헬라어 문장 검색 - ΑριστόΠολιτιξ́6́

(아리스토텔레스, 정치학, Book 6)

πόσαι μὲν οὖν διαφοραὶ καὶ τίνεσ τοῦ τε βουλευτικοῦ καὶ κυρίου τῆσ πολιτείασ καὶ τῆσ περὶ τὰσ ἀρχὰσ τάξεωσ καὶ περὶ δικαστηρίων, καὶ ποία πρὸσ ποίαν συντέτακται πολιτείαν, ἔτι δὲ περὶ φθορᾶσ τε καὶ σωτηρίασ τῶν πολιτειῶν, ἐκ ποίων τε γίνεται καὶ διὰ τίνασ αἰτίασ, εἴρηται πρότερον· ἐπεὶ δὲ τετύχηκεν εἴδη πλείω δημοκρατίασ ὄντα καὶ τῶν ἄλλων ὁμοίωσ πολιτειῶν, ἅμα τε περὶ ἐκείνων εἴ τι λοιπόν, οὐ χεῖρον ἐπισκέψασθαι, καὶ τὸν οἰκεῖον καὶ τὸν συμφέροντα τρόπον ἀποδοῦναι πρὸσ ἑκάστην.

τὰσ συναγωγὰσ αὐτῶν τῶν εἰρημένων ἐπισκεπτέον πάντων τῶν τρόπων·

ταῦτα γὰρ συνδυαζόμενα ποιεῖ τὰσ πολιτείασ ἐπαλλάττειν, ὥστε ἀριστοκρατίασ τε ὀλιγαρχικὰσ εἶναι καὶ πολιτείασ δημοκρατικωτέρασ.

οἰκεῖα.

ποία μὲν οὖν δημοκρατία πρὸσ ποίαν ἁρμόττει πόλιν, ὡσαύτωσ δὲ καὶ ποία τῶν ὀλιγαρχιῶν ποίῳ πλήθει, καὶ τῶν λοιπῶν δὲ πολιτειῶν τίσ συμφέρει τίσιν, εἴρηται πρότερον·

ὅμωσ δ’ ἐπεὶ δεῖ γενέσθαι δῆλον μὴ μόνον ποία τούτων τῶν πολιτειῶν ἀρίστη ταῖσ πόλεσιν, ἀλλὰ καὶ πῶσ δεῖ κατασκευάζειν καὶ ταύτασ καὶ τὰσ ἄλλασ, ἐπέλθωμεν συντόμωσ. καὶ πρῶτον περὶ δημοκρατίασ εἴπωμεν·

ἅμα γὰρ καὶ περὶ τῆσ ἀντικειμένησ πολιτείασ φανερόν, αὕτη δ’ ἐστὶν ἣν καλοῦσί τινεσ ὀλιγαρχίαν. ληπτέον δὲ πρὸσ ταύτην τὴν μέθοδον πάντα τὰ δημοτικὰ καὶ τὰ δοκοῦντα ταῖσ δημοκρατίαισ ἀκολουθεῖν· ἐκ γὰρ τούτων συντιθεμένων τὰ τῆσ δημοκρατίασ εἴδη γίνεσθαι συμβαίνει, καὶ πλείουσ δημοκρατίασ μιᾶσ εἶναι καὶ διαφόρουσ.

δύο γάρ εἰσιν αἰτίαι δι’ ἅσπερ αἱ δημοκρατίαι πλείουσ εἰσί, πρῶτον μὲν ἡ λεχθεῖσα πρότερον, ὅτι διάφοροι οἱ δῆμοι γίνεται γὰρ τὸ μὲν γεωργικὸν πλῆθοσ, τὸ δὲ βάναυσον καὶ θητικόν· ὧν τοῦ πρώτου τῷ δευτέρῳ προσλαμβανομένου, καὶ τοῦ τρίτου πάλιν τοῖσ ἀμφοτέροισ, οὐ μόνον διαφέρει τῷ βελτίω καὶ χείρω γίνεσθαι τὴν δημοκρατίαν, ἀλλὰ καὶ τῷ μὴ τὴν αὐτήν, δευτέρα δὲ περὶ ἧσ νῦν λέγομεν.

τὰ γὰρ ταῖσ δημοκρατίαισ ἀκολουθοῦντα καὶ δοκοῦντ’ εἶναι τῆσ πολιτείασ οἰκεῖα ταύτησ ποιεῖ συντιθέμενα τὰσ δημοκρατίασ ἑτέρασ· τῇ μὲν γὰρ ἐλάττω, τῇ δ’ ἀκολουθήσει πλείονα, τῇ δ’ ἅπαντα ταῦτα.

χρήσιμον δ’ ἕκαστον αὐτῶν γνωρίζειν πρόσ τε τὸ κατασκευάζειν ἣν ἄν τισ αὐτῶν τύχῃ βουλόμενοσ, καὶ πρὸσ τὰσ διορθώσεισ. ζητοῦσι μὲν γὰρ οἱ τὰσ πολιτείασ καθιστάντεσ ἅπαντα τὰ οἰκεῖα συναγαγεῖν πρὸσ τὴν ὑπόθεσιν, ἁμαρτάνουσι δὲ τοῦτο ποιοῦντεσ, καθάπερ ἐν τοῖσ περὶ τὰσ φθορὰσ καὶ τὰσ σωτηρίασ τῶν πολιτειῶν εἴρηται πρότερον.

νυνὶ δὲ τὰ ἀξιώματα καὶ τὰ ἤθη καὶ ὧν ἐφίενται λέγωμεν. ὑπόθεσισ μὲν οὖν τῆσ δημοκρατικῆσ πολιτείασ ἐλευθερία τοῦτο γὰρ λέγειν εἰώθασιν, ὡσ ἐν μόνῃ τῇ πολιτείᾳ ταύτῃ μετέχοντασ ἐλευθερίασ·

τούτου γὰρ στοχάζεσθαί φασι πᾶσαν δημοκρατίαν·

ἐλευθερίασ δὲ ἓν μὲν τὸ ἐν μέρει ἄρχεσθαι καὶ ἄρχειν. καὶ γὰρ τὸ δίκαιον τὸ δημοτικὸν τὸ ἴσον ἔχειν ἐστὶ κατὰ ἀριθμὸν ἀλλὰ μὴ κατ’ ἀξίαν, τούτου δ’ ὄντοσ τοῦ δικαίου τὸ πλῆθοσ ἀναγκαῖον εἶναι κύριον, καὶ ὅ τι ἂν δόξῃ τοῖσ πλείοσι, τοῦτ’ εἶναι τέλοσ καὶ τοῦτ’ εἶναι τὸ δίκαιον· φασὶ γὰρ δεῖν ἴσον ἔχειν ἕκαστον τῶν πολιτῶν·

ὥστε ἐν ταῖσ δημοκρατίαισ συμβαίνει κυριωτέρουσ εἶναι τοὺσ ἀπόρουσ τῶν εὐπόρων· πλείουσ γάρ εἰσι, κύριον δὲ τὸ τοῖσ πλείοσι δόξαν. ἓν μὲν οὖν τῆσ ἐλευθερίασ σημεῖον τοῦτο, ὃν τίθενται πάντεσ οἱ δημοτικοὶ τῆσ πολιτείασ ὁρ́ον·

ἓν δὲ τὸ ζῆν ὡσ βούλεταί τισ. τοῦτο γὰρ τῆσ ἐλευθερίασ ἔργον εἶναί φασιν, εἴπερ τοῦ δουλεύοντοσ τὸ ζῆν μὴ ὡσ βούλεται. τῆσ μὲν οὖν δημοκρατίασ ὁρ́οσ οὗτοσ δεύτεροσ· τὸ μὴ ἄρχεσθαι, μάλιστα μὲν ὑπὸ μηθενόσ, εἰ δὲ μή, κατὰ μέροσ, καὶ συμβάλλεται ταύτῃ πρὸσ τὴν ἐλευθερίαν τὴν κατὰ τὸ ἴσον.

τούτων δ’ ὑποκειμένων καὶ τοιαύτησ οὔσησ τῆσ ἀρχῆσ τὰ τοιαῦτα δημοτικά·

ἀρχὰσ ἢ πάσασ ἢ ὅσασ ἐνδέχεται, τὸ δικάζειν πάντασ καὶ ἐκ πάντων, καὶ περὶ πάντων, ἢ περὶ τῶν πλείστων καὶ τῶν μεγίστων καὶ τῶν κυριωτάτων, οἱο͂ν περὶ εὐθυνῶν καὶ πολιτείασ καὶ τῶν ἰδίων συναλλαγμάτων, τὸ τὴν ἐκκλησίαν κυρίαν εἶναι πάντων ἢ τῶν μεγίστων, ἀρχὴν δὲ μηδεμίαν μηθενὸσ ἢ ὅτι ὀλιγίστων, ἢ τῶν μεγίστων βουλὴν κυρίαν τῶν δ’ ἀρχῶν δημοτικώτατον βουλή, ὅπου μὴ μισθοῦ εὐπορία πᾶσιν·

ἐνταῦθα γὰρ ἀφαιροῦνται καὶ ταύτησ τῆσ ἀρχῆσ τὴν δύναμιν·

εἰσ αὑτὸν γὰρ ἀνάγει τὰσ κρίσεισ πάσασ ὁ δῆμοσ εὐπορῶν μισθοῦ, καθάπερ εἴρηται πρότερον ἐν τῇ μεθόδῳ τῇ πρὸ ταύτησ, ἔπειτα τὸ μισθοφορεῖν μάλιστα μὲν πάντασ, ἐκκλησίαν δικαστήρια ἀρχάσ, εἰ δὲ μή, τὰσ ἀρχὰσ καὶ τὰ δικαστήρια καὶ <τὴν> βουλὴν καὶ τὰσ ἐκκλησίασ τὰσ κυρίασ, ἢ τῶν ἀρχῶν ἃσ ἀνάγκη συσσιτεῖν μετ’ ἀλλήλων. ἔτι ἐπειδὴ ὀλιγαρχία καὶ γένει καὶ πλούτῳ καὶ παιδείᾳ ὁρίζεται, τὰ δημοτικὰ δοκεῖ τἀναντία τούτων εἶναι, ἀγένεια πενία βαναυσία·

ἔτι δὲ τῶν ἀρχῶν τὸ μηδεμίαν ἀίδιον εἶναι, ἐὰν δέ τισ καταλειφθῇ ἐξ ἀρχαίασ μεταβολῆσ, τό γε περιαιρεῖσθαι τὴν δύναμιν αὐτῆσ καὶ ἐξ αἱρετῶν κληρωτοὺσ ποιεῖν.

τὰ μὲν οὖν κοινὰ ταῖσ δημοκρατίαισ ταῦτ’ ἐστί· συμβαίνει δ’ ἐκ τοῦ δικαίου τοῦ ὁμολογουμένου εἶναι δημοκρατικοῦ τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ ἴσον ἔχειν ἅπαντασ κατ’ ἀριθμόν ἡ μάλιστ’ εἶναι δοκοῦσα δημοκρατία καὶ δῆμοσ.

ἴσον γὰρ τὸ μηθὲν μᾶλλον ἄρχειν τοὺσ ἀπόρουσ ἢ τοὺσ εὐπόρουσ, μηδὲ κυρίουσ εἶναι μόνουσ ἀλλὰ πάντασ ἐξ ἴσου κατ’ ἀριθμόν·

καὶ τὴν ἐλευθερίαν.

τὸ δὲ μετὰ τοῦτο ἀπορεῖται πῶσ ἕξουσι τὸ ἴσον, πότερον δεῖ τὰ τιμήματα διελεῖν χιλίοισ τὰ τῶν πεντακοσίων καὶ τοὺσ χιλίουσ ἴσον δύνασθαι τοῖσ πεντακοσίοισ, ἢ οὐχ οὕτω δεῖ τιθέναι τὴν κατὰ τοῦτο ἰσότητα, ἀλλὰ διελεῖν μὲν οὕτωσ, ἔπειτα ἐκ τῶν πεντακοσίων ἴσουσ λαβόντα καὶ ἐκ τῶν χιλίων, τούτουσ κυρίουσ εἶναι τῶν αἱρέσεων καὶ τῶν δικαστηρίων.

πότερον οὖν αὕτη ἡ πολιτεία δικαιοτάτη κατὰ τὸ δημοτικὸν δίκαιον, ἢ μᾶλλον ἡ κατὰ τὸ πλῆθοσ;

φασὶ γὰρ οἱ δημοτικοὶ τοῦτο δίκαιον ὅ τι ἂν δόξῃ τοῖσ πλείοσιν, οἱ δ’ ὀλιγαρχικοὶ ὅ τι ἂν δόξῃ τῇ πλείονι οὐσίᾳ· κατὰ πλῆθοσ γὰρ οὐσίασ φασὶ κρίνεσθαι δεῖν.

ἔχει δ’ ἀμφότερα ἀνισότητα καὶ ἀδικίαν· δ’ ὅ τι ἂν οἱ πλείουσ κατ’ ἀριθμόν, ἀδικήσουσι δημεύοντεσ τὰ τῶν πλουσίων καὶ ἐλαττόνων, καθάπερ εἴρηται πρότερον.

τίσ ἂν οὖν εἰή ἰσότησ ἣν ὁμολογήσουσιν ἀμφότεροι, σκεπτέον ἐξ ὧν ὁρίζονται δικαίων ἀμφότεροι.

λέγουσι γὰρ ὡσ ὅ τι ἂν δόξῃ τοῖσ πλείοσι τῶν πολιτῶν, τοῦτ’ εἶναι δεῖ κύριον· ἔστω δὴ τοῦτο, μὴ μέντοι πάντωσ, ἀλλ’ ἐπειδὴ δύο μέρη τετύχηκεν ἐξ ὧν ἡ πόλισ, πλούσιοι καὶ πένητεσ, ὅ τι ἂν ἀμφοτέροισ δόξῃ ἢ τοῖσ πλείοσι, τοῦτο κύριον ἔστω, ἐὰν δὲ τἀναντία δόξῃ, ὅ τι ἂν οἱ πλείουσ καὶ ὧν τὸ τίμημα πλεῖον·

οἱο͂ν, εἰ οἱ μὲν δέκα οἱ δὲ εἴκοσιν, ἔδοξε δὲ τῶν μὲν πλουσίων τοῖσ ἓξ τῶν δ’ ἀπορωτέρων τοῖσ πεντεκαίδεκα, προσγεγένηνται τοῖσ μὲν πένησι τέτταρεσ τῶν πλουσίων, τοῖσ δὲ πλουσίοισ πέντε τῶν πενήτων· ὁποτέρων οὖν τὸ τίμημα ὑπερτείνει συναριθμουμένων ἀμφοτέρων ἑκατέροισ, τοῦτο κύριον.

νῦν ἐὰν δίχα ἡ ἐκκλησία γένηται ἢ τὸ δικαστήριον·

ἢ γὰρ ἀποκληρωτέον ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον ποιητέον.

ἀλλὰ περὶ μὲν τοῦ ἴσου καὶ τοῦ δικαίου, κἂν ᾖ πάνυ χαλεπὸν εὑρεῖν τὴν ἀλήθειαν περὶ αὐτῶν, ὅμωσ ῥᾷον τυχεῖν ἢ συμπεῖσαι τοὺσ δυναμένουσ πλεονεκτεῖν· δίκαιον οἱ ἥττουσ, οἱ δὲ κρατοῦντεσ οὐδὲν φροντίζουσιν δημοκρατιῶν δ’ οὐσῶν τεττάρων βελτίστη μὲν ἡ πρώτη τάξει, καθάπερ ἐν τοῖσ πρὸ τούτων ἐλέχθη λόγοισ·

ἔστι δὲ καὶ ἀρχαιοτάτη πασῶν αὕτη.

λέγω δὲ πρώτην ὥσπερ ἄν τισ διέλοι τοὺσ δήμουσ. ἐστιν, ὥστε καὶ ποιεῖν ἐνδέχεται δημοκρατίαν ὅπου ζῇ τὸ πλῆθοσ ἀπὸ γεωργίασ ἢ νομῆσ.

διὰ μὲν γὰρ τὸ μὴ πολλὴν οὐσίαν ἔχειν ἄσχολοσ, ὥστε μὴ πολλάκισ ἐκκλησιάζειν διὰ δὲ τὸ ἔχειν τἀνακαῖα πρὸσ τοῖσ ἔργοισ διατρίβουσι καὶ τῶν ἀλλοτρίων οὐκ ἐπιθυμοῦσιν, ἀλλ’ ἥδιον αὐτοῖσ τὸ ἐργάζεσθαι τοῦ πολιτεύεσθαι καὶ ἄρχειν, ὅπου ἂν μὴ ᾖ λήμματα μεγάλα ἀπὸ τῶν ἀρχῶν. οἱ γὰρ πολλοὶ μᾶλλον ὀρέγονται τοῦ κέρδουσ ἢ τῆσ τιμῆσ. σημεῖον δέ· καὶ γὰρ τὰσ ἀρχαίασ τυραννίδασ ὑπέμενον καὶ τὰσ ὀλιγαρχίασ ὑπομένουσιν, ἐάν τισ αὐτοὺσ ἐργάζεσθαι μὴ κωλύῃ μηδ’ ἀφαιρῆται μηθέν·

ταχέωσ γὰρ οἱ μὲν πλουτοῦσιν αὐτῶν οἱ δ’ οὐκ ἀποροῦσιν.

ἔτι δὲ τὸ κυρίουσ εἶναι τοῦ ἑλέσθαι καὶ εὐθύνειν ἀναπληροῖ τὴν ἔνδειαν, εἴ τι φιλοτιμίασ ἔχουσιν, ἐπεὶ παρ’ ἐνίοισ δήμοισ, κἂν μὴ μετέχωσι τῆσ αἱρέσεωσ τῶν ἀρχῶν ἀλλά τινεσ αἱρετοὶ κατὰ μέροσ ἐκ πάντων, ὥσπερ ἐν Μαντινείᾳ, τοῦ δὲ βουλεύεσθαι κύριοι ὦσιν, ἱκανῶσ ἔχει τοῖσ πολλοῖσ· καὶ δεῖ νομίζειν καὶ τοῦτ’ εἶναι σχῆμά τι δημοκρατίασ, ὥσπερ ἐν Μαντινείᾳ ποτ’ ἦν.

διὸ δὴ καὶ συμφέρον ἐστὶ τῇ πρότερον ῥηθείσῃ δημοκρατίᾳ καὶ ὑπάρχειν εἰώθεν, αἱρεῖσθαι μὲν τὰσ ἀρχὰσ καὶ εὐθύνειν καὶ δικάζειν πάντασ, ἄρχειν δὲ τὰσ μεγίστασ αἱρετοὺσ καὶ ἀπὸ τιμημάτων, τὰσ μείζουσ ἀπὸ μειζόνων, ἢ καὶ ἀπὸ τιμημάτων μὲν μηδεμίαν, ἀλλὰ τοὺσ δυναμένουσ. ἀνάγκη δὲ πολιτευομένουσ οὕτω πολιτεύεσθαί καλῶσ αἱ τε γὰρ ἀρχαὶ ἀεὶ διὰ τῶν βελτίστων ἔσονται, τοῦ δήμου βουλομένου καὶ τοῖσ ἐπιεικέσιν οὐ φθονοῦντοσ, καὶ τοῖσ ἐπιεικέσι καὶ γνωρίμοισ ἀρκοῦσαν εἶναι ταύτην τὴν τάξιν·

ἄρξονται γὰρ οὐχ ὑπ’ ἄλλων χειρόνων, καὶ ἄρξουσι δικαίωσ διὰ τὸ τῶν εὐθυνῶν εἶναι κυρίουσ ἑτέρουσ.

τὸ γὰρ ἐπανακρέμασθαι, καὶ μὴ πᾶν ἐξεῖναι ποιεῖν ὅ τι ἂν δόξῃ, συμφέρον ἐστίν· τοῦ πράττειν ὅ τι ἂν ἐθέλῃ τισ οὐ δύναται φυλάττειν τὸ ἐν ἑκάστῳ τῶν ἀνθρώπων φαῦλον.

ὥστε ἀναγκαῖον συμβαίνειν ὅπερ ἐστὶν ὠφελιμώτατον ἐν ταῖσ πολιτείαισ, ἄρχειν τοὺσ ἐπιεικεῖσ ἀναμαρτήτουσ ὄντασ, μηδὲν ἐλαττουμένου τοῦ πλήθουσ.

ὅτι μὲν οὖν αὕτη τῶν δημοκρατιῶν ἀρίστη, φανερόν, καὶ διὰ τίν’ αἰτίαν, ὅτι διὰ τὸ ποιόν τινα εἶναι τὸν δῆμον·

πρὸσ δὲ τὸ κατασκευάζειν γεωργὸν τὸν δῆμον τῶν τε νόμων τινὲσ τῶν παρὰ πολλοῖσ κειμένων τὸ ἀρχαῖον χρήσιμοι πάντωσ, ἢ τὸ ὅλωσ μὴ ἐξεῖναι κεκτῆσθαι πλείω γῆν μέτρου τινὸσ ἢ ἀπό τινοσ τόπου πρὸσ τὸ ἄστυ καὶ τὴν πόλιν ἦν δὲ τό γε ἀρχαῖον ἐν πολλαῖσ πόλεσι νενομοθετημένον μηδὲ πωλεῖν ἐξεῖναι τοὺσ πρώτουσ κλήρουσ·

ἔστι δὲ καὶ ὃν λέγουσιν Ὀξύλου νόμον εἶναι τοιοῦτόν τι δυνάμενοσ, τὸ μὴ δανείζειν εἴσ τι μέροσ τῆσ ὑπαρχούσησ ἑκάστῳ γῆσ, νῦν δὲ δεῖ διορθοῦν καὶ τῷ Ἀφυταίων νόμῳ, πρὸσ γὰρ ὃ λέγομέν ἐστι χρήσιμοσ·

ἐκεῖνοι γάρ, καίπερ ὄντεσ πολλοὶ κεκτημένοι δὲ γῆν ὀλίγην, ὅμωσ πάντεσ γεωργοῦσιν·

τιμῶνται γὰρ οὐχ ὅλασ τὰσ κτήσεισ, ἀλλὰ κατὰ τηλικαῦτα μόρια διαιροῦντεσ ὥστ’ ἔχειν ὑπερβάλλειν ταῖσ τιμήσεσι καὶ τοὺσ πένητασ. μετὰ δὲ τὸ γεωργικὸν πλῆθοσ βέλτιστοσ δῆμόσ ἐστιν ὅπου νομεῖσ εἰσι καὶ ζῶσιν ἀπὸ βοσκημάτων·

πολλὰ γὰρ ἔχει τῇ γεωργίᾳ παραπλησίωσ, καὶ τὰ πρὸσ τὰσ πολεμικὰσ πράξεισ μάλισθ’ οὗτοι γεγυμνασμένοι τὰσ ἕξεισ καὶ χρήσιμοι τὰ σώματα καὶ δυνάμενοι θυραυλεῖν.

τὰ δ’ ἄλλα πλήθη πάντα σχεδόν, ἐξ ὧν αἱ λοιπαὶ δημοκρατίαι συνεστᾶσι, πολλῷ φαυλότερα τούτων· ὁ γὰρ βίοσ φαῦλοσ, καὶ οὐθὲν ἔργον μετ’ ἀρετῆσ ὧν μεταχειρίζεται τὸ πλῆθοσ τό τε τῶν βαναύσων καὶ τὸ τῶν ἀγοραίων ἀνθρώπων καὶ τὸ θητικόν, ἔτι δὲ διὰ τὸ περὶ τὴν ἀγορὰν καὶ τὸ ἄστυ κυλίεσθαι πᾶν τὸ τοιοῦτον γένοσ ὡσ εἰπεῖν ῥᾳδίωσ ἐκκλησιάζει·

οἱ δὲ γεωργοῦντεσ διὰ τὸ διεσπάρθαι κατὰ τὴν χώραν οὔτ’ ἀπαντῶσιν οὔθ’ ὁμοίωσ δέονται τῆσ συνόδου ταύτησ.

ὅπου δὲ καὶ συμβαίνει τὴν χώραν τὴν θέσιν ἔχειν τοιαύτην ὥστε τὴν χώραν πολὺ τῆσ πόλεωσ ἀπηρτῆσθαι, ῥᾴδιον καὶ δημοκρατίαν ποιεῖσθαι χρηστὴν καὶ πολιτείαν· ἀναγκάζεται γὰρ τὸ πλῆθοσ ἐπὶ τῶν ἀγρῶν ποιεῖσθαι τὰσ ἀποικίασ, ὥστε δεῖ, κἂν ἀγοραῖοσ ὄχλοσ ᾖ, μὴ ποιεῖν ἐν ταῖσ δημοκρατίαισ ἐκκλησίασ ἄνευ τοῦ κατὰ τὴν χώραν πλήθουσ.

πῶσ μὲν οὖν δεῖ κατασκευάζειν τὴν βελτίστην καὶ πρώτην δημοκρατίαν, εἴρηται· φανερὸν δὲ καὶ πῶσ τὰσ ἄλλασ. ἑπομένωσ γὰρ δεῖ παρεκβαίνειν καὶ τὸ χεῖρον ἀεὶ πλῆθοσ χωρίζειν.

καὶ τὰσ ἄλλασ πολιτείασ, εἴρηται πρότερον τὰ πλεῖστα σχεδόν.

πρὸσ δὲ τὸ καθιστάναι ταύτην τὴν δημοκρατίαν καὶ τὸν δῆμον ποιεῖν ἰσχυρὸν εἰώθασιν οἱ προεστῶτεσ προσλαμβάνειν ὡσ πλείστουσ καὶ ποιεῖν πολίτασ μὴ μόνον τοὺσ γνησίουσ ἀλλὰ καὶ τοὺσ νόθουσ καὶ τοὺσ ἐξ ὁποτερουοῦν πολίτου, λέγω δὲ οἱο͂ν πατρὸσ ἢ μητρόσ· ἅπαν γὰρ οἰκεῖον τοῦτο τῷ τοιούτῳ δήμῳ μᾶλλον.

εἰώθασι μὲν οὖν οἱ δημαγωγοὶ κατασκευάζειν οὕτω, δεῖ μέντοι προσλαμβάνειν μέχρι ἂν ὑπερτείνῃ τὸ πλῆθοσ τῶν γνωρίμων καὶ τῶν μέσων, καὶ τούτου μὴ πέρα προβαίνειν· ὑπερβάλλοντεσ γὰρ ἀτακτοτέραν τε ποιοῦσι τὴν πολιτείαν, καὶ τοὺσ γνωρίμουσ πρὸσ τὸ χαλεπῶσ ὑπομένειν τὴν δημοκρατίαν παροξύνουσι μᾶλλον, ὅπερ συνέβη τῆσ στάσεωσ αἴτιον γενέσθαι περὶ Κυρήνην· ὀλίγον μὲν γὰρ πονηρὸν παρορᾶται, πολὺ δὲ γινόμενον ἐν ὀφθαλμοῖσ μᾶλλόν ἐστιν.

ἔτι δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα κατασκευάσματα χρήσιμα πρὸσ τὴν δημοκρατίαν τὴν τοιαύτην, οἷσ Κλεισθένησ τε Ἀθήνησιν ἐχρήσατο βουλόμενοσ αὐξῆσαι τὴν δημοκρατίαν, καὶ περὶ Κυρήνην οἱ τὸν δῆμον καθιστάντεσ. φυλαί τε γὰρ ἕτεραι ποιητέαι πλείουσ καὶ φατρίαι, καὶ τὰ τῶν ἰδίων ἱερῶν συνακτέον εἰσ ὀλίγα καὶ κοινά, καὶ πάντα σοφιστέον ὅπωσ ἂν ὅτι μάλιστα ἀναμειχθῶσι πάντεσ ἀλλήλοισ, αἱ δὲ συνήθειαι διαζευχθῶσιν αἱ πρότερον.

ἔτι δὲ καὶ τὰ τυραννικὰ κατασκευάσματα δημοτικὰ δοκεῖ πάντα, λέγω δ’ οἱο͂ν ἀναρχία τε δούλων αὕτη δ’ ἂν εἰή μέχρι του συμφέρουσα καὶ γυναικῶν καὶ παίδων, καὶ τὸ ζῆν ὅπωσ τισ βούλεται παρορᾶν·

πολὺ γὰρ ἔσται τὸ τῇ τοιαύτῃ πολιτείᾳ βοηθοῦν·

ἥδιον γὰρ τοῖσ πολλοῖσ τὸ ζῆν ἀτάκτωσ ἢ τὸ σωφρόνωσ. ἔστι δὲ ἔργον τοῦ νομοθέτου καὶ τῶν βουλομένων συνιστάναι τινὰ τοιαύτην πολιτείαν οὐ τὸ καταστῆσαι μέγιστον ἔργον οὐδὲ μόνον, ἀλλ’ ὅπωσ σῴζηται μᾶλλον·

μίαν γὰρ ἢ δύο ἢ τρεῖσ ἡμέρασ οὐ χαλεπὸν μεῖναι πολιτευομένουσ ὁπωσοῦν.

τιθεμένουσ δὲ τοιούτουσ νόμουσ, καὶ τοὺσ ἀγράφουσ καὶ τοὺσ γεγραμμένουσ, οἳ περιλήψονται μάλιστα τὰ σῴζοντα τὰσ πολιτείασ, καὶ μὴ νομίζειν τοῦτ’ εἶναι δημοτικὸν μηδ’ ὀλιγαρχικὸν ὃ ποιήσει τὴν πόλιν ὅτι μάλιστα δημοκρατεῖσθαι ἢ ὀλιγαρχεῖσθαι, ἀλλ’ ὃ πλεῖστον χρόνον.

οἱ δὲ νῦν δημαγωγοὶ χαριζόμενοι τοῖσ δήμοισ πολλὰ δημεύουσι διὰ τῶν δικαστηρίων.

διὸ δεῖ πρὸσ ταῦτα ἀντιπράττειν τοὺσ κηδομένουσ τῆσ πολιτείασ, νομοθετοῦντασ μηδὲν εἶναι δημόσιον τῶν καταδικαζομένων καὶ φερόμενον πρὸσ τὸ κοινόν, ἀλλ’ ἱερόν·

οἱ μὲν γὰρ ἀδικοῦντεσ οὐθὲν ἧττον εὐλαβεῖσ ἔσονται ζημιώσονται γὰρ ὁμοίωσ, ὁ δ’ ὄχλοσ ἧττον καταψηφιεῖται τῶν κρινομένων, λήψεσθαι μηδὲν μέλλων. ἔτι δὲ τὰσ γινομένασ δημοσίασ δίκασ ὡσ ὀλιγίστασ αἰεὶ ποιεῖν, μεγάλοισ ἐπιτιμίοισ τοὺσ εἰκῇ γραφομένουσ κωλύοντασ·

δὲ καὶ ταύτῃ τῇ πολιτείᾳ πάντασ μάλιστα μὲν εὔνουσ εἶναι τοὺσ πολίτασ, εἰ δὲ μή, μή τοί γε ὡσ πολεμίουσ νομίζειν τοὺσ κυρίουσ.

ἀπό τε γὰρ εἰσφορᾶσ καὶ δημεύσεωσ ἀναγκαῖον γίνεσθαι καὶ δικαστηρίων φαύλων, ἃ πολλὰσ ἤδη δημοκρατίασ ἀνέτρεψεν, ὅπου μὲν οὖν πρόσοδοι μὴ τυγχάνουσιν οὖσαι, δεῖ ποιεῖν ὀλίγασ ἐκκλησίασ, καὶ δικαστήρια πολλῶν μὲν ὀλίγασ δ’ ἡμέρασ τοῦτο γὰρ φέρει μὲν καὶ πρὸσ τὸ μὴ φοβεῖσθαι τοὺσ πλουσίουσ τὰσ δαπάνασ κἂν οἱ μὲν εὔποροι μὴ λαμβάνωσι δικαστικόν, οἱ δ’ ἄποροι, φέρει δὲ καὶ πρὸσ τὸ κρίνεσθαι τὰσ δίκασ πολὺ βέλτιον·

οἱ γὰρ εὔποροι πολλὰσ μὲν ἡμέρασ οὐκ ἐθέλουσιν ἀπὸ τῶν ἰδίων ἀπεῖναι, βραχὺν δὲ χρόνον ἐθέλουσιν, ὅπου δ’ εἰσὶ πρόσοδοι, μὴ ποιεῖν ὃ νῦν οἱ δημαγωγοὶ ποιοῦσιν τὰ γὰρ περιόντα νέμουσιν·

λαμβάνουσι δὲ ἅμα καὶ πάλιν δέονται τῶν αὐτῶν·

ὁ τετρημένοσ γάρ ἐστι πίθοσ ἡ τοιαύτη βοήθεια τοῖσ ἀπόροισ. ἀλλὰ δεῖ τὸν ἀληθινῶσ δημοτικὸν ὁρᾶν ὅπωσ τὸ πλῆθοσ μὴ λίαν ἄπορον ᾖ· τοῦτο γὰρ αἴτιον τοῦ μοχθηρὰν εἶναι τὴν δημοκρατίαν. τεχναστέον οὖν ὅπωσ ἂν εὐπορία γένοιτο χρόνιοσ.

καί, εἰ μὴ πᾶσι δυνατόν, ἀλλὰ κατὰ φυλὰσ ἤ τι μέροσ ἕτερον ἐν μέρει διανέμειν, ἐν δὲ τούτῳ πρὸσ τὰσ ἀναγκαίασ συνόδουσ τοὺσ εὐπόρουσ εἰσφέρειν τὸν μισθόν, ἀφειμένουσ τῶν ματαίων λειτουργιῶν.

τοιοῦτον δέ τινα τρόπον Καρχηδόνιοι πολιτευόμενοι φίλον κέκτηνται τὸν δῆμον· ἀεὶ γάρ τινασ ἐκπέμποντεσ τοῦ δήμου πρὸσ τὰσ περιοικίδασ ποιοῦσιν εὐπόρουσ.

χαριέντων δ’ ἐστὶ καὶ νοῦν ἐχόντων γνωρίμων καὶ διαλαμβάνοντασ τοὺσ ἀπόρουσ ἀφορμὰσ διδόντασ τρέπειν ἐπ’ ἐργασίασ. καλῶσ δ’ ἔχει μιμεῖσθαι καὶ τὰ Ταραντίνων. ἐκεῖνοι γὰρ κοινὰ ποιοῦντεσ τὰ κτήματα τοῖσ ἀπόροισ ἐπὶ τὴν χρῆσιν εὔνουν παρασκευάζουσι τὸ πλῆθοσ·

ἔτι δὲ τὰσ ἀρχὰσ πάσασ ἐποίησαν διττάσ, τὰσ μὲν αἱρετὰσ τὰσ δὲ κληρωτάσ, τὰσ μὲν κληρωτὰσ ὅπωσ ὁ δῆμοσ αὐτῶν μετέχῃ, τὰσ δ’ αἱρετὰσ ἵνα πολιτεύωνται βέλτιον. ἔστι δὲ τοῦτο ποιῆσαι. τῆσ αὐτῆσ ἀρχῆσ μερίζοντασ τοὺσ μὲν κληρωτοὺσ τοὺσ δ’ αἱρετούσ.

πῶσ μὲν οὖν δεῖ τὰσ δημοκρατίασ κατασκευάζειν, εἴρηται. σχεδὸν δὲ καὶ περὶ τὰσ ὀλιγαρχίασ πῶσ δεῖ φανερὸν ἐκ τούτων.

πρὸσ τὴν ἐναντίαν δημοκρατίαν ἀναλογιζόμενον, τὴν μὲν εὔκρατον μάλιστα τῶν ὀλιγαρχιῶν καὶ πρώτην ‐ αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ σύνεγγυσ τῇ καλουμένῃ πολιτείᾳ, <ἐν> ᾗ δεῖ τὰ τιμήματα διαιρεῖν, τὰ μὲν ἐλάττω τὰ δὲ μείζω ποιοῦντασ, ἐλάττω μὲν ἀφ’ ὧν τῶν ἀναγκαίων μεθέξουσιν ἀρχῶν, μείζω δ’ ἀφ’ ὧν τῶν κυριωτέρων·

τῷ τε κτωμένῳ τὸ τίμημα μετέχειν ἐξεῖναι τῆσ πολιτείασ, τοσούτου εἰσαγομένου τοῦ δήμου πλήθουσ διὰ τοῦ τιμήματοσ μεθ’ οὗ κρείττονεσ ἔσονται τῶν μὴ μετεχόντων·

ἀεὶ δὲ δεῖ παραλαμβάνειν ἐκ τοῦ βελτίονοσ δήμου τοὺσ κοινωνούσ. ὁμοίωσ δὲ καὶ τὴν ἐχομένην ὀλιγαρχίαν ἐπιτείνοντασ δεῖ μικρὸν κατασκευάζειν. τῇ δ’ ἀντικειμένῃ τῇ τελευταίᾳ δημοκρατίᾳ, τῇ δυναστικωτάτῃ καὶ τυραννικωτάτῃ τῶν ὀλιγαρχιῶν, ὅσῳ περ χειρίστη, τοσούτῳ δεῖ πλείονοσ φυλακῆσ.

καλῶσ ἔχοντα τοῖσ πλωτῆρσιν ἐπιδέχεται πλείουσ ἁμαρτίασ ὥστε μὴ φθείρεσθαι δι’ αὐτάσ, τὰ δὲ νοσερῶσ ἔχοντα τῶν σωμάτων καὶ τὰ τῶν πλοίων ἐκλελυμένα καὶ πλωτήρων τετυχηκότα φαύλων οὐδὲ τὰσ μικρὰσ δύναται φέρειν ἁμαρτίασ, οὕτω καὶ τῶν πολιτειῶν αἱ χείρισται πλείστησ δέονται φυλακῆσ.

τὰσ μὲν οὖν δημοκρατίασ ὅλωσ ἡ πολυανθρωπία σῴζει τοῦτο γὰρ ἀντίκειται πρὸσ τὸ δίκαιον τὸ κατὰ τὴν ἀξίαν·

τὴν δ’ ὀλιγαρχίαν δῆλον ὅτι τοὐναντίον ἀπὸ τῆσ εὐταξίασ δεῖ τυγχάνειν τῆσ σωτηρίασ. ἐπεὶ δὲ τέτταρα μὲν ἔστι μέρη μάλιστα τοῦ πλήθουσ, γεωργικὸν βαναυσικὸν ἀγοραῖον θητικόν, τέτταρα δὲ τὰ χρήσιμα πρὸσ πόλεμον, ἱππικὸν ὁπλιτικὸν ψιλὸν ναυτικόν, ὅπου μὲν συμβέβηκε τὴν χώραν εἶναι ἱππάσιμον, ἐνταῦθα μὲν εὐφυῶσ ἔχει κατασκευάζειν τὴν ὀλιγαρχίαν ἰσχυράν ἡ γὰρ σωτηρία τοῖσ οἰκοῦσι διὰ ταύτησ ἐστὶ τῆσ δυνάμεωσ, αἱ δ’ ἱπποτροφίαι τῶν μακρὰσ οὐσίασ κεκτημένων εἰσίν, ὅπου δ’ ὁπλῖτιν, τὴν ἐχομένην ὀλιγαρχίαν τὸ γὰρ ὁπλιτικὸν τῶν εὐπόρων ἐστὶ μᾶλλον ἢ τῶν ἀπόρων, ἡ δὲ ψιλὴ δύναμισ καὶ ναυτικὴ δημοκρατικὴ πάμπαν.

νῦν μὲν οὖν ὅπου τοιοῦτον πολὺ πλῆθοσ ἔστιν, ὅταν διαστῶσι, πολλάκισ ἀγωνίζονται χεῖρον·

δεῖ δὲ πρὸσ τοῦτο φάρμακον παρὰ τῶν πολεμικῶν λαμβάνειν στρατηγῶν, οἳ συνδυάζουσι πρὸσ τὴν ἱππικὴν δύναμιν καὶ τὴν ὁπλιτικὴν τὴν ἁρμόττουσαν τῶν ψιλῶν.

ταύτῃ δ’ ἐπικρατοῦσιν ἐν ταῖσ διαστάσεσιν οἱ δῆμοι τῶν εὐπόρων· ψιλοὶ γὰρ ὄντεσ πρὸσ ἱππικὴν καὶ ὁπλιτικὴν ἀγωνίζονται ῥᾳδίωσ.

τὸ μὲν οὖν ἐκ τούτων καθιστάναι ταύτην τὴν δύναμιν ἐφ’ ἑαυτούσ ἐστι καθιστάναι, δεῖ δὲ διῃρημένησ τῆσ ἡλικίασ, καὶ τῶν μὲν ὄντων πρεσβυτέρων τῶν δὲ νέων, ἔτι μὲν ὄντασ νέουσ τοὺσ αὐτῶν υἱεῖσ διδάσκεσθαι τὰσ κούφασ καὶ τὰσ ψιλὰσ ἐργασίασ, ἐκκεκριμένουσ δὲ ἐκ παίδων ἀθλητὰσ εἶναι αὐτοὺσ τῶν ἔργων·

τὴν δὲ μετάδοσιν γίνεσθαι τῷ πλήθει τοῦ πολιτεύματοσ ἤτοι καθάπερ εἴρηται πρότερον, τοῖσ τὸ τίμημα κτωμένοισ, ἢ καθάπερ Θηβαίοισ, ἀποσχομένοισ χρόνον τινὰ τῶν βαναύσων ἔργων, ἢ καθάπερ ἐν Μασσαλίᾳ κρίσιν ποιουμένουσ τῶν ἀξίων τῶν ἐν τῷ πολιτεύματι καὶ τῶν ἔξωθεν.

ἔτι δὲ καὶ ταῖσ ἀρχαῖσ ταῖσ κυριωτάταισ, ἃσ δεῖ τοὺσ ἐν τῇ πολιτείᾳ κατέχειν, δεῖ προσκεῖσθαι λειτουργίασ, ἵν’ ἑκὼν ὁ δῆμοσ μὴ μετέχῃ καὶ συγγνώμην ἔχῃ τοῖσ ἄρχουσιν ὡσ μισθὸν πολὺν διδοῦσι τῆσ ἀρχῆσ.

ἁρμόττει δὲ θυσίασ τε εἰσιόντασ ποιεῖσθαι μεγαλοπρεπεῖσ καὶ κατασκευάζειν τι τῶν κοινῶν, ἵνα τῶν περὶ τὰσ ἑστιάσεισ μετέχων ὁ δῆμοσ καὶ τὴν πόλιν ὁρῶν κοσμουμένην τὰ μὲν ἀναθήμασι τὰ δὲ οἰκοδομήμασιν ἄσμενοσ ὁρᾷ μένουσαν τὴν πολιτείαν· συμβήσεται δὲ καὶ τοῖσ γνωρίμοισ εἶναι μνημεῖα τῆσ δαπάνησ.

ἀλλὰ τοῦτο νῦν οἱ περὶ τὰσ ὀλιγαρχίασ οὐ ποιοῦσιν, ἀλλὰ τοὐναντίον·

τὰ λήμματα γὰρ ζητοῦσιν οὐχ ἧττον ἢ τὴν τιμήν. διόπερ εὖ ἔχει λέγειν ταύτασ εἶναι δημοκρατίασ μικράσ. πῶσ μὲν οὖν χρὴ καθιστάναι τὰσ δημοκρατίασ καὶ τὰσ ὀλιγαρχίασ, διωρίσθω τὸν τρόπον τοῦτον.

ἀκόλουθον δὲ τοῖσ εἰρημένοισ ἐστὶ τὸ διῃρῆσθαι καλῶσ τὰ περὶ τὰσ ἀρχάσ, πόσαι καὶ τίνεσ καὶ τίνων, καθάπερ εἴρηται καὶ πρότερον.

τῶν μὲν γὰρ ἀναγκαίων ἀρχῶν χωρὶσ ἀδύνατον εἶναι πόλιν, τῶν δὲ πρὸσ εὐταξίαν καὶ κόσμον ἀδύνατον οἰκεῖσθαι καλῶσ.

ἔτι δ’ ἀναγκαῖον ἐν μὲν ταῖσ μικραῖσ ἐλάττουσ εἶναι τὰσ ἀρχάσ, ἐν δὲ ταῖσ μεγάλαισ πλείουσ, ὥσπερ τυγχάνει πρότερον εἰρημένον· ποίασ οὖν ἁρμόττει συνάγειν καὶ ποίασ χωρίζειν, δεῖ μὴ λανθάνειν.

πρώτη μὲν οὖν ἐπιμέλεια τῶν ἀναγκαίων ἡ περὶ τὴν ἀγοράν, ἐφ’ ᾗ δεῖ τινα ἀρχὴν εἶναι τὴν ἐφορῶσαν περί τε τὰ συμβόλαια καὶ τὴν εὐκοσμίαν· πάσαισ ταῖσ πόλεσι τὰ μὲν ὠνεῖσθαι τὰ δὲ πωλεῖν πρὸσ τὴν ἀλλήλων ἀναγκαίαν χρείαν, καὶ τοῦτ’ ἐστὶν ὑπογυιότατον πρὸσ αὐτάρκειαν, δι’ ἣν δοκοῦσιν εἰσ μίαν πολιτείαν συνελθεῖν.

ἑτέρα δὲ ἐπιμέλεια ταύτησ ἐχομένη καὶ σύνεγγυσ ἡ τῶν περὶ τὸ ἄστυ δημοσίων καὶ ἰδίων, ὅπωσ εὐκοσμία ᾖ, καὶ τῶν πιπτόντων οἰκοδομημάτων καὶ ὁδῶν σωτηρία καὶ διόρθωσισ, καὶ τῶν ὁρίων τῶν πρὸσ ἀλλήλουσ, ὅπωσ ἀνεγκλήτωσ ἔχωσιν, καὶ ὅσα τούτοισ ἄλλα τῆσ ἐπιμελείασ ὁμοιότροπα. καλοῦσι δ’ ἀστυνομίαν οἱ πλεῖστοι τὴν τοιαύτην ἀρχήν, ἔχει δὲ μόρια πλείω τὸν ἀριθμόν, ὧν ἑτέρουσ ἐφ’ ἕτερα καθιστᾶσιν ἐν ταῖσ πολυανθρωποτέραισ πόλεσιν, οἱο͂ν τειχοποιοὺσ καὶ κρηνῶν ἐπιμελητὰσ καὶ λιμένων φύλακασ.

ἄλλη δ’ ἀναγκαία τε καὶ παραπλησία ταύτῃ·

περὶ τῶν αὐτῶν μὲν γάρ, ἀλλὰ περὶ τὴν χώραν ἐστὶ καὶ τὰ περὶ τὰ ἔξω τοῦ ἄστεωσ· καλοῦσι δὲ τοὺσ ἄρχοντασ τούτουσ οἱ μὲν ἀγρονόμουσ οἱ δ’ ὑλωρούσ. αὗται μὲν οὖν ἐπιμέλειαί εἰσι τούτων τρεῖσ, ἄλλη δ’ ἀρχὴ πρὸσ ἣν αἱ πρόσοδοι τῶν κοινῶν ἀναφέρονται, παρ’ ὧν φυλαττόντων μερίζονται πρὸσ ἑκάστην διοίκησιν· καλοῦσι δ’ ἀποδέκτασ τούτουσ καὶ ταμίασ.

ἑτέρα δ’ ἀρχὴ πρὸσ ἣν ἀναγράφεσθαι δεῖ τά τε ἴδια συμβόλαια καὶ τὰσ κρίσεισ τὰσ ἐκ τῶν δικαστηρίων· παρὰ δὲ τοῖσ αὐτοῖσ τούτοισ καὶ τὰσ γραφὰσ τῶν δικῶν γίνεσθαι δεῖ καὶ τὰσ εἰσαγωγάσ.

ἐνιαχοῦ μὲν οὖν μερίζουσι καὶ ταύτην εἰσ πλείουσ, ἔστι δ’ οὗ μία κυρία τούτων πάντων· ὀνόματα σύνεγγυσ.

μετὰ δὲ ταύτην ἐχομένη μὲν ἀναγκαιοτάτη δὲ σχεδὸν καὶ χαλεπωτάτη τῶν ἀρχῶν ἐστιν ἡ περὶ τὰσ πράξεισ τῶν καταδικασθέντων καὶ τῶν προτιθεμένων κατὰ τὰσ ἐγγραφὰσ καὶ περὶ τὰσ φυλακὰσ τῶν σωμάτων.

χαλεπὴ μὲν οὖν ἐστι διὰ τὸ πολλὴν ἔχειν ἀπέχθειαν, ὥστε ὅπου μὴ μεγάλα ἔστι κερδαίνειν, οὔτ’ ἄρχειν ὑπομένουσιν αὐτὴν οὔθ’ ὑπομείναντεσ ἐθέλουσι πράττειν κατὰ τοὺσ νόμουσ·

ἀναγκαία δ’ ἐστίν, ὅτι οὐδὲν ὄφελοσ γίνεσθαι μὲν δίκασ περὶ τῶν δικαίων, ταύτασ δὲ μὴ λαμβάνειν τέλοσ, ὥστ’ εἰ μὴ γιγνομένων κοινωνεῖν ἀδύνατον ἀλλήλοισ, καὶ πράξεων μὴ γιγνομένων.

τῶν ἀναγεγραμμένων ὡσαύτωσ πειρᾶσθαι διαιρεῖν, ἔτι δ’ ἔνια πράττεσθαι καὶ τὰσ ἀρχὰσ τάσ τε ἄλλασ καὶ τὰσ τῶν ἔνων μᾶλλον τὰσ νέασ, καὶ τὰσ τῶν ἐνεστώτων ἑτέρασ καταδικασάσησ ἑτέραν εἶναι τὴν πραττομένην, οἱο͂ν ἀστυνόμουσ τὰσ παρὰ τῶν ἀγορανόμων, τὰσ δὲ παρὰ τούτων ἑτέρουσ.

ὅσῳ γὰρ ἂν ἐλάττων ἀπέχθεια ἐνῇ τοῖσ πραττομένοισ, τοσούτῳ μᾶλλον λήψονται τέλοσ αἱ πράξεισ·

τὸ μὲν οὖν τοὺσ αὐτοὺσ εἶναι τοὺσ καταδικάσαντασ καὶ πραττομένουσ ἀπέχθειαν ἔχει διπλῆν, τὸ δὲ περὶ πάντων τοὺσ αὐτοὺσ πολεμίουσ πᾶσιν ποιεῖ. πολλαχοῦ δὲ δὴ διῄρηται καὶ ἡ φυλάττουσα πρὸσ τὴν πραττομένην, οἱο͂ν Ἀθήνησιν ἡ τῶν Ἕνδεκα καλουμένων. διὸ βέλτιον καὶ ταύτην χωρίζειν, καὶ τὸ σόφισμα ζητεῖν καὶ περὶ ταύτην.

ἀναγκαία μὲν γάρ ἐστιν οὐχ ἧττον τῆσ εἰρημένησ, συμβαίνει δὲ τοὺσ μὲν ἐπιεικεῖσ φεύγειν μάλιστα ταύτην τὴν ἀρχήν, τοὺσ δὲ μοχθηροὺσ οὐκ ἀσφαλὲσ ποιεῖν κυρίουσ· αὐτοὶ γὰρ δέονται φυλακῆσ μᾶλλον ἄλλων ἢ φυλάττειν ἄλλουσ δύνανται. διὸ δεῖ μὴ μίαν ἀποτεταγμένην ἀρχὴν εἶναι πρὸσ αὐτούσ, μηδὲ συνεχῶσ τὴν αὐτήν, ἀλλὰ τῶν τε νέων, ὅπου τισ ἐφήβων ἢ φρουρῶν ἔστι τάξισ, καὶ τῶν ἀρχῶν δεῖ κατὰ μέρη ποιεῖσθαι τὴν ἐπιμέλειαν ἑτέρουσ.

ταύτασ μὲν οὖν τὰσ ἀρχὰσ ὡσ ἀναγκαιοτάτασ θετέον εἶναι πρώτασ, μετὰ δὲ ταύτασ τὰσ ἀναγκαίασ μὲν οὐθὲν ἧττον, ἐν σχήματι δὲ μείζονι τεταγμένασ·

καὶ γὰρ ἐμπειρίασ καὶ πίστεωσ δέονται πολλῆσ.

τοιαῦται δ’ εἰε͂ν ἂν αἵ τε περὶ τὴν φυλακὴν τῆσ πόλεωσ, καὶ ὅσαι τάττονται πρὸσ τὰσ πολεμικὰσ χρείασ. δεῖ δὲ καὶ ἐν εἰρήνῃ καὶ ἐν πολέμῳ πυλῶν τε καὶ τειχῶν φυλακῆσ ὁμοίωσ ἐπιμελητὰσ εἶναι καὶ ἐξετάσεωσ καὶ συντάξεωσ τῶν πολιτῶν. ἔνθα μὲν οὖν ἐπὶ πᾶσι τούτοισ ἀρχαὶ πλείουσ εἰσίν, ἔνθα δ’ ἐλάττουσ, οἱο͂ν ἐν ταῖσ μικραῖσ πόλεσι μία περὶ πάντων. καλοῦσι δὲ στρατηγοὺσ καὶ πολεμάρχουσ τοὺσ τοιούτουσ.

ἔτι δὲ κἂν ὦσιν ἱππεῖσ ἢ ψιλοὶ ἢ τοξόται ἢ ναυτικόν, καὶ ἐπὶ τούτων ἑκάστων ἐνίοτε καθίσταται ἀρχή, αἳ καλοῦνται ναυαρχίαι καὶ ἱππαρχίαι καὶ ταξιαρχίαι, καὶ κατὰ μέροσ δὲ αἱ ὑπὸ ταύτασ τριηραρχίαι καὶ λοχαγίαι καὶ φυλαρχίαι καὶ ὅσα τούτων μόρια.

τὸ δὲ πᾶν ἕν τι τούτου ἐστὶν εἶδοσ, ἐπιμελείασ πολεμικῶν.

περὶ μὲν οὖν ταύτην τὴν ἀρχὴν ἔχει τὸν τρόπον τοῦτον·

ἐπεὶ δὲ ἔνιαι τῶν ἀρχῶν, εἰ καὶ μὴ πᾶσαι, διαχειρίζουσι πολλὰ τῶν κοινῶν, ἀναγκαῖον ἑτέραν εἶναι τὴν ληψομένην λογισμὸν καὶ προσευθυνοῦσαν, αὐτὴν μηθὲν διαχειρίζουσαν ἕτερον· καλοῦσι δὲ τούτουσ οἱ μὲν εὐθύνουσ οἱ δὲ λογιστὰσ οἱ δ’ ἐξεταστὰσ οἱ δὲ συνηγόρουσ.

παρὰ πάσασ δὲ ταύτασ τὰσ ἀρχὰσ ἡ μάλιστα κυρία πάντων ἐστίν· ἡ γὰρ αὐτὴ πολλάκισ ἔχει τὸ τέλοσ καὶ τὴν εἰσφοράν, ἢ προκάθηται τοῦ πλήθουσ, ὅπου κύριόσ ἐστιν ὁ δῆμοσ· δεῖ γὰρ εἶναι τὸ συνάγον τὸ κύριον κύριον τῆσ πολιτείασ.

καλεῖται δὲ ἔνθα μὲν πρόβουλοι διὰ τὸ προβουλεύειν, ὅπου δὲ πλῆθόσ ἐστι, βουλὴ μᾶλλον. αἱ μὲν οὖν πολιτικαὶ τῶν ἀρχῶν σχεδὸν τοσαῦταί τινέσ εἰσιν· περὶ τὰ ἱερὰ τοῦ σῴζεσθαί τε τὰ ὑπάρχοντα καὶ ἀνορθοῦσθαι τὰ πίπτοντα τῶν οἰκοδομημάτων καὶ τῶν ἄλλων ὅσα τέτακται πρὸσ τοὺσ θεούσ.

συμβαίνει δὲ τὴν ἐπιμέλειαν ταύτην ἐνιαχοῦ μὲν εἶναι μίαν, οἱο͂ν ἐν ταῖσ μικραῖσ πόλεσιν, ἐνιαχοῦ δὲ πολλὰσ καὶ κεχωρισμένασ τῆσ ἱερωσύνησ, οἱο͂ν ἱεροποιοὺσ καὶ ναοφύλακασ καὶ ταμίασ τῶν ἱερῶν χρημάτων. ἐχομένη δὲ ταύτησ ἡ πρὸσ τὰσ θυσίασ ἀφωρισμένη τὰσ κοινὰσ πάσασ, ὅσασ μὴ τοῖσ ἱερεῦσιν ἀποδίδωσιν ὁ νόμοσ, ἀλλ’ ἀπὸ τῆσ κοινῆσ ἑστίασ ἔχουσι τὴν τιμήν·

καλοῦσι δ’ οἱ μὲν ἄρχοντασ τούτουσ οἱ δὲ βασιλεῖσ οἱ δὲ πρυτάνεισ. οὖν ἀναγκαῖαι ἐπιμέλειαί εἰσι περὶ τούτων, ὡσ εἰπεῖν συγκεφαλαιωσαμένουσ, περί τε τὰ δαιμόνια καὶ τὰ πολεμικὰ καὶ περὶ τὰσ προσόδουσ καὶ τὰ ἀναλισκόμενα, καὶ περὶ ἀγορὰν καὶ περὶ τὸ ἄστυ καὶ λιμένασ καὶ τὴν χώραν, ἔτι περὶ τὰ δικαστήρια, καὶ συναλλαγμάτων ἀναγραφὰσ καὶ πράξεισ καὶ φυλακὰσ καὶ ἐπὶ λογισμούσ τε καὶ ἐξετάσεισ καὶ προσευθύνασ τῶν ἀρχόντων, καὶ τέλοσ αἳ περὶ τὸ βουλευόμενόν εἰσι περὶ τῶν κοινῶν·

ἴδιαι δὲ ταῖσ σχολαστικωτέραισ καὶ μᾶλλον εὐημερούσαισ πόλεσιν, ἔτι δὲ φροντιζούσαισ εὐκοσμίασ, γυναικονομία νομοφυλακία παιδονομία γυμνασιαρχία, πρὸσ δὲ τούτοισ περὶ ἀγῶνασ ἐπιμέλεια γυμνικοὺσ καὶ Διονυσιακούσ, κἂν εἴ τινασ ἑτέρασ συμβαίνει τοιαύτασ γίνεσθαι θεωρίασ.

τούτων δ’ ἔνιαι φανερῶσ εἰσιν οὐ δημοτικαὶ τῶν ἀρχῶν, οἱο͂ν γυναικονομία καὶ παιδονομία·

τοῖσ γὰρ ἀπόροισ ἀνάγκη χρῆσθαι καὶ γυναιξὶ καὶ παισὶν ὥσπερ ἀκολούθοισ διὰ τὴν ἀδουλίαν.

τριῶν δ’ οὐσῶν ἀρχῶν καθ’ ἃσ αἱροῦνταί τινεσ ἀρχὰσ τὰσ κυρίουσ, νομοφυλάκων προβούλων βουλῆσ, οἱ μὲν νομοφύλακεσ ἀριστοκρατικόν, ὀλιγαρχικὸν δ’ οἱ πρόβουλοι, βουλὴ δὲ δημοτικόν. ἀρχῶν, ὡσ ἐν τύπῳ, σχεδὸν εἴρηται περὶ πασῶν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

Ancient Greek Text

Aristotle, Politics, Book 6

(아리스토텔레스, 정치학, Book 6)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION