴν ἐπιμέλειαν εἶναι κοινὴν καὶ μὴ κατ’ ἰδίαν, ὃν τρόπον νῦν ἕκαστοσ ἐπιμελεῖται τῶν αὑτοῦ τέκνων ἰδίᾳ τε καὶ μάθησιν ἰδίαν, ἣν ἂν δόξῃ, διδάσκων.

δεῖ δὲ τῶν κοινῶν κοινὴν ποιεῖσθαι καὶ τὴν ἄσκησιν.

ἅμα δὲ οὐδὲ χρὴ νομίζειν αὐτὸν αὑτοῦ τινα εἶναι τῶν πολιτῶν, ἀλλὰ πάντασ τῆσ πόλεωσ, μόριον γὰρ ἕκαστοσ τῆσ πόλεωσ· ἡ δ’ ἐπιμέλεια πέφυκεν ἑκάστου μορίου βλέπειν πρὸσ τὴν τοῦ ὅλου ἐπιμέλειαν. ἐπαινέσειε δ’ ἄν τισ κατὰ τοῦτο Λακεδαιμονίουσ·

καὶ γὰρ πλείστην ποιοῦνται σπουδὴν περὶ τοὺσ παῖδασ καὶ κοινῇ ταύτην. ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείασ καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερόν·

τίσ δ’ ἔσται ἡ παιδεία καὶ πῶσ χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν. νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων.

οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντεσ ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺσ νέουσ οὔτε πρὸσ ἀρετὴν οὔτε πρὸσ τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸσ τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸσ τὸ τῆσ ψυχῆσ ἦθοσ· παιδείασ ταραχώδησ ἡ σκέψισ καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸσ τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸσ ἀρετὴν ἢ τὰ περιττά πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάσ τινασ·

περί τε τῶν πρὸσ ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺσ πάντεσ τιμῶσιν, ὥστ’ εὐλόγωσ διαφέρονται καὶ πρὸσ τὴν ἄσκησιν αὐτῆσ.

ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον· ὅτι δὲ οὐ πάντα, διῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον.

βάναυσον δ’ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸσ τὰσ χρήσεισ καὶ τὰσ πράξεισ τὰσ τῆσ ἀρετῆσ ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων ἢ τὴν ψυχὴν ἢ τὴν διάνοιαν. διὸ τάσ τε τοιαύτασ τέχνασ ὅσαι τὸ σῶμα παρασκευάζουσι χεῖρον διακεῖσθαι βαναύσουσ καλοῦμεν, καὶ τὰσ μισθαρνικὰσ ἐργασίασ·

ἄσχολον γὰρ ποιοῦσι τὴν διάνοιαν καὶ ταπεινήν. ἔστι δὲ καὶ τῶν ἐλευθερίων ἐπιστημῶν μέχρι μὲν τινὸσ ἐνίων μετέχειν οὐκ ἀνελεύθερον, τὸ δὲ προσεδρεύειν λίαν πρὸσ ἀκρίβειαν ἔνοχον ταῖσ εἰρημέναισ βλάβαισ.

ἔχει δὲ πολλὴν διαφορὰν καὶ τὸ τίνοσ ἕνεκεν πράττει τισ ἢ μανθάνει· ὁ δὲ ταὐτὸ τοῦτο πράττων δι’ ἄλλουσ πολλάκισ θητικὸν καὶ δουλικὸν δόξειεν ἂν πράττειν.

αἱ μὲν οὖν καταβεβλημέναι νῦν μαθήσεισ, καθάπερ ἐλέχθη πρότερον, ἐπαμφοτερίζουσιν·

ἔστι δὲ τέτταρα σχεδὸν ἃ παιδεύειν εἰώθασι, γράμματα καὶ γυμναστικὴν καὶ μουσικὴν καὶ τέταρτον ἔνιοι γραφικήν, τὴν μὲν γραμματικὴν καὶ γραφικὴν ὡσ χρησίμουσ πρὸσ τὸν βίον οὔσασ καὶ πολυχρήστουσ, τὴν δὲ γυμναστικὴν ὡσ συντείνουσαν πρὸσ ἀνδρείαν· τὴν δὲ μουσικὴν ἤδη διαπορήσειεν ἄν τισ.

νῦν μὲν γὰρ ὡσ ἡδονῆσ χάριν οἱ πλεῖστοι μετέχουσιν αὐτῆσ· οἱ δ’ ἐξ ἀρχῆσ ἔταξαν ἐν παιδείᾳ διὰ τὸ τὴν φύσιν αὐτὴν ζητεῖν, ὅπερ πολλάκισ εἴρηται, μὴ μόνον ἀσχολεῖν ὀρθῶσ ἀλλὰ καὶ σχολάζειν δύνασθαι καλῶσ. αὕτη γὰρ ἀρχὴ πάντων μία· καὶ πάλιν εἴπωμεν περὶ αὐτῆσ.

εἰ δ’ ἄμφω μὲν δεῖ, μᾶλλον δὲ αἱρετὸν τὸ σχολάζειν τῆσ ἀσχολίασ καὶ τέλοσ, ζητητέον ὅ τι δεῖ ποιοῦντασ σχολάζειν. οὐ γὰρ δὴ παίζοντασ·

τέλοσ γὰρ ἀναγκαῖον εἶναι τοῦ βίου τὴν παιδιὰν ἡμῖν. εἰ δὲ τοῦτο ἀδύνατον, καὶ μᾶλλον ἐν ταῖσ ἀσχολίαισ χρηστέον ταῖσ παιδιαῖσ ὁ γὰρ πονῶν δεῖται τῆσ ἀναπαύσεωσ, ἡ δὲ παιδιὰ χάριν ἀναπαύσεώσ ἐστιν· τὸ δ’ ἀσχολεῖν συμβαίνει μετὰ πόνου καὶ συντονίασ, διὰ τοῦτο δεῖ παιδιὰσ εἰσάγεσθαι καιροφυλακοῦντασ τὴν χρῆσιν, ὡσ προσάγοντασ φαρμακείασ χάριν. ἄνεσισ γὰρ ἡ τοιαύτη κίνησισ τῆσ ψυχῆσ, καὶ διὰ τὴν ἡδονὴν ἀνάπαυσισ.

τὸ δὲ σχολάζειν ἔχειν αὐτὸ δοκεῖ τὴν ἡδονὴν καὶ τὴν εὐδαιμονίαν καὶ τὸ ζῆν μακαρίωσ.

τοῦτο δ’ οὐ τοῖσ ἀσχολοῦσιν ὑπάρχει ἀλλὰ τοῖσ σχολάζουσιν· ὁ μὲν γὰρ ἀσχολῶν ἕνεκα τινοσ ἀσχολεῖ τέλουσ ὡσ οὐχ ὑπάρχοντοσ, ἡ δ’ εὐδαιμονία τέλοσ ἐστίν, ἣν οὐ μετὰ λύπησ ἀλλὰ μεθ’ ἡδονῆσ οἰόνται πάντεσ εἶναι. ταύτην μέντοι τὴν ἡδονὴν οὐκέτι τὴν αὐτὴν τιθέασιν, ἀλλὰ καθ’ ἑαυτοὺσ ἕκαστοσ καὶ τὴν ἕξιν τὴν αὑτῶν, ὁ δ’ ἄριστοσ τὴν ἀρίστην καὶ τὴν ἀπὸ τῶν καλλίστων.

ὥστε φανερὸν ὅτι δεῖ καὶ πρὸσ τὴν ἐν τῇ διαγωγῇ σχολὴν μανθάνειν ἄττα καὶ παιδεύεσθαι, καὶ ταῦτα μὲν τὰ παιδεύματα καὶ ταύτασ τὰσ μαθήσεισ ἑαυτῶν εἶναι χάριν, τὰσ δὲ πρὸσ τὴν ἀσχολίαν ὡσ ἀναγκαίασ καὶ χάριν ἄλλων. οὐδὲν γὰρ ἔχει τοιοῦτον, οὐδ’ ὡσ χρήσιμον ὥσπερ τὰ γράμματα πρὸσ χρηματισμὸν καὶ πρὸσ οἰκονομίαν καὶ πρὸσ μάθησιν καὶ πρὸσ πολιτικὰσ πράξεισ πολλάσ, δοκεῖ δὲ καὶ γραφικὴ χρήσιμοσ εἶναι πρὸσ τὸ κρίνειν τὰ τῶν τεχνιτῶν ἔργα κάλλιον, οὐδ’ αὖ καθάπερ ἡ γυμναστικὴ πρὸσ ὑγίειαν καὶ ἀλκήν οὐδέτερον γὰρ τούτων ὁρῶμεν γιγνόμενον ἐκ τῆσ μουσικῆσ·

λείπεται τοίνυν πρὸσ τὴν ἐν τῇ σχολῇ διαγωγήν, εἰσ ὅπερ καὶ φαίνονται παράγοντεσ αὐτήν.

ἣν γὰρ οἰόνται διαγωγὴν εἶναι τῶν ἐλευθέρων, ἐν ταύτῃ τάττουσιν. διόπερ Ὅμηροσ οὕτωσ ἐποίησεν ἀλλ’ οἰο͂ν μέν ἐστι καλεῖν ἐπὶ δαῖτα θαλείην, καὶ οὕτω προειπὼν ἑτέρουσ τινὰσ οἳ καλέουσιν ἀοιδόν φησίν, ὅ κεν τέρπῃσιν ἅπαντασ. καὶ ἐν ἄλλοισ δέ φησιν <ὁ> Ὀδυσσεὺσ ταύτην ἀρίστην εἶναι διαγωγήν, ὅταν εὐφραινομένων τῶν ἀνθρώπων δαιτυμόνεσ δ’ ἀνὰ δώματ’ ἀκουάζωνται ἀοιδοῦἥμενοι ἑξείησ.

ὅτι μὲν τοίνυν ἔστι παιδεία τισ ἣν οὐχ ὡσ χρησίμην παιδευτέον τοὺσ υἱεῖσ οὐδ’ ὡσ ἀναγκαίαν ἀλλ’ ὡσ ἐλευθέριον καὶ καλήν, φανερόν ἐστιν·

πότερον δὲ μία τὸν ἀριθμὸν ἢ πλείουσ, καὶ τίνεσ αὗται καὶ πῶσ, ὕστερον λεκτέον περὶ αὐτῶν. νῦν δὲ τοσοῦτον ἡμῖν εἶναι πρὸ ὁδοῦ γέγονεν, ὅτι καὶ παρὰ τῶν ἀρχαίων ἔχομέν τινα μαρτυρίαν ἐκ τῶν καταβεβλημένων παιδευμάτων· ἡ γὰρ μουσικὴ τοῦτο ποιεῖ δῆλον.

ἐνδέχεσθαι γίγνεσθαι δι’ αὐτῶν μαθήσεισ ἑτέρασ, ὁμοίωσ δὲ καὶ τὴν γραφικὴν οὐχ ἵνα ἐν τοῖσ ἰδίοισ ὠνίοισ μὴ διαμαρτάνωσιν ἀλλ’ ὦσιν ἀνεξαπάτητοι πρὸσ τὴν τῶν σκευῶν ὠνήν τε καὶ πρᾶσιν, ἀλλὰ μᾶλλον δ’ ὅτι ποιεῖ θεωρητικὸν τοῦ περὶ τὰ σώματα κάλλουσ.

τὸ δὲ ζητεῖν πανταχοῦ τὸ χρήσιμον ἥκιστα ἁρμόττει τοῖσ μεγαλοψύχοισ καὶ τοῖσ ἐλευθερίοισ.

ἐπεὶ δὲ φανερὸν πρότερον τοῖσ ἔθεσιν ἢ τῷ λόγῳ παιδευτέον εἶναι, καὶ περὶ τὸ σῶμα πρότερον ἢ τὴν διάνοιαν, δῆλον ἐκ τούτων ὅτι παραδοτέον τοὺσ παῖδασ γυμναστικῇ καὶ παιδοτριβικῇ· τούτων γὰρ ἡ μὲν ποιάν τινα ποιεῖ τὴν ἕξιν τοῦ σώματοσ, ἡ δὲ τὰ ἔργα.

νῦν μὲν οὖν αἱ μάλιστα δοκοῦσαι τῶν πόλεων ἐπιμελεῖσθαι τῶν παίδων αἱ μὲν ἀθλητικὴν ἕξιν ἐμποιοῦσι, λωβώμεναι τά τε εἴδη καὶ τὴν αὔξησιν τῶν σωμάτων, οἱ δὲ Λάκωνεσ ταύτην μὲν οὐχ ἥμαρτον τὴν ἁμαρτίαν, θηριώδεισ δ’ ἀπεργάζονται τοῖσ πόνοισ, ὡσ τοῦτο πρὸσ ἀνδρείαν μάλιστα συμφέρον.

καίτοι, καθάπερ εἴρηται πολλάκισ, οὔτε πρὸσ μίαν οὔτε πρὸσ μάλιστα ταύτην βλέποντα ποιητέον τὴν ἐπιμέλειαν·

εἰ δὲ καὶ πρὸσ ταύτην, οὐδὲ τοῦτο ἐξευρίσκουσιν.

οὔτε γὰρ ἐν τοῖσ ἄλλοισ ζῴοισ οὔτε ἐπὶ τῶν ἐθνῶν ὁρῶμεν τὴν ἀνδρείαν ἀκολουθοῦσαν τοῖσ ἀγριωτάτοισ, ἀλλὰ μᾶλλον τοῖσ ἡμερωτέροισ καὶ λεοντώδεσιν ἤθεσιν. πολλὰ δ’ ἔστι τῶν ἐθνῶν ἃ πρὸσ τὸ κτείνειν καὶ πρὸσ τὴν ἀνθρωποφαγίαν εὐχερῶσ ἔχει, καθάπερ τῶν περὶ τὸν Πόντον Ἀχαιοί τε καὶ Ἡνίοχοι καὶ τῶν ἠπειρωτικῶν ἐθνῶν ἕτερα, τὰ μὲν ὁμοίωσ τούτοισ τὰ δὲ μᾶλλον, ἃ λῃστρικὰ μέν ἐστιν, ἀνδρείασ δ’ οὐ μετειλήφασιν. ἔτι δ’ αὐτοὺσ τοὺσ Λάκωνασ ἴσμεν, ἑώσ μὲν αὐτοὶ προσήδρευον ταῖσ φιλοπονίαισ, ὑπερέχοντασ τῶν ἄλλων, νῦν δὲ κἀν τοῖσ γυμνικοῖσ ἀγῶσι κἀν τοῖσ πολεμικοῖσ λειπομένουσ ἑτέρων·

οὐ γὰρ τῷ τοὺσ νέουσ γυμνάζειν τὸν τρόπον τοῦτον διέφερον, ἀλλὰ μόνον τῷ πρὸσ μὴ ἀσκοῦντασ ἀσκεῖν.

ὥστε τὸ καλὸν ἀλλ’ οὐ τὸ θηριῶδεσ δεῖ πρωταγωνιστεῖν· οὐδὲ γὰρ λύκοσ οὐδ’ <οὐδὲν> τῶν ἄλλων θηρίων τι ἀγωνίσαιτο ἂν οὐθένα καλὸν κίνδυνον, ἀλλὰ μᾶλλον ἀνὴρ ἀγαθόσ, οἱ δὲ λίαν εἰσ ταῦτα ἀνέντεσ τοὺσ παῖδασ, καὶ τῶν ἀναγκαίων ἀπαιδαγωγήτουσ ποιήσαντεσ, βαναύσουσ κατεργάζονται κατά γε τὸ ἀληθέσ, πρὸσ ἕν τε μόνον ἔργον τῆσ πολιτικῆσ χρησίμουσ ποιήσαντεσ, καὶ πρὸσ τοῦτο χεῖρον, ὥσ φησιν ὁ λόγοσ, ἑτέρων.

δεῖ δὲ οὐκ ἐκ τῶν προτέρων ἔργων κρίνειν, ἀλλ’ ἐκ τῶν νῦν·

ἀνταγωνιστὰσ γὰρ τῆσ παιδείασ νῦν ἔχουσι, πρότερον δ’ οὐκ εἶχον. μέχρι μὲν γὰρ ἥβησ κουφότερα γυμνάσια προσοιστέον, τὴν βίαιον τροφὴν καὶ τοὺσ πρὸσ ἀνάγκην πόνουσ ἀπείργοντασ, ἵνα μηθὲν ἐμπόδιον ᾖ πρὸσ τὴν αὔξησιν·

σημεῖον γὰρ οὐ μικρὸν ὅτι δύνανται τοῦτο παρασκευάζειν, ἐν γὰρ τοῖσ Ὀλυμπιονίκαισ δύο τισ ἂν ἢ τρεῖσ εὑρ́οι τοὺσ αὐτοὺσ νενικηκότασ ἄνδρασ τε καὶ παῖδασ, διὰ τὸ νέουσ ἀσκοῦντασ ἀφαιρεῖσθαι τὴν δύναμιν ὑπὸ τῶν ἀναγκαίων γυμνασίων·

ὅταν δ’ ἀφ’ ἥβησ ἔτη τρία πρὸσ τοῖσ ἄλλοισ μαθήμασι γένωνται, τότε ἁρμόττει καὶ τοῖσ πόνοισ καὶ ταῖσ ἀναγκοφαγίαισ καταλαμβάνειν τὴν ἐχομένην ἡλικίαν· σώματοσ πόνοσ τὴν διάνοιαν ὁ δὲ ταύτησ τὸ σῶμα.

περὶ δὲ μουσικῆσ ἔνια μὲν διηπορήκαμεν τῷ λόγῳ καὶ πρότερον, καλῶσ δ’ ἔχει καὶ νῦν ἀναλαβόντασ αὐτὰ προαγαγεῖν, ἵνα ὥσπερ ἐνδόσιμον γένηται τοῖσ λόγοισ οὓσ ἄν τισ εἴπειεν ἀποφαινόμενοσ περὶ αὐτῆσ.

οὔτε γὰρ τίνα ἔχει δύναμιν ῥᾴδιον περὶ αὐτῆσ διελεῖν, οὔτε τίνοσ δεῖ χάριν μετέχειν αὐτῆσ, πότερον παιδιᾶσ ἕνεκα καὶ ἀναπαύσεωσ, καθάπερ ὕπνου καὶ μέθησ ταῦτα γὰρ καθ’ αὑτὰ μὲν οὐδὲ τῶν σπουδαίων, ἀλλ’ ἡδέα, καὶ ἀναπαύει μέριμναν, ὥσ φησιν Εὐριπίδησ· διὸ καὶ τάττουσιν αὐτὴν καὶ χρῶνται πᾶσι τούτοισ ὁμοίωσ, ὕπνῳ καὶ μέθῃ καὶ μουσικῇ·

τιθέασι δὲ καὶ τὴν ὄρχησιν ἐν τούτοισ, ἢ μᾶλλον οἰητέον πρὸσ ἀρετήν τι τείνειν τὴν μουσικήν, ὡσ δυναμένην, καθάπερ ἡ γυμναστικὴ τὸ σῶμα ποιόν τι παρασκευάζει, καὶ τὴν μουσικὴν τὸ ἦθοσ ποιόν τι ποιεῖν, ἐθίζουσαν δύνασθαι χαίρειν ὀρθῶσ, ἢ πρὸσ διαγωγήν τι συμβάλλεται καὶ πρὸσ φρόνησιν καὶ γὰρ τοῦτο τρίτον θετέον τῶν εἰρημένων.

ὅτι μὲν οὖν δεῖ τοὺσ νέουσ μὴ παιδιᾶσ ἕνεκα παιδεύειν, οὐκ ἄδηλον οὐ γὰρ παίζουσι μανθάνοντεσ·

μετὰ λύπησ γὰρ ἡ μάθησισ· ἀλλὰ μὴν οὐδὲ διαγωγήν γε παισὶν ἁρμόττει καὶ ταῖσ ἡλικίαισ ἀποδιδόναι ταῖσ τοιαύταισ οὐθενὶ γὰρ ἀτελεῖ προσήκει τέλοσ. ἀλλ’ ἴσωσ ἂν δόξειεν ἡ τῶν παίδων σπουδὴ παιδιᾶσ εἶναι χάριν ἀνδράσι γενομένοισ καὶ τελειωθεῖσιν.

ἀλλ’ εἰ τοῦτ’ ἐστὶ τοιοῦτον, τίνοσ ἂν ἕνεκα δέοι μανθάνειν αὐτούσ, ἀλλὰ μή, καθάπερ οἱ τῶν Περσῶν καὶ Μήδων βασιλεῖσ, δι’ ἄλλων αὐτὸ ποιούντων μεταλαμβάνειν τῆσ ἡδονῆσ καὶ τῆσ μαθήσεωσ; καὶ γὰρ ἀναγκαῖον βέλτιον ἀπεργάζεσθαι τοὺσ αὐτὸ τοῦτο πεποιημένουσ ἔργον καὶ τέχνην τῶν τοσοῦτον χρόνον ἐπιμελουμένων ὅσον πρὸσ μάθησιν μόνον.

εἰ δὲ δεῖ τὰ τοιαῦτα διαπονεῖν αὐτούσ, καὶ τὰ περὶ τὴν τῶν ὄψων πραγματείαν αὐτοὺσ ἂν δέοι παρασκευάζειν· ἀλλ’ ἄτοπον.

τὴν δ’ αὐτὴν ἀπορίαν ἔχει καὶ εἰ δύναται τὰ ἤθη βελτίω ποιεῖν· ταῦτα γὰρ τί δεῖ μανθάνειν αὐτούσ, ἀλλ’ οὐχ ἑτέρων ἀκούοντασ ὀρθῶσ τε χαίρειν καὶ δύνασθαι κρίνειν, ὥσπερ οἱ Λάκωνεσ; ἐκεῖνοι γὰρ οὐ μανθάνοντεσ ὅμωσ δύνανται κρίνειν ὀρθῶσ, ὥσ φασι, τὰ χρηστὰ καὶ τὰ μὴ χρηστὰ τῶν μελῶν.

ὁ δ’ αὐτὸσ λόγοσ κἂν εἰ πρὸσ εὐημερίαν καὶ διαγωγὴν ἐλευθέριον χρηστέον αὐτῇ· τί δεῖ μανθάνειν αὐτούσ, ἀλλ’ οὐχ ἑτέρων χρωμένων ἀπολαύειν;

σκοπεῖν δ’ ἔξεστι τὴν ὑπόληψιν ἣν ἔχομεν περὶ τῶν θεῶν· ἀνδρὸσ μὴ μεθύοντοσ ἢ παίζοντοσ.

ἀλλ’ ἴσωσ περὶ μὲν τούτων ὕστερον ἐπισκεπτέον·

ἡ δὲ πρώτη ζήτησίσ ἐστι πότερον οὐ θετέον εἰσ παιδείαν τὴν μουσικὴν ἢ θετέον, καὶ τί δύναται τῶν διαπορηθέντων τριῶν, πότερον παιδείαν ἢ παιδιὰν ἢ διαγωγήν. εὐλόγωσ δ’ εἰσ πάντα τάττεται καὶ φαίνεται μετέχειν. ἥ τε γὰρ παιδιὰ χάριν ἀναπαύσεώσ ἐστι, τὴν δ’ ἀνάπαυσιν ἀναγκαῖον ἡδεῖαν εἶναι τῆσ γὰρ διὰ τῶν πόνων λύπησ ἰατρεία τίσ ἐστιν, καὶ τὴν διαγωγὴν ὁμολογουμένωσ δεῖ μὴ μόνον ἔχειν τὸ καλὸν ἀλλὰ καὶ τὴν ἡδονήν τὸ γὰρ εὐδαιμονεῖν ἐξ ἀμφοτέρων τούτων ἐστίν·

τὴν δὲ μουσικὴν πάντεσ εἶναί φαμεν τῶν ἡδίστων, καὶ ψιλὴν οὖσαν καὶ μετὰ μελῳδίασ φησὶ γοῦν καὶ Μουσαῖοσ εἶναι βροτοῖσ ἥδιστον ἀείδειν·

διὸ καὶ εἰσ τὰσ συνουσίασ καὶ διαγωγὰσ εὐλόγωσ παραλαμβάνουσιν αὐτὴν ὡσ δυναμένην εὐφραίνειν, ὥστε καὶ ἐντεῦθεν ἄν τισ ὑπολάβοι παιδεύεσθαι δεῖν αὐτὴν τοὺσ νεωτέρουσ. ὅσα γὰρ ἀβλαβῆ τῶν ἡδέων, οὐ μόνον ἁρμόττει πρὸσ τὸ τέλοσ ἀλλὰ καὶ πρὸσ τὴν ἀνάπαυσιν·

διὰ τὴν ἡδονήν, χρήσιμον ἂν εἰή διαναπαύειν ἐν ταῖσ ἀπὸ ταύτησ ἡδοναῖσ.

συμβέβηκε δὲ τοῖσ ἀνθρώποισ ποιεῖσθαι τὰσ παιδιὰσ τέλοσ·

ἔχει γὰρ ἴσωσ ἡδονήν τινα καὶ τὸ τέλοσ, ἀλλ’ οὐ τὴν τυχοῦσαν, ζητοῦντεσ δὲ ταύτην λαμβάνουσιν ὡσ ταύτην ἐκείνην, διὰ τὸ τῷ τέλει τῶν πράξεων ἔχειν ὁμοίωμά τι. τό τε γὰρ τέλοσ οὐθενὸσ τῶν ἐσομένων χάριν αἱρετόν, καὶ αἱ τοιαῦται τῶν ἡδονῶν οὐθενόσ εἰσι τῶν ἐσομένων ἕνεκεν, ἀλλὰ τῶν γεγονότων, οἱο͂ν πόνων καὶ λύπησ.

δι’ ἣν μὲν οὖν αἰτίαν ζητοῦσι τὴν εὐδαιμονίαν γίγνεσθαι διὰ τούτων τῶν ἡδονῶν, ταύτην εἰκότωσ ἄν τισ ὑπολάβοι τὴν αἰτίαν· περὶ δὲ τοῦ κοινωνεῖν τῆσ μουσικῆσ, <ὅτι> οὐ διὰ ταύτην μόνην, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ χρήσιμον εἶναι πρὸσ τὰσ ἀναπαύσεισ, ὡσ ἐοίκεν.

καὶ πᾶσιν ἤθεσιν ἡ χρῆσισ αὐτῆσ ἐστι προσφιλήσ, ἀλλ’ ὁρᾶν εἴ πῃ καὶ πρὸσ τὸ ἦθοσ συντείνει καὶ πρὸσ τὴν ψυχήν.

τοῦτο δ’ ἂν εἰή δῆλον, εἰ ποιοί τινεσ τὰ ἤθη γιγνόμεθα δι’ αὐτῆσ. ἀλλὰ μὴν ὅτι γιγνόμεθα ποιοί τινεσ, φανερὸν διὰ πολλῶν μὲν καὶ ἑτέρων, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ διὰ τῶν Ὀλύμπου μελῶν· ταῦτα γὰρ ὁμολογουμένωσ ποιεῖ τὰσ ψυχὰσ ἐνθουσιαστικάσ, ὁ δ’ ἐνθουσιασμὸσ τοῦ περὶ τὴν ψυχὴν ἤθουσ πάθοσ ἐστίν.

ἔτι δὲ ἀκροώμενοι τῶν μιμήσεων γίγνονται πάντεσ συμπαθεῖσ, καὶ χωρὶσ τῶν ῥυθμῶν καὶ τῶν μελῶν αὐτῶν. ἐπεὶ δὲ συμβέβηκεν εἶναι τὴν μουσικὴν τῶν ἡδέων, τὴν δ’ ἀρετὴν περὶ τὸ χαίρειν ὀρθῶσ καὶ φιλεῖν καὶ μισεῖν, δεῖ δηλονότι μανθάνειν καὶ συνεθίζεσθαι μηθὲν οὕτωσ ὡσ τὸ κρίνειν ὀρθῶσ καὶ τὸ χαίρειν τοῖσ ἐπιεικέσιν ἤθεσι καὶ ταῖσ καλαῖσ πράξεσιν·

ἔστι δὲ ὁμοιώματα μάλιστα παρὰ τὰσ ἀληθινὰσ φύσεισ ἐν τοῖσ ῥυθμοῖσ καὶ τοῖσ μέλεσιν ὀργῆσ καὶ πραότητοσ, ἔτι δ’ ἀνδρείασ καὶ σωφροσύνησ καὶ πάντων τῶν ἐναντίων τούτοισ καὶ τῶν ἄλλων ἠθικῶν δῆλον δὲ ἐκ τῶν ἔργων·

μεταβάλλομεν γὰρ τὴν ψυχὴν ἀκροώμενοι τοιούτων·

ὁ δ’ ἐν τοῖσ ὁμοίοισ ἐθισμὸσ τοῦ λυπεῖσθαι καὶ χαίρειν ἐγγύσ ἐστι τῷ πρὸσ τὴν ἀλήθειαν τὸν αὐτὸν ἔχειν τρόπον οἱο͂ν εἴ τισ χαίρει τὴν εἰκόνα τινὸσ θεώμενοσ μὴ δι’ ἄλλην αἰτίαν ἀλλὰ διὰ τὴν μορφὴν αὐτήν, ἀναγκαῖον τούτῳ καὶ αὐτοῦ ἐκείνου τὴν θεωρίαν, οὗ τὴν εἰκόνα θεωρεῖ, ἡδεῖαν εἶναι. συμβέβηκε δὲ τῶν αἰσθητῶν ἐν μὲν τοῖσ ἄλλοισ μηδὲν ὑπάρχειν ὁμοίωμα τοῖσ ἤθεσιν, οἱο͂ν ἐν τοῖσ ἁπτοῖσ καὶ τοῖσ γευστοῖσ, ἀλλ’ ἐν τοῖσ ὁρατοῖσ ἠρέμα σχήματα γὰρ ἔστι τοιαῦτα, ἀλλ’ ἐπὶ μικρόν, κοὐ πάντεσ τῆσ τοιαύτησ αἰσθήσεωσ κοινωνοῦσιν·

ἔτι δὲ οὐκ ἔστι ταῦτα ὁμοιώματα τῶν ἠθῶν, ἀλλὰ σημεῖα μᾶλλον τὰ γιγνόμενα σχήματα καὶ χρώματα τῶν ἠθῶν, καὶ ταῦτ’ ἐστὶν ἐπίσημα ἐν τοῖσ πάθεσιν·

οὐ μὴν ἀλλ’ ὅσον διαφέρει καὶ περὶ τὴν τούτων θεωρίαν, δεῖ μὴ τὰ Παύσωνοσ θεωρεῖν τοὺσ νέουσ, ἀλλὰ τὰ Πολυγνώτου κἂν εἴ τισ ἄλλοσ τῶν γραφέων ἢ τῶν ἀγαλματοποιῶν ἐστιν ἠθικόσ, ἐν δὲ τοῖσ μέλεσιν αὐτοῖσ ἔστι μιμήματα τῶν ἠθῶν καὶ τοῦτ’ ἐστὶ φανερόν·

οἱο͂ν πρὸσ τὴν μιξολυδιστὶ καλουμένην, πρὸσ δὲ τὰσ μαλακωτέρωσ τὴν διάνοιαν, οἱο͂ν πρὸσ τὰσ ἀνειμένασ, μέσωσ δὲ καὶ καθεστηκότωσ μάλιστα πρὸσ ἑτέραν, οἱο͂ν δοκεῖ ποιεῖν ἡ δωριστὶ μόνη τῶν ἁρμονιῶν, ἐνθουσιαστικοὺσ δ’ ἡ φρυγιστί.

ταῦτα γὰρ καλῶσ λέγουσιν οἱ περὶ τὴν παιδείαν ταύτην πεφιλοσοφηκότεσ· λαμβάνουσι γὰρ τὰ μαρτύρια τῶν λόγων ἐξ αὐτῶν τῶν ἔργων.

τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον ἔχει καὶ τὰ περὶ τοὺσ ῥυθμούσ οἱ μὲν γὰρ ἦθοσ ἔχουσι στασιμώτερον οἱ δὲ κινητικόν, καὶ τούτων οἱ μὲν φορτικωτέρασ ἔχουσι τὰσ κινήσεισ οἱ δὲ ἐλευθεριωτέρασ. ἐκ μὲν οὖν τούτων φανερὸν ὅτι δύναται ποιόν τι τὸ τῆσ ψυχῆσ ἦθοσ ἡ μουσικὴ παρασκευάζειν, εἰ δὲ τοῦτο δύναται ποιεῖν, δῆλον ὅτι προσακτέον καὶ παιδευτέον ἐν αὐτῇ τοὺσ νέουσ.

ἔστι δὲ ἁρμόττουσα πρὸσ τὴν φύσιν τὴν τηλικαύτην ἡ διδασκαλία τῆσ μουσικῆσ· οἱ μὲν γὰρ νέοι διὰ τὴν ἡλικίαν ἀνήδυντον οὐθὲν ὑπομένουσιν ἑκόντεσ, ἡ δὲ μουσικὴ φύσει τῶν ἡδυσμένων ἐστίν.

καί τισ ἐοίκε συγγένεια ταῖσ ἁρμονίαισ καὶ τοῖσ ῥυθμοῖσ εἶναι· διὸ πολλοί φασι τῶν σοφῶν οἱ μὲν ἁρμονίαν εἶναι τὴν ψυχήν, οἱ δ’ ἔχειν ἁρμονίαν. πότερον δὲ δεῖ μανθάνειν αὐτοὺσ ᾄδοντάσ τε καὶ χειρουργοῦντασ ἢ μή, καθάπερ ἠπορήθη πρότερον, νῦν λεκτέον οὐκ ἄδηλον δὴ ὅτι πολλὴν ἔχει διαφορὰν πρὸσ τὸ γίγνεσθαι ποιούσ τινασ, ἐάν τισ αὐτὸσ κοινωνῇ τῶν ἔργων·

ἓν γάρ τι τῶν ἀδυνάτων ἢ χαλεπῶν ἐστι μὴ κοινωνήσαντασ τῶν ἔργων κριτὰσ γενέσθαι σπουδαίουσ. ἅμα δὲ καὶ δεῖ τοὺσ παῖδασ ἔχειν τινὰ διατριβήν, καὶ τὴν Ἀρχύτου πλαταγὴν οἰέσθαι γενέσθαι καλῶσ, ἣν διδόασι τοῖσ παιδίοισ, ὅπωσ χρώμενοι ταύτῃ μηδὲν καταγνύωσι τῶν κατὰ τὴν οἰκίαν·

οὐ γὰρ δύναται τὸ νέον ἡσυχάζειν. αὕτη μὲν οὖν ἐστι τοῖσ νηπίοισ ἁρμόττουσα τῶν παιδίων, ἡ δὲ παιδεία πλαταγὴ τοῖσ μείζοσι τῶν νέων. ὅτι μὲν οὖν παιδευτέον τὴν μουσικὴν οὕτωσ ὥστε καὶ κοινωνεῖν τῶν ἔργων, φανερὸν ἐκ τῶν τοιούτων·

τὸ δὲ πρέπον καὶ τὸ μὴ πρέπον ταῖσ ἡλικίαισ οὐ χαλεπὸν διορίσαι, καὶ λῦσαι πρὸσ τοὺσ φάσκοντασ βάναυσον εἶναι τὴν ἐπιμέλειαν. πρῶτον μὲν γάρ, ἐπεὶ τοῦ κρίνειν χάριν μετέχειν δεῖ τῶν ἔργων, διὰ τοῦτο χρὴ νέουσ μὲν ὄντασ χρῆσθαι τοῖσ ἔργοισ, πρεσβυτέρουσ δὲ γενομένουσ τῶν μὲν ἔργων ἀφεῖσθαι, δύνασθαι δὲ τὰ καλὰ κρίνειν καὶ χαίρειν ὀρθῶσ διὰ τὴν μάθησιν τὴν γενομένην ἐν τῇ νεότητι·

περὶ δὲ τῆσ ἐπιτιμήσεωσ ἥν τινεσ ἐπιτιμῶσιν ὡσ ποιούσησ τῆσ μουσικῆσ βαναύσουσ, οὐ χαλεπὸν λῦσαι σκεψαμένουσ μέχρι τε πόσου τῶν ἔργων κοινωνητέον τοῖσ πρὸσ ἀρετὴν παιδευομένοισ πολιτικήν, καὶ ποίων μελῶν καὶ ποίων ῥυθμῶν κοινωνητέον, ἔτι δὲ ἐν ποίοισ ὀργάνοισ τὴν μάθησιν ποιητέον, καὶ γὰρ τοῦτο διαφέρειν εἰκόσ.

ἐν τούτοισ γὰρ ἡ λύσισ ἐστὶ τῆσ ἐπιτιμήσεωσ· τῆσ μουσικῆσ ἀπεργάζεσθαι τὸ λεχθέν.

φανερὸν τοίνυν ὅτι δεῖ τὴν μάθησιν αὐτῆσ μήτε ἐμποδίζειν πρὸσ τὰσ ὕστερον πράξεισ, μήτε τὸ σῶμα ποιεῖν βάναυσον καὶ ἄχρηστον πρὸσ τὰσ πολεμικὰσ καὶ πολιτικὰσ ἀσκήσεισ, πρὸσ μὲν τὰσ χρήσεισ ἤδη πρὸσ δὲ τὰσ χρήσεισ ὕστερον. περὶ τὴν μάθησιν, εἰ μήτε τὰ πρὸσ τοὺσ ἀγῶνασ τοὺσ τεχνικοὺσ συντείνοντα διαπονοῖεν, μήτε τὰ θαυμάσια καὶ περιττὰ τῶν ἔργων, ἃ νῦν ἐλήλυθεν εἰσ τοὺσ ἀγῶνασ ἐκ δὲ τῶν ἀγώνων εἰσ τὴν παιδείαν, ἀλλὰ καὶ τὰ μὴ τοιαῦτα μέχρι περ ἂν δύνωνται χαίρειν τοῖσ καλοῖσ μέλεσι καὶ ῥυθμοῖσ, καὶ μὴ μόνον τῷ κοινῷ τῆσ μουσικῆσ, ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων ἔνια ζῴων, ἔτι δὲ καὶ πλῆθοσ ἀνδραπόδων καὶ παιδίων.

δῆλον δὲ ἐκ τούτων καὶ ποίοισ ὀργάνοισ χρηστέον.

οὔτε γὰρ αὐλοὺσ εἰσ παιδείαν ἀκτέον οὔτ’ ἄλλο τι τεχνικὸν ὄργανον, οἱο͂ν κιθάραν κἂν εἴ τι τοιοῦτον ἕτερον ἔστιν, ἀλλ’ ὅσα ποιήσει αὐτῶν ἀκροατὰσ ἀγαθοὺσ ἢ τῆσ μουσικῆσ παιδείασ ἢ τῆσ ἄλλησ· ἔτι δὲ οὐκ ἔστιν ὁ αὐλὸσ ἠθικὸν ἀλλὰ μᾶλλον ὀργιαστικόν, ὥστε πρὸσ τοὺσ τοιούτουσ αὐτῷ καιροὺσ χρηστέον ἐν οἷσ ἡ θεωρία κάθαρσιν μᾶλλον δύναται ἢ μάθησιν.

προσθῶμεν δὲ ὅτι συμβέβηκεν ἐναντίον αὐτῷ πρὸσ παιδείαν καὶ τὸ κωλύειν τῷ λόγῳ χρῆσθαι τὴν αὔλησιν. διὸ καλῶσ ἀπεδοκίμασαν αὐτοῦ οἱ πρότερον τὴν χρῆσιν ἐκ τῶν νέων καὶ τῶν ἐλευθέρων, καίπερ χρησάμενοι τὸ πρῶτον αὐτῷ.

σχολαστικώτεροι γὰρ γιγνόμενοι διὰ τὰσ εὐπορίασ καὶ μεγαλοψυχότεροι πρὸσ τὴν ἀρετήν, ἔτι τε πρότερον καὶ μετὰ τὰ Μηδικὰ φρονηματισθέντεσ ἐκ τῶν ἔργων, πάσησ ἥπτοντο μαθήσεωσ, οὐδὲν διακρίνοντεσ ἀλλ’ ἐπιζητοῦντεσ. διὸ καὶ τὴν αὐλητικὴν ἤγαγον πρὸσ τὰσ μαθήσεισ.

καὶ γὰρ ἐν Λακεδαίμονί τισ χορηγὸσ αὐτὸσ ηὔλησε τῷ χορῷ, καὶ περὶ Ἀθήνασ οὕτωσ ἐπεχωρίασεν ὥστε σχεδὸν οἱ πολλοὶ τῶν ἐλευθέρων μετεῖχον αὐτῆσ· δῆλον δὲ ἐκ τοῦ πίνακοσ ὃν ἀνέθηκε Θράσιπποσ Ἐκφαντίδῃ χορηγήσασ.

ὕστερον δ’ ἀπεδοκιμάσθη διὰ τῆσ πείρασ αὐτῆσ, βέλτιον δυναμένων κρίνειν τὸ πρὸσ ἀρετὴν καὶ τὸ μὴ πρὸσ ἀρετὴν συντεῖνον· οἱο͂ν πηκτίδεσ καὶ βάρβιτοι καὶ τὰ πρὸσ ἡδονὴν συντείνοντα τοῖσ ἀκούουσι τῶν χρωμένων, ἑπτάγωνα καὶ τρίγωνα καὶ σαμβῦκαι, καὶ πάντα τὰ δεόμενα χειρουργικῆσ ἐπιστήμησ.

εὐλόγωσ δ’ ἔχει καὶ τὸ περὶ τῶν αὐλῶν ὑπὸ τῶν ἀρχαίων μεμυθολογημένον.

φασὶ γὰρ δὴ τὴν Ἀθηνᾶν εὑροῦσαν ἀποβαλεῖν τοὺσ αὐλούσ. οὐ κακῶσ μὲν οὖν ἔχει φάναι καὶ διὰ τὴν ἀσχημοσύνην τοῦ προσώπου τοῦτο ποιῆσαι δυσχεράνασαν τὴν θεόν· οὐ μὴν ἀλλὰ μᾶλλον εἰκὸσ ὅτι πρὸσ τὴν διάνοιαν οὐθέν ἐστιν ἡ παιδεία τῆσ αὐλήσεωσ, τῇ δὲ Ἀθηνᾷ τὴν ἐπιστήμην περιτίθεμεν καὶ τὴν τέχνην.

ἐπεὶ δὲ τῶν τε ὀργάνων καὶ τῆσ ἐργασίασ ἀποδοκιμάζομεν τὴν τεχνικὴν παιδείαν τεχνικὴν δὲ τίθεμεν τὴν πρὸσ τοὺσ ἀγῶνασ· ἐν ταύτῃ γὰρ ὁ πράττων οὐ τῆσ αὑτοῦ μεταχειρίζεται χάριν ἀρετῆσ, ἀλλὰ τῆσ τῶν ἀκουόντων ἡδονῆσ, καὶ ταύτησ φορτικῆσ, διόπερ οὐ τῶν ἐλευθέρων κρίνομεν εἶναι τὴν ἐργασίαν, ἀλλὰ θητικωτέραν·

καὶ βαναύσουσ δὴ συμβαίνει γίγνεσθαι· πονηρὸσ γὰρ ὁ σκοπὸσ πρὸσ ὃν ποιοῦνται τὸ τέλοσ· ὁ γὰρ θεατὴσ φορτικὸσ ὢν μεταβάλλειν εἰώθε τὴν μουσικήν, ὥστε καὶ τοὺσ τεχνίτασ τοὺσ πρὸσ αὐτὸν μελετῶντασ αὐτούσ τε ποιούσ τινασ ποιεῖ καὶ τὰ σώματα διὰ τὰσ κινήσεισ, σκεπτέον δή τι περί τε τὰσ ἁρμονίασ καὶ τοὺσ ῥυθμούσ, καὶ πρὸσ παιδείαν πότερον πάσαισ χρηστέον ταῖσ ἁρμονίαισ καὶ πᾶσι τοῖσ ῥυθμοῖσ ἢ διαιρετέον, ἔπειτα τοῖσ πρὸσ παιδείαν διαπονοῦσι πότερον τὸν αὐτὸν διορισμὸν θήσομεν ἢ τρίτον δεῖ τινα ἕτερον.

καθ’ ἕκαστον ἀκριβολογίαν ἀποδώσομεν ζητεῖν τοῖσ βουλομένοισ παρ’ ἐκείνων, νῦν δὲ νομικῶσ διέλωμεν, τοὺσ τύπουσ μόνον εἰπόντεσ περὶ αὐτῶν.

φανερὸν ὅτι χρηστέον μὲν πάσαισ ταῖσ ἁρμονίαισ, οὐ τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον πάσαισ χρηστέον, ἀλλὰ πρὸσ μὲν τὴν παιδείαν ταῖσ ἠθικωτάταισ, πρὸσ δὲ ἀκρόασιν ἑτέρων χειρουργούντων καὶ ταῖσ πρακτικαῖσ καὶ ταῖσ ἐνθουσιαστικαῖσ.

ὃ γὰρ περὶ ἐνίασ συμβαίνει πάθοσ ψυχὰσ ἰσχυρῶσ, τοῦτο ἐν πάσαισ ὑπάρχει, τῷ δὲ ἧττον διαφέρει καὶ τῷ μᾶλλον, οἱο͂ν ἔλεοσ καὶ φόβοσ, ἔτι δ’ ἐνθουσιασμόσ· καὶ γὰρ ὑπὸ ταύτησ τῆσ κινήσεωσ κατοκώχιμοί τινέσ εἰσιν, ἐκ τῶν δ’ ἱερῶν μελῶν ὁρῶμεν τούτουσ, ὅταν χρήσωνται τοῖσ ἐξοργιάζουσι τὴν ψυχὴν μέλεσι, καθισταμένουσ ὥσπερ ἰατρείασ τυχόντασ καὶ καθάρσεωσ·

ταὐτὸ δὴ τοῦτο ἀναγκαῖον πάσχειν καὶ τοὺσ ἐλεήμονασ καὶ τοὺσ φοβητικοὺσ καὶ τοὺσ ὅλωσ παθητικούσ, τοὺσ ἄλλουσ καθ’ ὅσον ἐπιβάλλει τῶν τοιούτων ἑκάστῳ, καὶ πᾶσι γίγνεσθαί τινα κάθαρσιν καὶ κουφίζεσθαι μεθ’ ἡδονῆσ.

ὁμοίωσ δὲ καὶ τὰ μέλη τὰ πρακτικὰ παρέχει χαρὰν ἀβλαβῆ τοῖσ ἀνθρώποισ· διὸ ταῖσ μὲν τοιαύταισ ἁρμονίαισ καὶ τοῖσ τοιούτοισ μέλεσιν θετέον τοὺσ τὴν θεατρικὴν μουσικὴν μεταχειριζομένουσ ἀγωνιστάσ·

ἐπεὶ δ’ ὁ θεατὴσ διττόσ, ὁ μὲν ἐλεύθεροσ καὶ πεπαιδευμένοσ, ὁ δὲ φορτικὸσ ἐκ βαναύσων καὶ θητῶν καὶ ἄλλων τοιούτων συγκείμενοσ, ἀποδοτέον ἀγῶνασ καὶ θεωρίασ καὶ τοῖσ τοιούτοισ πρὸσ ἀνάπαυσιν· εἰσὶ δὲ ὥσπερ αὐτῶν αἱ ψυχαὶ παρεστραμμέναι τῆσ κατὰ φύσιν ἕξεωσ ‐ οὕτω καὶ τῶν ἁρμονιῶν παρεκβάσεισ εἰσὶ καὶ τῶν μελῶν τὰ σύντονα καὶ παρακεχρωσμένα, ποιεῖ δὲ τὴν ἡδονὴν ἑκάστοισ τὸ κατὰ φύσιν οἰκεῖον, διόπερ ἀποδοτέον ἐξουσίαν τοῖσ ἀγωνιζομένοισ πρὸσ τὸν θεατὴν τὸν τοιοῦτον τοιούτῳ τινὶ χρῆσθαι τῷ γένει τῆσ μουσικῆσ.

πρὸσ δὲ παιδείαν, ὥσπερ εἴρηται, τοῖσ ἠθικοῖσ τῶν μελῶν χρηστέον καὶ ταῖσ ἁρμονίαισ ταῖσ τοιαύταισ. τοιαύτη δ’ ἡ δωριστί, καθάπερ εἴπομεν πρότερον·

δέχεσθαι δὲ δεῖ κἄν τινα ἄλλην ἡμῖν δοκιμάζωσιν οἱ κοινωνοὶ τῆσ ἐν φιλοσοφίᾳ διατριβῆσ καὶ τῆσ περὶ τὴν μουσικὴν παιδείασ.

ὁ δ’ ἐν τῇ Πολιτείᾳ Σωκράτησ οὐ καλῶσ τὴν φρυγιστὶ μόνην καταλείπει μετὰ τῆσ δωριστί, καὶ ταῦτα ἀποδοκιμάσασ τῶν ὀργάνων τὸν αὐλόν. ἔχει γὰρ τὴν αὐτὴν δύναμιν ἡ φρυγιστὶ τῶν ἁρμονιῶν ἥνπερ αὐλὸσ ἐν τοῖσ ὀργάνοισ·

ἄμφω γὰρ ὀργιαστικὰ καὶ παθητικά· δηλοῖ δ’ ἡ ποίησισ. πᾶσα γὰρ βακχεία καὶ πᾶσα ἡ τοιαύτη κίνησισ μάλιστα τῶν ὀργάνων ἐστὶν ἐν τοῖσ αὐλοῖσ, τῶν δ’ ἁρμονιῶν ἐν τοῖσ φρυγιστὶ μέλεσι λαμβάνει ταῦτα τὸ πρέπον. <δηλοῖ δ’ ἡ ποίησισ,> οἱο͂ν ὁ διθύραμβοσ ὁμολογουμένωσ εἶναι δοκεῖ Φρύγιον.

καὶ τούτου πολλὰ παραδείγματα λέγουσιν οἱ περὶ τὴν σύνεσιν ταύτην, ἄλλα τε καὶ ὅτι Φιλόξενοσ ἐγχειρήσασ ἐν τῇ δωριστὶ ποιῆσαι διθύραμβον τοὺσ Μύσουσ οὐχ οἱο͂́σ τ’ ἦν, ἀλλ’ ὑπὸ τῆσ φύσεωσ αὐτῆσ ἐξέπεσεν εἰσ τὴν φρυγιστὶ τὴν προσήκουσαν ἁρμονίαν πάλιν. περὶ δὲ τῆσ δωριστὶ πάντεσ ὁμολογοῦσιν ὡσ στασιμωτάτησ οὔσησ καὶ μάλιστα ἦθοσ ἐχούσησ ἀνδρεῖον.

καὶ χρῆναι διώκειν φαμέν, ἡ δὲ δωριστὶ ταύτην ἔχει τὴν φύσιν πρὸσ τὰσ ἄλλασ ἁρμονίασ, φανερὸν ὅτι τὰ Δώρια μέλη πρέπει παιδεύεσθαι μᾶλλον τοῖσ νεωτέροισ.

εἰσὶ δὲ δύο σκοποί, τό τε δυνατὸν καὶ τὸ πρέπον·

καὶ γὰρ τὰ δυνατὰ δεῖ μεταχειρίζεσθαι μᾶλλον καὶ τὰ πρέποντα ἑκάστουσ. ἔστι δὲ καὶ ταῦτα ὡρισμένα ταῖσ ἡλικίαισ, οἱο͂ν τοῖσ ἀπειρηκόσι διὰ χρόνον οὐ ῥᾴδιον ᾄδειν τὰσ συντόνουσ ἁρμονίασ, ἀλλὰ τὰσ ἀνειμένασ ἡ φύσισ ὑποβάλλει τοῖσ τηλικούτοισ.

διὸ καλῶσ ἐπιτιμῶσι καὶ τοῦτο Σωκράτει τῶν περὶ τὴν μουσικήν τινεσ, ὅτι τὰσ ἀνειμένασ ἁρμονίασ ἀποδοκιμάσειεν εἰσ τὴν παιδίαν, ὡσ μεθυστικὰσ λαμβάνων αὐτάσ, οὐ κατὰ τὴν τῆσ μέθησ δύναμιν, βακχευτικὸν γὰρ ἥ γε μέθη ποιεῖ μᾶλλον, ἀλλ’ ἀπειρηκυίασ. δ’ εἴ τίσ ἐστι τοιαύτη τῶν ἁρμονιῶν ἣ πρέπει τῇ τῶν παίδων ἡλικίᾳ διὰ τὸ δύνασθαι κόσμον τ’ ἔχειν ἅμα καὶ παιδείαν, οἱο͂ν ἡ λυδιστὶ φαίνεται πεπονθέναι μάλιστα τῶν ἁρμονιῶν.

δῆλον οὖν ὅτι τούτουσ ὁρ́ουσ τρεῖσ ποιητέον εἰσ τὴν παιδείαν, τό τε μέσον καὶ τὸ δυνατὸν καὶ τὸ πρέπον.

상위

Aristotle (아리스토텔레스)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION